ANATOMI DAN FISIOLOGI MANUSIA

FS 1014

PENGENALAN ANATOMI DAN FISIOLOGI

2

SEJARAHSEJARAH

Anatome = perkataan Greek yang bermaksud “potongan bahagian”. Pertama kali digunakan oleh Aristotle, 384-322 BC

Dissecare = perkataan Latin yang membawa maksud yang sama

Mula diperkenalkan secara rasmi di Egypt (500 BC)

460-377 BC – diajar di Greece oleh Hippocrates (bapa anatomi)

Anatomi◦ kajian terhadap struktur-struktur badan dan perkaitan

antara setiap struktur tersebut. ◦ berasal daripada perkataan Yunani “ana” bermaksud

asingkan dan “tome” bermaksud memotong.

Kajian anatomi terdiri daripada beberapa bahagian iaitu:-- Anatomi makroskop atau anatomi kasar (gross) - Anatomi mikroskop atau histologi - Neuroanatomi - Anatomi perkembangan - Anatomi perbandingan

Fisiologi- bermaksud kajian tentang fungsi struktur tubuh badan.

DEFINISIDEFINISI

Anatomi makroskop atau anatomi kasar (gross) – Kajian dengan mata kasar tentang struktur tubuh dan

hubungannya antara bahagian-bahagiannya.

Anatomi mikroskop atau histologi – Kajian tentang tisu tubuh menggunakan mikroskop.

Neuroanatomi – Kajian tentang sistem saraf.

Anatomi perkembangan – Kajian tentang proses perkembangan manusia seperti

perkembangan embrio dan fetus yang juga dikenali sebagai embriologi atau perkembangan pranatal/ postnatal.

BAHAGIAN ANATOMIBAHAGIAN ANATOMI

Anatomi perbandingan – Kajian anatomi dengan membandingkan anatomi haiwan yang berbeza atau antara anatomi haiwan dengan manusia.

BAHAGIAN ANATOMIBAHAGIAN ANATOMI

• Dari segi fungsi bahagian dan organ tubuh lebih mudah dihuraikan mengikut sistem.

• Ini dikenali sebagai anatomi sistemik. • Sistem tubuh merangkumi sistem-sistem berikut:

a) Sistem rangka - Meliputi rangka tubuh yang terdiri daripada tulang dan

rawan. Melindungi dan menyokong organ; menyimpan mineral; menyediakan rangka (framework) untuk otot melakukan pergerakan; sel darah dihasilkan di dalam tulang.

b) Sistem saraf - Mengawal sistem tubuh, bertindak balas terhadap

perubahan dalaman dan luaran tubuh dengan mengaktifkan otot dan kelenjar yang sesuai.

ANATOMI SISTEMANATOMI SISTEM

ANATOMI SISTEMANATOMI SISTEMc) Sistem otot

- Terdiri daripada otot tubuh. Membenarkan manipulasi persekitaran; pergerakan (locomotion) dan eksperi wajah; mengekalkan postur; membebaskan haba.

d) Sistem peredaran- Terdiri daripada sistem kardiovaskular iaitu jantung dan

saluran darah serta sistem pengaliran limfa yang dibentuk oleh nodus limfa dan saluran limfa.

e) Sistem artikular – Terdiri daripada sendi dan ligamen di sekeliling sendi.

f) Sistem pernafasan - Terdiri daripada organ pernafasan bermula dari hidung

hingga ke paru-paru. Memastikan darah sentiasa dibekalkan dengan oksigen dan mengeluarkan karbon karbon dioksida.

g) Sistem pencernaan - Terdiri daripada saluran pencernaan bermula dari mulut

hingga ke dubur (anus) serta kelenjar yang terlibat dalam pencernaan seperti pankreas dan hepar. Memecahkan makanan kepada unit yang boleh diserap ke dalam darah untuk diagihkan kepada sel.

h) Sistem urinari – Merupakan sistem perkumuhan yang terdiri daripada ginjal,

pundi kencing dan saluran ekskrisinya. Menyingkirkan bahan buangan bernitrogen daripada badan; membuat regulasi air, elektrolit dan keseimbangan asid-alkali darah.

i) Sistem pembiakan - Terdiri daripada organ genital internal dan eksternal.

j) Sistem endokrin - Terdiri daripada kelenjar tanpa duktus yang

menghasilkan atau merembeskan hormon seperti hormon pertumbuhan dan pembiakan.

k) Sistem integumen - Merupakan sistem luar badan yang terdiri daripada kulit

dan apendajnya iaitu kuku, folikel rambut bersama dengan kelejar peluh dan sebum.

TERMINOLOGI ANATOMITERMINOLOGI ANATOMIMerujuk kepada Terminologia Anatomica:

International Anatomical Terminology (Federative Committee on Anatomical Terminology, 1988) – badan bertanggungjawab antarabangsa yang membantu dalam rujukan istilah anatomi

TERMINOLOGI ANATOMITERMINOLOGI ANATOMIIstilah Latin; tetapi istilah Inggeris yang

sesuai kini turut diperkenalkan

Eponim (istilah yang menggunakan nama penemu/pencipta) – tidak lagi digunakan dalam terminologi baru.

- Eg. Sternal angle = angle of Louis

12

Kedudukan AnatomiKedudukan Anatomi

Merujuk kepada seseorang – tanpa mengira apa-apa posisi selagi mereka berada dalam keadaan berdiri tegak dengan:◦ Kepala, mata and ibu jari kaki mengadap anterior◦ Anggota atas di sisi dengan tapak tangan mengadap anterior◦ Anggota bawah dirapatkan dengan kaki mengadap anterior◦ Kepala, bahu dan pinggul berada dalam kedudukan selari

13

KEDUDUKAN KEDUDUKAN ANATOMIANATOMI

KEDUDUKAN ANATOMIKEDUDUKAN ANATOMI

SATAH ANATOMISATAH ANATOMI1. Satah median (Midsagital)

- tubuh manusia dibahagikan kepada dua bahagian yang sama iaitu kanan dan kiri tubuh oleh satu satah.

2. Satah koronal (frontal)- satah vertikal yang bermula dari satu sisi tubuh ke sisi yg lain dan membentuk sudut tepat dengan satah sagital.- Satah ini membahagikan tubuh kepada bahagian hadapan dan belakang.

3. Satah sagital- satah vertikal yang selari dengan satah median.

4. Satah horizontal (vertical)- Bersudut tepat dengan satah median dan satah koronal

16

18

BAHAGIANBAHAGIAN1. Bahagian longitudinal Potongan memanjang mengikut

paksi badan/bahagian badan

2. Bahagian rentas (transverse) Potongan yang bersudut tegak dengan paksi badan

3. Bahagian menyerong (oblik)

Istilah kedudukanIstilah regionalKaviti tubuh

KKPS1013/KULIAH1 20

TERMINOLOGI DALAM ANATOMITERMINOLOGI DALAM ANATOMI

ISTILAH KEDUDUKANISTILAH KEDUDUKAN

1. Anterior (Ventral atau hadapan)2. Posterior (Dorsal atau belakang)3. Superior (Kranium atau atas)4. Interior (Kaudal atau bawah)5. Medial6. Lateral

ISTILAH KEDUDUKANISTILAH KEDUDUKAN

Anterior / Ventral merujuk kepada bahagian hadapan

Posterior / Dorsal merujuk kepada bahagian belakang

ISTILAH KEDUDUKANISTILAH KEDUDUKAN

Superior (Kranium/atas) merujuk kepada bahagian/struktur

yang berada di atas

Inferior (kaudal/bawah) merujuk kepada bahagian yang berada di bawah

ISTILAH KEDUDUKANISTILAH KEDUDUKANMEDIAL◦ Merujuk pada bahagian yang terdekat dengan

satah median tubuh.

LATERAL◦ Merujuk pada bahagian yang menjauhi satah

median tubuh.

ISTILAH PERBANDINGANISTILAH PERBANDINGAN

1) Proksimal2) Distal3) Ipsilateral4) Kontralateral5) Superfisial6) Profundus7) Interior8) Eksterior9) Parietal10) Viseral

PROKSIMAL◦ Bahagian yang paling dekat dengan tubuh.

cth: sendi lutut adalah lebih proksimal berbanding pergelangan kaki

DISTAL◦ Bahagian yang lebih jauh daripada tubuh.

cth:pergelangan kaki adalah lebih proksimal berbanding sendi lutut

IPSILATERAL◦ Merujuk kepada struktur yg terletak di sisi yang

sama pada tubuh.cth: telinga kanan dan ibu jari kanan.

KONTRALATERAL◦ Merujuk kepada struktur yg terletak di sisi yg

bertentangan pada tubuh.◦ Cth: tgn kanan dan kaki kiri.

SUPERFISIAL◦ Merujuk kepada struktur yg terdekat dengan kulit atau

permukaan luar badan.Cth: otot terletak lebih superfisial daripada tulang.

PROFUNDUS◦ Merujuk pada struktur yg terletak lebih jauh (dalam)

daripada kulit atau permukaan luar badan.Cth: tulang terletak lebih profundus daripada otot.

EKSTERIOR◦ Merujuk kepada permukaan luar organ atau

permukaan luar struktur berongga.

INTERIOR◦ Merujuk pada bahagian dalam organ atau

permukaan dalam struktur berongga.

Pemandangan secara eksterior

Pemandangan secara interior

PARIETAL◦ Lapisan yg hampir dengan dinding tubuh.

VISERAL◦ Lapisan yg hampir dengan organ.

Divides body into several region – can be identified externally

Kepala Leher Badan (trunk) Anggota atas (upper limb) Anggota bawah (lower limb)

ISTILAH ISTILAH REGIONALREGIONAL

ISTILAH REGIONALISTILAH REGIONAL KEPALA (head)

Skull Face

LEHER (neck) Support the head, attaches it to trunk

BADAN (trunk) Consist of chest, abdomen and pelvis

ANGGOTA ATAS (upper lims) Attaches to the trunk, consists of the shoulders, armpits, arm,

forearms, wrist & hands

ANGGOTA BAWAH (lower limbs) Attaches to the trunk, consists of buttock, thigh, leg, ankle & foot

37

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Fleksi

Ekstensi

40

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Dorsifleksi

Plantarfleksi

41

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKANAbduksi◦ Pergerakan anggota ke lateral menjauhi satah median.

Adduksi◦ pergerakan anggota ke medial menghampiri satah median.

43

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Rotasi◦ Rotasi medial◦ Rotasi lateral

45

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Sirkumduksi◦ Merangkumi pergerakan

fleksi, abduksi, ekstensi dan aduksi yg berlaku secara berturutan.

46

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Eversi◦Merujuk pada pergerakan

kaki dgn tapak kaki menghala ke lateral.

Inversi◦ Merujuk pada pergerakan kaki

dgn tapak kaki menghala ke medial.

47

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Supinasi

Pronasi

48

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Protrusi

Retrusi

49

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

Elevasi

Depresi

50

ISTILAH PERGERAKANISTILAH PERGERAKAN

KHAS UNTUK IBU JARI TANGAN:

Oposisi – reposisi

Fleksi – ekstensi

Abduksi – adduksi

RUJUKANRUJUKAN

Marieb, E.N. & Hoehn, K. 2007. Human anatomy & physiology. 7th Ed. San Fransisco: Pearson Benjamin.

Tortora, G.J. & Derrickson, B. 2006. Principle of anatomy and physiology. 11th ed. New Jersey: John Wiley & Sons.