27Peranan Gurdwara dalam Pembentukan Identiti Sikh di MalaysiaAkademika 73 (Mei) 2008: 27 - 50

Peranan Gurdwara dalam Pembentukan Identiti Sikh diMalaysia: Antara Ideal dan Praktis

The Role of Gurdwara in the Formation of Sikh Identity inMalaysia: Between Ideal and Practice

SARJIT S. GILL

ABSTRAK

Kajian etnografi ini adalah berkenaan peranan gurdwara dalam pembentukanidentiti komuniti Sikh di Malaysia daripada segi sejarah dan transformasiinstitusi keagamaan tersebut. Pengumpulan data melalui kerja lapangan telahdilakukan dengan menggunakan kaedah pemerhatian ikutserta dan temubualmendalam di dua buah gurdwara, iaitu Gurdwara Sahib Tatt Khalsa Diwan(GSTKD) di Kuala Lumpur dan Gurdwara Sahib Kota Kinabalu (GSKK) diSabah. Sebanyak sepuluh orang responden yang menjadi pengunjung tetapgurdwara telah ditemubual secara mendalam dalam kajian ini. Penglibatankomuniti Sikh dalam kegiatan keagamaan di gurdwara telah didorongi olehpelbagai faktor termasuk kepentingan kekeluargaan, psikososial dan programkeagamaan yang diadakan di gurdwara berkenaan. Kajian ini menunjukkanbahawa terdapat pelbagai bentuk konflik berkaitan peranan yang dimainkanoleh dua golongan utama dalam pengurusan gurdwara, iaitu Granthi Sahib(golongan religious specialist) dan Jawatankuasa Pengurusan Gurdwara(JPG) sehingga menyebabkan timbulnya masalah daripada segi kelicinangurdwara memainkan peranannya sebagai institusi keagamaan dan dalampembentukan identiti Sikh secara umumnya. Kajian ini juga menunjukkanbahawa terdapat perbezaan ketara antara gurdwara di Kuala Lumpur dangurdwara di Kota Kinabalu dari segi sokongan komuniti, kewangan,kemudahan asas dan struktur perjalanan program keagamaan. Justeru,pemahaman dan penghayatan keagamaan dalam kalangan pengunjunggurdwara di dua tempat berkenaan mempunyai perbezaan yang sangat jelas.Komuniti peranakan Punjabi di Kota Kinabalu ternyata mempunyai persepsiyang berlainan dari segi agama dan identiti Sikh berbanding orang Sikh diSemenanjung.

Kata kunci: Institusi Gurdwara, identiti Sikh, Jawatankuasa PengurusanGurdwara, Granthi Sahib, komuniti Peranakan Punjabi

ABSTRACT

This enthnographical research examines the role of the Sikh Gurdwara in theformation of the Sikh identity in Malaysia. Two aspects were observed: thehistorical and the transformation of the religious institutions. Collection of data