· Diterbitkan oleh: KEMENTERIAN PEMBANGUNAN LUAR BANDAR No. 47, Persiaran Perdana, Presint 4...

LUAR BANDAR SEJAHTERA

KEMENTERIANPEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Diterbitkan oleh:KEMENTERIAN PEMBANGUNAN LUAR BANDARNo. 47, Persiaran Perdana, Presint 4Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan62100 Putrajaya, Malaysia

Hak Cipta Terpelihara ©

Semua Hak Terpelihara. Tiada mana-mana bahagian jua daripada penerbitan ini boleh diterbitkan semula, disalin, disimpan di dalam bentuk yang boleh diperoleh semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk dengan apa jua cara-elektronik, mekanikal, fotokopi, rakaman dan/atau sebaliknya tanpa mendapat izin daripada Bahagian Perancangan Strategik, Kementerian Pembangunan Luar Bandar, Malaysia.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Buku ini boleh di muat turun melalui QR Code ini:

LUAR BANDAR SEJAHTERA

KEMENTERIANPEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Walau apapun strategi yang diambil, objektif utama kesemua dasar-dasar ini hendaklah memastikansupaya setiap lapisan masyarakat tidak ketinggalandi dalam menikmati hasil kemakmuran Negara.

Prakata

Dr Mahathir Bin MohamadPerdana Menteri Malaysia

Apabila Malaysia mendapat sebuah Kerajaan yang baharu pada tahun lalu, rakyat meletakkan harapan yang tinggi agar kebajikan dan keselesaan hidup mereka akan meningkat dan bertambah baik.

Kerajaan baharu ini telah menilai dasar-dasar pentadbiran lalu dan meneruskan apa yang dipercayai akan memberi kebaikan kepada rakyat. Kita juga turut memperkenalkan dasar-dasar baharu yang kita percaya mampu meningkatkan kebajikan dan keselesaan rakyat kepada satu tahap yang lebih tinggi serta berkeupayaan memberi hasil yang baik bukan sahaja untuk jangka masa yang singkat tetapi untuk jangka masa panjang.

Dasar-dasar yang dikaji dan diperkenal tidak harus berbentuk populis dan mungkin memerlukan kerjasama rakyat. Tetapi percayalah, jika tidak dipecahkan ruyung tentu kita tidak akan mendapat sagunya.

Walau apapun strategi yang diambil, objektif utama kesemua dasar-dasar ini hendaklah memastikan supaya setiap lapisan masyarakat tidak ketinggalan di dalam menikmati hasil kemakmuran Negara.

Sudah pasti juga, agenda bagi membangunkan masyarakat luar bandar supaya jurang kemakmuran dengan bandar dapat dikurang dan seterusnya dihapus sama sekali sebagaimana yang telah kita tekankan sebagai salah satu teras wawasan Kemakmuran Bersama, di mana status ekonomi tidak lagi menjadi identiti daerah.

Kerana itu juga Kerajaan hari ini berusaha untuk menyediakan pelbagai peluang sosioekonomi kepada komuniti desa kerana ini akan secara langsung memastikan wawasan tersebut menjadi kenyataan menjelang tahun 2030.

Dasar Pembangunan Luar Bandar untuk tempoh sehingga tahun 2030 adalah satu inisiatif Kerajaan untuk mencorak perubahan di kawasan luar bandar bagi mencapai wawasan luar bandar yang sejahtera, inklusif, mampan dan holistik.

Pelaksanaan dasar ini memerlukan masyarakat luar bandar bersifat proaktif di dalam membangunkan komuniti setempat di samping bersedia menghadapi cabaran dalam segenap aspek terutamanya kepesatan kemajuan teknologi era Revolusi Industri Ke-4 disamping mengekalkan kelestarian alam sekitar.

Melalui pelaksanaan dasar ini, saya percaya masyarakat luar bandar akan menjadi pemangkin kepada pembangunan dan kemakmuran Negara dalam menjadikan Malaysia sebuah Negara maju dan berdaya saing.

Sekian, terima kasih.

YAB PERDANA MENTERI

...Kerajaanbertekad untuk terus memastikan supaya taraf hidup dan kualiti hidup masyarakat luar bandar menjadi lebih baik dan sejahtera.

PrakataYB MENTERI PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Dasar Pembangunan Luar Bandar dengan visi Luar Bandar Sejahtera merupakan suatu perancangan untuk merealisasikan program pembangunan luar bandar yang inklusif bagi memenuhi kehendak, jangkaan dan keperluan rakyat. Dasar ini menjadi satu kerangka hala tuju yang komprehensif dalam membangunkan luar bandar untuk tempoh sehingga tahun 2030. Penggubalan dasar ini berasaskan tiga prinsip iaitu kemampanan dengan mengutamakan kualiti dan kesejahteraan hidup bermasyarakat, inklusif yang mengambilkira pembangunan seimbang dalam segenap aspek kehidupan dan holistik merangkumi pelbagai dimensi seperti sosial, ekonomi, rohani, fizikal, budaya dan tadbir urus. Usaha ini adalah merupakan kesinambungan kepada proses pembangunan luar bandar yang telah bermula sejak negara mencapai kemerdekaan pada tahun 1957.

Malaysia yang dahulunya dipacu oleh sektor pertanian, seterusnya menjadi sebuah negara perindustrian dan perkhidmatan dan kini mengorak langkah menjadi sebuah negara maju dan inklusif. Kemajuan yang dicapai ini hasil kerjasama dan usaha segenap lapisan rakyat termasuk masyarakat luar bandar. Justeru, Kerajaan bertekad untuk terus memastikan supaya taraf hidup dan kualiti hidup masyarakat luar bandar menjadi lebih baik dan sejahtera. Keutamaan akan diberikan untuk menyedia prasarana asas luar bandar seperti jalan luar bandar, bekalan air terawat, elektrik dan infrastruktur digital untuk menambah baik akses kepada perkhidmatan yang berkualiti. Di samping itu, penekanan kepada pemerkasaan modal insan luar bandar yang mempunyai minda kelas pertama khususnya dikalangan masyarakat miskin, belia, wanita dan orang kelainan upaya. Pelbagai langkah juga turut dilaksanakan bagi memperbanyak program peningkatan pendapatan penduduk luar bandar terutamanya bagi isi rumah berpendapatan terendah (B40) bagi mendepani peningkatan kos sara hidup selain daripada meningkatkan usaha untuk merapatkan jurang ketidak-seimbangan pembangunan sosioekonomi antara

bandar, luar bandar dan wilayah. Malah luar bandar sejahtera turut menitikberatkan kehidupan masyarakat yang sihat dan selamat serta mewujudkan keseimbangan antara aspek mengekalkan keindahan dan keaslian alam semula jadi serta biodiversiti.

Dasar ini berusaha untuk menangani pelbagai cabaran masa kini dan masa hadapan yang menyaksikan transformasi berlaku dengan pantas dan berimpak kepada pembangunan luar bandar. Antaranya ialah fenomena migrasi penduduk terutamanya golongan belia bagi merebut peluang dalam pelbagai bidang seperti pendidikan dan ekonomi akibat daripada proses pembandaran yang pesat, peningkatan penuaan penduduk desa serta kesediaan komuniti desa menghadapi ledakan teknologi maklumat dalam era Revolusi Industri Ke-4 (4IR). Kesemua ini memerlukan anjakan paradigma baharu kepada pembuat dan pelaksana dasar serta masyarakat luar bandar bagi mendepani cabaran ini.

Mengambil kira pelbagai isu semasa dan cabaran mendatang, dasar yang digubal ini telah menggariskan 10 teras strategi bagi menyokong pembangunan luar bandar pada masa akan datang iaitu ekonomi luar bandar yang berdaya saing dan mampan; keusahawanan sebagai pemacu pembangunan ekonomi luar bandar; membangunkan modal insan yang berkualiti; prasarana lengkap dan canggih; keunggulan generasi belia luar bandar; wanita luar bandar yang progresif; kehidupan luar bandar yang sejahtera; sistem penyampaian dan tadbir urus berkesan; biodiversiti dan alam sekitar mampan; dan perumahan, pembangunan wilayah dan penempatan desa bersepadu.

Saya menyeru kepada semua pihak untuk bersama-sama menghayati Dasar Pembangunan Luar Bandar dan seterusnya memainkan peranan yang aktif dalam menjayakannya. Kerjasama dan sokongan pelbagai pihak berkepentingan akan membolehkan dasar ini dilaksana untuk manfaat masyarakat luar bandar khususnya dan Malaysia amnya.

Datuk Seri Rina Binti Mohd HarunMenteri Pembangunan Luar Bandar

ISI KANDUNGAN

BAB EMPATTERAS 1: EKONOMITeras 1: Ekonomi 4-1

Aspirasi 4-3

Cabaran 4-4

EK 1: Mempelopori Aktiviti Ekonomi Luar Bandar Yang Transformatif 4-7

EK 2: Penghasilan Produk Tempatan Yang Berkualiti Dan Berskala Ekonomi 4-9

EK 3: Peningkatan Kesejahteraan Masyarakat Luar Bandar 4-11

Kesimpulan 4-12

Teras 2: Keusahawanan 5-1

Aspirasi 5-2

Cabaran 5-3

KU 1: Keusahawanan Sebagai Kerjaya Pilihan Masyarakat Luar Bandar 5-6

KU 2: Pemerkasaan Sistem Pembiayaan Kewangan, Kemudahan Fizikal Dan Sistem Sokongan Di Luar Bandar

5-8

KU 3: Membangun Produk Dan Memperluas Pasaran Termasuk Pemasaran Perniagaan Dalam Talian (E-commerce)

5-10

KU 4: Mengarus Perdana Ilmu Dan Kemahiran Tradisional Serta Meningkatkan Keupayaan Transformatif Usahawan Luar Bandar

5-12

Kesimpulan 5-13

BAB LIMATERAS 2: KEUSAHAWANAN

BAB SATUPENGENALAN

BAB DUASENARIO PEMBANGUNANLUAR BANDAR 2030

BAB TIGAKERANGKA STRATEGIKDPLBWawasan Luar Bandar Sejahtera 3-1

Visi, Misi Dan Aspirasi Teras DPLB 3-2

Teras DPLB 3-4

Pernyataan Dasar Umum Bagi Setiap Teras 3-5

Trend Penduduk Luar Bandar 2030 2-1

Trend Penduduk Luar Bandar di Malaysia 2-2

Penduduk Luar Bandar Mengikut Negeri 2030 2-3

Migrasi Penduduk 2-4

Struktur Umur Penduduk Luar Bandar 2-5

Nisbah Tanggungan 2-10

Belia Luar Bandar 2-11

Ekonomi 2-14

Pendapatan Isi Rumah Luar Bandar dan B40 2-17

Tahap Pendidikan 2-22

Kehidupan Luar Bandar Dalam Era Revolusi Industri Keempat (4IR) 2-23

Kesimpulan 2-26

Pengenalan 1-1

Definisi Luar Bandar 1-3

Penempatan Luar Bandar 1-4

Transformasi Pembangunan Luar Bandar Malaysia 1-7

Keperluan DPLB 1-11

Teras 3: Modal Insan 6-1

Aspirasi 6-2

Cabaran 6-3

MM 1: Pembangunan Modal Insan Luar Bandar Yang Komprehensif 6-5

MM 2: Penambahbaikan Infrastruktur Dan Profesionalisme Guru Di Maktab Rendah Sains MARA (MRSM)

6-6

MM 3: Pembangunan Kapasiti Yang Inklusif, Fleksibel Dan Berorientasikan Keperluan Setempat

6-8

MM 4: Perluasan Model Pendidikan Awal Kanak-kanak Yang Terkini Di Luar Bandar 6-10

MM 5: Perubahan Minda Masyarakat Luar Bandar 6-12

Kesimpulan 6-13

BAB ENAMTERAS 3: MODAL INSAN

Teras 4: Prasarana 7-1

Aspirasi 7-2

Cabaran 7-3

PL 1: Liputan Prasarana Luar Bandar Yang Lengkap 7-5

PL 2: Akses Telekomunikasi Dan Jalur Lebar Dengan Kadar Berpatutan Di Luar Bandar 7-7

PL 3:Pengangkutan Awam Luar Bandar Yang Efisien Dan Mampan 7-8

Kesimpulan 7-9

BAB TUJUHTERAS 4: PRASARANA

Teras 5: Belia 8-1

Aspirasi 8-2

Cabaran 8-3

BL 1: Pendidikan Kemahiran Yang Inklusif Dan Bersesuaian Dengan Keperluan Revolusi Industri Keempat (4IR)

8-5

BL 2: Generasi Belia Menikmati Pendapatan yang Berterusan (Sustainable) Melalui Bidang Keusahawanan

8-7

BL 3: Generasi Belia Yang Mempunyai Semangat Patriotisme, Berketerampilan, Bersahsiah Tinggi Dan Terlibat Dalam Kepimpinan Luar Bandar

8-9

Kesimpulan 8-11

BAB LAPANTERAS 5: BELIA

Teras 6: Wanita 9-1

Aspirasi 9-3

Cabaran 9-4

WA 1: Pemerkasaan Ekonomi Wanita Luar Bandar 9-5

WA 2: Pemantapan Khidmat Sistem Sokongan Bagi Wanita Luar Bandar 9-8

WA 3: Pemerkasaan Kepimpinan Wanita Luar Bandar 9-10

Kesimpulan 9-11

BAB SEMBILANTERAS 6: WANITA

ISI KANDUNGAN

BAB SEPULUHTERAS 7: KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERATeras 7: Kehidupan Luar Bandar Yang Sejahtera 10-1

Aspirasi 10-2

Cabaran 10-3

SS 1: Peningkatan Kesedaran Dan Pemerkasaan Komuniti Luar Bandar Terhadap Aspek Cara Hidup Sihat

10-5

SS 2: Kehidupan Luar Bandar Yang Sejahtera 10-7

Kesimpulan 10-9

BAB SEBELASTERAS 8: SISTEM PENYAMPAIAN DAN TADBIR URUSTeras 8: Sistem Penyampaian Dan Tadbir Urus 11-1

Aspirasi 11-2

Cabaran 11-3

TU 1: Integrasi Dan Penyelarasan Pelaksanaan Dasar-dasar Pembangunan Luar Bandar 11-5

TU 2: Tadbir Urus Luar Bandar Yang Cekap, Berkesan Dan Berintegriti 11-7

TU 3: Kepimpinan Luar Bandar Yang Berwibawa 11-9

Kesimpulan 11-11

Teras 9: Biodiversiti Dan Alam Sekitar 12-1

Aspirasi 12-2

Cabaran 12-3

BD 1: Pengurusan Biodiversiti Dan Alam Sekitar Luar Bandar Berpandukan Konsep Penggunaan Dan Pengeluaran Mampan

12-7

BD 2: Persekitaran Yang Bersih, Selamat Dan Mampan Untuk Generasi Hari Ini Dan Akan Datang

12-9

BD 3: Perlindungan Kawasan Habitat Hidupan Liar Dan Kawasan Biodiversiti Di Kawasan Desa 12-12

Kesimpulan 12-15

BAB DUA BELASTERAS 9: BIODIVERSITI DANALAM SEKITAR

Teras 10: Perumahan, Pembangunan Wilayah Dan Penempatan Desa 13-1

Aspirasi 13-2

Cabaran 13-3

WD1: Peningkatan Pemilikan Perumahan Kepada Golongan Sasar Di Luar Bandar 13-6

WD 2: Kesamarataan Kualiti Hidup Antara Bandar Dengan Luar Bandar Dan Antara Wilayah-wilayah Luar Bandar

13-8

WD 3: Penempatan Luar Bandar Lestari Dan Cemerlang Menjelang Tahun 2030 13-12

WD 4: Masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah Dan Natives of Sarawak Yang Maju 13-16

Kesimpulan 13-18

BAB TIGA BELASTERAS 10: PERUMAHAN, PEMBANGUNAN WILAYAH DAN PENEMPATAN DESA

Kesimpulan 14-1

Glosari

Rujukan

Lampiran

BAB EMPAT BELASKESIMPULAN

SENARAI SINGKATAN KATA4IR Revolusi Industri Keempat

A

ABM Alat Bantuan Mengajar

AIM Amanah Ikhtiar Malaysia

B

B40 Kumpulan Isi Rumah Berpendapatan Terendah 40%

C

COMBI Communication for Behavioral Impact

CSR Tanggungjawab Sosial Korporat

CTC Community Transformation Centre

D

DARA Lembaga Kemajuan Pahang Tenggara

DBM Dasar Belia Malaysia

DEB Dasar Ekonomi Baru

DKBK Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan

DPBN Dasar Pembangunan Belia Negara

DPF Desa Negara Dasar Perancangan Fizikal Desa Negara 2030

DPLB Dasar Pembangunan Luar Bandar

DPN Dasar Pembangunan Nasional

DPN3 Dasar Pertanian Negara Ketiga

DWN Dasar Wanita Negara

E

EPU Unit Perancang Ekonomi

ESSZONE Kawasan Keselamatan Khas Pantai Timur Sabah

ETP Program Transformasi Ekonomi

F

FAMA Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan

FELCRA Lembaga Penyatuan dan Pemulihan Tanah Persekutuan

FELDA Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan

FGD Perbincangan Kumpulan Berfokus

FSBPLB Falsafah dan Strategi Baru Pembangunan Luar Bandar

G

GAP Amalan Pertanian Baik

GDW Gerakan Desa Wawasan

GGEI Global Green Economy Index

GLC Syarikat Berkepentingan Kerajaan

GMP Amalan Pengilangan Yang Baik

GTP Program Transformasi Kerajaan

H

HACCP Hazard Analysis and Critical Control Point

HRD Pembangunan Sumber Manusia

I

ICT Teknologi, Informasi dan Komunikasi

ICU Unit Penyelarasan Perlaksanaan

IKBN Institut Kemahiran Belia Negara

INFRA Institut Kemajuan Desa

IKM Institut Koperasi Malaysia

INSKEN Institut Keusahawanan Negara

IoT Internet of Things

IPT Institusi Pengajian Tinggi

ISO International Organization for Standardization

J

JAKOA Jabatan Kemajuan Orang Asli

JKKK Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung

K

KATS Kementerian Air, Tanah dan Sumber Asli

KBAT Kemahiran Berfikir Aras Tinggi

KBS Kementerian Belia dan Sukan

KDN Kementerian Dalam Negeri

KDNK Hasil Keluaran Dalam Negara Kasar

KEDA Lembaga Kemajuan Wilayah Kedah

KEJORA Lembaga Kemajuan Johor Tenggara

KEMAS Jabatan Kemajuan Masyarakat

KePKAS Kementerian Pelancongan, Kebudayaan dan Alam Sekitar Sabah

KESEDAR Lembaga Kemajuan Kelantan Selatan

KETEN-GAH Lembaga Kemajuan Terengganu Tengah

KPLB Kementerian Pembangunan Luar Bandar

KKM Kementerian Kesihatan Malaysia

KKMM Kementerian Komunikasi dan Multimedia

KOSPEN Komuniti Sihat Pembina Negara

KPDN-HEP

Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna

KPI Petunjuk Prestasi Utama

KPM Kementerian Pendidikan Malaysia

KSAS Kawasan Sensitif Alam Sekitar

KPWKM Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat

SENARAI SINGKATAN KATAL

LKTS Lembaga Kemajuan Tanah Sarawak

LKW Lembaga Kemajuan Wilayah

M

M40 Kumpulan Isi Rumah Berpendapatan Pertengahan 40%

MARA Majlis Amanah Rakyat

MARDI Institut Penyelidikan Dan Kemajuan Pertanian Malaysia

MATRADE Malaysia External Trade Development

MESTECC Kementerian Tenaga, Sains, Teknologi, Alam Sekitar dan Perubahan Iklim

MHSR Malaysian Health System Research

MIGHT Malaysian Industry-Government Group for High Technology

MITI Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri

MKPD Majlis Kebangsaan Pembangunan Desa

MOA Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani

MOF Kementerian Kewangan

MOTAC Kementerian Pelancongan, Seni dan Budaya

MPI Kementerian Perusahaan Utama

MPKK Majlis Pengurusan Komuniti Kampung

N

NADMA Agensi Pengurusan Bencana Negara

NASPAL Pelan Strategik Kebangsaan Hidup Aktif

NCR Natives Customary Rights

NGO Pertubuhan Bukan Kerajaan

NHMS Tinjauan Kesihatan dan Mobiditi Kebangsaan

NMPM Dasar Pemakanan Kebangsaan Malaysia

NPANM Pelan Tindakan Pemakanan Kebangsaan Malaysia

NTK Nisbah Tanggungan Keseluruhan

NTUM Nisbah Tanggungan Umur Muda

NTUT Nisbah Tanggungan Umur Tua

O

OKU Orang Kelainan Upaya

OSC One Stop Centre

P

P&P Pengajaran dan Pembelajaran

PBK Pihak Berkuasa Koridor

PBT Pihak Berkuasa Tempatan

PD Penyataan Dasar

PDRM Polis DiRaja Malaysia

PELITA Lembaga Pembangunan dan Lindungan Tanah

PERHILI-TAN

Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara

PIBG Persatuan Ibu Bapa dan Guru

PIPLB Pelan Induk Pembangunan Luar Bandar

PKD Pusat Komuniti Desa

PKS Perusahaan Kecil dan Sederhana

PLANMa-laysia Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

PPD Pusat Pertumbuhan Desa

PPKK Pusat Promosi Kesihatan Komuniti

PPRT Program Perumahan Rakyat Termiskin

R

R&D Research and Development

RAPID Refinery & Petrochemical Integrated Development

RD&C Research, Development and Commercialisation

RDC&I Research, Development, Commercialisation and Innovation

RELA Jabatan Sukarelawan Malaysia

RI Teknologi Inovatif

RISDA Pihak Berkuasa Kemajuan Pekebun Kecil Perusahaan Getah

RTC Pusat Transformasi Luar Bandar

S

SAFODA Lembaga Kemajuan Perhutanan Negeri Sabah

SALCRA Lembaga Penyatuan dan Pemuliharaan Tanah Sarawak

SAWARI Satu Wilayah Satu Industri

SDG Sustainable Development Goals

SEZ Special Economic Zone

SKM Suruhanjaya Koperasi Malaysia

SKMM Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia

SL1M Skim Latihan 1Malaysia

SLDB Lembaga Kemajuan Tanah Sabah

SOP Standards Operational Prosedure

SPAD Suruhanjaya Pengangkutan Darat

SRFB Sabah Rubber Fund Board

SREZ Special Rural Economic Zone

T

T20 Kumpulan Isi Rumah Berpendapatan Tertinggi 20%

TEKUN Tabung Ekonomi Usaha Niaga

TKPM Taman Kekal Pengeluaran Makanan

TVET Pendidikan Teknikal dan Latihan Vokasional

U

UNDP United Nation Development Programme

UNEP United Nation Environment Programme

UPEN Unit Perancang Ekonomi Negeri

BAB SATUPENGENALAN

1

Malaysia semakin menghampiri kemuncak Wawasan 2020 dan bakal berhadapan dengan situasi dunia yang lebih berbeza dan mencabar. Dalam meneruskan aspirasi negara untuk terus maju, Malaysia sedang meletakkan asas pembangunan negara yang baharu dalam Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesebelas (KSP, RMKe-11) (2016-2020) dan Pelan Harapan Pembangunan Luar Bandar 2018-2023 (PHPLB 2018-2023) untuk menghadapi cabaran pembangunan dalam tempoh lima tahun akan datang.

DPLB menyediakan kerangka hala tuju secara umum dan strategi pembangunan secara menyeluruh selari dengan Matlamat Pembangunan Mampan 2030 (SDG2030) seperti yang telah dicadangkan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu. Dasar ini meliputi keutamaan dan penekanan baharu yang telah dikenalpasti dalam KSP, RMKe-11 dan PHPLB 2018-2023. Ia akan menjadi satu dasar utama pembangunan luar bandar yang menyokong dasar dan program pembangunan nasional.

DPLB akan menjadi teras kepada hala tuju pembangunan luar bandar ke arah Malaysia negara maju yang sejahtera dan berpendapatan tinggi. Ia akan mengambil kira dasar-dasar pembangunan sedia ada, SDG2030 dan aspirasi rakyat Malaysia.

PENGENALANTiga prinsip penggubalan dasar yang akan dijadikan panduan iaitu prinsip pertama adalah KEMAMPANAN, dengan mengutamakan kualiti dan kesejahteraan hidup bermasyarakat. Prinsip kedua adalah INKLUSIF iaitu pembangunan yang mengambil kira keseimbangan kaum, gender, kumpulan umur, keupayaan diri, tahap pendidikan, pendapatan dan kedudukan geografi. Prinsip yang ketiga adalah HOLISTIK, iaitu merangkumi pelbagai dimensi seperti sosial, ekonomi, rohani, fizikal, budaya dan tadbir urus.

Penggubalan DPLB ini adalah sebahagian daripada dasar-dasar nasional sedia ada. Ia juga bersesuaian dengan keperluan tempatan dan perubahan global ke arah Revolusi Industri Keempat (4IR).

DEFINISI DASAR PEMBANGUNANLUAR BANDAR

Dasar Pembangunan Luar Bandar (DPLB) merupakan tindakan Kerajaan untuk menghadapi cabaran yang akan berlaku di kawasan luar bandar bagi mencapai visi luar bandar yang sejahtera.

“

”

Rajah 1.1: Matlamat Pembangunan Mampan 2030 (SDG 2030).Sumber: http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/

1-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARPENGENALAN

Proses penyediaan dokumen DPLB melibatkan tiga peringkat kajian komprehensif. Peringkat pertama adalah pembentukan hala tuju, peringkat kedua adalah pengumpulan maklumat dan analisis serta peringkat ketiga adalah penulisan dokumen DPLB. Kajian ini melibatkan penyertaan pemimpin masyarakat luar bandar yang terdiri daripada Penghulu, Ketua Kampung, Majlis Pengurusan Komuniti Kampung (MPKK) dan belia. Kajian ini juga melibatkan para usahawan luar bandar, agensi-agensi Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri, agensi swasta dan Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO) yang berkaitan (Rajah 1.2).

Pengumpulan data melibatkan beberapa siri Perbincangan Kumpulan Berfokus (FGD) mengikut zon iaitu empat siri di Semenanjung Malaysia dan masing-masing satu di Sarawak dan Sabah serta empat siri Bicara Komuniti. Maklumat juga diperolehi daripada dokumen rasmi dasar-dasar Kerajaan semasa dan kajian-kajian ilmiah. Kandungan DPLB merangkumi pernyataan visi, misi, dasar dan strategi untuk pembangunan luar bandar bagi tempoh sehingga tahun 2030.

DASARPEMBANGUNANLUAR BANDAR

LAPORANINTERIM

DPLB

LAPORANAWAL KAJIAN

DPLB

LAPORANASAS RUJUKAN

PEMBENTUKANHALA TUJU

PENGUMPULANMAKLUMAT DAN

ANALISIS

PENYEDIAANDASAR

PEMBANGUNANLUAR BANDAR

Semakan semula dasar-dasar negara yangberkaitan.Pembentukan visi, misi, objektif dan skopkajian.Penyenaraian teras-teras DPLB (10 terasutama).Metodologi kajian.Sejarah pembangunan luar bandar Malaysia.

Konvensyen DPLB• Perbincangan isu-isu semasa luar bandar

di Malaysia.• Penambahbaikan aspirasi dan cadangan

bagi mencapai matlamat mengikut teras.

Bengkel Pemurnian DPLB• Menambah baik penulisan dasar.• Maklum balas melalui FGD.• Maklum balas secara bertulis.

Data Primer• Sesi FGD di enam zon seluruh Malaysia mengikut 10 teras utama dalam DPLB.• 4 siri Bicara Komuniti

Data Sekunder – Rujukan laporan/jurnalberkaitan teras-teras yang terlibat.

Senario dan prospek.Keadaan semasa luar bandar Malaysia.Trend luar bandar Malaysia 2030.Pembentukan aspirasi.Analisis SWOT.Cadangan dan strategi.

Rajah 1.2: Metodologi Penyediaan Kajian Dasar Pembangunan Luar Bandar.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARPENGENALAN

1-2

Luar bandar ialah kawasan yang mempunyai kepadatan penduduk yang rendah meliputi desa, dusun, penempatan kecil, estet pertanian, kawasan pertanian, hutan dan badan air. Menurut Jabatan Perangkaan Malaysia tahun 2010, kawasan luar bandar (termasuk kawasan pedalaman dan terpencil) ialah kawasan selain daripada kawasan bandar, manakala kawasan bandar adalah kawasan yang diwartakan dan kawasan tepu bina yang bersempadan dengannya serta mempunyai penduduk seramai 10,000 orang atau lebih semasa bancian dijalankan.

*Kampung dalam kawasan bandar (PBT) yang mempunyai penduduk kurang dari 10,000 orang tetapi di luar daripada kawasan operasi PBT adalah termasuk di dalam definisi luar bandar.

*Kawasan luar bandar juga termasuk kawasan penempatan peneroka, estet dan kampung baru yang terletak di luar kawasan operasi PBT.

DEFINISI LUAR BANDAR

DPLB turut memberi penekanan kepada pembangunan kawasan pedalaman dan terpencil yang masih memerlukan pembangunan dalam pelbagai aspek. Daerah pedalaman ialah daerah yang jauh dari pantai atau bandar, mempunyai kepadatan penduduk yang sangat rendah dan kurang akses kepada rangkaian jalan dan pengangkutan. Dalam dasar ini, daerah pedalaman dikenal pasti sebagai daerah yang mempunyai kepadatan penduduk kurang daripada 50 orang per kilometer persegi. Berdasarkan kriteria ini, di Malaysia terdapat sebanyak 46 daerah yang boleh dikategorikan sebagai daerah pedalaman. Ini termasuk 21 daerah di Sarawak, 12 di Sabah, 6 di Pahang, 2 di Kelantan dan setiap satu di Terengganu, Perak, Johor, Negeri Sembilan dan Kedah. Daerah pedalaman ini mempunyai keluasan kira-kira 175,000 kilometer persegi atau meliputi 52.0 peratus daripada jumlah keluasan Malaysia dan penduduknya hanya merangkumi 10.0 peratus daripada jumlah penduduk Malaysia (3.1 juta orang) pada tahun 2016 (rujuk Lampiran).

Antara ciri-ciri daerah pedalaman adalah:

1. Kurang akses kepada sistem rangkaian jalan dan pengangkutan.

2. Kepadatan penduduk yang rendah dan lokasi penempatan yang berselerak.

3. Kadar pertumbuhan penduduk yang rendah.

4. Kurang akses kepada kemudahan asas dan perkhidmatan awam serta infrastruktur yang kurang sempurna.

5. Kadar kemiskinan yang relatifnya lebih tinggi.

DEFINISI LUAR BANDAR

DEFINISI DAERAH PEDALAMAN

Daerah pedalaman adalah daerah yang mempunyai kepadatan penduduk kurang daripada 50 orang per kilometer persegi.

“”

“

”

Kawasan luar bandar merujuk kepada kawasan yang berada di luar daripada kawasan bandar seperti yang telah ditakrifkan oleh Jabatan Perangkaan Malaysia dan kawasan yang berada di luar kawasan operasi Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)*.


PENEMPATAN LUAR BANDARMenurut PLANMalaysia tahun 2017, penempatan penduduk di luar bandar boleh dibahagikan kepada tiga kategori berikut: • Pekan• PusatPertumbuhanDesa(PPD)• Kampung

Di Malaysia, terdapat 26,400 kampung yang meliputi 17,544 kampung di Semenanjung Malaysia, 27 kampung di Wilayah Persekutuan Labuan, 5,976 kampung di Sarawak dan 2,853 kampung di Sabah (Rajah 1.3 dan Rajah 1.4).

PEKANPUSAT

PERTUMBUHAN DESA

KAMPUNG

Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) adalah penempatan di luar bandar yang dikenal pasti dalam perancangan desa di Malaysia dalam menyediakan perkhidmatan dan pengagihan barangan keperluan asas, pusat penyebaran maklumat dan inovasi, mengumpul dan memasarkan produk keluaran desa serta menawarkan pekerjaan bukan pertanian kepada penduduk desa.

PPD lazimnya mempunyai penduduk lebih besar daripada kampung tetapi kurang daripada 2,500 orang. Kedudukannya yang lebih hampir dengan jalan perhubungan, ia menawarkan perkhidmatan kepada suatu kelompok kampung yang berada di sekelilingnya. Dalam DPF Desa Negara, terdapat 449 penempatan dikenal pasti sebagai PPD di Semenanjung Malaysia.

Pekan dikenali sebagai sebuah penempatan kecil bercirikan bandar tetapi mempunyai penduduk kurang daripada 10,000 orang. Lazimnya, pekan menempatkan pelbagai kemudahan dan perkhidmatan sosial yang asas seperti sekolah, pasar, dewan orang ramai, padang permainan, balai polis, masjid dan klinik.

Pekan juga menawarkan perkhidmatan perniagaan runcit, borong dan kedai makan kepada penduduk desa di sekitarnya. Di Semenanjung Malaysia, terdapat 191 buah pekan dan sebahagian besarnya terletak di kawasan luar bandar yang lebih hampir dengan bandar besar dan mempunyai kepadatan penduduk secara relatifnya lebih tinggi.

Penempatan yang selain daripada Pekan dan PPD dikenal pasti sebagai kampung. Ini termasuk kampung tradisional yang dibangunkan secara tidak tersusun oleh peneroka-peneroka secara berkumpulan atau individu, perkampungan tersusun yang diusahakan oleh pihak Kerajaan sama ada dalam rancangan penempatan semula atau rancangan pembukaan tanah baru dan estet pertanian swasta.

Di Semenanjung Malaysia terdapat 17,544 buah kampung termasuk kampung tradisional, kampung baru Cina, kampung nelayan, kampung tersusun, kampung atas air, kampung Orang Asli, penempatan estet dan penempatan Rancangan FELDA/FELCRA. Manakala Sarawak mencatatkan 5,976 buah kampung dan Sabah 2,853 buah kampung.

Di Semenanjung Malaysia, sebanyak 853 penempatan Orang Asli dengan sebahagian besar bertumpu di negeri Perak dan Pahang. Selain itu, FELDA telah berjaya membangunkan sebanyak 317 penempatan yang mempunyai peneroka. Berasaskan Directory of Oil Palm Estate, 2014 dianggarkan terdapat lebih 4,000 estet pertanian di Malaysia, termasuk kira-kira 1,400 estet di Sabah dan 400 estet di Sarawak.


1-4

261KAMPUNG

MPKK : 387

547KAMPUNG

MPKK : 364

2,329KAMPUNG

MPKK : 829

1,096KAMPUNG

MPKK : 393 1,958KAMPUNG

MPKK : 670

2,373KAMPUNG

MPKK : 542

1,333KAMPUNG

MPKK : 1,046

1,824KAMPUNG

MPKK : 636

1,917KAMPUNG

MPKK : 992

657KAMPUNG

MPKK : 371

769KAMPUNG

MPKK : 316

KEDAH

PULAUPINANG

KELANTAN

TERENGGANU

PAHANG

PERAK

SELANGOR

NEGERISEMBILAN

MELAKA

JOHOR

PERLIS

Rajah 1.3: Jumlah Kampung Mengikut Negeridi Semenanjung MalaysiaSumber: DPF Desa Negara (2017;1-02) danBahagian Komuniti Desa, KPLB

NegeriBilangan Kampung

Jumlah Keseluruhan

Jumlah Dengan Lokasi (Spatial)

Jumlah KampungDitadbir MPKK

Perlis 263 261 387

Kedah 2,060 1,917 992

Pulau Pinang 631 547 364

Kelantan 2,200 1,824 636

Terengganu 1,686 1,333 1,046

Perak 2,806 2,329 829

Selangor 741 657 371

Pahang 2,521 2,373 542

Negeri Sembilan 1,662 1,096 393

Melaka 957 769 316

Johor 2,017 1,958 670

Sabah 2,853 - 2,853

Sarawak 5,976 - 5,976

W.P. Labuan 27 - 27

Jumlah 26,400 15,064 15,402


SABAH

SARAWAK

W.P. LABUAN

2,853KAMPUNG

MPKK : 2,853

5,976KAMPUNG

MPKK : 5,976

27KAMPUNG

MPKK : 27

Rajah 1.4 : Jumlah Kampung Mengikut Negeri di Sabah dan SarawakSumber: DPF Desa Negara (2017; 1-02) dan Bahagian Komuniti Desa, KPLB

Pandangan udara Kampung Gedong, Simunjan, Sarawak.


1-6

Pembangunan luar bandar dilihat sebagai proses transformasi sosial, ekonomi, alam sekitar, budaya yang berterusan dan lestari untuk kesejahteraan masyarakat luar bandar. Proses transformasi dilaksanakan secara terancang, melibatkan komitmen, kolaborasi serta koordinasi pelbagai pihak secara berterusan dalam jangka masa panjang. Sejak awal kemerdekaan, Malaysia telah memberi tumpuan khas terhadap pembangunan luar bandar dengan melaksanakan pelbagai usaha dan program yang terbukti membawa kepada kejayaan dan kemajuan.

Kerajaan Malaysia juga telah memberi penekanan yang berterusan terutamanya dalam penyediaan prasarana asas, pendidikan, latihan dan peluang pekerjaan untuk merangsang pertumbuhan ekonomi serta meningkatkan kesejahteraan masyarakat luar bandar. Sepanjang usaha membangunkan kawasan luar bandar, Malaysia telah melalui dua fasa pembangunan luar bandar yang melibatkan penggubalan beberapa dasar dan program pembangunan luar bandar (Rajah 1.5).

FASA PERTAMA

Fasa pertama yang bermula pada tahun 1957 hingga 1993 memberi penekanan kepada pembukaan tanah baharu, pembangunan wilayah dan pembangunan in-situ. Fasa ini juga menyaksikan penubuhan beberapa agensi kemajuan seperti Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA), Lembaga Pemulihan dan Penyatuan Tanah Persekutuan (FELCRA) dan Pihak Berkuasa Kemajuan Pekebun Kecil Perusahaan Getah (RISDA) sebagai usaha untuk membangunkan kawasan serta meningkatkan taraf hidup masyarakat luar bandar. Selain itu, Majlis Kebangsaan Pembangunan Desa (MKPD) juga telah ditubuhkan untuk menyelaras rancangan Pembangunan Ekonomi Luar Bandar atau lebih dikenali sebagai Buku Merah yang diperkenalkan oleh Allahyarham Tun Abdul Razak Hussein pada tahun 1960. Buku Merah menggariskan dasar, keutamaan dan arahan kerja dalam penyediaan serta pelaksanaan pelan pembangunan daerah yang menjadi asas kepada pembangunan luar bandar bagi tahun 1960 hingga 1970.

Pada tahun 1971, Dasar Ekonomi Baru (DEB) telah diperkenalkan bagi mencapai dua objektif utama, iaitu membasmi kemiskinan tanpa mengira kaum dan menyusun semula masyarakat dengan menghapuskan identiti kaum mengikut fungsi ekonomi. Dasar tersebut meliputi tempoh pelaksanaan selama 20 tahun. Melalui DEB, pembangunan wilayah berdasarkan konsep pembangunan kawasan telah diperkenalkan seperti Lembaga Kemajuan Johor Tenggara (KEJORA),

Lembaga Kemajuan Terengganu Tengah (KETENGAH), Lembaga Kemajuan Kelantan Selatan (KESEDAR), Lembaga Kemajuan Pahang Tenggara (DARA), Lembaga Kemajuan Wilayah Pulau Pinang (PERDA) dan Lembaga Kemajuan Wilayah Kedah (KEDA) bagi menyelaras pembangunan wilayah baru dan berskala besar.

Era Baru Koperasi 82 telah diisytiharkan pada Januari 1982 bagi meningkatkan aktiviti koperasi di luar bandar. Terdapat empat jenis koperasi telah diperkenalkan iaitu Koperasi Pembangunan Daerah, Koperasi Industri Kampung, Koperasi Pembangunan Negara dan Koperasi Pelaburan Pekerja. Selain itu, Dasar Halacara Baru Pembangunan Kampung dan Luar Bandar pula telah diperkenalkan dan dijadikan sebagai panduan pembangunan luar bandar negara pada tahun 1984 hingga 1990. Objektif utama dasar tersebut adalah untuk mengurangkan kemiskinan luar bandar dengan meningkatkan pendapatan petani dan pekebun kecil.

Bagi memajukan kawasan luar bandar khususnya pembangunan tanah di Sarawak, agensi yang memainkan peranan adalah Lembaga Kemajuan Tanah Sarawak (LKTS), Lembaga Pembangunan dan Lindungan Tanah (PELITA) dan Lembaga Penyatuan Pemuliharaan Tanah Sarawak (SALCRA). Manakala di Sabah adalah Lembaga Kemajuan Tanah Sabah (SLDB), Sabah Forestry Development Authority (SAFODA), Sabah Rubber Fund Board (SRFB) dan FELDA.

TRANSFORMASI PEMBANGUNANLUAR BANDAR MALAYSIA


FASA KEDUA

Pada fasa kedua, fokus pembangunan luar bandar telah beralih daripada pembangunan ekonomi berpusat dan infrastruktur asas kepada pembangunan berpaksikan masyarakat. Wawasan 2020 dan Dasar Pembangunan Nasional (DPN) telah diperkenalkan pada tahun 1991 untuk memacu pertumbuhan seimbang negara di samping meneruskan usaha untuk membasmi kemiskinan.

Pada tahun 1994, Falsafah dan Strategi Baru Pembangunan Luar Bandar (FSBPLB) diperkenalkan dengan matlamat untuk menjadikan luar bandar kawasan yang maju, menarik dan menguntungkan. Selain itu, Gerakan Desa Wawasan (GDW) yang dilancarkan pada tahun 1996 merupakan program utama menggunakan pendekatan dengan menekankan penyertaan aktif masyarakat dalam pembangunan luar bandar. Pada tahun 2003, Gerakan Daya Wawasan telah diperkenalkan bagi menambah baik GDW untuk mengubah masyarakat desa ke arah lebih berilmu, bermoral dan mempunyai daya usaha yang lebih tinggi. Gerakan Daya Wawasan lebih terarah kepada pembangunan masyarakat yang merupakan elemen penting bagi mencapai kecemerlangan pembangunan luar bandar.

Seterusnya pada Januari 2004, Kerajaan telah menggariskan lima strategi bagi menjadikan rancangan FELDA sebagai kawasan pembangunan utama di luar bandar termasuk memperkenalkan program Satu Wilayah, Satu Industri (SAWARI). Pada tahun 2010, Pelan Induk Pembangunan Luar Bandar (PIPLB) telah dirangka sebagai garis panduan ke arah pembangunan luar bandar yang komprehensif sejajar dengan matlamat FSBPLB.

Sejak tahun 2011, melalui Model Ekonomi Baru (2011-2020) yang meliputi RMKe-10 (2011-2015) dan RMKe-11 (2016-2020), Kerajaan telah melaksanakan Program Transformasi Kerajaan (GTP) yang turut meliputi program transformasi luar bandar dan Program Transformasi Ekonomi (ETP).

Untuk tujuan tersebut, Program Transformasi Luar Bandar (RTP) di bawah GTP telah diperkenalkan meliputi beberapa projek antaranya Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) dan Program Lonjakan Mega Luar Bandar melalui kawasan projek agropolitan. Program ini bertujuan untuk merancakkan lagi pembangunan luar bandar dan pada masa yang sama meningkatkan taraf hidup penduduk luar bandar secara keseluruhan.

Program Transformasi Luar Bandar, Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah (KKLW) bertemakan “Membandarkan Luar Bandar” memberi tumpuan kepada enam fokus utama iaitu Prasarana, Belia, Ekonomi, Keusahawanan, Modal Insan dan Sistem Penyampaian telah dilancarkan pada 20 November 2015.

Dari segi pencapaian, di bawah tempoh RMKe-10 dan RMKe-11 (2011 hingga 2018), sebanyak 142,056 rumah yang telah menerima manfaat daripada projek Bekalan Elektrik Luar Bandar (BELB) dan 321,165 rumah menerima faedah daripada projek Bekalan Air Luar Bandar (BALB). Selain itu, 5,322km Jalan Luar Bandar (JALB) yang telah dibina untuk memudahkan perhubungan penduduk luar bandar serta 313,005 unit Lampu Jalan Kampung (LJK) telah dipasang untuk kemudahan dan keselamatan penduduk kampung. Dalam tempoh yang sama, 100,677 rumah telah dibina atau dibaik pulih di bawah Program Perumahan Rakyat Termiskin (PPRT) khusus untuk golongan miskin dan miskin tegar di luar bandar.

Program Jalan Luar Bandar


1-8

Manakala dari segi pembangunan ekonomi, terdapat seramai 83,934 orang usahawan dilahirkan oleh KPLB dan agensi-agensi di bawahnya. Selain itu, seramai 14,284 orang peserta telah menerima manfaat di bawah Program Peningkatan Pendapatan (PPP) yang bertujuan untuk membantu golongan B40 terutamanya golongan miskin dan miskin tegar di luar bandar. Objektif PPP adalah untuk melibatkan peserta dalam projek-projek ekonomi seperti dalam sektor perkhidmatan, perniagaan, pertanian, perikanan dan penternakan bagi meningkatkan taraf hidup peserta berkenaan.

KPLB turut melaksanakan Program Latihan Kemahiran dan Kerjaya (PLKK) bagi membolehkan golongan tersebut meningkatkan kemahiran supaya mereka mampu mendapat pekerjaan atau mengusahakan perniagaan yang boleh memberikan pendapatan yang lebih tinggi. Seramai 25,798 orang

peserta telah terlibat dalam program ini dalam tempoh antara tahun 2012 hingga tahun 2018. KPLB juga turut melaksanakan aktiviti ekonomi secara berkelompok seperti Program Desa Lestari (PDL) dan Program Agropolitan. Sebanyak 11 Projek Agropolitan dengan keluasan 9,680.79 hektar telah dibangunkan, manakala terdapat 106 kampung yang telah terpilih sebagai Desa Lestari.

DPLB adalah usaha terbaru dalam menyediakan kerangka hala tuju jangka masa panjang pembangunan kawasan luar bandar ke arah Malaysia negara maju yang sejahtera dan berpendapatan tinggi. DPLB telah mengambil kira agenda pembangunan antarabangsa SDG2030 oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu, DPF Desa Negara 2030 dan dasar-dasar pembangunan negara yang lain.

Kampung Lonek, Negeri Sembilan yang melaksanakan projek rural tourism di bawah Program Desa Lestari

Program Projek Perumahan Rakyat Termiskin


1st

MP

RMK

1RM

K 2

RMK

3RM

K 4

RMK

5RM

K 6

RMK

7RM

K 8

RMK

9RM

K 10

RMK

112n

dM

P

FASA

PER

TAM

A

DA

SAR

PEM

BA

NG

UN

AN

NEG

AR

A

DA

SAR

DA

NPR

OG

RA

MPE

MB

AN

GU

NA

NLU

AR

BA

ND

AR

1960

1970

1980

1990

200

020

1020

20

2030

FASA

KED

UA

Raj

ah 1.

5 :

Tran

sfor

mas

i Pem

bang

unan

Luar

Ban

dar M

alay

sia

FASA

KET

IGA

Das

arKo

loni

alEk

splo

itasi

Sum

ber

MER

DEK

A(1

957)

MA

LAYS

IA(1

963)

Pertu

mbu

han

Ekon

omi

(Pen

deka

tan

Laiss

ez-fa

ire)

Das

ar E

kono

mi B

aru

(RRJ

P1)

Mem

basm

i kem

iski

nan

dan

men

yusu

n se

mul

a m

asya

raka

t

Skim

Pem

bang

unan

Tan

ah B

aru

Pem

bang

unan

Wila

yah

Pem

bang

unan

In-s

itu B

erse

padu

Skim

Pen

yusu

nan

Sem

ula

Ora

ng A

sli

Hal

acar

a Ba

ru P

emba

ngun

anKa

mpu

ng d

an L

uar B

anda

r

Infra

stru

ktur

untu

ksu

mbe

r ek

splo

itasi

Fals

afah

& S

trat

egi

Baru

Pem

bang

unan

Luar

Ban

dar (

Maj

u,M

enar

ik &

Men

gunt

ungk

an)

Ger

akan

Des

aW

awas

an

Pem

basm

ian

Kem

iski

nan

Tega

r

Ger

akan

Des

aW

awas

anPr

ogra

m T

rans

form

asi

Ekon

omi (

NKR

As)

Peni

ngka

tan

Kual

iti H

idup

Pela

n In

duk

Pem

bang

unan

Luar

Ban

dar

Prog

ram

Pem

bang

unan

Keus

ahaw

anan

dan

SM

I

Pusa

t Tra

nsfo

rmas

i Des

a

Des

a Le

star

i

Prog

ram

Tra

nsfo

rmas

iLu

ar B

anda

r

Men

gem

bang

kan

infra

stru

ktur

dan

kem

udah

an s

osia

lke

kaw

asan

pend

alam

an

Pend

ekat

anA

grop

olita

n

Kem

iski

nan

Tega

r Sifa

r

Plan

Tin

daka

n D

esa

Prog

ram

Ilha

m D

esa

Buku

Mer

ahD

istric

t Rur

al E

cono

mic

Dev

elop

men

t Pla

n(R

ED B

ook)

Infra

stru

ktur

asa

s&

kem

udah

an s

osia

l

Pem

oden

an d

anke

pelb

agai

anta

nam

an

Skim

Tan

ah B

aru

Pem

bang

unan

Kom

uniti

Skim

Kam

pung

Baru

Pert

umbu

han

dan

kesa

maa

n

Pend

apat

antin

ggi,

inkl

usif

dan

mam

pan

Mem

bina

Neg

ara

yang

ber

daya

taha

nda

n be

rday

a sa

ing

Das

arPe

mba

ngun

anBa

ru (R

RJP2

)

Das

ar W

awas

anN

egar

a (R

RJP3

)

Mod

el E

kono

mi

Baru

(RRJ

P4)


1-10

Sebuah dasar pembangunan luar bandar perlu diwujudkan bagi meneruskan kesinambungan Wawasan 2020. Ia meliputi dua rancangan lima tahun negara iaitu RMKe-12 (2021-2025) dan RMKe-13 (2026-2030). DPLB adalah satu hala tuju untuk membangunkan masyarakat luar bandar yang sejahtera, berdaya tahan dan berinformasi dalam kerangka ke arah luar bandar yang sejahtera. DPLB sangat penting dalam pembangunan luar bandar bagi:

1. Merangka kesinambungan pembangunan luar bandar yang sejahtera, inklusif dan mampan.

2. Menjadikan luar bandar menarik dan kondusif sebagai tempat tinggal, bekerja dan membuat pelaburan sehingga dapat meningkatkan migrasi dari bandar ke luar bandar.

3. Meningkatkan penglibatan aktif masyarakat luar bandar dalam arus pembangunan perdana.

4. Merapatkan jurang ketidakseimbangan pembangunan antara bandar, luar bandar dan wilayah.

5. Meningkatkan kesiapsiagaan penduduk luar bandar bagi menghadapi cabaran 4IR dan persekitaran global yang semakin mencabar.

KEPERLUAN DASARPEMBANGUNAN LUAR BANDAR


BAB DUA

SENARIOPEMBANGUNANLUAR BANDAR2030

2

TREND PENDUDUK LUAR BANDAR 2030Pertambahan penduduk dunia telah membawa kepada proses pembandaran yang pesat. Bandar merupakan pusat pertumbuhan ekonomi dan pusat pentadbiran yang utama, yang mana pelbagai peluang pekerjaan dan kemudahan disediakan. Hal ini telah menarik ramai penduduk luar bandar berhijrah ke kawasan bandar untuk mencari peluang kehidupan yang lebih baik sehingga menyebabkan penduduk di kawasan luar bandar semakin berkurangan. Pertambahan bilangan penduduk bandar juga disebabkan oleh persempadanan kawasan bandar yang semakin meningkat/luas.

Fenomena penghijrahan penduduk luar bandar ke kawasan bandar merupakan suatu fenomena yang dialami di seluruh dunia. Tahun demi tahun, penduduk bandar akan sentiasa bertambah dan penduduk luar bandar pula berkurangan. Pada tahun 2030, dianggarkan 60.0 peratus penduduk tinggal di kawasan bandar manakala bakinya 40.0 peratus di luar bandar. Dalam tempoh enam puluh tahun, iaitu dari tahun 1950 hingga 2010, penduduk luar bandar telah berkurangan sebanyak 22.1 peratus, iaitu daripada 70.4 peratus kepada 48.3 peratus (Rajah 2.1).

LUAR BANDAR BANDAR

29.6 33.7 36.6 40.0 42.9 46.6 51.7 56.2 60.0

70.4 66.3 63.4 60.0 57.1 53.4 48.3 43.8 40.0

Per

atus

(%

)

TAHUN

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030

PENDUDUKDUNIABANDAR

60%5.1 Bilion

LUAR BANDAR

40%3.4 Bilion2030

Rajah 2.1: Peratusan Penduduk Bandar-Luar Bandar Dunia Tahun 1950-2030. Sumber: UNDP (2014)

2-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARSENARIO PEMBANGUNAN LUAR BANDAR 2030

TREND PENDUDUK LUAR BANDAR DI MALAYSIA

1947Tahun 1957 1970 1980 1991 2000 2010 2020 2030 -

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

Bila

ngan

Pen

dud

uk

LUAR BANDARBANDAR

930 1,667 2,780 4,4929,537

14,56620,291

25,89230,906

3,978 4,612

7,5398,644

9,010

8,929

8,298

7,891

7,157

Tahun

12.0 16.0

26.9 34.2

50.7

61.8

70.9 77.2

81.0

88.0 84.0

73.1 65.8

49.3

38.2

29.1 22.8

19.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

100.0

1950 1960 1970 1980 1991 2000 2010 2020 2030

BANDAR LUAR BANDAR

Per

atus

Pen

dud

uk (

%)

Malaysia kini mengalami proses pembandaran yang pesat hasil daripada peningkatan kegiatan ekonomi dan kemajuan teknologi dalam usaha ke arah sebuah negara maju. Berdasarkan Rajah 2.2, penduduk luar bandar pada tahun 2010 adalah sebanyak 8.3 juta orang (29.0%) berbanding penduduk bandar sebanyak 20.3 juta orang (71.0%). Dijangkakan pertumbuhan penduduk di kawasan luar bandar akan mengalami penurunan yang ketara pada masa akan datang.

Berdasarkan Rajah 2.3, Malaysia mengalami pengurangan peratusan penduduk luar bandar daripada 73.1 peratus pada tahun 1970 kepada 29.1 peratus pada tahun 2010 dan 22.8 peratus menjelang tahun 2020. Kawasan luar bandar diramalkan mempunyai jumlah penduduk sebanyak 7.2 juta orang pada tahun 2030 iaitu mewakili 19.0 peratus daripada jumlah penduduk Malaysia.

Rajah 2.3: Peratusan Trend Penduduk Bandar-Luar Bandar Malaysia Tahun 1950-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Rajah 2.2: Trend Bilangan Penduduk Bandar-Luar Bandar Malaysia Tahun 1950-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARSENARIO PEMBANGUNAN LUAR BANDAR 2030

2-2

PENDUDUK LUAR BANDARMENGIKUT NEGERI TAHUN 2030PENDUDUK LUAR BANDARMENGIKUT NEGERI TAHUN 2030

Proses perbandaran yang pesat telah mewujudkan perbezaan peratus penduduk yang tidak seimbang di luar bandar mengikut negeri-negeri di Malaysia. Pada tahun 2015, negeri Kelantan, Pahang, Sarawak, Sabah, Perlis, Terengganu dan Kedah masih mencatatkan peratusan tinggi penduduk luar bandar (melebihi 30.0%).

Negeri Sembilan, Perak dan Johor mencatatkan peratusan yang sederhana (20.0%-30.0%). Manakala Wilayah Persekutuan Labuan, Melaka,

Selangor dan Pulau Pinang mencatatkan peratusan penduduk luar bandar yang rendah (kurang 20.0%) dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Putrajaya tidak mempunyai penempatan luar bandar.

Berdasarkan unjuran penduduk bagi tahun 2030, Negeri Sembilan, Perak, Johor, Wilayah Persekutuan Labuan, Selangor, Melaka dan Pulau Pinang mempunyai penduduk bandar yang paling tinggi iaitu dalam lingkungan 80.0 sehingga 97.0 peratus.

Rajah 2.4: Peratus Penduduk Luar Bandar Mengikut Negeri di Malaysia Tahun 2015 dan 2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

53.3

44.6 43.9 42.2

38.9

36.0

30.3

27.4 26.9 26.8 25.2

18.9

7.7 7.6 6.2

0.0 0.0

41.3

34.0 34.2 35.1

25.3 27.0

22.1

17.4 18.7

20.3

16.8

13.9

5.3

1.6 2.4

20302015

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

Per

atus

Pen

dud

uk

Kelan

tan

Paha

ng

Saba

hSa

rawak

Perli

sTe

reng

ganu

Keda

hN. S

embi

lan

Pera

kMALA

YSIA

Joho

rW

.P. L

abua

nSe

lango

rM

elaka

Pulau

Pina

ng

W.P.

Kua

la Lu

mpu

rW

.P. P

utra

jaya

[%]


MIGRASI PENDUDUK

Laporan Penyiasatan Migrasi untuk tempoh 2015-2016 menunjukkan sebanyak 73.6 peratus daripada migrasi dalaman merupakan migrasi daripada kawasan bandar ke bandar, manakala migrasi daripada luar bandar ke bandar hanya sebanyak 4.2 peratus. Bagi tempoh yang sama, migrasi daripada bandar ke luar bandar ialah lebih tinggi peratusannya (15.2%) berbanding dengan migrasi daripada luar bandar ke luar bandar (7.0%) (Jabatan Perangkaan Malaysia 2017; Laporan Penyiasatan Migrasi 2016: 1-2).

Sebahagian besar daripada migran merupakan golongan muda yang berumur antara 15 hingga 34 tahun (60.9%), migran lelaki (51.9%) lebih tinggi daripada perempuan (48.1%). Data juga menunjukkan migran yang berkahwin (61.9%) melebihi peratusan yang belum berkahwin dan duda/balu. Selain itu, migran berpendidikan menengah mencatatkan peratusan tertinggi iaitu 47.5 peratus. Peratusan tertinggi daripada migran ini adalah golongan pekerja iaitu 84.3 peratus, yang sebahagian besar daripadanya adalah pekerja separuh mahir (49.5%) dan dalam sektor perkhidmatan (63.3%).

65 tahundan lebih

1.0 %

Tidak PernahBerkahwin

32.4 %

Lelaki51.9 %

Perempuan48.1 %

Tertiari36.9 %

Menengah47.5 %

Pekerjamahir

36.2 %

Pertanian6.6 %

Perlombongan& pengkuarian

1.1 %Pembuatan17.1 %

Pembinaan12.0 %

Perkhidmatan63.3 %

Majikan1.3 %

Pekerja84.3 %

Bekerja Sendiri12.2 %

Pekerja keluarga tanpa gaji2.2 %

Pekerjaseparuh mahir

49.5 %Pekerja

berkemahiran rendah

14.3 %

Rendah11.0 %

Tiada Pendidikan Rasmi

Kadarpenyertaan

tenaga buruh

4.6 %

76.7 %

Berkahwin61.9 %

Balu/duda/bercerai/berpisahtetap

5.7 %

45-64tahun

6.1 %35-44tahun

10.9 %25-34tahun

34.8 %15-24tahun

26.1 %1-14

tahun

21.0 %

SEBAB-SEBAB MIGRASIMIGRASI DALAMAN

CIRI-CIRI DEMOGRAFI MIGRAN DALAMAN

CIRI-CIRI SOSIOEKONOMI MIGRAN DALAMAN

Migran Dalaman

Migran Dalaman

Lain-lain1.1 %

Pendidikan3.7 %

Perkahwinan& Perceraian

5.7 %Kerjaya21.4 %

Persekitaran21.6 %

Mengikut Keluarga46.5 %

19.4 ribu orang

Migrasi Bersih

-37.7 ribu orang

Migrasi Bersih

MIGRANANTARA NEGERI

24.9 %

MIGRANDALAM NEGERI

63.9 %

Bandar > Luar Bandar 15.2%

Luar Bandar > Luar Bandar 7.0%

Bandar < Luar Bandar 4.2%

Bandar < Bandar 73.6%

NEG

ERI P

ENERIMA MIG

RA

N

NEGER

I PEN

GHANTAR MIG

RA

N

88.8 % 63.7 %

Rajah 2.5 Ciri-Ciri Migrasi di Malaysia.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017), Laporan Penyiasatan Migrasi (2016)


2-4

STRUKTUR UMURPENDUDUK LUAR BANDARDalam proses pembangunan ekonomi, transformasi demografi menyebabkan bilangan penduduk luar bandar akan terus berkurangan. Dalam masa yang sama, faktor penuaan penduduk akan menyebabkan bilangan penduduk yang berumur lebih daripada 64 tahun terus meningkat, manakala bilangan penduduk berumur kurang daripada 15 tahun akan berkurangan.

Dianggarkan purata kadar pertumbuhan penduduk tahunan Malaysia untuk tahun 2010 hingga 2030 ialah 1.4 peratus setahun, manakala untuk kawasan bandar dan luar bandar, masing-masing ialah sebanyak 2.1 peratus dan -0.7 peratus setahun. Bilangan penduduk di kawasan bandar dianggarkan meningkat daripada 20.3 juta pada tahun 2010 kepada 30.9 juta pada tahun 2030, manakala penduduk di kawasan luar bandar dianggarkan berkurangan daripada 8.3 juta kepada 7.2 juta dalam tempoh yang sama (Jadual 2.1).

Bilangan pertambahan penduduk dalam kumpulan umur kurang daripada 15 tahun dijangka akan terus berkurangan akibat daripada kadar fertiliti (kelahiran) yang semakin menurun. Purata kadar pertumbuhan penduduk tahunan Malaysia bagi kumpulan umur kurang daripada 15 tahun dianggarkan meningkat sebanyak 0.2 peratus setahun. Manakala penduduk bagi kumpulan umur antara 15 hingga 64 tahun dianggarkan secara purata meningkat sebanyak 1.5 peratus dan penduduk dalam kumpulan umur lebih daripada 64 tahun meningkat sebanyak 5.3 peratus setahun.

Bagi kawasan bandar, semua kumpulan umur mencatatkan purata kadar pertumbuhan tahunan yang positif. Berbeza dengan kawasan luar bandar, penduduk dalam kumpulan umur kurang daripada 15 tahun (-2.1%) dan antara 15 hingga 64 tahun (-0.5%) dianggarkan akan terus berkurangan. Sebaliknya penduduk dalam kumpulan umur lebih daripada 64 tahun (1.8%) dianggarkan terus meningkat.

BANDAR 2010 2015 2020 2025 2030Purata Kadar

Pertumbuhanan Tahunan Penduduk (%)

0-14 5,339.4 5,680.9 5,971.1 6,324.2 6,456.4 1.0

15-64 14,038.3 16,264.1 18,108.8 19,634.9 2,1106.2 2.1

65+ 913.2 1,296.3 1,811.7 2,511.6 3,343.3 6.7

Jumlah 20,290.9 23,241.3 25,891.6 28,470.7 30,905.9 2.1

LUAR BANDAR 2010 2015 2020 2025 2030

Purata Kadar Pertumbuhanan

Tahunan Penduduk (%)

0-14 2,482.6 2,162.9 1,940.7 1,805.4 1,625.9 -2.1

15-64 5,303.2 5,454.7 5,319.1 5,050.3 4,790.3 -0.5

65+ 512.0 574.2 630.9 696.2 740.0 1.8

Jumlah 8,297.8 8,191.8 7,890.7 7,551.9 7,156.2 -0.7

MALAYSIA 2010 2015 2020 2025 2030Purata Kadar

Pertumbuhanan Tahunan Penduduk (%)

0-14 7,822.1 7,843.7 7,911.8 8,129.6 8,082.3 0.2

15-64 19,341.4 21,718.8 23,427.9 24,685.3 25,896.5 1.5

65+ 1,425.1 1,870.5 2,442.6 3,207.8 4,083.3 5.3

Jumlah 28,588.6 31,433.0 33,782.3 36,022.7 38,062.1 1.4

Jadual 2.1: Penduduk (‘000) Mengikut Kumpulan Umur dan Strata Tahun 2010-2030Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


Dari segi peratusan penduduk bandar dan luar bandar, peratus penduduk luar bandar akan terus berkurangan daripada 29.0 peratus pada tahun 2010 kepada hanya 18.8 peratus pada tahun 2030, manakala peratusan penduduk bandar meningkat daripada 71.0 peratus kepada 81.2 peratus dalam tempoh yang sama (Rajah 2.6).

Peratusan penduduk bandar dan luar bandar daripada jumlah keseluruhan penduduk Malaysia dalam semua kumpulan umur di kawasan bandar akan terus meningkat, sebaliknya terus berkurangan untuk kawasan luar bandar dalam tempoh tahun 2010 hingga 2030.

Daripada keseluruhan penduduk Malaysia dalam kategori berumur kurang daripada 15 tahun, peratusan penduduk bandar akan meningkat daripada 68.3 peratus pada tahun 2010 kepada 79.9

peratus pada tahun 2030. Manakala, untuk tempoh tersebut, peratusan penduduk luar bandar bagi kategori yang sama akan terus berkurangan daripada 31.7 peratus kepada 20.1 peratus (Rajah 2.7).

Bagi penduduk dalam kategori umur 15 hingga 64 tahun (umur bekerja) peratusan penduduk di bandar menunjukkan trend peningkatan, manakala trend peratusan penduduk kategori yang sama di luar bandar berkurangan daripada 27.4 peratus pada tahun 2010 kepada 18.5 peratus pada tahun 2030 (Rajah 2.8). Bagi peratusan penduduk kategori berumur lebih daripada 64 tahun (umur bersara) juga menunjukkan trend yang sama iaitu meningkat di kawasan bandar dan berkurangan di kawasan luar bandar daripada 35.9 peratus kepada 18.1 peratus (Rajah 2.9).

71.0

73.9 76.6

79.0 81.2

29.0 26.1

23.4 21.0 18.8

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

]

TAHUN

BANDAR

LUAR BANDAR

Rajah 2.6: Peratus Penduduk Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


2-6

68.3 72.4

75.5 77.8 79.9

31.7 27.6

24.5 22.2 20.1

Tahun

50.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

60.0

70.0

80.0

90.0

2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

] BANDAR

LUAR BANDAR

72.6 74.9 77.3

79.5 81.5

27.4 25.1 22.7

20.5 18.5

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

Tahun

BANDAR

LUAR BANDAR

2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

]

Rajah 2.7: Peratus Penduduk Berumur 0-14 tahun, Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Rajah 2.8: Peratus Penduduk Berumur 15-64 tahun, Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


64.1 69.374.2

78.3 81.9

35.9 30.7 25.8

21.718.1

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

Tahun 2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

] BANDAR

LUAR BANDAR

Rajah 2.9: Peratus Penduduk Berumur 64+, Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030. Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Peratusan penduduk bandar menunjukkan trend yang agak berbeza antara kategori umur 15 hingga 65 tahun dan kategori umur lebih daripada 65 tahun. Di kedua-dua kawasan bandar dan luar bandar, peratusan penduduk dalam kategori umur kurang daripada 15 tahun dan penduduk dalam kategori umur 15 hingga 64 tahun akan berkurangan. Manakala peratusan penduduk kategori umur lebih daripada 64 tahun akan meningkat.

Di kawasan bandar, jumlah keseluruhan penduduk bandar dalam kategori umur kurang daripada 15 tahun akan berkurangan daripada 26.3 peratus pada tahun 2010 kepada 20.9 peratus pada tahun 2030. Begitu juga dengan penduduk dalam kategori umur 15 hingga 64 tahun, peratusannya dianggarkan akan berkurangan daripada 69.2 peratus kepada 68.3 peratus. Manakala penduduk dalam kategori umur lebih daripada 64 tahun dianggarkan meningkat daripada 4.5 peratus pada tahun 2010 kepada 10.8 peratus pada tahun 2030 (Rajah 2.10).

Senario yang sama berlaku di kawasan luar bandar. Di kawasan luar bandar peratusan penduduk

daripada jumlah keseluruhan penduduk luar bandar dalam kategori umur kurang daripada 15 tahun akan berkurangan daripada 29.9 peratus pada tahun 2010 kepada 22.7 peratus pada tahun 2030. Walau bagaimanapun, peratus penduduk dalam kategori umur 15 hingga 64 tahun dianggarkan meningkat daripada 63.9 peratus kepada 66.9 peratus. Manakala penduduk dalam kategori umur lebih daripada 64 tahun dianggarkan meningkat daripada 6.2 peratus pada tahun 2010 kepada 10.3 peratus pada tahun 2030 (Rajah 2.11).

Faktor penuaan penduduk berlaku lebih awal di kawasan luar bandar berbanding dengan kawasan bandar. Pada tahun 2015, sebanyak 7.0 peratus daripada keseluruhan penduduk luar bandar kategori umur lebih daripada 64 tahun berbanding hanya 5.6 peratus di kawasan bandar. Walau bagaimanapun, diramalkan peningkatan kadar penuaan penduduk ini berlaku lebih cepat di kawasan bandar. Selepas tahun 2030, diramalkan peratus penduduk kategori umur lebih daripada 64 tahun adalah lebih tinggi di kawasan bandar berbanding kawasan luar bandar.


2-8

26.3 24.4 23.1 22.2 20.9

69.2 70.0 69.9 69.0 68.3

4.5 5.6 7.0 8.8 10.8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

]

Tahun

0-14 15-64 65+

Kumpulan Umur

29.9 26.4 24.6 23.9

22.7

63.9 66.6 67.4 66.9 66.9

6.2 7 8 9.2 10.3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2010 2015 2020 2025 2030 Tahun

Per

atus

[%

]

0-14 15-64 65+

Kumpulan Umur

Rajah 2.10: Peratus Penduduk Bandar Dalam Kumpulan Umur Tertentu di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Rajah 2.11: Peratus Penduduk Luar Bandar Dalam Kumpulan Umur Tertentu di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


Struktur umur yang berbeza antara bandar dan luar bandar ini akan mempengaruhi nisbah tanggungan. Akibat daripada pengurangan bilangan penduduk berumur kurang daripada 15 tahun, Nisbah Tanggungan Umur Muda (NTUM) di kawasan bandar dan luar bandar dianggarkan akan terus berkurangan. Di kawasan bandar, ia dianggarkan berkurangan daripada 38.0 peratus pada tahun 2010 kepada 30.6 peratus pada tahun 2030, manakala di kawasan luar bandar dianggarkan berkurangan daripada 46.8 peratus kepada 33.9 peratus dalam tempoh yang sama (Rajah 2.12 dan 2.13).

Nisbah Tanggungan Umur Tua (NTUT) dianggarkan akan terus meningkat di kawasan bandar dan luar bandar. Walau bagaimanapun, faktor penuaan penduduk berlaku lebih awal di kawasan luar bandar. Pada tahun 2010, NTUT di kawasan luar

bandar ialah 9.7 peratus berbanding 6.5 peratus di kawasan bandar.

Selepas tahun 2030, NTUT di kawasan bandar dianggarkan lebih tinggi dibandingkan dengan kawasan luar bandar. Pada tahun 2030, dianggarkan NTUT di kawasan bandar ialah 15.8 peratus berbanding dengan 15.4 peratus di kawasan luar bandar.

Sejak sebelum merdeka hingga kini, Nisbah Tanggungan Keseluruhan (NTK) mencatatkan kadar yang lebih tinggi di kawasan luar bandar berbanding dengan kawasan bandar. Situasi ini menyumbang kepada migrasi penduduk pada umur bekerja ke kawasan bandar. Pada tahun 2030, dianggarkan NTK di kawasan bandar ialah 46.4 peratus berbanding dengan 49.4 peratus di kawasan luar bandar.

NISBAHTANGGUNGAN

38.0 34.9

33.0 32.2 30.6

6.5 8.0

10.0 12.8

15.8

44.5 42.9 43.0

45.0 46.4

0.0 5.0

10.0 15.0

20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0

2010 2015 2020 2025 2030

Tahun

NTUM

NTUT

NTK

NisbahTanggungan

Per

atus

[%

]

46.8

39.7 36.5 35.7

33.9

9.7 10.5 11.9 13.8

15.4

56.5 50.2

48.3 49.5 49.4

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

2010 2015 2020 2025 2030

Tahun

NTUM

NTUT

NTK

NisbahTanggungan

Per

atus

[%

]

Rajah 2.12: Nisbah Tanggungan Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Rajah 2.13: Nisbah Tanggungan Luar Bandar di Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


2-10

BELIA LUAR BANDARDefinisi belia yang diguna pakai oleh Kementerian Belia dan Sukan Malaysia (KBS) dalam Dasar Belia Malaysia (DBM) merujuk kepada mereka yang berumur 15 tahun hingga kurang daripada 30 tahun. Kumpulan umur ini mengikut piawai antarabangsa negara-negara Komanwel (Rajah 2.14).

Bilangan belia di Malaysia berkurangan daripada 8.54 juta orang pada tahun 2010 kepada 8.20 juta orang pada tahun 2030. Purata kadar pertumbuhan tahunan belia antara tahun 2010 hingga 2030 berkurangan sebanyak 0.2 peratus setahun berbanding dengan purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk Malaysia yang bertambah sebanyak 1.4 peratus setahun (Jadual 2.2).

Di kawasan bandar, purata kadar pertumbuhan tahunan belia ialah sebanyak 0.3 peratus setahun berbanding dengan purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk bandar sebanyak 2.1 peratus setahun. Bilangan belia meningkat daripada 6.2 juta orang kepada 6.5 juta orang pada tahun 2030. Manakala di kawasan luar bandar purata kadar pertumbuhan tahunan belia berkurangan sebanyak 1.7 peratus setahun dan purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk luar bandar juga berkurangan sebanyak 0.7 peratus setahun dalam tempoh yang sama. Bilangan belia berkurangan daripada 2.4 juta orang kepada 1.7 juta orang pada tahun 2030. Rajah 2.14: Had Umur Setara Piawaian Antarabangsa.

Sumber: Kementerian Belia Dan Sukan, Dasar Belia Malaysia (2015)

HAD UMUR SETARAPIAWAIAN ANTARABANGSA

BELIA>15 tahun dan <30 tahun“Individu belia yang berumur

di antara 15 tahun dan sebelummencapai umur 30 tahun”

Takrifan umur belia baharu akan dilaksanakan pada tahun 2018 bagi

memberi masa yang mencukupi untuk latihan dan peralihan kepimpinan baharu serta proses pindaan Akta

Pertubuhan Belia dan Pembangunan Belia 2007 (Akta 668).

Jadual 2.2: Penduduk Berumur 15-29 tahun (‘000) dan Strata di Malaysia Tahun 2010-2030.

Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

KUMPULAN BELIATAHUN Purata kadar

pertumbuhan tahunan penduduk (%)2010 2015 2020 2025 2030

BANDARBil. Belia 6,187.5 6,323.4 6,221.0 6,241.8 6,537.6 0.3

Jumlah Penduduk 20,290.9 23,241.3 25,891.6 28,470.7 30,905.9 2.1

LUAR BANDAR

Bil. Belia 2,351.4 2,347.2 2,174.1 1,874.0 1,661.5 -1.7

Jumlah Penduduk 8,297.8 8,191.8 7,890.7 7,551.9 7,156.2 -0.7

MALAYSIABil. Belia 8,539.0 8,670.6 8,395.1 8,115.8 8,019.1 -0.2

Jumlah Penduduk 28,588.6 31,433 33,782.3 36,022.7 38,062.1 1.4


Peratusan belia berbanding jumlah penduduk Malaysia, menunjukkan peratusan yang berkurangan sama ada di bandar dan luar bandar. Peratusan golongan belia di Malaysia dianggarkan berkurangan daripada 29.9 peratus pada tahun 2010 kepada 21.5 peratus pada tahun 2030.

Di kawasan bandar, peratusan ini berkurangan daripada 21.6 peratus kepada 17.2 peratus. Manakala di kawasan luar bandar, ia dianggarkan berkurangan daripada 8.2 peratus kepada hanya 4.4 peratus dalam tempoh yang sama (Rajah 2.15).

Peratusan belia di luar bandar daripada jumlah penduduk luar bandar dianggarkan berkurangan daripada 28.3 peratus pada tahun 2010 kepada 23.2 peratus pada tahun 2030 (Rajah 2.16). Manakala peratusan belia di bandar daripada jumlah penduduk bandar berkurangan dengan kadar lebih cepat berbanding dengan di kawasan luar bandar.

Dijangka bilangan belia di kawasan bandar akan berkurangan daripada 30.5 peratus pada tahun 2010 kepada hanya 21.2 peratus pada tahun 2030 (Rajah 2.17).

21.6 20.1

18.4 17.3 17.2

8.2 7.5 6.4 5.2 4.4

29.9 27.6

24.9 22.5 21.5

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

2010 2015 2020 2025 2030

Per

atus

[%

]

Tahun

BANDAR

LUAR BANDAR

MALAYSIA

28.3 28.7 27.6 24.8 23.2

71.7 71.3 72.4 75.2 76.8

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

2010 2015 2020 2025 2030

Tahun

BELIA

LAIN-LAIN Per

atus

[%

]

Rajah 2.15: Peratus Belia Daripada Jumlah Penduduk Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)

Rajah 2.16: Peratus Belia Luar Bandar Daripada Jumlah Penduduk Luar Bandar Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


2-12

30.5 27.2

24.0 21.9 21.2

69.5 72.8

76.0 78.1 78.8

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

2010 2015 2020 2025 2030

Tahun

Per

atus

[%

]

BELIA

LAIN-LAIN

Rajah 2.17: Peratus Belia Bandar Daripada Jumlah Penduduk Bandar Malaysia Tahun 2010-2030.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (data tidak diterbitkan)


EKONOMI

Per

atus

[%

]

42.7

33.0

28.4

19.1

21.0

16.9 17.7

25.2

30.5 35.5

26.8 27.5

26.2

40.1 42.3

45.4

52.1

55.6

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

1970 1980 1990 2000 2010 2016

Tahun

SEKTOR KEDUA

SEKTOR KETIGA

SEKTOR PERTAMA

Rajah 2.18: Sumbangan Kepada KDNK Malaysia Mengikut Sektor.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

Pada asasnya pertanian adalah sektor utama kepada ekonomi luar bandar. Walau bagaimanapun, proses transformasi yang berlaku telah memperlihatkan peranan sektor pertanian semakin berkurangan dalam konteks negara dan juga di luar bandar. Terdapat peningkatan kepelbagaian dalam ekonomi bukan pertanian seperti sektor pelancongan, perkhidmatan perniagaan dan perkhidmatan awam.

Sejak awal kemerdekaan, sektor pertama (pertanian, perhutanan, sumber asli dan perlombongan) memainkan peranan penting dalam kemajuan negara. Pada tahun 1970, sektor pertama

menyumbangkan sebanyak 42.7 peratus kepada Keluaran Dalam Negeri Kasar (KDNK), diikuti dengan sektor ketiga (perkhidmatan) iaitu sebanyak 36.2 peratus, dan sektor kedua (pembuatan dan pembinaan), iaitu dengan sumbangan sebanyak 17.7 peratus kepada KDNK (Rajah 2.18).

Sumbangan sektor pertama sebagai penyumbang utama kepada KDNK terus berkurangan. Pada era 80-an, sumbangan sektor ketiga lebih tinggi daripada sumbangan sektor pertama dan sektor kedua. Manakala, bermula tahun 1990, sumbangan sektor kedua kepada KDNK negara menjadi lebih penting berbanding dengan sektor pertama.


2-14

Jika dilihat pada sumbangan sektor pertanian, pada tahun 1971 iaitu ketika DEB mula diperkenal, sektor pertanian menyumbangkan sebanyak 23.3 peratus kepada KDNK negara dengan penglibatan tenaga kerja yang mencecah 53.2 peratus (Rajah 2.19). Namun, trend ini semakin menurun apabila kepentingan untuk pembangunan negara berubah daripada pertanian kepada perindustrian dan sehinggalah kepada era teknologi maklumat. Pada tahun 2014, sektor pertama hanya menyumbangkan sebanyak 9.1 peratus kepada KDNK negara dengan penglibatan guna tenaga iaitu hanya 12.2 peratus.

Secara umumnya, sumbangan KDNK mengikut negeri pada tahun 2016 adalah seperti di Rajah

2.20. Negeri Selangor merupakan negeri penyumbang terbesar kepada KDNK negara (22.7%) diikuti dengan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur (15.3%). Negeri Perlis dan Wilayah Persekutuan Labuan merupakan penyumbang terkecil kepada KDNK Negara, iaitu masing-masing sebanyak 0.5 peratus.

Berdasarkan Rajah 2.21, sebanyak enam negeri mencatatkan KDNK per kapita melebihi purata nasional, sementara sembilan negeri mencatatkan pertumbuhan di bawah paras purata nasional. Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur mencatatkan KDNK per kapita yang tertinggi, manakala negeri Kelantan pula mencatatkan nilai yang terendah.

23.3

9.1

53.2

12.2

KDNK

GUNA TENAGA

26.0

12.8

Per

atus

[%

]

Tahun

0

10

20

30

40

50

60

1970

197

1

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

198

0

198

1

198

2

198

3

198

4

198

5

198

6

198

7

198

8

198

9

199

0

199

1

199

2

199

3

199

4

199

5

199

6

199

7

199

8

199

9

2000

200

1

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Rajah 2.19: Peratusan Sumbangan Aktiviti Pertanian Kepada KDNK dan Guna Tenaga.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)


W.P. LABUAN

PERLIS

KELANTAN

TERENGGANU

MELAKA

KEDAH

NEGERI SEMBILAN

PAHANG

PERAK

SABAH

PULAU PINANG

JOHOR

SARAWAK

W.P. KUALA LUMPUR

SELANGOR

0.5

0.5

1.9

2.6

3.0

3.4

3.5

4.2

5.5

6.7

6.7

9.4

9.8

15.3

22.7

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0

% Sumbangan KDNK (%)

NE

GE

RI

KELANTAN

KEDAH

SABAH

PERLIS

PERAK

TERENGGANU

JOHOR

PAHANG

NEGERI SEMBILAN

MALAYSIA

MELAKA

SARAWAK

SELANGOR

PULAU PINANG

W.P. LABUAN

W.P. KUALA LUMPUR

12,812

19,152

21,081

22,479

27,246

27,268

31,952

32,244

38,559

38,887

41,363

44,333

44,616

47,322

61,833

101,420

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

KDNK Per Kapita (RM)

NE

GE

RI

Rajah 2.20: Peratusan Sumbangan KDNK Mengikut Negeri Tahun 2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

Rajah 2.21: KDNK Per Kapita Mengikut Negeri Tahun 2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)


2-16

PENDAPATAN ISI RUMAHLUAR BANDAR DAN B40Isi rumah merujuk kepada seorang atau sekumpulan orang yang bersaudara atau tidak bersaudara yang biasanya tinggal bersama dan membuat peruntukan yang sama untuk makanan dan keperluan hidup yang lain (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2015:137). Bilangan isi rumah di Malaysia pada tahun 2014 ialah sebanyak 6.7 juta dan meningkat kepada 6.9 juta pada tahun 2016. Bilangan isi rumah di kawasan bandar lebih ramai dibandingkan dengan kawasan luar bandar. Di kawasan bandar bilangan isi rumah meningkat daripada 5.1 juta kepada 5.4 juta manakala bilangan isi rumah di kawasan luar bandar berkurangan daripada 1.54 juta pada tahun 2014 kepada 1.50 juta pada tahun 2016 (Jadual 2.3).

Purata saiz isi rumah di Malaysia berkurangan daripada 4.3 orang pada tahun 2014 kepada 4.1 orang pada tahun 2016. Purata saiz isi rumah di kawasan luar bandar lebih besar daripada kawasan

bandar. Di kawasan bandar, purata ini berkurangan daripada 4.2 orang kepada 4.0 orang, manakala di kawasan luar bandar ia berkurangan daripada 4.5 orang kepada 4.3 orang.

Purata bilangan penerima pendapatan isi rumah ialah sekitar 1.8 orang di bandar dan di luar bandar untuk tahun 2014. Walau bagaimanapun, purata bilangan penerima pendapatan isi rumah di luar bandar berkurangan kepada 1.7 orang pada tahun 2016 (Jadual 2.3). Antara tahun 2014 hingga 2016, pendapatan isi rumah bulanan purata Malaysia telah meningkat sebanyak 6.2 peratus kepada RM6,958. Manakala pendapatan isi rumah bulanan purata di bandar telah meningkat sebanyak 5.8 peratus kepada RM7,671 dan di luar bandar telah meningkat dengan peratusan lebih besar iaitu sebanyak 6.5 peratus kepada RM4,359 (Jadual 2.4).

StrataBilangan Isi rumah (‘000) Purata Saiz Isi rumah Purata bilangan penerima

pendapatan

2014 2016 2014 2016 2014 2016

Bandar 5,136.6 5,451.3 4.2 4.0 1.8 1.8

Luar Bandar 1,540.2 1,496.3 4.5 4.3 1.8 1.7

Malaysia 6,676.8 6,947.6 4.3 4.1 1.8 1.8

StrataPendapatan purata (RM) Kadar pertumbuhan tahunan dikompaun

(%)2014 2016

Bandar 6,833 7,671 5.8

Luar Bandar 3,831 4,359 6.5

Malaysia 6,141 6,958 6.2

Jadual 2.3: Bilangan, Purata Saiz dan Purata Penerima Pendapatan Isi Rumah Mengikut Strata.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017).Laporan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas Tahun 2016.

Jadual 2.4: Pendapatan Isi Rumah Bulanan Purata Mengikut Strata.Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas Tahun 2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)Laporan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas Tahun 2016.


11,692 11,555

9,463 8,174

6,928 6,849 6,771

5,887 5,776

5,387 5,354

5,065 5,012 4,998 4,971

4,214 6,958

2,0000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 14,000

W.P KUALA LUMPUR W.P. PUTRAJAYA

SELANGOR W.P. LABUAN

JOHOR MELAKA

PULAU PINANG NEGERI SEMBILAN

TERENGGANU SARAWAK

SABAH PERAK

PAHANG PERLIS KEDAH

KELANTAN MALAYSIA

Nilai Pendapatan (RM)

NE

GE

RI

Rajah 2.22: Pendapatan Kasar Bulanan Isi Rumah Tahun 2016. Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

Rajah 2.23: Pendapatan Isi Rumah Kasar Bulanan Purata Mengikut Negeri di Malaysia Tahun 2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

428

1,045 1,606

3,103

4,705 5,742

6,833

7,671

200 523 957

1,718

2,545 3,080

3,831

4,359

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

1970 1974 1976 1979 1984 1987 1989 1992 1995 1997 1999 2002 2004 2007 2009 2012 2014 2016

Pen

dap

atan

[R

M]

Tahun

BANDAR

LUAR BANDAR

Pendapatan kasar bulanan isi rumah di kawasan bandar dan luar bandar masing-masing menunjukkan peningkatan tahun demi tahun (Rajah 2.22). Namun begitu, tidak dinafikan bahawa penduduk bandar menikmati pendapatan yang lebih tinggi berbanding dengan penduduk luar bandar. Hal ini kerana kawasan bandar menawarkan lebih banyak peluang pekerjaan khususnya dalam sektor perkhidmatan dan juga dalam bidang-bidang profesional berbanding kawasan luar bandar. Di kawasan luar bandar, peluang-peluang pekerjaan lebih tertumpu kepada sektor pertanian,

perladangan dan keusahawanan atau perniagaan kecil dan sederhana.

Pendapatan isi rumah kasar bulanan purata bagi Malaysia pada tahun 2016 adalah RM6,958 (Rajah 2.23). Pendapatan isi rumah kasar bulanan purata mengikut negeri menunjukkan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur mempunyai purata pendapatan isi rumah yang tertinggi dan diikuti dengan Wilayah Persekutuan Putrajaya. Manakala negeri Kelantan mempunyai pendapatan isi rumah kasar bulanan yang terendah.


2-18

Dari segi pendapatan isi rumah kasar bulanan mengikut kumpulan isi rumah, kumpulan 40.0 peratus terendah (B40), kumpulan 40.0 peratus pertengahan (M40) dan kumpulan 20.0 peratus tertinggi (T20) menunjukkan peningkatan dalam semua kumpulan pendapatan di bandar dan di luar bandar. Walau bagaimanapun, kadar pertumbuhan tahunan Kumpulan T20 lebih tinggi dibandingkan dengan Kumpulan M40 dan B40 sama ada di bandar atau di luar bandar.

Pada tahun 2016, pendapatan isi rumah kasar bulanan Kumpulan T20 di bandar ialah RM17,416 berbanding dengan Kumpulan T20 di luar bandar iaitu RM9,471. Dalam tahun yang sama, pendapatan Kumpulan M40 di bandar ialah RM7,208 berbanding dengan Kumpulan M40 di luar bandar iaitu RM4,194. Manakala pendapatan Kumpulan B40 di bandar ialah RM3,262 berbanding dengan Kumpulan B40 di luar bandar iaitu RM1,969 (Rajah 2.24 dan Jadual 2.5).

Rajah 2.24: Pendapatan Isi Rumah Kasar Bulanan Purata Mengikut Pendapatan dan Strata Tahun 1974-2016. Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

Jadual 2.5: Pendapatan Isi Rumah Kasar Bulanan Purata Mengikut Pendapatan dan Strata, Tahun 1974-2016 (RM).Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017). Laporan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas Tahun 2016

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

1974 1976 1979 1984 1987 1989 1992 1995 1997 1999 2002 2004 2007 2009 2012 2014 2016

Tahun

T20 Luar Bandar

M40 Bandar

T20 Bandar

M40 Luar Bandar

B40 Bandar

B40 Luar Bandar

RM9,471

RM7,208

RM17,416

RM4,194

RM3,262

RM1,969

Pen

dap

atan

Isi R

umah

[R

M]

Strata

1974

1976

1979

1984

1987

1989

199

2

199

5

1997

199

9

200

2

200

4

200

7

200

9

2012

2014

2016

Bandar

T20 1,798 2,384 2,827 4,114 3,770 3,981 4,981 6,474 8,470 7,580 9,085 9,863 10,576 11,348 13,654 15,690 17,416

M40 441 663 869 1,355 1,308 1,435 1,827 2,323 3,000 2,844 3,265 3,524 3,947 4,296 5,294 6,310 7,208

B40 172 255 331 521 527 590 761 942 1,193 1,155 1,344 1,540 1,655 1,794 2,235 2,927 3,262

Luar Bandar

T20 735 1,051 1,365 2,110 2,189 2,277 2,369 3,153 4,130 4,124 4,057 4,330 5,220 6,033 6,905 8,180 9,471

M40 240 328 457 756 793 882 962 1,235 1,564 1,577 1,612 1,762 2,104 2,313 2,930 3,729 4,194

B40 92 109 169 292 324 373 413 515 649 670 699 783 994 1,033 1,319 1,760 1,969


Rajah 2.25: Agihan Pendapatan Bagi Kumpulan Isi Rumah Mengikut Pendapatan Strata Tahun 1974-2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

Per

atus

[%

]

T20 Bandar

T20 Luar Bandar

M40 Luar Bandar M40 Bandar

B40 Luar Bandar B40 Bandar

45.4

43.4

38.5 37.6

18.1 17.0

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

1974 1976 1979 1984 1987 1989 1992 1995 1997 1999 2002 2004 2007 2009 2012 2014 2016

Tahun

Dari segi agihan pendapatan bagi kumpulan isi rumah mengikut pendapatan menunjukkan peratusan isi rumah dalam Kumpulan T20 terus berkurangan, manakala peratusan isi rumah dalam Kumpulan M40 dan B40 terus meningkat. Peratus isi rumah dalam Kumpulan T20 adalah lebih tinggi di kawasan bandar berbanding luar bandar. Manakala peratus isi rumah M40 dan B40 adalah lebih tinggi di kawasan luar bandar berbanding dengan bandar (Rajah 2.25).

Pada tahun 2016, agihan pendapatan Kumpulan B40 di bandar adalah 17.0 peratus daripada jumlah pendapatan kawasan bandar. Manakala agihan pendapatan Kumpulan M40 ialah 37.6 peratus dan 45.4 peratus bagi Kumpulan T20 di kawasan bandar.

Bagi tahun yang sama, agihan pendapatan Kumpulan B40 adalah sebanyak 18.1 peratus daripada jumlah pendapatan kawasan luar bandar. Manakala agihan pendapatan Kumpulan M40 adalah 38.5 peratus dan Kumpulan T20 sebanyak 43.4 peratus.

Jika dibandingkan antara kawasan bandar dan luar bandar, Kumpulan B40 dan M40 di luar bandar mempunyai peratusan agihan pendapatan yang lebih tinggi berbanding di bandar. Manakala peratusan agihan pendapatan Kumpulan T20 kawasan bandar adalah lebih tinggi berbanding di kawasan luar bandar (Rajah 2.25).


2-20

Rajah 2.26 menunjukkan Pekali Gini bagi kawasan bandar dan luar bandar antara tahun 1984 hingga 2016. Pekali Gini menunjukkan agihan pendapatan di kawasan luar bandar adalah lebih seimbang dibandingkan dengan kawasan bandar. Walau bagaimanapun, agihan pendapatan di kawasan luar bandar sentiasa lebih baik dibandingkan dengan kawasan bandar. Nilai Pekali Gini di kawasan bandar berkurangan daripada 0.468 pada tahun 1984 kepada 0.389 pada tahun 2016, manakala di kawasan luar bandar ia berkurangan daripada 0.450 kepada 0.364 dalam tempoh yang sama.

Kemajuan yang dikecapi negara juga berjaya menurunkan kadar kemiskinan tahun demi tahun di kawasan bandar dan luar bandar. Namun tidak dinafikan masih ada lagi penduduk yang dibelenggu kemiskinan. Di luar bandar, kadar kemiskinan ketika DEB mula diperkenalkan mencecah 58.7 peratus dan pada tahun 2016 kemiskinan telah berjaya diturunkan kepada hanya 1.0 peratus sahaja (Rajah 2.27). Hal ini disebabkan kejayaan program-program pembasmian kemiskinan yang dilaksanakan oleh pihak Kerajaan.

0.468

0.449 0.437

0.428 0.431 0.427 0.432

0.439 0.444

0.427 0.423 0.417

0.391 0.389

0.45

0.427 0.415

0.402 0.414

0.424 0.421

0.405 0.397

0.388

0.407

0.382

0.355 0.364

0.30

0.32

0.34

0.36

0.38

0.40

0.42

0.44

0.46

0.48

0.50

1984 1987 1989 1992 1995 1997 1999 2002 2004 2007 2009 2012 2014 2016

Nila

i Pek

ali G

ini

Tahun

BANDAR

LUAR BANDAR

21.3 17.5

7.1 3.4 1.7

0.2

58.7

45.8

21.1

12.4 8.4

1.0

0

10

20

30

40

50

60

70

1970 1976 1979 1984 1987 1989 1992 1995 1997 1999 2002 2004 2007 2009 2012 2014 2016

Kad

ar K

emis

kina

n [%

]

Tahun

BANDAR

LUAR BANDAR

Rajah 2.26: Pekali Gini Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 1984-2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia 2017. Laporan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas 2016

Rajah 2.27: Kadar Kemiskinan Bandar dan Luar Bandar di Malaysia Tahun 1970-2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)


TAHAP PENDIDIKAN

Dari segi tahap pendidikan, 53.1 peratus daripada penduduk luar bandar yang bekerja adalah mereka yang berkelulusan pendidikan peringkat menengah (Rajah 2.28). Hanya 15.1 peratus sahaja pekerja di kawasan luar bandar berpendidikan peringkat tertiari. Sekitar 31.8 peratus daripada penduduk yang bekerja di kawasan luar bandar berpendidikan rendah dan tiada pendidikan rasmi, berbanding dengan hanya sekitar 12.9 peratus di kawasan bandar.

Rajah 2.28: Penduduk Bekerja Mengikut Pendidikan di Malaysia Tahun 2016.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

BANDAR LUAR BANDAR

Per

atus

an P

end

uduk

Bek

erja

[%

]

TAHAP PENDIDIKAN

TERTIARI MENENGAH RENDAH TIADA PENDIDIKAN RASMI

1.8 5.511.1

26.3

55.8

53.1

31.315.1


2-22

Dalam konteks kehidupan luar bandar, 4IR akan memberikan implikasi dan cabaran berikut:

KEHIDUPAN LUAR BANDAR DALAMERA REVOLUSI INDUSTRI KEEMPAT (4IR)Salah satu pertimbangan penting dalam membangunkan luar bandar menjelang tahun 2030 ialah persediaan menghadapi Revolusi Industri Keempat (4IR). 4IR memperlihatkan anjakan paradigma baharu dalam bidang perindustrian yang merupakan indikator pembangunan negara. Rajah 2.29 menunjukkan peralihan paradigma perindustrian yang bertunjangkan teknologi yang berlaku dalam jangka masa panjang bermula dengan Revolusi Industri (RI) pertama pada abad ke-17 dan 18. Kemudian RI kedua pada abad ke-19 dan 20. Kini pada abad ke-21 menyaksikan 4IR yang dipacu oleh teknologi sistem fizikal-siber.

Transformasi pesat yang dipacu oleh sistem fizikal siber memberikan impak besar kepada operasi industri, perniagaan dan kehidupan sosial. Pada masa kini antara penemuan baharu yang berpengaruh adalah:

Rangkaian sosial

Mobile platform dan apps

Advance analytic dan big data

Cloud dan artificial intelligence

1.

2.

3.

4.

PERTAMA

Mekanisasi,Kuasa Air,

Kuasa WapKomputer dan

AutomasiSistem Fizikal-Siber,Internet of Things,

Artificial Intelligence,Bioteknologi

Pengeluaranskala besar,

Pengkhususankerja

KEDUA KETIGA KEEMPAT

Rajah 2.29: Revolusi Industri Keempat (4IR).

1. Pelaksanaan ekosistem digital membawa kepada pelaksanaan desa pintar (smart village).

2. Penerapan dan perluasan sistem e-commerce termasuk dalam pemasaran produk luar bandar seperti produk dan perkhidmatan pelancongan, keluaran pertanian dan industri desa.

3. Peningkatan penggunaan sistem automasi dalam pelaksanaan pertanian dan perniagaan bagi mengurangkan penggunaan tenaga kerja.

4. Penggunaan drone dalam sektor pertanian dan sektor perkhidmatan.

5. Pembangunan ekonomi hijau dan bioekonomi.


Lapisan 1 - Infrastruktur

Lapisan 2 - Infostruktur

Lapisan 3 - Data Capture

Lapisan 4 - Inovasi

1.

2.

3.

4.

Pelaksanaan ekosistem digital membawa kepada pelaksanaan desa pintar

Ekosistem digital bukan hanya terkesan dalam konteks bandar pintar (smart cities), ia juga turut meliputi kewujudan desa pintar (smart villages). Konsep “Luar Bandar Sejahtera” amat selari dalam konteks penyediaan infrastruktur dan infostruktur untuk desa pintar. Menjelang tahun 2030, Malaysian Industry-Government Group for High Technology (MIGHT) dan pihak Kerajaan mensasarkan untuk memperbaiki kesinambungan kawasan pinggir bandar dan luar bandar. Kesinambungan ini akan memperluaskan akses peluang ekonomi dan sekali gus meningkatkan kualiti hidup masyarakat luar bandar.

Secara tidak langsung, perkampungan pintar masa depan akan beralih kepada ekonomi digital menerusi

Jalinan kerjasama antara Kerajaan, pihak swasta dan komuniti setempat dalam ekosistem digital ini mampu untuk menjadikan luar bandar sebagai hab ekonomi glokal (glocal) yang berdaya maju, inovatif dan kompetitif.

pelaksanaan empat (4) lapisan ekosistem digital iaitu:

E-commerce amat penting dalam ekonomi digital dan mula diberi perhatian pada tahun 2000. Secara umumnya, di Malaysia ia merupakan fenomena yang semakin berkembang maju sejak kebelakangan ini. E-commerce adalah medium penting yang beroperasi dalam dunia siber yang memberi banyak kelebihan khususnya dalam perniagaan skala kecil dan besar. Nilai jualan e-commerce di Malaysia pada tahun 2017 berjumlah RM24.6 billion. Justeru, masyarakat luar bandar perlu mengambil kesempatan dan peluang melalui ekosistem digital ini dalam memasarkan produk-produk luar bandar. Selain itu, pelbagai produk luar bandar yang lain dapat dipromosikan dalam pasaran tempatan dan global seperti perkhidmatan pelancongan, keluaran pertanian dan industri desa.

Penerapan dan perluasan sistem e-commerce termasuk dalam pemasaranproduk luar bandar seperti produk dan perkhidmatan pelancongan, keluaran pertanian dan industri desa

INTERNATIONAL SITES ONLINE MARKETPLACE B2C / SPECIALTY STORE

TICKETING / TRAVEL

LIFESTYLE SHOPPING

DEAL SITES

ONLINE GROCERY

PENNY AUCTION

LUXURY SHOPPING

ONLINE FOOD DELIVERY

ONLINE CLASSIFIED

Penggunaan e-commerce oleh usahawan-usahawan di Malaysia.

Antara cabaran bidang pertanian masa kini adalah penurunan kadar kesuburan tanah dan kekangan tenaga kerja dalam kalangan rakyat negara ini yang semakin kurang berminat untuk melibatkan diri dalam bidang tersebut. Faktor kawasan pertanian yang terhad memaksa petani menggunakan tanah yang sedia ada secara maksimum, menjadikan kesuburan tanah semakin berkurangan. Seterusnya, ia memberi kesan secara langsung kepada kadar pengeluaran hasil pertanian.

Justeru, penggunaan jentera seperti pembajak dan penabur baja amat diperlukan bagi membaik pulih tanah yang semakin kurang subur. Dalam konteks perniagaan, kekurangan tenaga kerja serta keperluan terhadap automasi yang lebih komprehensif penting bagi penjimatan masa, kos, ruang dan modal. Oleh yang demikian, inovasi dan sistem automasi diperlukan khususnya dalam penjanaan ekonomi di luar bandar.

Peningkatan penggunaan sistem automasi dalam pelaksanaan pertanian danperniagaan bagi mengurangkan penggunaan tenaga kerja


2-24

Penggunaan drone dalam sektor pertanian dan perkhidmatan

Teknologi drone dalam sektor pertanian dan perkhidmatan di kawasan luar bandar menjadi semakin penting pada masa hadapan. Penggunaan drone dalam pertanian bagi jangka masa panjang dapat menjimatkan tenaga kerja dan menjimatkan kos pengurusan pertanian yang semakin meningkat. Drone secara tidak langsung memberi impak positif dalam proses penanaman dan penuaian hasil pertanian. Selain itu, drone mampu mengatasi masalah kekurangan tenaga kerja dalam industri pertanian, mengawal serangga dan perosak secara berkelompok, melakukan penyemburan mengikut jadual penanaman dan menghasilkan semburan yang tepat, cepat dan menjimatkan. Penggunaan drone juga dapat mengoptimumkan rawatan tanaman secara teliti, sekali gus dapat meningkatkan kualiti pengeluaran, meningkatkan hasil dan mengurangkan kos.

Selain pertanian, khidmat drone juga penting dalam sektor perkhidmatan lain seperti perkhidmatan kesihatan, sosial, pelancongan, pengangkutan dan perniagaan. Penggunaan drone dalam sektor pertanian luar bandar akan mengubah landskap ekonomi dan sosial di luar bandar.

Penggunaan drone dalam aktiviti pertanian.

Pembangunan ekonomi hijau dan bioekonomi

Ekonomi hijau di kawasan pemeliharaan.

Ekonomi hijau dan bioekonomi semakin diberi perhatian dan mendapat tempat penting dalam kalangan negara-negara maju. Kedua-dua bentuk ekonomi ini merupakan komponen pelengkap kepada pembangunan mampan pada masa hadapan. Kesedaran masyarakat terhadap kepentingan biodiverisiti kepada kehidupan dan kesejahteraan manusia telah membenihkan rangsangan terhadap pembangunan ekonomi hijau dan bioekonomi di Malaysia.

Kedua-dua konsep ekonomi ini bukan sahaja bertujuan menjaga kelestarian alam semula jadi, tetapi juga menjadikan sistem ekonomi yang lebih adil dan mesra alam. United Nations Environment Programme (UNEP) menyatakan ekonomi hijau adalah kegiatan ekonomi yang mampu meningkatkan kesejahteraan sosial dan sekali gus mengurangkan kesan negatif pertumbuhan ekonomi kepada alam sekitar. Global Green Economy Index (GGEI 2016) menunjukkan Malaysia berada pada kedudukan 42 daripada 80 buah negara di dunia dengan skor 34.77.

Justeru, skor GGEI negara perlu dipertingkatkan dengan iltizam semua pihak termasuklah komuniti luar bandar. Bioekonomi adalah pelengkap kepada ekonomi hijau. Oleh yang demikian, potensi bioekonomi seharusnya diperluaskan di kawasan luar bandar yang kaya dengan biodiversiti.


KESIMPULAN

Analisis terhadap trend dan senario luar bandar tahun 2030 dalam bab ini menunjukkan:

1. Pengurangan secara berterusan bilangan penduduk luar bandar daripada 8.3 juta (29.1%) pada tahun 2010 kepada 7.2 juta (19.0%) pada tahun 2030. Penduduk Malaysia dianggarkan meningkat sebanyak 1.4 peratus setahun manakala penduduk bandar meningkat sebanyak 2.1 peratus dan luar bandar berkurangan sebanyak 0.7 peratus setahun.

2. Antara tahun 2010 hingga 2030, dianggarkan purata kadar pertumbuhan tahunan belia berkurangan sebanyak 0.2 peratus setahun. Di kawasan bandar dianggarkan purata kadar pertumbuhan tahunan belia meningkat sebanyak 0.3 peratus manakala di kawasan luar bandar berkurangan sebanyak 1.7 peratus setahun.

3. Purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk berumur kurang 15 tahun meningkat sebanyak 1.0 peratus di kawasan bandar manakala berkurangan sebanyak 2.1 peratus setahun di kawasan luar bandar.

4. Purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk berumur berumur 15 hingga 64 tahun meningkat sebanyak 2.1 peratus di kawasan bandar manakala berkurangan sebanyak 0.5 peratus setahun di kawasan luar bandar.

5. Purata kadar pertumbuhan tahunan penduduk berumur lebih 64 tahun meningkat sebanyak 6.7 peratus di kawasan bandar dan sebanyak 1.8 peratus setahun di kawasan luar bandar.

6. Di kawasan luar bandar, berlaku pertumbuhan penduduk yang negatif bagi kumpulan umur 0 hingga 14 tahun (-2.1%) dan umur 15 hingga 64 tahun (-0.5%), sebaliknya berlaku pertumbuhan positif penduduk berumur 65 tahun ke atas (+1.8%).

7. Pengurangan peranan sektor pertama (pertanian, perhutanan dan perlombongan) serta kepelbagaian dalam sektor kedua dan ketiga.

8. Jurang pendapatan yang semakin melebar antara penduduk bandar dan penduduk luar bandar dan jurang antara golongan kaya (T20) dan miskin (B40).

9. Cabaran penduduk luar bandar dalam menghadapi 4IR yang memerlukan perubahan mindset dan kesediaan untuk melibatkan diri dalam 4IR.

Trend dan senario tersebut memberikan implikasi yang besar terhadap pembangunan di luar bandar. Antaranya:

1. Pengurangan penduduk akan menyebabkan isu kekurangan tenaga kerja di sektor ekonomi luar bandar lebih meruncing.

2. Kemudahan yang disediakan pada masa kini di luar bandar tidak digunakan sepenuhnya tetapi pada masa yang sama kemudahan yang disediakan perlulah berkualiti.

3. Sektor ekonomi luar bandar perlu lebih dinamik dalam mengembangkan sektor bukan pertanian.

4. Jurang pembangunan melebar antara bandar dengan luar bandar, kaya dengan miskin dan antara wilayah jika tidak ditangani dengan sebaiknya.

5. Cabaran penduduk luar bandar untuk mengubah mindset bagi menghadapi 4IR agar dapat menceburi peluang-peluang baharu yang wujud dalam sektor ekonomi.

DPLB penting bagi menangani cabaran-cabaran pembangunan luar bandar pada masa hadapan di samping merealisasikan aspirasi dan harapan rakyat Malaysia menjelang tahun 2030.

Rajah 2.29: Anggaran Purata Kadar Pertumbuhan Penduduk Tahunan Tahun 2010-2030.Sumber: Kumpulan Penyelidik Dasar Pembangunan Luar Bandar (DPLB)

1.0

2.1

6.7

0.3

2.1

-2.1

-0.5

1.8

-1.7

-0.7

0.2

1.5

5.3

-0.2

1.4

-4.0 -2.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0

0-14

15-64

64+

Belia

Jumlah

Malaysia Luar Bandar Bandar


2-26

BAB TIGA

KERANGKASTRATEGIKDPLB

3

Dasar Pembangunan Luar Bandar (DPLB) telah merumuskan wawasan “Luar Bandar Yang Sejahtera, Inklusif, Mampan dan Holistik” sebagai agenda utama dalam proses pembangunan luar bandar di Malaysia menjelang tahun 2030. Wawasan luar bandar sejahtera menggambarkan hasrat Kerajaan untuk memastikan masyarakat luar bandar mempunyai akses kepada infrastruktur dan kemudahan sosial yang setanding dengan kawasan bandar. Kawasan luar bandar disasarkan akan menawarkan peluang pekerjaan dan perniagaan yang dapat meningkatkan pendapatan penduduk luar bandar.

Mereka yang tinggal di luar bandar juga akan menikmati peluang yang luas untuk membina keupayaan modal insan, kehidupan yang sihat dan selamat serta menerima perkhidmatan dalam tadbir urus yang mudah sebagaimana masyarakat di bandar.

Melalui DPLB ini, Kerajaan mempunyai komitmen yang tinggi untuk merapatkan dan seterusnya menghapuskan jurang kualiti hidup antara bandar dan luar bandar, mewujudkan peluang-peluang ekonomi dan mewujudkan suasana sosial serta persekitaran yang kondusif bagi menarik penduduk di luar bandar khususnya golongan belia untuk terus tinggal di luar bandar. Selain itu, Kerajaan berhasrat untuk menarik sebahagian penduduk dan pelabur di bandar untuk berhijrah ke luar bandar bagi meningkatkan jumlah penduduk produktif dan keupayaan ekonomi di luar bandar. Luar bandar juga akan menjadi destinasi penting percutian dan pelancongan dari dalam dan luar negara bagi menikmati keindahan alam, warisan budaya dan keseronokan tinggal di luar bandar.

Wawasan untuk “Luar Bandar Yang Sejahtera, Inklusif, Mampan dan Holistik” ini diperhalusi lagi dalam 10 Teras seperti berikut:

Pelaksanaan pembangunan berteraskan halatuju DPLB ini akhirnya akan mencapai misi umum iaitu “Meneraju Pembangunan Luar Bandar”.

WAWASANLUAR BANDAR SEJAHTERA

Prasarana lengkap dan canggih.

Keusahawanan pemacu pembangunanekonomi.2.

Ekonomi berdaya saing dan mampan.1.

Modal insan berkualiti.3.

Sistem penyampaian dan tadbir urusberkesan.8.

Perumahan, pembangunan wilayah danpenempatan desa bersepadu.10.

Biodiversiti dan alam sekitar mampan.9.

Keunggulan generasi belia luar bandar.5.

Wanita luar bandar yang progresif.6.

Kehidupan luar bandar yang sejahtera.7.

4.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARKERANGKA STRATEGIK DPLB

3-1

VISI, MISI DANASPIRASI TERAS DPLB

MENERAJU PEMBANGUNANLUAR BANDAR

MISI

VISILUAR BANDARSEJAHTERA

Visi DPLB adalah “Luar Bandar Sejahtera”, iaitu melahirkan masyarakat luar bandar yang sejahtera dalam pelbagai aspek kehidupan termasuk sosial, ekonomi, budaya dan persekitaran. Selain itu, nikmat pembangunan akan dikongsi bersama tanpa mengira latar belakang bangsa, agama, status sosial, gender dan umur. Visi “Luar Bandar Sejahtera” juga menyasarkan pembangunan mampan yang akan memastikan pembangunan berimbang dan saling melengkapi antara aspek sosial, ekonomi dan alam semulajadi. Hal ini seterusnya dapat mencapai misi DPLB untuk Meneraju Pembangunan Luar Bandar. Pelaksanaan DPLB ini disokong oleh 10 Teras pembangunan luar bandar yang akan memandu dasar dan strategi ke arah mencapai visinya (Rajah 3.1).

3-2 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARKERANGKA STRATEGIK DPLB

ASPIRASI TERAS

Rajah 3.1: Visi, Misi dan Aspirasi Teras DPLB

Wanita luar bandaryang progresif

Keunggulan generasibelia luar bandar

Prasaranalengkap dan

canggih

Modal insanberkualiti

Keusahawanan pemacupembangunan ekonomi

Ekonomi berdayasaing dan mampan

Kehidupan luar bandaryang sejahtera

Sistempenyampaiandan tadbirurus berkesan

Biodiversitidan alamsekitarmampan

Perumahan, pembangunanwilayah dan penempatandesa bersepadu

08

0706

05

04

10

09 03

0201

EKONOMI

KEUSAHAWANAN

MO

DA

L INSA

N

PEMBANGUNAN

WANITA

BELIA

PRA

SAR

AN

A

ALA

M S

EKIT

AR

SISTEM

PEN

YAM

PAIA

N

KEHIDUPAN SEJAHTERA

TERAS

TERAS

TERA

S

TERAS

TER

AS

TERA

S

TERAS

TERAS

TERAS

TER

AS


3-3

Pernyataan dasar disediakan mengikut 10 Teras pembangunan luar bandar yang saling menyokong ke arah pencapaian Visi dan Misi DPLB. Terdapat 10 pernyataan dasar umum (matlamat strategi), 33 pernyataan dasar dan 88 strategi bagi keseluruhan DPLB yang dirumuskan seperti berikut:

TERAS DPLB

TERAS STRATEGIKODTERAS

PERNYATAANDASAR

Ekonomi berdaya saing dan mampan EK 3 7

Keusahawanan pemacu pembangunan ekonomi KU 4 9

Modal insan berkualiti MM 5 13

Prasarana lengkap dan canggih PL 3 6

Keunggulan generasi belia luar bandar BL 3 8

Wanita luar bandar yang progresif WA 3 6

Kehidupan luar bandar yang sejahtera SS 2 7

Sistem penyampaian dan tadbir urus berkesan TU 3 9

Biodiversiti dan alam sekitar mampan BD 3 9

Perumahan, pembangunan wilayah danpenempatan desa bersepadu WD

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10 4 14


PERNYATAAN DASAR UMUMBAGI SETIAP TERAS

PERNYATAAN

DASARUMUM

10TERAS

Peningkatan nilai tambah kepada sumber tempatan bagi menjana kekayaan, keusahawanan dan peluang pekerjaan; menyokong kepelbagaian ekonomi dan membina keunikan produk setempat; menggalakkan pelaburan swasta; mengelompokkan ekonomi dan aktiviti ekonomi pelbagai fungsi.

03Modal insanberkualiti

TERAS

Modal insan luar bandar yang berkualiti, berdaya maju, mampan dan memenuhi keperluan masa hadapan melalui sistem pendidikan yang berkualiti.

04Prasarana lengkapdan canggih

TERAS

Prasarana luar bandar yang berkualiti dan mencukupi untuk menyokong pembangunan ekonomi serta mewujudkan persekitaran kehidupan yang menarik dan kondusif sebagai tempat tinggal, bekerja, melabur dan destinasi pelancongan.

02Keusahawananpemacu pembangunanekonomi

TERAS

Keusahawanan sebagai kerjaya pilihan utama, mewujudkan situasi yang kondusif untuk melahirkan usahawan dan perusahaan komuniti luar bandar serta membantu kejayaan perusahaan yang dilaksanakan.

09Biodiversiti danalam sekitarmampan

TERAS

Pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti serta kelestarian alam sekitar dengan pendekatan pembangunan mampan; meningkatkan kesedaran dan tanggungjawab masyarakat serta menggalakkan cara hidup mesra alam.

10Perumahan,pembangunanwilayah danpenempatandesa bersepadu

TERAS

Pemilikan rumah di luar bandar, pemerkasaan pembangunan wilayah, pengimbangan pembangunan antara bandar dengan luar bandar dan antara kawasan-kawasan luar bandar serta pembangunan penempatan desa lestari yang mampu menarik migrasi penduduk bandar ke luar bandar.

08Sistem penyampaiandan tadbir urusberkesan

TERAS

Pewujudan sistem penyampaian dan tadbir urus luar bandar yang berintegriti, cekap dan berkesan; pengukuhan koordinasi dan kolaborasi yang bersepadu; pemerkasaan tadbir urus peringkat desa dan peningkatan penglibatan komuniti dalam merancang, melaksanakan dan memantau pembangunan luar bandar.

06Wanita luar bandaryang progresif

TERAS

Wanita luar bandar yang progresif dalam semua aspek kehidupan merangkumi ekonomi, pendidikan, kesihatan, sosial dan kepimpinan.

07Kehidupan luar bandaryang sejahtera

TERAS

Pembangunan masyarakat luar bandar yang sihat, selamat dan sejahtera.

05Keunggulan generasibelia luar bandar

TERAS

Pemerkasaan golongan belia luar bandar yang bersahsiah tinggi, berilmu, berkemahiran, patriotik, kreatif, inovatif dan menikmati pendapatan yang berterusan (sustainable) melalui bidang keusahawanan.

01Ekonomi berdayasaing dan mampan

TERAS


3-5

01 EKONOMI BERDAYA SAINGDAN MAMPAN

TERAS : EKONOMI

Perkaitan dengan SDGs

PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

MEMPELOPORI AKTIVITI EKONOMI LUAR BANDAR YANG TRANSFORMATIF

1. Menggalakkan penglibatan komuniti luar bandar dalam aktiviti Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS)

2. Memperkukuh sumber pertumbuhan baharu di luar bandar yang dipacu oleh kerjasama glokal (glocal)

3. Memperkasa aktiviti ekonomi luar bandar supaya berdaya saing dan berimpak tinggi

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

PENGHASILAN PRODUK TEMPATAN YANG BERKUALITI DAN BERSKALA EKONOMI

1. Mewujudkan persekitaran yang kondusif bagi meningkatkan keupayaan penggunaan teknologi baharu berskala ekonomi

2. Mempertingkatkan peranan luar bandar sebagai hab keselamatan makanan negara

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PENINGKATAN KESEJAHTERAAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

1. Memperkukuh sistem perlindungan sosial di luar bandar

2. Meningkatkan aksesibiliti kepada Jaringan Keselamatan Sosial (Social Safety Net)

NOP0VERTY1 ZERO

HUNGER2 DECENT WORKAND ECONOMICGROWTH8 REDUCED

INEQUALITIES10INDUSTRY,INNOVATION ANDINFRASTRUCTURE9


PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

MEMBANGUN PRODUK DAN MEMPERLUAS PASARAN TERMASUK PEMASARAN PERNIAGAANDALAM TALIAN (E-COMMERCE)

1. Memperkukuh bidang perniagaan dan produk luar bandar bertaraf eksklusif mengikut kluster ekonomi

2. Memperkasa pemasaran produk dan perkhidmatan keluaran usahawan luar bandar bagi membina rantaian pasaran domestik dan global

3. Membangun dan menyelaras pelbagai hab dalam talian untuk sektor perniagaan luar bandar bagi menjamin kelestarian

02 KEUSAHAWANAN PEMACUPEMBANGUNAN EKONOMI

TERAS : KEUSAHAWANAN


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

KEUSAHAWANAN SEBAGAI KERJAYA PILIHAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

1. Memantapkan modul keusahawanan dalam kurikulum latihan2. Membudayakan keusahawanan dalam kalangan masyarakat

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

PEMERKASAAN SISTEM PEMBIAYAAN KEWANGAN, KEMUDAHAN FIZIKAL DAN SISTEM SOKONGANDI LUAR BANDAR

1. Memantapkan sistem pembiayaan/bantuan kewangan dan bukan kewangan2. Memperkasakan kemudahan fizikal perniagaan bagi meningkatkan aktiviti keusahawanan

PERNYATAAN DASAR

4 STRATEGI

MENGARUS PERDANA ILMU DAN KEMAHIRAN TRADISIONAL SERTA MENINGKATKAN KEUPAYAANTRANSFORMATIF USAHAWAN LUAR BANDAR

1. Memperkasakan sokongan R&D dan inovasi kepada usahawan bagi meningkatkan produktiviti, kualiti dan kecekapan pengeluaran produk agar lebih kompetitif

2. Mengaktifkan kembali kepakaran ilmu dan kemahiran tradisional untuk tujuan pengkomersialan

ZEROHUNGER2 DECENT WORK

AND ECONOMICGROWTH8 REDUCED

INEQUALITIES10


3-7

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PEMBANGUNAN KAPASITI YANG INKLUSIF, FLEKSIBEL DAN BERORIENTASIKAN KEPERLUAN SETEMPAT

1. Melengkapkan masyarakat luar bandar dengan kemahiran yang diperlukan untuk 4IR2. Memulihara, memelihara, mempromosi dan melindungi budaya, seni dan warisan masyarakat luar bandar3. Meningkatkan peluang latihan kemahiran kepada pelajar yang tercicir

03 MODAL INSANBERKUALITI

TERAS : MODAL INSAN


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

PEMBANGUNAN MODAL INSAN LUAR BANDAR YANG KOMPREHENSIF

1. Memperkasa komuniti luar bandar dengan pengetahuan dan kemahiran insaniah (soft skills) dan kemahiran teknikal (hard skills)2. Meningkatkan kebolehpasaran modal insan luar bandar dalam pelbagai sektor

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

PENAMBAHBAIKAN INFRASTRUKTUR DAN PROFESIONALISME GURUDI MAKTAB RENDAH SAINS MARA (MRSM)

1. Menyediakan dan menambah baik infrastruktur MRSM secara menyeluruh2. Memperkukuh profesionalisme guru MRSM

PERNYATAAN DASAR

5 STRATEGI

PERUBAHAN MINDA MASYARAKAT LUAR BANDAR

1. Melahirkan masyarakat yang mempunyai minda kelas pertama2. Memperkukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat berbilang kaum

PERNYATAAN DASAR

4 STRATEGI

PERLUASAN MODEL PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK YANG TERKINI DI LUAR BANDAR

1. Menaik taraf pendidikan prasekolah daripada segi fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran2. Meningkatkan penyertaan dan kerjasama ibu bapa dalam pendidikan awal kanak-kanak3. Meningkatkan kualiti pemakanan dan kesihatan kanak-kanak tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas4. Meneruskan pemberian bantuan am persekolahan dan bantuan geran per kapita untuk kanak-kanak miskin di tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas

QUALITYEDUCATION4


04 PRASARANA LENGKAPDAN CANGGIH

TERAS : PRASARANA


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

LIPUTAN PRASARANA LUAR BANDAR YANG LENGKAP

1. Melengkapkan liputan prasarana asas di kawasan luar bandar

2. Meningkatkan dan membudayakan sifat kepunyaan dalam kalangan komuniti terhadap prasarana awam

3. Pengurusan sisa pepejal dan kumbahan yang inovatif di luar bandar

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

AKSES TELEKOMUNIKASI DAN JALUR LEBAR DENGAN KADAR BERPATUTAN DI LUAR BANDAR

1. Meningkatkan sistem komunikasi jalur lebar mudah alih berkelajuan tinggi, mampu milik, kebolehcapaian dan berkualiti

2. Meningkatkan kesedaran masyarakat terhadap teknologi, informasi dan komunikasi (ICT)

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PENGANGKUTAN AWAM LUAR BANDAR YANG EFISIEN DAN MAMPAN

1. Menyediakan sistem pengangkutan awam yang cekap

INDUSTRY,INNOVATION ANDINFRASTRUCTURE9CLEAN WATER

AND SANITATION6


3-9

05 KEUNGGULAN GENERASIBELIA LUAR BANDAR

TERAS : BELIA


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

PENDIDIKAN KEMAHIRAN YANG INKLUSIF DAN BERSESUAIAN DENGAN KEPERLUAN REVOLUSIINDUSTRI KEEMPAT (4IR)

1. Menjadikan TVET sebagai pilihan utama belia luar bandar

2. Meningkatkan kualiti pendidikan selaras dengan keperluan Revolusi Industri Keempat (4IR)

3. Memperkukuh kaedah Pengajaran dan Pembelajaran (P&P) yang menitikberatkan konsep amali

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

GENERASI BELIA MENIKMATI PENDAPATAN YANG BERTERUSAN (SUSTAINABLE) MELALUIBIDANG KEUSAHAWANAN

1. Memperkasa belia dalam bidang perniagaan dan keusahawanan

2. Meningkatkan penglibatan golongan belia yang berinovasi dan kreatif dalam sektor ekonomi berpendapatan tinggi

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

GENERASI BELIA YANG MEMPUNYAI SEMANGAT PATRIOTISME, BERKETERAMPILAN, BERSAHSIAHTINGGI DAN TERLIBAT DALAM KEPIMPINAN LUAR BANDAR

1. Memperkukuh pertubuhan belia di luar bandar dan meningkatkan peranan belia dalam proses membuat keputusan di peringkat akar umbi

2. Meningkatkan penghayatan sejarah dan sosiobudaya serta dasar-dasar pembangunan negara

3. Menyemarakkan program pembangunan jati diri yang memberi penekanan kepada nilai-nilai agama, budaya dan adat masyarakat serta aktiviti rekreasi dan sukan

QUALITYEDUCATION4 GENDER

EQUALITY5


06 WANITA LUAR BANDARYANG PROGRESIF

TERAS : WANITA


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

PEMERKASAAN EKONOMI WANITA LUAR BANDAR

1. Meningkatkan peluang penglibatan wanita dalam sektor ekonomi dan keusahawanan

2. Mengoptimumkan kapasiti dan kadar guna tenaga wanita

3. Meningkatkan pemilikan aset produktif, kadar pelaburan dan tabungan wanita

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

PEMANTAPAN KHIDMAT SISTEM SOKONGAN BAGI WANITA LUAR BANDAR

1. Memantapkan sistem perlindungan sosial wanita

2. Meningkatkan kesedaran kesihatan dan akses kepada perkhidmatan kesihatan

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PEMERKASAAN KEPIMPINAN WANITA LUAR BANDAR

1. Meningkatkan penglibatan wanita dalam proses membuat keputusan

NOP0VERTY1 REDUCED

INEQUALITIES10DECENT WORKAND ECONOMICGROWTH8GENDER

EQUALITY5GOOD HEALTHAND WELL-BEING3


3-11

07 KEHIDUPAN LUAR BANDARYANG SEJAHTERA

TERAS : KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA


PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

PENINGKATAN KESEDARAN DAN PEMERKASAAN KOMUNITI LUAR BANDAR TERHADAPASPEK CARA HIDUP SIHAT

1. Meningkatkan kesedaran amalan cara hidup sihat

2. Menyediakan kemudahan penjagaan kesihatan yang berkualiti dan komprehensif

3. Meningkatkan akses masyarakat luar bandar kepada kemudahan rekreasi/aktiviti fizikal

TERAS

PERNYATAAN DASAR

2STRATEGI

KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

1. Meningkatkan tahap keselamatan masyarakat luar bandar

2. Mengurangkan impak jenayah siber dalam kalangan masyarakat luar bandar

3. Memperkukuh perpaduan, kebudayaan dan keharmonian komuniti desa

4. Membina komuniti luar bandar yang berdaya tahan terhadap bencana

CLIMATEACTION13 PEACE, JUSTICE

AND STRONGINSTITUTION16RESPONSIBLE

CONSUMPTIONAND PRODUCTION12SUSTAINABLE

CITIES ANDCOMMUNITIES11ZERO

HUNGER2 GOOD HEALTHAND WELL-BEING3NO

P0VERTY1


08 SISTEM PENYAMPAIAN DANTADBIR URUS BERKESAN

TERAS : SISTEM PENYAMPAIAN DAN TADBIR URUS


TERAS

PERNYATAAN DASAR

1STRATEGI

INTEGRASI DAN PENYELARASAN PELAKSANAAN DASAR-DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

TADBIR URUS LUAR BANDAR YANG CEKAP, BERKESAN DAN BERINTEGRITI

1. Memantapkan jentera pentadbiran dan pelaksanaan pembangunan yang lebih profesional dan berintegriti

2. Membangunkan ekosistem digital pembangunan luar bandar yang komprehensif dan lengkap

3. Memperkasa institusi adat dalam pembangunan luar bandar

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

KEPIMPINAN LUAR BANDAR YANG BERWIBAWA

1. Memantapkan kepimpinan MPKK dan pelaksanaan pembangunan yang lebih profesional

2. Menarik minat golongan profesional/belia/wanita untuk melibatkan diri dalam kepimpinan MPKK

1. Menyelaras pelaksanaan dasar-dasar pembangunan luar bandar di peringkat persekutuan dan negeri

2. Memantapkan pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up) dalam pelaksanaan dasar di peringkat masyarakat setempat

3. Merapatkan jaringan kerjasama antara agensi Kerajaan dan sektor swasta/korporat bagi mentransformasi kawasan luar bandar

4. Mengurangkan/mengelakkan pertindihan peranan dan bidang tugas dengan agensi lain berhubung pembangunan luar bandar

PARTNERSHIPSFOR THE GOALS17PEACE, JUSTICE

AND STRONGINSTITUTION16GENDER

EQUALITY5


3-13

09 BIODIVERSITI DANALAM SEKITAR MAMPAN

TERAS : BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR


TERAS

PERNYATAAN DASAR

1STRATEGI

PENGURUSAN BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR LUAR BANDAR BERPANDUKAN KONSEPPENGGUNAAN DAN PENGELUARAN MAMPAN

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

PERSEKITARAN YANG BERSIH, SELAMAT DAN MAMPAN UNTUK GENERASI HARI INI DANAKAN DATANG

1. Mewujudkan persekitaran desa yang bersih, indah dan mampan

2. Menggalakkan penggunaan sumber secara cekap bagi menyokong kemampanan alam sekitar

3. Menambah baik mekanisme timbangtara bagi mengadili kes-kes pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar serta hak asasi penduduk

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PERLINDUNGAN KAWASAN HABITAT HIDUPAN LIAR DAN KAWASAN BIODIVERSITIDI KAWASAN DESA

1. Memantau kelangsungan dan kelestarian kawasan yang diwartakan sebagai habitat hidupan liar dan perlindungan biodiversiti

2. Menangani konflik manusia-hidupan liar terhadap kawasan penempatan dan aktiviti ekonomi luar bandar

1. Melindungi biodiversiti dan alam sekitar daripada aktiviti tidak mampan di desa

2. Menggalakkan amalan pertanian hijau dalam kalangan komuniti desa

3. Mengintegrasikan pengetahuan tradisional dalam pengurusan alam sekitar luar bandar yang melibatkan komuniti desa

4. Memanfaatkan kawasan yang dikenal pasti bagi biodiversiti luar bandar menerusi projek ekonomi hijau

CLEAN WATERAND SANITATION6 AFFORDABLE

AND CLEANENERGY7 CLIMATE

ACTION13RESPONSIBLECONSUMPTIONAND PRODUCTION12SUSTAINABLE

CITIES ANDCOMMUNITIES11 LIFE BELOW

WATER14 LIFE ONLAND15


1. Memperkasa peranan agensi pembangunan wilayah sedia ada melalui rasionalisasi peranan dan fungsi LKW yang lebih berkesan2. Merancang dan melaksanakan pembangunan wilayah yang komprehensif di luar kawasan operasi LKW3. Mewujudkan pembangunan penempatan luar bandar baharu sebagai pemangkin pembangunan luar bandar4. Mengukuhkan peranan Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) dan Pusat Komuniti Desa (PKD)5. Meningkatkan hubungan simbiotik luar bandar-bandar

10 PERUMAHAN, PEMBANGUNANWILAYAH DAN PENEMPATAN DESABERSEPADU

TERAS : PERUMAHAN, PEMBANGUNAN WILAYAH DAN PENEMPATAN DESA


TERAS

PERNYATAAN DASAR

3 STRATEGI

PENEMPATAN LUAR BANDAR LESTARI DAN CEMERLANG MENJELANG TAHUN 2030

PERNYATAAN DASAR

1 STRATEGI

PENINGKATAN PEMILIKAN PERUMAHAN KEPADA GOLONGAN SASAR DI LUAR BANDAR

1. Menambah baik dan meningkatkan bilangan program perumahan untuk golongan miskin dan miskin tegar2. Memperluaskan program pemilikan rumah3. Meningkatkan akses pembiayaan perumahan kepada golongan sasar di luar bandar

PERNYATAAN DASAR

2 STRATEGI

KESAMARATAAN KUALITI HIDUP ANTARA BANDAR DENGAN LUAR BANDAR DAN ANTARAWILAYAH-WILAYAH LUAR BANDAR

PERNYATAAN DASAR

4 STRATEGI

MASYARAKAT ORANG ASLI, KOMUNITI ANAK NEGERI SABAH DAN NATIVES OF SARAWAKYANG MAJU

1. Menentukan sempadan dan melaksanakan persempadanan semula desa di bawah MPKK2. Mewujudkan model pembangunan desa lestari3. Memacu pendekatan pembangunan desa lestari berpacukan komuniti (community driven)

1. Melaksanakan program penempatan semula skim pembesaran desa2. Mendapatkan pengiktirafan pemilikan Tanah Adat - Native Customary Rights (NCR) dan Tanah Rizab Orang Asli3. Mengurus pembangunan tanah menggunakan pendekatan “menang-menang”

NOP0VERTY1 CLEAN WATER

AND SANITATION6 AFFORDABLEAND CLEANENERGY7 RESPONSIBLE

CONSUMPTIONAND PRODUCTION12SUSTAINABLE

CITIES ANDCOMMUNITIES11DECENT WORK

AND ECONOMICGROWTH8 REDUCED

INEQUALITIES10INDUSTRY,INNOVATION ANDINFRASTRUCTURE9


3-15

BAB EMPAT

TERAS 1

EKONOMI

4

EKONOMIBERDAYA SAING DAN MAMPAN

Peningkatan nilai tambah kepada sumber tempatan bagi menjana kekayaan, keusahawanan dan peluang pekerjaan; menyokong kepelbagaian ekonomi dan membina keunikan produk setempat; menggalakkan pelaburan swasta; mengelompokkan ekonomi dan aktiviti ekonomi pelbagai fungsi.

Teras ini lebih tertumpu kepada pembangunan ekonomi luar bandar yang merupakan satu agenda Kerajaan untuk menjadikan aktiviti ekonomi yang transformatif dan selari dengan perubahan termasuk 4IR. Teras ini juga akan memberi tumpuan untuk menghasilkan sumber pertumbuhan baharu di luar bandar yang dipacu oleh kerjasama Kerajaan dengan pihak swasta. Teras ini bertujuan meningkatkan nilai tambah kepada sumber tempatan bagi menjana kekayaan, keusahawanan dan peluang pekerjaan; menyokong kepelbagaian ekonomi dan membina keunikan produk setempat; menggalakkan pelaburan swasta; serta mengelompokkan ekonomi dan aktiviti ekonomi pelbagai fungsi.

Bagi memastikan pembangunan ekonomi luar bandar yang mampan, kebergantungan terhadap bantuan Kerajaan perlu diminimumkan. Pada masa yang sama, dasar ini memberi tumpuan kepada pemerkasaan ekonomi masyarakat luar bandar. Demi merealisasikan impian DPLB, elemen terpenting adalah memperkukuh peranan usahawan, keusahawanan sosial, syarikat swasta, syarikat berkaitan Kerajaan (GLC) dan komuniti dalam membangunkan ekonomi luar bandar secara menyeluruh.

4-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 1 - EKONOMI

Sektor luar bandar berperanan memenuhi permintaan faktor pengeluaran termasuk input agro industri dan keperluan makanan masyarakat di kawasan bandar. Sehubungan itu, DPLB akan terus memberi penekanan untuk mewujudkan suatu persekitaran yang mengekalkan kerjasama dan perkongsian dalam Penyelidikan, Pembangunan dan Pengkomersialan (RD&C) serta penggunaan Big Data Analytics yang inovatif dan kreatif.

Kerjasama dan perkongsian ini melibatkan pihak Kerajaan, sektor swasta, NGO, para akademik, pusat penyelidikan serta pertubuhan belia.

Rajah 4.1 menunjukkan bahawa perkongsian maklumat ini meningkatkan keupayaan kluster industri yang sedia ada serta merancakkan pembangunan kluster baharu industri dalam bidang ekonomi digital, bioekonomi dan ekonomi hijau.

Rajah 4.1: Hab Inovasi yang Membentuk Kluster-kluster Baharu Industri.Sumber: MIGHT, 2017

Youth, NGOsGo

vern

ments

Private Sectors Academia,

Ris

Academia,

Ris

(GLC, SMEs)

DigitalEconomy

GreenEconomy

Bio Economy

CITIES

DEMANDDRIVEN

RURAL/SURBURBS

SUPPLY

URBAN ECONOMY RURAL ECONOMY

Innovation Hubs

NEWINDUSTRYCLUSTERS

(Create)

EXISTINGINDUSTRYCLUSTERS(Smarter +Greener)

DigitalEconomy

GreenEconomy

Bio Economy

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 1 - EKONOMI

4-2

EKON

OM

I

Ekonomi berdayasaing dan mampan

01

ASPIR

ASI

0102

03

04

05

06

07

08

0910

Sektor luar bandarmenjamin keselamatanmakanan negara

Ekonomi berasaskanmodal insan dankeperluan 4IR

Mengurangkan jurangpembangunan antara bandardengan luar bandar

Ekonomi luar bandarmampan dan pelbagai

Penglibatanmasyarakat luarbandar dalamkeseluruhan rantaiannilai ekonomi

Peluang pekerjaanyang seimbang antaraluar bandar denganbandar

Pembangunan tanah secaraoptimum dan membekalkanmakanan serta input agro industrike kawasan bandar

Akses infrastruktur yanglengkap dan berkualiti

Pemodenan sektor ekonomi luar bandarke arah ekonomi digital, bioekonomidan ekonomi hijau

Peningkatan kuantitidan kualiti menerusiICT dan RD&C

CABARANTiga cabaran utama yang dihadapi oleh masyarakat luar bandar iaitu ekonomi luar bandar yang kurang dinamik, penggunaan sumber yang tidak optimum dan kadar kemiskinan.

EKONOMI KURANG DINAMIK

Ekonomi luar bandar dicirikan oleh sektor pertanian, teknologi yang rendah, berskala kecil, berintensifkan buruh, ekonomi sara diri dan berproduktiviti rendah. Keadaan ini menyebabkan situasi ekonomi di luar bandar yang kurang dinamik berbanding dengan di bandar.

PENGGUNAAN SUMBER YANG TIDAK OPTIMUM

Isu yang menyumbang kepada cabaran ekonomi luar bandar adalah masalah tanah terbiar, saiz ladang yang tidak ekonomik, nilai tambah yang rendah dan kebergantungan kepada buruh asing. Kebergantungan kepada buruh asing adalah berpunca daripada penghijrahan golongan muda dari luar bandar ke bandar. Jenis pekerjaan luar bandar yang bersifat 4D (dirty, dangerous, difficult, demeaning) kurang menarik minat golongan muda. Kebanyakan industri berasaskan sumber diusahakan oleh pelabur tempatan yang menumpukan kepada pasaran domestik. Manakala pelabur asing pula memfokuskan kepada aktiviti industri berasaskan intensif modal dan pengeluaran untuk pasaran antarabangsa.

Persekitaran industri berteknologi rendah, tahap pembangunan sumber manusia yang rendah, tingkat penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang rendah serta kadar nilai tambah yang rendah menyebabkan tingkat produktiviti rendah di luar bandar. Keadaan ini membawa kepada pertumbuhan output sektor perindustrian yang rendah yang seterusnya membawa kepada jurang dan ketidakseimbangan pembangunan ekonomi antara bandar dengan luar bandar.

KEMISKINAN

Kadar kemiskinan di luar bandar (1.0%) masih tinggi berbanding dengan bandar (0.2%) (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2017). Keadaan ini berlaku disebabkan oleh keadaan harga komoditi pertanian yang tidak stabil dan peluang pekerjaan serta penjanaan pendapatan yang terhad. Masalah kemiskinan juga disebabkan oleh lokasi terpencil dan kesukaran mendapat akses kepada prasarana berkualiti.

PERUBAHAN STATUS TANAH

Pengusiran pekerja estet (displaced estate workers) berlaku apabila kawasan estet dan perumahan pekerja dijual untuk projek perumahan atau industri. Keadaan ini mengakibatkan pekerja estet kehilangan pekerjaan, rumah, pendapatan tambahan daripada kebun dan haiwan ternakan. Majoriti daripada pekerja estet ini hanya mempunyai kemahiran dalam sektor pertanian dan berada di kategori umur warga emas (Subramaniam, Asan Ali & Muszafarshah, 2008).

Pekerjaan luar bandar yang bersifat 4D (dirty, dangerous, difficult, demeaning) kurang menarik minat golongan muda


4-4

Bagi pengusaha luar bandar, kadar pertumbuhan output yang rendah menyebabkan kadar margin keuntungan pengusaha yang rendah menyebabkan kadar pelaburan yang rendah dan seterusnya meningkatkan aktiviti keusahawanan yang terhad. Industri juga akan lebih tertumpu kepada intensif buruh berbanding dengan modal. Manakala di pihak pekerja pula, margin keuntungan yang rendah menyebabkan kadar upah (dan kenaikan upah) yang rendah akan menyebabkan tingkat pendapatan, tabungan dan kuasa beli yang rendah. Kurangnya aktiviti perindustrian serta tingkat upah

yang rendah secara relatifnya menyebabkan kadar migrasi ke bandar tinggi (Rajah 4.2).

Secara umum, jurang ekonomi di antara bandar dengan luar bandar dapat dirapatkan menerusi peningkatan pelaburan, peningkatan produktiviti aktiviti ekonomi, penggunaan teknologi tinggi dan mengoptimumkan penggunaan tanah di samping mengekalkan jaminan keselamatan makanan negara. Penggunaan teknologi moden dan prasarana yang lengkap juga dapat meningkatkan taraf hidup masyarakat luar bandar.

Tingkat upahyang rendah

Kurang aktivitiindustri

Kadar pertumbuhan outputindustri yang rendah

Industri berasaskansumber

Tingkat pelaburanyang rendah

Industri berteknologirendah

Pasaran domestik,kurang jaringan

urusniagaantarabangsa

Kurang pelaburanantarabangsa

Tingkat HRD danR&D yang rendah

Tingkat produktivitiyang rendah

Tingkat tambah nilaiyang rendah

Latar belakang buruhyang kurang

berpengalaman danpendidikan

Tingkat tabunganyang rendah

Migrasi keluaryang tinggi

Pendapatan per kapitayang rendah

Rajah 4.2: Rantaian Ketidakseimbangan di Luar Bandar.Sumber: Asan Ali, 2004; Asan Ali & Muszafarshah, 2012.


EK 1

MEMPELOPORI AKTIVITI EKONOMILUAR BANDAR YANG TRANSFORMATIFStrategi 1.1 Menggalakkan penglibatan komuniti luar bandar dalam aktiviti

Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS)

Strategi 1.2 Memperkukuh sumber pertumbuhan baharu di luar bandar yang dipacu oleh kerjasama glokal (glocal)

Strategi 1.3 Memperkasa aktiviti ekonomi luar bandar supaya berdaya saing dan berimpak tinggi

EK 2PENGHASILAN PRODUK TEMPATAN YANGBERKUALITI DAN BERSKALA EKONOMIStrategi 2.1 Mewujudkan persekitaran yang kondusif bagi meningkatkan

keupayaan penggunaan teknologi baharu berskala ekonomi

Strategi 2.2 Mempertingkatkan peranan luar bandar sebagai hab keselamatan makanan negara

EK 3PENINGKATAN KESEJAHTERAANMASYARAKAT LUAR BANDARStrategi 3.1 Memperkukuh sistem perlindungan sosial di luar bandar

Strategi 3.2 Meningkatkan aksesibiliti kepada Jaringan Keselamatan Sosial (Social Safety Net)


4-6

PERNYATAAN DASAR - EK 1MEMPELOPORI AKTIVITI EKONOMI LUAR BANDAR YANG TRANSFORMATIF

Aktiviti ekonomi yang transformatif melibatkan aktiviti yang berdaya saing, inklusif dan berimpak tinggi. Dasar ini mempunyai strategi yang melibatkan komuniti dalam aktiviti ekonomi luar bandar yang transformatif. Penglibatan masyarakat luar bandar dalam aktiviti ekonomi yang transformatif adalah penting dan perlu disesuaikan dengan tuntutan perubahan 4IR. Ini membolehkan komuniti luar bandar bersedia menghadapi era 4IR yang mana kesan daripada transformasi akan kerap berlaku.

Menggalakkan penglibatan komuniti luar bandar dalam aktiviti Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS)STRATEGI

Memperkukuh sumber pertumbuhan baharu di luar bandar yang dipacu oleh kerjasama glokal (glocal)

Memperkasa aktiviti ekonomi luar bandar supaya berdaya saing dan berimpak tinggi

STRATEGI

STRATEGI

1.1

1.2

1.3

Dasar ini juga memberi perhatian kepada peningkatan penggunaan teknologi wajar dan teknologi terkini dengan keperluan 4IR dalam pembangunan luar bandar. Pengukuhan sumber pertumbuhan baharu di luar bandar juga merupakan salah satu strategi bagi dasar ini yang mana sumber-sumber pertumbuhan ini perlu dipacu dengan kerjasama glokal berpaksikan komuniti luar bandar.

MENGGALAKKAN PENGLIBATAN KOMUNITI LUAR BANDAR DALAM AKTIVITI PERUSAHAAN KECIL DAN SEDERHANA (PKS)

Sektor keusahawanan seperti aktiviti PKS mempunyai skop yang lebih besar dan bermanfaat kepada masyarakat luar bandar. Masyarakat luar bandar perlu diterapkan kefahaman dan kesedaran tentang kemahiran yang dimiliki oleh PKS supaya dapat dibimbing secara usahasama dengan GLC/institusi pengajian tinggi (IPT). Perkongsian strategik sumber pengeluaran dan maklumat pasaran antara aktiviti PKS dengan GLC adalah perlu bagi memastikan kelangsungan projek PKS di luar bandar. Penglibatan golongan belia luar bandar dalam sektor keusahawanan perlu dipertingkatkan dengan pelbagai inisiatif seperti latihan dan teknikal, insentif dan modal.

STRATEGI EK 1.1

Bagi menjamin penglibatan komuniti luar bandar secara berterusan dalam aktiviti ekonomi luar bandar, pengenalan terhadap bidang-bidang baharu sektor ekonomi seperti bidang ekonomi digital, bioekonomi dan ekonomi hijau amat signifikan dalam era global ini. Melalui kerjasama strategik komuniti luar bandar dengan GLC/IPT/syarikat swasta, pelbagai program dapat dilaksanakan bagi meningkatkan jumlah usahawan di luar bandar seperti program pendidikan dan latihan keusahawanan (termasuk keusahawanan sosial); program penyelidikan dan pembangunan teknologi yang bersesuaian dan terkini; dan program perantisan (apprentice).


MEMPERKASA AKTIVITI EKONOMI LUAR BANDAR SUPAYA BERDAYA SAING DAN BERIMPAK TINGGI

Dalam menghadapi cabaran berikutan proses globalisasi dan 4IR seperti penekanan kepada ekonomi digital, liberalisasi perdagangan, perubahan iklim dan bencana alam serta perubahan pola pemakanan yang memberi kesan kepada permintaan dalam sektor pertanian, adalah penting bagi aktiviti ekonomi luar bandar seperti sektor pertanian, perikanan, perhutanan dan pelancongan diperkasakan supaya kekal berdaya saing. Antara langkah yang boleh diambil adalah melalui penerapan unsur-unsur inovatif di dalam amalan pertanian, perikanan, perhutanan dan pelancongan melalui Amalan Terbaik (Best Practices) dalam bidang-bidang tersebut. Aktiviti penandaarasan (benchmarking) boleh dilaksanakan untuk

STRATEGI EK 1.3

mengenal pasti Amalan Terbaik tersebut serta melaksanakan penambahbaikan secara berterusan dalam aktiviti ekonomi luar bandar.

Teknik dan inovasi baharu yang dapat menjimatkan kos boleh dipelopori dalam bidang pertanian, perikanan, perhutanan dan pelancongan. Selain itu, penggunaan teknologi seperti mesin, jentera dan peralatan terkini boleh dipertingkatkan melalui progam khidmat sokongan yang bersesuaian. Ini adalah termasuk melalui program sewaan mesin secara berkelompok, program kerjasama dengan pihak swasta dan penyediaan geran atau pinjaman mudah untuk pembelian mesin dan peralatan bagi aktiviti ekonomi luar bandar.

MEMPERKUKUH SUMBER PERTUMBUHAN BAHARU DI LUAR BANDAR YANG DIPACU OLEH KERJASAMA GLOKAL (GLOCAL)

Kerjasama global dan local (glokal) dalam penghasilan sumber pertumbuhan baharu di luar bandar adalah satu strategi yang akan menjadi penggerak kepada pembangunan luar bandar. Ia melibatkan penyesuaian produk dan perkhidmatan global yang dipasarkan ke pasaran tempatan yang menyokong pemikiran secara global dan bertindak secara lokal.

Salah satu pendekatan glokalisasi dalam bidang pelancongan adalah dengan memperkenalkan program desa berkembar. Sehubungan itu, strategi ini mencadangkan program desa berkembar yang melibatkan kerjasama desa-desa di Malaysia dengan desa-desa di luar negara. Contohnya, pakej program

STRATEGI EK 1.2

inap desa berkembar tiga negara Malaysia-Indonesia-Thailand seperti di Taman Negara di Jerantut, Taman Negara Komodo di Indonesia dan Taman Negara Khao Sok di Thailand. Hal ini akan meningkatkan penjanaan ekonomi di kawasan tersebut melalui kemasukan pelancong dari dalam dan luar negara.

Selain itu, strategi ini juga akan dirangka bagi membangunkan dan menguruskan tanah secara optimum untuk memperkukuh sumber pertumbuhan baharu di luar bandar dengan menggalakkan penglibatan usahawan sosial dan Kerajaan Negeri dalam membangunkan tanah wakaf dan tanah terbiar.


4-8

Sektor luar bandar mampu menghasilkan produk tempatan yang berkualiti. Walau bagaimanapun, penghasilan ini berskala kecil menyebabkan produk luar bandar tidak kompetitif.

Dua strategi dikemukakan untuk mencapai matlamat dasar bagi menghasilkan produk tempatan yang berkualiti dan berskala ekonomi. Strategi tersebut adalah untuk:

• mewujudkan persekitaran yang kondusif bagi meningkatkan keupayaan penggunaan teknologi baharu berskala ekonomi; dan

• mempertingkatkan peranan luar bandar sebagai hab keselamatan makanan negara.

Persekitaran yang kondusif berupaya menarik pelabur dari dalam dan luar negara. Penggunaan teknologi baharu, pengeluaran berskala ekonomi dan penggunaan ICT akan dapat menghasilkan produk yang berdaya saing dan menembusi pasaran yang lebih luas.

Bidang perniagaan tani berasaskan inovasi R&D adalah perlu bagi penghasilan produk yang berkualiti dan berdaya saing.

PERNYATAAN DASAR - EK 2PENGHASILAN PRODUK TEMPATAN YANG BERKUALITI DAN BERSKALA EKONOMI

Mewujudkan persekitaran yang kondusif bagi meningkatkan keupayaan penggunaan teknologi baharu berskala ekonomiSTRATEGI

Mempertingkatkan peranan luar bandar sebagai hab keselamatan makanan negaraSTRATEGI

2.1

2.2


MEWUJUDKAN PERSEKITARAN YANG KONDUSIF BAGI MENINGKATKAN KEUPAYAAN PENGGUNAAN TEKNOLOGI BAHARU BERSKALA EKONOMI

Kawasan perindustrian luar bandar yang kondusif boleh diwujudkan sebagai pemangkin bagi meningkatkan keupayaan penggunaan teknologi baharu berskala ekonomi. Kawasan ini merupakan kawasan kegiatan ekonomi daripada kluster tertentu yang dipromosikan dan dikawal selia melalui kerjasama Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri. Ia memainkan peranan penting dalam meningkatkan aktiviti ekonomi di kawasan yang kurang membangun agar setaraf dengan kawasan maju.

Antara aktiviti yang boleh dilaksanakan ialah pewujudan pusat pengumpulan, penyimpanan, pemprosesan dan pembungkusan bagi produk-produk keluaran usahawan luar bandar. Bagi menggalakkan lebih ramai usahawan luar bandar memiliki pensijilan seperti Good Manufacturing Practice (GMP), Halal dan Skim Pensijilan Makanan Selamat Tanggungjawab Industri (MeSTI), satu kompleks perindustrian yang menepati kriteria pensijilan boleh dibangunkan seperti mana Kompleks Industri MARA (KIM) atau Kompleks Industri Makanan MARA (KIMAR).

Pusat-pusat PKS turut boleh dibangunkan untuk menggalakkan aktiviti ekonomi persisiran pantai termasuk akuakultur, rumpai laut dan aktiviti hilliran yang berkaitan. Pembinaan Pusat PKS dan kompleks perindustrian ini akan turut menggunakan teknologi baharu untuk memanfaatkan faedah berbanding (comparative advantage) dan faedah bersaing (competitive advantage).

Selain itu, pengeluaran bagi sektor pertanian perlu ditingkatkan bukan sahaja melalui aktiviti pertanian berskala besar tetapi juga melalui penglibatan lebih ramai masyarakat luar bandar. Sebagai contoh, masyarakat bagi sesebuah desa boleh mengusahakan tanaman yang sama seperti cili, serai dan halia melalui Program Kebun Dapur bagi meningkatkan pengeluaran tanaman tersebut.

STRATEGI EK 2.1MEMPERTINGKATKAN PERANAN LUAR BANDAR SEBAGAI HAB KESELAMATAN MAKANAN NEGARA

Peranan luar bandar sebagai hab makanan boleh ditingkatkan melalui pewujudan rantaian antara Gedung Makanan Negara dengan industri asas tani di kawasan luar bandar. Rantaian ini memperkukuhkan peranan luar bandar sebagai pusat pengeluaran makanan berskala besar bagi menampung keperluan negara yang kini masih mengimport bahan makanan dari luar negara.

Taman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) juga perlu ditransformasikan ke arah pengeluaran produk berasaskan organik. Program TKPM merupakan satu strategi di bawah Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) untuk menggalakkan pelaksanaan projek pertanian secara berskala besar, komersial dan berteknologi tinggi. Peranan agensi Kerajaan yang berkaitan dengan pembangunan tanah dan pengeluaran makanan boleh ditingkatkan dengan memajukan industri hiliran di luar bandar dengan jaringan kompleks perindustrian.

STRATEGI EK 2.2


4-10

Insiden kemiskinan di luar bandar lebih tinggi berbanding di bandar. Keadaan ini menjejaskan kesejahteraan dan taraf hidup masyarakat luar bandar. Strategi bagi meningkatkan kesejahteraan masyarakat luar bandar bagi menangani masalah kemiskinan adalah dengan memperkukuh sistem jaringan sosial yang biasa diamalkan oleh masyarakat di luar bandar. Jaringan sosial ini bertindak sebagai mekanisme meningkatkan pemuafakatan, mengurangkan mudah miskin (vulnerability) dan kemiskinan. Manakala strategi yang kedua adalah dengan membangunkan Sistem Pengesanan Awal Masyarakat Mudah Miskin.

Banjir adalah salah satu penyebab kes mudah miskin yang tinggi di kawasan luar bandar.

PERNYATAAN DASAR - EK 3PENINGKATAN KESEJAHTERAAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

Memperkukuh sistem perlindungan sosial di luar bandar.STRATEGI

Meningkatkan aksesibiliti kepada Jaringan Keselamatan Sosial (Social Safety Net).STRATEGI

3.1

3.2

MEMPERKUKUH SISTEM PERLINDUNGAN SOSIAL DI LUAR BANDAR

Perhatian khusus perlu diberi kepada golongan mudah miskin (vulnerable group) di luar bandar dengan memperkukuh sistem jaringan sosial di luar bandar yang dibangun dan diuruskan oleh komuniti setempat. Salah satu inisiatif yang boleh dilakukan adalah dengan mengenalpasti golongan miskin dan mudah miskin menggunakan MPKK. Penambah baikan terhadap prosedur standard oleh kementerian/agensi bagi menentukan golongan tersebut berdasarkan Sistem e-Kasih amat diperlukan bagi memastikan golongan ini tidak dipinggirkan.

Selain itu, golongan miskin ini perlu dibantu untuk meningkatkan pendapatan melalui aktiviti ekonomi. Program Peningkatan Pendapatan dan Program Latihan Kemahiran dan Kerjaya merupakan program yang boleh dilaksanakan untuk meningkatkan pendapatan dan taraf hidup golongan miskin di luar bandar.

STRATEGI EK 3.1

Pada masa akan datang, sistem pengesanan awal bagi masyarakat yang berisiko untuk jatuh dalam kategori miskin atau miskin tegar boleh dibangunkan. Sistem pangkalan data ini mengandungi maklumat terkini masyarakat setempat serta faktor risiko mudah miskin. Sistem ini memerlukan pengenal pastian kawasan atau lokasi yang didiami oleh golongan mudah miskin. Melalui sistem ini, golongan tersebut yang telah dikenal pasti dapat dibantu oleh pelbagai pihak. Projek rintis bagi sistem ini boleh dibangunkan melalui kerjasama dengan pihak swasta/IPT/ institut penyelidikan.


MENINGKATKAN AKSESIBILITI KEPADA JARINGAN KESELAMATAN SOSIAL(SOCIAL SAFETY NET)

Kerajaan perlu meningkatkan aksesibiliti masyarakat kepada Jaringan Keselamatan Sosial. Antara inisiatif yang boleh dilakukan adalah memperkasa sistem maklumat yang menyeluruh tentang masyarakat luar bandar khususnya kepada golongan B40 dan

STRATEGI EK 3.2

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Pembangunan ekonomi di kawasan luar bandar masih berpaksi kepada sektor pertanian. Dasar DPLB ini diperkenalkan untuk mempelbagaikan ekonomi luar bandar, membangunkan modal insan, menggalakkan pengeluaran produk berkualiti dan berskala ekonomi, menjaga keselamatan dan kestabilan pengeluaran makanan serta meningkatkan kesejahteraan masyarakat luar bandar. Perkembangan kawasan luar bandar akan terus meningkat dengan pengenalan pelbagai dasar dan program yang berorientasikan pembangunan sumber tempatan dan peningkatan nilai tambah di luar bandar.

Menjelang tahun 2030, perkembangan ekonomi di kawasan luar bandar mencapai tahap mampan, berdaya saing, berdaya tahan dan berdaya maju. Senario ini akan meningkatkan pendapatan, kesejahteraan dan taraf hidup masyarakat luar bandar. Ia juga dapat memperluaskan peluang pekerjaan baharu dan dalam masa yang sama dapat mengekalkan masyarakat luar bandar serta menarik minat masyarakat bandar untuk tinggal dan bekerja di luar bandar.

miskin serta mengadakan skim keselamatan sosial untuk golongan B40 dan mudah miskin (skim tabungan khas, caruman KWSP bagi isteri, saham amanah).

3

7


4-12

BAB LIMA

TERAS 2

KEUSAHAWANAN

5

KEUSAHAWANANPEMACU PEMBANGUNAN EKONOMI

Keusahawanan sebagai kerjaya pilihan utama, mewujudkan situasi yang kondusif untuk melahirkan usahawan dan perusahaan komuniti luar bandar serta membantu kejayaan perusahaan yang dilaksanakan.

Teras ini dirangka dengan merangkumkan dasar-dasar pembangunan keusahawanan yang terdahulu dengan beberapa penambahbaikan bersesuaian dengan peredaran masa. Aspirasi akar umbi dari Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak juga terangkum dalam penggubalan dasar ini. Dasar ini memberi tumpuan kepada belia, wanita dan graduan sebagai golongan sasaran utama, di samping memberi tumpuan kepada aspek pembudayaan keusahawanan dan latihan di luar bandar. Pernyataan dasar umum bagi teras keusahawanan adalah untuk menjadikan keusahawanan sebagai kerjaya pilihan utama, mewujudkan situasi yang kondusif untuk melahirkan usahawan dan perusahaan komuniti luar bandar serta membantu kejayaan perusahaan yang dilaksanakan.

Teras ini menggariskan pendekatan bagi meningkatkan keberkesanan sistem penyampaian, akses kepada pembiayaan, memperluas jaringan dan pemasaran, serta membangunkan kemudahan asas dan premis kepada usahawan luar bandar. Teras ini juga menggariskan pendekatan bagi meningkatkan keberkesanan sokongan teknologi, inovasi dan piawaian melalui khidmat R&D. Tindakan-tindakan yang dirangka di bawah teras ini mampu mentransformasi komuniti luar bandar setaraf kawasan bandar dalam aspek sosioekonomi dan kualiti hidup. Menjelang tahun 2030, kawasan luar bandar boleh berfungsi sebagai pusat pertumbuhan ekonomi yang mampan di mana keusahawanan merupakan aktiviti utama komuniti luar bandar.

5-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 2 - KEUSAHAWANAN

KEUSAH

AW

ANAN

Keusahawanan pemacupembangunan ekonomi

02

ASPIR

ASI

01

02

03

04

05

06

07

08

Usahawan yang berpendapatantinggi dan mengekalkan ciri-ciriunik luar bandar

Keusahawananberteraskan teknologimesra alam dan 4IR

Peningkatan keusahawanandalam kalangan belia, wanitadan graduan

Keusahawanan kerjayautama luar bandar

Transformasi usahawan kecilkepada usahawan global

Membudayakan keusahawananberilmu, berkemahirandan kompetitif

Teknologi tinggi dan inovasipemacu keusahawanan

Usahawan digital/e-commerce

CABARANPembangunan ekonomi luar bandar merupakan resolusi utama dalam Konvensyen Pembangunan Luar Bandar yang telah diadakan pada tahun 2017. Antara agenda yang dibincangkan ialah pembangunan keusahawanan sebagai pemacu pembangunan ekonomi luar bandar. Dalam membangunkan ekonomi luar bandar, terdapat beberapa cabaran iaitu mendepani transformasi ekonomi digital dan 4IR, pembudayaan keusahawanan dan inovasi, aksesibiliti terhadap teknologi dan sokongan R&D serta pendapatan isi rumah yang rendah.

MENDEPANI TRANSFORMASI EKONOMI DIGITAL DAN 4IR

Dunia kini sedang mendepani transformasi ekonomi digital yang dipacu oleh 4IR. Aktiviti dan bentuk perniagaan era ekonomi digital perlu diubah sejajar dengan kemajuan teknologi Cyber-Physical System (CPS). Justeru, usahawan di luar bandar mesti diperlengkap dan diperkasakan dengan pengetahuan dan kemahiran baharu mengenai penggunaan teknologi maklumat dan inovasi aplikasi siber bagi menghadapi persaingan yang sangat kompetitif. Sistem Pendidikan Teknikal dan Latihan Vokasional (TVET) berupaya meningkatkan keterampilan dan kompetensi bakal usahawan.

PEMBUDAYAAN KEUSAHAWANAN DAN INOVASI

Pembudayaan keusahawanan yang mantap dan menyeluruh merupakan satu cabaran yang perlu ditangani dengan memperkenalkan pendekatan yang inovatif dan sesuai dengan kemajuan teknologi. Proses pembudayaan keusahawanan ini memberi tumpuan kepada belia, wanita dan graduan sebagai golongan sasaran utama di luar bandar. Ini termasuk pembudayaan dalam inovasi, rekacipta baharu dalam penghasilan serta pemasaran produk dan perkhidmatan.

Transformasi ekonomi digital pula akan mengubah sistem perekonomian dan tatacara perniagaan. Tatacara perniagaan memerlukan transformasi menyeluruh dari segi pendekatan keusahawanan daripada pengeluaran produk, pemasaran, kemudahan asas dan premis perniagaan, sistem kewangan dan pembiayaan perniagaan.

Pertanian komersial melalui konsep pertanian sebagai perniagaan mampu meningkatkan pendapatan usahawan tani.

Penambahbaikan berterusan terhadap sistem penyampaian oleh kementerian dan agensi yang bertanggungjawab berkaitan pembangunan usahawan akan dilaksanakan. Kemajuan teknologi maklumat dan inovasi teknologi pengeluaran, pembuatan, pembungkusan, kawalan mutu dan piawaian, penyimpanan, pengedaran dan peruncitan konvensional dan dalam talian perlu dimanfaatkan sepenuhnya. Dalam meningkatkan produktiviti, PKS perlu memberi penekanan kepada inovasi dan teknologi tinggi untuk meningkatkan daya saing.

AKSESIBILITI TERHADAP TEKNOLOGI DAN SOKONGAN R&D

Sokongan R&D merupakan tanggungjawab pihak berwajib untuk memastikan sumbangan PKS kepada KDNK terus meningkat daripada 36.6 peratus (2015) kepada 45.0 hingga 50.0 peratus setaraf dengan negara maju menjelang tahun 2030. Sokongan teknologi mampu meningkatkan produktiviti, penggunaan teknologi hijau dalam mengeksploitasi sumber-sumber tempatan merupakan cabaran kepada institusi R&D. Cabaran seterusnya ialah usaha membangunkan usahawan berskala besar di luar bandar yang menyumbang kepada peningkatan pendapatan perkapita isi rumah setanding dengan kawasan bandar.


MENINGKATKAN PENDAPATAN ISI RUMAH MENERUSI BIDANG KEUSAHAWANAN

Perbezaan jurang pendapatan isi rumah di antara bandar dan luar bandar sangat ketara. Jadual 5.1 menunjukkan walaupun kadar pertumbuhan purata kasar tahunan pendapatan isi rumah di luar bandar menunjukkan prestasi yang baik tetapi julat pendapatan di antara luar bandar dan bandar masih ketara. Pendekatan strategik seperti menggalakkan keusahawanan khususnya dalam kalangan belia, wanita dan graduan dengan mengekploitasi sumber, bahan mentah dan kemahiran mampu meningkatkan pendapatan di luar bandar.

Faktor modal merupakan halangan utama dalam usaha menggalakkan keusahawanan di luar bandar. Pihak Kerajaan menyediakan pelbagai insentif dan kemudahan pembiayaan yang diterajui oleh pelbagai agensi seperti MARA, SMECorp, SME Bank, Agro Bank, Amanah Ikhtiar Malaysia (AIM) dan TEKUN. Walau bagaimanapun, isu yang sering diutarakan adalah kurang kemahiran dan pengetahuan untuk mendapatkan pembiayaan dalam kalangan usahawan.

Pengurusan perniagaan yang baik, efisien dan mantap merupakan elemen penting untuk kejayaan sebuah entiti perniagaan. Pengurusan perniagaan mencakupi penyediaan pelan perniagaan, strategi pembiayaan, pengurusan kewangan dan sumber, pemilihan lokasi dan premis, pemasaran, teknologi dan inovasi.

Cabaran agensi pelaksana dan institusi kewangan dalam menyokong pembangunan keusahawanan seperti penyediaan maklumat yang lengkap untuk menyalurkan bantuan kewangan, kesesuaian latihan keusahawanan dengan keperluan terkini, sokongan

Modul latihan pembangunan keusahawanan perlu pengubahsuaian dan penambahbaikan berterusan sejajar dengan era 4IR.

teknologi dan inovasi. Koordinasi dalam menyediakan perkhidmatan pembangunan keusahawanan dan pembiayaan juga perlu penambahbaikan berterusan bagi mengurangkan pertindihan fungsi dan sekali gus mengurangkan karenah birokrasi.

Usahawan bergantung kepada kemajuan infrastruktur dalam memajukan perniagaan. Kemudahan asas seperti jalan raya, telekomunikasi dan penembusan internet yang berkelajuan tinggi sangat penting untuk memastikan usahawan luar bandar mampu bersaing dan menembusi pasaran dunia melalui perniagaan di dalam talian (e-commerce).

Jadual 5.1: Pendapatan Isi Rumah Purata Kasar Bulanan Mengikut Kawasan Bandar dan Luar Bandar.Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2017)

KawasanPada Harga Semasa (RM) Kadar Pertumbuhan

Tahunan Dikompaun2014-2016 (%)2009 2012 2014 2016

Bandar 4,705 5,742 6,833 7,671 5.8

Luar Bandar 2,545 3,080 3,831 4,359 6.5

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 2 - KEUSAHAWANAN

5-4

KU 1KEUSAHAWANAN SEBAGAI KERJAYA PILIHAN MASYARAKAT LUAR BANDARStrategi 1.1 Memantapkan modul keusahawanan dalam kurikulum latihan

Strategi 1.2 Membudayakan keusahawanan dalam kalangan masyarakat

KU 2PEMERKASAAN SISTEM PEMBIAYAAN KEWANGAN, KEMUDAHAN FIZIKAL DAN SISTEM SOKONGAN DI LUAR BANDARStrategi 2.1 Memantapkan sistem pembiayaan/bantuan kewangan dan

bukan kewangan

Strategi 2.2 Memperkasakan kemudahan fizikal perniagaan bagi meningkatkan aktiviti keusahawanan

KU 3

MEMBANGUN PRODUK DAN MEMPERLUAS PASARAN TERMASUK PEMASARAN PERNIAGAAN DALAM TALIAN (E-COMMERCE)Strategi 3.1 Memperkukuh bidang perniagaan dan produk luar bandar

bertaraf eksklusif mengikut kluster ekonomi

Strategi 3.2 Memperkasa pemasaran produk dan perkhidmatan keluaran usahawan luar bandar bagi membina rantaian pasaran domestik dan global

Strategi 3.3 Membangun dan menyelaras pelbagai hab dalam talian untuk sektor perniagaan luar bandar bagi menjamin kelestarian

KU 4

MENGARUS PERDANA ILMU DAN KEMAHIRAN TRADISIONAL SERTA MENINGKATKAN KEUPAYAAN TRANSFORMATIF USAHAWAN LUAR BANDAR Strategi 4.1 Memperkasakan sokongan R&D dan inovasi kepada usahawan

bagi meningkatkan produktiviti, kualiti dan kecekapan pengeluaran produk agar lebih kompetitif

Strategi 4.2 Mengaktifkan kembali kepakaran ilmu dan kemahiran tradisional untuk tujuan pengkomersialan


PERNYATAAN DASAR - KU 1KEUSAHAWANAN SEBAGAI KERJAYA PILIHAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

Dasar ini bertumpu kepada belia, wanita dan graduan sebagai kumpulan sasaran utama bagi memenuhi aspirasi keusahawanan sebagai kerjaya pilihan masyarakat luar bandar ke arah membangun komuniti mandiri. Untuk mencapai matlamat menjadi negara keusahawanan, sasaran utama program pembangunan usahawan ialah belia dan wanita yang diberi galakan untuk menceburi kerjaya sebagai usahawan di luar bandar.

Usahawan perlu memfokuskan aktiviti perniagaan dalam bidang tertentu berasaskan teknologi dan inovasi. Penggunaan teknologi maklumat perlu dioptimumkan dengan memberi keutamaan terhadap strategi pemasaran produk dan perkhidmatan, selain kemudahan pembiayaan, khidmat latihan dan nasihat yang perlu diberikan kepada golongan usahawan luar bandar. Program

latihan yang sistematik dan mencukupi berupaya meningkatkan pengetahuan dan kemahiran usahawan. Hal ini sekali gus dapat menjadikan mereka lebih berdaya saing dalam pasaran global yang semakin kompetitif dan mencabar.

Sektor pendidikan menengah, politeknik, kolej komuniti dan universiti disaran melakukan transformasi kurikulum dengan cara mengintegrasikan pengetahuan dan keterampilan keusahawanan dengan kemahiran program TVET kepada pelajar. Pentadbiran pada peringkat desa perlu diperkasakan dengan memberi mandat untuk merancang aktiviti keusahawanan sebagai agenda transformasi kesejahteraan ekonomi komuniti. Aktiviti perniagaan berasaskan komuniti seperti koperasi akan diberi keutamaan kerana mampu memberi pulangan kepada komuniti setempat.

Memantapkan modul keusahawanan dalam kurikulum latihanSTRATEGI

Membudayakan keusahawanan dalam kalangan masyarakatSTRATEGI

1.1

1.2

MEMANTAPKAN MODUL KEUSAHAWANAN DALAM KURIKULUM LATIHAN

Kurikulum pendidikan dari peringkat sekolah rendah hingga peringkat menengah dan pendidikan tinggi perlu ditambah baik bagi memenuhi keperluan guna tenaga dan industri sejajar dengan 4IR. Pendidikan berorientasikan latihan kemahiran seperti TVET harus diberi tumpuan di peringkat sekolah rendah dan menengah. Kemahiran dan pengetahuan melalui pendidikan TVET mampu menyediakan asas yang kukuh untuk membentuk sifat mandiri atau sifat berdikari dalam kalangan pelajar. Pendidikan TVET di peringkat pendidikan tinggi seperti kolej komuniti, kolej/politeknik, kolej universiti dan universiti juga mampu menyediakan tenaga kerja berkemahiran tinggi untuk memenuhi keperluan industri dalam negara.

Antara penekanan terhadap kemahiran dan pengetahuan dalam pendidikan TVET adalah seperti:

STRATEGI KU 1.1

• Kemahiran hidup dan jati diri.• Pembudayaan keusahawanan.• Pengurusan entiti perniagaan.• Pemasaran.• Latihan industri.

Di samping itu, institusi kemahiran dan latihan sedia ada perlu memantapkan modul keusahawanan dalam kurikulum latihan dengan menggunakan kaedah pengajaran khas untuk golongan dewasa. Ianya penting agar dapat menerapkan minda keusahawanan dalam kalangan komuniti terhadap pembangunan keusahawanan di luar bandar. Institut Keusahawanan Negara (INSKEN) juga perlu diberi mandat bagi memastikan semua institusi pendidikan dan latihan khas bagi membangunkan keusahawanan di Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak menggunakan kurikulum dan pendekatan latihan yang baharu.


5-6

Latihan khas yang diberi akan melengkapkan usahawan dengan kepakaran dan pengetahuan bagi meningkatkan tahap profesionalisme usahawan dalam bidang-bidang seperti pengurusan, pembungkusan, pemasaran produk dan lain-lain. Institusi pendidikan dan latihan ini akan menerapkan elemen yang membolehkan usahawan menyediakan

MEMBUDAYAKAN KEUSAHAWANAN DALAM KALANGAN MASYARAKAT

Komposisi belia di luar bandar pada tahun 2015 adalah sebanyak 28.7 peratus dan diunjurkan berkurangan kepada 21.0 peratus pada tahun 2030. 4IR akan memberi beberapa kesan kepada golongan belia pada masa akan datang. Salah satu daripadanya ialah banyak bidang kerjaya akan hilang akibat daripada kemajuan teknologi pembuatan, ICT, teknologi nano dan robotik.

Berdasarkan Kamus Dewan (Edisi Keempat), usahawan adalah individu yang mengusahakan sesuatu perusahaan, pengusaha; keusahawanan yang berkaitan dengan usahawan atau kegiatan dan kemahiran usahawan. Melalui konteks ini, usahawan didefinisikan sebagai individu atau kumpulan individu yang menubuhkan atau menerajui perniagaan sendiri serta mengembangkannya dari masa ke semasa demi kemakmuran masyarakat dan negara.

Berdasarkan takrifan SMECORP, usahawan boleh dikategorikan kepada:

• Start-up: Perniagaan yang beroperasi kurang daripada enam bulan.

• Mikro: Jualan tahunan kurang daripada RM300,000 atau bilangan pekerja kurang daripada 5 orang.

• Kecil (pembuatan): Jualan tahunan RM300,000 hingga kurang daripada RM15 juta atau pekerja 5 hingga 74 orang.

• Kecil (perkhidmatan dan lain-lain): Jualan tahunan RM300,000 hingga kurang daripada RM3 juta atau pekerja 5 hingga 29 orang.

• Sederhana (pembuatan): Jualan tahunan RM15 juta hingga tidak melebihi RM50 juta atau pekerja 75 hingga 200 orang.

Agensi yang menyediakan pelbagai perkhidmatan berkaitan seperti KPLB, KBS, MARA, Institut Koperasi Malaysia (IKM), SME Bank, Agro Bank dan SME Corp perlu mensasarkan belia, wanita dan graduan untuk pembangunan usahawan. Bagi golongan ini, selain daripada pendidikan formal, pelbagai kempen dan program latihan lanjutan perlu dilaksanakan dengan lebih giat khususnya bagi pelajar yang telah tamat persekolahan. Kempen dan latihan yang sistematik, berjadual dan bersiri harus memberi fokus terhadap penglibatan golongan ini di peringkat akar umbi seperti di peringkat daerah dan desa. Pemantauan dan program susulan dilakukan termasuk pelbagai sokongan seperti penyediaan premis, kemudahan pembiayaan, pendedahan kepada teknologi, pematuhan piawaian serta kaedah pemasaran.

Bagi golongan wanita, keutamaan diberi kepada ibu tunggal, keluarga miskin dan suri rumah. Manakala golongan belia terdiri daripada pelajar lepasan sekolah, pekerja berpendapatan rendah, pelajar kolej dan institusi pengajian tinggi serta graduan. Bagi menarik minat golongan sasaran tersebut, kempen dan latihan berterusan secara sistematik, berjadual dan bersiri perlu diperluaskan. Program bermula daripada pembentukan minda, sikap dan diikuti dengan kemahiran dan pengetahuan tentang penghasilan produk, pengurusan perniagaan, kewangan dan pemasaran. Program pembangunan usahawan kepada graduan adalah lebih tertumpu kepada pendedahan awal di peringkat kampus. Program pemantapan yang berterusan perlu dilaksanakan oleh agensi penyedia perkhidmatan pembangunan usahawan bagi melahirkan usahawan dalam teknologi tinggi dan bertaraf global.

STRATEGI KU 1.2

• Sederhana (perkhidmatan dan lain-lain): Jualan tahunan RM3 juta hingga tidak melebihi RM20 juta atau pekerja 30 hingga 75 orang.

rancangan perniagaan dan strategi pemasaran yang lebih berkesan. Kurikulum latihan lanjutan berkaitan literasi kewangan, pengurusan perniagaan, perakaunan, kewangan, pemasaran, pematuhan kualiti dan sebagainya juga perlu dibangunkan secara berterusan.


MEMANTAPKAN SISTEM PEMBIAYAAN/BANTUAN KEWANGAN DAN BUKAN KEWANGAN

Pelbagai bentuk pendekatan perlu diperkenalkan oleh penyedia perkhidmatan pembiayaan kewangan. Usahawan memerlukan pembiayaan modal kewangan bagi memenuhi pelbagai bentuk dan peringkat pertumbuhan perniagaan. Keperluan pembiayaan modal bermula pada peringkat start-up, pertumbuhan, pembesaran, pemodenan, pemasaran dan mempelbagaikan perniagaan.

Modal kewangan merupakan satu faktor penting untuk menentukan kejayaan sesebuah perniagaan. Konsep pembiayaan perlu dikaji semula agar lebih mudah, menarik dan berkesan. Bagi memastikan penyaluran pembiayaan lebih efisien dan terangkum, satu sistem koordinasi di peringkat nasional secara sistematik dan tersusun perlu dibangunkan bagi menambah baik sistem yang sedia ada. Sistem tersebut berperanan untuk mengkoordinasi semua jenis pembiayaan oleh penyedia pembiayaan seperti jabatan dan agensi Kerajaan (MARA, TEKUN,

STRATEGI KU 2.1

PERNYATAAN DASAR - KU 2PEMERKASAAN SISTEM PEMBIAYAAN KEWANGAN, KEMUDAHAN FIZIKAL DAN SISTEM SOKONGAN DI LUAR BANDAR

Penilaian prestasi perniagaan perlu dipantau secara berterusan

Modal kewangan merupakan elemen penting dalam sesuatu perniagaan. Keperluan modal berbeza mengikut saiz dan jenis perniagaan. Penyediaan perkhidmatan pembiayaan kewangan ditawar melalui skim-skim yang bersesuaian, mudah akses dan mesra pelanggan mengikut keperluan perniagaan. Latihan dan pendedahan ini perlu disediakan oleh pemberi perkhidmatan pembiayaan kewangan. Khidmat nasihat bagi mendapatkan pembiayaan yang mudah dan singkat serta khidmat susulan berterusan perlu bagi memastikan kejayaan sesebuah perniagaan. Penggunaan ICT boleh diaplikasikan untuk menjimatkan kos dan masa. Pemantuan berkala dan berterusan perlu dilakukan bagi memastikan peminjam mampu membayar pinjaman mengikut jadual pembayaran. Sehubungan dengan itu, suatu mekanisme perlu dibangunkan untuk menyelaras skim pembiayaan kewangan supaya mantap, sistematik dan tersusun.

STRATEGI

Memperkasakan kemudahan fizikal perniagaan bagi meningkatkan aktiviti keusahawananSTRATEGI

2.1

2.2

Memantapkan sistem pembiayaan/bantuan kewangan dan bukan kewangan

SME Corp.) dan bank (SME Bank, Agro Bank, Bank Pembangunan dan Suruhanjaya Koperasi Malaysia(SKM) dan bank swasta. Manakala, Bank Negara Malaysia dan Kementerian Kewangan memainkan peranan utama dalam memantau sistem baharu ini sebagai penambahbaikan sistem pemantauan pembiayaan kewangan sedia ada.

Bentuk pembiayaan perniagaan pada masa ini tertumpu kepada pembiayaan atau pinjaman untuk pembelian aset seperti bangunan kilang, peralatan dan jentera, pembelian ekuiti dan modal kerja atau modal operasi. Manakala bentuk pembiayaan kewangan baharu perlu diperluas meliputi:

• Perniagaan berasaskan teknologi hijau.

• Perniagaan berasaskan RD&C untuk menghasilkan produk komersial baharu.

• Perniagaan berasaskan produk inovatif.


5-8

• Syarikat start-up yang meneroka dan mengeksploit penemuan sains terkini.

• Perniagaan melalui pembelian atau perolehan harta intelek (IP acquisition).

Di samping itu, pelbagai usaha perlu dipertingkatkan bagi memperkasa program khas pembiayaan untuk usahawan merancang dan meluaskan perniagaan seperti:

• Memoden perniagaan sedia ada.

• Mempelbagai produk keluaran.

• Membesarkan operasi perniagaan.

• Penggabungan entiti syarikat.

Usaha lain yang boleh dilakukan adalah memperkasa program mikro kredit untuk belia, wanita dan graduan bagi memulakan perniagaan. Selain itu, usaha perlu diambil untuk memperkasa kemudahan pembiayaan bagi memperluas perniagaan koperasi luar bandar. Masyarakat luar bandar juga perlu didedahkan kepada sumber pembiayaan alternatif seperti crowdfunding, venture capital dan angel fund untuk memperoleh modal kewangan perniagaan.

MEMPERKASAKAN KEMUDAHAN FIZIKAL PERNIAGAAN BAGI MENINGKATKAN AKTIVITI KEUSAHAWANAN

Bagi menyemarakkan pembangunan usahawan di luar bandar, antara strategi yang perlu dilakukan segera adalah memperkasa kemudahan prasarana seperti kemudahan fizikal (internet berkelajuan tinggi, kemudahan penyimpanan dan pengurusan sisa), kemudahan fiskal (pembiayaan) dan premis perniagaan termasuk di pekan-pekan kecil serta PPD.

Strategi ini mampu mewujudkan persekitaran yang kondusif bagi meningkatkan keupayaan ekonomi berskala besar dengan mengeksploitasi penggunaan teknologi baharu. Pendekatan ini memberi peluang dan ruang khususnya kepada usahawan baharu untuk memulakan perniagaan.

STRATEGI KU 2.2


MEMPERKUKUH BIDANG PERNIAGAAN DAN PRODUK LUAR BANDAR BERTARAF EKSKLUSIF MENGIKUT KLUSTER EKONOMI

Kawasan luar bandar boleh dibahagikan kepada beberapa pusat pertumbuhan ekonomi terancang yang dibangunkan mengikut sumber asli sedia ada dan kemahiran penduduk tempatan. Selain memudahkan aspek perancangan dan pelaksanaan, strategi ini mengurangkan kos dan mengekalkan eksklusiviti.

Kompleks perindustrian luar bandar atau pusat pertumbuhan ekonomi yang dirancang berupaya untuk mengetengahkan hasil produk yang eksklusif mengikut kawasan setempat. Kaedah ini memudahkan insentif khas dan sokongan lain seperti pembiayaan, teknologi dan inovasi, pemasaran yang lebih efisien. Bidang-bidang industri yang perlu diberi tumpuan adalah seperti:

• Pengeluaran produk hasil laut, sebagai contoh di Tok Bali, Sandakan dan Kuala Kedah.

• Pengeluaran produk kraf tangan sebagai contoh di kawasan orang asli di Semenanjung Malaysia dan kawasan penempatan etnik di Sabah dan Sarawak.

• Produk pertanian tanah tinggi sebagai contoh di Cameron Highlands, Pahang dan Kundasang, Sabah.

• Ekopelancongan dan inap desa sebagai contoh di kawasan pantai, tanah tinggi, pulau-pulau.

• Produk pembuatan sebagai contoh produk elektronik, automotif, kimia, minyak dan gas serta bahan binaan.

STRATEGI KU 3.1

PERNYATAAN DASAR - KU 3MEMBANGUN PRODUK DAN MEMPERLUAS PASARAN TERMASUK PEMASARAN PERNIAGAAN DALAM TALIAN (E-COMMERCE)

Pemasaran merupakan satu faktor penyumbang kepada kejayaan sesebuah entiti perniagaan. Kini, pemasaran khususnya perniagaan berasaskan produk dan perkhidmatan oleh usahawan PKS kebanyakannya bergantung kepada pasaran domestik dan hanya sebahagian kecil untuk pasaran eksport. Perkara ini dipengaruhi oleh beberapa faktor iaitu kualiti produk dan perkhidmatan, jaringan pemasaran yang lemah dan tidak meluas, strategi yang tidak berkesan dan kurang promosi.

Bagi memperluaskan pasaran produk keluaran usahawan PKS luar bandar, beberapa strategi perlu dilaksanakan seperti penguasaan pasaran domestik dan menembusi pasaran global. Ini dapat dilakukan dengan usaha seperti:

• Memperkasakan peranan agensi pemasaran yang diperbadankan. Peranan utama agensi yang diperbadankan adalah mengkoordinasi

semua aspek pemasaran produk keluaran luar bandar bagi pasaran domestik dan global.

• Membangun hab maya (virtual hub) dan konvensional bagi setiap sektor perniagaan bagi menjamin kelestarian sektor berkaitan. Sektor perniagaan seperti pertanian dan perikanan, pembuatan (elektronik, automotif, makanan dan minuman), perlombongan dan kuari, minyak dan gas, pengangkutan, telekomunikasi, pelancongan dan kraf tangan.

• Membentuk perkongsian pintar antara PKS dengan GLC dan sektor swasta bagi meningkatkan jaringan dan rantaian pemasaran, pembekalan dan pengeksportan.

• Merangka satu dasar fiskal dengan memberi pelbagai insentif dan keutamaan bagi membolehkan produk keluaran luar bandar mencapai tahap eksklusif dan berdaya saing.

Memperkasa pemasaran produk dan perkhidmatan keluaran usahawan luar bandar bagi membina rantaian pasaran domestik dan global

STRATEGI 3.2

Membangun dan menyelaras pelbagai hab dalam talian untuk sektor perniagaan luar bandar bagi menjamin kelestarianSTRATEGI 3.3

STRATEGI 3.1 Memperkukuh bidang perniagaan dan produk luar bandar bertaraf eksklusif mengikut kluster ekonomi


5-10

MEMPERKASA PEMASARAN PRODUK DAN PERKHIDMATAN KELUARAN USAHAWAN LUAR BANDAR BAGI MEMBINA RANTAIAN PASARAN DOMESTIK DAN GLOBAL

Aspek pemasaran produk keluaran luar bandar bagi pasaran domestik dan global perlu diteliti semula supaya lebih berkesan. Di antara langkah yang boleh diambil ialah mengenal pasti usahawan berserta produk atau perkhidmatan yang berpotensi untuk perluasan pasaran. Pangkalan data yang mengandungi senarai produk dan perkhidmatan, kapasiti pengeluaran, maklumat terperinci pengeluar dan produk yang boleh dibangunkan. Selain itu, perkongsian pintar nilai rantaian pemasaran antara usahawan PKS di luar bandar dengan syarikat GLC dan swasta boleh diwujudkan. Ini adalah termasuk melalui aktiviti business matching dan business pitching di antara syarikat swasta dan GLC dengan usahawan produk/ perkhidmatan luar bandar. Kerjasama dengan MATRADE dan agensi pemasaran seperti FAMA perlu dipertingkat terutamanya untuk aktiviti promosi dan misi perdagangan bagi membuka ruang pasaran lebih luas kepada produk dan perkhidmatan luar bandar.

STRATEGI KU 3.2MEMBANGUN DAN MENYELARAS PELBAGAI HAB DALAM TALIAN UNTUK SEKTOR PERNIAGAAN LUAR BANDAR BAGI MENJAMIN KELESTARIAN

Selaras dengan konsep Malaysia sebagai hab global perniagaan dalam talian (world’s online business hub), salah satu cabang hab ini ialah mempromosi dan memasarkan produk dan perkhidmatan keluaran luar bandar. Hab maya dibangunkan untuk memastikan produk dan perkhidmatan keluaran luar bandar tidak tercicir dalam arus perdana perniagaan dalam talian.

Dalam pada itu, pembangunan hab maya ini selari dan seiring dengan usaha membangun hab konvensional. Hab konvensional berfungsi sebagai pusat pengumpulan, penyimpanan, pengedaran produk dan perkhidmatan supaya keluaran PKS sampai ke destinasi bagi pasaran secara konvensional atau melalui pasaran dalam talian. Bagi mencapai matlamat tersebut, hab maya dibangunkan bagi setiap sektor perniagaan utama bagi menjamin kemampanan sektor berkaitan seperti:

• Produk pertanian dan perikanan.

• Produk halal makanan dan kosmetik.

• Produk pembuatan (elektronik, automotif, makanan dan minuman).

• Produk perlombongan dan kuari.

• Produk dan perkhidmatan industri minyak dan gas.

• Industri pengangkutan.

• Industri telekomunikasi perisian ICT dan komputer.

• Industri pelancongan dan inap desa.

• Produk kraf tangan.

• Produk ubat-ubatan & kosmetik tradisional.

STRATEGI KU 3.3


PERNYATAAN DASAR - KU 4MENGARUS PERDANA ILMU DAN KEMAHIRAN TRADISIONAL SERTA MENINGKATKAN KEUPAYAAN TRANSFORMATIF USAHAWAN LUAR BANDAR

Dasar ini mensasarkan usaha untuk memperkasa usahawan PKS dan pekebun kecil luar bandar yang berketerampilan dan berpengetahuan dalam teknologi sebagai satu strategi pembangunan ekonomi. Impak 4IR adalah perubahan ke arah ekonomi digital. Bagi mendepani teknologi tersebut, usahawan luar bandar mesti dilengkapi dengan kemahiran dan pengetahuan khususnya bidang teknologi automasi pengeluaran dan teknologi maklumat.

Teknologi maklumat merupakan platform untuk semua sektor perniagaan pada masa hadapan. Perisian komputer dan aplikasi pintar boleh digunakan untuk tujuan merekod jualan, aliran tunai dan laporan kewangan, stok, senarai pembekal dan pelanggan, maklum balas produk dan lain-lain.

Teknologi maklumat memainkan peranan utama sebagai platform e-commerce atau perniagaan dalam talian. Dasar ini juga bertujuan untuk memperkasa usahawan PKS luar bandar dengan membangunkan produk dan perkhidmatan berasaskan teknologi terkini. Pendekatan ini dapat direalisasikan dengan membina jaringan yang mantap antara usahawan dengan universiti dan institusi penyelidikan dan pembangunan (R&D). Kemajuan teknologi maklumat boleh dimanfaatkan sepenuhnya dengan mempermudah serta mencepatkan proses jaringan. Jaringan tersebut memudahkan proses meningkatkan kualiti dan piawaian produk, membangunkan produk baharu dan meningkatkan kapasiti dan produktiviti pengeluaran produk.

MEMPERKASAKAN SOKONGAN R&D DAN INOVASI KEPADA USAHAWAN BAGI MENINGKATKAN PRODUKTIVITI, KUALITI DAN KECEKAPAN PENGELUARAN PRODUK AGAR LEBIH KOMPETITIF

Aplikasi teknologi dan inovasi merupakan satu faktor kejayaan sesebuah perusahaan. Peningkatan kualiti dan kecekapan pengeluaran serta mempelbagaikan produk dan perkhidmatan dapat dioptimumkan dengan penerapan teknologi dan inovasi baharu. Strategi ini dirangka untuk memastikan usahawan luar bandar diperkasa melalui sokongan Research, Development, Commercialisation and Innovation (RDC&I) bagi meningkatkan bilangan produk, kualiti poduk dan kecekapan pengeluaran produk agar lebih kompetitif. Pelaksanaan ke arah matlamat di atas adalah melalui beberapa langkah seperti:

STRATEGI KU 4.1

Memperkasakan sokongan R&D dan inovasi kepada usahawan bagi meningkatkan produktiviti, kualiti dan kecekapan pengeluaran produk agar lebih kompetitif

STRATEGI 4.1

Mengaktifkan kembali kepakaran ilmu dan kemahiran tradisional untuk tujuan pengkomersialanSTRATEGI 4.2

• Mengenal pasti pusat RDC&I dan pusat inkubator di kawasan luar bandar dalam pelbagai sektor industri bagi memberi khidmat nasihat, latihan dan perundingan kepada bakal dan usahawan sedia ada.

• Membangunkan pusat RDC&I di luar bandar dengan kerjasama IPT dan agensi penyelidikan berhampiran.


5-12

MENGAKTIFKAN KEMBALI KEPAKARAN ILMU DAN KEMAHIRAN TRADISIONAL UNTUK TUJUAN PENGKOMERSIALAN

Malaysia mempunyai penduduk pelbagai kaum dan etnik, perbezaan budaya, kepercayaan, adat resam dan cara hidup, ilmu dan kemahiran tradisional. Ilmu dan kemahiran tradisional meliputi ilmu perubatan tradisional, rawatan alternatif, kraf tangan (tekstil, hasil rimba, logam), pertukangan (logam

STRATEGI KU 4.2

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Pembangunan keusahawanan penting bagi meningkatkan keupayaaan dan pembudayaan keusahawanan di luar bandar. Untuk membangunkan keusahawanan di luar bandar sebagai suatu pilihan kerjaya, perancangan dan strategi yang bersepadu perlu dirangkumi dalam semua aspek latihan, penyediaan infrastruktur, sokongan dana serta persekitaran yang kondusif bagi perkembangan perusahaan desa. Cabaran lain yang perlu ditangani adalah kemampuan menguasai teknologi komunikasi dan maklumat dalam era ekonomi digital. Masyarakat luar bandar memerlukan latihan dan perubahan paradigma dalam usaha melibatkan diri sebagai usahawan yang berasaskan ekonomi digital.

Justeru, pelbagai strategi perlu dirancang bagi mengatasi kelemahan dan isu berkaitan dengan pembangunan keusahawanan di luar bandar. Strategi yang dirancang turut menyokong aspirasi pembangunan usahawan luar bandar ke arah menjadikan keusahawanan sebagai kerjaya pilihan utama, mewujudkan situasi yang kondusif untuk melahirkan usahawan dan perusahaan komuniti luar bandar serta membantu kejayaan perusahaan yang dilaksanakan.

4

9

dan kayu), kosmetik dan penjagaan alam sekitar. Tanpa usaha berterusan dan sistematik, ilmu dan kepakaran tradisional akan pupus. Perkara ini perlu diberi perhatian supaya industri kraf tangan asli ini dapat diselamatkan dan seterusnya diperkembangkan.


BAB ENAM

TERAS 3

MODAL INSAN

6

MODAL INSANBERKUALITI

Modal insan luar bandar yang berkualiti, berdaya maju, mampan dan memenuhi keperluan masa hadapan melalui sistem pendidikan yang berkualiti.

Pembangunan modal insan adalah satu pelaburan yang penting dalam pembangunan negara. Dengan memantapkan sistem pendidikan, negara dapat melahirkan modal insan yang berkualiti. Modal insan akan terus diperkukuh bersama pembangunan ekonomi dan fizikal supaya dapat mencapai misi pembangunan yang sejahtera, berdaya tahan dan berinformasi.

Sektor pendidikan diberi keutamaan sejak merdeka sehingga kini kerana pendidikan adalah pemangkin pembangunan dan perubahan negara khususnya di luar bandar. Pendidikan yang berkualiti dapat melahirkan modal insan yang kreatif, inovatif dan dinamik. Dasar Pendidikan Kebangsaan (KPM, 2012) dan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Pra Sekolah hingga Lepas Menengah)(KPM, 2015a) menyediakan hala tuju secara menyeluruh mengenai sistem pendidikan negara pada peringkat prasekolah sehingga matrikulasi. Manakala Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Tinggi)(KPM, 2015b) menyediakan hala tuju transformasi sistem pendidikan tinggi negara yang komprehensif bagi meningkatkan daya saing Malaysia dalam ekonomi global.

Kerajaan terus komited membangunkan modal insan khususnya di luar bandar menerusi dasar-dasar yang telah diperkenalkan. Teras ini akan memberi penekanan kepada pemerkasaan modal insan luar bandar yang berkualiti, berdaya maju, mampan dan memenuhi keperluan masa hadapan melalui sistem pendidikan. Dasar ini menyediakan platform holistik pembangunan modal insan termasuk aspek jasmani, emosi, rohani dan intelektual bagi memenuhi keperluan cabaran masa hadapan.

6-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 3 - MODAL INSAN

MODA

L INSAN

ASPIR

ASI

0102

03

04

05

06

07

0809

Pendidikan yang fleksibeldan pembangunan bakatholistik dan berterusan

Peningkatan kualiti modal insanluar bandar ke peringkatantarabangsa

Modal insan yangmenguasai teknologi4IR

Latihan kemahiranyang memenuhipermintaan pasaran

Kemudahanpendidikan dan latihanyang moden bagimasyarakat luar bandar

Modal insan yang mempunyainilai jati diri, sahsiah, jasmani dan rohani yang mantap

Penggunaan optimummodal insan luar bandar

Perubahan minda ke arah masyarakatkelas pertama dan berdikari

Masyarakat luar bandar berpegang teguh kepada PerlembagaanNegara dan penghayatan terhadapRukun Negara Modal insan

berkualiti

03

CABARANPelbagai cabaran dihadapi oleh masyarakat daripada sudut pembangunan modal insan yang berkualiti di luar bandar. Antara cabaran pada masa hadapan adalah keciciran pelajar, kurang akses kepada pendidikan awal kanak-kanak, infrastruktur Pengajaran dan Pembelajaran (P&P) yang kurang lengkap, mengubah cara pemikiran masyarakat luar bandar, kekurangan tenaga kerja yang mahir dan produktiviti yang rendah. Justeru, negara memerlukan modal insan yang dinamik dan kompeten khususnya dalam bidang kemahiran tinggi.

PERUBAHAN MINDA

Cabaran perubahan dari segi minda juga antara perkara yang perlu diberi keutamaan oleh Kerajaan. Ini adalah kerana masih terdapat masyarakat luar bandar yang berfikiran dan mengamalkan sikap kebergantungan serta kurang bertanggungjawab. Kebergantungan kepada bantuan atau subsidi Kerajaan dan meletakkan tanggungjawab pembangunan sepenuhnya kepada Kerajaan adalah antara isu-isu yang perlu ditangani.

JATI DIRI

Arus kemodenan dan perubahan zaman menyebabkan anak-anak muda kehilangan jati diri, sahsiah, keruntuhan moral dan sosial. Pengaruh luar dan persekitaran begitu cepat meresap ke dalam jiwa dan pemikiran anak-anak muda menerusi pelbagai media massa dan sosial. Justeru, Kerajaan perlu memberi fokus kepada pembinaan sahsiah dan kepimpinan dalam kalangan anak-anak muda.

KECICIRAN

Isu keciciran pendidikan dalam kalangan masyarakat luar bandar terutamanya di pedalaman perlu diberi perhatian serius agar mereka tidak tertinggal dalam arus pembangunan. Pada tahun 2017, keciciran murid sekolah menengah di luar bandar (3.10%) adalah lebih tinggi berbanding dengan bandar (2.23%) (KPM, 2018). Di kawasan pedalaman, antara penyebab utama keciciran berlaku adalah jarak perjalanan yang jauh daripada rumah ke sekolah.

PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK

Pendidikan awal kanak-kanak perlu diberi perhatian sewajarnya kerana pendidikan ini adalah asas pembentukan modal insan yang berkualiti. Masyarakat luar bandar masih kurang akses kepada pendidikan awal kanak-kanak.

INFRASTRUKTUR PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P)

Antara yang paling ketara adalah penyediaan kemudahan pembelajaran yang lengkap dan selesa seperti bilik darjah, alatan P&P dan kemudahan asrama. Di kawasan luar bandar terutama di pedalaman, masih ada sekolah daif dan tiada akses kepada kemudahan asas dan ICT.

TENAGA KERJA

Semenjak 1990-an, kekurangan buruh tempatan mula berlaku di sektor pertanian, perladangan, penternakan dan perikanan. Isu ini menyebabkan negara perlu bergantung kepada tenaga kerja asing untuk pembangunan sektor tersebut. Program-program bina upaya lebih tertumpu kepada sektor industri dan perkhidmatan di bandar dan keadaan ini menjadikan sektor pertanian kurang diminati oleh belia luar bandar.

PRODUKTIVITI

Produktiviti modal insan di luar bandar adalah rendah disebabkan oleh beberapa faktor utama antaranya tahap pendidikan dan kemahiran yang rendah. Selain itu, keadaan ini juga disebabkan oleh aktiviti ekonomi dan pengamalan teknologi tradisional.


MM 1PEMBANGUNAN MODAL INSAN LUAR BANDAR YANG KOMPREHENSIFStrategi 1.1 Memperkasa komuniti luar bandar dengan pengetahuan dan

kemahiran insaniah (soft skills) dan kemahiran teknikal (hard skills)

Strategi 1.2 Meningkatkan keboleh pasaran modal insan luar bandar dalam pelbagai sektor

MM 5PERUBAHAN MINDA MASYARAKAT LUAR BANDAR

Strategi 5.1 Melahirkan masyarakat yang mempunyai minda kelas pertama

Strategi 5.2 Memperkukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat berbilang kaum

MM 2PENAMBAHBAIKAN INFRASTRUKTUR DAN PROFESIONALISME GURU DI MAKTAB RENDAH SAINS MARA (MRSM)Strategi 2.1 Menyediakan dan menambah baik infrastruktur MRSM secara

menyeluruh

Strategi 2.2 Memperkukuh profesionalisme guru MRSM

MM 3

PEMBANGUNAN KAPASITI YANG INKLUSIF, FLEKSIBEL DAN BERORIENTASIKAN KEPERLUAN SETEMPATStrategi 3.1 Melengkapkan masyarakat luar bandar dengan kemahiran yang

diperlukan untuk Revolusi Industri Keempat (4IR)

Strategi 3.2 Memulihara, memelihara, mempromosi dan melindungi budaya, seni dan warisan masyarakat luar bandar

Strategi 3.3 Meningkatkan peluang latihan kemahiran kepada pelajar yang tercicir

MM 4

PERLUASAN MODEL PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK YANG TERKINI DI LUAR BANDAR

Strategi 4.1 Menaik taraf pendidikan prasekolah dari segi fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran

Strategi 4.2 Meningkatkan penyertaan dan kerjasama ibu bapa dalam pendidikan awal kanak-kanak

Strategi 4.3 Meningkatkan kualiti pemakanan dan kesihatan kanak-kanak tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas

Strategi 4.4 Meneruskan pemberian bantuan am persekolahan dan bantuan geran per kapita untuk kanak-kanak miskin di tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 3 - MODAL INSAN

6-4

Salah satu faktor kemajuan sesebuah negara adalah pembangunan modal insan. Sesebuah negara perlu memiliki modal insan berpengetahuan tinggi, cepat bertindak serta mampu mengadaptasi kepada perubahan. Dalam konteks luar bandar, pembangunan modal insan ini dapat dilihat sebagai satu keperluan untuk melahirkan masyarakat luar bandar yang berilmu, berkemahiran dan mempunyai nilai jati diri yang tinggi.

Strategi bagi penyataan dasar ini adalah ke arah membangunkan modal insan luar bandar yang bersepadu. Dua strategi bagi penyataan dasar ini iaitu memperkasa komuniti luar bandar dengan pengetahuan dan kemahiran insaniah (soft skills) dan kemahiran teknikal (hard skills) serta meningkatkan keboleh pasaran modal insan di luar bandar dalam pelbagai sektor.

PERNYATAAN DASAR - MM 1PEMBANGUNAN MODAL INSAN LUAR BANDAR YANG KOMPREHENSIF

Memperkasa komuniti luar bandar dengan pengetahuan dan kemahiran insaniah (soft skills) dan kemahiran teknikal (hard skills)

STRATEGI 1.1

Meningkatkan keboleh pasaran modal insan luar bandardalam pelbagai sektorSTRATEGI 1.2

MEMPERKASA KOMUNITI LUAR BANDAR DENGAN PENGETAHUAN DAN KEMAHIRAN INSANIAH (SOFT SKILLS) DAN KEMAHIRAN TEKNIKAL (HARD SKILLS)

Berdasarkan statistik populasi luar bandar yang mempunyai Diploma dan Ijazah adalah hanya 9.1 peratus manakala yang memiliki Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) adalah sebanyak 39.0 peratus sahaja (RMKe-10, 2014). Hal ini menunjukkan bahawa keupayaan modal insan yang rendah masih wujud di luar bandar. Strategi ini diwujudkan bertujuan untuk memperkasakan komuniti luar bandar melalui latihan yang lebih komprehensif dan lengkap. Selain itu, pengetahuan dari sudut kemahiran insaniah serta teknikal amat penting bagi melengkapkan mereka menghadapi persaingan dan cabaran pada masa hadapan. Antara langkah yang boleh diketengahkan adalah melalui penyediaan program latihan bersepadu meliputi kemahiran melalui kerjasama strategik antara pihak berkepentingan dengan komuniti luar bandar. Prasarana latihan yang menyokong proses P&P yang berkonsepkan sains dan teknologi boleh ditingkatkan.

STRATEGI MM 1.1

Penyertaan aktif individu dalam aktiviti komuniti setempat boleh digalakkan melalui penganjuran aktiviti komuniti yang bersesuaian. Kolaborasi dengan institusi peringkat komuniti dalam aspek keagamaan, kerohanian, kepimpinan dan nilai-nilai insaniah boleh diperbanyakkan. Program latihan oleh Institut Kemajuan Desa (INFRA) perlu disesuaikan mengikut keperluan semasa dan program penghasilan tenaga kerja mahir boleh ditingkatkan melalui institut pendidikan TVET@KPLB. Selain itu, literasi kewangan dalam kalangan masyarakat luar bandar perlu ditingkatkan untuk merancang perbelanjaan harian, tabungan, pemilikan aset dan pelaburan untuk masa hadapan.


MENINGKATKAN KEBOLEHPASARAN MODAL INSAN DI LUAR BANDAR DALAM PELBAGAI SEKTOR

Kebolehpasaran modal insan luar bandar pada asasnya bergantung kepada kewujudan peluang pekerjaan dan kesediaan tenaga kerja untuk terlibat dalam sektor pekerjaan yang ditawarkan. Dalam strategi ini, penekanan perlu diberikan untuk menyediakan tenaga kerja yang mempunyai pengetahuan dan kemahiran yang sesuai dengan peluang pekerjaan yang ditawarkan.

Antara pekerjaan yang mempunyai prospek di luar bandar termasuk:

• Bidang pertanian yang berteknologi tinggi.

• Pelancongan desa.

STRATEGI MM 1.2

• Industri asas tani.

• Ekonomi digital.

• Perkhidmatan logistik.

Antara inisiatif yang boleh menyokong kepada kebolehpasaran modal insan adalah melalui penyediaan latihan yang diiktiraf dan modul pendidikan yang sentiasa dikemaskini agar selari dengan keperluan industri semasa dan pada masa hadapan. Selain itu, kerjasama strategik antara industri dengan komuniti mampu meningkatkan signifikan kebolehpasaran modal insan luar bandar dalam pelbagai sektor.

Dasar ini penting dalam merealisasikan pendidikan abad ke-21. Dasar ini adalah selari dengan usaha transformasi pendidikan yang sedang dilaksanakan oleh Kementerian Pendidikan sebagaimana dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2025 (Pendidikan Prasekolah hingga Lepas Menengah) (KPM, 2015). Antara strategi penting ke arah merealisasikan hasrat tersebut adalah menyediakan infrastrukur yang berkualiti, kurikulum terkini, guru yang profesional dan pengurusan yang cemerlang. Sehubungan itu, dasar ini dapat dicapai menerusi strategi yang kukuh iaitu menyediakan, memperbaiki, menaik taraf dan menambah baik infrastruktur sekolah secara menyeluruh di luar bandar.

Selain infrastruktur, profesionalisme guru juga perlu dipertingkatkan. Guru-guru pakar dalam P&P mampu melahirkan pelajar yang holistik melalui pendidikan negara yang berkualiti. Insentif yang menarik boleh meningkatkan profesionalisme guru.

Pendidikan persekolahan berorientasikan masa depan amat diperlukan untuk menghasilkan pelajar yang kreatif dan inovatif. Bagi mencapai hasrat tersebut, infrastruktur, kurikulum serta tenaga pengajar perlu dimantapkan lagi. Jalinan kerjasama antara pihak Kerajaan dan swasta perlu dipertingkatkan untuk mencapai perkara tersebut.

PERNYATAAN DASAR - MM 2PENAMBAHBAIKAN INFRASTRUKTUR DAN PROFESIONALISME GURUDI MAKTAB RENDAH SAINS MARA (MRSM)

Menyediakan dan menambah baik infrastruktur MRSM secara menyeluruh STRATEGI

Memperkukuh profesionalisme guru MRSMSTRATEGI

2.1

2.2


6-6

STRATEGI MM 2.1MENYEDIAKAN DAN MENAMBAH BAIK INFRASTRUKTUR MRSM SECARA MENYELURUH

Infrastruktur fizikal adalah asas kepada pembentukan pendidikan yang berkualiti dan komprehensif. Tanpa infrastruktur yang berkualiti, sukar untuk membina persekitaran P&P yang kondusif. Infrastruktur yang mencukupi dan berkualiti boleh meningkatkan minat dan pencapaian pelajar. Beberapa inisiatif perlu diambil kira bagi melaksanakan strategi ini seperti penambahbaikan infrastruktur MRSM, meningkatkan akses dan kelajuan internet di sekolah serta mempelbagaikan alat bantu mengajar (ABM).

STRATEGI MM 2.2MEMPERKUKUH PROFESIONALISMEGURU MRSM

Profesionalisme guru adalah penting bagi memastikan pendidikan yang berkualiti. Sebagai individu yang sentiasa dipandang tinggi dan dihormati oleh masyarakat umum dan murid, profesionalisme guru seperti, berpengetahuan, memiliki ciri-ciri kepimpinan, berdisiplin dan bertanggung jawab harus menjadi keutamaan

Penyediaaan infrastruktur asas yang lengkap dan mencukupi bagi MRSM termasuklah akses kepada internet adalah penting bagi memastikan pelajar dapat belajar dalam persekitaran yang kondusif. Selain itu, bangunan MRSM dan kemudahan-kemudahan yang berkaitan yang kurang memuaskan perlu diselenggara, dinaik taraf atau dibaik pulih mengikut keperluan semasa. Ini adalah termasuk melalui penglibatan sektor swasta, NGO dan komuniti. Peralatan pembelajaran dan pengajaran perlu dinaik taraf bagi memastikan guru-guru dapat mengajar dengan cekap dan berkesan.

kepada semua guru. Nilai yang dipamerkan ini secara tidak langsung akan mecorakkan keperibadian seseorang murid. Sehubungan itu, adalah disarankan agar program-program bagi meningkatkan profesionalisme guru-guru MRSM dipertingkat.


PERNYATAAN DASAR - MM 3PEMBANGUNAN KAPASITI YANG INKLUSIF, FLEKSIBEL DANBERORIENTASIKAN KEPERLUAN SETEMPAT

Dasar ini memberi penekanan kepada penghasilan modal insan yang berkemahiran tinggi selari dengan 4IR. Ini dapat dicapai dengan mewujudkan pembangunan kapasiti yang inklusif, fleksibel dan memenuhi keperluan setempat. Pembangunan kapasiti yang inklusif turut mengambil kira keperluan golongan terpinggir seperti pelajar yang tercicir, Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah di pedalaman, Natives of Sarawak, OKU, ibu tunggal, pesara dan warga emas.

Pendidikan yang fleksibel merujuk kepada program pendidikan yang menggunakan pendekatan dinamik dari segi:

• Mod penyampaian dan interaksi.

• Kelayakan mengikut penguasaan ilmu. kemahiran dan keterampilan.

• Tempat.

• Masa.

• Pilihan bidang pengkhususan.

Pendidikan yang memenuhi keperluan setempat melibatkan pengenalpastian kemahiran masyarakat setempat dan keperluan pembangunan desa. Pendekatan ini memerlukan kombinasi antara ilmu tradisional dan TVET untuk membangunkan modal insan yang mahir serta dapat menghasilkan produk/ perkhidmatan yang premium serta unik dengan mengaplikasikan teknologi terkini.

Strategi ini melibatkan:

• Melengkapkan masyarakat luar bandar dengan kemahiran yang diperlukan untuk 4IR.

• Memulihara, memelihara dan melindungi budaya, seni dan warisan masyarakat luar bandar.

• Meningkatkan kualiti pendidikan di luar bandar.

• Meningkatkan peluang latihan kemahiran kepada pelajar yang tercicir.

Memulihara, memelihara, mempromosi dan melindungi budaya, seni dan warisan masyarakat luar bandarSTRATEGI 3.2Meningkatkan peluang latihan kemahiran kepada pelajar yang tercicirSTRATEGI 3.3

STRATEGI 3.1 Melengkapkan masyarakat luar bandar dengan kemahiran yang diperlukan untuk Revolusi Industri Keempat (4IR)

MELENGKAPKAN MASYARAKAT LUAR BANDAR DENGAN KEMAHIRAN YANG DIPERLUKAN UNTUK REVOLUSI INDUSTRI KEEMPAT (4IR)

Berdasarkan KSP, RMKe-11, bagi memperkukuhkan pertumbuhan ekonomi, inovasi dan penerimaan teknologi perlu dipercepatkan termasuklah penekanan kepada 4IR. Strategi ini bertujuan untuk melengkapkan masyarakat luar bandar dengan kemahiran 4IR bagi memperkukuhkan ekonomi mereka dengan cara mempercepatkan proses inovasi dan penerimaan teknologi. Peningkatan kemahiran ini akan menyumbang kepada peningkatan ilmu dan kebolehpasaran masyarakat luar bandar.

STRATEGI MM 3.1

Antara langkah yang boleh diambil adalah memudahkan akses kepada teknologi 4IR mengikut sektor ekonomi setempat. Selain itu, proses pembelajaran secara e-learning atau pembelajaran yang menggunakan rangkaian elektronik perlu diperbanyakkan kepada pelajar dan seluruh masyarakat terutamanya masyarakat luar bandar agar tidak ketinggalan dalam kepesatan pemodenan ICT.


6-8

STRATEGI MM 3.2MEMULIHARA, MEMELIHARA, MEMPROMOSI DAN MELINDUNGI BUDAYA, SENI DAN WARISAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

Budaya, seni dan warisan masyarakat luar bandar jika tidak dititiberatkan akan pupus selamanya. Oleh itu, strategi ini adalah untuk memulihara, memelihara dan melindungi budaya, seni, dan warisan masyarakat luar bandar ini supaya generasi akan datang dapat memanfaat darinya. Antara langkah yang boleh diambil adalah mengenal pasti dan mengiktiraf individu yang mempunyai kepakaran ilmu tradisional sebagai tenaga pengajar. Insentif dan pengiktirafan yang bersesuaian juga boleh dipertimbangkan kepada pakar ilmu tradisional dan penggiat seni.

STRATEGI MM 3.3MENINGKATKAN PELUANG LATIHAN KEMAHIRAN KEPADA PELAJAR YANG TERCICIR

Pelajar luar bandar yang tercicir antaranya disebabkan oleh kemiskinan, masalah keluarga, tidak berminat untuk meneruskan persekolahan dan tiada sokongan sosial yang sebaiknya. Sehubungan itu, strategi ini dibentuk bertujuan untuk meningkatkan tahap pendidikan pelajar yang tercicir daripada pendidikan arus perdana melalui pendidikan berasaskan latihan. Latihan kemahiran TVET dikenalpasti dapat memberi peluang kedua kepada pelajar tercicir ini untuk meningkatkan kebolehpasaran dan membaiki taraf hidup. Pelbagai langkah boleh dilaksanakan seperti memperluas peluang pendidikan bukan akademik kepada pelajar tercicir di kawasan luar bandar. Antaranya melalui program outreach kepada pelajar tercicir di luar bandar dan penyediaan kemudahan yang sesuai di institusi kemahiran.

Komuniti luar bandar digalakkan untuk mempraktikkan budaya, seni dan warisan setempat dalam program pelancongan desa dan platform lain yang berkaitan. Di samping itu, usaha untuk mendokumentasikan ilmu tradisional boleh dilaksanakan bagi memastikan ilmu ini tidak hilang dan boleh dipraktikkan oleh generasi akan datang.

Selain itu, lebih banyak aktiviti promosi dan pembudayaan masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak perlu dilaksanakan terutamanya kepada masyarakat Malaysia dan antarabangsa.

Program latihan kemahiran sedia ada perlu diperkukuhkan bagi meningkatkan kebolehpasaran pelajar tercicir yang mengikuti latihan kemahiran tersebut. Ini adalah termasuk program-program latihan di bawah GiatMARA serta PLKK. Ibu bapa juga perlu didedahkan mengenai bidang selain akademik (non-academic) terutamanya bidang kemahiran bagi pelajar tercicir. Ini bagi membolehkan kumpulan pelajar tersebut diberi galakan untuk menceburi bidang selain akademik yang boleh membantu mereka menjana pendapatan dan meningkatkan taraf hidup.


PERNYATAAN DASAR - MM 4PERLUASAN MODEL PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAKYANG TERKINI DI LUAR BANDAR

Bagi memastikan kesinambungan pembangunan modal insan negara, pendidikan awal kanak-kanak perlu dimantapkan. Perkembangan kemahiran asas dapat mengenal pasti potensi dan sifat positif kanak-kanak. Pendidikan awal ini menggunakan kaedah Kurikulum Standard Prasekolah Kebangsaan, guru-guru yang terlatih dalam bidang pendidikan prasekolah, peralatan P&P yang sesuai dan berkualiti.

Pendidikan awal bagi kanak-kanak berkeperluan khas turut diberi penekanan dalam memastikan tiada golongan sasar yang terpinggir. Pusat jagaan kanak-kanak berkeperluan khas akan turut diperbanyakkan dan diperluaskan ke kawasan luar bandar.

Di samping itu, penyeliaan dan penaziran perlu dilakukan supaya mematuhi Peraturan-peraturan Pendidikan Prasekolah 1996 seperti yang terkandung di dalam Seksyen 24, Akta Pendidikan 1996. Dasar ini mengutarakan empat strategi iaitu memperbanyak pusat pendidikan kanak-kanak, taska, tabika, prasekolah dan pendidikan kanak-kanak berkeperluan khas; menaik taraf pendidikan prasekolah dari segi fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran; meningkatkan penyertaan dan kerjasama ibu bapa dalam pendidikan awal kanak-kanak; dan meningkatkan kualiti pemakanan dan kesihatan kanak-kanak tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas.

Meningkatkan penyertaan dan kerjasama ibu bapa dalam pendidikan awal kanak-kanakSTRATEGI 4.2

Meningkatkan kualiti pemakanan dan kesihatan kanak-kanak tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khasSTRATEGI 4.3Meneruskan pemberian bantuan am persekolahan dan bantuan geran per kapita untuk kanak-kanak miskin di tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas

STRATEGI 4.4

STRATEGI 4.1 Menaik taraf pendidikan prasekolah daripada segi fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran

MENAIK TARAF PENDIDIKAN PRASEKOLAH DARIPADA SEGI FIZIKAL, PROFESIONALISME GURU DAN SUKATAN PELAJARAN

Menaik taraf pendidikan prasekolah di luar bandar dengan memberi penekanan kepada pembangunan fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran amatlah digalakkan memandangkan ianya dapat mengurangkan jurang kualiti pendidikan prasekolah di antara luar bandar dengan bandar. Dengan itu, strategi ini bertujuan untuk menaiktaraf pendidikan prasekolah dari sudut fizikal, profesionalisme guru dan sukatan pelajaran bagi memperbaiki kualiti pendidikan prasekolah luar bandar.

Antara inisiatif yang boleh diambil ialah menambah bilangan pusat pendidikan awal kanak-kanak dan pendidikan kanak-kanak berkeperluan khas di luar bandar dan kawasan pedalaman. Selain itu,

STRATEGI MM 4.1

kemudahan fizikal dan ABM termasuk kemudahan ICT bagi pendidikan prasekolah, taska dan tabika di luar bandar perlu dinaik taraf, diselenggara dan dibaik pulih bagi memastikan suasana pembelajaran yang kondusif untuk kanak-kanak.

Sektor swasta dan NGO boleh dilibatkan dalam pendidikan awal kanak-kanak di luar bandar. Pihak swasta boleh melaksanakan program berbentuk tanggungjawab sosial korporat (CSR) untuk membina taska atau tabika di luar bandar. Selain itu, pihak swasta dan NGO juga boleh melaksanakan aktiviti untuk membaik pulih atau menaik taraf kemudahan fizikal di prasekolah, taska dan tabika luar bandar.


6-10

Modul pendidikan prasekolah boleh ditambah baik termasuk menerapkan elemen-elemen jati diri, alam sekitar dan nilai-nilai murni yang lain. Bagi meningkatkan profesionalisme guru-guru prasekolah dan tabika di luar bandar, disyorkan supaya kelayakan akademik dan gred guru prasekolah dan tabika dinaik taraf daripada diploma ke ijazah secara berperingkat. Guru-guru tabika, taska atau pegawai KEMAS juga boleh ditempatkan

secara sementara di bawah program sangkutan (attachment) di tadika atau taska swasta atau organisasi pendidikan lain di dalam atau luar negara bagi mempelajari kaedah pendidikan prasekolah yang dilaksanakan.

STRATEGI MM 4.4MENERUSKAN PEMBERIAN BANTUAN AM PERSEKOLAHAN DAN BANTUAN GERAN PER KAPITA UNTUK KANAK-KANAK MISKIN DI TABIKA, TASKA, PRASEKOLAH DAN KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS

Pemberian bantuan am persekolahan dan bantuan geran per kapita untuk kanak-kanak miskin tadika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas adalah perlu bagi memastikan kanak-kanak daripada golongan tersebut dapat mengikuti pendidikan awal dalam suasana yang kondusif.

STRATEGI MM 4.2MENINGKATKAN PENYERTAAN DAN KERJASAMA IBU BAPA DALAM PENDIDIKAN AWAL KANAK-KANAK

Keberkesanan model baru dalam pendidikan awal memerlukan penglibatan dan kerjasama ibu bapa dalam merancang dan melaksanakan aktiviti program pendidikan awal. Selain itu, ibu bapa juga

digalakkan menyertai aktiviti-aktiviti untuk mendapatkan tajaan kewangan atau bukan kewangan bagi menjayakan program pendidikan awal kanak-kanak.

STRATEGI MM 4.3MENINGKATKAN KUALITI PEMAKANAN DAN KESIHATAN KANAK-KANAK TABIKA, TASKA, PRASEKOLAH DAN KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS

Model baru pendidikan awal akan menekankan kualiti pemakanan dan kesihatan kanak-kanak. Kerjasama dengan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) boleh diteruskan bagi penyediaan dan pematuhan menu makanan sihat serta meningkatkan kesedaran pendidikan kesihatan untuk ibu bapa dan kanak-kanak.

Program pemberian bantuan makanan tambahan kepada kanak-kanak tabika, taska, prasekolah dan kanak-kanak berkeperluan khas boleh diteruskan kerana ia merupakan salah satu kaedah bagi memastikan kanak-kanak tersebut mendapat akses kepada makanan sihat.

Dalam hal ini, penambahan bilangan penerima bantuan am persekolahan dan geran per kapita untuk makanan kanak-kanak boleh dipertimbang terutamanya bagi kanak-kanak daripada keluarga B40 di luar bandar.


PERNYATAAN DASAR - MM 5PERUBAHAN MINDA MASYARAKAT LUAR BANDAR

Dasar ini penting dalam usaha membangunkan masyarakat luar bandar yang sejahtera, berdaya tahan dan berinformasi. Minda yang positif dan proaktif mampu membangunkan individu dan masyarakat yang progresif. Masyarakat luar bandar juga memerlukan anjakan paradigma ke arah minda kelas pertama dan menjadikan kawasan luar bandar sebagai pusat pencetusan idea baharu. Masyarakat minda kelas pertama adalah masyarakat yang mampu menjana minda melalui kesedaran kendiri, ingin tahu, fokus dan inisiatif (Canterucci, 2005). Masyarakat bersatu padu dan harmoni yang lahir pada minda kelas pertama akan menjadi harapan penting pembangunan masyarakat luar bandar pada masa hadapan. Kemahiran tenaga buruh perlu dipertingkat bersesuaian

dengan teknologi semasa

Memperkukuhkan perpaduan dalam kalangan masyarakat berbilang kaumSTRATEGI 5.2

STRATEGI 5.1 Melahirkan masyarakat yang mempunyai minda kelas pertama

MELAHIRKAN MASYARAKAT YANG MEMPUNYAI MINDA KELAS PERTAMA

Minda kelas pertama adalah elemen yang penting untuk membina sebuah masyarakat yang berdisiplin, berintegriti, berpengetahuan, bijaksana dan bermoral tinggi. Minda kelas pertama juga perlu dipupuk dalam kalangan masyarakat luar bandar, bermula di peringkat pendidikan awal kanak-kanak dan ia merupakan asas pembinaan masyarakat

STRATEGI MM 5.1

yang maju. Pemantapan nilai dan disiplin bagi melahirkan masyarakat ini perlu dibudayakan sepanjang hayat. Usaha memupuk minda kelas pertama ini boleh dilaksanakan melalui kempen dan program pembangunan masyarakat minda kelas pertama termasuklah memperluas program jati diri untuk mendidik masyarakat supaya lebih berdikari.


6-12

Program pertukaran budaya Kampung Teminindi Kota Tinggi, Johor

STRATEGI MM 5.2MEMPERKUKUHKAN PERPADUAN DALAM KALANGAN MASYARAKAT BERBILANG KAUM

Perpaduan adalah asas kepada keharmonian dan kesejahteraan masyarakat. Oleh yang demikian, strategi ini bertujuan untuk membentuk minda perpaduan dalam kalangan masyarakat berbilang kaum di Malaysia. Antara inisiatif yang dapat dilaksanakan adalah mempergiatkan program kemasyarakatan yang melibatkan pelbagai kaum dan agama. Tujuan program ini adalah untuk meningkatkan kefahaman antara kaum dan seterusnya menghormati kepelbagaian agama dan fahaman di negara ini. Selain itu, bilangan program pertukaran komuniti antara kampung boleh dipertingkat bagi memahami dan menghargai perbezaan budaya.

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Modal insan yang berkualiti merupakan aset penting kepada pembangunan luar bandar dalam menghadapi cabaran di masa hadapan. Penekanan utama dalam melahirkan modal insan yang berkualiti adalah dalam aspek pendidikan dan latihan yang relevan dari masa ke masa. Pembentukan minda kelas pertama akan memperkukuh dan membangunkan modal insan yang berdisiplin, berdikari, proaktif dan berdaya saing. Dalam usaha untuk mencapai hasrat ini, penekanan perlu diberikan sejak daripada peringkat awal pendidikan kanak-kanak.

Pembangunan modal insan perlu dirancang dengan strategi yang komprehensif dan berkesan. Melalui pelaksanaan strategi tersebut, dasar ini berupaya memperkasa modal insan berkualiti di luar bandar, berdaya maju dan memenuhi keperluan sumber manusia negara pada masa hadapan.

5

13


BAB TUJUH

TERAS 4

PRASARANA

7

PRASARANALENGKAP DAN CANGGIH

Prasarana luar bandar yang berkualiti dan mencukupi untuk menyokong pembangunan ekonomi dan keusahawanan serta mewujudkan persekitaran kehidupan yang menarik dan kondusif sebagai tempat tinggal, bekerja, melabur dan destinasi pelancongan.

Prasarana secara umumnya merujuk kepada kemudahan dan perkhidmatan asas yang perlu bagi tujuan pembangunan dan kemajuan sesebuah negara. Penyediaan prasarana dan kemudahan asas yang lengkap serta utiliti yang mencukupi di kawasan luar bandar adalah menjadi keutamaan pihak Kerajaan. Ini penting supaya masyarakat luar bandar tidak ketinggalan dalam arus kemajuan kehidupan yang serba moden.

Teras prasarana ini adalah bertujuan untuk menyediakan prasarana luar bandar yang berkualiti bagi menyokong pembangunan ekonomi serta mewujudkan persekitaran kehidupan yang menarik dan kondusif sebagai tempat tinggal, bekerja, melabur dan destinasi pelancongan.

Menjelang tahun 2030, rangkaian perhubungan dan komunikasi sewajarnya meliputi keseluruhan kawasan luar bandar termasuk penempatan-penempatan di kawasan pedalaman dan di pulau yang terpencil. Selain itu, dalam mendepani 4IR pembangunan prasarana yang moden dan terkini penting untuk masyarakat luar bandar terlibat dalam ekonomi digital, ekonomi hijau dan bioekonomi. Agensi-agensi Kerajaan dan swasta dengan kerjasama masyarakat luar bandar perlu mengambil inisiatif untuk merealisasikan pembangunan prasarana yang moden.

7-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 4 - PRASARANA

PRASA

RA

NA

Prasaranalengkap dan

canggih

04

ASPIR

ASI

01

02

03

04

05

06

07

08

Saliran dan perparitan, bekalan airterawat, elektrik dan pembentunganyang sistematik dan efisien

Prasarana yang mesra gender,OKU dan warga emas

Luar bandar memilikikemudahan asas sepertidi bandar

Limpahan pembangunan disepanjang jajaran lebuh rayadan rel keretapi

Sistem pengangkutanawam luar bandaryang efisien

Penyelenggaraanprasarana yangberterusan

Menyediakan akses rangkaian telekomunikasi dan jalur lebar yang mampu milik,kebolehcapaian dan berkualiti

Semua kawasan luar bandar dihubungkan dengan jalan rayayang berkualiti dan selamat

Kemajuan prasarana sering menjadi isu utama dalam pembangunan luar bandar. Penyediaan prasarana akan terus diberi penekanan bagi mengurangkan ketidakseimbangan antara kawasan bandar dengan luar bandar. Pada masa yang sama, kewujudan prasarana yang lengkap akan merancakkan lagi pertumbuhan ekonomi di kawasan luar bandar. Kemudahan pengangkutan (darat, air dan udara), bekalan air, bekalan elektrik, sistem kumbahan, rangkaian telekomunikasi dan internet merupakan antara prasarana yang penting untuk meningkatkan kesejahteraan hidup masyarakat di kawasan luar bandar.

PRASARANA ASAS

Penyediaan prasarana asas yang lengkap dan mencukupi serta penyelenggaraan yang teratur adalah antara isu yang menjadi perhatian masyarakat luar bandar. Cabaran utama dalam penyediaan prasarana adalah untuk memastikan masyarakat luar bandar mendapat akses prasarana yang berkualiti.

Sungguhpun Malaysia kini telah mencapai pelbagai kejayaan dalam pembangunan, namun masih wujud jurang pembangunan prasarana antara kawasan bandar dengan luar bandar. Kerajaan akan terus memberi perhatian terhadap cabaran penyediaan prasarana di kawasan pedalaman. Kos pembangunan yang tinggi, lokasi yang terpencil dan taburan penempatan yang berselerak merupakan antara cabaran yang perlu dihadapi.

TELEKOMUNIKASI

Telekomunikasi adalah sebahagian daripada keperluan hidup masyarakat moden. Dalam tempoh 30 tahun akan datang, kawasan luar bandar akan turut menerima limpahan prasarana ICT selaras dengan perkembangan 4IR. Pada masa kini, akses telekomunikasi di kawasan luar bandar masih lagi terhad dan tidak menyeluruh. Sebagai contoh, capaian internet di rumah bagi kawasan luar bandar pada tahun 2017 adalah 77.7 peratus (DOSM, 2018). Sehingga tahun 2016, terdapat sebanyak 3,148 Wifi Komuniti (WK) yang beroperasi dan 1,761 WK masih dalam peringkat pelaksanaan di seluruh negara (SKMM, 2016). Pihak SKMM komited untuk mencapai sasaran 95.0 peratus liputan jalur lebar menjelang tahun 2020.

Projek Pembinaan Lebuh Raya Pan-Borneo untuk menangani kawasan kerap kemalangan dan pemendekan jalan.

Kawasan luar bandar akan turut menerima limpahan prasarana ICT selaras dengan perkembangan 4IR.

Prasarana yang dibekalkan secara mencukupi penting bagi setiap rumah kediaman.

CABARAN


PL 1LIPUTAN PRASARANA LUAR BANDAR YANG LENGKAP Strategi 1.1 Melengkapkan liputan prasarana asas di kawasan luar bandar

Strategi 1.2 Meningkatkan dan membudayakan sifat kepunyaan dalam kalangan komuniti terhadap prasarana awam

Strategi 1.3 Pengurusan sisa pepejal dan kumbahan yang inovatif di luar bandar

PL 2AKSES TELEKOMUNIKASI DAN JALUR LEBAR DENGAN KADAR BERPATUTAN DI LUAR BANDARStrategi 2.1 Meningkatkan sistem komunikasi jalur lebar mudah alih berkelajuan

tinggi, mampu milik, kebolehcapaian dan berkualiti

Strategi 2.2 Meningkatkan kesedaran masyarakat terhadap teknologi, informasi dan komunikasi (ICT)

PL 3PENGANGKUTAN AWAM LUAR BANDAR YANG EFISIEN DAN MAMPANStrategi 3.1 Menyediakan sistem pengangkutan awam yang cekap

PENGANGKUTAN AWAM LUAR BANDAR

Jaringan pengangkutan awam di luar bandar adalah penting untuk meningkatkan potensi aktiviti ekonomi luar bandar serta menghubungkan masyarakat luar bandar dengan kemudahan-kemudahan awam dan sosial yang kebanyakannya terletak di kawasan pekan dan bandar.

Perkhidmatan pengangkutan awam di luar bandar seperti bas awam yang terhad dan tidak konsisten menyukarkan pergerakan masyarakat luar bandar serta menyebabkan masyarakat luar bandar beralih kepada pengangkutan awam yang tidak berdaftar.

Pengangkutan awam yang cekap di luar bandar dapat membantu meningkatkan taraf dan kualiti hidup penduduk luar bandar, memajukan aktiviti ekonomi termasuk pelancongan desa serta meningkatkan mobiliti masyarakat luar bandar.

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

Per

atus

[%

]

Joho

rM

elaka

N. Sem

bilan

Selan

gor

Pera

kPu

lau P

inang

Keda

hPe

rlis

Kelan

tan

Tere

ngga

nuPa

hang

21.07

51.75

16.6218.64

20.39

57.77

28.16

36.00

20.5317.73 16.36

Rajah7.1: Peratus kampung yang mendapat khidmat bas henti-henti. Sumber: DPF Desa Negara (2017)

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 4 - PRASARANA

7-4

PERNYATAAN DASAR - PL 1LIPUTAN PRASARANA LUAR BANDAR YANG LENGKAP

Melengkapkan liputan prasarana asas di kawasan luar bandarSTRATEGI 1.1

Meningkatkan dan membudayakan sifat kepunyaan dalam kalangan komuniti terhadap prasarana awam

Pengurusan sisa pepejal dan kumbahan yang inovatif di luar bandar

STRATEGI

STRATEGI

1.2

1.3

Kawasan luar bandar perlu dilengkapi dengan prasarana berkualiti supaya dapat dinikmati oleh masyarakat dan memenuhi keperluan industri. Kualiti prasarana di luar bandar perlu dipertingkatkan ke tahap yang lebih baik. Prasarana yang berkualiti mampu menarik pelaburan sekali gus menggalakkan penghijrahan penduduk dari bandar ke luar bandar. Menjelang tahun 2030, Kerajaan akan terus melengkapkan prasarana asas yang berkualiti di kawasan luar bandar.

Prasarana yang berkualiti turut memerlukan penyelenggaraan yang sistematik dan komprehensif. Kerjasama pelbagai pihak termasuklah masyarakat adalah sangat penting dalam mengekalkan kualiti tersebut. Dalam menghadapi cabaran ini, Kerajaan sangat mengharapkan community engagement dalam kalangan masyarakat agar prasarana awam menjadi sebahagian daripada tanggungjawab semua pihak. Masyarakat perlu mempunyai sifat kepunyaan (sense of ownership) terhadap prasarana dalam diri sebagai sebahagian daripada sifat patriotisme.

STRATEGI PL 1.1MELENGKAPKAN LIPUTAN PRASARANA ASAS DI KAWASAN LUAR BANDAR

Setiap masyarakat luar bandar seharusnya menikmati prasarana asas yang lengkap sepertimana masyarakat bandar. Penyediaan prasarana asas yang berterusan sewajarnya merangkumi setiap kawasan yang dihuni oleh masyarakat luar bandar.

Antara ciri prasarana asas luar bandar menjelang 2030 adalah:

• Jalan kampung mempunyai kelebaran yang bersesuaian bagi memuatkan dua kenderaan empat roda berselisih jalan.

• Rumah-rumah mendapat bekalan elektrik 24 jam.

• Rumah-rumah mendapat bekalan air bersih dan terawat.

• Mempunyai lampu jalan yang mencukupi.

• Sistem longkang dan perparitan kampung yang lebih baik.

• Landskap kampung yang terurus dan bersih.

• Kemudahan internet dan telekomunikasi seperti di bandar.

• Rumah-rumah mempunyai tandas moden dalam rumah.

• Kampung mempunyai sistem pengurusan sisa pepejal dan kumbahan yang teratur.

Selain itu, infrastruktur di kawasan perkampungan Orang Asli dan Orang Asal perlu diberi perhatian khusus memandangkan lokasi penempatan yang terletak di kawasan pedalaman. Kawasan penempatan ini turut perlu dilengkapi dengan kemudahan asas seperti bekalan elektrik 24 jam serta bekalan air bersih dan terawat termasuk melalui sumber alternatif. Jaringan perhubungan dan komunikasi perlu dipertingkatkan melalui pembinaan jalan berturap serta menara telekomunikasi.


Jalan perhubungan di antara kampung dengan kemudahan awam dan sosial seperti klinik kesihatan, hospital, sekolah dan balai polis perlu ditambahbaik

MENINGKATKAN DAN MEMBUDAYAKAN SIFAT KEPUNYAAN DALAM KALANGAN KOMUNITI TERHADAP PRASARANA AWAM

PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN KUMBAHAN YANG INOVATIF DI LUAR BANDAR

Pembinaan prasarana yang berkualiti akan memberi kesan positif jangka panjang kepada pembangunan ekonomi negara. Selaras dengan visi ‘Luar Bandar Sejahtera’, Kerajaan akan meningkatkan kualiti prasarana di luar bandar yang memenuhi keperluan masyarakat dan industri.

Sisa pepejal dan kumbahan terus menjadi isu yang agak serius diperkatakan bagi pembangunan luar bandar. Masalah ini tidak terhad hanya di sesuatu tempat, malah meliputi kawasan dan wilayah yang luas sama ada di Semenanjung Malaysia, Sarawak dan Sabah. Isu ini perlu ditangani secara menyeluruh menggunakan penyelesaian secara inovatif dan mampan bagi mengekalkan kualiti alam sekitar dan biodiversiti luar bandar. Pada masa yang sama tidak berkompromi terhadap aspek kesihatan masyarakat.

Antara implikasi yang timbul daripada kegagalan mengurus sisa pepejal dan kumbahan secara mampan adalah berlakunya pencemaran dan kehilangan nilai estetika alam. Bahan cemar yang tidak diurus secara cekap akan mencemar tanah

STRATEGI PL 1.2

STRATEGI PL 1.3

Bagi maksud tersebut, adalah penting untuk menerapkan sifat kepunyaan dalam kalangan komuniti terhadap prasarana awam. Ini adalah termasuk melalui kempen-kempen kesedaran, aktiviti gotong-royong dan penyelenggaraan berkala berpaksikan komuniti. Langkah ini seterusnya dapat mengurangkan kos penyelenggaraan yang ditanggung oleh Kerajaan.

dan mengalir ke badan air, saliran dan seterusnya ke sungai dan akhirnya ke laut.

Sampah yang dibakar secara terbuka berisiko mencemarkan udara dan menimbulkan masalah kesihatan (penyakit kulit dan gangguan pernafasan) selain meningkatkan pembebasan gas rumah hijau ke persekitaran.

Strategi ini boleh dicapai melalui pewujudan pusat sehenti kitar semula sampah dengan teknologi yang bersesuaian di luar bandar dan dikendalikan oleh komuniti tempatan. Selain itu, penggunaan tangki septik boleh diperluas sehingga ke kawasan luar bandar dan pedalaman.

bagi memastikan masyarakat kampung dapat menikmati akses kepada kemudahan-kemudahan tersebut.


7-6

Meningkatkan sistem komunikasi jalur lebar mudah alih berkelajuan tinggi, mampu milik, kebolehcapaian dan berkualiti

STRATEGI 2.1

Meningkatkan kesedaran penduduk terhadap teknologi, informasi dan komunikasi (ICT)STRATEGI 2.2

ICT merupakan keperluan dalam kehidupan moden dan menjadi semakin penting apabila negara menghadapi 4IR. Masyarakat luar bandar perlu didedahkan kepada ICT dengan sasaran untuk meningkatkan penggunaan ICT dalam kalangan masyarakat luar bandar di masa depan. Pendedahan terhadap kemudahan ICT dilaksanakan melalui pelbagai kursus serta latihan jangka masa pendek bagi mengekalkan momentum penyaluran ilmu ICT secara berterusan.

Kesedaran bahaya jenayah siber juga perlu di arus perdana agar masyarakat luar bandar lebih berwaspada dengan segala bentuk jenayah siber yang kini semakin menular. Dua strategi dirangka bagi merealisasi akses telekomunikasi dan jalur lebar dengan kadar berpatutan di luar bandar iaitu peningkatan terhadap sistem komunikasi jalur lebar mudah alih berkelajuan tinggi, mampu milik, kebolehcapaian dan berkualiti serta peningkatan kesedaran masyarakat terhadap ICT.

Masyarakat luar bandar perlu didedahkan dengan segala kemudahan ICT melalui pelbagai kursus serta latihan jangka pendek bagi mengekalkan momentum penyaluran ilmu ICT.

PERNYATAAN DASAR - PL 2AKSES TELEKOMUNIKASI DAN JALUR LEBAR DENGAN KADARBERPATUTAN DI LUAR BANDAR

STRATEGI PL 2.1MENINGKATKAN SISTEM KOMUNIKASI JALUR LEBAR MUDAH ALIH BERKELAJUAN TINGGI, MAMPU MILIK, KEBOLEHCAPAIAN DAN BERKUALITI

Pembangunan jaringan ICT akan terus diperluas agar penduduk luar bandar dapat mengakses hubungan telekomunikasi secara lebih menyeluruh dengan kos yang berpatutan. Sistem komunikasi jalur lebar semakin banyak diperlukan di kawasan luar bandar dengan perkembangan ekonomi digital. Ia juga diperlukan dalam penggunaan aplikasi untuk keperluan harian termasuk mengakses kemudahan pendidikan, perbankan, perjalanan, pembayaran bil dan sebagainya.

Pihak Kerajaan dengan kerjasama swasta boleh mengambil beberapa langkah strategik bagi meningkatkan sistem komunikasi jalur lebar yang efisien dan berkelajuan tinggi. Kemudahan ICT desa juga akan dihubungkan dengan ekosistem digital yang berupaya meningkatkan kualiti hidup masyarakat luar bandar.


STRATEGI PL 2.2MENINGKATKAN KESEDARAN PENDUDUK TERHADAP TEKNOLOGI, INFORMASI DAN KOMUNIKASI (ICT)

Program kesedaran seperti latihan dan program celik ICT adalah penting kepada masyarakat luar bandar terutamanya masyarakat di kawasan pedalaman supaya mereka tidak ketinggalan daripada arus pemodenan seiring dengan keperluan

4IR. Peranan PKD wajar diketengahkan kepada masyarakat luar bandar sebagai pusat sumber rujukan ICT termasuk sebagai perunding bagi membendung masalah jenayah siber.

Pernyataan dasar ketiga lebih memberi penekanan kepada aspek perhubungan dan pengangkutan awam di kawasan luar bandar termasuklah di kawasan pedalaman. Setiap kawasan penempatan luar bandar perlu dihubungkan dengan sistem pengangkutan yang berintegrasi dengan pusat bandar yang berhampiran. Agenda pembangunan perhubungan dan pengangkutan juga turut dibincangkan dalam DPF Desa Negara 2030. Jelasnya, pembangunan rangkaian pengangkutan yang disyorkan perlu mengambil kira aspek pembangunan bandar dan luar bandar secara holistik. Justeru, satu strategi dirangka bagi merealisasikan perhubungan dan pengangkutan awam luar bandar yang efisien dan mampan iaitu melalui penyediaan sistem pengangkutan awam yang cekap.

PERNYATAAN DASAR - PL 3PENGANGKUTAN AWAM LUAR BANDAR YANG EFISIEN DAN MAMPAN

Menyediakan sistem pengangkutan awam yang cekapSTRATEGI 3.1

Penyediaan pengangkutan awam yang cekap bagi kawasan luar bandar adalah perlu bagi menjamin sistem perhubungan awam yang efisien dan mampan.


7-8

STRATEGI PL 3.1MENYEDIAKAN SISTEM PENGANGKUTAN AWAM YANG CEKAP

Pengangkutan awam yang cekap dan menyeluruh merupakan faktor penting terhadap pembangunan luar bandar. Kewujudan sistem pengangkutan awam yang efisien membolehkan mobiliti masyarakat luar bandar lebih pantas dengan kadar tambang yang berpatutan.

Pembangunan pengangkutan awam yang bersepadu dan komprehensif adalah perlu untuk meningkatkan tahap keterhubungan (connectivity) dalam kalangan masyarakat luar bandar.

Antara inisiatif yang perlu dilaksanakan adalah:

• Menyediakan lebih banyak pengangkutan awam bagi kampung-kampung yang berhampiran dengan pekan.

• Menaik taraf perkhidmatan pengangkutan air.

• Menyediakan perkhidmatan para transit desa (seperti bas mini dan van) di kawasan pedalaman (PLANMalaysia, 2017).

Rangkaian pembangunan pengangkutan awam yang cekap boleh menjadi pemangkin pertumbuhan ekonomi seperti mewujudkan rantaian perniagaan berskala kecil dan sederhana dalam masyarakat luar bandar.

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Pembangunan prasarana yang lengkap, cekap dan berkualiti diperlukan dalam mencapai hasrat masyarakat luar bandar yang sejahtera, berdaya saing dan berinformasi. Antara prasarana yang perlu dibangun dan ditambah baik meliputi jalan raya, bekalan air bersih dan terawat, bekalan elektrik, sistem pengangkutan awam dan kemudahan asas lain. Sistem saliran, perparitan, pengairan serta sistem buangan pepejal dan kumbahan perlu diperkemaskan. Sistem jaringan telekomunikasi dan internet yang menyeluruh dan maju bagi memenuhi keperluan masyarakat berteknologi terkini juga perlu diperluaskan dan dipertingkatkan di kawasan luar bandar.

Selari dengan kemajuan negara pada masa ini, masyarakat luar bandar juga wajar menikmati prasarana asas yang lengkap sepertimana yang terdapat di kawasan bandar. Oleh itu, strategi yang menyeluruh terhadap prasarana akan dilaksanakan untuk mencapai aspirasi prasarana berkualiti dan mencukupi bagi menyokong pembangunan sosio ekonomi di luar bandar.

3

6


BAB LAPAN

TERAS 5

8BELIA

KEUNGGULAN GENERASIBELIA LUAR BANDAR

Pemerkasaan golongan belia luar bandar yang bersahsiah tinggi, berilmu, berkemahiran, patriotik, kreatif, inovatif, mengungguli bidang keusahawanan dan mempunyai pendapatan yang mampan.

Teras ini memberi penekanan kepada pembangunan belia di luar bandar selaras dengan aspirasi DPLB. Ia dirangka dengan mengambil kira Dasar Pembangunan Belia Negara (DPBN) 1997 dan Dasar Belia Malaysia (DBM) 2015 yang menekankan kepada pemantapan peribadi belia yang bersepadu sebagai penggerak kepada kemajuan dan kemakmuran bangsa, agama dan negara. Pelan Induk Transformasi Luar Bandar KPLB 2016, turut menyokong pembangunan belia luar bandar melalui penyediaan kemudahan dan peluang kerjaya.

DBM mentakrifkan golongan belia sebagai golongan masyarakat berumur antara 15 tahun dan sebelum mencapai umur 30 tahun (KBS, 2015). Golongan belia luar bandar mewakili 28.7 peratus daripada jumlah penduduk luar bandar pada tahun 2015 dan diunjurkan menurun kepada 21.0 peratus pada tahun 2030.

Teras ini akan terus memberi tumpuan terhadap pemerkasaan golongan belia luar bandar yang bersahsiah tinggi, berilmu, berkemahiran, patriotik, kreatif, inovatif, mengungguli bidang keusahawanan dan mempunyai pendapatan yang mampan. Penekanan berterusan akan diberikan melalui aspek pendidikan dan latihan yang komprehensif sejajar dengan keperluan global. Teras ini dijangka berupaya memperkukuh pembangunan modal insan bagi meningkatkan penglibatan golongan belia luar bandar dalam arus pembangunan perdana di peringkat tempatan dan antarabangsa.

8-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 5 - BELIA

BELIAASP

IRA

SI

0102

03

04

05

06

07

0809

Generasi belia berketerampilan,kreatif, inovatif dan bersahsiahtinggi

Generasi belia menjaditunjang kepada kepimpinanluar bandar

Keperibadian beliaberasaskan agama,adat dan budaya

TVET menjadi pilihanutama belia luarbandar

Generasi beliamengungguli bidangperniagaan dankeusahawanan

Prasarana yanglengkap dan modendi luar bandar

Generasi beliamenikmati pendapatanyang mampan

Jaminan peluangpekerjaan belia di luarbandar

Pendidikan inklusifmengikut peredaransemasa

Keunggulan generasibelia luar bandar

05

Pembangunan belia luar bandar merupakan agenda penting yang telah diketengahkan melalui Konvensyen Pembangunan Luar Bandar yang telah diadakan pada tahun 2017. Beberapa isu penting yang telah disuarakan meliputi peluang pekerjaan yang terhad, keterbatasan program TVET di luar bandar, kemahiran insaniah (soft-skills), kurangnya peluang dan penglibatan belia dalam kepimpinan desa, keterbatasan akses kepada kemudahan kredit dan latihan perniagaan dan penghijrahan belia ke kawasan bandar.

PELUANG PERKERJAAN DI LUAR BANDAR

Penyediaan peluang pekerjaan yang sesuai dalam kalangan belia merupakan isu penting yang perlu ditangani untuk memastikan golongan belia di luar bandar dapat menikmati peluang pekerjaan yang sama seperti di bandar. Peluang pekerjaan yang terbatas di kawasan luar bandar perlu diperluaskan melalui penumpuan kepada sumber pertumbuhan ekonomi baharu, berimpak tinggi dan mempunyai rangkaian nilai tambah dengan aktiviti ekonomi di bandar. Selain itu, galakan akan terus diberikan kepada golongan belia untuk menceburi sektor pertanian, perkhidmatan dan keusahawanan berasaskan bioekonomi dan ekonomi digital.

PENDIDIKAN BERORIENTASIKAN TVET

Pendidikan berorientasikan TVET yang menekankan kemahiran akan terus diperluaskan kepada golongan belia di luar bandar. Kemahiran TVET perlu selari dengan keperluan 4IR bagi meningkatkan penguasaan teknologi, kreativiti, inovasi dan kebolehpasaran golongan belia.

KEMAHIRAN INSANIAH (SOFT-SKILLS)

Penekanan perlu diberikan kepada perkembangan kemahiran insaniah (soft-skills) seperti kebolehan berkomunikasi dalam pelbagai bahasa, kepimpinan, kemahiran berfikir, kesukarelawanan, penyelesaian masalah dan kemahiran sosial. Kemahiran insaniah akan meningkatkan keyakinan belia luar bandar dalam menceburi bidang-bidang pekerjaan yang berasaskan ekonomi digital yang produktif.

KEPIMPINAN DESA DITERAJUI GOLONGAN BELIA

Dasar ini juga akan memberi lebih banyak peluang kepada kepimpinan golongan belia untuk melibatkan diri dalam proses membuat keputusan di peringkat akar umbi. Penglibatan secara aktif akan meningkatkan perkongsian ilmu, kemahiran dan pengalaman antara belia dengan kepimpinan desa.

AKSES KEPADA PAKEJ RANGSANGAN KREDIT DAN KEWANGAN

Golongan belia turut digalakkan terlibat dalam kegiatan keusahawanan. Mereka perlu diberi peluang dalam bentuk kemudahan kredit, latihan perniagaan dan pakej-pakej rangsangan perniagaan. Kesemua ini merupakan elemen penting bagi merangsang persekitaran yang kondusif dan mesra belia untuk terlibat secara aktif dalam bidang keusahawanan di luar bandar.

Aktiviti perniagaan tani dan ekopelancongan yang diusahakan di desa mampu meningkatkan dan mempelbagaikan sumber pendapatan belia di luar bandar.

CABARAN


BL 3

GENERASI BELIA YANG MEMPUNYAI SEMANGAT PATRIOTISME, BERKETERAMPILAN, BERSAHSIAH TINGGI DAN TERLIBAT DALAM KEPIMPINAN LUAR BANDAR

Strategi 3.1 Memperkukuh pertubuhan belia di luar bandar dan meningkatkan peranan belia dalam proses membuat keputusan di peringkat akar umbi

Strategi 3.2 Meningkatkan penghayatan sejarah dan sosiobudaya serta dasar-dasar pembangunan negara

Strategi 3.3 Menyemarakkan program pembangunan jati diri yang memberi penekanan kepada nilai-nilai agama, budaya dan adat masyarakat serta aktiviti rekreasi dan sukan

BL 1

PENDIDIKAN KEMAHIRAN YANG INKLUSIF DAN BERSESUAIAN DENGAN KEPERLUAN REVOLUSI INDUSTRI KEEMPAT (4IR)

Strategi 1.1 Menjadikan TVET sebagai pilihan utama belia luar bandar

Strategi 1.2 Meningkatkan kualiti pendidikan selaras dengan keperluan Revolusi Industri Keempat (4IR)

Strategi 1.3 Memperkukuh kaedah Pengajaran dan Pembelajaran (P&P) yang menitikberatkan konsep amali

BL 2GENERASI BELIA MENIKMATI PENDAPATAN YANG BERTERUSAN (SUSTAINABLE) MELALUI BIDANG KEUSAHAWANAN

Strategi 2.1 Memperkasa belia dalam bidang perniagaan dan keusahawanan

Strategi 2.2 Meningkatkan penglibatan golongan belia yang berinovasi dan kreatif dalam sektor ekonomi berpendapatan tinggi

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 5 - BELIA

8-4

Menjadikan TVET sebagai pilihan utama belia luar bandarSTRATEGI 1.1

Meningkatkan kualiti pendidikan selaras dengan keperluan Revolusi Industri Keempat (4IR)STRATEGI 1.2

Memperkukuh kaedah Pengajaran dan Pembelajaran (P&P) yang menitikberatkan konsep amaliSTRATEGI 1.3

Dasar ini dirangka untuk memperkasa belia luar bandar sebagai agen pembangunan dan kemajuan desa. Justeru, penekanan perlu diberi kepada penguasaan ilmu pengetahuan untuk memastikan golongan belia luar bandar terlibat secara aktif dan menyumbang dalam pembangunan negara. Sehubungan dengan itu, pendidikan luar bandar perlulah inklusif dengan memberi penekanan kepada program TVET, penguasaan teknologi sejajar dengan 4IR dan pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran secara amali.

Dasar ini mencadangkan agar peluang pendidikan TVET diperkasa dengan mengoptimumkan institusi-institusi TVET sedia ada di luar bandar. Pada masa ini, sektor pendidikan di luar bandar perlu mengaplikasikan teknologi digital dalam aktiviti P&P. Perkembangan Internet of Things (IoT) melalui kewujudan aplikasi-aplikasi telefon dan gajet mudah alih mampu memudahkan proses P&P ilmu-ilmu baharu.

Kaedah pendidikan perlu mengikut perubahan zaman selaras dengan perubahan teknologi

PERNYATAAN DASAR - BL 1PENDIDIKAN KEMAHIRAN YANG INKLUSIF DAN BERSESUAIAN DENGAN KEPERLUAN REVOLUSI INDUSTRI KEEMPAT (4IR)

Bagi meningkatkan kualiti pengajaran dan pembelajaran di luar bandar, kaedah pengajaran dan pembelajaran secara amali (experiential learning based) perlu dibudaya dan diperkasakan. Langkah ini akan mempercepatkan proses pemahaman secara hands-on terhadap pengetahuan yang diperoleh serta hubungkait dengan persekitaran luar bandar.

STRATEGI BL 1.1MENJADIKAN TVET SEBAGAI PILIHAN UTAMA BELIA LUAR BANDAR

Pendidikan TVET menjadi aspirasi golongan belia luar bandar untuk melanjutkan pengajian ke peringkat yang lebih tinggi. Pendidikan ini mampu meningkatkan kebolehpasaran belia dalam bidang pekerjaan. Pendidikan TVET juga merupakan satu strategi untuk mengurangkan masalah keciciran pelajar di luar bandar. Pendidikan TVET merupakan pemacu perubahan (game-changer) bagi memperkasa pembangunan modal insan, meningkatkan produktiviti dan menggalakkan inovasi dalam pengeluaran serta mempromosi pembelajaran sepanjang hayat.

Antara kesan positif pendidikan TVET terhadap pertumbuhan ekonomi negara dalam jangka masa panjang ialah:

• Malaysia muncul sebagai negara berteknologi tinggi.

• Melahirkan golongan belia luar bandar berpendidikan dan berkemahiran.

• Meningkatkan pendapatan golongan belia luar bandar dan memastikan objektif pendapatan mampan tercapai.


STRATEGI BL 1.2

STRATEGI BL 1.3

MENINGKATKAN KUALITI PENDIDIKAN SELARAS DENGAN KEPERLUAN REVOLUSI INDUSTRI KEEMPAT

MEMPERKUKUH KAEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN (P&P) YANG MENITIKBERATKAN KONSEP AMALI

Kualiti pendidikan di luar bandar akan ditingkatkan sejajar dengan keperluan 4IR dan permintaan pasaran pekerjaan. Penguasaan ilmu teknologi dan pelbagai bahasa akan meningkatkan kebolehpasaran dalam kalangan belia luar bandar. Proses P&P di institusi kemahiran dan vokasional perlu memberi penekanan terhadap ilmu dan kemahiran teknologi yang terkini.

Dalam usaha meningkatkan kualiti pendidikan di luar bandar, penekanan perlu diberikan terhadap proses P&P yang berasaskan amali. Kaedah ini dicadangkan kerana dapat meningkatkan tahap pemahaman, daya kreativiti dan inovasi pelajar. Penempatan tenaga pengajar yang berpengalaman di luar bandar adalah penting sebagai pemangkin kecemerlangan pelajar, seterusnya meningkatkan penguasaan pengetahuan dan kemahiran dalam bidang yang diceburi. Selain penekanan terhadap pendidikan berasaskan amali, golongan belia juga wajar didedahkan dengan latihan industri bagi membolehkan mereka mengaplikasikan kemahiran yang dipelajari.

Di samping aspek kemahiran, penekanan terhadap nilai keagamaan, budaya dan adat masyarakat perlu diterapkan dalam kalangan belia. Antara program yang boleh diberi tumpuan adalah memperbanyakkan program latihan kekeluargaan untuk memantapkan institusi keluarga seperti Program Rumahku Syurgaku dan Keluarga Sakinah. Selain itu, agensi berkaitan belia perlu mengoptimumkan penggunaan PKD sebagai pusat

• Melahirkan modal insan berpengetahuan, berinovasi dan berdaya saing di peringkat global.

• Migrasi bandar ke luar bandar dapat dicapai dengan kemunculan pelaburan baharu di luar bandar.

Antara inisiatif untuk meningkatkan kualiti pendidikan luar bandar pada tahun 2030 adalah melalui penyediaan kemudahan P&P yang kondusif dengan mengaplikasi IoT, robotik dan automasi.

Kaedah pengajaran secara amali dalam bengkel membolehkan tenaga pengajar menerangkan setiap aktiviti yang dapat meningkatkan minat pelajar.

kegiatan ekonomi setempat bagi memberi galakan kepada golongan belia untuk menceburi bidang perniagaan dan keusahawanan.


8-6

Memperkasa belia dalam bidang perniagaan dan keusahawananSTRATEGI 2.1

Meningkatkan penglibatan golongan belia yang berinovasidan kreatif dalam sektor ekonomi berpendapatan tinggiSTRATEGI 2.2

Berdasarkan perancangan senario oleh MIGHT (2016), bioekonomi dan ekonomi digital dikenal pasti sebagai elemen penting dalam mentransformasi Malaysia sebagai sebuah negara berpendapatan tinggi. Menyedari hakikat ini, golongan belia yang berinovasi dan kreatif merupakan aset penting bagi memacu pertumbuhan ekonomi luar bandar dan sekali gus menikmati pendapatan yang mampan.

Usaha ini dilihat sebagai tindakan proaktif pihak Kerajaan dalam meningkatkan taraf hidup rakyat, seterusnya meningkatkan hasil pendapatan rakyat dan negara. Pihak Kerajaan telah memperkenalkan pelbagai insentif dan sokongan untuk membantu golongan belia di luar bandar terlibat dalam aktiviti ekonomi dan keusahawanan. Inisiatif ini termasuk meneroka aktiviti ekonomi berasaskan digital, ekonomi hijau, bioekonomi dan pelancongan desa. Bagi meningkatkan daya saing golongan belia luar bandar, pihak Kerajaan juga telah menganjurkan pelbagai program dan latihan serta khidmat nasihat bagi meningkatkan kemampuan golongan belia dalam menghasilkan produk-produk bernilai tambah dan premium.

Di peringkat mikro, usahawan belia luar bandar perlu menitikberatkan aspek kualiti produk dan perkhidmatan yang diberikan kepada pelanggan khususnya aspek pemprosesan, pengedaran, pembungkusan, pemasaran dan khidmat pelanggan. Usahawan belia boleh menggunakan perkhidmatan PKD untuk memperluaskan aktiviti perniagaan dan keusahawanan di luar bandar.

Aktiviti perniagaan tani di luar bandar yang memberikan pendapatan yang lumayan

PERNYATAAN DASAR - BL 2GENERASI BELIA MENIKMATI PENDAPATAN YANG BERTERUSAN (SUSTAINABLE) MELALUI BIDANG KEUSAHAWANAN


STRATEGI BL 2.1MEMPERKASA BELIA DALAM BIDANG PERNIAGAAN DAN KEUSAHAWANAN

Pihak Kerajaan sentiasa komited untuk memperkasa penglibatan belia dalam bidang perniagaan dan keusahawanan. Justeru, KPLB telah melaksanakan pelbagai inisiatif untuk menggalakkan penglibatan masyarakat luar bandar khususnya golongan belia dalam bidang perniagaan dan keusahawanan. Pelbagai sektor perniagaan baharu yang memberi pendapatan yang tinggi mula diteroka dan diberi sokongan oleh agensi-agensi berkaitan.

STRATEGI BL 2.2MENINGKATKAN PENGLIBATAN GOLONGAN BELIA YANG BERINOVASI DAN KREATIF DALAM SEKTOR EKONOMI BERPENDAPATAN TINGGI

Bagi meningkatkan pendapatan golongan belia di luar bandar, penglibatan GLC dan syarikat swasta melalui aktiviti berimpak tinggi amat diperlukan sebagai usaha meningkatkan inovasi, produktiviti dan kreativiti dalam kalangan usahawan belia luar bandar. Penyertaan aktif ini diyakini menjadi platform yang terbaik untuk membantu golongan belia di luar bandar mencapai pendapatan mampan.

Pelaksanaan konsep latihan seperti Skim Latihan 1Malaysia (SL1M) adalah salah satu strategi yang

Antara inisiatif yang telah dilaksanakan oleh KPLB ialah dengan membangunkan PKD sebagai platform bagi menyediakan landskap perniagaan kepada golongan usahawan termasuk belia untuk mengembangkan potensi perniagaan. PKD juga akan bertindak sebagai sebuah pusat integrasi perkhidmatan meliputi pengumpulan, pemprosesan, pengedaran dan pemasaran produk serta perkhidmatan. Selain itu, PKD berperanan sebagai pusat setempat menghubungkan pengeluar dengan pengguna dan pemadanan perniagaan (business matching).

perlu diperluaskan oleh GLC dan syarikat swasta dalam usaha memberi latihan dan khidmat nasihat kepada golongan belia luar bandar. Pelaksanaan skim seperti ini membolehkan golongan belia terlibat dalam aktiviti ekonomi berpendapatan tinggi sejajar dengan keperluan dan cabaran 4IR. Oleh itu, tahap kesedaran syarikat-syarikat tempatan perlu dipertingkatkan dari masa ke masa tentang kepentingan penyertaan aktif golongan belia luar bandar dalam memajukan ekonomi setempat.


8-8

STRATEGI BL 3.1MEMPERKUKUH PERTUBUHAN BELIA DI LUAR BANDAR DAN MENINGKATKAN PERANAN BELIA DALAM PROSES MEMBUAT KEPUTUSAN DI PERINGKAT AKAR UMBI

Bagi melahirkan generasi belia yang mampu menerajui kepimpinan komuniti di luar bandar, penglibatan aktif golongan belia dalam aktiviti berpersatuan perlu dipergiat dari masa ke masa. KBS turut dilibatkan dalam membantu dan memantau pembangunan pertubuhan belia di luar bandar. Langkah ini bertujuan untuk melahirkan golongan belia yang bersemangat sukarelawan, patriotik dan menjadi nadi penggerak kepada kemajuan dan kemakmuran bangsa, agama dan negara.

Strategi ini mencadangkan agar setiap desa menubuhkan persatuan belia untuk meningkatkan

penglibatan belia dalam aktiviti berpersatuan. Kewujudan persatuan belia di desa menjadi wadah terpenting untuk membolehkan mereka terlibat secara langsung dan aktif dalam merancang aktiviti-aktiviti yang bersesuaian dengan pembangunan belia dan masyarakat setempat. Dasar ini juga mencadangkan agar persatuan-persatuan belia di luar bandar meningkatkan tadbir urus persatuan, sekali gus dapat memperlihatkan kemampuan kepimpinan dan potensi belia dalam menerajui pentadbiran persatuan di peringkat daerah, negeri dan kebangsaan.

Generasi belia adalah nadi penggerak kepada pembangunan dan kemakmuran sesebuah negara. Menyedari hakikat ini, untuk memastikan kelangsungan agenda pembangunan negara pada masa hadapan, pembangunan belia di luar bandar perlu dirancang dengan sewajarnya. Sehubungan itu, dasar ini memberi penumpuan kepada proses melahirkan golongan belia luar bandar yang mempunyai tahap patriotisme yang tinggi terhadap negara, berketerampilan, jati diri dan memiliki sahsiah tinggi.

PERNYATAAN DASAR - BL 3GENERASI BELIA YANG MEMPUNYAI SEMANGAT PATRIOTISME, BERKETERAMPILAN, BERSAHSIAH TINGGI DAN TERLIBAT DALAM KEPIMPINAN LUAR BANDAR

Bagi merealisasikan hasrat ini, pihak Kerajaan perlu merancang strategi yang jitu. Antaranya ialah:

• Memperkukuhkan pertubuhan belia di luar bandar.

• Mengiktiraf peranan belia dalam kepimpinan di peringkat akar umbi.

• Meningkatkan pengetahuan sejarah berkaitan dengan pembentukan Malaysia.

• Menyemarakkan program pembangunan jati diri.

• Mengukuhkan institusi kekeluargaan dan komuniti dalam masyarakat.

Meningkatkan penghayatan sejarah dan sosiobudaya serta dasar-dasar pembangunan negaraSTRATEGI 3.2

Menyemarakkan program pembangunan jati diri yang memberi penekanan kepada nilai-nilai agama, budaya dan adat masyarakat serta aktiviti rekreasi dan sukan

STRATEGI 3.3

Memperkukuh pertubuhan belia di luar bandar dan meningkatkan peranan belia dalam proses membuat keputusan di peringkat akar umbi

STRATEGI 3.1


STRATEGI BL 3.3MENYEMARAKKAN PROGRAM PEMBANGUNAN JATI DIRI YANG MEMBERI PENEKANAN KEPADA NILAI-NILAI AGAMA, BUDAYA DAN ADAT MASYARAKAT SERTA AKTIVITI REKREASI DAN SUKAN

Rakyat Malaysia terdiri daripada masyarakat yang berbilang bangsa, agama, adat dan budaya. Sejak merdeka, usaha-usaha perpaduan sentiasa ditekankan untuk mewujudkan sebuah negara yang maju dan stabil. Peranan adat dan budaya dalam masyarakat sangat penting bagi mengeratkan perpaduan nasional dan integrasi nasional di Malaysia. Kepelbagaian adat dan budaya yang unik perlu difahami dan dihayati oleh setiap golongan belia. Golongan belia juga perlu meningkatkan sikap toleransi dan bekerjasama dalam kalangan masyarakat berbilang kaum, agama, adat dan budaya. Hubungan erat antara anggota masyarakat dapat memupuk toleransi dalam membentuk bangsa Malaysia yang bersatu padu, harmoni dan sejahtera.

Kepelbagaian budaya dan adat meningkatkan perpaduan negara.

STRATEGI BL 3.2MENINGKATKAN PENGHAYATAN SEJARAHDAN SOSIOBUDAYA SERTA DASAR-DASAR PEMBANGUNAN NEGARA

Strategi ini menekankan kepentingan pembentukan negara Malaysia yang merdeka dan berdaulat. Dengan menghayati proses mencapai kemerdekaan, ia akan menyuburkan rasa patriotisme terhadap negara dan membentuk jati diri belia yang jitu, seterusnya melahirkan rasa bangga sebagai rakyat Malaysia. Langkah ini dapat direalisasikan dengan menghayati kandungan Rukun Negara, lagu Negaraku dan memartabatkan Perlembagaan Persekutuan.

Strategi ini juga turut memberi penekanan kepada penganjuran wacana, dialog dan perbahasan terbuka tentang pembentukan negara-bangsa Malaysia. Pemahaman yang jelas tentang pembentukan negara-bangsa Malaysia akan

meningkatkan kecintaan kepada negara. Program pertukaran belia antara negeri di Malaysia perlu diperbanyakkan untuk memperkukuh integrasi nasional.

Pengetahuan sejarah dapat disemarakkan dengan kaedah P&P yang interaktif di dalam kelas/kuliah melalui penyampaian maklumat secara infografik dan animasi. Pihak Kerajaan perlu menyebarluas detik-detik sambutan kemerdekaan negara secara berterusan untuk menyemarak semangat patriotisme dalam kalangan belia. NGO juga perlu mempergiat peranannya sebagai pusat penyebaran maklumat tentang pembentukan Malaysia, perkembangan sosiobudaya masyarakat dan penglibatan Malaysia di peringkat global.


8-10

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Belia merupakan aset penting demi kelangsungan pembangunan di luar bandar. Justeru, teras ini digubal untuk melibatkan belia luar bandar bersama-sama mentransformasi pembangunan luar bandar yang sejahtera, berdaya tahan dan berinformasi menjelang tahun 2030. Dalam tempoh 10 tahun akan datang, golongan belia akan lebih terdedah kepada dunia digital dengan liputan internet yang luas dan menyeluruh. Sementara itu, peluang-peluang perniagaan yang baharu juga perlu dimanfaatkan selaras dengan perubahan masa yang memerlukan anjakan pemikiran dan keseimbangan gaya hidup. Oleh itu, teras ini mengambil kira empat komponen utama pembangunan belia luar bandar iaitu pendidikan, pekerjaan, jati diri dan keusahawanan. Komponen ini digubal untuk menyerlahkan potensi belia dalam konteks anjakan paradigma ke arah luar bandar sejahtera.

Dengan penggubalan dasar ini, golongan belia akan dipersiapkan melalui pelbagai program pendidikan, latihan dan kemahiran yang berteraskan TVET, pembangunan kerjaya di luar bandar dan memperoleh pendapatan mampan. Inisiatif ini akan menyerlahkan peranan dan potensi belia sebagai pemacu perubahan dalam pembangunan luar bandar. Pada masa yang sama, golongan belia akan didedahkan dengan nilai-nilai murni dan patriotisme sebagai rakyat Malaysia yang akan menyumbang kepada kemakmuran dan kesejahteraan negara.

3

8


BAB SEMBILAN

TERAS 6

9WANITA

Wanita luar bandar yang progresif dalam semua aspek kehidupan merangkumi ekonomi, pendidikan, kesihatan, sosial dan kepimpinan.

Teras ini memberi penekanan kepada penglibatan wanita di luar bandar dalam menyumbang kepada pembangunan negara. Teras ini telah dirangka dengan mengambil kira penekanan dasar wanita terdahulu iaitu Dasar Wanita Negara (DWN) 1989 dan ditambah baik pada tahun 2009, yang memberi penekanan kepada isu peluang, cabaran dan persekitaran masa kini dan akan datang. Dasar ini bertunjangkan kepada Rukun Negara dan Perlembagaan Persekutuan sebagai asas kepada pelaksanaannya.

Dasar ini khusus kepada pemerkasaan ekonomi wanita luar bandar, pemantapan khidmat sokongan, kesaksamaan gender dalam pendidikan dan latihan, pengiktirafan hak-hak wanita luar bandar dan pemerkasaan kepimpinan wanita luar bandar.

Berdasarkan Jadual 9.1, Indeks Jurang Gender Malaysia (MGGI, 2016) menunjukkan bahawa purata skor bagi kesemua empat sub indeks seperti peluang dan penyertaan ekonomi, pencapaian pendidikan, kesihatan dan kehidupan serta penguasaan politik untuk Malaysia pada tahun 2016 adalah 0.692, menunjukkan jurang kesaksamaan antara lelaki dan wanita adalah sebanyak 69.2 peratus.

WANITALUAR BANDAR YANG PROGRESIF

Jadual 9.1 : Indeks Jurang Gender Malaysia

Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia Tahun 2018

Teras indikator gender merangkumi domain utama iaitu:

• strukturekonomi.• penyertaandalamaktivitiproduktifdanakses

kepada sumber.• pendidikan.• kesihatandanperkhidmatanberkaitan.• kehidupanawamdanpembuatkeputusan.• hakasasiwanitadankanak-kanakperempuan.• perlindungansosial.• penguranganrisikobencana.• keamanandankeselamatan.

Sub-Indeks Skor DOSM

Peluang dan Penyertaan Ekonomi 0.659

Pencapaian Pendidikan 1.092

Kesihatan dan Kehidupan 0.957

Penguasaan Politik 0.061

Jumlah Skor (Purata) 0.692

9-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 7 - WANITA

Hak kesaksamaan gender dan pemerkasaan wanita telah wujud di negara ini semenjak dua dekad yang lalu. Ini adalah selari dengan peruntukkan yang terkandung dalam Perlembagaan Persekutuan melalui Perkara 8(2) yang dipinda pada tahun 2001 iaitu larangan diskriminasi jantina.

Dua dasar utama berkaitan wanita iaitu Dasar Wanita Negara (DWN) 2009 dan Dasar 30% Wanita dalam Peringkat Membuat Keputusan.

DWN 2009 adalah kesinambungan kepada DWN yang digubal pada tahun 1989 dengan mengambil kira isu peluang, cabaran dan persekitaran masa kini dan yang akan datang. Berteraskan Perlembagaan Persekutuan, prinsip Rukun Negara dan Dasar Sosial Negara, dasar ini mendukung cita-cita untuk mencapai kesaksamaan gender dan pembangunan negara yang seimbang dan lestari.

Dasar 30% Wanita dalam Peringkat Membuat Keputusan menetapkan sasaran 30.0 peratus perwakilan wanita dalam senarai pembuat keputusan di semua syarikat tersenarai awam di Malaysia menjelang tahun 2020. Ini selaras dengan keperluan meningkatkan keseimbangan gender dalam Lembaga Pengarah Korporat yang juga semakin diberi perhatian di seluruh dunia.

Di samping itu, DWN 2009 dan Pelan Tindakan Kemajuan Wanita 2010-2015 telah menghasilkan program yang lebih komprehensif dan terarah untuk mengintegrasikan wanita dalam pembangunan dan meningkatkan status mereka dalam masyarakat.

Statistik utama berikut adalah dari data yang diterbitkan oleh Jabatan Perangkaan Malaysia 2017 mengenai status wanita di luar bandar di Malaysia.

Rajah 9.1 : Kadar penyertaan menurut umur (%)Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia 2018

Rajah 9.2 : Tenaga buruh mengikut pencapaian pendidikan (%)Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia 2018

Rajah 9.3 : Penduduk bekerja mengikut kumpulan umur (%)Sumber : Jabatan Perangkaan Malaysia 2018

10

20

30

40

50

60

Kumpulan Umur

[%]

15-19

20-2

425

-29

30-3

435

-39

40-4

445

-49

50-5

455

-59

60-6

4

15.6

57.861.7 58.4 58.7 59.9 59.6

54.443.9

30.9

49%

23%

7%

21%

Tiada pendidikan

Rendah

Menengah

Tertiari

Kumpulan Umur

4.4

16.2 16.4

13.211.1

10.4 9.88.6

6.2

3.6

[%]

15-19

20-2

425

-29

30-3

435

-39

40-4

445

-49

50-5

455

-59

60-6

4

WANITA DAN PEMBANGUNANDI LUAR BANDAR

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 6 - WANITA

9-2

WA

NITA

ASPIR

ASI

0102

03

04

05

06

07

0809

Memastikan sistemperundangan melindungihak dan kehormatan wanita

Pemerkasaankepimpinan wanita diluar bandar

Memastikan penjagaankesihatan dan keselamatansosial wanita

Mendemokrasikan sistempolitik agar wujud lebih ramaipemimpin wanita yangtampil ke hadapan

Wanita mendapatpeluang dan aksesyang terbuka kepadapendidikan dan latihan

Memastikan sistem pendidikan negara mengiktiraf danmembangunkan wanita

Wanita menjadi tonggakkeusahawanan negara

Wanita memperkasadan pelengkap institusikekeluargaan

Memastikan sistemekonomi negarapeduli wanita

Wanita luar bandaryang progresif

06

CABARANAntara sebab utama kurangnya pelaksanaan program khusus kepada golongan wanita adalah kerana data tentang wanita di luar bandar yang merangkumi kesemua indikator gender di peringkat makro adalah terlalu terhad. Perkara ini menyukarkan untuk menghasilkan purata jurang kesaksamaan antara lelaki dan wanita di luar bandar.

Antara petunjuk kemiskinan wanita di luar bandar adalah berdasarkan jurang gender dalam bentuk pendapatan isi rumah, kadar penyertaan tenaga buruh, diskriminasi pekerjaan, upah, mobiliti sosial, kuasa beli, pendidikan, kepimpinan dalam pelbagai spektrum, spatial, budaya dan sejarah. Situasi ini lebih buruk terutamanya kepada ibu tunggal, wanita yang tinggal di kawasan terpencil, tidak berpendidikan serta kurangnya sistem sokongan untuk mengeluarkan wanita daripada kepompong kemiskinan.

Perkara ini ditambah dengan masalah budaya dan mentaliti yang membelenggu wanita luar bandar untuk memajukan hidup mereka. Selaras dengan konteks dan cabaran dalam mendaya usaha (empowerment) wanita, beberapa kumpulan yang dikenalpasti perlu diberi penumpuan khusus iaitu:

i. Wanita sebagai ketua keluarga yang tinggal di luar bandar.

ii. Wanita sebagai ketua keluarga dalam kalangan komuniti India.

iii. Wanita yang mempunyai taraf pendidikan yang rendah dan tidak mempunyai pekerjaan.

iv. Bercerai, berpisah dan ibu tunggal bergaji rendah serta isi rumah berpendapatan rendah.

v. Wanita Orang Asli.vi. Wanita bercerai yang ditinggalkan tanpa

penjagaan keluarga.

Kumpulan wanita yang jarang disebut juga termasuklah bekas banduan wanita atau penagih, gelandangan, pelarian, pekerja seksual, mangsa jenayah seksual dan penghidap HIV.

Ketidakharmonian hak perundangan ke atas golongan wanita juga adalah merupakan salah satu cabaran yang kerap dilalui oleh golongan ini. Banyak isu perundangan dilihat tidak memihak dan meliputi aspek kesejahteraan dan kesaksamaan wanita. Berlaku banyak kes penindasan yang terhasil dari sistem perundangan yang tidak meliputi hak asasi golongan ini.

Bagi mengenengahkan golongan wanita di peringkat nasional dan seterusnya di mata dunia, tindakan perlu diambil bagi merungkai keterbatasan penglibatan golongan ini di luar bandar dari segi aspek kepimpinan. Kesedaran dalam memupuk sifat kepimpinan kepada golongan muda wanita luar bandar juga dilihat tidak mencapai tahap yang memuaskan.


9-4

WA1PEMERKASAAN EKONOMI WANITA LUAR BANDARStrategi 1.1 Meningkatkan peluang penglibatan wanita dalam sektor ekonomi dan keusahawanan

Strategi 1.2 Mengoptimumkan kapasiti dan kadar guna tenaga wanita

Strategi 1.3 Meningkatkan pemilikan aset produktif, kadar pelaburan dan tabungan wanita

WA2PEMANTAPAN KHIDMAT SISTEM SOKONGAN BAGI WANITA LUAR BANDARStrategi 2.1 Memantapkan sistem perlindungan sosial wanita

Strategi 2.2 Meningkatkan kesedaran kesihatan dan akses kepada perkhidmatan kesihatan

WA3PEMERKASAAN KEPIMPINAN WANITA LUAR BANDARStrategi 3.1 Meningkatkan penglibatan wanita dalam proses membuat keputusan

Tiga peranan utama wanita iaitu produktif, reproduktif dan penglibatan dalam komuniti. Peranan produktif merujuk kepada penglibatan wanita dalam aktiviti ekonomi sebagai pekerja, majikan dan usahawan. Peranan reproduktif melibatkan wanita sebagai seorang isteri, ibu ataupun anak. Selain daripada peranan produktif dan reproduktif, wanita juga terlibat dalam aktiviti kemasyarakatan seperti ahli NGO, PIBG dan pertubuhan.

Dari segi ekonomi, wanita memainkan peranan penting sebagai penyumbang pembangunan ekonomi keluarga, komuniti dan negara. DPLB mengesyorkan peranan wanita dipertingkatkan dan disokong melalui pemerkasaan ekonomi wanita luar bandar.

PERNYATAAN DASAR - WA 1PEMERKASAAN EKONOMI WANITA LUAR BANDAR

Selain daripada wanita berupaya menjana pendapatan sendiri, pemerkasaan wanita dalam ekonomi dapat meningkatkan pendapatan isi rumah dan secara langsung boleh mengurangkan beban kos sara hidup yang semakin meningkat.

Pemerkasaan ekonomi wanita boleh dilaksanakan menerusi pembangunan kapasiti (pendidikan, kesihatan dan kemahiran), khidmat nasihat, bantuan kewangan dan infrastruktur. Pengoptimuman kapasiti dan khidmat sokongan mendorong kepada peningkatan penglibatan kadar guna tenaga kerja wanita.

Selain itu, pemerkasaan ekonomi wanita penting untuk membolehkan wanita luar bandar meningkatkan pemilikan aset produktif, tabungan dan pelaburan seterusnya menjadikan wanita lebih berdikari.


Meningkatkan peluang penglibatan wanita dalam sektor ekonomi dan keusahawananSTRATEGI 1.1

Mengoptimumkan kapasiti dan kadar guna tenaga wanitaSTRATEGI 1.2

Meningkatkan pemilikan aset produktif, kadar pelaburandan tabungan wanitaSTRATEGI 1.3

STRATEGI WA 1.1MENINGKATKAN PELUANG PENGLIBATANWANITA DALAM SEKTOR EKONOMI DAN KEUSAHAWANAN

Penglibatan wanita dalam sektor ekonomi dan keusahawanan di luar bandar perlu dipertingkatkan secara komprehensif. Inisiatif ini dapat dilaksanakan dengan sokongan melalui pelaksanaan program-program keusahawanan oleh Kerajaan dan penglibatan pihak swasta khusus untuk golongan wanita. Seiring dengan DWN 2009, pengukuhan dan peningkatan taraf sosioekonomi wanita perlu dilakukan dengan menambah peluang serta menggerakkan sumber, maklumat dan kepakaran dalam kalangan wanita.

Walaupun penyertaan wanita dalam aktiviti ekonomi kian menyerlah dan meningkat terutamanya dalam kategori pengurusan dan profesional, terdapat beberapa cabaran yang perlu diatasi iaitu kewujudan unsur-unsur diskriminasi terhadap wanita di tempat kerja, penyertaan wanita yang rendah dalam bidang keusahawanan dan isu berkaitan jaringan keselamatan sosial untuk wanita.

Langkah-langkah berbentuk peduli wanita perlu diberi penekanan untuk memajukan wanita yang layak dan berkebolehan dalam pelbagai sektor termasuk ekonomi dan keusahawanan.

Antaranya:

• Menambahpeluangdanmemperbanyakkanjenis latihan dan kemahiran dalam pelbagai bidang termasuk dalam bidang pekerjaan bukan tradisi bagi wanita.

• Meningkatkanbilangan,peluangdanlayanan

saksama untuk wanita dalam pekerjaan. • Memastikanmajikanmenyediakankemudahan

dan sokongan kepada wanita bekerja.

Penglibatan wanita dalam sektor ekonomi


9-6

Kerjasama antara agensi Kerajaan dan swasta amat penting bagi meningkatkan taraf sosioekonomi wanita

STRATEGI WA 1.2

STRATEGI WA 1.3

MENGOPTIMUMKAN KAPASITI DAN KADAR GUNA TENAGA WANITA

MENINGKATKAN PEMILIKAN ASETPRODUKTIF, KADAR PELABURAN DANTABUNGAN WANITA

Strategi ini akan memastikan peningkatan kapasiti dan keupayaan wanita dalam semua bidang bagi memperlihat penglibatan mereka secara berkesan dalam pembangunan ekonomi dan sosial negara, termasuk penglibatan dalam politik dan proses membuat keputusan. Antaranya:

• Memudahcarakemasukansemulawanitadalampasaran pekerjaan.

Strategi ini akan memperkukuh dan meningkatkan taraf sosioekonomi wanita melalui kerjasama dan sinergi antara agensi Kerajaan, sektor swasta dan NGO di peringkat nasional dan antarabangsa dalam membantu pemilikan aset dan pelaburan bagi golongan wanita. Kerjasama ini akan membantu meningkatkan kadar tabungan serta menjana sumber pendapatan kepada golongan ini.

• Meningkatkanbilanganpengusahawanitadalam pelbagai sektor untuk menjadi usahawan yang berdaya maju dan berdaya saing.

• Mewujudkan dasar untuk mengiktirafsumbangan wanita dalam sektor informal dan unpaid work.


PERNYATAAN DASAR - WA 2PEMANTAPAN KHIDMAT SISTEM SOKONGAN BAGI WANITA LUAR BANDAR

Wanita dalam kumpulan umur 15 hingga 64 tahun dan bekerja sepenuh masa terpaksa menggabungkan pelbagai peranan antara kerja dan peranan terhadap keluarga. Golongan ini selalunya dirujuk sebagai ‘generasi sandwich’ kerana perlu menguruskan dua generasi dalam satu-satu masa iaitu ibu bapa yang sudah tua dan anak-anak yang berusia di bawah 18 tahun.

Hal ini memberi tekanan kepada kebanyakan wanita pertengahan usia berikutan pelbagai peranan yang dipikul iaitu sebagai isteri, ibu, anak perempuan, penjaga dan pekerja memandangkan kurang sokongan daripada komuniti untuk membantu mereka melaksanakan peranan tersebut. Di Malaysia, isu berkaitan dengan generasi sandwich merupakan satu fenomena yang semakin ketara dalam konteks keluarga masa kini yang mempunyai pasangan suami isteri bekerja dan ibu bapa telah tua yang menetap di luar bandar.

Perpecahan keluarga akibat penceraian akan memberi kesan kepada sistem sokongan keluarga. Selepas penceraian, kebiasaannya peranan penjagaan akan dipikul oleh wanita. Dalam masa yang sama, wanita turut berhadapan dengan masalah sosial dan psikologi serta perlu membuat penyesuaian dengan status baharu sebagai ibu tunggal.

Berdasarkan senario yang dinyatakan di atas, keluarga masa kini sedang berhadapan dengan masalah yang serius berkaitan dengan keperluan terhadap sokongan sosial, khususnya dalam bentuk penjagaan tidak formal. Hal ini mempunyai kaitan dengan jangka hayat yang semakin meningkat, penglibatan wanita dalam pekerjaan formal, perpecahan keluarga akibat penceraian dan hubungan kejiranan yang semakin longgar menyebabkan sistem sokongan sosial semakin terhad. Dasar ini telah menggariskan beberapa strategi bagi memantapkan pelaksanaan sistem sokongan ini.

Memantapkan sistem perlindungan sosial wanitaSTRATEGI 2.1

Meningkatkan kesedaran kesihatan dan akses kepada perkhidmatan kesihatanSTRATEGI 2.2


9-8

Pendedahan dan pencegahan kesihatan perlu diberikan penekanan bagi mempertingkatkan taraf kesihatan dan kualiti hidup wanita luar bandar.

Sistem jaringan sosial bagi wanita di luar bandar mampu untuk menjamin pendapatan yang mampan selain meningkatkan kesejahteraan kehidupan keluarga.

STRATEGI WA 2.1 STRATEGI WA 2.2MEMANTAPKAN SISTEM PERLINDUNGAN SOSIAL WANITA

MENINGKATKAN KESEDARAN KESIHATAN DAN AKSES KEPADA PERKHIDMATAN KESIHATAN

Bagi meningkatkan sistem perlindungan sosial wanita di luar bandar, Kerajaan perlu memastikan penyertaan aktif golongan wanita dalam program–program perlindungan sosial di peringkat luar bandar dan nasional.

Sistem perlindungan sosial yang sesuai mampu menjadi platform terbaik untuk membantu golongan wanita di luar bandar mencapai pendapatan mampan. Kewujudan kemudahan yang menitikberatkan keseimbangan kerjaya dan pembangunan keluarga akan menjamin sistem jaringan sosial yang mantap di luar bandar.

Peranan syarikat-syarikat swasta dalam memberikan latihan dan khidmat nasihat kepada golongan wanita luar bandar agar mampu meningkatkan keyakinan dan kecekapan golongan wanita sekali gus menyumbang kepada kelestarian ekonomi luar bandar.

Bagi memastikan kesihatan wanita berada di tahap yang baik, Kerajaan akan terus melaksanakan program peningkatan kesedaran kesihatan kepada wanita luar bandar. Antaranya melalui program pendidikan berkaitan isu kesihatan luar bandar dan penekanan terhadap cara hidup sihat serta pencegahan masalah kesihatan. Usaha pendedahan secara berterusan melalui promosi kesihatan termasuk pendidikan kesihatan secara formal dan tidak formal perlu bermula dari peringkat kanak-kanak lagi.

Strategi dasar ini akan dibangunkan selari dengan kehendak DWN 2009 dengan mewujudkan satu pusat pangkalan data yang menyimpan maklumat kesihatan wanita dan penyelidikan berkaitan isu-isu kesihatan wanita secara holistik (National Women Health Database).


STRATEGI WA 3.1MENINGKATKAN PENGLIBATAN WANITA DALAM PROSES MEMBUAT KEPUTUSAN

Peranan wanita luar bandar dalam membuat keputusan adalah penting agar mereka dapat menyumbang secara signifikan dalam pembangunan masyarakat. Justeru, kapasiti dan keupayaan wanita dalam membuat keputusan perlu diperkasa.

Beberapa pendekatan yang efektif dan progresif mampu memperkukuh dan meningkatkan tahap kepimpinan wanita di pelbagai peringkat terutamanya di peringkat akar umbi. Penglibatan dalam membuat keputusan dapat direalisasikan melalui kerjasama dan sinergi antara agensi Kerajaan, sektor swasta dan NGO di peringkat nasional.

Antara cadangan yang boleh dilaksanakan adalah dengan menetapkan sasaran sekurang-kurangnya 30.0 peratus ahli MPKK adalah wanita. Dalam hal ini, Kerajaan Negeri selaku Pihak Berkuasa Melantik (PBM) perlu memastikan penglibatan 30.0 peratus wanita dalam MPKK dilaksanakan. Selain itu, program kesedaran dan grooming untuk membimbing pemimpin wanita sedia ada boleh dilaksanakan bagi meningkatkan peranan dan profesionalisme.

PERNYATAAN DASAR - WA 3PEMERKASAAN KEPIMPINAN WANITA LUAR BANDAR

Kerajaan telah melancarkan Dasar 30% Wanita dalam Peringkat Membuat Keputusan bagi sektor awam dan sektor swasta. Dasar ini bertujuan untuk meningkatkan bilangan wanita sebagai pembuat keputusan dalam sektor awam dan menjadi ahli lembaga pengarah dalam syarikat swasta. Pada tahun 2017, peratus wanita di peringkat membuat keputusan telah mencapai 35.8 peratus.

Manakala peratusan wanita sebagai ahli lembaga pengarah dalam syarikat tersenarai di Bursa Malaysia adalah pada 13.3 peratus pada tahun yang sama.

Wanita merupakan elemen penting dalam arena politik negara. Walau bagaimanapun penglibatan wanita dalam membuat keputusan dan kepimpinan masih kurang dari yang disasarkan. Wanita hanyamenguasai 11.0 peratus kerusi di Parlimen pada tahun 2018. Manakala hanya 8.6 peratus wanita dilantik sebagai anggota Jemaah Menteri.

Menyedari pentingnya penyertaan wanita dalam peringkat membuat keputusan, dasar ini mencadangkan agar lebih ramai wanita di luar bandar terlibat dalam membuat keputusan di peringkat akar umbi.

Meningkatkan penglibatan wanita dalam proses membuat keputusanSTRATEGI 3.1

Penglibatan wanita dalam kepimpinan luar bandar mampu memperkukuhkan taraf sosioekonomi golongan wanita.

Golongan pelapis pemimpin wanita juga perlu dilahirkan bagi mengelakkan kebergantungan kepada pemimpin wanita sedia ada. Dalam hal ini, program pembangunan kepimpinan wanita luar bandar boleh dilaksanakan bagi mencungkil bakat-bakat baharu pemimpin wanita tempatan.


9-10

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Matlamat teras ini ialah memastikan golongan wanita terus progresif dalam semua aspek kehidupan merangkumi falsafah, inspirasi dan aspirasi wanita kepada pembangunan ekonomi, pendidikan, kesihatan, sosial dan kepimpinan.

Oleh itu, kejayaan teras ini bergantung kepada pelaksanaan dan komitmen semua pihak berkepentingan terutamanya kepimpinan tertinggi serta kerjasama agensi Kerajaan, swasta, NGO dan masyarakat secara keseluruhan. Anjakan paradigma perlu diterapkan agar dapat membawa golongan wanita luar bandar ke satu peringkat yang lebih tinggi dalam memacu pembangunan negara. Justeru, pelaksanaan dasar ini penting bagi mewujudkan sebuah masyarakat yang maju, dinamik, berdaya saing, penyayang, adil dan saksama.

3

6


BAB SEPULUH

TERAS 7

10KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

Pembangunan MasyarakatLuar Bandar yang Sejahtera

Teras ini penting bagi melahir dan membangunkan masyarakat luar bandar yang hidup sejahtera menjelang tahun 2030. Selain daripada pembangunan fizikal yang mengubah imej luar bandar menjadi lebih maju, kualiti hidup masyarakat yang sihat dan sejahtera juga mencerminkan kemajuan yang dinikmati oleh masyarakat luar bandar. Justeru, pernyataan dasar bagi teras ini adalah membangunkan masyarakat luar bandar yang sejahtera.

Kerajaan telah memperuntukkan belanjawan yang besar bagi menjadikan kehidupan rakyat yang sihat, selamat dan sejahtera. Sejajar dengan hasrat tersebut, Kerajaan telah menyediakan pelbagai peruntukan dan inisiatif kepada masyarakat luar bandar. Di samping itu, Kerajaan menggalakkan masyarakat agar bekerjasama dan bertanggungjawab dengan melibatkan diri secara aktif untuk mencapai tahap kesihatan fizikal, emosi, sosial dan kerohanian yang sihat, selamat dan sejahtera.

Pemegang taruh yang terdiri daripada pihak Kerajaan, swasta dan masyarakat luar bandar perlu memikul tanggungjawab bersama serta bersedia menerima perubahan yang positif untuk memastikan kehidupan di luar bandar ke arah kualiti hidup yang lebih baik, produktif dan berkualiti.

KEHIDUPANLUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

10-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 7 - KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

KEHIDUPAN

SEJAHTERA

Kehidupan luar bandaryang sejahtera

07

ASPIR

ASI

01

02

03

04

05

06

07

08

Semangat kesukarelawanyang tinggi dalam kalangangolongan muda

Hidup yang aktif dansemangat kesukananyang tinggi

Masyarakat luar bandar yangmempunyai kehidupanyang sihat dan sejahtera

Kemudahan yang lengkapdan perkhidmatan kesihatanyang cekap

Kewujudan sifat perpaduandan prihatin terhadap kebajikanantara satu sama lain

Masyarakat luar bandar seperti petani,nelayan dan peniaga mempunyaiJaringan Keselamatan Sosial (SocialSafety Net)

Masyarakat yang mengamalkan carahidup sihat dan menggunakan aplikasikesihatan

Peningkatan kawalankeselamatan yangmenyeluruh

CABARANDalam usaha mencapai kehidupan yang sihat, selamat dan sejahtera di luar bandar, beberapa cabaran yang perlu dihadapi ialah kesihatan, keselamatan sosial, bencana alam, nilai-nilai kekeluargaan, hidup sihat dan keselamatan.

KESIHATAN

Cabaran utama dalam teras ini adalah melahirkan masyarakat luar bandar yang sihat, selamat dan sejahtera. Kajian yang dijalankan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) menerusi Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan, 2015 (NHMS) mendapati:

• Satudaripadaduaorangdewasadinegarainimengalami masalah kegemukan (Rajah 10.1).

• Satudaripadatigaorangdewasamengalamihipertensi.

• Satudaripadalimaorangdewasamengalamidiabetes.

• SatudaripadatigarakyatMalaysiatidakaktif.

• SatudaripadalimaorangdewasadiMalaysiaadalah perokok.

• 29.2peratus(4.2juta)orangdewasadisyakimenghadapi masalah kesihatan mental.

Data-data daripada tinjauan KKM tersebut menunjukkan bahawa secara umumnya, masalah

kesihatan perlu diberi perhatian serius dalam kalangan masyarakat termasuklah di luar bandar. Keprihatinan Kerajaan dan inisiatif masyarakat luar bandar perlu sama-sama digembleng ke arah melahirkan masyarakat luar bandar yang sihat.

Selain itu, kadar urbanisasi yang tinggi menyebabkan migrasi keluar dari luar bandar ke bandar dalam kalangan umur produktif ekonomi. Keadaan ini akan menyebabkan peratusan populasi tua meningkat di luar bandar berbanding golongan muda.

Bagi menangani cabaran kesihatan tersebut, persekitaran sihat, selamat dan sejahtera merupakan elemen penting ke arah amalan tingkah laku yang sihat. Kemudahan yang lengkap dan perkhidmatan kesihatan yang cekap juga perlu ditingkatkan dari masa ke masa khususnya kepada golongan mudah miskin.

KESELAMATAN SOSIAL

Fenomena semasa turut menunjukkan masyarakat luar bandar khususnya petani, nelayan dan peniaga terdedah dengan pelbagai risiko khususnya ketidaktentuan ekonomi. Risiko ini khususnya dalam kalangan masyarakat luar bandar yang kebanyakannya B40 amat memerlukan jaminan masa depan yang lebih baik. Maka Jaringan Keselamatan Sosial (Social Safety Net) perlu diperkasa ke arah membangunkan masyarakat yang sejahtera dari segi ekonomi dan sosial yang mandiri.

Rajah 10.1: Trend Prevalens Obesiti dalam Kalangan Orang Dewasa (18 tahun keatas) di MalaysiaSumber: Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan (NHMS), 1996, 2006, 2011 dan 2015

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

[%]

KEBANGSAAN BANDAR LUAR BANDAR

NHMS 1996 NHMS 2006 NHMS 2011 NHMS 2015

14.0

4.4

15.114.2

4.5

15.313.7

4.3

14.4

17.7 17.7 17.5


BENCANA ALAM

Selain daripada akses kesihatan dan jaringan keselamatan sosial, masyarakat luar bandar juga terdedah kepada risiko bencana seperti banjir, kemarau, tanah runtuh dan gempa bumi. Justeru, cabaran ini perlu ditangani agar suatu koordinasi pengurusan risiko secara sistematik dan komprehensif dapat dijalankan. Ia seharusnya menjadi agenda penting di luar bandar supaya kemudahan fizikal desa yang berdaya tahan bencana terjamin.

NILAI-NILAI KEKELUARGAAN

Globalisasi turut memberi kesan terhadap nilai-nilai perpaduan dan keprihatinan dalam kalangan masyarakat luar bandar. Isu ini menghakis nilai-nilai kekeluargaan dan kesannya menimbulkan sifat `keakuan’ dan `individualistik’ yang semakin dominan. Secara langsung, ia juga melunturkan nilai-nilai kemasyarakatan seperti kerjasama, gotong-royong dan kesukarelawanan. Nilai-nilai kekeluargaan dalam kalangan masyarakat luar bandar perlu dipelihara dan dipertahankan agar komuniti luar bandar dapat hidup dalam suasana sihat, selamat dan sejahtera.

HIDUP SIHAT

Minat untuk bersukan dan melakukan aktiviti fizikal secara berstruktur atau berkala dalam kalangan masyarakat luar bandar adalah rendah berbanding masyarakat bandar. Masyarakat luar bandar disarankan mengisi masa terluang dengan melaksanakan aktiviti fizikal dan bersukan agar menjadi lebih aktif dan cergas. Hidup aktif dapat mengurangkan risiko kepada penyakit tidak berjangkit seperti hipertensi, diabetes dan obesiti.

KESELAMATAN

Antara cabaran besar pada masa kini dan akan datang adalah peruntukan Kerajaan yang semakin besar dalam aspek keselamatan termasuklah kebakaran dan jenayah siber. Trend ini jika berterusan akan menjadi beban kepada Kerajaan. Justeru, bagi melahirkan sebuah masyarakat yang prihatin dan bertanggungjawab, maka teras ini turut memberi perhatian terhadap komitmen masyarakat luar bandar untuk turut sama bertanggungjawab membina kehidupan yang lebih selamat secara komprehensif dan holistik. Kedua-dua pendekatan iaitu atas-ke-bawah (top-down) dan bawah-ke-atas (bottom-up) perlu dilaksanakan bersama.

SS 1

PENINGKATAN KESEDARAN DAN PEMERKASAAN KOMUNITI LUAR BANDAR TERHADAP ASPEK CARA HIDUP SIHATStrategi 1.1 Meningkatkan amalan kesedaran amalan cara hidup sihat

Strategi 1.2 Menyediakan kemudahan penjagaan kesihatan yang berkualiti dan komprehensif

Strategi 1.3 Meningkatkan akses masyarakat luar bandar kepada kemudahan rekreasi/aktiviti fizikal

SS 2

KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERAStrategi 2.1 Meningkatkan tahap keselamatan masyarakat luar bandar

Strategi 2.2 Mengurangkan impak jenayah siber dalam kalangan masyarakat luar bandar

Strategi 2.3 Memperkukuh perpaduan, kebudayaan dan keharmonian komuniti desa

Strategi 2.4 Membina komuniti luar bandar yang berdaya tahan terhadap bencana

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 7 - KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

10-4

Kesedaran mengenai kepentingan menjaga kesihatan melalui cara hidup sihat semakin tinggi dalam kalangan masyarakat, khususnya luar bandar. Kajian Malaysian Health System Research (MHSR) mendapati walaupun tahap kesedaran kesihatan adalah tinggi, namun amalan kesihatan dalam kalangan masyarakat masih rendah dan perlu diperbaiki.

Menyedari hakikat ini, KKM mengambil inisiatif dengan mewujudkan beberapa program untuk memperkasa dan menggalakkan penglibatan masyarakat dalam aspek cara hidup sihat. Antaranya melalui Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN), Pusat Promosi Kesihatan Komuniti, Program

PERNYATAAN DASAR - SS 1PENINGKATAN KESEDARAN DAN PEMERKASAAN KOMUNITI LUAR BANDAR TERHADAP ASPEK CARA HIDUP SIHAT

Communication for Behavioural Impact (COMBI), Pelan Strategik Kebangsaan Hidup Aktif (NASPAL) dan Pelan Tindakan Pemakanan Kebangsaan Malaysia (NPANM).

Justeru, adalah penting untuk mempertingkatkan kesedaran dan pemerkasaan masyarakat luar bandar dalam usaha untuk melahirkan masyarakat sihat dan sejahtera. Kemahiran masyarakat dalam mengamalkan cara hidup sihat juga penting untuk membaiki kualiti kehidupan. Oleh itu, strategi yang komprehensif perlu dijalankan dengan inisiatif pelbagai pihak termasuk masyarakat luar bandar.

Meningkatkan kesedaran amalan cara hidup sihat STRATEGI 1.1

Menyediakan kemudahan penjagaan kesihatan yang berkualiti dan komprehensif

Meningkatkan akses masyarakat luar bandar kepada kemudahan rekreasi/aktiviti fizikal

STRATEGI

STRATEGI

1.2

1.3

STRATEGI SS 1.1MENINGKATKAN KESEDARAN AMALAN CARA HIDUP SIHAT

Amalan cara hidup sihat dan pengesanan awal merupakan komponen utama dalam pencegahan penyakit. KOSPEN bertujuan memperkasa masyarakat ke arah pencegahan penyakit tidak berjangkit melalui lima skop utama iaitu pemakanan sihat, hidup aktif, tidak merokok, pengurusan berat badan dan ujian saringan faktor risiko penyakit tidak berjangkit.

Pelaksanaan inisiatif ini adalah melalui pendekatan yang agresif dengan penubuhan functional units yang terdiri daripada sukarelawan dalam kalangan masyarakat di seluruh negara yang akan bertindak sebagai health agent of change.

COMBI ialah Communication of Behavioural Impact atau Komunikasi untuk Perubahan Tingkahlaku yang merupakan satu pendekatan dinamik yang

menggunakan strategi mobilisasi sosial dan komunikasi untuk mempengaruhi individu, keluarga dan komuniti ke arah tingkah laku yang sihat. Projek COMBI merupakan penglibatan aktif masyarakat dalam menjaga kesihatan khususnya dalam pencegahan dan kawalan demam denggi.

Pusat Promosi Kesihatan Komuniti (PPKK) adalah satu kemudahan kesihatan yang menyediakan perkhidmatan promosi kesihatan secara menyeluruh dan terancang bertujuan memudahcara pembinaan kemahiran dan perubahan tingkahlaku ke arah amalan cara hidup sihat dalam kalangan komuniti. Antara aktiviti di PPKK adalah pengurusan berat badan dan program aktiviti fizikal berstruktur. Sehingga kini, sejumlah 19 PPKK dibangunkan di seluruh Malaysia.


Stadium Tun Abdul Razak yang terletak di kawasan Felda Jengka, Bandar Tun Razak, Pahang.

STRATEGI SS 1.2

STRATEGI SS 1.3

MENYEDIAKAN KEMUDAHAN PENJAGAAN KESIHATAN YANG BERKUALITI DAN KOMPREHENSIF

MENINGKATKAN AKSES MASYARAKAT LUAR BANDAR KEPADA KEMUDAHAN REKREASI/AKTIVITI FIZIKAL

Kualiti kehidupan yang semakin baik telah meningkatkan jangka hayat masyarakat. Namun, desakan dan keperluan ekonomi secara tidak langsung menyebabkan golongan rentan seperti ibu terabai, OKU dan warga emas mengalami perubahan kualiti hidup yang semakin merosot. Oleh itu, Kerajaan perlu menyediakan kemudahan dan penjagaan yang berkualiti untuk golongan tersebut. Antara inisiatif yang boleh dilakukan adalah seperti menyediakan infrastruktur dan kemudahan mesra pengguna (reka bentuk yang lebih universal) bagi golongan warga emas dan OKU. Selain itu, kerjasama antara pelbagai agensi

Strategi ini memberi tumpuan kepada dua perkara iaitu akses ke pusat rekreasi/riadah dan akses ke pusat sukan. Secara umumnya, kedua-dua perkara ini sama penting dan perlu diberi tumpuan agar masyarakat luar bandar dapat hidup aktif secara fizikal. Strategi ini juga menyokong inisiatif PPKK yang telah diperkenalkan oleh KKM di peringkat komuniti untuk pengurusan berat badan melalui aktiviti fizikal.

Beberapa inisiatif perlu dilaksanakan bagi mencapai strategi ini antaranya dengan melibatkan kerjasama antara NGO, MPKK, agensi Kerajaan dan swasta dalam penganjuran aktiviti fizikal dan rekreasi. Selain itu, akses kepada pusat rekreasi dan sukan di luar bandar perlulah sekurang-kurangnya dalam lingkungan 3.0 km di setiap penempatan utama. Di samping itu, pengurusan pusat rekreasi perlu ditambah baik dengan meningkatkan peranan masyarakat.

Selain itu, guna sama padang dan gelanggang permainan sekolah adalah inisiatif yang amat

Kerajaan, swasta dan NGO bersama masyarakat tempatan perlu diperkukuh dalam memberi perkhidmatan penjagaan bagi warga emas, ibu terabai, OKU dan tanggungan (dependent).

Di samping itu, kemudahan kesihatan di luar bandar perlu dinaiktaraf dan dilengkapi dengan kemudahan ICT bagi menyediakan perkhidmatan kesihatan yang berkualiti. Jaringan pengangkutan dari sesebuah desa ke kemudahan kesihatan yang berhampiran juga perlu ditingkatkan bagi memudahkan masyarakat luar bandar memperoleh akses terhadap perkhidmatan kesihatan.

digalakkan dalam meningkatkan akses masyarakat luar bandar ke kawasan riadah dan rekreasi yang berhampiran. Inisiatif ini dapat menjimatkan kos, selain mampu mengukuhkan hubungan masyarakat dengan pihak sekolah.


10-6

Salah satu daripada keperluan asas manusia adalah untuk menikmati kehidupan yang sejahtera. Pembangunan yang mampan perlu mengambil kira kehidupan yang seimbang dan selamat. Dalam konteks luar bandar dan pedalaman, elemen kesihatan, keselamatan, kesejahteraan dan keharmonian perlu dititikberatkan.

Perpaduan kaum adalah penting untuk menjamin keselamatan dan kesejahteraan masyarakat luar bandar di samping memelihara seni warisan, adat dan budaya. Perpaduan kaum juga boleh meningkatkan toleransi antara kaum yang utama di negara kita. Perpaduan kaum juga menyumbang kepada semangat nasionalisme yang kukuh dan utuh.

PERNYATAAN DASAR - SS 2KEHIDUPAN LUAR BANDAR YANG SEJAHTERA

Selain perpaduan kaum, Jaringan Keselamatan Sosial (Social Safety Net) adalah penting dan sebagai pelengkap bagi memastikan masyarakat terus menikmati kehidupan yang sihat, selamat dan sejahtera.

Strategi ini adalah penting bagi mengurangkan risiko, kos nyawa dan harta benda. Di samping itu, teras ini penting untuk menambah baik pengurusan bencana dan penyediaan kemudahan fizikal yang berdaya tahan bencana. Antara inisiatif yang dicadangkan adalah pemerkasaan sistem maklumat yang menyeluruh tentang masyarakat luar bandar dan menambah baik program-program berasaskan masyarakat yang berimpak tinggi dalam memperkukuh perpaduan, kebudayaan dan keharmonian.

Meningkatkan tahap keselamatan masyarakat luar bandarSTRATEGI 2.1

Mengurangkan impak jenayah siber dalam kalangan masyarakat luar bandarSTRATEGI 2.2

Memperkukuh perpaduan, kebudayaan dan keharmonian komuniti desaSTRATEGI 2.3

Membina komuniti luar bandar yang berdaya tahan terhadap bencanaSTRATEGI 2.4

STRATEGI SS 2.1MENINGKATKAN TAHAP KESELAMATAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

Kerajaan melalui agensi berkaitan telah melakukan pelbagai langkah bagi menangani dan mencegah jenayah dalam negara. Pemerkasaan agensi penguatkuasaan seperti Polis DiRaja Malaysia (PDRM), Jabatan Imigresen dan lain-lain dilakukan dari masa ke masa bagi meningkatkan kemampuan dalam menangani jenayah yang semakin kompleks.

Pelbagai inisiatif perlu dilaksanakan kepada komuniti desa bagi menjamin keselamatan luar bandar. Antara inisiatif yang dicadangkan adalah program latihan mengenai keselamatan (pencegahan kebakaran, menangani jenayah serta

mencari dan menyelamat) serta menyediakan peralatan untuk mencegah kebakaran dan keselamatan khususnya di rumah panjang (survival kit, alat pemadam api, sprinkler acuan tempatan).

Pemerkasaan pasukan Jabatan Sukarelawan Malaysia (RELA), Kawasan Rukun Tetangga (KRT) dan sukarelawan terlatih dengan melibatkan penyertaan masyarakat setempat serta penggunaan teknologi baharu untuk kawalan keselamatan di kawasan yang dikenal pasti berisiko tinggi di luar bandar perlu dilaksanakan terutamanya di kawasan yang berdekatan dengan sempadan.


STRATEGI SS 2.2

STRATEGI SS 2.4

MENGURANGKAN IMPAK JENAYAH SIBER DALAM KALANGAN MASYARAKAT LUAR BANDAR

Jenayah siber merupakan jenayah yang dilakukan melalui komputer dalam internet seperti penipuan, kerosakan atau pengubahsuaian atas program atau komputer, kecurian maklumat, capaian secara tidak sah ke atas sistem, pengintipan, penyebaran virus dan banyak lagi.

Dalam era e-commerce yang akan diperluaskan ke luar bandar, jenayah siber perlu dipantau dan dikawal supaya impaknya dapat dikurangkan kepada masyarakat luar bandar. Antara inisiatif yang boleh diambil adalah dengan memberi pendedahan dan kesedaran mengenai bahaya jenayah siber kepada masyarakat luar bandar melalui program latihan ICT yang meliputi ceramah kesedaran jenayah siber.

STRATEGI SS 2.3MEMPERKUKUH PERPADUAN, KEBUDAYAAN DAN KEHARMONIAN KOMUNITI DESA

Keharmonian sesebuah desa memainkan peranan penting bagi memastikan komunitinya hidup sihat, selamat dan sejahtera, selain jaminan keselamatan yang berkekalan. Semangat bersatu padu, saling hormat-menghormati dan tolong-menolong dalam sesebuah desa merupakan satu semangat yang mampu menjamin keharmonian.

Antara inisiatif yang boleh dilakukan oleh pihak Kerajaan adalah:

• Memupuk kesedaran komuniti luar bandar dalam mempertahankan kelestarian, kesenian dan kebudayaan setempat.

• MPKK dan pentadbir tempatan disaran untuk menganjurkan program kesenian dan kebudayaan untuk mengukuhkan keharmonian masyarakat luar bandar.

• Institusi-institusi desa seperti NGO, institusi masjid/agama, persatuan belia, wanita dan usahawan disaran untuk melaksanakan program kemasyarakatan yang melibatkan komuniti desa.

MEMBINA KOMUNITI LUAR BANDAR YANG BERDAYA TAHAN TERHADAP BENCANA

Peningkatan daya tahan masyarakat luar bandar terhadap perubahan iklim dan bencana adalah penting dalam menjamin keselamatan nyawa dan harta benda. Antara bencana yang kerap berlaku di Malaysia adalah banjir, tanah runtuh dan kemarau.

Berdasarkan Laporan DPF Desa Negara (PLANMalaysia, 2017), banjir berlaku hampir setiap tahun khususnya di kawasan yang rendah. Banjir besar di Malaysia pernah direkodkan seawal tahun 1886 dan terkini pada tahun 2014. Kajian DPF Desa Negara mendapati sebanyak 5,010

buah desa yang terlibat dengan peningkatan paras laut yang menyebabkan banjir dan sebanyak 491 buah desa terletak dalam kawasan potensi tanah runtuh. Pelan Risiko Bencana Banjir dan Hazards Map perlu disediakan oleh pihak Kerajaan bagi memberi panduan kepada agensi yang terlibat untuk bertindak mengikut pelan pengurusan bencana apabila berlaku bencana kelak.

Strategi ini adalah penting bagi mengurangkan risiko, kos nyawa dan harta benda, menambah baik pengurusan bencana serta penyediaan kemudahan fizikal yang berdaya tahan bencana. Antara inisiatif


10-8

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Aspek penjagaan kesihatan dan amalan cara hidup sihat di luar bandar perlu dititikberatkan supaya kehidupan yang bekualiti dan sejahtera akan lebih terjamin. Oleh itu, Kerajaan perlu memberi perhatian supaya perkhidmatan kesihatan yang komprehensif boleh diakses oleh masyarakat luar bandar di samping menggalakkan mereka mengamalkan cara hidup sihat. Kerajaan juga perlu melaksanakan pelbagai inisiatif agar masyarakat luar bandar sentiasa berada dalam keadaan yang selamat. Pada masa yang sama, inisiatif yang lebih proaktif dan progresif perlu dijalankan agar usaha untuk menjadikan masyarakat luar bandar yang bersatu padu dan harmoni dapat direalisasikan. Selain pihak Kerajaan, masyarakat luar bandar juga perlu diperkasa supaya menjadi lebih berdaya tahan dalam menghadapi pelbagai risiko bencana.

Bagi mencapai kehidupan masyarakat luar bandar yang sihat, selamat dan sejahtera menjelang tahun 2030, segala permasalahan berkaitan kesihatan, perpaduan dan keselamatan yang wujud pada masa kini perlu diatasi secara sistematik, berhemah dan berkesan.

2

7

yang dicadangkan adalah dengan menggalakkan penubuhan pasukan sukarelawan pemantau. Selain itu, modul latihan pengurusan risiko bencana boleh dibangunkan dan ditambah baik. Sesi sebar luas

pelan pengurusan risiko bencana perlu diadakan untuk memberi kefahaman serta meningkatkan kesiapsiagaan masyarakat luar bandar ketika bencana.


BAB SEBELAS

TERAS 8

11SISTEM PENYAMPAIAN DAN TADBIR URUS

Pewujudan sistem penyampaian dan tadbir urus luar bandar yang berintegriti, cekap dan berkesan; pengukuhan koordinasi dan kolaborasi yang bersepadu; pemerkasaan tadbir urus peringkat desa dan peningkatan penglibatan komuniti dalam merancang, melaksanakan dan memantau pembangunan luar bandar.

Dasar ini menekankan kepada pewujudan sistem penyampaian dan tadbir urus luar bandar yang berintegriti, cekap dan berkesan di semua peringkat persekutuan, negeri, bahagian/daerah dan desa/kampung. Penyelarasan, sinergi dan koordinasi yang terancang antara Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan Negeri adalah perlu untuk melicinkan tadbir urus di luar bandar. Tadbir urus di peringkat akar umbi (kampung dan desa) perlu dimantapkan agar lebih dinamik, inovatif, cekap dan berkesan bagi memastikan agenda pembangunan luar bandar dilaksanakan dan memberi impak kepada masyarakat.

Sistem pengurusan luar bandar mesti mempunyai misi yang jelas, mengamalkan tadbir urus yang baik (good governance) dan mempunyai mekanisme perancangan, pelaksanaan, pengawasan, pemantauan dan penilaian yang mantap.

Kesungguhan dan komitmen Kerajaan dalam pembangunan luar bandar direalisasikan dengan penyediaan peruntukan yang berterusan kepada pembangunan luar bandar.

SISTEM PENYAMPAIANDAN TADBIR URUSBERKESAN

11-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 8 - SISTEM PENYAMPAIAN DAN TADBIR URUS

SISTEM PEN

YAM

PAIAN

ASPIR

ASI

0102

03

04

05

06

07

0809

Peningkatan penglibatanbelia dalam kepimpinan luarbandar

Tadbir urus yangbaik dan cekap

Memperkasa libat urusdengan Kerajaan Negeridalam projek pembangunan

Memperkasa institusipentadbiran desa

Memperkasa sistem auditdalaman dan luaran setiapprojek pembangunan

Pemimpin di peringkat akarumbi yang berwibawa

Kolaborasi dan penyelarasanfungsi antara agensi secaraefektif

Sistem pangkalan data danteknologi maklumat yanglengkap dan bersepadu

Peruntukan pembangunan luarbandar yang mencukupi danmenyeluruh

Sistempenyampaiandan tadbirurus berkesan

08

Peralatan teknologi canggih membantu dalam urusan tadbir urus yang berkesan

CABARANTadbir urus yang sistematik dan efisien merupakan satu prasyarat untuk kelicinan sistem penyampaian dan pengurusan pambangunan luar bandar. Tadbir urus yang berkesan perlu mengambil kira keperluan dan keunikan serta perbezaan tahap kemajuan masyarakat setempat. Dalam konteks ini, perancangan dan strategi pembangunan luar bandar juga perlu dilaksanakan di peringkat ruang yang lebih kecil termasuk peringkat negeri, bahagian/daerah dan desa.

Beberapa cabaran telah dikenal pasti untuk melaksanakan tadbir urus yang baik di luar bandar. Antaranya adalah keperluan kepada anjakan paradigma, kepimpinan berintegriti, kemahiran mengurus dengan cekap dan berkesan serta penaiktarafan sistem pangkalan data yang lengkap dalam pengurusan pembangunan luar bandar.

ANJAKAN PARADIGMA

Anjakan paradigma diperlukan dalam tadbir urus desa untuk memacu pembangunan luar bandar masa hadapan dan menghadapi cabaran urbanisasi, teknologi baharu dalam era 4IR, penyesuaian gaya hidup, ancaman perubahan iklim dan persaingan global.

Pembangunan luar bandar memerlukan anjakan paradigma yang menyeluruh dengan mengambil kira kerjasama strategik pelbagai pemegang taruh dan pengupayaan komuniti dalam pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up). Anjakan ini memerlukan penglibatan pelbagai pihak di peringkat Kementerian, Kerajaan Negeri dan pentadbiran desa.

KEUPAYAAN TADBIR URUS

Antara cabaran teras ini adalah bagi meningkatkan keupayaan tadbir urus dari segi pengurusan dan perancangan sumber manusia, sifat integriti, sistem perancangan, pengurusan, pembinaan pangkalan data, penyampaian maklumat, kecekapan pelaksanaan, koordinasi, kerjasama dan pemantauan serta jalinan hubungan rentas sempadan antarabangsa.

Pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up) dan pembangunan mampan berpacukan komuniti memerlukan peningkatan keupayaan pentadbiran di peringkat akar umbi dan memperkasa penglibatan komuniti dalam proses pembangunan. Masyarakat luar bandar masih memerlukan sokongan dan dorongan yang berterusan daripada agensi-agensi

Kerajaan untuk memajukan ekonomi dan meningkatkan kualiti hidup demi kesejahteraan dan kemakmuran sejagat.

SISTEM PANGKALAN DATA

Bagi meningkatkan keupayaan dan keberkesanan tadbir urus, jentera perancangan di peringkat luar bandar perlu diperkasa. Perancangan ini melibatkan sistem pangkalan data yang lengkap termasuk data-data geomatik dan bukan spatial. Data dan maklumat geomatik perlu diperincikan sehingga ke peringkat desa dan mempunyai kod guna tanah berkaitan lot tanah, taburan rumah, prasarana dan sumber alam semula jadi.

Dalam konteks dasar pembangunan negara, terdapat keperluan untuk meningkatkan kecemerlangan tadbir urus desa ke arah mewujudkan luar bandar yang aktif, maju, indah dan mampan. Usaha ini memerlukan tindakan yang strategik dan berterusan bagi meningkatkan penglibatan komuniti desa dalam merancang dan melaksanakan pelbagai projek dan program pembangunan.

PERTINDIHAN PELAKSANAAN DASAR

Pelbagai agensi pelaksana terlibat dalam pembangunan di peringkat luar bandar. Secara tidak langsung, pelaksanaan ini menyebabkan berlakunya pertindihan dari segi kumpulan sasar dan kawasan terlibat. Keadaan ini boleh mewujudkan penggunaan sumber yang tidak efisien. Sebagai contoh, pembangunan pesat industri gas dan petroleum (RAPID) di Pengerang, Johor turut mempengaruhi wilayah pentadbiran KEJORA. Justeru, pengurusan KEJORA perlu menyesuaikan dasar ini agar ia memenuhi keperluan masyarakat setempat.


TU 3KEPIMPINAN LUAR BANDAR YANG BERWIBAWAStrategi 3.1 Memantapkan kepimpinan MPKK dan pelaksanaan

pembangunan yang lebih profesional

Strategi 3.2 Menarik minat golongan profesional/belia/wanita untuk melibatkan diri dalam kepimpinan MPKK

TU 1

INTEGRASI DAN PENYELARASAN PELAKSANAAN DASAR-DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARStrategi 1.1 Menyelaras pelaksanaan dasar-dasar pembangunan luar

bandar di peringkat persekutuan dan negeri

Strategi 1.2 Memantapkan pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up) dalam pelaksanaan dasar di peringkat masyarakat setempat

Strategi 1.3 Merapatkan jaringan kerjasama antara agensi Kerajaan dan sektor swasta/korporat bagi mentransformasi kawasan

luar bandar

Strategi 1.4 Mengurangkan/mengelakkan pertindihan peranan dan bidang tugas dengan agensi lain berhubung pembangunan luar bandar

TU 2

TADBIR URUS LUAR BANDAR YANG CEKAP, BERKESAN DAN BERINTEGRITIStrategi 2.1 Memantapkan jentera pentadbiran dan pelaksanaan

pembangunan yang lebih profesional dan berintegriti

Strategi 2.2 Membangunkan ekosistem digital pembangunan luar bandar yang komprehensif dan lengkap

Strategi 2.3 Memperkasa institusi adat dalam pembangunan luar bandar

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 8 - SISTEM PENYAMPAIAN DAN TADBIR URUS

11-4

PERNYATAAN DASAR - TU 1INTEGRASI DAN PENYELARASAN PELAKSANAAN DASAR-DASARPEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Teras ini perlu untuk menyelaras dasar dan jentera pelaksanaan pembangunan di pelbagai peringkat dan menggembleng muafakat strategik dalam kalangan pemegang taruh dan komuniti dengan pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up). Tambahan pula, agensi Kerajaan perlu bersinergi dalam melaksanakan dasar luar bandar.

KPLB memegang tanggungjawab yang penting dalam meneraju pembangunan kawasan luar bandar di Malaysia. Selain itu, penglibatan agensi Kerajaan dan pemegang taruh berkaitan turut mempunyai peranan yang penting dalam mentadbir pembangunan luar bandar yang bersepadu demi mencapai hasrat pembangunan negara. Pentadbiran dan pengurusan luar bandar di Malaysia terbahagi kepada tiga peringkat iaitu Kerajaan Persekutuan, Kerajaan Negeri dan Kerajaan Tempatan.

Antara isu utama yang wujud dalam pentadbiran pembangunan luar bandar pada masa kini adalah:

• Perhubungan agensi peringkat persekutuan, negeri dan daerah.

• Kerjasama bersepadu antara agensi dan industri.

• Pertindihan fungsi dan peranan agensi terutamanya dalam penyaluran bantuan.

• Pembangunan setempat tidak mempunyai fokus yang jelas.

Keperluan kepada penyelarasan dasar dan kerjasama strategik dalam kalangan pemegang taruh di pelbagai peringkat perlu bagi menangani cabaran persaingan ekonomi di peringkat nasional dan global.

Memantapkan pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up)dalam pelaksanaan dasar di peringkat masyarakat setempatSTRATEGI 1.2Merapatkan jaringan kerjasama antara agensi Kerajaan dan sektor swasta/korporat bagi mentransformasi kawasan luar bandar

STRATEGI 1.3Mengurangkan/mengelakkan pertindihan peranan dan bidang tugas dengan agensi lain berhubung pembangunan luar bandar

STRATEGI 1.4

Menyelaras pelaksanaan dasar-dasar pembangunan luar bandar di peringkat persekutuan dan negeriSTRATEGI 1.1

STRATEGI TU 1.1MENYELARAS PELAKSANAAN DASAR-DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDAR DI PERINGKAT PERSEKUTUAN DAN NEGERI

Pengurusan tadbir desa di peringkat persekutuan diterajui oleh KPLB dan mendapat kerjasama daripada pelbagai kementerian. Semua projek, pelan dan dasar pembangunan luar bandar di peringkat persekutuan dan negeri perlu diselaraskan dengan keperluan nasional.

Dasar ini mencadangkan pembentukan Majlis Tindakan Pembangunan Luar Bandar yang berfungsi bagi merangka, memantau dan menyelaras pembangunan luar bandar merentasi Kementerian. Majlis tertinggi Kerajaan mengenai pembangunan luar bandar ini dicadang untuk dipengerusikan oleh

Yang Amat Berhormat Perdana Menteri/Yang Amat Berhormat Timbalan Perdana Menteri dan anggotanya terdiri daripada Menteri Besar/Ketua Menteri dan Menteri di Kementerian yang terlibat dalam pembangunan luar bandar serta wakil-wakil pemegang taruh.

Keberhasilan Majlis Tindakan ini adalah: • Memperkukuhkanhubunganantaraagensi.• Penggunaansumberyanglebihefisien.• Pembangunansetempatyangterancangdan

komprehensif.


STRATEGI TU 1.3

STRATEGI TU 1.2

MERAPATKAN JARINGAN KERJASAMA ANTARA AGENSI KERAJAAN DAN SEKTOR SWASTA/ KORPORAT BAGI MENTRANSFORMASI KAWASAN LUAR BANDAR

MEMANTAPKAN PENDEKATAN BAWAH-KE-ATAS (BOTTOM-UP) DALAM PELAKSANAAN DASAR DI PERINGKAT MASYARAKAT SETEMPAT

Pembangunan inklusif memerlukan penyertaan masyarakat tempatan dalam pelbagai aktiviti ekonomi sama ada sebagai usahawan yang menawarkan perkhidmatan dan pengeluaran barangan atau sebagai pekerja yang meraih pendapatan daripada peluang pekerjaan yang diwujudkan. Antara pendekatan yang akan dilaksanakan ialah agensi luar bandar dan industri melaksanakan program pembangunan luar bandar secara kerjasama strategik dan mengoptimumkan kepakaran universiti awam di setiap negeri bagi menjayakan penyelidikan, pembangunan dan pengkomersialan di luar bandar. Di samping itu,

Pendekatan bawah-ke-atas (bottom-up) merujuk kepada penglibatan komuniti dalam penyediaan perancangan peringkat tempatan, pelaksanaan projek pembangunan bersama agensi Kerajaan dan pihak berkaitan. Hal ini amat penting bagi memastikan perancangan projek pembangunan di sesebuah kawasan luar bandar memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat setempat serta mengurangkan kos. Asas pendekatan ini telah diperkenalkan menerusi program Gerakan Daya Wawasan dan Program Desa Lestari dengan penglibatan aktif pentadbir dan masyarakat luar bandar.

agensi Kerajaan dan pemain industri perlu mengenal pasti elemen 4IR yang boleh diaplikasi dalam pembangunan luar bandar.

Program pembangunan luar bandar boleh menggunakan mekanisme yang sama sebagaimana di PKD yang bertujuan untuk menjimatkan kos perbelanjaan, mengurangkan penglibatan tenaga kerja dan menghasilkan output yang berimpak tinggi. Institusi pengajian tinggi boleh menjalin kerjasama dengan agensi Kerajaan dan industri bagi menjayakan R&D di kawasan luar bandar.

Proses penyediaan perancangan dan pelaksanaan pembangunan memberikan pengalaman dan meningkatkan keupayaan ahli komuniti dan kepimpinan desa yang terlibat. Proses ini mampu menyemai semangat kekitaan dan pengorbanan terhadap inisiatif yang dilaksanakan. Kesannya, penglibatan masyarakat setempat dalam perancangan pembangunan membolehkan projek pembangunan dapat dimanfaatkan dan dihargai oleh masyarakat untuk jangka masa panjang.


11-4

STRATEGI TU 1.4MENGURANGKAN/MENGELAKKAN PERTINDIHAN PERANAN DAN BIDANGTUGAS DENGAN AGENSI LAIN BERHUBUNG PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Pembangunan luar bandar melibatkan penyertaan pelbagai agensi dan kementerian dalam merancang, melaksana dan memantau pencapaian pembangunan. Setiap Agensi atau Kementerian mempunyai keutamaan dan prosedur operasi yang pelbagai sehingga menyukarkan penyelarasan dan pelaksanaan pembangunan secara cekap. Sehubungan itu, KPLB akan mengkaji keperluan

penggubalan Akta Pembangunan Luar Bandar bagi tujuan mengelakkan/mengurangkan pertindihan dan meningkatkan penyelarasan aktiviti Agensi/Kementerian dalam perancangan dan pembangunan luar bandar. Bagi merealisasikan strategi ini, KPLB akan mengadakan libat urus bersama pihak berkepentingan.

Tadbir urus luar bandar yang cekap dan berintegriti akan memberi kesan kepada pembangunan luar bandar yang sejahtera, berdaya tahan dan berinformasi. Bagi mencapai objektif tersebut, beberapa inisiatif wajar diberi perhatian seperti memantapkan jentera pentadbiran yang lebih profesional, membangunkan ekosistem digital yang komprehensif, meningkatkan keberkesanan pentadbiran pejabat daerah, memperkasa institusi

PERNYATAAN DASAR - TU 2TADBIR URUS LUAR BANDAR YANG CEKAP, BERKESAN DAN BERINTEGRITI

MPKK, memperkasa tadbir urus aset dan mengiktiraf institusi adat dalam pembangunan luar bandar.

Kesemua inisiatif ini perlu dilaksanakan secara komprehensif dan holistik untuk mencapai objektif yang ditetapkan. Justeru, kerjasama pelbagai agensi yang meliputi Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri adalah sangat penting.

Membangunkan ekosistem digital pembangunan luar bandar yang komprehensif dan lengkapSTRATEGI 2.2

Memperkasa institusi adat dalam pembangunan luar bandarSTRATEGI 2.3

Memantapkan jentera pentadbiran dan pelaksanaan pembangunan yang lebih profesional dan berintegritiSTRATEGI 2.1


STRATEGI TU 2.1MEMANTAPKAN JENTERA PENTADBIRAN DAN PELAKSANAAN PEMBANGUNAN YANG LEBIH PROFESIONAL DAN BERINTEGRITI

Kerajaan komited meneruskan usaha untuk meningkatkan keberkesanan sistem penyampaian dan tadbir urus jentera pentadbiran serta pelaksanaan pembangunan luar bandar. Usaha ini termasuklah meningkatkan keupayaan teknologi maklumat dan komunikasi di agensi berkaitan pembangunan luar bandar dan di rangkaian pusat-pusat penyebaran informasi seperti PKD.

Selaras dengan perkembangan teknologi maklumat dan ekonomi digital, penjawat awam di agensi berkaitan pembangunan luar bandar perlu diberi latihan berterusan untuk meningkatkan kemahiran

ICT. Penekanan turut diberikan dalam usaha membina sahsiah, integriti dan kemahiran pengurusan dalam kalangan pegawai agensi bagi melahirkan budaya kerja yang berprestasi tinggi.

Bagi memperkukuh sistem penyampaian, prosedur operasi Kerajaan perlu ditambah baik dari semasa ke semasa. Ini termasuk keperluan pegawai agensi untuk mengadakan pertemuan dan perbincangan dengan komuniti desa dengan lebih kerap dan secara langsung. Selain itu, kajian impak perlu dibuat bagi menilai keberkesanan program-program pembangunan luar bandar yang telah dilaksanakan.

STRATEGI TU 2.2MEMBANGUNKAN EKOSISTEM DIGITAL PEMBANGUNAN LUAR BANDAR YANG KOMPREHENSIF DAN LENGKAP

Ekosistem digital pembangunan luar bandar yang komprehensif dan lengkap penting ke arah sistem penyampaian dan tadbir urus yang berkesan. Dalam ekosistem digital ini terdapat empat lapisan rangkaian digital iaitu:

• Infrastruktur.• Infostruktur.• Data capture.• Inovasi.

Keempat-empat lapisan ekosistem digital ini perlu dibangunkan oleh Kerajaan dan pihak swasta (Rajah 11.1). Pihak Kerajaan perlu menyediakan infrastruktur digital dan infostruktur, manakala pihak swasta berperanan dalam lapisan data capture dan inovasi. Kolaborasi kedua-dua pihak ini amat penting dalam merealisasikan ekonomi digital. Dalam konteks pembangunan luar bandar, inisiatif bersama perlu dijalankan oleh pemegang taruh berkaitan dalam membina ekosistem digital luar bandar.

Rajah 11.1: Model ekosistem digital 4 lapisan.Sumber: MIGHT (2017)

L4 : Innovation• Apps• Solutions

State WIFI

By Government/Telcos

By Government

Connectivity Through IoT

By SMEs

By Start-ups

State Digital Infostructure

State/CityServices

Mobility

Safety

Utilities

New InnovativeProduct & Services D

IGITA

L ECO

NO

MY

L1 : Infrastructure• Fibrisation• Broadband

L3 : Data Capture• Sensors• City Services• Data Centres

L2 : Infostructure• Integration• Geomatics• Open data policy• Big data• Analytics & Insights


11-4

STRATEGI TU 2.3MEMPERKASA INSTITUSI ADAT DALAM PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Mahkamah Adat dan Balai Adat adalah institusi penting kepada pembangunan dan kemampanan komuniti luar bandar khususnya di Negeri Sembilan, Sabah dan Sarawak. Mahkamah Bumiputera Sarawak, Mahkamah Anak Negeri Sabah, Balai Adat Undang Luak (Negeri Sembilan) dan Balai Adat (Orang Asli) penting dalam menyelesaikan isu-isu berkaitan dengan adat dan kepercayaan dalam kalangan masyarakat luar bandar di kawasan yang berkaitan.

Justeru, institusi ini perlu diiktiraf oleh Kerajaan dalam usaha memperkukuh sistem sosial dan jati diri masyarakat. Antara inisiatif bagi memperkasa institusi adat termasuk memperkasa kedudukan dan peranan Mahkamah Adat dan Balai Adat serta mengambil kira pandangan dan keputusan

berdasarkan skop dan bidang kuasa institusi adat tersebut.

Kepelbagaian adat dan budaya masyarakat di Negeri Sabah dan Sarawak

Kepimpinan yang berwibawa merujuk kepada kemampuan menjadi pengurus dan pemimpin organisasi serta berupaya membangunkan sumber manusia di bawah bidang kuasanya. Ia juga mampu membina budaya organisasi yang cemerlang. Justeru, pemimpin yang berjaya adalah pemimpin yang mampu mentransformasi manusia dan membangun budaya organisasi. Kedua-dua fungsi itu hanya dapat dilaksanakan oleh pemimpin yang berwawasan, berwibawa dan membangun potensi setiap individu sehingga menjadi manusia yang produktif dan cemerlang.

Kepimpinan luar bandar mampu menggerakkan perubahan minda dan sikap dalam kalangan masyarakat untuk menghadapi cabaran masa hadapan. Sebagai pemimpin organisasi, mereka

PERNYATAAN DASAR - TU 3KEPIMPINAN LUAR BANDAR YANG BERWIBAWA

harus mampu membudayakan nilai, sikap dan amalan positif dalam kalangan warga organisasi. Kesepaduan nilai menjadi motivasi dalaman, kekuatan dan pendorong sehingga seseorang ahli sanggup melakukan sesuatu dengan penuh iltizam.

Secara umum, organisasi cemerlang mempunyai budaya yang kukuh, nilai yang dikongsi dan dihayati bersama. Kepimpinan luar bandar perlu menggabungkan kekuatan nilai kepimpinan dan keterampilan budaya bagi merealisasikan pengurusan strategik kepimpinan luar bandar. Oleh itu, kekuatan kepimpinan luar bandar amat penting dalam memacu pembangunan dan mengubah sikap dalam kalangan masyarakat bagi menghadapi cabaran masa hadapan.

Menarik minat golongan profesional/belia/wanita untuk melibatkan diri dalam kepimpinan MPKKSTRATEGI 3.2

Memantapkan kepimpinan MPKK dan pelaksanaan pembangunan yang lebih profesionalSTRATEGI 3.1


STRATEGI TU 3.1MEMANTAPKAN KEPIMPINAN MPKK DAN PELAKSANAAN PEMBANGUNAN YANG LEBIH PROFESIONAL

Dasar ini membawa institusi kepimpinan luar bandar ke suatu tahap yang lebih dinamik dan progresif sesuai dengan perubahan masa. KPLB komited untuk memperkasakan MPKK bagi melahirkan kepimpinan yang profesional dalam pengurusan desa. Selaras dengan peranan MPKK sebagai peneraju utama peringkat komuniti dalam agenda transformasi negara, pelbagai inisiatif dilaksanakan dalam bentuk pembangunan kapasiti modal insan bagi meningkatkan pengetahuan, kemahiran dan keterampilan kepimpinan.

Selari dengan peranan MPKK yang semakin mencabar, pihak Kerajaan telah mengiktiraf peranan mereka dengan memperkasa dan menjenamakan semula institusi tersebut daripada Jawatankuasa Keselamatan dan Kemajuan Kampung (JKKK). Antara inisiatif yang telah dilaksanakan ialah mewujudkan kerjasama antara Institut Kemajuan

Desa (INFRA) dengan UniKL melalui program Sijil Tadbir Urus Desa yang melibatkan ahli MPKK bagi meningkatkan tahap profesionalisme dalam kalangan pemimpin di peringkat akar umbi.

Institusi MPKK perlu diperkasa bagi mewujudkan tadbir urus luar bandar yang cekap.

STRATEGI TU 3.2MENARIK MINAT GOLONGAN PROFESIONAL/BELIA/WANITA UNTUK MELIBATKAN DIRI DALAM KEPIMPINAN MPKK

MPKK merupakan organisasi induk dalam pentadbiran desa. Pentadbiran MPKK melibatkan mesyuarat yang membincangkan pelbagai isu dan masalah setempat sebelum perkara tersebut diangkat ke peringkat yang lebih tinggi. Bagi pentadbiran di peringkat mukim, penghulu berperanan melaporkan masalah, aduan dan rayuan penduduk kepada Pegawai Daerah dan melaporkan kepada Pihak Berkuasa Negeri. Manakala di peringkat Persekutuan, MPKK diletakkan di bawah bidang kuasa KPLB.

Keanggotaan MPKK terdiri daripada seorang Pengerusi, seorang Setiausaha dan 11 Ahli Jawatankuasa. Anggota MPKK adalah individu yang dilantik untuk berkhidmat secara sukarela kepada Kerajaan.

Sehubungan itu, MPKK memerlukan suatu perubahan struktur yang menyeluruh untuk menarik minat penglibatan profesional, belia dan wanita. Penglibatan mereka dalam MPKK amat penting

bagi mengubah landskap kepimpinan luar bandar yang berwawasan dan berintegriti. Tatacara Pengurusan MPKK turut menjadi nilai tambah selaras dengan penjenamaan semula institusi tersebut.

Golongan professional/belia/wanita sangat penting dalam mengubah landskap kepimpinan luar bandar.


11-4

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Sistem pentadbiran luar bandar di Malaysia terdiri daripada tiga peringkat iaitu peringkat persekutuan, negeri dan daerah. KPLB merupakan peneraju dalam pembangunan luar bandar dan komited untuk memperkasa MPKK bagi melahirkan kepimpinan yang profesional dalam pengurusan desa. MPKK juga berperanan sebagai peneraju utama di peringkat komuniti dalam agenda transformasi negara.

Barisan kepimpinan luar bandar perlu diperkasakan untuk menghadapi pelbagai cabaran pada masa hadapan. Pentadbiran kepimpinan luar bandar akan berubah kepada penggunaan ICT sepenuhnya selaras dengan ekonomi digital. Cabaran baharu ini memerlukan idea dan anjakan paradigma yang kreatif dan inovatif untuk menjana pembangunan luar bandar. Penglibatan golongan profesional, belia dan wanita dalam MPKK penting bagi mengubah landskap kepimpinan desa yang berwawasan dan berintegriti.

3

9


BAB DUA BELAS

TERAS 9

12BIODIVERSITIDAN ALAM SEKITAR

Pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti serta kelestarian alam sekitar luar bandar dengan pendekatan pembangunan mampan, meningkatkan kesedaran tanggungjawab masyarakat dan menggalakkan cara hidup mesra alam.

Teras ini digubal untuk mewujudkan keseimbangan antara aspek mengekalkan keindahan dan keaslian alam semula jadi dan biodiversiti, dengan pembangunan ekonomi dan sosiobudaya masyarakat luar bandar yang inklusif. Kehidupan masyarakat luar bandar yang mampan menjelang tahun 2030 adalah berkait rapat dengan keupayaan mereka dalam memelihara serta mengurus biodiversiti dan alam sekitar berpandukan amalan pengurusan terbaik dan berkesan.

Berdasarkan kenyataan Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar (NRE) atau kini dikenali sebagai Kementerian Tenaga, Sains, Teknologi, Alam Sekitar dan Perubahan Iklim (MESTECC), Kerajaan Malaysia komited terhadap amalan penggunaan sumber secara mampan yang mana sasaran sekurang-kurangnya 50.0 peratus kawasan tanah negara dengan liputan hutan dan dirian pokok. Kerajaan Sarawak juga turut menyatakan komitmen yang sama di mana lebih 50.0 peratus kawasan darat negeri diperuntukkan sebagai hutan simpan kekal dan taman negara.

Pernyataan dasar umum ini memberi fokus kepada pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti serta kelestarian alam sekitar luar bandar dengan pendekatan pembangunan mampan, meningkatkan kesedaran tanggungjawab masyarakat dan menggalakkan cara hidup mesra alam.

Bagi merealisasikan hasrat teras ini, usaha yang bersepadu dan berinovatif antara agensi Kerajaan yang berkaitan, masyarakat luar bandar di pelbagai peringkat serta Pihak Berkuasa Tempatan amat diperlukan bagi merangka pelan dan seterusnya melaksanakan strategi dan tindakan yang dinyatakan dalam dokumen teras ini.

BIODIVERSITI DANALAM SEKITARMAMPAN

12-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 9 - BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR

ALAM SEK

ITAR

Biodiversitidan alamsekitarmampan 09

ASPIR

ASI

0102

03

04

05

06

07

08

0910

Flora dan fauna serta alam semula jadi dilindungi daripada kepupusan dan kerosakan

Aplikasi teknologi terbaik berpandukan4IR dalam amalan pengurusan danpemantauan sumber asli dan alam sekitar

Mempertingkatkan keprihatinan masyarakat luar bandar dalammengekalkan adat, budaya dan warisan

Mengekalkan kelestarian alamsekitar menerusi tindakanpenguatkuasaan undang-undang dan peraturan

Memantapkan amalan hijau menerusi pendidikan alamsekitar dan memperkasapasukan sukarelawan alamsekitar di peringkat desa

Mempertingkatkan keupayaankomuniti bagi memastikanpembangunan mengambilkiraaspirasi dan kehendak setempat

Sumber asli dan alam sekitar sertabiodiversiti dilestarikan bagi menjanasosioekonomi masyarakat luar bandar

Alam sekitar yang berdaya tahan terhadap perubahan iklim dan bebas daripadapencemaran dan/atau lain-lain bentuk bahaya

Kelestarian dalam pembangunan danpengurusan sumber alam sekitar perludikekalkan

Persekitaran luar bandar yang bersih, indah dan kondusifuntuk kehidupan yang berkualiti

CABARANTeras ini menggariskan mengenai pengurusan pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti untuk mengekalkan kelestarian alam sekitar melalui pelbagai inisiatif dan penguatkuasaan. Antara cabaran yang dihadapi untuk merealisasikan teras ini adalah mengurus keseimbangan antara kehendak pembangunan dan pemeliharaan; tanah milik persendirian berdekatan Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS); ketidakselarasan dasar berkaitan alam sekitar dan biodiversiti dengan aspirasi masyarakat luar bandar dan agensi; dan menerapkan ilmu tradisional dan elemen teknologi terbaik.

MENGURUS KESEIMBANGAN ANTARA KEHENDAK PEMBANGUNAN DAN PEMELIHARAAN

Mengurus dan menyeimbangkan antara kepentingan ekonomi dan pemeliharaan alam sekitar dan biodiversiti menjadi salah satu isu utama yang perlu dihadapi di luar bandar pada masa hadapan. Sungguhpun kepentingan ekonomi masih mendapat keutamaan dalam proses kelulusan pembangunan di kawasan luar bandar, pada masa yang sama, usaha yang lebih bersepadu serta proaktif perlu dipertingkatkan bagi memelihara dan memulihara alam sekitar.

Usaha ini penting bagi memastikan impak pembangunan yang dilaksanakan memberi manfaat yang optimum kepada masyarakat luar bandar dari segi peningkatan taraf sosioekonomi dan kelestarian alam sekitar. Ia juga memastikan kualiti persekitaran di luar bandar terus terpelihara dan kekal berada pada tahap yang terbaik.

TANAH MILIK PERSENDIRIAN BERDEKATAN KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)

Kewujudan tanah milik persendirian di luar bandar yang terletak berdekatan dengan zon pemeliharaan/penampan atau KSAS turut mendapat perhatian dalam teras ini. Justeru, adalah penting untuk memastikan sebarang aktiviti pembangunan yang dijalankan oleh setiap pemilik tanah tidak akan mendatangkan kemudaratan kepada biodiversiti dan alam sekitar di luar bandar. Terdapat juga cabaran berkaitan keupayaan agensi Kerajaan yang berkaitan serta komuniti setempat untuk mengawal dan memantau sebarang aktiviti bersifat pencerobohan atau pelanggaran peraturan alam sekitar di kawasan pemeliharaan/zon penampan.

Projek infrastruktur moden dan berskala besar seperti pembinaan lebuhraya perlu mengambilkira kesan jangka panjang kepada pembangunan sosioekonomi setempat selain meminimakan kesan negatif terhadap alam sekitar dan biodiversiti luar bandar.

Pengurusan sumber alam semula jadi dan biodiversiti secara mampan perlu dijadikan sebagai strategi “serampang dua mata” iaitu menjamin kelestarian sumber serta memberikan nilai tambah ekonomi kepada masyarakat luar bandar.

Penggunaan teknologi moden menerusi pemantauan jarak jauh seperti drone dan imej satelit serta kewujudan sukarelawan pemantau komuniti dilihat mampu memberi kelebihan kepada agensi serta komuniti yang terlibat bagi mengawal dan memantau aktiviti pembangunan yang berdekatan dengan KSAS.


KETIDAKSELARASAN DASAR BERKAITAN ALAM SEKITAR DAN BIODIVERSITI DENGAN ASPIRASI MASYARAKAT LUAR BANDAR DAN AGENSI

Dasar berkaitan biodiversiti dan alam sekitar dirangka bertujuan untuk menambah baik dan memperkasa peranan agensi yang berkaitan dan meningkatkan fungsi serta penglibatan anggota masyarakat. Sehubungan itu, penggubalan sesuatu dasar perlulah mengambil kira input masyarakat dan keperluan terhadap pendidikan alam sekitar. Sokongan dan komitmen adalah diperlukan daripada masyarakat untuk memastikan pemeliharaan alam sekitar dan pemuliharaan biodiversiti dapat dicapai.

Masih terdapat beberapa cabaran utama yang perlu dihadapi bagi menterjemah dan merealisasikan hasrat sesuatu dasar dalam bentuk strategi dan tindakan yang berkesan sama ada di peringkat agensi mahupun di peringkat masyarakat. Sistem penyampaian maklumat, proses libatsama masyarakat dan kumpulan sasar serta penguatkuasaan perlulah ditambah baik supaya selari dengan perubahan kehendak dan peredaran masa serta perkembangan pesat bidang teknologi.

Usaha yang lebih bersepadu perlu dilaksana bagi meningkatkan kerjasama pelbagai agensi dan komuniti yang berkaitan dalam merangka pelan, memantau dan mengambil tindakan terhadap isu-isu yang timbul berkaitan biodiversiti dan alam sekitar di luar bandar.

Pelbagai kaedah baharu yang inovatif perlu dikenal pasti dan diterapkan dalam usaha mempercepatkan tempoh penerimaan dan penyaluran dana yang diperlukan untuk melaksanakan projek pembangunan dan pemeliharaan alam sekitar di kawasan luar bandar. Agensi-agensi yang terlibat perlu memastikan peruntukan yang diluluskan dapat disalurkan dan diurus tadbir secara cekap bagi merealisasikan pelaksanaan sesuatu projek untuk digunakan bagi aktiviti berkaitan pemeliharaan alam sekitar dan pemuliharaan biodiversiti.

Aktiviti pembangunan kawasan tanah tinggi termasuklah bagi tujuan pertanian dan pelancongan perlulah dipantau melalui kerjasama agensi dan komuniti supaya tidak memudaratkan penduduk dan menjejaskan kualiti alam sekitar.

Aktiviti pembukaan tanah boleh mengancam kelestarian alam sekitar dan biodiversiti sekiranya tidak disertai oleh langkah-langkah mitigasi yang bersesuaian dan berkesan.

Pemerkasaan aspek modal insan luar bandar bagi mengurus sendiri sumber alam termasuklah mewujudkan Rakan Alam Sekitar sebagai skuad pemantau di peringkat komuniti mampu memberikan kesan positif dalam jangka masa panjang.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 9 - BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR

12-4

MENERAPKAN ILMU TRADISIONAL DAN ELEMEN TEKNOLOGI TERBAIK

Perubahan minda dan sikap masyarakat luar bandar terhadap kepentingan menjaga biodiversiti dan alam sekitar turut menjadi cabaran yang ditekankan dalam teras ini. Keterdedahan masyarakat di luar bandar hari ini dengan arus pemodenan wajar dimanfaatkan sepenuhnya bagi merangka serta melaksanakan pelbagai inisiatif ke arah memperkukuh penerapan, penggunaan dan penyebaran ilmu tradisional yang bermanfaat.

Generasi muda pula perlu didedahkan dengan pengetahuan dan kemahiran yang didasari oleh ilmu tradisional sebelum mereka meneruskan usaha pengkomersialan hasil sumber alam sedia ada seperti pembuatan produk perubatan tradisional, kosmetik, penjagaan diri dan makanan kesihatan. Ini adalah penting bagi memastikan penjanaan nilai tambah kepada ekonomi setempat dapat disusuli oleh kesedaran untuk terus memelihara keaslian sumber dan ilmu tradisional.

Komitmen berterusan adalah perlu daripada pihak Kerajaan dan semua kumpulan pemegang taruh lain dalam memelihara dan memulihara alam sekitar dan biodiversiti. Justeru, pengiktirafan daripada pihak Kerajaan terhadap sumbangan ilmu tradisional melalui konsep Akses kepada Sumber Biologi dan Perkongsian Faedah (Access and Benefit-Sharing, ABS) perlu diperluaskan sehingga ke peringkat komuniti di luar bandar.

Kebolehan komuniti luar bandar membiakkan anak pokok balak serta tumbuhan herba mampu menjana pendapatan selain meningkatkan usaha memulihkan kawasan hutan dan menjamin kelestarian alam sekitar.

Usaha pendidikan di kawasan pedalaman juga perlu dipertingkatkan supaya tahap kesedaran dan tanggungjawab bagi memulihara alam sekitar dan biodiversiti dapat diterapkan secara lebih berkesan. Selain itu, usaha ini penting untuk mewujudkan sokongan jangka panjang kepada masyarakat setempat. Seterusnya, penggunaan teknologi terbaik dan bersesuaian dalam pengurusan alam sekitar mampu dipertingkatkan menerusi proses pembelajaran, latihan serta pendedahan secara berterusan.


BD 1

PENGURUSAN BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR LUAR BANDAR BERPANDUKAN KONSEP PENGGUNAAN DAN PENGELUARAN MAMPAN

Strategi 1.1 Melindungi biodiversiti dan alam sekitar daripada aktiviti tidak mampan di desa

Strategi 1.2 Menggalakkan amalan pertanian hijau dalam kalangan komuniti desa

Strategi 1.3 Mengintegrasikan pengetahuan tradisional dalam pengurusan alam sekitar luar bandar yang melibatkan komuniti desa

Strategi 1.4 Memanfaatkan kawasan yang dikenal pasti bagi biodiversiti luar bandar menerusi projek ekonomi hijau

BD 3

PERLINDUNGAN KAWASAN HABITAT HIDUPAN LIAR DAN KAWASAN BIODIVERSITI DI KAWASAN DESA

Strategi 3.1 Memantau kelangsungan dan kelestarian kawasan yang diwartakan sebagai habitat hidupan liar dan perlindungan biodiversiti

Strategi 3.2 Menangani konflik manusia-hidupan liar terhadap kawasan penempatan dan aktiviti ekonomi luar bandar

BD 2

PERSEKITARAN YANG BERSIH, SELAMAT DAN MAMPAN UNTUK GENERASI HARI INI DAN AKAN DATANG

Strategi 2.1 Mewujudkan persekitaran desa yang bersih, indah dan mampan

Strategi 2.2 Menggalakkan penggunaan sumber secara cekap bagi menyokong kemampanan alam sekitar

Strategi 2.3 Menambah baik mekanisme timbangtara bagi mengadili kes- kes pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar serta hak asasi penduduk


12-6

PERNYATAAN DASAR - BD 1PENGURUSAN BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR LUAR BANDAR BERPANDUKAN KONSEP PENGGUNAAN DAN PENGELUARAN MAMPAN

Perkembangan populasi, pemodenan hidup dan kepesatan aktiviti perbandaran telah meningkatkan permintaan terhadap penggunaan sumber alam. Kawasan luar bandar yang menyimpan dan memiliki pelbagai khazanah sumber alam sering disasarkan untuk pembangunan serta memenuhi permintaan sumber alam sekitar yang pelbagai dan semakin berkembang.

Sehubungan itu, Kerajaan komited untuk memastikan penggunaan sumber alam sekitar dan

biodiversiti luar bandar dibuat secara mampan dengan menekankan kadar pengeluaran atau penggantian secara semula jadi dalam jangka masa panjang. Jika penggunaan sumber adalah pada kadar yang pantas, kaedah pengurusan yang inovatif diperlukan supaya kadar bahan buangan mampu diurus dengan cekap menerusi proses semula jadi. Teras ini menekankan pengurusan biodiversiti dan alam sekitar luar bandar yang efisien tanpa kompromi terhadap pembangunan yang dilaksanakan.

Menggalakkan amalan pertanian hijau dalam kalangan komuniti desaSTRATEGI 1.2

Mengintegrasikan pengetahuan tradisional dalam pengurusan alam sekitar luar bandar yang melibatkan komuniti desaSTRATEGI 1.3

Memanfaatkan kawasan yang dikenal pasti bagi biodiversiti luar bandar menerusi projek ekonomi hijauSTRATEGI 1.4

Melindungi biodiversiti dan alam sekitar daripada aktiviti tidak mampan di desaSTRATEGI 1.1

STRATEGI BD 1.1MELINDUNGI BIODIVERSITI DAN ALAM SEKITAR DARIPADA AKTIVITI TIDAK MAMPAN DI DESA

Istilah tidak mampan (non-sustainable) digunakan bagi merujuk kepada tindakan mengeksploitasi sumber alam yang boleh diperbaharui sehingga ke tahap ia tidak mampu dipulih serta dijana semula menerusi proses semula jadi. Kawasan luar bandar pula dianggap kaya dengan pelbagai sumber alam termasuklah spesis tumbuhan bernilai perubatan, kayu-kayan bernilai komersial, padang ragut, hutan simpan, kawasan takungan air dan zon maritim serta hasil laut. Justeru, sebarang bentuk aktiviti yang hendak dilaksanakan haruslah mempertimbangkan konsep penggunaan sumber secara mampan.

Penggunaan sumber alam diramal akan meningkat dengan pesat memandangkan masyarakat memerlukan bahan tersebut untuk kehidupan. Justeru, sebuah dasar dan langkah khusus haruslah diwujudkan bagi memastikan penggunaan sumber dibuat secara mampan selain dapat mengurangkan tekanan terhadap biodiversiti dan sumber alam.

Pada masa yang sama, keperluan populasi, permintaan pasaran dan perubahan cara hidup juga dapat dipenuhi.

Pengurusan alam sekitar di desa perlu menerapkan usaha berterusan bagi menggalakkan penglibatan komuniti dan NGO dalam memulihara dan memelihara kawasan hutan, zon penampan, zon perlindungan hidupan liar dan biodiversiti, kawasan sumber perikanan dan kawasan bernilai estatik dan indah. Komuniti yang terlibat dengan aktiviti pengambilan sumber perikanan hendaklah dididik supaya mengamalkan kaedah penangkapan yang mampan, penanaman semula hutan, pengindahan alam sekitar dan kebun di sekitar desa. Bagi mengiktiraf komuniti yang giat melaksanakan inisiatif melindungi biodiversiti di kawasan desa, suatu bentuk anugerah atau pensijilan khas termasuklah Anugerah Desa Hijau Mesra Alam boleh diwujud dan diperluaskan pada masa hadapan.


STRATEGI BD 1.2

STRATEGI BD 1.3

MENGGALAKKAN AMALAN PERTANIAN HIJAU DALAM KALANGAN KOMUNITI DESA

MENGINTEGRASIKAN PENGETAHUAN TRADISIONAL DALAM PENGURUSAN ALAM SEKITAR LUAR BANDAR YANG MELIBATKAN KOMUNITI DESA

Pertanian hijau ditakrifkan sebagai suatu kaedah mempromosi pertumbuhan dan pembangunan pertanian supaya mampu memenuhi permintaan pengguna dan pasaran. Kaedah pertanian hijau berupaya mengurangkan kemudaratan kepada alam sekitar dan biodiversiti, meningkatkan kecekapan penggunaan sumber serta menambah baik ekosistem industri pertanian.

Strategi ini memberi tumpuan kepada sektor pertanian luar bandar supaya terus berkembang dan pada masa yang sama berupaya mengurus pelbagai cabaran baharu yang lebih kompleks. Masyarakat luar bandar yang memiliki aset tanah yang luas dan subur, disaran meningkatkan pengeluaran bagi menampung kehidupan para pekebun kecil dan usahawan berskala komersial. Pihak Kerajaan menerusi pelbagai agensi yang berkaitan hendaklah menggalakkan amalan pertanian hijau dan mampan.

Aplikasi pengetahuan tradisional boleh menyumbang dalam pengurusan biodiversiti dan alam sekitar. Kini, beberapa dasar telah digubal termasuk Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan (DKBK) 2016-2025 (di bawah sub-tema implikasi Warisan Biologi Negara) dan DPF Desa Negara (di bawah Strategi AD2) telah memberi perhatian khusus terhadap kepentingan pengetahuan tradisional. Sebarang perubahan terhadap alam sekitar yang berlaku secara langsung dan tidak langsung akan memberi kesan kepada penduduk luar bandar.

Akibat daripada pertumbuhan ekonomi yang pesat serta permintaan pasaran yang tinggi dan berskala besar terhadap produk sumber asli (tumbuhan herba dan haiwan liar yang dilindungi) akan menyebabkan pengambilan sumber tersebut dijalankan secara pesat. Pertimbangan ekonomi secara berlebihan dan terlalu mengejar kemodenan

Strategi ini mencadangkan inisiatif yang bersesuaian ke arah menggalakkan sektor pertanian luar bandar menerima pakai amalan pertanian hijau dan berhemah termasuklah melalui pemberian insentif dan kemudahan pasaran kepada kelompok petani kecil di luar bandar supaya dapat menggalakkan lagi penglibatan mereka dalam kegiatan pertanian organik dan separa organik. Selain itu, kawal selia lebih berkesan terhadap amalan pertanian berkonsepkan buangan sifar perlu diwujudkan dalam program rejuvenasi dan rehabilitasi tanah di desa. Seterusnya dicadangkan supaya syarikat pertanian dan para pekebun kecil mengguna pakai Amalan Pertanian Baik (Good Agriculture Practice-GAP) selain mempromosikan program pensijilan pertanian bagi meningkatkan minat pihak yang berkepentingan melaksanakan amalan pertanian hijau.

boleh menyebabkan terhakisnya amalan dan warisan pengetahuan tradisional terutamanya dalam kalangan penduduk luar bandar.

Masyarakat di luar bandar telah membina kemahiran pengetahuan tradisional dengan mengintegrasikannya dengan alam sekitar bagi jangka masa panjang. Strategi ini mencadangkan supaya beberapa inisiatif diterima pakai termasuklah mewujudkan kerjasama pintar antara komuniti desa, institusi pendidikan tempatan dan pihak berkepentingan bagi mengenal pasti, merekod dan membangunkan mekanisme pemakaian ilmu pengetahuan tradisional dalam pengurusan sumber alam dan biodiversiti. Seterusnya, penglibatan komuniti desa boleh diperluaskan dalam program pengurusan mampan biodiversiti. Contohnya, sistem tagal/tagang sungai yang diamalkan di Negeri Sabah bagi memelihara sumber ikan dan tagal hutan.


12-8

STRATEGI BD 1.4MEMANFAATKAN KAWASAN YANG DIKENAL PASTI BAGI BIODIVERSITI LUAR BANDAR MENERUSI PROJEK EKONOMI HIJAU

Memelihara dan memulihara biodiversiti dan alam sekitar luar bandar untuk manfaat generasi masa hadapan perlu disandarkan kepada usaha yang inklusif termasuklah di peringkat desa. Usaha ini melibatkan kerjasama antara agensi Kerajaan dan pihak komuniti keseluruhannya.

Dasar-dasar seperti Rancangan Fizikal Negara (RFN 2040) di bawah Teras 2 - Strategi KD2: Perancangan Guna Tanah Holistik; DPF Desa Negara di bawah Strategi AD2 - Pemerkasaan Peranan Komuniti Dalam Penjagaan Alam Sekitar Desa; Dasar Alam Sekitar Negara 2002 di bawah Strategi Hijau Malaysia yang pertama iaitu Pendidikan dan Kesedaran dan DKBK 2016-2025 di bawah Matlamat 1 – Memperkasa dan memantapkan komitmen kesemua kumpulan pemegang taruh bagi memulihara biodiversiti, telah mengambil kira penyertaan masyarakat dalam pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti dan alam sekitar luar bandar.

Strategi ini mencadangkan desa-desa yang dikenal pasti mempunyai sumber biodiversiti yang berpotensi dimanfaat dengan projek ekonomi hijau terutamanya ekopelancongan premium. Projek ekopelancongan premium perlu menggunakan pendekatan yang dipacu oleh keusahawanan komuniti dengan perkongsian pintar bersama kumpulan pemegang taruh yang berkaitan termasuklah agensi Kerajaan, pemain industri ekopelancongan, NGO dan masyarakat umum. Sebarang projek ekopelancongan premium disaran untuk menyediakan kajian kebolehlaksanaan (feasibility study) dengan mengambil kira pelbagai aspek yang bakal menerima kesan daripada operasi projek terutamanya terhadap alam sekitar dan biodiversiti di desa.

Rakyat berhak menikmati alam sekitar yang bersih, selamat dan mampan. Dasar ini menekankan proses pengurusan dan pelaksanaan pembangunan luar bandar secara inklusif dengan mempertimbangkan faktor serta input biodiversiti dan alam sekitar. Pembangunan luar bandar untuk tempoh sehingga tahun 2030 mesti menggunakan pendekatan menggalakkan aktiviti yang menyokong pemuliharaan yang mencipta nilai tambah bagi manfaat jangka masa panjang. Pembangunan luar bandar tidak hanya bertujuan meningkatkan taraf sosioekonomi masyarakat, malah perlu seiring dengan matlamat mewujudkan persekitaran desa yang bersih, indah dan mampan.

PERNYATAAN DASAR - BD 2PERSEKITARAN YANG BERSIH, SELAMAT DAN MAMPAN UNTUK GENERASIHARI INI DAN AKAN DATANG

Dasar ini juga memberi tumpuan kepada menambah baik aspek perundangan dan memantapkan mekanisme timbangtara bagi mengadili kes pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar serta hak asasi penduduk.

Sebarang projek pembangunan berskala besar yang memberi impak kepada alam sekitar perlu diurus secara mampan serta dipantau berpandukan peraturan dan garis panduan yang berkaitan supaya tidak mendatangkan kesan negatif yang berpanjangan terhadap alam sekitar serta kehidupan masyarakat luar bandar.


KHAZANAH ALAM YANG KAYA DI NEGARA INI PERLUDIURUS SECARA MAMPAN

AGAR DAPAT DIWARISI DAN DINIKMATI OLEH GENERASI

MASA HADAPAN.

Menggalakkan penggunaan sumber secara cekap bagi menyokong kemampanan alam sekitarSTRATEGI 2.2Menambah baik mekanisme timbangtara bagi mengadili kes-kes pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar serta hak asasi penduduk

STRATEGI 2.3

Mewujudkan persekitaran desa yang bersih, indah dan mampanSTRATEGI 2.1

STRATEGI BD 2.1MEWUJUDKAN PERSEKITARAN DESAYANG BERSIH, INDAH DAN MAMPAN

Strategi ini menekankan kepentingan peranan serta fungsi yang perlu dimainkan oleh setiap anggota masyarakat bagi melestarikan alam sekitar luar bandar, seterusnya mewujudkan persekitaran desa yang bersih, indah dan mampan. Mempraktikkan amalan hijau yang selaras dengan prinsip-prinsip pembangunan mampan termasuklah amalan kitar semula, penghasilan baja kompos dan racun serangga menggunakan bahan alami, penuaian air hujan, penggunaan teknologi mesra alam dan sebagainya boleh mendukung usaha terbabit di peringkat komuniti di desa.

Bagi memastikan momentum dan sikap positif dalam menjaga alam sekitar dan sumber luar bandar yang berterusan, setiap komuniti di desa yang telah dan sedang mempraktikkan amalan hijau mesra alam perlu dibantu dalam menjaga persekitaran yang bernilai estetika dan indah.

Penyaluran insentif yang bersesuaian perlu diwujudkan bagi memperkuat asas amalan hijau oleh komuniti sama ada berbentuk geran pembangunan bagi tujuan pembelian tangki tuaian air hujan, tong sampah kitar semula atau bagi menghadiri latihan dan menjalankan kerja penyelenggaraan. Insentif ini boleh disediakan mengikut tahap pengembangan aktiviti hijau yang dijalankan oleh komuniti.

Peranan pentadbir kampung khususnya MPKK hendaklah diperkasa dengan memasukkan skop berkaitan alam sekitar dan biodiversiti. Pembentukan biro khusus alam sekitar atau menambah baik biro keceriaan kampung dapat menjalankan fungsi secara berkesan bagi menyokong usaha libatsama lebih meluas anggota komuniti dalam memelihara persekitaran kampung supaya bersih, indah dan mampan.


12-10

STRATEGI BD 2.2

STRATEGI BD 2.3

MENGGALAKKAN PENGGUNAAN SUMBER SECARA CEKAP BAGI MENYOKONG KEMAMPANAN ALAM SEKITAR

MENAMBAH BAIK MEKANISME TIMBANGTARA BAGI MENGADILI KES-KES PELANGGARAN DAN PENCEROBOHAN ALAM SEKITAR SERTA HAK ASASI PENDUDUK

Strategi ini memberi tumpuan kepada menggalakkan penggunaan sumber secara cekap bagi menyokong kemampanan alam sekitar dalam kalangan masyarakat luar bandar. Penggunaan sumber secara cekap adalah mengoptimumkan penggunaan

Strategi yang bersepadu perlu diambil bagi melonjakkan pengurusan alam sekitar yang baik di samping meminimumkan sebarang gangguan terhadap kestabilan ekosistem demi manfaat kehidupan manusia. Antara inisiatifnya ialah memantapkan proses membuat keputusan menggunakan merit atas faktor pertimbangan biodiversiti dan alam sekitar. Pendekatan ini mengurangkan risiko dan gangguan terhadap khidmat ekologi dan alam sekitar. Sebarang pelanggaran peraturan alam sekitar yang menjejaskan kehidupan dan hak asasi penduduk akan berhadapan dengan tindakan undang-undang.

sumber semula jadi, penggunaan semula dan pada masa yang sama meminimumkan bahan buangan serta pembaziran. Selain itu, strategi ini juga akan memberi penekanan kepada penggunaan peralatan cekap tenaga dalam pelbagai aspek kehidupan.

Bagi mencapai strategi ini, mekanisme timbangtara perlu ditambah baik di peringkat tempatan dan komuniti bagi mengadili kes-kes pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar serta hak asasi penduduk. Inisiatif yang perlu dimantap dan dikembangkan adalah menerusi pemerkasaan institusi kepimpinan tempatan sedia ada termasuklah merekrut dan melatih pendamai komuniti yang berkaliber sebagai pakar rujuk tempatan. Pembinaan kapasiti tempatan menerusi pendamai komuniti diharap dapat mengurus isu dan pertikaian setempat berkaitan pelanggaran dan pencerobohan alam sekitar yang boleh mendatangkan impak kepada komuniti desa.


PERNYATAAN DASAR - BD 3PERLINDUNGAN KAWASAN HABITAT HIDUPAN LIAR DANKAWASAN BIODIVERSITI DI KAWASAN DESA

Kawasan perlindungan dan rizab hidupan liar ialah kawasan lindung hidupan liar seperti dinyatakan sebagai KSAS dalam Rancangan Fizikal Negara Ke-3. Berdasarkan Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan dan Pembangunan KSAS dan Kawasan Perlindungan Habitat Hidupan Liar (2014) oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (JPBD), kawasan perlindungan hidupan liar terbahagi kepada beberapa jenis seperti Rajah 12.1.

Kawasan sensitif seperti yang dinyatakan ini perlulah dilindungi bukan sahaja bertujuan memastikan kelangsungan KSAS sebagai tapak warisan ekologi terus terpelihara, malah bagi memastikan fungsi kawasan untuk sokongan hidup bagi kawasan pengeluaran sumber makanan, ikan, pertanian, tumbuhan herba dan keseimbangan ekosistem kepada masyarakat luar bandar terus berkekalan.

Rajah 12.1: Jenis Kawasan Perlindungan Habitat Hidupan Liar. Sumber: JPBD (2014:1)

TAMAN NEGARA

TAMAN NEGERI

TANAH DI BAWAHPERUNDANGANNEGERI

KAWASAN PENYU DANTUNTUNG MENDARAT

DAN BERTELUR

KAWASAN HUTANPERLINDUNGAN

HIDUPAN LIAR

TANAH YANG DIGAZETDI BAWAH KANUNTANAH NEGARA

RIZAB HIDUPAN LIAR

TAPAK RAMSAR(KONVENSYEN MENGENAI

TANAH LEMBABYANG BERKEPENTINGAN

ANTARABANGSA)

Jenis KawasanPerlindungan

Habitat HidupanLiar

Menangani konflik manusia-hidupan liar terhadap kawasan penempatan dan aktiviti ekonomi luar bandarSTRATEGI 3.2

Memantau kelangsungan dan kelestarian kawasan yang diwartakan sebagai habitat hidupan liar dan perlindungan biodiversiti

STRATEGI 3.1


12-12

STRATEGI BD 3.1MEMANTAU KELANGSUNGAN DAN KELESTARIAN KAWASAN YANG DIWARTAKAN SEBAGAI HABITAT HIDUPAN LIAR DAN PERLINDUNGAN BIODIVERSITI

Strategi ini menggariskan beberapa pendekatan ke arah meningkatkan usaha penguatkuasaan dan pemantauan menerusi libatsama komuniti. Ini termasuklah memberi peranan lebih meluas kepada komuniti dan MPKK untuk memantau dan seterusnya melapor kepada agensi penguatkuasaan yang berkaitan sekiranya terdapat sebarang aktiviti yang melanggar peraturan alam sekitar di sekitar kawasan desa, pencerobohan (pemburuan haram serta pengambilan flora dan fauna) di kawasan sensitif hidupan liar dan alam sekitar.

Pihak komuniti dan MPKK juga perlu dibekalkan ilmu dan kesedaran supaya dapat mengenal pasti spesis flora dan fauna seterusnya melaporkan kepada pihak berwajib sekiranya terdapat kemasukan spesis asing agar ketulenan spesis tempatan dapat dipelihara. Pengenalan spesis flora

atau fauna bukan tempatan berpotensi menggugat kestabilan ekosistem. Hal ini kerana sesuatu spesis tersebut tidak dapat hidup disebabkan oleh perbezaan iklim. Kesan kemasukan spesis asing secara pesat akan mengakibatkan berlakunya persaingan terhadap sumber makanan, nutrien dan sebagainya. Aplikasi teknologi termaju dan platform media sosial selaras dengan perkembangan 4IR perlu diterima pakai bagi tujuan pemantauan dan juga bagi penghasilan peta koridor atau zon perlindungan hidupan liar dengan maklumat lebih tepat dan secara libatsama wakil komuniti.

Strategi ini memberi fokus kepada pemantauan bersepadu bukan sahaja melibatkan kesemua jenis KSAS, bahkan perlu meliputi komuniti di desa sepanjang Central Forest Spine, ekosistem persisiran pantai dan marin yang penting bagi biodiversiti luar bandar.


STRATEGI BD 3.2MENANGANI KONFLIK MANUSIA-HIDUPAN LIAR TERHADAP KAWASAN PENEMPATAN DAN AKTIVITI EKONOMI LUAR BANDAR

Langkah inovatif perlu diketengahkan bagi mengurangkan konflik manusia-hidupan liar terhadap kawasan penempatan dan aktiviti ekonomi luar bandar. Konflik ini ekoran pertumbuhan pesat populasi, penerokaan tanah di luar bandar untuk tujuan pembangunan dan pengambilan sumber sedia ada. Pendekatan teknologi dan kejuruteraan seperti pembinaan lintasan bawah (viaduct) di kawasan-kawasan yang dikenal pasti sebagai koridor hidupan liar perlu diperluas. Projek infrastruktur yang berimpak besar kepada kawasan luar bandar termasuk pembinaan lebuh raya, jambatan dan sebagainya juga perlu menerapkan elemen reka bentuk yang mesra kepada pergerakan hidupan liar.

Penyelesaian bukan kejuruteraan pula adalah dengan menerapkan pengetahuan tradisional yang diintegrasikan bersama aspek teknologi pemantauan termaju termasuk pewujudan jaringan pemantauan dan komunikasi antara desa terutamanya yang bersempadanan dengan kawasan hutan simpan kekal, zon perlindungan hidupan liar dan taman negara. Jaringan komunikasi tempatan diaktifkan setelah kehadiran haiwan liar dikesan di kawasan desa atau ladang dan kemudiannya maklumat tersebut dikongsi bersama masyarakat lain sebagai langkah berjaga-jaga. Pendekatan lain yang tidak memudaratkan haiwan liar adalah seperti pemasangan sarang lebah bagi menghindar gajah liar daripada memasuki kawasan desa atau ladang.

Rajah 12.2: Kawasan perlindungan dan model kawasan ekologi di Semenanjung Malaysia.


12-14

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

Biodiversiti dan alam sekitar merupakan khazanah luar bandar yang perlu dipelihara dan dipulihara untuk mengekalkan keseimbangan ekosistem ke arah pembangunan mampan. Pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti dan alam sekitar wajar diintegrasi dengan prinsip dan amalan yang mendukung kelestarian. Selain itu, suatu sinergi perlu diwujudkan antara amalan tempatan yang berpacukan pengetahuan tradisional masyarakat tempatan dengan idea baharu dalam meningkatkan amalan pengurusan biodiversiti dan alam sekitar. Anjakan paradigma dan tindakan perlu dimantapkan supaya kegiatan penggunaan sumber dapat diubah kepada pemeliharaan dan aktiviti yang pelbagai fungsi seperti memperluaskan aktiviti ekopelancongan premium, pertanian hijau, kitar semula, penjimatan dan penjanaan sumber tenaga boleh diperbaharui dan sebagainya.

Menerusi penerapan gagasan pembangunan mampan melalui peningkatan kesedaran tanggungjawab masyarakat dan menggalakkan cara hidup mesra alam, keseluruhan aspek berkaitan pemeliharaan dan pemuliharaan biodiversiti serta alam sekitar akan dapat dijaga dengan baik. Kesan jangka panjang, khazanah biodiversiti dan alam sekitar yang berharga akan dapat dipelihara dan dinikmati oleh generasi hari ini dan juga akan datang.

3

9


BAB TIGA BELAS

TERAS 10

13PERUMAHAN, PEMBANGUNAN WILAYAH DANPENEMPATAN DESA

Pemerkasaan pembangunan wilayah, pengimbangan pembangunan antara bandar dengan luar bandar dan antara kawasan-kawasan luar bandar serta pembangunan penempatan desa lestari yang mampu menarik migrasi penduduk bandar ke luar bandar.

Pembangunan wilayah yang bersepadu, berkesan dan saling melengkapi penting bagi mengurangkan jurang kualiti hidup antara kawasan bandar dan luar bandar dan antara kawasan-kawasan luar bandar. Teras ini berkonsepkan “place-based” yang membantu membangunkan luar bandar berdasarkan wilayah, kawasan tempatan atau desa bagi memacu pembangunan yang lebih strategik dan bersepadu.

Pembangunan wilayah dalam DPLB ditumpukan di bawah Lembaga Kemajuan Wilayah (LKW) dan kawasan Pihak Berkuasa Koridor (PBK). Perhatian juga diberikan terhadap kawasan luar bandar yang berada di luar kawasan operasi LKW dan PBK. Persekitaran luar bandar yang kondusif dan ekonomi berdaya saing adalah perlu bagi menarik dan mengekalkan masyarakat tinggal di luar bandar.

Teras ini juga memberi penekanan kepada aspek perumahan di luar bandar yang merupakan keperluan asas dalam kehidupan. Akses kepada perumahan berkualiti penting dalam meningkatkan kualiti dan kesejahteraan hidup rakyat. Teras ini turut bertujuan untuk menyediakan perumahan yang mencukupi, berkualiti dan mampu milik bagi masyarakat di luar bandar terutamanya kepada isi rumah miskin, berpendapatan rendah dan sederhana serta golongan sasar seperti belia dan pasangan muda yang berkahwin. Melalui strategi yang digariskan, diharapkan isu penghijrahan belia daripada luar bandar ke bandar dapat dikurangkan selain daripada menggalakkan migrasi masyarakat bandar ke luar bandar.

PERUMAHAN, PEMBANGUNANWILAYAH DAN PENEMPATAN DESABERSEPADU

13-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 10 - PERUMAHAN, PEMBANGUNAN WILAYAH DAN PENEMPATAN DESA

ASPIR

ASI

PEMBA

NG

UNAN

Perumahan, pembangunanwilayah dan penempatandesa bersepadu

10

01 0203

04

05

06

07

08

091011

Meningkatkan bilangan desalestari dan cemerlang

Migrasi sifar luar bandar kebandar atas faktor pekerjaan

Persekitaranperumahan mampan

Menggunakan teknologisecara menyeluruh dalamurusan pentadbiran, ekonomidan urusan harian penduduk

Mempergiat usahatransformasi masyarakatOrang Asli, Komuniti AnakNegeri Sabah dan Nativesof Sarawak

Kebolehsampaiansistem perhubunganke semua kawasan

Peranan Lembaga KemajuanWilayah diperkukuh dan mampumembuka peluang pekerjaankepada generasi baharu

Mengekalkan tradisi dan budayasetempat tetapi dimajukan denganfasiliti dan kemudahan terkini

Skim Pemilikan Rumah Sewa Beli

Perumahan berkualiti untuk masyarakat Orang Asli,Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak

Peluang pemilikan rumahuntuk generasi muda

CABARANKerajaan telah banyak memberi peruntukan untuk pembangunan luar bandar termasuklah bagi meningkatkan akses perumahan untuk masyarakat luar bandar. Keadaan ini menggambarkan komitmen Kerajaan untuk terus membangunkan masyarakat dan kawasan luar bandar.

Dalam usaha pembangunan ini, terdapat cabaran utama yang telah dikenal pasti seperti:

PENYEDIAAN PERUMAHAN BERKUALITI KEPADA GOLONGAN MISKIN DAN BERPENDAPATAN RENDAH

Antara tempoh tahun 2010 hingga tahun 2017, sebanyak 103,033 buah rumah PPRT telah dibina dan dibaik pulih. Selain itu, pihak RISDA dan FELCRA telah memperkenalkan perumahan mampu milik untuk golongan muda luar bandar. Isu ketiadaan pemilikan tanah untuk bantuan pembinaan rumah menyebabkan sebahagian golongan sasaran tidak dapat dibantu.

Pada masa kini, saiz rumah PPRT adalah berkeluasan 660 kaki persegi dengan tiga bilik. Namun begitu, terdapat keperluan untuk meningkatkan saiz rumah supaya lebih kondusif (KPKT menyarankan saiz rumah 700 kaki persegi sebagai saiz rumah yang kondusif).

PEMBIAYAAN PEMILIKAN RUMAH

Cabaran pembiayaan kepada masyarakat yang bekerja sendiri, berpendapatan rendah dan tidak tetap berikutan ketiadaan dokumen pendapatan yang diperlukan untuk pembiayaan pembinaan rumah. Malahan, institusi pembiayaan kurang berminat untuk menawarkan pembiayaan pinjaman perumahan kepada pemohon yang berpendapatan rendah dan tidak tetap.

PENYEDIAAN PERUMAHAN KEPADA GENERASI MUDA

Penyediaan perumahan untuk generasi muda amat penting sebagai daya penarik untuk mereka terus tinggal di luar bandar. Di samping itu, kepadatan penghuni rumah yang tinggi di sesetengah tempat menyebabkan keadaan rumah yang tidak kondusif.

Namun begitu, antara cabaran yang dihadapi untuk menyediakan perumahan kepada generasi muda adalah mendapatkan tanah yang bersesuaian, ketidakupayaan mendapatkan pembiayaan pembangunan daripada pihak swasta untuk membangunkan perumahan mampu milik dan kekangan pembiayaan kepada generasi muda kerana ketiadaan dokumen gaji.

PERUMAHAN BERKUALITI UNTUK MENARIK PENGHIJRAHAN DARI BANDAR KE LUAR BANDAR

Akses pemilikan perumahan di luar bandar merupakan daya tarikan kepada masyarakat bandar untuk berhijrah atau menjadikan luar bandar sebagai rumah persinggahan.

Namun begitu, antara cabarannya adalah untuk mendapatkan kawasan yang sesuai bagi pembangunan rumah idaman masyarakat bandar, peningkatan persaingan kepada perumahan yang menyebabkan harga rumah meningkat dan konflik kepentingan antara migran dan masyarakat asal.

PERUMAHAN YANG TIADA HAK MILIK YANG SAH

Terdapat sebahagian rumah di kawasan luar bandar yang tidak mendapat hak milik yang sah yang perlu diberi perhatian. Kesannya, kemudahan dan prasarana tidak dapat disediakan secukupnya.


KETIDAKSEIMBANGAN PEMBANGUNAN WILAYAH DAN KAWASAN

Cabaran utama pembangunan wilayah adalah bagi membangunkan wilayah dan kawasan yang lebih seimbang serta meningkatkan kualiti hidup di luar bandar. Pendapatan isi rumah di bandar dan luar bandar meningkat antara tahun 1970 hingga tahun 2016. Walau bagaimanapun, jurang pendapatan isi rumah antara kedua-dua kawasan ini semakin meluas (Rujuk Rajah 2.22 di Bab 2).

KUALITI HIDUP

Cabaran utama ialah untuk meningkatkan kualiti hidup masyarakat luar bandar bagi merapatkan jurang antara kehidupan luar bandar dan bandar. Usaha-usaha meningkatkan kualiti hidup di luar bandar perlu diperhebat merangkumi penyediaan kemudahan prasarana, persekitaran fizikal dan sosioekonomi. Kawasan di luar bandar dan penempatan desa masih memerlukan pembangunan prasarana yang lengkap dan juga kemajuan daripada aspek sosioekonomi penduduknya. Kawasan yang terletak di luar kawasan operasi LKW dan PBK masih perlu dibangunkan bagi memastikan pembangunan kawasan terbabit tidak ketinggalan.

KEMAJUAN MASYARAKAT ORANG ASLI, KOMUNITI ANAK NEGERI SABAH DAN NATIVES OF SARAWAK

Cabaran utama membangunkan Masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak adalah disebabkan oleh penempatan mereka yang jauh dari pusat pertumbuhan ekonomi. Usaha membangunkan golongan ini semakin rumit kerana sistem perhubungan yang terhad, kos yang tinggi dan tahap penyampaian yang rendah.

Tahap kemajuan kawasan Orang Asli (terutamanya di Negeri Kelantan, Perak dan Pahang), Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak khususnya yang menetap di kawasan pedalaman perlu terus diberi perhatian. Di samping itu, keperluan terhadap pembangunan masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak perlu disokong dan diseimbangkan dengan pengetahuan dan kemahiran (softskill and hardskill) melalui pembangunan modal insan. Usaha juga perlu diambil untuk mengekal dan mendokumentasikan ilmu tradisional masyarakat ini.

Kebanyakan petani yang mengusahakan sawah di Bario telah lanjut usia dan tiada pengganti. Upah buruh bertambah mahal dan pulangan tidak menguntungkan. Banyak tanah padi yang tidak diusahakan.

Penempatan Orang Asli di Nenasi, Pekan, Pahang. Walaupun telah ada kemajuan, tetapi masih ada ruang pembaikan termasuk pembangunan modal insan.

Rumah Panjang Moden Orang Ulu di kawasan penempatan semula di Sungai Asap, Sarawak.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARTERAS 10 - PERUMAHAN, PEMBANGUNAN WILAYAH DAN PENEMPATAN DESA

13-4

POTENSI PEMBANGUNAN

Cabaran serta potensi pembangunan adalah tidak sama antara suatu kawasan dengan kawasan yang lain. Strategi dan tindakan untuk pembangunan luar bandar perlu mengambil kira keperluan dan situasi setempat iaitu “There is no one size fit all solutions”. Ini disebabkan kawasan luar bandar tidak homogen dan terdapat keunikan sosiobudaya serta kepelbagaian sumber tempatan. Bagi memastikan komuniti desa tidak ketinggalan dalam arus pembangunan ekonomi dan perkembangan teknologi, langkah strategik secara berterusan perlu diambil bagi meningkatkan kecemerlangan desa menjelang tahun 2030.

Chalet Chemerkau Chekas, Kampung Peruas, Ulu Dong, Raub, Pahang.

WD 1

PENINGKATAN PEMILIKAN PERUMAHAN KEPADA GOLONGAN SASAR DI LUAR BANDARStrategi 1.1 Menambah baik program perumahan untuk golongan miskin dan

miskin tegar

Strategi 1.2 Memperluas program pemilikan rumah

Strategi 1.3 Meningkatkan akses pembiayaan perumahan kepada golongan sasar di luar bandar

WD 2

KESAMARATAAN KUALITI HIDUP ANTARA BANDAR DENGAN LUAR BANDAR DAN ANTARA WILAYAH-WILAYAH LUAR BANDARStrategi 2.1 Memperkasa peranan agensi pembangunan wilayah sedia ada

melalui rasionalisasi peranan dan fungsi LKW yang lebih berkesan

Strategi 2.2 Merancang dan melaksanakan pembangunan wilayah yang komprehensif di luar kawasan operasi LKW

Strategi 2.3 Mewujudkan pembangunan penempatan luar bandar baharu sebagai pemangkin pembangunan luar bandar

Strategi 2.4 Mengukuhkan peranan Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) dan Pusat Komuniti Desa (PKD)

Strategi 2.5 Meningkatkan hubungan simbiotik luar bandar-bandar


WD 3

WD 4

PENEMPATAN LUAR BANDAR LESTARI DAN CEMERLANG MENJELANG TAHUN 2030

MASYARAKAT ORANG ASLI, KOMUNITI ANAK NEGERI SABAH DAN NATIVES OF SARAWAK YANG MAJU

Strategi 3.1 Menentukan sempadan dan melaksanakan persempadanan semula desa di bawah MPKK

Strategi 3.2 Mewujudkan model pembangunan desa lestari

Strategi 3.3 Memacu pendekatan pembangunan desa lestari berpacukan komuniti (community driven)

Strategi 4.1 Melaksanakan program penempatan semula skim pembesaran desa

Strategi 4.2 Mendapatkan pengiktirafan pemilikan Tanah Adat - Native Customary Rights (NCR) dan Tanah Rizab Orang Asli

Strategi 4.3 Mengurus pembangunan tanah menggunakan pendekatan “menang-menang”

Teras ini bertujuan untuk meningkatkan akses perumahan kepada golongan sasar di luar bandar seperti golongan B40, ibu tunggal, Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak, warga kurang upaya, golongan muda. Kerajaan menerusi KPLB, telah melaksanakan pelbagai inisiatif untuk menyediakan akses kepada perumahan yang berkualiti termasuk PPRT dan perumahan mampu milik. Seramai 515,170 ahli isi rumah telah menerima manfaat ini sejak tahun 2010 hingga tahun 2017.

PERNYATAAN DASAR - WD 1PENINGKATAN PEMILIKAN PERUMAHAN KEPADA GOLONGAN SASARDI LUAR BANDAR

Teras ini melibatkan tiga strategi iaitu meneruskan program sedia ada untuk golongan miskin dan miskin tegar; memperluas program pemilikan rumah kepada golongan muda berpendapatan rendah dan sederhana memiliki rumah di desa; dan meningkatkan akses pembiayaan perumahan kepada golongan sasar. Dengan pelaksanaan dasar ini diharapkan akses kepada pemilikan rumah yang berkualiti di luar bandar akan meningkat dan seterusnya membawa kepada keselesaan dan kesejahteraan.

Memperluas program pemilikan rumahSTRATEGI 1.2

Meningkatkan akses pembiayaan perumahan kepada golongan sasaran di luar bandarSTRATEGI 1.3

Menambahbaik program perumahan untuk golongan miskin dan miskin tegarSTRATEGI 1.1


13-6

STRATEGI WD 1.1MENAMBAHBAIK PROGRAM PERUMAHAN UNTUK GOLONGAN MISKIN DAN MISKIN TEGAR

Pada masa kini, Kerajaan telah melaksanakan pelbagai inisiatif untuk membantu golongan miskin dan miskin tegar bagi memiliki rumah sendiri. Ini termasuk PPRT untuk golongan termiskin, ibu tunggal, warga kurang upaya, Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak. Menerusi dasar ini, usaha-usaha akan diteruskan dalam memastikan golongan miskin dan miskin tegar memiliki rumah sendiri yang berkualiti dan selesa.

STRATEGI WD 1.3MENINGKATKAN AKSES PEMBIAYAAN PERUMAHAN KEPADA GOLONGAN SASARAN DI LUAR BANDAR

Masalah pembiayaan perumahan kepada golongan sasar berlaku dalam kalangan masyarakat yang bekerja sendiri, berpendapatan rendah dan tidak tetap. Lazimnya mereka ini tidak memiliki dokumen pendapatan yang diperlukan untuk kelulusan pembiayaan pembinaan rumah. Strategi ini akan memfokuskan kepada peningkatan akses pembiayaan perumahan kepada golongan sasar seperti menyediakan sumber pembiayaan alternatif yang mudah.

STRATEGI WD 1.2MEMPERLUASKAN PROGRAM PEMILIKAN RUMAH

Pelbagai program telah dilaksanakan untuk meningkatkan pemilikan rumah bagi golongan muda yang berpendapatan sederhana dan rendah di bandar seperti First Home Scheme, Youth Housing Scheme dan MyHome. Manakala di luar bandar, menerusi agensi di bawah KPLB, pihak Kerajaan telah melaksanakan skim perumahan mampu milik untuk generasi muda. Strategi ini dirangka sebagai pemacu perubahan (game changer) untuk menggalakkan migrasi bandar ke luar bandar bagi golongan muda. Selain daripada program perumahan sedia ada, program baharu seperti konsep pemilikan rumah secara sewa beli boleh diterokai bagi meningkatkan pemilikan rumah oleh golongan muda di luar bandar.

Program Perumahan Rakyat Termiskin (PPRT) di bawah KPLB


Pembangunan wilayah merupakan salah satu strategi yang diguna pakai Kerajaan dalam menangani isu ketidakseimbangan pembangunan di Malaysia sejak dari tahun 1960-an lagi. Dalam Kajian Rasionalisasi Agensi-agensi Kemajuan Wilayah (EPU, 2016), antara saranan yang dikemukakan adalah menyusun semula fungsi dan hala tuju agensi-agensi pembangunan wilayah, meningkatkan koordinasi dan kerjasama antara agensi di peringkat wilayah dan meningkatkan kerjasama dalam proses pelaksanaan projek.

Kesamarataan kualiti kehidupan bagi kawasan luar bandar di luar kawasan operasi LKW dan PBK penting untuk merangka pembangunan wilayah atau sub-wilayah (daerah) di kawasan terbabit dengan kerjasama KPLB dan Kerajaan Negeri. Terdapat kawasan luar bandar yang tidak termasuk dalam kawasan operasi LKW dan PBK seperti daerah luar bandar di Negeri Sembilan, Melaka, Selangor serta beberapa daerah di Perak dan Johor.

Senario semasa menunjukkan wujudnya jurang kualiti hidup antara bandar dengan luar bandar dan antara wilayah. Ini termasuk kadar perbandaran yang berbeza antara negeri-negeri, agihan pendapatan purata isi rumah yang semakin melebar dan perbezaan kemajuan dalam penyediaan prasarana.

Dasar ini akan mengambil kira kewujudan jurang kualiti hidup yang berlaku antara kawasan-kawasan luar bandar seperti daerah yang maju dan daerah yang masih ketinggalan, terutamanya daerah pedalaman. Dasar ini juga penting bagi memastikan faedah pembangunan negara akan dapat dikecapi dalam kalangan masyarakat luar bandar terutamanya yang berada di kawasan pedalaman.

Kewujudan jurang kualiti hidup akan lebih ketara apabila dilihat dalam konteks ruang antara daerah-

daerah termasuk perbezaan capaian prasarana, migrasi, pertumbuhan penduduk dan sosioekonomi. Insiden kemiskinan contohnya lebih tinggi di daerah-daerah tertentu seperti Kota Marudu (13.1%), Tongod (14.6%), Beluran (12.1%) dan Pitas (9.8%) di Sabah; Serian (2.9 %), Tatau (2.8%), Limbang (2.5%) dan Simunjan (2.4%) di Sarawak; dan Jeli (2.1%) di Kelantan (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2017).

Pertumbuhan ekonomi luar bandar adalah rendah berbanding dengan bandar. Hubungan rantaian ekonomi yang kukuh antara bandar dan luar bandar diperlukan untuk merancakkan pembangunan di kedua-dua kawasan. Usaha perlu dilakukan untuk mengeratkan hubungan simbiotik antara kedua-dua kawasan. Selain itu, penempatan baharu yang terancang dan dilengkapi dengan prasarana yang memenuhi keperluan kehidupan era baharu perlu diwujudkan dan boleh menjadi pemangkin kepada pembangunan luar bandar.

Kerjasama antara negara-negara yang bersempadan dengan Malaysia adalah kukuh. Kerjasama ini melibatkan penyediaan prasarana, keselamatan dan perdagangan ekonomi. Kerjasama rentas sempadan ini perlu dipergiatkan dalam memajukan sempadan darat seperti sempadan Malaysia-Indonesia di Sabah dan Sarawak, Brunei-Malaysia di Sarawak dan Malaysia-Thailand di utara Semenanjung Malaysia.

Teras ini mencadangkan strategi melalui memperkasakan peranan agensi pembangunan wilayah; merancang dan melaksanakan pembangunan wilayah yang komprehensif; mewujudkan pembangunan penempatan luar bandar baharu; merealisasikan pelaksanaan pusat pertumbuhan; meningkatkan hubungan luar bandar-bandar; dan memperluas pembangunan wilayah di kawasan sempadan.

PERNYATAAN DASAR - WD 2KESAMARATAAN KUALITI HIDUP ANTARA BANDAR DENGAN LUAR BANDAR DAN ANTARA WILAYAH-WILAYAH LUAR BANDAR


13-8

Merancang dan melaksanakan pembangunan wilayah yang komprehensif di luar kawasan operasi LKWSTRATEGI 2.2

Mewujudkan pembangunan penempatan luar bandar baharu sebagai pemangkin pembangunan luar bandarSTRATEGI 2.3

Meningkatkan hubungan simbiotik luar bandar-bandarSTRATEGI 2.5

Memperkasakan peranan agensi pembangunan wilayah sedia ada melalui rasionalisasi peranan dan fungsi LKW yang lebih berkesan

STRATEGI 2.1

STRATEGI WD 2.1MEMPERKASA PERANAN AGENSI PEMBANGUNAN WILAYAH SEDIA ADA MELALUI RASIONALISASI PERANAN DAN FUNGSI LKW YANG LEBIH BERKESAN

Peranan agensi-agensi pembangunan wilayah perlu dirasionalisasikan bagi memastikan masyarakat tempatan mendapat faedah yang lebih luas. Strategi ini penting dalam memastikan wujudnya sinergi dan kesepaduan bagi mencapai pembangunan yang seimbang dan inklusif.

Pelan Induk/ Pelan Strategik bagi setiap agensi pembangunan wilayah perlu dikaji semula agar fokus agensi tersebut dapat dibezakan bagi mengelakkan pertindihan fungsi dengan agensi-

agensi Kerajaan yang lain. Tumpuan perlu diberikan kepada faktor endogenous dan faedah berbanding di kawasan tersebut dengan memberi keutamaan kepada golongan sasaran B40.

Selain itu, penggunaan tanah milik LKW perlu dioptimumkan untuk tujuan pembangunan termasuk untuk aktiviti komersial. Kerjasama dengan pihak swasta boleh dipelopori untuk pembangunan tanah LKW yang berkesan dan bermanfaat.

Mengukuhkan peranan Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) dan Pusat Komuniti Desa (PKD)STRATEGI 2.4


STRATEGI WD 2.2MERANCANG DAN MELAKSANAKAN PEMBANGUNAN WILAYAH YANG KOMPREHENSIF DI LUAR KAWASANOPERASI LKW

Bagi memastikan kesamarataan kualiti hidup kawasan luar bandar di luar kawasan operasi LKW, usaha akan dilakukan bagi merangka pembangunan wilayah atau sub-wilayah (daerah) di kawasan terbabit dengan kerjasama KPLB dan Kerajaan Negeri. Antara kawasan luar bandar yang tidak termasuk dalam kawasan operasi LKW adalah seperti daerah luar bandar di Negeri Sembilan, Melaka, Selangor, Pahang, Sabah dan Sarawak serta beberapa daerah di Perak, Johor, Terengganu dan Kelantan.

Bagi merancang dan membantu pelaksanaan pembangunan di kawasan terbabit, Pejabat KPLB Negeri (PKN) perlu dinaik taraf. Ini termasuk keperluan untuk disepadukan dengan organisasi perancangan dan pelaksanaan di peringkat negeri termasuk Unit Perancang Ekonomi Negeri (UPEN), Unit Penyelarasan Pelaksanaan (ICU) dan NGO.

Pembangunan wilayah terbabit boleh menggunakan pendekatan perancangan strategik dan penglibatan aktif pemegang taruh tempatan. Proses perancangan dilaksanakan secara berterusan sehingga kepada pelaksanaan, pemantauan dan penilaian.

STRATEGI WD 2.3MEWUJUDKAN PEMBANGUNAN PENEMPATAN LUAR BANDAR BAHARU SEBAGAI PEMANGKIN PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Dasar ini mencadangkan pewujudan pembangunan penempatan luar bandar baharu sebagai pemangkin pembangunan luar bandar. Penempatan baharu ini perlu dilengkapi dengan prasarana dan kemudahan yang memenuhi keperluan kehidupan era baharu.

Dalam usaha penyediaan prasarana yang lengkap dan setaraf seperti di bandar, pembangunan penempatan baharu di lokasi yang berpotensi boleh dilakukan melalui perkongsian strategik antara Kerajaan dan swasta. Bagi inisiatif ini, konsep

pembangunan terkini yang mengintegrasikan teknologi canggih, mesra alam dan ekonomi pelbagai fungsi boleh diterapkan.

Pembangunan penempatan baharu boleh diselaraskan dengan pembangunan pusat-pusat pertumbuhan wilayah luar bandar sedia ada dan pekan-pekan kecil. Pembangunan penempatan baharu perlu diintegrasikan dengan pembangunan kluster ekonomi, pembangunan ekonomi hiliran dan huluan, perumahan golongan generasi muda dan pemakaian konsep komuniti lestari dan pintar.


13-10

STRATEGI WD 2.5STRATEGI WD 2.5MENINGKATKAN HUBUNGAN SIMBIOTIK LUAR BANDAR-BANDARMENINGKATKAN HUBUNGAN SIMBIOTIK LUAR BANDAR-BANDAR

Strategi ini bertujuan untuk meningkatkan hubungan simbiotik luar bandar dan bandar. Bagi merealisasikan inisiatif ini, aksesibiliti dan perhubungan luar bandar ke bandar serta jaringan pemasaran produk luar bandar perlu dipertingkatkan. Melalui jaringan perhubungan yang baik, potensi daripada produk huluan dan hiliran, produk pelancongan desa dan produk daripada ekonomi baharu boleh dikembangkan.

Antara potensi pertumbuhan sumber ekonomi baharu termasuklah:

Strategi ini bertujuan untuk meningkatkan hubungan simbiotik luar bandar dan bandar. Bagi merealisasikan inisiatif ini, aksesibiliti dan perhubungan luar bandar ke bandar serta jaringan pemasaran produk luar bandar perlu dipertingkatkan. Melalui jaringan perhubungan yang baik, potensi daripada produk huluan dan hiliran, produk pelancongan desa dan produk daripada ekonomi baharu boleh dikembangkan.

Antara potensi pertumbuhan sumber ekonomi baharu termasuklah:

STRATEGI WD 2.4MENGUKUHKAN PERANAN PUSAT PERTUMBUHAN DESA (PPD) DANPUSAT KOMUNITI DESA (PKD)

Bagi meningkatkan perkhidmatan sokongan kepada masyarakat luar bandar, peranan PPD perlu diperkukuh melalui empat komponen pembangunan iaitu pembangunan ekonomi, kemudahan prasarana, pusat perkhidmatan dan pembangunan manusia. Kajian oleh PLANMalaysia dalam DPF Desa Negara (2017) mendapati 70 peratus daripada 618 PPD di Semenanjung Malaysia tidak mencapai tahap pelaksanaan yang memuaskan. Dalam hal ini, sebanyak 172 PPD perlu dikekalkan dan dinaik taraf bagi memberi perkhidmatan kepada masyarakat. Usaha ini akan diperkukuhkan dengan memastikan pelaburan dan pembangunan luar bandar untuk masa hadapan ditumpukan di PPD.

Selain itu, peranan 191 PKD sebagai pusat pertumbuhan ekonomi luar bandar perlu diperkukuh melalui pemerkasaan peranan Pengurus PKD. Dalam hal ini, latihan-latihan pengukuhan serta pendedahan kepada aktiviti ekonomi yang bersesuaian perlu diberikan kepada Pengurus PKD.

Rajah 13.1: Taburan Pusat Pertumbuhan Desa (PPD) untuk Cadangan Naik Taraf. Sumber: DPF Desa Negara (2017:6-16)

• Pembangunan kluster ekopelancongansebagaimana dikenal pasti dalam National Eco-Tourism Plan 2016-2025.

• Kawasan pertumbuhan dalam rangkapertumbuhan Rancangan Fizikal Negara.

• Potensiyangdikenalpastidalampelan-pelanpembangunan peringkat negeri seperti Johor Strategic Growth Plan 2015 dan kajian-kajian pusat pertumbuhan wilayah di Sarawak.


PERNYATAAN DASAR - WD 3PENEMPATAN LUAR BANDAR LESTARI DAN CEMERLANG MENJELANG TAHUN 2030

Kerajaan akan memberikan komitmen untuk memajukan penempatan luar bandar berasaskan prinsip pembangunan mampan selaras dengan SDG2030. Perkataan mampan diertikan sebagai mampu mengekalkan pencapaian atau prestasi yang baik berkenaan ekonomi, pembangunan dan sebagainya. Pembangunan mampan ini perlu berasaskan matlamat jangka panjang untuk

Mewujudkan model pembangunan desa lestariSTRATEGI 3.2

Memacu pendekatan pembangunan desa lestari berpacukan komuniti (community driven)STRATEGI 3.3

Menentukan sempadan dan melaksanakan persempadanan semula desa di bawah MPKKSTRATEGI 3.1

mencapai kesejahteraan masyarakat. Bagi mencapai matlamat tersebut, pembangunan penempatan luar bandar perlu dilaksanakan berasaskan prinsip pembangunan mampan dengan mengambil kira aspek kesinambungan dan perhubungan saling lengkap melengkapi antara lima dimensi modal komuniti iaitu modal insan, modal alam sekitar, modal sosial, modal ekonomi dan modal budaya.

MODAL INSAN: merangkumi keupayaan individu untuk melakukan perkerjaan yang produktif sama ada bergaji atau tidak, termasuk kesihatan fizikal dan mental seseorang, kekuatan dan stamina, pengetahuan, kemahiran, motivasi dan sikap.

MODAL SOSIAL: berkaitan dengan struktur sosial, institusi dan nilai yang membolehkan individu mengekalkan dan memajukan modal sosial dan menjadi produktif. Ini termasuk institusi keluarga, komuniti, rangkaian persahabatan tidak formal, organisasi sukarelawan, institusi kesihatan, pendidikan, pentadbiran, perundangan dan seumpamanya.

MODAL ALAM SEKITAR: merangkumi persekitaran fizikal dan sumber semula jadi.

MODAL EKONOMI: termasuk wang tunai, simpanan, aset-aset ekonomi seperti bangunan, mesin, infrastruktur, peralatan dan teknologi yang penting bagi melaksanakan usaha produktif.

MODAL BUDAYA: keseluruhan cara hidup (merangkumi cara bertindak, berkelakuan dan berfikir) serta segala hasil kegiatan dan penciptaan yang berupa kebendaan atau kerohanian sesuatu masyarakat dan kemajuan akal budi. Ini termasuk pembangunan intelektual, spiritual dan estetik, aktiviti kesenian dan produk kesenian serta kepercayaan dan adat seseorang, kumpulan dan masyarakat.

LIMA DIMENSI MODAL KOMUNITI


13-12

Desa merupakan satu komuniti setempat yang dibina untuk menjaga kepentingan bersama bagi melahirkan kehidupan yang sejahtera. Desa juga merupakan unit pentadbiran yang paling kecil di bawah kelolaan MPKK. Penentuan sempadan desa yang jelas dan bersesuaian sangat penting dalam usaha meningkatkan keberkesanan pengurusan desa. Pada masa ini, banyak desa tidak ditentukan sempadan yang jelas. Penentuan sempadan juga tidak seragam, di mana terdapat desa yang saiznya kecil dan terdapat juga desa yang meliputi sempadan yang luas. Malahan terdapat desa-desa di Selangor yang penduduknya melebihi 10,000 orang dan masih diuruskan di bawah MPKK.

Oleh itu, inisiatif pemetaan sempadan desa perlu dilaksanakan termasuk melaksanakan persempadanan semula desa supaya lebih sesuai untuk ditabdir secara berkesan.

Penentuan sempadan desa boleh dibuat melalui kriteria berikut:

• Saizdankepadatanpenduduk. • Keluasankawasan.

• Taburankemudahankomuniti.

• Keadaanmukabumidanelemensemulajadi.

• Jaringanjalanperhubungan.

• Pertalianekonomisetempat.

Sempadan Kampung Gombak Utara dengan keluasan 1,603 hektar dan penduduk 12,500 orang

Sempadan Kampung Banting meliputi keseluruhan Bandar Banting dengan keluasan 1,473 hektar dan penduduk 68,000 orang.

STRATEGI WD 3.1MENENTUKAN SEMPADAN DAN MELAKSANAKAN PERSEMPADANANSEMULA DESA DI BAWAH MPKK


STRATEGI WD 3.2MEWUJUDKAN MODEL PEMBANGUNAN DESA LESTARI

Desa lestari melibatkan transformasi secara tersusun, berimbang dan berterusan dari aspek sosial, ekonomi, fizikal, pemeliharaan ekologi, warisan dan budaya unggul bagi meningkatkan kesejahteraan masyarakat secara menyeluruh. Pembangunan desa lestari melibatkan penyertaan aktif komuniti dalam perancangan dan pelaksanaan pembangunan. Pembangunan desa berasaskan

Rajah 13.2: Model Desa Lestari.

Antara prinsip komuniti lestari adalah:

• Untukmengelakkankepupusansumbertidakdiperbaharui melalui amalan Recycle, Reduce and Reuse (3R).

• Memeliharakepelbagaianekologisemulajadi.

• Membangunkan kemahiran, kesedaran,pengetahuan, kesihatan dan motivasi masyarakat tempatan.

• Memuliharainfrastrukturfizikal.

• Membangunkanteknologiyangmenghasildanmengguna sumber dengan cekap.

• Membangunkantadbirurusyangmengimbangkanpembangunan ekonomi, sosial dan ekologi.

• Memelihararumah,keluargadankomunitiyangselamat.

• Mengekalkanbudaya,tradisidanaktivitiyangmeneruskan warisan dan keunggulan tempatan.

• Menambahnilaisumberekonomitempatan.

MODELDESA

LESTARI

MEMBANGUNKANEKONOMITEMPATAN

REDUCE,REUSE AND

RECYCLE

PENGGUNAANPRODUK

TEMPATAN

PERKONGSIANSUMBER &PEMBINAANKOMUNITI

prinsip lestari adalah suatu yang baharu di Malaysia dan memerlukan model yang dibangunkan sebagai contoh yang unggul. Oleh itu, projek-projek perintis perlu dilaksanakan di beberapa jenis kampung yang berlainan. Rajah 13.2 menunjukkan contoh model desa lestari:


13-14

STRATEGI WD 3.3

MEMACU PENDEKATAN PEMBANGUNAN DESA LESTARI BERPACUKAN KOMUNITI (COMMUNITY DRIVEN)

Strategi ini penting untuk mewujudkan penempatan luar bandar yang lestari melalui pendekatan desa mampan. Antara ciri utama pendekatan ini ialah melibatkan ahli komuniti dalam perancangan dan pembangunan yang mana komuniti sebagai penggerak utama pembangunan. Rakan kongsi lain termasuk agensi Kerajaan, NGO, swasta dan institusi pendidikan. Satu garis panduan atau “toolkit” perlu disediakan bagi sistem pentadbiran desa berpacukan komuniti.

Gerakan Desa Harapan akan menjadi program utama dalam memacu pembangunan kampung yang lestari dan cemerlang. Program ini merupakan kesinambungan dan penambahbaikan terhadap program Gerakan Desa Wawasan yang pernah dilaksanakan sebelum ini.

Gerakan Desa Harapan akan mengupayakan pengurusan desa dalam membuat perancangan, pelaksanaan dan pemantauan. Langkah awal dalam usaha pengupayaan komuniti boleh dirujuk dalam Rajah 13.3. Dalam jangka masa panjang, sistem pentadbiran desa perlu berdikari sebagai platform untuk mewujudkan komuniti yang mampan dan berdaya tahan.

Selain itu, pembangunan khusus perlu dilaksanakan bagi warga emas, golongan berkeperluan khas dan ibu tunggal untuk memastikan tiada golongan yang terpinggir dalam pembangunan sesebuah desa.

Rajah 13.3: Tindakan Pengupayaan Komuniti.

TINDAKAN PENGUPAYAAN KOMUNITI

01 Tingkatkan interaksi antaraahli komuniti

02 Bina rasa kekitaan

03 Tingkatkan komitmen salingbantu-membantu

04 Kekalkan dan tingkatkankeseimbangan sosial

05 Pengupayaan: turunkan lebihkuasa kepada komuniti


Teras ini menumpukan kepada pembangunan masyarakat luar bandar yang dianggap terpinggir dan masih perlu diberikan perhatian terutamanya masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak. Jadual 13.1 menunjukkan jumlah peratus penduduk Orang Asli, Natives of Sarawak dan Komuniti Anak Negeri Sabah.

Strategi sedia ada memberi fokus kepada peningkatan taraf sosioekonomi di samping mengekalkan identiti budaya. Walau bagaimanapun, masih terdapat beberapa isu utama perlu diberi tumpuan dalam pembangunan masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak seperti berikut:

• Kadarkemiskinanyangmasihtinggi.

• Kesihatan (termasuk penyakit berjangkit dan malnutrition).

• Pendidikan(tahappendidikanyangrelatifnyarendah dengan kadar keciciran yang masih tinggi).

• Pemilikandanpengiktirafantanah(pewartaantanah rizab dan pemilikan tanah yang telah lama diduduki).

PERNYATAAN DASAR - WD 4MASYARAKAT ORANG ASLI, KOMUNITI ANAK NEGERI SABAHDAN NATIVES OF SARAWAK YANG MAJU

Melaksanakan program penempatan semula skim pembesaran desaSTRATEGI 4.1

Mendapatkan pengiktirafan pemilikan Tanah Adat - Native Customary Rights (NCR) dan Tanah Rizab Orang AsliSTRATEGI 4.2

Mengurus pembangunan tanah menggunakan pendekatan “menang-menang”STRATEGI 4.3

Jadual 13.1: Jumlah Penduduk Orang Asli, Natives Of Sarawak dan Komuniti Anak Negeri Sabah, 2010

Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia, 2010

ETNIK PENDUDUK (%)

Semenanjung Malaysia

Orang Asli

Senoi 54.9

Melayu Proto 42.3

Negrito 2.8

Jumlah 100.0

Sarawak

Natives of Sarawak

Iban 45.1

Melayu 23.3

Bidayuh 14.1

Melanau 6.9

Bumiputera lain 10.6

Jumlah 100.0

Sabah

Komuniti Anak Negeri Sabah

Kadazan/Dusun 37.8

Bajau 18.0

Murut 8.8

Melayu 5.3

Bumiputera lain 30.1

Jumlah 100.0


13-16

STRATEGI WD 4.2MENDAPATKAN PENGIKTIRAFAN PEMILIKAN TANAH ADAT - NATIVE CUSTOMARY RIGHTS (NCR) DAN TANAH RIZAB ORANG ASLI

STRATEGI WD 4.1MELAKSANAKAN PROGRAM PENEMPATAN SEMULA SKIM PEMBESARAN DESA

Usaha bagi meningkatkan kualiti hidup dan menggalakkan generasi muda untuk terus tinggal di luar bandar dalam kalangan Komuniti Anak Negeri Sabah, Natives of Sarawak dan Orang Asli adalah dengan melaksanakan program penempatan semula berasaskan Projek Pembangunan Bersepadu Kampung. Program pembangunan bersepadu ini melibatkan pemindahan rumah-rumah yang berselerak di lokasi desa sedia ada yang strategik dari segi kemudahan asas dan peluang ekonomi. Skim ini juga mengambil kira kepentingan generasi kedua.

Tanah adat yang diusahakan oleh Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak sejak turun temurun dan secara langsung mempunyai hak-hak terhadap tanah, tetapi tidak mempunyai dokumen pemilikan tanah secara rasmi untuk diiktiraf hak milik. Berdasarkan The Sarawak Land Code 1958, Section 5(2), Tanah Adat ini boleh dituntut oleh penduduk Bumiputera berasaskan: tanah hutan yang ditebang dan diduduki; tanah yang ditanam dengan pokok buah buahan; pendudukan pada tanah yang diusahakan (bertanam); tanah yang digunakan untuk perkuburan dan keagamaan; dan tanah yang digunakan untuk laluan akses (rights of way).

Strategi ini mencadangkan untuk mendapatkan pengiktirafan dan mempercepatkan proses pemilikan Tanah Adat - Native Customary Rights (NCR) dan mewartakan Tanah Rizab Orang Asli.

Perancangan pembangunan skim ini melibatkan tiga komponen utama iaitu pembangunan fizikal, ekonomi dan modal insan. Pembangunan fizikal meliputi pembinaan rumah, infrastruktur asas dan ameniti sosial. Pembangunan ekonomi pula meliputi aktiviti pertanian, penternakan, perikanan dan PKS. Manakala pembangunan modal insan meliputi usaha-usaha meningkatkan pendidikan, kemahiran dan keusahawanan.

Pihak Kerajaan Negeri telah melaksanakan beberapa usaha untuk mempercepatkan, mewartakan dan menyediakan peta sempadan yang sah. Antara prosesnya adalah melibatkan pengukuran dan pengesahan sempadan dan pemilikan. Kerajaan Negeri Sabah dan Sarawak dengan kerjasama Kerajaan Persekutuan telah berjaya menyelesaikan proses pewartaan tanah NCR secara berperingkat dan usaha ini akan diteruskan pada masa hadapan.

Di Semenanjung Malaysia, usaha pewartaan Tanah Rizab Orang Asli dengan kerjasama Kerajaan Negeri perlu dipertingkatkan. JAKOA dan Kerajaan Negeri perlu bekerjasama dan mencapai persefahaman dalam memastikan pewartaan tanah masyarakat Orang Asli dapat diselesaikan. Ini bagi memastikan hak masyarakat Orang Asli terhadap tanah mereka terbela.


STRATEGI WD 4.3MENGURUS PEMBANGUNAN TANAH MENGGUNAKAN PENDEKATAN “MENANG-MENANG”

Pembangunan tanah adat bagi Orang Asli dan NCR adalah penting untuk mewujudkan aktiviti ekonomi dan menjana pendapatan masyarakat setempat di Negeri Sabah dan Sarawak. Kerjasama antara Kerajaan Negeri, agensi berkaitan, pemilik tanah dan pelabur akan meningkatkan kesejahteraan rakyat, khususnya isi rumah B40 di kedua-dua negeri tersebut. Pendekatan “menang-menang” merupakan pendekatan terbaik dalam mengurus tanah-tanah NCR dan Rizab Orang Asli dengan lebih efisen supaya masyarakat berkenaan mendapat manfaat dengan cepat.

Antara inisiatif yang akan dilaksanakan adalah melalui projek pembangunan Tanah Rizab Orang Asli dan NCR yang melibatkan pelbagai sektor penting seperti pengkomersialan bagi aktiviti pertanian. Inisiatif ini memerlukan usaha sama dengan pelabur swasta, pajakan, perladangan kontrak dan perladangan persendirian. Selain itu, ia juga menyediakan peluang kepada masyarakat setempat untuk mengoptimumkan pembangunan tanah bagi tujuan ekonomi. Hasil daripada inisiatif ini diharapkan agar ketidakseimbangan antara bandar dan luar bandar akan dapat dikurangkan sekali gus pertumbuhan ekonomi di negeri yang terlibat akan diperkukuh.

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

Pembangunan wilayah dan penempatan desa yang bersepadu, berkesan dan saling melengkapi amat penting bagi mengurangkan ketidakseimbangan antara wilayah dan jurang kualiti hidup antara kawasan bandar dan luar bandar. Komuniti tempatan atau desa di luar bandar juga perlu maju, indah dan mampan bagi mengekalkan serta menarik masyarakat tinggal di luar bandar. Dalam melaksanakan transformasi ini, adalah penting warisan dan identiti tempatan dan wilayah desa dipelihara mengikut keunikan setempat.

Pembangunan wilayah dan penempatan desa perlu dirancang secara komprehensif dan sistematik dalam usaha memajukan luar bandar. Justeru, fungsi agensi dan lembaga pembangunan wilayah perlu dirasionalisasikan dengan melihat semula bidang fokus berasaskan kekuatan agensi dan keperluan setempat, peningkatan koordinasi dan kerjasama antara agensi, pembangunan penempatan desa

4 STRATEGI14secara lestari dan penumpuan peningkatan kualiti hidup masyarakat Orang Asli, Komuniti Anak Negeri Sabah dan Natives of Sarawak.

Dalam masa yang sama, Malaysia sedang menghadapi isu pemilikan rumah yang serius khususnya kepada golongan muda yang berkeluarga dan golongan B40. Melalui teras dan strategi yang diperkenalkan, peluang masyarakat luar bandar dan masyarakat bandar adalah lebih luas untuk memiliki dan mendiami rumah yang berkualiti di luar bandar. Sokongan terhadap pemilikan perumahan yang berkualiti kepada golongan sasar merupakan pemacu perubahan bagi mengekalkan belia luar bandar untuk terus menetap di desa dan mengelakkan migrasi ke kawasan bandar. Ia juga dapat meningkatkan kualiti kehidupan dalam kalangan masyarakat luar bandar dan turut meningkatkan pertumbuhan ekonomi setempat.


13-18

KESIMPULAN

14DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

KESIMPULAN

PERNYATAANDASAR

STRATEGI

33

88

Selepas mencapai kemerdekaan, Malaysia mengalami proses evolusi dalam pembangunan negara. Kerajaan Malaysia berusaha mengadakan pelbagai dasar dan program pembangunan jangka masa pendek dan jangka masa panjang. Pembangunan luar bandar dilihat sebagai proses transformasi sosial, ekonomi, alam sekitar dan budaya yang berterusan dan lestari untuk kesejahteraan masyarakat luar bandar.

Hakikatnya, pelbagai dasar pembangunan Kerajaan membolehkan Malaysia berkembang daripada sebuah negara pertanian bergerak kepada negara perindustrian dan perkhidmatan. Kini, Malaysia sedang ditransformasi menjadi sebuah negara maju menjelang tahun 2020.

Dalam konteks ini, Kerajaan Malaysia menerusi KPLB telah merangka DPLB yang meliputi kerangka dan hala tuju pembangunan luar bandar yang komprehensif dan holistik untuk jangka masa panjang merangkumi pelbagai dimensi sektoral dan spatial.

Kesemua dasar, strategi dan langkah perlu diselaras pelaksanaannya. Pelaksanaan dan penterjemahan dasar dalam konteks tempatan perlu disesuaikan dengan permasalahan dan potensi setempat. Walaupun dunia telah memasuki era 4IR, tetapi KPLB berusaha menyesuaikannya mengikut keperluan pembangunan luar bandar demi mensejahterakan rakyat dan memakmurkan ekonomi luar bandar.

DPLB mencadangkan agar setiap peringkat pentadbiran kawasan luar bandar perlu menyediakan pelan pembangunan masing-masing berpandukan kerangka DPLB. Ini termasuk Pelan Pembangunan Luar Bandar di peringkat negeri, Pelan Pembangunan Ekonomi Desa di peringkat daerah dan Pelan Tindakan Desa di peringkat desa. Fokus utama pembangunan luar bandar bertujuan mewujudkan kawasan luar bandar yang sejahtera, inklusif dan mampan.

14-1 DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARKESIMPULAN

Dalam menggubal DPLB, terdapat sepuluh teras strategik seperti berikut:

1. Ekonomi berdaya saing dan mampan.2. Keusahawanan pemacu pembangunan

ekonomi.3. Modal insan berkualiti.4. Prasarana lengkap dan canggih.5. Keunggulan generasi belia luar bandar.6. Wanita luar bandar yang progresif.7. Kehidupan luar bandar yang sejahtera.8. Sistem penyampaian dan tadbir urus

berkesan.9. Biodiversiti dan alam sekitar mampan.10. Perumahan, pembangunan wilayah dan

penempatan desa bersepadu.

Menerusi sepuluh teras strategik utama, beberapa pendekatan dicadangkan bagi memperkasa jentera perancangan dan pembangunan di setiap peringkat dari Kerajaan Persekutuan, Kerajaan Negeri, Pihak Berkuasa Tempatan dan Pejabat Daerah. Sinergi pelbagai agensi Kerajaan dan Kementerian adalah amat penting untuk digembleng secara bersepadu bagi dalam melaksanakan DPLB.

Dasar ini juga berusaha menangani pelbagai cabaran masa kini dan masa hadapan yang menyaksikan proses transformasi berlaku dengan lebih pantas dan memberi impak kepada pembangunan luar bandar. DPLB juga menjadi pemangkin kepada pembentukan sebuah negara bangsa Malaysia yang bersatu padu.

DPLB melibatkan pembangunan kepimpinan khususnya dalam kalangan belia dan wanita. Dasar ini turut mempromosi penghayatan rakyat pelbagai kaum di negara ini menerusi amalan hormat-menghormati dan mengukuhkan semangat perpaduan antara pelbagai kaum, agama dan budaya. Kerencaman dan kepelbagaian budaya yang terdapat di kawasan luar bandar mampu menyumbang kepada kesejahteraan rakyat, kesepaduan sosial dan integrasi nasional.

Tambahan pula, sumbangan masyarakat luar bandar amat signifikan kepada pembangunan ekonomi negara. DPLB menunjukkan komitmen Kerajaan untuk memperkasa pembangunan luar bandar

secara berterusan dan berimpak tinggi kepada rakyat luar bandar.

Bagi menjayakan pelaksanaan DPLB, sistem penyampaian dan tadbir urus yang cekap serta berkesan diperlukan. Antara cadangan utama ialah mewujudkan Majlis Tindakan Pembangunan Luar Bandar dengan menjadikan KPLB sebagai urus setia. Penyelarasan perlu juga dilakukan dengan pelbagai Kementerian/Agensi, Kerajaan Negeri, sektor swasta dan pihak NGO.

DPLB turut memfokuskan secara khas kepada pembangunan di Negeri Sabah dan Sarawak untuk merapatkan jurang pembangunan wilayah. Dasar ini juga memastikan semua kawasan luar bandar tidak ketinggalan dalam arus pembangunan.

Bagi menjayakan dasar ini, KPLB perlu membangunkan sistem pangkalan data yang berpusat dan komprehensif bagi memantau pencapaian DPLB yang mampu merejuvenasi pembangunan luar bandar. DPLB berusaha menjadikan kawasan luar bandar yang menarik, indah dan lestari serta mengekalkan tempat tinggal penduduk yang kondusif. Kawasan luar bandar mampu menjadi pusat pembangunan ekonomi menerusi ekosistem pelancongan desa, menjana perniagaan PKS dan keusahawanan, pembangunan bakat belia dan pelbagai inisiatif yang berimpak tinggi kepada pembangunan luar bandar.

DPLB merupakan suatu pelan bagi merealisasikan program pembangunan luar bandar yang inklusif bagi memenuhi kehendak, jangkaan dan keperluan rakyat. Pelbagai agensi di bawah KPLB dan Kementerian yang berkaitan perlu memastikan semua dasar yang dirancang dalam DPLB dilaksanakan dengan sistematik dan strategik agar memberi manfaat yang optimum kepada rakyat.

Secara keseluruhannya, DPLB menggambarkan komitmen Kerajaan Persekutuan untuk membangunkan luar bandar secara konsisten dan gigih menerusi kerjasama strategik. Pelaksanaan DPLB mampu membangunkan kawasan luar bandar yang sejahtera, inklusif dan mampan serta berimpak tinggi kepada pembangunan rakyat luar bandar.

DASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDARKESIMPULAN

14-2

GLOSARI

Amalan Hijau

Mendalami ilmu pengetahuan dan amalan yang menjurus kepada penerapan cara hidup yang lebih mesra alam dengan kebertanggungjawaban ekologi, yang seterusnya menyumbang kepada pemeliharaan alam sekitar dan sumber asli bagi manfaat generasi hari ini dan akan datang. Antara contoh amalan hijau termasuk pengasingan sampah di punca, 3R (Reuse, Recycle, Reduce), mengurangkan input kimia dan bukan organik dalam pertanian dan pemakanan serta menggalakkan penggunaan tenaga yang boleh diperbaharui. Ia juga termasuk penggunaan produk dan perkhidmatan yang mesra alam.

Bioekonomi

Pengeluaran berasaskan sumber biologi yang boleh diperbaharui dan pemprosesan sumber tersebut serta aliran sisa kepada produk yang mempunyai nilai tambah seperti makanan, ubatan dan makanan haiwan, produk berasaskan bio dan tenaga bio (European Commission).

Ekonomi Digital

Merujuk kepada pelbagai aktiviti ekonomi yang menggunakan maklumat dan pengetahuan digital sebagai faktor utama pengeluaran dan pemasaran. Internet, pengkomputeran awan, data besar dan teknologi digital baharu yang lain digunakan untuk mengumpul, menyimpan, menganalisis dan berkongsi maklumat secara digital dan mengubah interaksi sosial.

Ekonomi Hijau

Ekonomi yang menghasilkan kesejahteraan manusia dan menambah baik ekuiti sosial masyarakat, di samping mengurangkan risiko kepada alam sekitar dan ekologi. Ekonomi hijau berupaya untuk menghubungkan pertimbangan ekonomi, alam sekitar dan sosial dengan membangunkan kelestarian ekonomi untuk jangka masa panjang dengan melabur dalam penyelesaian yang adil dan mesra alam.

Keusahawanan Sosial

Organisasi yang mengguna pakai strategi komersial untuk memaksimumkan penambahbaikan dalam konteks kesejahteraan sosial, kewangan dan alam sekitar termasuk memaksimumkan impak sosial sejajar dengan keuntungan kepada pemegang taruh luar. Keusahawanan sosial merangkumi syarikat berkepentingan komuniti, organisasi kebajikan dan koperasi. Matlamat utama keusahawanan sosial adalah mencapai misi sosial pembangunan komuniti.

Minda Kelas Pertama

Masyarakat minda kelas pertama adalah masyarakat yang mampu, berkesedaran kendiri, ingin tahu, fokus dan berinisiatif. Masyarakat yang bersatu padu dan harmoni adalah natijah daripada minda kelas pertama dan ia menjadi harapan penting pembangunan masyarakat luar bandar pada masa depan.

Program Desa Berkembar

Suatu bentuk persetujuan sosial antara masyarakat dalam negara dan antarabangsa bagi mengembangkan kerjasama, persahabatan, dan kesefahaman demi meningkatkan kualiti kehidupan dan keupayaan pembangunan sosial, ekonomi, dan budaya. Desa berkembar memberi peluang kepada kedua belah pihak untuk saling bertukar pengalaman dan belajar dalam pengurusan pembangunan desa termasuk perancangan, pelaksanaan, penyelesaian masalah serta perpindahan teknologi dan kegiatan inovasi dalam pembangunan.


RUJUKAN

Aizul Fidy Kamaruddin & Suhana Saad. (2017). Kepimpinan Transformasi Dalam Kalangan Kepimpinan JKKK Kampung Pachitan, Port Dickson, Negeri Sembilan. dalam Malaysian Journal of Society & Space. 13. Issue (29-41)

Ani Ahmad & Abu Daud Silong. (2011). “Issues and Challenge Affecting Village Leadership Effectiveness For Rural Community Development in Malaysia”. Economy Policy, 1-9.

Asan Ali Golam Hassan & Muszafarshah Mohd Mustafa. (2012). Income Distribution to Regional Disparities: a Cumulative Causation from Malaysia’s Experience. In Aris Ananta & Rick Barichello (eds). Poverty, Food, and Global Recession in Southeast Asia. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore.

Asan Ali Golam Hassan. (2004). Growth, Structural Change and Regional Inequality in Malaysia. Ashgate Publishing Ltd, England.

Azima A.M, Zaimah R, et al., (2015). Cabaran dalam mempertahankan tanah adat: kajian kes tanah NCR Suku Kaum Bidayuh Sarawak. Prosiding PERKEM 10, (2015) 426 – 433.

Berma, Madeline. (2001). Alternative Development And The Role Of Commercial Handicraft Production in Sarawak, Malaysia. AKADEMIKA, 59.

Berma, Madeline. (2001). Constraints to Rural Community Involvement and Success in Non-Agricultural Activities: Some Evidence from Sarawak Malaysia. Humanomics. 71(1). Pp. 99-115.

Canterucci J. (2005). Personal Brilliance. Mastering the Everyday Habits that Create a Lifetime of Success. New York: Amacom.

Faridah Sahari, Rahah Hj Hassan (2010). Plastik: Satu Evolusi, Inovasi atau Ancaman Dalam Identiti Kraftangan di Sarawak. Fakulti Seni Gunaan & Kreatif, Universiti Malaysia Sarawak.

Hamzah Ismail. (2010). Effective Institutional Arrangement In Rural Development: Malaysia. M.litt Dissertation. University of Glasgow.

Harrison, N., Smith, M. & Chatré, B. (2015). Benefits of a Green Economy Transformation in Sub-Saharan Africa. Bonn: Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH.

Ibrahim Ngah. (2003). Pelan Tindakan Desa. Skudai: UTM Press.

Ibrahim Ngah. (2009). Manual Pelan Tindakan Desa. Bangi: INFRA.

Ibrahim Ngah. (2009). Rural Development in Malaysia. in Ishak Yussof. Malaysia’s Economy: Past Present & Future. Kuala Lumpur: Malaysian Strategic Research Centre. pp. 23-60.

Idris, N. D. M., Siwar, C., Talib, B. A., & Berma, M. (2012). Socioeconomic Impact On Farmers in Malaysia: A Case Study on Integrated Agricultural Development Project. American Journal of Applied Sciences, 9(4), 579-583.

Ismail Alias. (2006). Pembentukan Minda Kelas Pertama Berdasar Perspektif Psikologi (kognitif). Journal Pengurusan Awam. Disember 2006. m.s. 45-63.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (2016). Dasar Perancangan Fizikal Negara 2030. Kuala Lumpur: Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, Semenanjung Malaysia.

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2011). Taburan Penduduk dan Ciri-Ciri Asas Demografi 2010. Putrajaya, Jabatan Perangkaan Malaysia.


RUJUKAN

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2017). Laporan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas 2016. Putrajaya, Jabatan Perangkaan Malaysia.

Jabatan Perumahan Negara (2011), Dasar Perumahan Negara. Putrajaya: Jabatan Perumahan Negara.

Kassim Thukiman. (2011). Sejarah Johor Dalam Pelbagai Perspektif. Skudai: UTM Press.

Kementerian Belia dan Sukan. (2015). Dasar Belia Malaysia 2015. Putrajaya.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2015). National Health & Morbidity Survey (NHMS) 2015. Institute For Public Health. Kuala Lumpur.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2016). Petunjuk Kesihatan 2016. Putrajaya.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2005). Dasar Pemakanan Kebangsaan Malaysia. Kementerian Kesihatan Malaysia. Putrajaya.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2016). Pelan Strategik KKM 2016 – 2020. Bahagian Perancangan: Kementerian Kesihatan Malaysia. Putrajaya.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2015). Pelan Transformasi Perkhidmatan Kesihatan. Bahagian Perancangan, Kementerian Kesihatan Malaysia. Putrajaya.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (2016). Pelan Tindakan Kementerian Kesihatan Malaysia 2016-2020. Bahagian Perancangan, Kementerian Kesihatan Malaysia. Putrajaya.

Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani Malaysia. (2011), Dasar Agromakanan Negara 2011-2020. Putrajaya.

Kementerian Pendidikan Malaysia. (2018), Peratus Murid Cicir di Sekolah Menengah KPM tahun 2017 Mengikut Lokasi Bandar dan Luar Bandar. Putrajaya.

Kementerian Pendidikan Malaysia (2012), Dasar Pendidikan Kebangsaan, Putrajaya.

Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM). (2015a), Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Pra sekolah Hingga Lepas Menengah), Putrajaya.

Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM). (2015b), Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Tinggi ), Putrajaya.

KPLB. (2010), Pelan Induk Pembangunan Luar Bandar, Putrajaya.

KPLB. (2015), Resolusi Kongres Pemerkasaan Luar Bandar. Putrajaya.

Khairul Hisyam Kamarudin dan Ibrahim Ngah. (2007). Pembangunan Mapan Orang Asli. Skudai. UTM Press.

Kiky Kirina & Junaenah Sulehan, (2012). Kemunduran Sosioekonomi Dan Penyisihan Sosial Komuniti Bumiputera di Bandaraya Kuching: Kajian Kes di Kampung Kudei Baru dan Kampung Sinar Budi Baru Batu Kawa. Malaysian Journal of Society and Space. Isu 13 (131-141).

Malaysian Industry-Government Group for High Technology (MIGHT). (2018). Future Thinking and Scenario Planning. Cyberjaya.

Malaysia, (2015). Rancangan Malaysia Kesebelas, Kuala Lumpur: Percetakan Nasional.


Malaysia. (2018). Laporan Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesebelas. Kuala Lumpur: Percetakan Nasional.

Mohd Fauzi Mohd Harun, Nor Aini Hj. Idris, Madeline Berma dan Faridah Shahadan. (2006).Kemiskinan dalam kalangan Masyarakat Orang Asli. Jurnal Ekonomi Malaysia, (40), 95-101.

Mohd Fitri Abdul Rahman & Zainal Md Zan. (2016). Keberkesanan Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung daerah Kubang Pasu Kedah. International Journal of Law, Government and Communication 1, 1-9.

Mohd Razali Harun & Sarjit S. Gill. (2010). Penyertaan Belia Dalam Program Pembangunan Komuniti Di Felda Jerangau, Terengganu. Malaysian Journal of Youth Studies 2. 257–276.

Moseley, M.J. (2003). Rural Development: Principles and Practice. London: Sage Publication.

Nor Diana Mohd Idris, Chamhuri Siwar, Basri Talib & Madeline Berma. (2013). Penentu Sosioekonomi terhadap Pendapatan dan Kemiskinan Luar Bandar: Kajian Kes Projek Pembangunan Pertanian Bersepadu di Samarahan, Sarawak, Malaysia. Jurnal Sains Sosial dan Kemanusiaan. 5(1). pp. 1-18.

Nicholls, A. (2016), Social Entrepreneurship. New Models of Sustainable Social Change, Oxford University Press, Oxford.

OECD. (2016), A New Rural Development Paradigm for the 21th Century: A Toolkit for Developing Countries, Paris: Development Centre Studies, OECD Publishing

OECD. (2006), The New Rural Paradigm: Policies and Governance, Paris: Development Centre Studies, OECD Publishing.

Preston, D. & Ibrahim Ngah. (2012), Interpreting Rural Change in Malaysia, Singapore Journal of Tropical Geography, 33, 351–364.

PLANMalaysia. (2017), Dasar Perancangan Fizikal Desa Negara 2030, Kuala Lumpur: PLANMalaysia.

Sarina Yusof. (2013). Keberkesanan Kepimpinan Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung di Terengganu (Tesis Master). UUM.

Shri Dewi Subramaniam, Asan Ali Golam Hassan & Muszafarshah Mohd Mustafa (2008). The Displaced Plantation Workers: A Case Study of Rubber Estates in Kedah. International Journal of Management Studies. 15 (3): 25-46.

SUHAKAM. (2008) Laporan Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia.

SUHAKAM. (2009) Laporan Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia.

Ubong Imang & Ibrahim Ngah. (2017). Pembangunan Mampan Luar Bandar. Skudai: UTM Press.

UK Aid Direct. Website: https://www.ukaiddirect.org/wp-content/uploads/2017/03/Defining-marginalised.pdf (Retrieved 25 March 2018).

UNDP. (2014), World Urbanization Prospects: 2014 Revision.

Unit Perancangan Ekonomi, Pejabat Perdana Menteri (2017), Kajian Rasionalisasi Lembaga Kemajuan Wilayah (LKW) dan Pihak Berkuasa Koridor di Malaysia. Putrajaya.

United Nation, Sustainable Development Goal. Website: http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/. (Retrieved 12 December 2017).


Mersing

Johor Bahru

Rompin

Pekan

Jelebu

Seremban

HuluLangat

Gombak

PetalingKlang

Kinta

Lipis

Raub

Jerantut

HuluTerengganu

Setiu

Hulu Perak

Sik

KualaMuda

Bera

KualaTerengganu

Kota Setar

Gua Musang

Pita

s

Bel

uran

Kin

abat

anga

n

Laha

d D

atu

Tong

od

Nab

awan

Ran

auTa

mbu

nan

Bea

ufor

t Teno

m

Sipi

tang

Law

as

Lim

bang

Mar

udi

Bel

aga

Tata

u

Song

K

apit

Muk

ah

Kan

owit

Dal

atD

aro

Mar

adon

g

Jula

u

Bet

ong

Sri A

man

Si

mun

jan

Lund

u

Lubo

k A

ntu

Kud

at

Sand

akan

Sem

porn

a

Kun

akTa

wau

Ken

inga

u

Papa

r

Pena

mpa

ng

Puta

tan

Tuar

an

Bin

tulu

Miri

Sibu

Sarik

ei

Sara

tok

Seria

n

Sam

arah

an

Kuc

hing

Bau

BR

UN

EI

Kot

aM

arud

u

Kot

a K

inab

alu

Kua

la P

enyu

KotaTinggi

Kulai

Kluang

Pontian

Muar

Tangkak

SegamatJasin

Alor Gajah

MelakaTengah

Tampin RembauPort Dickson

Kuala Pilah Jempol

Sepang

WilayahPersekutuan

Kuala Lumpur

Bentong

Temerloh MaranHuluSelangor Kuala

Selangor

HilirPerak

BatangPadang

PerakTengah

Manjung

CameronHighland

Kemaman

Dungun

Marang

Kuantan

Besut

Machang TanahMerah

PasirMas

Tumpat

Baling

PadangTerap

Perlis

KubangPasu

Pendang

Yan

Langkawi

Seberang Perai Utara

Timur Laut

Barat Daya Kulim

BandarBahru Larut

Kerian

Matang Kuala Kangsar

KualaLangat

Seberang Perai Tengah

Seberang Perai Selatan

Pasir Puteh

Kota Bharu

Bachok

Batu Pahat

SabakBernam

Kuala Krai

0 3 6 9 121.5Kilometers

Kepadatan penduduk/km

persegiSkor Klasifikasi Warna

<50 1 Pedalaman

51-99 2 Desa

100-149 3 Bandar-Desa

150-499 4 Bandar

500> 5 Pusat Bandar

PETUNJUK

Rajah 1: Kepadatan Penduduk dan Tahap Kedesaan Daerahdi Semenanjung Malaysia, 2016

Kep

adat

an

pen

dud

uk/k

m

per

seg

iSk

or

Kla

sifi

kasi

War

na

<50

1P

edal

aman

51-9

92

Des

a

100

-14

93

Ban

dar

-Des

a

150

-49

94

Ban

dar

500

>5

Pus

at B

and

ar

PE

TU

NJU

K

Raj

ah 2

: Kep

adat

an P

end

uduk

dan

Tah

ap K

edes

aan

Dae

rah

di S

abah

dan

Sar

awak

, 20

16

LAMPIRAN


Mersing

Johor Bahru

Rompin

Pekan

Jelebu

Seremban

HuluLangat

Gombak

PetalingKlang

Kinta

Lipis

Raub

Jerantut

HuluTerengganu

Setiu

Hulu Perak

Sik

KualaMuda

Bera

KualaTerengganu

Kota Setar

Gua Musang

Pita

s

Bel

uran

Kin

abat

anga

n

Laha

d D

atu

Tong

od

Nab

awan

Ran

auTa

mbu

nan

Bea

ufor

t Teno

m

Sipi

tang

Law

as

Lim

bang

Mar

udi

Bel

aga

Tata

u

Song

K

apit

Muk

ah

Kan

owit

Dal

atD

aro

Mar

adon

g

Jula

u

Bet

ong

Sri A

man

Si

mun

jan

Lund

u

Lubo

k A

ntu

Kud

at

Sand

akan

Sem

porn

a

Kun

akTa

wau

Ken

inga

u

Papa

r

Pena

mpa

ng

Puta

tan

Tuar

an

Bin

tulu

Miri

Sibu

Sarik

ei

Sara

tok

Seria

n

Sam

arah

an

Kuc

hing

Bau

BR

UN

EI

Kot

aM

arud

u

Kot

a K

inab

alu

Kua

la P

enyu

KotaTinggi

Kulai

Kluang

Pontian

Muar

Tangkak

SegamatJasin

Alor Gajah

MelakaTengah

Tampin RembauPort Dickson

Kuala Pilah Jempol

Sepang

WilayahPersekutuan

Kuala Lumpur

Bentong

Temerloh MaranHuluSelangor Kuala

Selangor

HilirPerak

BatangPadang

PerakTengah

Manjung

CameronHighland

Kemaman

Dungun

Marang

Kuantan

Besut

Machang TanahMerah

PasirMas

Tumpat

Baling

PadangTerap

Perlis

KubangPasu

Pendang

Yan

Langkawi

Seberang Perai Utara

Timur Laut

Barat Daya Kulim

BandarBahru Larut

Kerian

Matang Kuala Kangsar

KualaLangat

Seberang Perai Tengah

Seberang Perai Selatan

Pasir Puteh

Kota Bharu

Bachok

Batu Pahat

SabakBernam

Kuala Krai

0 3 6 9 121.5Kilometers

Kepadatan penduduk/km

persegiSkor Klasifikasi Warna

<50 1 Pedalaman

51-99 2 Desa

100-149 3 Bandar-Desa

150-499 4 Bandar

500> 5 Pusat Bandar

PETUNJUK

Rajah 1: Kepadatan Penduduk dan Tahap Kedesaan Daerahdi Semenanjung Malaysia, 2016

Kep

adat

an

pen

dud

uk/k

m

per

seg

iSk

or

Kla

sifi

kasi

War

na

<50

1P

edal

aman

51-9

92

Des

a

100

-14

93

Ban

dar

-Des

a

150

-49

94

Ban

dar

500

>5

Pus

at B

and

ar

PE

TU

NJU

K

Raj

ah 2

: Kep

adat

an P

end

uduk

dan

Tah

ap K

edes

aan

Dae

rah

di S

abah

dan

Sar

awak

, 20

16


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Sara

wak

Bel

aga

19,0

504

22

4.7

3,36

13,

90

90

.354

0.9

57.2

62.

59

8.2

40

.257

.14

1.167

.9

Sab

ahTo

ngo

d10

,092

42

44

.32,

196

3,0

570

.39

614

.671

.84

8.6

93.2

35.0

76.7

42.

776

.7

Sara

wak

Song

3,93

523

60

.72,

899

3,11

60

.285

0.0

64

.239

.59

8.2

72.5

95.4

53.2

95.4

Sab

ahN

abaw

an6

,113

386

3.0

3,80

14

,736

0.2

91

1.087

.56

2.5

100

.076

.09

1.779

.29

1.7

Sara

wak

Sela

ngau

3,79

526

70

.42,

253

3,17

40

.389

0.0

91.5

32.5

97.7

30.2

58.1

5.4

65.

1

Sara

wak

Tata

u4

,94

635

72.

74

,128

4,3

140

.24

50

.063

.461

.610

0.0

62.

575

.04

9.1

75.0

Sara

wak

Lub

uk

Ant

u3,

143

3110

1.92,

743

3,0

860

.30

50

.976

.782

.89

6.5

41.4

85.3

29.3

79.3

Sara

wak

Jula

u1,7

03

1811

(0.8

)2,

731

3,34

40

.322

1.083

.44

0.6

100

.04

3.8

82.3

41.7

90

.6

Sara

wak

Law

as3,

812

43

111.6

3,57

24

,94

90

.455

1.683

.56

5.9

97.8

61.0

96

.14

9.5

96

.1

Sara

wak

Mat

u1,6

00

2013

4.5

2,4

07

3,50

40

.417

1.19

6.8

84.2

100

.067

.410

0.0

59.0

100

.0

Kel

anta

nG

ua

Mus

ang

8,21

410

913

1.92,

818

3,55

10

.34

00

.874

.869

.110

0.0

82.0

76.7

56.8

89.3

Sara

wak

Lim

ban

g3,

978

5414

1.93,

154

4,5

550

.436

2.5

76.0

81.9

98.

347

.983

.96

6.0

91.2

Pah

ang

Jera

ntut

7,24

110

114

1.23,

422

4,17

70

.326

0.5

76.1

99.

210

0.0

88.7

93.9

88.6

96

.4

Sara

wak

Kan

owit

2,25

432

140

.72,

590

3,14

70

.36

41.1

83.3

84.3

100

.053

.089

.230

.886

.4

Per

akU

lu P

erak

6,5

6310

115

1.03,

325

4,2

46

0.3

781.6

74.4

97.0

100

.09

1.110

0.0

95.8

100

.0

Sab

ahSi

pita

ng2,

743

42

152.

03,

750

5,27

00

.433

1.163

.99

4.9

100

.06

0.7

93.1

72.0

98.

9

Sara

wak

Kap

it3,

973

62

16(0

.1)3,

119

3,70

70

.30

30

.46

4.8

40

.39

9.2

55.0

95.5

39.9

98.

5

Sab

ahB

elur

an7,

717

127

163.

52,

856

3,9

920

.420

12.1

68.

450

.69

1.337

.182

.135

.578

.1

Pah

ang

Lip

is5,

432

99

182.

03,

168

3,85

80

.327

0.9

76.3

99.

210

0.0

85.9

91.1

55.4

89.3

Sara

wak

Pak

an92

517

180

.62,

304

2,76

00

.29

80

.095

.847

.910

0.0

17.7

52.1

19.8

55.2

Sara

wak

Muk

ah2,

536

49

19(0

.4)

3,37

94

,297

0.3

790

.481

.486

.19

9.0

45.

282

.64

3.3

84.5

Sara

wak

Sim

ujan

2,21

84

420

0.5

2,4

143,

156

0.3

722.

495

.761

.810

0.0

61.4

97.1

56.5

93.2

Sara

wak

Lund

u1,8

1237

202.

03,

207

4,10

70

.36

00

.686

.64

5.2

100

.06

6.9

88.5

51.6

89.2

Tere

ngg

anu

Hul

u Te

reng

-g

anu

3,87

584

222.

54

,158

4,5

02

0.2

310

.49

4.4

98.

010

0.0

100

.010

0.0

81.7

100

.0

Sara

wak

Mar

udi

3,0

7972

23(1

.1)3,

389

4,17

90

.34

60

.687

.331

.89

8.3

37.6

69.9

26.0

78.0

Sara

wak

Dal

at9

05

2224

(2.1)

3,14

33,

96

60

.359

1.09

0.3

77.7

100

.054

.410

0.0

73.8

100

.0

Jadu

al 1

: Cir

i-ci

ri D

aera

h K

epad

atan

Pen

dudu

k K

uran

g D

ari 5

0 O

rang

Per

kilo

met

er P

erse

giDASAR PEMBANGUNAN LUAR BANDAR

Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Pah

ang

Ro

mp

in5,

249

129

251.2

3,4

854

,49

40

.29

40

.476

.995

.310

0.0

76.5

83.6

66

.589

.4

Sab

ahTe

nom

2,4

186

527

2.1

3,4

584

,495

0.3

500

.580

.258

.710

0.0

67.6

90

.134

.19

1.8

Joho

rM

ersi

ng2,

839

8028

0.5

3,54

24

,332

0.3

570

.076

.89

9.5

100

.092

.79

8.4

91.4

99.

4

Sab

ah K

in-

abat

ang

an6

,630

189

295.

43,

747

4,8

790

.422

4.2

65.

863

.99

9.5

43.

174

.837

.373

.8

Sara

wak

Dar

o1,2

2635

297.

52,

422

3,31

10

.393

2.2

82.7

59.7

100

.052

.593

.54

1.089

.2

Sab

ahR

anau

3,6

2210

830

3.1

3,6

02

4,4

62

0.3

975.

893

.337

.89

9.1

57.5

99.

64

9.5

97.2

Sab

ahTa

mb

unan

1,352

41

302.

73,

507

4,5

41

0.3

540

.09

0.1

56.0

100

.074

.795

.66

4.8

95.6

Sab

ahP

itas

1,425

43

301.8

2,10

53,

076

0.4

349.

89

0.9

55.9

98.

636

.49

0.2

45.

59

1.6

Sara

wak

Sri A

man

2,32

474

320

.63,

029

4,15

40

.395

0.0

89.1

72.8

99.

461

.080

.64

8.4

84.6

Neg

eri

Sem

bila

nJe

leb

u1,3

504

432

0.5

3,9

07

4,5

800

.352

0.8

80.5

99.

210

0.0

99.

29

6.6

69.5

99.

2

Pah

ang

Pek

an3,

805

123

321.3

3,77

44

,413

0.2

950

.079

.99

6.7

100

.089

.697

.886

.797

.8

Sab

ahLa

had

D

atu

7,47

224

733

2.8

4,2

245,

04

80

.30

01.5

71.1

79.6

100

.076

.79

1.469

.789

.1

Kel

anta

nJe

li1,3

304

937

1.22,

377

3,29

00

.39

62.

177

.275

.710

0.0

86.4

95.0

79.3

98.

6

Sab

ahK

ota

M

arud

u1,9

1777

40

1.52,

208

3,36

70

.430

13.1

87.4

64

.39

8.5

75.4

96

.56

0.0

99.

6

Sara

wak

Bet

ong

1,547

694

52.

12,

624

3,4

950

.352

0.8

91.7

86.1

99.

650

.088

.457

.988

.4

Ked

ahSi

k1,6

5675

45

1.23,

104

4,4

550

.434

0.6

86.7

91.5

100

.084

.29

0.9

72.1

94

.6

Sab

ahB

eauf

ort

1,735

784

50

.73,

827

4,6

210

.378

2.4

84.5

82.8

99.

771

.793

.271

.09

0.2

Pah

ang

Rau

b2,

269

104

46

1.93,

515

4,2

710

.282

0.0

84.4

100

.010

0.0

91.3

94

.679

.99

4.5

Sara

wak

Mar

ado

ng71

933

46

0.2

2,75

23,

64

10

.395

1.887

.487

.110

0.0

43.

087

.857

.981

.0

Pah

ang

Ber

a2,

214

108

49

2.3

3,6

43

4,4

07

0.2

720

.575

.39

4.9

100

.09

0.4

97.0

83.3

97.0

Kes

elur

uhan

174

,753

3,14

218

1.83,

155

4,0

00

0.3

572.

080

.871

.899

.263

.888

.056

.789

.3

Sum

ber

: Jab

atan

Per

ang

kaan

Mal

aysi

a (2

017

)


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Tere

ngg

anu

Setiu

1,30

46

550

1.54

,028

4,6

970

.295

0.5

90

.689

.110

0.0

92.5

99.

575

.19

6.0

Sab

ahK

uala

P

enyu

455

2351

1.63,

509

4,11

80

.363

3.3

82.3

73.3

100

.067

.89

1.170

.09

1.1

Ked

ahP

adan

g

Tera

p1,3

5770

511.2

3,54

14

,44

20

.34

80

.097

.410

0.0

100

.085

.19

4.8

60

.49

4.2

Kel

anta

nK

uala

Kra

i2,

287

130

571.8

2,54

13,

526

0.3

770

.882

.371

.910

0.0

80.6

95.9

69.8

97.2

Sara

wak

Seria

n1,7

49

100

571.4

3,17

74

,159

0.3

882.

992

.374

.410

0.0

62.

29

6.3

58.6

93.7

Sara

wak

Sara

tok

888

5157

0.9

2,97

13,

596

0.3

370

.49

4.3

68.

99

9.6

45.

687

.732

.588

.1

Sab

ahK

enin

gau

3,54

620

859

2.0

3,87

35,

180

0.3

470

.279

.176

.09

9.1

79.7

95.4

67.9

95.2

Pah

ang

Cam

ero

n H

ighl

and

687

42

62

3.2

4,9

68

5,4

49

0.2

68

0.0

67.5

93.6

100

.075

.49

0.6

72.4

96

.3

Joho

rK

ota

Ti

ngg

i3,

484

217

62

0.1

4,8

525,

692

0.3

40

0.0

85.4

98.

910

0.0

90

.593

.679

.69

6.6

Sara

wak

Sarik

ei9

856

46

50

.23,

176

4,0

120

.361

0.3

84.0

93.9

99.

467

.89

6.6

64

.097

.5

Tere

ngg

anu

Dun

gun

2,73

517

96

51.9

4,8

286

,180

0.3

360

.282

.79

4.7

100

.097

.49

9.7

99.

710

0.0

Sara

wak

Miri

5,14

333

86

63.

15,

208

6,5

250

.354

0.1

77.0

94

.89

9.8

63.0

88.5

76.7

89.2

Sara

wak

Bau

884

5967

2.6

4,10

64

,818

0.3

240

.493

.683

.510

0.0

53.6

96

.84

3.5

99.

6

Sab

ahK

unak

1,139

7667

2.6

3,83

74

,96

00

.372

2.0

49.

081

.310

0.0

74.1

85.6

67.3

86.3

Pah

ang

Mar

an1,9

03

128

670

.33,

44

44

,238

0.3

130

.383

.19

6.3

100

.09

1.99

9.4

76.8

99.

4

Per

akK

uala

K

ang

sar

2,54

117

26

81.0

3,77

84

,638

0.3

64

0.2

82.6

100

.010

0.0

89.3

99.

081

.093

.2

Neg

eri

Sem

bila

nK

uala

Pila

h1,0

3972

690

.43,

589

4,4

06

0.3

582.

379

.610

010

0.0

85.2

96

.587

.295

.3

Per

akB

atan

g

Pad

ang

1,79

412

670

1.73,

897

4,7

630

.330

0.0

75.2

100

.010

0.0

90

.295

.480

.69

4.5

Pah

ang

Ben

tong

1,831

131

712.

23,

497

4,3

130

.313

0.3

80.5

94

.910

0.0

93.7

92.9

87.8

93.7

Joho

rSe

gam

at2,

851

210

740

.74

,60

95,

391

0.3

190

.086

.610

0.0

100

.09

1.595

.995

.19

8.2

Per

akM

uaal

im93

470

75-

--

--

--

--

--

-

Sab

ahK

udat

1,287

9775

2.0

2,4

803,

824

0.4

42

5.5

82.8

79.0

98.

153

.39

0.7

54.1

90

.6

Sab

ahK

ota

Bel

ud1,3

91

106

762.

62,

933

4,13

00

.430

6.0

93.1

56.9

100

.04

5.6

95.8

67.0

98.

5

Tere

ngg

anu

Kem

aman

2,53

620

079

2.3

5,35

56

,56

50

.328

0.0

78.0

99.

710

0.0

94

.697

.695

.49

9.0

Sab

ahTa

wau

6,14

94

91

803.

13,

856

5,25

40

.395

1.770

.995

.79

9.9

80.1

94

.984

.59

4.8

Jadu

al 2

: Cir

i-ci

ri D

aera

h K

epad

atan

Pen

dudu

k K

uran

g D

ari 5

0-9

9 O

rang

Per

Kilo

met

er P

erse


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Pah

ang

Tem

erlo

h2,

251

182

812.

03,

917

4,8

500

.336

0.2

76.9

99.

610

0.0

94

.197

.984

.697

.5

Per

akP

erak

Te

ngah

1,279

110

862.

13,

46

64

,552

0.3

890

.080

.310

0.0

100

.09

4.4

93.6

78.1

95.1

Neg

eri

Sem

bila

nJe

mp

ol

1,481

128

86(0

.7)

3,87

84

,50

00

.30

50

.088

.010

0.0

100

.09

1.510

0.0

88.3

98.

8

Ked

ahB

alin

g1,5

2815

09

80

.82,

823

3,89

40

.40

40

.389

.39

1.010

0.0

97.0

97.9

85.1

97.7

Kes

elur

uhan

57,4

383,

996

701.7

3,79

14

,738

0.3

511.0

082

.389

.699

.979

.695

.074

.495

.3

Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Sab

ahTu

aran

1,170

121

104

2.6

3,78

44

,69

80

.39

62.

26

8.2

80.6

99.

677

.097

.870

.29

4.1

Neg

eri

Sem

bila

nTa

mp

in85

793

108

1.03,

956

4,7

210

.36

40

.085

.510

010

0.0

96

.195

.788

.59

4.3

Sara

wak

Bin

tulu

1,99

121

710

93.

15,

96

67,

125

0.3

49

0.0

63.2

86.1

99.

76

2.3

82.0

74.9

82.8

Neg

eri

Sem

bila

nR

emb

au4

06

4711

71.6

3,9

42

4,5

99

0.3

381.3

87.5

100

100

.088

.895

.479

.689

.5

Joho

rK

luan

g2,

852

333

117

1.63,

935

5,12

10

.376

0.0

79.7

99.

79

9.9

91.2

96

.884

.797

.9

Sara

wak

Asa

jaya

303

3611

91.1

2,9

46

3,93

30

.388

2.3

92.4

93.9

100

.076

.510

0.0

82.6

100

.0

Sela

ngo

rSa

bak

Ber

-na

m9

9712

212

2(0

.7)

4,0

60

4,9

560

.328

0.0

85.0

100

.010

0.0

86.1

96

.29

1.49

6.6

Sara

wak

Sib

u2,

230

274

123

1.74

,171

5,38

60

.388

0.7

78.5

98.

610

0.0

72.3

91.7

79.9

91.5

Sab

ahP

apar

1,24

815

612

53.

84

,423

5,4

690

.36

02.

780

.792

.710

0.0

83.0

96

.886

.897

.1

Per

akH

ilir

per

ak1,7

2822

513

00

.93,

478

4,4

220

.393

0.2

80.4

100

.010

0.0

90

.29

9.8

89.9

98.

6

Sela

ngo

rU

lu

Sela

ngo

r1,7

46

229

131

3.0

5,4

216

,140

0.2

45

0.2

67.4

100

.010

0.0

89.4

97.8

86.3

98.

7

Tere

ngg

anu

Bes

ut1,2

3416

313

21.6

3,83

44

,79

80

.34

21.4

89.8

95.5

100

.09

9.1

100

.093

.510

0.0

Sab

ahSe

mp

orn

a1,1

49

164

143

2.4

3,70

55,

207

0.4

207.

789

.173

.89

9.7

55.4

85.5

64

.686

.6

Kes

elur

uhan

17,9

112,

181

122

1.74

,125

5,12

10

.361

1.480

.693

.999

.982

.195

.082

.594

.4

Jadu

al 3

: Cir

i-ci

ri D

aera

h K

epad

atan

Pen

dudu

k K

uran

g D

ari 1

00

-149

Ora

ng P

er K

ilom

eter

Per

segi

Sum

ber

: Jab

atan

Per

ang

kaan

Mal

aysi

a (2

017

)


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Joho

rTa

ngka

k97

715

115

5-

4,8

595,

560

0.3

100

.086

.010

0.0

100

.095

.410

0.0

90

.29

8.0

Per

akK

amp

ar67

010

615

8-

3,74

34

,34

20

.330

0.0

91.8

100

.010

0.0

94

.895

.788

.29

8.3

Kel

anta

nTa

nah

Mer

ah88

414

316

21.8

3,0

213,

929

0.3

520

.581

.167

.810

0.0

85.0

97.1

78.4

98.

1

Ked

ahP

end

ang

627

105

167

0.6

3,26

74

,263

0.4

05

0.0

95.9

99.

410

0.0

97.2

96

.280

.69

8.4

Tere

ngg

anu

Mar

ang

667

113

169

1.64

,463

5,15

20

.30

10

.587

.99

4.4

100

.09

9.5

99.

795

.510

0.0

Pah

ang

Kua

ntan

2,9

60

508

172

3.0

4,9

49

6,0

42

0.3

170

.073

.59

8.8

100

.093

.197

.79

1.99

9.1

Ked

ahB

and

ar

Bah

aru

269

4717

31.1

3,54

14

,561

0.3

62

0.0

87.1

99.

310

0.0

99.

610

0.0

89.4

100

.0

Joho

rM

uar

1,481

274

185

1.55,

371

6,17

80

.317

0.0

84.7

100

.010

0.0

96

.99

8.8

96

.810

0.0

Joho

rP

ont

ian

920

173

188

0.9

4,8

105,

637

0.3

520

.084

.310

0.0

100

.092

.49

6.9

93.8

95.6

Per

akK

eria

n95

819

320

11.6

3,93

24

,777

0.3

41

0.2

86.3

100

.010

0.0

93.1

98.

582

.69

8.3

Sela

ngo

rK

uala

Se

lang

or

1,178

242

205

2.7

4,9

796

,532

0.3

690

.075

.310

0.0

100

.082

.59

6.0

87.0

94

.0

Kel

anta

nM

acha

ng52

910

920

61.8

2,95

64

,04

40

.371

0.0

83.5

68.

710

0.0

95.5

98.

99

1.19

8.3

Neg

eri

Sem

bila

nP

ort

D

icks

on

60

512

720

90

.84

,50

45,

614

0.3

610

.277

.710

010

0.0

85.8

99.

088

.49

6.4

Per

akM

anju

ng1,1

7125

021

42.

04

,363

5,6

09

0.3

670

.377

.510

0.0

100

.097

.697

.69

1.195

.7

Sab

ahSa

ndak

an2,

275

487

214

1.64

,121

5,22

30

.383

3.0

71.3

94

.510

0.0

78.8

96

.185

.59

4.1

Mel

aka

Jasi

n67

915

022

12.

94

,921

6,2

96

0.3

670

.087

.510

0.0

100

.097

.310

0.0

95.8

99.

8

Ked

ahP

oko

n Se

na24

455

225

2.0

3,4

384

,512

0.3

770

.083

.29

9.4

100

.09

6.3

100

.09

4.2

100

.0

Ked

ahLa

ngka

wi

46

610

722

93.

14

,971

6,0

05

0.3

07

0.0

59.4

97.8

100

.086

.69

6.4

82.3

100

.0

Sara

wak

Sam

ara-

han

40

797

238

6.5

5,10

76

,232

0.3

340

.280

.29

8.8

100

.078

.792

.579

.99

0.5

Joho

rB

atu

Pah

at1,8

764

62

246

2.2

5,51

66

,377

0.2

950

.087

.89

9.9

100

.09

4.7

97.6

89.2

96

.4

Ked

ahK

uban

g

Pas

u9

48

243

257

1.73,

674

5,51

30

.44

50

.086

.59

9.2

100

.09

1.310

0.0

93.7

100

.0

Per

akLa

rut

dan

M

atan

g1,3

49

356

264

2.0

3,75

44

,589

0.3

40

0.0

83.3

97.0

100

.087

.297

.888

.09

6.8

Mel

aka

Alo

r G

ajah

674

203

301

3.3

5,17

06

,218

0.3

340

.083

.310

0.0

100

.09

9.4

99.

69

9.6

100

.0

Sela

ngo

rK

uala

La

ngat

858

261

304

1.65,

293

6,6

150

.321

0.0

81.1

100

.010

0.0

73.2

95.1

91.7

96

.0

Jadu

al 4

: Cir

i-ci

ri D

aera

h K

epad

atan

Pen

dudu

k K

uran

g D

ari 1

50-4

99 O

rang

Per

Kilo

met

er P

erse


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Per

lisP

erlis

818

254

310

1.64

,20

44

,99

80

.327

0.1

86.1

99.

610

0.0

98.

79

9.9

96

.19

9.9

Sab

ahP

enam

-p

ang

467

146

312

3.3

5,21

16

,20

70

.371

0.7

57.1

96

.510

0.0

82.5

93.7

85.1

92.5

Ked

ahYa

n24

175

312

-3,

00

93,

793

0.3

500

.095

.695

.110

0.0

97.3

98.

887

.79

9.5

Kel

anta

nP

asir

Put

ih4

2513

732

31.2

2,89

53,

866

0.3

790

.288

.652

.010

0.0

98.

49

8.8

96

.310

0.0

Tere

ngg

anu

Kua

la

Ner

us39

814

636

71.4

--

--

--

--

--

-

Joho

rK

ulai

756

280

370

-6

,114

6,9

01

0.2

860

.076

.910

0.0

100

.086

.99

4.6

83.1

89.8

Kel

anta

nP

asir

Mas

572

223

389

1.62,

543

3,78

90

.427

0.8

91.1

67.0

99.

89

1.89

9.8

88.6

98.

9

Ked

ahK

ulim

767

317

413

4.2

3,93

75,

051

0.3

530

.080

.09

9.9

100

.010

0.0

100

.09

9.4

100

.0

Sela

ngo

rSe

pan

g55

624

84

45

8.1

8,17

410

,121

0.3

290

.074

.110

0.0

100

.06

5.3

85.4

83.8

86.1

Sara

wak

Kuc

hing

1,49

867

64

512.

34

,96

86

,281

0 .3

670

.583

.697

.99

9.9

77.3

96

.588

.79

4.1

Kes

elur

uhan

30,17

07,

461

247

2.3

4,4

185,

480

0 .3

50

.282

.19

4.6

100

.090

.697

.489

.597

.1

Sum

ber

: Jab

atan

Per

ang

kaan

Mal

aysi

a (2

017

)


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Ked

ahK

uala

M

uda

922

501

543

3.0

3,9

06

4,9

04

0.3

810

.284

.49

9.9

100

.097

.89

9.8

96

.39

9.2

Kel

anta

nB

acho

k28

015

655

82.

02,

933

4,0

810

.40

60

.39

4.0

29.5

99.

895

.59

9.8

93.7

100

.0

Per

akK

inta

1,30

581

76

262.

14

,347

5,56

90

.36

00

.284

.310

0.0

100

.09

0.6

98.

39

4.3

96

.8

Neg

eri

Sem

bila

nSe

rem

ban

94

86

06

639

3.8

5,0

49

6,6

210

.385

0.0

78.2

99.

810

0.0

87.8

97.3

94

.79

6.3

Pua

la P

inan

g

S.P

Se

lata

n (N

ibo

ng

Teb

al)

241

189

785

3.8

4,8

725,

630

0.3

390

.083

.59

9.7

100

.09

8.4

100

.09

9.3

99.

8

Ked

ahK

ota

Set

ar4

224

01

951

1.64

,056

5,39

70

.413

0.4

86.2

100

.010

0.0

95.7

99.

695

.79

9.7

Kel

anta

nTu

mp

at17

718

01,0

171.7

3,10

53,

934

0.3

800

.69

0.6

62.

610

0.0

95.9

99.

89

6.5

99.

8

W.P

Lab

uan

W.P

La

bua

n92

98

1,06

52.

15,

928

8,17

40

.39

80

.06

2.2

100

.010

0.0

95.9

99.

29

4.2

98.

2

Tere

ngg

anu

Kua

la

Tere

ng-

gan

u21

024

91,1

851.4

4,9

476

,059

0.3

250

.387

.095

.710

0.0

97.9

99.

49

6.4

100

.0

Sela

ngo

rG

om

bak

653

786

1,20

42.

47,

90

39,

90

80

.34

10

.071

.710

0.0

100

.082

.695

.893

.29

8.0

Pua

la P

inan

gS.

P U

tara

(B

utte

r-w

ort

h)26

332

81,2

45

2.0

4,7

535,

846

0.3

380

.080

.89

9.9

100

.09

8.9

99.

99

9.7

100

.0

Pua

la P

inan

gB

arat

Day

a17

322

51,3

00

2.4

5,84

47,

232

0.3

270

.073

.810

0.0

100

.09

4.6

98.

39

6.0

96

.8

Kel

anta

nK

ota

B

ahru

40

357

41,4

242.

13,

677

4,9

230

.379

0.2

79.6

72.0

100

.09

8.2

99.

79

9.2

99.

9

Joho

rJo

hor

Bah

ru1,0

64

1,537

1,44

44

.26

,518

8,19

80

.36

00

.069

.610

0.0

100

.083

.995

.79

4.5

93.2

Sab

ahK

ota

K

inab

alu

352

544

1,54

62.

75,

683

7,0

43

0.4

06

1.26

0.2

93.1

100

.085

.993

.686

.59

4.2

Sela

ngo

rK

lang

627

992

1,581

3.0

6,7

248,

60

60

.361

0.0

69.1

100

.010

0.0

77.4

95.3

89.4

96

.6

Sela

ngo

rH

ulu

Lang

at82

91,3

241,5

98

3.0

7,85

19,

593

0.3

380

.172

.810

0.0

100

.078

.09

6.8

87.9

96

.1

Sab

ahP

utat

an4

067

1,670

-5,

112

6,2

64

0.3

860

.469

.89

6.1

100

.089

.897

.49

1.197

.5

Pua

la P

inan

gS.

P T

eng

ah

(Buk

it

Mer

taja

m)

236

417

1,769

2.4

5,17

26

,105

0.3

300

.178

.89

9.7

100

.09

8.4

100

.09

9.5

100

.0

W.P

Put

raja

yaW

.P

Put

raja

ya4

988

1,79

620

.28,

174

10,4

01

0.3

690

.09.

710

0.0

100

.010

0.0

100

.010

0.0

100

.0

Jadu

al 5

: Cir

i-ci

ri D

aera

h K

epad

atan

Pen

dudu

k Le

bih

Dar

i 50

0 O

rang

Per

Kilo

met

er P

erse


Neg

eri

Dae

rah

Kel

uasa

nPe

ndud

uk

(‘0

00

)K

epad

atan

Pert

umb

u-ha

n (%

)Pe

ndap

atan

Isir

umah

Koe

fisie

n%

Mis

kin

Pem

ilika

nA

ip P

aip

Bek

alan

P. K

esih

atan

A

wam

Sek

Ren

dah

Sek

Men

Tad

ika

Aw

am

Are

a Sq

. K

m20

16p

er k

m

per

seg

i20

00

-20

10Pe

neng

ahP

urat

aG

ini

Rum

ah

(%)

di R

umah

(%

)E

lekt

rik

(%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

<5km

(%

)<5

km (

%)

Mel

aka

Mel

aka

Teng

ah29

955

61,8

583.

15,

877

7,14

20

.330

0.1

80.5

100

.010

0.0

99.

810

0.0

99.

09

9.9

Sela

ngo

rP

etal

ing

487

2,0

864

,283

4.4

7,9

04

10,7

920

.397

0.0

66

.310

0.0

100

.076

.097

.395

.997

.3

Pua

la P

inan

gTi

mur

laut

119

567

4,7

65

2.3

5,9

64

7,75

60

.377

0.1

79.0

100

.010

0.0

94

.89

8.4

96

.29

8.0

W.P

Kua

la

Lum

pur

KL

243

1,84

67,

597

2.5

9,0

7311

,692

0.3

780

.06

2.2

100

.010

0.0

99.

810

0.0

100

.09

9.8

Kes

elur

uhan

10,4

3415

,134

1,450

3.0

756

4171

610

.366

80

.273

.993

.710

0.0

92.2

98.4

95.4

98.2

Sum

ber

: Jab

atan

Per

ang

kaan

Mal

aysi

a (2

017

)


· Diterbitkan oleh: KEMENTERIAN PEMBANGUNAN LUAR BANDAR No. 47, Persiaran Perdana, Presint 4...

Documents

Transcript of · Diterbitkan oleh: KEMENTERIAN PEMBANGUNAN LUAR BANDAR No. 47, Persiaran Perdana, Presint 4...