TOKOH FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAM

IMAM AL-GHAZALI

OLEH :AZURA BINTI AZIZ

NORIZAN BINTI DAHALAN PPS SAINS 2012

Imam Al-Ghazali

Gambaran pelukis : Imam al-Ghazali

LATAR BELAKANG IMAM AL-GHAZALI

Abu Hamad Muhammad bin Muhammad bin

Muhammad bin Ahmad Al-

Ghazali

Gelaran : Hujjatul Islam Al-Imam Abu Hamid Al-

Ghazali

Dilahirkan di Kota Thous sebuah kota wilayah Khurasan di

negeri Parsi

Dilahirkan pada tahun 450 Hijrah/1058 Masihi

Gelaran : al-Ghazali1) kerana ayahnya

bekerja sebagai pemintal bulu kambing.

2) Nama daerah tempat kelahirannya

Ghazalah, berhampiran dengan bandar Thous, Parsi. Ghazali maksudnya

orang Ghazalah.

Dilahirkan dalam keluarga miskin yang

kuat pegangan agamanya.

Bapanya seorang ahli tasawuf dan sangat

meminati ilmu pengetahuan dan

menghormati orang alim.

Sebelum ayahnya meninggal, beliau telah

berwasiat kepada temannya supaya

mengasuh dan mendidik Ghazali dan

Ahmad(abang)

Keperibadian al-Ghazali terbentuk elok kerana berada dalam suasana

persekitaran dalam kalangan sufi.

Seorang yang cerdik, tajam pandangannya,

luar biasa kebolehannya,

melampaui pencapaian, kuat hafalannya.

Disifatkan sebagai kacamata bukti.

Pernah belajar dengan dua

orang guru iaitu Ahmad ibn

Muhammad al-Radzikani di Tus dan Abu Nashr

al-Ismaili di Jordon.

Berpindah ke Naisabur dan belajar dengan

Imam al-Haramain al-

Juwari.

Kelancaran dalam berdebat menarik hati al-

Mulk lalu al-Mulk meminta beliau

mengajar di Madrasah

Nizammiyah di Baghdad pada

tahun 484 Hijrah/1119

Masihi.

Berjaya menguasai

beberapa bidang seperti bidang

fiqh, kalam, logik dan falsafah. Beliau telah

melahirkan idea pendidikan sejak

abad kelima hingga kini.

Beliau kembali ke rahmatullah pada hari Isnin

14 Jamadil-Akhir tahun 505H bersamaan

tahun 1111M dalam usia 55

tahun.

Pusara beliau terletak di tanah perkuburan At-

Thabiran.

PANDANGAN IMAM AL-GHAZALI DALAM PENDIDIKAN

Pandangan al-Ghazali tentang pendidikan meliputi pandangannya akan keutamaan ilmu & keutamaan orang yang memilikinya, pembagian

ilmu, etika belajar dan mengajar.

Kategori ilmu

pengetahuan

• Imam al-Ghazali membahagikan kepada 2

bahagian iaitu ilmu yang patut dipelajari dan

ilmu yang tidak patut dipelajari.

• Ilmu yang dipelajari terbahagi kepada 2 iaitu

ilmu fardhu ain dan fardhu kifayah.

• ilmu yang tidak pantas dipelajari bagi al-

Ghazali adalah ilmu yang dapat menyesatkan

kita seperti ilmu sihir dan ilmu nujum

(ramalan), dan filsafat.

• Tappi, beliau tetap memberi toleransi untuk

mempelajari semua ilmu untuk keperluan

sahaja demi kebaikan.

Etika belajar

• Al-Ghazali berpendapat bahawa tujuan pelajar mempelajari ilmu mesti mengutamakan disiplin ilmu syariat berbanding disiplin ilmu keduniaan kerana mendekatkan diri dengan Tuhan merupakan matlamat jangka panjang.

• al-Ghazali menjelaskan ada beberapa hal yang harus dilakukan oleh seorang pelajar antaranya: • Membersihkan jiwa dari kerosakan

akhlak• Mengurangkan hal keduniaan.• Berdisiplin dalam menuntut ilmu• Tidak sombong terhadap ilmu.

Etika mengaja

r

• Proses pendidikan memerlukan hubungan erat antara guru denagn murid.

• Berikut adalah beberapa etika mengajar yang ditekankan oleh Imam al-Ghazali:• Menganggap pelajar seperti anak

sendiri• Menasihati pelajar tentang perkara

yang baik• Terangkan ilmu dengan kemampuan

akal murid

"Sebahagian ilmu tidak akan menyerah dirinya kepada kamu sebelum kamu menyerah sepenuh jiwa raga kepadanya. Apabila kamu telah menyerah sepenuh jiwa raga kepadanya, sebahagian ilmu diberikan kapada kamu, namun sebahagian lagi masih belum tentu untuk menerima kamu."

Al-Ghazali memegang falsafah yang mengatakan :

• Seseorang yang ingin menuntut ilmu haruslah membersihkan hati daripada pekerti

buruk dan unsur negatif.

• Kesucian jiwa dan kemuliaan akhlak merupakan asas untuk memperoleh kesucian

ilmu dan keberkatan daripada Tuhan supaya dapat dimanfaatkan untuk diri dan orang

lain.

• Al-Ghazali amat menekankan komitmen dalam proses pembelajaran kepada sesuatu

cabang dahulu sebelum menceburi cabang lain.

Sumbangan Imam Al-Ghazali

Berpendapat bahawa, untuk

mendapat kebahagiaan hidup

di dunia dan di akhirat, seseorang

itu hendaklah mempunyai ilmu dan diamalkan

dengan baik dan ikhlas hanya

kerana Allah S.W.T.

Merupakan ahli fikir Islam yang

telah meninggalkan jasa yang tidak ternilai melalui hasil-hasil

karyanya. Beberapa hasil karya Imam Al-Ghazali telah

diterjemahkan ke dalam berbagai-

bagai bahasa Eropah

Segala hasil-hasil tulisan beliau telah

mempengaruhi ahli fikir Islam

selepasnya, seperti Jalaluddin ar-Rumi,

Syeikh Al-Ashraf, Ibnu Rusyd dan Syah Waliyullah

Kebanyakkan hasil-hasil karya Imam

Al-Ghazali berbentuk falsafah.

Hasil Karya

Ihya Ulum Ad-Din( Karya Imam Al-Ghazali

yang paling terkenal )

merangkumi ilmu akidah, fikah,

falsafah, akhlak dan tasawuf

Karya lain karangan Imam Al-Ghazali

- Mizan al-Amal - Hidayah al-

Salikin- Al-Munkaz Mina

Dhalal - Jawahir al-Quran

- Tahafut al-Falsafah- Minhajul ‘Abidin

Ihya Ulum Ad-Din/Ihya Ulumuddin

Terjemahan dan ringkasan Ihya Ulumuddin

Metode dan Kaedah

Pengajaran Imam Al-Ghazali

Kaedah Perbandingan

Kaedah Halaqah

Kaedah Petunjuk dan

Bimbingan

Kaedah Dialog dan

Perbincangan

Kaedah Perbandingan• Digunakan dalam pengajaran dan perbincangan • Untuk menunjukkan kebenaran fikiran dan kepercayaan pada

karya-karyanya• Perbezaan pendapat di kalangan cendekiawan tentang

kebaikan dan keburukan akhlak

Contoh

Hassan al-Basri

- Kebaikan akhlak itu ialah manis muka, memberi

kelebihan dan mencegah kesakitan

Al-Wasiti- Tidak bertengkar dengan

orang lain dan tidak bertengkar dengannya

kerana ma’rifat Allah S.W.T- Menenangkan manusia pada masa suka dan duka

Kaedah Halakah

Masih digunakan sehingga kini oleh yayasan-yayasan

pendidikan di dunia Islam

Penuntut dikehendaki

mengelilingi guru atau cikgu dalam

sesetengah bulatan untuk

mendengar syarahannya

Membina sebuah sekolah -untuk menyampaikan

ilmunya (kaedah halakah digunakan

untuk proses penyampaian

ilmu)

Sekolah juga berfungsi sebagai

tempat persinggahan golongan sufi

Kaedah Petunjuk dan Bimbingan

Seorang peneliti dan

sentiasa membuat percubaan sebelum

memberikan pendapatnya

Pendapat diperoleh daripada

penghayatan terhadap

kemurnian hidup,

dimensi-dimensi ilmu pengetahuan

yang dicapainya

melalui perubahan, masalah dan

kesulitan dalam

hidupnya

Contoh : al-Ghazali cuba menanamkan dasar-dasar

agama kepada anak-

anak

Dimulai dengan

tunjuk cara, diikuti

dengan meyakini dan menguatkan dengan dalil-dalil,membac

a al-Quran dengan

menerangkan kandungan

serta makna

Kaedah Dialog dan Perbincangan

Kaedah pengajaran berdasarkan kepada

teknik perbualan atau perbincangan hasil daripada sesi

soal jawab

Digunakan bagi mendalamkan lagi

kefahaman seseorang terhadap ilmu pengetahuan

Kebaikan : Dapat memperkuatkan

pendapat disamping

keyakinan dan kepercayaan terhadap diri

sendiri, mampu bercakap atau

berbicara tanpa teks

RUJUKAN

Mok Soon Sang. (2010). Falsafah dan Pendidikan di Malaysia. Puchong. Penerbitan Multimedia

Ahmad Mohd. Salleh. (1997). Pendidikan Islam : Falsafah, Pedagogi dan Metodologi. Shah Alam. Penerbit Fajar Bakti.

Ghazali Darusalam. (2004). Pedagogi Pendidikan Islam

SEKIAN TERIMA KASIH.