65970746-PEKAK

7/23/2019 65970746-PEKAK

1/47

Sistem Pendidikan Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran Di Malaysia________________________________________________________________________________________________

SISTEM PENDIDIKAN KANAK-KANAK BERMASALAHSISTEM PENDIDIKAN KANAK-KANAK BERMASALAH

PENDENGARANPENDENGARAN

1.0 Pengenalan

Falsafah Pendidikan Khas mempunyai matlamat yang sama dengan Falsafah Pendidikan

Negara, iaitu menyediakan perkembangan optimum kanak-kanak dengan keperluan-

keperluan pendidikan khas amnya kanak-kanak bermasalah pendengaran agar dapat

berfungsi sebagai individu yang berkemahiran, berdikari, berhaluan, boleh merancang,

mengurus kehidupan sendiri, boleh menyedari potensi sendiri dan boleh menyesuaikan

diri dalam masyarakat.

Menurut Pensyarah Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia, Faridah

Serajul Haq, berkata isu penting adalah setakat mana pendidikan dan perkhidmatan khas

memberi peluang pelajar bermasalah pendengaran mendapat peluang pekerjaan, latihan

vokasional dan juga melanjutkan pelajaran. Pendidikan adalah proses pembelajaran dan

pengubahsuaian yang diakibatkan oleh sistem sekolah dan pengalaman lain yang

berkaitan manakala sistem pendidikan kanak-kanak bermasalah pendengaran pula dalam

pengajaran yang direkacipta untuk pelajar yang mempunyai ciri-ciri keperluan

pembelajaran yang unik. Kewujudan sistem pendidikan kanak-kanak bermasalah

________________________________________________________________________________________________Kanak-Kanak Dengan Keperluan Khas (KAP 3013)

1

BAB 1

7/23/2019 65970746-PEKAK

2/47


pendengaran membuktikan masyarakat mengakui wujudnya sekumpulan ahlinya yang

memerlukan pengubahsuaian dan bantuan khas untuk belajar.

Justeru itu, pendidikan bagi murid-murid dengan keperluan bermasalah

pendengaran adalah sebahagian daripada perancangan dan pelaksanaan sistem pendidikan

negara. Menurut Jamila K.A. Mohamed (2006) murid-murid ini diberi pendidikan

menggunakan kurikulum yang sama dengan murid-murid normal dan pengubahsuaian

kurikulum dibuat di mana perlu di dalam kelas dan disokong dengan pendekatan

pengajaran dan pembelajaran supaya murid-murid ini mampu memperolehi pencapaian

yang optimum. Murid pendidikan khas bagi masalah pendengaran ini menjalankan

aktiviti yang telah diubahsuai kandungan kurikulum di mana, aspek yang berkaitan

dengan penggunaan bahasa lisan diubahsuai kepada penggunaan komunikasi keseluruhan

yang menggabungkan lisan, isyarat, gerak badan dan mimik muka.

Program yang dijalankan oleh Jabatan Pendidikan Khas di Malaysia adalah

berdasarkan kepada Akta Pembelajaran 1961 yang kemudiannya disemak dan digantikan

dengan Akta Pendidikan 1996. Melalui program ini, murid-murid bermasalah

pendengaran dilatih dari segi pertuturan dan belajar subjek-subjek yang dipelajari oleh

murid biasa dengan menggunakan komunikasi seluruh termasuk bahasa isyarat. Program

ini disediakan iaitu sekolah khas dan di sekolah biasa ( integrasi). Sistem pendidikan khas

telah mengambil beberapa pendekatan awal untuk murid-murid sebelum masuk ke alam

persekoahan. Apa yang kita ketahui, masalah pendengaran adalah kecacatan yang

tersembunyi kerana keadaannya yang tidak ketara.

Pengesanan awal bagi murid-murid bermasalah pendengaran adalah penting untuk

mengelakkan timbulnya pelbagai kesan sampingan seperti masalah emosi, social dan


2

7/23/2019 65970746-PEKAK

3/47


kognitif yang akan mengakibatkan murid-murid gagal dalam akademik. Menurut Lokman

Saim (2004) Jawatankuasa bersama Organisasi Kesihatan Sedunia menetapkan pada

tahun 1982, kanak-kanak bermasalah pendengaran perlu dikesan pada umur tiga bulan

dan mula diberi tindakan pada umur enam bulan.

1.1 Falsafah Pendidikan Negara

Pendidikan di Malaysia adalah usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi potensi

individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan

harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan

kepatuhan kepada tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu

pengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab, dan berkeupayaan

mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan

kemakmuran masyarakat dan Negara.

1.2 Falsafah Pendidikan Khas

Falsafah pendidikan adalah satu usaha berterusan untuk melahirkan insan yang

berkemahiran, berhaluan, berupaya, beriman, berdikari, mampu merancang dan

menguruskan kehidupan serta menyedari potensi diri sendiri sebagai seorang individu

dan ahli masyarakat yang seimbang dan produktif selaras dengan falsafah pendidikan

Negara.


3

BAB 2

7/23/2019 65970746-PEKAK

4/47


MASALAH PENDENGARANMASALAH PENDENGARAN

2.0 Pengenalan

Deria pendengaran merupakan salah satu deria yang berfungsi bagi mendapatkan bunyi

disekeliling mereka. Seterusnya melalui pendengaran inilah manusia dapat

mengenal,membeza dan seterusnya menyimpan bunyi yang diperolehi ke dalam ingatan

mereka. Melalui pendengaran inilah juga berlakunya proses perolehan makna baru dan

perolehan bahasa. Oleh itu deria pendengaran memainkan peranan utama dalam

kehidupan manuasia.Hal ini kerana melalui deria pendengaran manusia dapat

berkomunikasi sesama mereka.

Oleh itu, bagi mereka yang tergolong dalam cacat pendengaran menghadapi

masalah dalam pertuturan lisan tetapi ini tidak bermakna alat pertuturan mereka tidak

baik. Kecacatan pendengaran bukan sahaja menggugat perkembangan pertuturan bahasa

tetapi juga perkembangan sosialnya.Golongan ini terpaksa menggunakan bahasa isyarat

untuk berkomunikasi dengan masyarakat.

Bagi mereka yang masih mempunyai saki baki pendengaran mempunyai potensi

tinggi untuk memaksimunkan sebaik mungkin deria pendengaran mereka .Kemajuan

teknologi pada hari ini telah banyak mambantu manusia dalam menjalani kehidupan

seharian.Oleh itu, kewujudan dan penciptaan alat bantu dengar pada hari ini telah banyak

membantu golongan bermasalah bermasalah pendengaran untuk menjalani kehidupan

seharian khususnya bagi tujuan berkomunikasi dalam masyarakat.


4

7/23/2019 65970746-PEKAK

5/47


2.1 Definisi Masalah Pendengaran

Seringkali individu yang bermasalah pendengaran dikatakan sebagai pekak. Sebenarnya,

bukan semua individu yang bermasalah pendengaran itu tidak boleh mendengar

langsung. Ada juga dikalangan mereka yang boleh mendengar tetapi pendengaran mereka

tidak jelas dan memerlukan bantuan alat bantu pendengaran. Definisi masalah

pendengaran boleh dibahagikan antara dua kategori iaitu pekak dan separuh pekak.

Pekak ialah kanak-kanak yang mempunyai deria dengar yang tidak dapat berfungsi

langsung. Kecacatan mungkin diperolehi sama ada selepas atau sebelum dilahirkan.

Manakala separuh pekakpula adalah mempunyai deria dengar yang rosak tetapi masih

boleh berfungsi sama ada dengan bantuan alat bantu mendengar atau tidak ( Cruickshakn

dan Johnson, 1975:24 ).

Crulckshan dan Johnson (1975) mendefinisikan cacat pendengaran berdasarkan

kepada kebolehan kanak-kanak itu menggunakan deria dengarnya dan bila kecacatan itu

dialami. Stephen P. Quigley dan Robert E. Kretschmer ( 1982 ), mendefinisikan

bermasalah pendengaran sebagai kanak-kanak atau orang dewasa yang mana tahap

pendengarannya teruk ( 91 dB atau lebih ) terutama saraf seseorang rosak dan berlaku

sebelum ia boleh bertutur. Manakala William L.Heward pula mendefinisikan sebagai

kanak-kanak dalam kategori yang tidak boleh menggunakan pendengaran untuk

memahami pertuturan walaupun boleh mendengar bunyi atau menggunakan Alat Bantu

Dengar.

Frisinia ( 1974 ) mendefinisikan bahawa masalah pendengaran atau pekak sebagai

suatu bentuk kecacatan yang menyukarkan untuk memahami pertuturan melalui deria


5

7/23/2019 65970746-PEKAK

6/47


pendengaran iaitu telinga. Kesukaran untuk memahami pertuturan ini akan

mengakibatkan masalah lain yang berkaitan seperti masalah berkomunikasi atau

berhubung dengan individu atau masyarakat sekeliling di dalam kehidupan mereka.

Masalah ini akan dapat dikurangkan dengan hanya menggunakan alat bantuan tetapi

alatan tersebut hanya sesuai digunakan oleh kanak-kanak cacat pendengaran ringan

sahaja sementara kanak-kanak yang menghadapi masalah pendengaran berat tetap

menghadapi kesukaran.

Menurut Chua Tee Tee dan Koh Boh Boon ( 1992 ) kanak-kanak pekak sebagai

seorang yang rosak pendengaran kerana dalam kebanyakan contoh, ia mempunyai

pendengaran separa. Kanak-kanak ini luar biasa kerana tidak dapat bertindak balas

terhadap bunyi-bunyi di sekelilingnya. Brill ( 1986 ) mendefinisikan bahawa masalah

pendengaran merupakan suatu keadaan yang menandakan kesukaran untuk mendengar

pertuturan,bunyi dan sebagainya. Masalah ini akan dikelaskan mengikut masalah

pendengaran iaitu masalah pendengaran ringan sehingga teruk ( profound ). Individu

yang menghadapi masalah pendengaran ini sukar untuk mendapat proses maklumat

linguistik melalui deria telinga dengan atau tanpa alat bantuan pendengaran.

2.2 Jenis-jenis Masalah Pendengaran

Masalah pendengaran boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu mempunyai maslah

pendengaran pada bahagian penerimaan ( conductive deafness ) dan pada bahagian

tanggapan ( perceptive deafness ). Kecacatan pada bahagian penerimaan terjadi pada


6

7/23/2019 65970746-PEKAK

7/47


bahagian telinga tengah seperti lubang telinga tersumbat, luka pada gegendang telinga

atau tidak ada lubang telinga. Kadangkala kecacatan ini boleh dipulihkan melalui rawatan

perubatan. Manakala masalah pendengaran pada bahagian tanggapan pula terjadi pada

bahagian telinga dalam dan berkaitan dengan saraf pendengaran. Kecacatan disebabkan

oleh saraf susah untuk dirawat melalui pembedahan kerana ianya melibatkan organ-organ

yang rumit (Hajah Hasnah Udin, 1988:117).

Selain itu, terdapat tiga (3) jenis masalah pendengaran iaitu masalah konduktif,

sensorineural dan campuran. Masalah pendengaran konduktif berlaku apabila terdapat

masalah atau jangkitan pada telinga luar dan telinga tengah. Contoh masalah dan

jangkitan yang boleh menyebabkan masalah pendengaran konduktif ialah ketiadaan

lubang telinga (atresia), cuping telinga kecil atau tiada cuping telinga (mikrotia / anotia),

sumbatan tahi telinga di salur telinga, jangkitan kuman pada salur telinga atau telinga

tengah dan gegendang telinga bocor atau pecah.

Masalah pendengaran sensorineural pula berlaku apabila terdapat masalah atau

jangkitan pada telinga dalam, tempat di mana koklea dan saraf pendengaran berada.

Masalah ini tidak dapat dilihat secara fizikal (tiada rembesan nanah atau kecacatan

fizikal) tetapi hanya dapat dikenalpasti melalui pemeriksaan pendengaran secara

menyeluruh. Masalah ini tidak dapat dirawat, tidak seperti masalah pendengaran

konduktif yang boleh dirawat secara pengambilan ubat atau pembedahan.

Masalah pendengaran campuran pula berlaku apabila terdapat kehadiran kedua-

dua masalah pendengaran serentak iaitu masalah pendengaran konduktif dan

sensorineural hadir bersama. Contohnya, seseorang yang mempunyai masalah

pendengaran sensorineural juga mempunyai mampatan tahi telinga dikategorikan sebagai


7

7/23/2019 65970746-PEKAK

8/47


mempunyai masalah pendengaran campuran. Apa jua masalah yang berlaku di telinga

luar/tengah beserta masalah di telinga dalam disebut sebagai masalah pendengaran

campuran.

2.3 Punca-punca Masalah Pendengaran

Terdapat dua jenis masalah pendengaran yang biasa terjadi. Masalah pendengaran

tersebut ialah masalah pendengaran bahagian penerimaan dan masalah pendengaran

bahagian tanggapan. Berbagai sebab telah menyebabkan kedua-dua keadaan ini berlaku.

Sebab-sebab umum berlakunya masalah pendengaran ialah sejarah keluarga itu sendiri,

jangkitan sebelum lahir, kecacatan anatomi kepala dan leher, berat badan semasa lahir

kurang daripada 1.5 kg, oksigen yang lebih 10 hari dan masalah asfiksia yang teruk.

Selain itu, ada juga sebab-sebab lain yang menyebabkan berlakunya masalah

pendengaran. Faktor-faktor penyebabnya dibahagikan kepada tiga peringkat, iaitu

peringkat sebelum kelahiran, semasa kelahiran dan selepas kelahiran.

Sebelum kelahiran mempunyai dua faktor penting yang menyebabkan masalah

pendengaran iaitu, faktor pertama adalah baka yang disebabkan gen yang terhasil ketika

persenyawaan dan faktor yang kedua yang menyebabkan masalah pendengaran sebelum

kelahiran ialah faktor bukan baka, jangkitan semasa ibu mengandung, terutama virus

seperti rubella, demam grandular dan selesema. Sewaktu mengandung ibu berpenyakit

yang berkaitan dengan pemakanan seperti kencing manis, pengambilan dadah atau bahan

kimia seperti kuanin dan streptomycin sewaktu mengandung.

Semasa kelahiran pula adalah disebabkan oleh sakit yang terlalu sewaktu bersalin

atau terlalu hendak bersalin yang melibatkan tekanan yang kuat pada bahagian telinga.


8

7/23/2019 65970746-PEKAK

9/47


Kelahiran tidak cukup bulan, kecederaan semasa lahir, terutama pada bahagian telinga

dan penyakit hemolisis yang selalunya disebabkan oleh faktor Rh.

Faktor ketiga ialah faktor selepas kelahiran iaitu mendapat penyakit berjangkit

disebabkan oleh bakteria dan virus seperti begok dan demam campak. Kemalangan yang

mencederakan bahagian telinga. Pengambilan antibiotik seperti Streptomycin dan juga

terdedah pada bunyi yang kuat.

2.4 Darjah Masalah Pendengaran Mengikut Virginia Department of Education

Aras Desibel Darjah Kepekakan Ciri-ciri Pendengaran

Rendah 26-40dB Kurang berbanding pendengaran normal.

Ringan 41-55dB Boleh memahami percakapan dan memerlukan


9

7/23/2019 65970746-PEKAK

10/47


alat bantu pendengaran.

Hilang

Pendengaran

56 - 70dB Memerlukan alat bantu pendengaran.

Hilang

Pendengaran

71-90dB Hanya mendengar bunyi kuat dari jarak dekat .

Hilang

Pendengaran

Sepenuhnya

>91dB

Bergantung kepada penglihatan daripada

pendengaran.

2.5 Jenis dan Tahap Masalah Pendengaran

JENIS MASALAH BAHAGIAN TELINGA

Masalah pendengaran

Konduktif

Melibatkan bahagian telinga luar dan tengah :

Cth- tersumbat bendasing,serumen terlalu

kental dan jangkitan otitis media.Tahap kehilangan

pendengaran tidak melebihi

60 dBHL. Kebolehan mendengar hanya setakat 1hingga 1.5 meter daripadanya. Boleh memahami

perbualan tapi bermasalah untuk mendengar suara yang

perlahan. Mereka perlukan alat bantu pendengaran dan

juga perlukan terapi pertuturan

Masalah Pendengaran

Sensori-

Neural ( saraf )

Terjadi di bahagian telinga dalam yang

melibatkan koklea saraf pendengaran

Audiotori Pathway : Kecacatan ini tidak boleh

dirawat kecuali dengan teknologi terkini spt

ABD berkuasa tinggi dan pacakan koklea.

Ciri-ciri bagi yang mengalami kepekakan sensori neural

pula adalah seperti keupayaan mendengar bunyi 70 dB


10

7/23/2019 65970746-PEKAK

11/47


ke atas. Pada tahap ini kanak-kanak sukar untuk

memperolehi pertuturan. Bagi tahap teruk (70 dB -90

dB), tanpa amplikasi, mereka boleh mendengar bunyi

kuat alam jarak 1 kaki dari telinga. Apabila

menggunakan amlpikasi kanak-kanak ini sepatutnya

boleh mengecam bunti persekitaran dan mengecam

semua bunyi pertuturan. Bagi kanak-kanak yang

mempunyai keupayaan mendengar yang amat teruk

(melebihi 90 dB), mereka mengalami kesukaran untuk

mendengar dan bertutur. Masalah ini tidak boleh dirawat

kecuali dengan teknologi terkini seperti ABD berkuasa

tinggi dan pacakan koklea. Selain itu mereka juga

memerlukan terapi pertuturan.

Masalah pendengaran

campuran

Melibatkan masalah pendengaran konduktif

dan sensori neural. Tahap kehilangan pendengaran

adalah dalam lingkungan tahap kehilangan pendengaran

konduktif dan sensori neural.

Masalah Pendengaran

Functional

Melibatkan masalah pendengaran bukan

semula jadi

Masalah Pendengaran

Sistem

Saraf Auditori

Melibatkan masalah pada fungsi saraf

2.6 Kaedah Pengujian Tahap Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran

Pengujian tahap pendengaran dilakukan oleh doktor atau pakar yang berkenaan di

hospital dengan menggunakan alat-alat yang tertentu. Terdapat beberapa kaedah

pengujian yang digunakan untuk menguji tahap pendengaran seseorang sama ada berada


11

7/23/2019 65970746-PEKAK

12/47


di tahap normal, sederhana atau teruk. Pemilihan kaedah ujian yang sesuai adalah

bergantung kepada keadaan kanak-kanak yang mengalami masalah pendengaran tersebut.

Hasil daripada ujian yang dilakukan akan memudahkan pihak ibu bapa, guru atau pakar-

pakar perubatan membantu dan meningkatkan tahap pendengaran melalui kaedah

perubatan, pendidikan, alat komunikasi dan sebagainya. Antara Kaedah Pengujian Tahap

Pendengaran yang dipilih adalah seperti berikut:

a) - Visual Reinforcement Audiometry (VRA)

Tujuan ujian ini diadakan adalah untuk menilai ketajaman pendengaran klien dengan

menggunakan bunyi dan mereka bertindak balas dengan cara memandang ke arah bunyi

tersebut. Untuk menarik perhatian, objek yang dipandang oleh klien akan mengeluarkan

cahaya.

Objek-objek yang digunakan semasa ujian ini terdiri daripada alat-alat permainan.

Oleh itu, ujian ini sesuai untuk kanak-kanak yang berumur 7 bulan hingga 2 atau 3 tahun.

Ini kerana mereka boleh memberikan respon dengan cara memandang atau melihat ke

arah objek yang berbunyi.

Rangsangan yang diberikan pula adalah daripada bunyi yang tinggi kepada bunyi

yang rendah atau perlahan. Ujian ini menggunakan Middle Ear Analyzer. Ujian ini

juga dapat menilai keadaan telinga tengah iaitu antara gegendang telinga dan tulang-

tulang osikel. Ia juga dapat mengesan gangguan-gangguan yang terdapat dalam telinga.


12

7/23/2019 65970746-PEKAK

13/47


Visual Reinforcement Audiometry (VRA)


13

BAB 3

7/23/2019 65970746-PEKAK

14/47


SISTEM PENDIDIKANSISTEM PENDIDIKAN KHAS KANAK-KANAK BERMASALAHKHAS KANAK-KANAK BERMASALAH


3.0 Pengenalan

Bayangkan apa berlaku jika di dalam kelas yang mengandungi 30 orang murid normal

berumur 10 tahun, ada segelintirnya mempunyai murid khas yang mempunyai masalah

pendengaran dan mempunyai tahap mental 5 tahun, dengan kematangan sosial dan

keupayaan kognitif pada umur 12 tahun ataupun murid masalah pendengaran dengan

tahap emosi, kognitif dan keupayaan fizikal 5 tahun. Ini sudah pastinya akan

menyebabkan guru menghadapi masalah. Pelajaran bagi murid itu menjadi sukar tetapi

mudah bagi kanak- kanak atau murid- murid yang lain. Apabila kelas mengandungi

kanak- kanak atau murid- murid berbeza dari yang lainnya, adalah sukar bagi guru

membantu mereka mencapai tahap potensi tanpa sebarang bantuan. Bantuan yang

disediakan oleh sekolah untuk kanak- kanak yang berbeza dengan norma kanak- kanak

ini digelar pendidikan khas.

Pendidikan khas adalah pengajaran yang direka bentuk bagi memenuhi keperluan

pendidikan murid dengan berkeperluan khas. Pendidikan ini dirancang secara tersendiri,

dilaksanakan secara teratur serta dinilai keberkesannya secara teliti bagi membantu murid

dengan berkeperluan khas mencapai tahap berdikari tinggi dan kejayaan hidup yang

memuaskan.

3.1 Sistem Pendidikan Khas di Malaysia


14

7/23/2019 65970746-PEKAK

15/47


Pada masa kini, sistem pendidikan khas di Malaysia adalah di bawah tanggungjawab

empat kementerian iaitu; Kementerian Kesihatan, Kementerian Pembangunan Wanita,

Keluarga dan Masyarakat, Kementerian Pelajaran Malaysia, Kementerian Pengajian

Tinggii dan Kementerian Sumber Manusia. Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga

dan Masyarakat diberi tanggungjawab menyediakan perkhidmatan kepada kanak- kanak

yang cacat fizikal, terencat akal sederhana dan teruk serta kanak- kanak spastik atau

terencat. Manakala Kementerian Kesihatan pula bertanggungjawb menyaring dan

mengenalpasti kanak- kanak yang dilahirkan dalam keadaan berisiko untuk menjadi

cacat.

Laporan Jawatankuasa Kabinet yang mengkajai perlaksanaan Dasar Pelajaran

melalui Perakuan 169 adalah titik tolak yang membawa kepada penekanan yang lebih

jelas terhadap perkembangan pendidikan khas di Malaysia. Perakuan yang dipetik

daripada Buletin Pendidikan Khas, November 1997 menyebut;

Dengan adanya kesedaran bahawa kerajaan seharusnya bertanggungjawab

terhadap pendidikan kanak- kanak cacat. Adalah diperakukan kerajaan hendaklah

mengambil alih sepenuhnya tanggungjawab pendidikan itu daripada pihak- pihak

persatuan yang mengendalikan pada masa ini. Di samping itu, pernyertaan oleh badan-

badan sukarela dalam memajukan pendidikan kanak- kanak cacat hendaklah harus

digalakkan.

Dasar mengenai pendidikan khas di Malaysia mula dinyatakan dalam Akta

Pembelajaran 1961 yang kemudiannya disemak dan digantikan dengang Akta Pendidikan

1996. bagi tujuan pelaksanaan pula, Kementerian Pelajaran mengadakan Peraturan-

peraturan Pendidikan (Pendidikan Khas) 1997. Berdasarkan Akta Pendidikan 1996


15

7/23/2019 65970746-PEKAK

16/47


Peraturan-peraturan Pendidikan Khas (1997), murid-murid dengan keperluan khas

bermakna murid-murid yang mempunyai kecacatan penglihatan, kecacatan pendengaran

dan masalah pembelajaran.

3.2 Program Pendidikan Khas Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran

Program pendidikan khas kanak-kanak bermasalah pendengaran bererti suatu program

yang disediakan di sekolah khas bagi murid-murid yang mempunyai kecacatan

pendengaran. Ia juga boleh didefinisikan sebagai suatu percantuman di sekolah biasa bagi

murid-murid yang mempunyai kecacatan pendengaran atau mempunyai masalah

pembelajaran. Selain itu, ia merupakan suatu program pendidikan inklusif bagi murid-

murid dengan keperluan khas yang dapat menghadiri di dalam kelas biasa bersama-sama

dengan murid-murid biasa.

Program pendidikan khas bagi murid bermasalah pendengaran bermula sebelum

merdeka. Bagi masalah pendengaran, Sekolah Kanak-kanak Pekak Persekutuan Pulau

Pinang dibuka pada tahun 1954. Perkembangan pendidikan khas di Malaysia membawa

kepada penubuhan Unit Pelajaran Khas di Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran

Malaysia pada tahun 1964. Manakala pada 1 oktober 1995, Unit Pendidikan Khas itu

dinaik taraf sebagai Jabatan Pendidikan Khas yang diketuai oleh Timbalan Ketua

Pengarah Pelajaran dan tiga orang pengarah di tiga bahagian.

Melalui program pendidikan khas ini, murid-murid bermasalah pendengaran

dilatih daripada segi pertuturan danbelajar subjek-subjek yang dipelajari oleh murid biasa

dengan menggunakan komunikasi seluruh termasuk bahasa isyarat. Program ini


16

7/23/2019 65970746-PEKAK

17/47


disediakan di dua setting iaitu di sekolah khas dan juga di sekolah biasa (program

integrasi).

Menurut Jamila K.A. Mohamed (2006), terdapat 25 sekolah khas yang

menempatkan murid dengan masalah pendengaran di seluruh negara iaitu 23 buah

sekolah rendah, 1 buah sekolah menengah dan 1 buah sekolah menengah vokasional.

Taburan sekolah khas itu adalah seperti berikut :

1. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Perlis, Perlis.

2. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Persekutuan, Pulau Pinang.

3. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Jalan Hutton, Pulau Pinang.

4. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Alor Setar, Kedah.

5. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Sg Petani, Kedah.

6. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Ipoh, Perak.

7. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Taiping, Perak.

8. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Jalan Peel, Kuala Lumpur.

9. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Kampung Baharu, Kuala Lumpur.

10. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Selangor, Selangor.

11. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Melaka, Melaka.

12. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Seremban, Negeri Sembilan.

13. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Muar, Johor.

14. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Johor Bahru, Johor.

15. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Batu Pahat, Johor.

16. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Kuantan, Pahang.

17. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Kuala Terengganu, Terengganu.


17

7/23/2019 65970746-PEKAK

18/47


18. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Besut, Terengganu.

19. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Lati, Kelantan.

20. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Kota Samarahan, Kuching.

21. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Miri, Sarawak.

22. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Sibu, Sarawak.

23. Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas Kota Kinabalu, Sabah.

24. Sekolah Menengah Pendidikan Khas Persekutuan, Pulau Pinang.

25. Sekolah Menengah Pendidikan Khas Vokasional, Shah Alam.


18

BAB 4

7/23/2019 65970746-PEKAK

19/47


SEJARAH PENDIDIKAN KANAK-KANAK BERMASALAHSEJARAH PENDIDIKAN KANAK-KANAK BERMASALAH


4.0 Pengenalan

Dalam kontek Malaysia kanak-kanak berkeperluan khas yang mengalami masalah

pendengaran, menekankan kepada kebolehan, kefungsian, kemahiran, perkembangan,

penguasaan dan pencapaian kanak-kanak tersebut dalam kemahiran-kemahiran

pengembangan pendekatan baru menolak pendekatan tradisi yang menekankan

kecacatan dan ketidak bolehan .Penguasaan dan pencapaian dalam kemahiran-kemahiran

tersebut berdasarkan kepada peringkat-peringkat kebolehan seseorang murid dengan

keperluan-keperluan khas adalah seperti kebolehan kognitif, perkembangan, pertuturan,

penguasaan membaca, kemahiran matematik, kemahiran pertumbuhan asas manusia,

kemahiran berdikari, kemahiran keusahawan dan kebolehan penglihatan.

Nasib kanak-kanak cacat pendengaran di tanah air kita mula berubah pada tahun

1952 kerana inisiatif seorang pakar kesihatan kanak-kanak pada masa itu, Dr. C. Elaine

Field. Semasa menjalani rawatan untuk kanak-kanak, Dr. Field berjumpa dengan

beberapa orang kanak-kanak cacat pendengaran dan mendapati tiada program pemulihan

untuk mereka, sedangkan kanak-kanak cacat penglihatan mempunyai sekolah pendidikan

khas, iaitu Sekolah St. Nicholas yang telah diasaskan pada tahun 1928. Di atas kesedaran

inilah, maka Dr. Field berasa bahawa sekolah pendidikan khas untuk kanak-kanak cacat

pendengaran juga patut ditubuhkan.

4.1 Sejarah Pendidikan Khas di Malaysia


19

7/23/2019 65970746-PEKAK

20/47


Minat terhadap Pendidikan Khas di Malaysia bermula pada tahun 1920an di kalangan

sukarelawan yang terlibat dalam pembukaan sekolah-sekolah cacat penglihatan dan

pendengaran. Laporan Jawatankuasa Kabinet yang mengkaji Perlaksanaan Dasar

Pelajaran melalui Perakuan 169 merupakan satu titik tolak yang membawa kepada satu

penekanan dan tumpuan yang lebih jelas kepada perkembangan Pendidikan Khas di

Malaysia.

Kementerian Pendidikan mula memperkenalkan pendidikan khas bagi murid-

murid bermasalah penglihatan dan pendengaran serta bermasalah pembelajaran mulai

bulan Julai 1962. Dibawah perancangan pencatuman dengan pendekatan pendidikan

inklusifiaitu murid-murid yang bermasalah tersebut belajar bersama-sama murid-murid

normal didalam kelas yang sama (Sang 2000) Mereka diajar oleh guru yang sama tetapi

dibantu oleh guru sumber yang terlatih dalam program Pendidikan Khas.

Pada masa kini, Kementerian Pendidikan (Jabatan Pendidikan Khas 1998)

menyediakan program-program pendidikan bagi mired-murid dengan keperluan khas di

sekolah-sekolah pendidikan khas di mana terdapat 31 buah dengan bilangan murid

seramai 2892 orang (Jun1998) dan sekolah-sekolah dengan kelas percantuman dan kelas

pendidikan inklusif sebanyak 368 buah dengan bilangan murid seramai 7356 orang (Jun

1998).

4.2 Sejarah Ringkas Pendidikan Khas Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran

Pendidikan Murid-murid Bermasalah Pendengaran di Malaysia telah dimulakan dalam

tahun 1954, dengan tertubuhnya sebuah sekolah berasrama di Pulau Pinang yang dikenali

sebagai Sekolah KanakKanak Pekak Persekutuan, Pulau Pinang. Sekolah ini telah

dipelopori oleh Lady Templer, Dr.Reild, Cik Joyce Hickes dan beberapa orang lain yang


20

7/23/2019 65970746-PEKAK

21/47


berminat dalam kerjakerja kebajikan. Beberapa orang guru daripada sekolah ini telah

dihantarkan ke luar negara untuk mendapatkan latihan di bidang khas Pendidikan Kanak-

Kanak Pekak. Sekolah ini telah bermula dengan hanya bergantung kepada derma

daripada orang ramai. Apabila sekolah ini telah berkembang dengan pesatnya maka

usaha-usaha untuk membaikinya telah dilipat gandakan dan dengan ini telah diletakkan

dibawah Pentadbiran Kementerian Pelajaran.

Muridmurid sekolah ini datang dari seluruh pelusuk Malaysia untuk menerima

pendidikan sekolah rendah dan menengah dan sekarang ini mempunyai 368 orang murid

lelaki dan perempuan. Pelajaran mereka adalah seperti murid-murid biasa dengan adanya

penekanan kepada pelajaran Vokasional untuk memberi kemahiran seperti menggunting

rambut, pertukangan kayu, masak-memasak dan sebagainya . Oleh kerana murid-murid

bermasalah pendengaran bertambah ramai maka sekolah di Pulau Pinang tidak dapat lagi

menampung semua murid-murid yang terdapat di Malaysia. Maka suatu pelajaran yang

digelar Rancangan Percantuman untuk murid-murid bermasalah pendengaran telah

dimulakan.

SSEKOLAH-SEKOLAH KHAS YANG TERDAPAT DI MALAYSIAEKOLAH-SEKOLAH KHAS YANG TERDAPAT DI MALAYSIA


21

BAB 5

7/23/2019 65970746-PEKAK

22/47


5.0 Pengenalan

Penubuhan sekolah-sekolah khas yang pertama di Pulau Pinang pada tahun 1954,

kemudian di Kuala Lumpur pada tahun 1962 dan mengikut Kota Bahru, Melaka sehingga

semua negeri dalam Malaysia. Pada tahun 1984, 49 buah sekolah rendah dan 13 buah

sekolah menengah telah disediakan. Bilangan sekolah khas ialah 318 buah dan bilangan

kelas percantuman ialah 1552 buah serta bilangan guru ialah 242 orang. Dalam sistem

pendidikan dulu, sistem lisan, pertuturan, pendengaran dan bacaan bibir telah disediakan

kerana mengikuti sistem pendidikan British dan digunakan di semua negara. Komunikasi

seluruh (TC) seperti lisan, pertuturan, bacaan bibir dan kod tangan telah diwujudkan

kerana mempertingkatkan perolehan bahasa melalui komponen kegunaan tangan.

5.1 Takrif Sekolah Khas

Terdapat pelbagai definasi tentang Pendidikan Khas contohnya menurut Sang (2000)

menyatakan bahawa pendidikan khas inlah pendidikan yang disediakan untuk murid-

murid yang menghadapi masalah pembelajaran kerana masalah penglihatan, pertuturan,

pendengaran serta masalah dalam pembelajaran ataupun murid-murid yang pintar cerdas

yang memerlukan pendidikan yang lebih mencabar. Berlainan pula pendefinisian oleh

Jabatan Pendidikan Johor (1998) yang menyatakan pendidikan khas ialah golongan yang

berkepeluan khas dengan memberi penekanan kepada kebolehan, kefungsian, kemahiran,

perkembangan individu dan pelajar terhadap penguasaan dan pencapaian dalam

kemahiran kemahiran pengembangan


22

7/23/2019 65970746-PEKAK

23/47


Pendidikan khas Kementerian Pelajaran Malaysia dilaksanakan melalui Sekolah

Khas bagi murid bermasalah penglihatan dan bermasalah pendengaran. Program

Pendidikan Khas Integrasi disediakan untuk murid-murid berkeperluan khas bermasalah

pembelajaran, bermasalah pendengaran dan bermasalah penglihatan. la diwujudkan di

sekolah harian biasa rendah dan menengah dan sekolah menengah teknik/vokasional

yang menggunakan pendekatan pengajaran dan pembelajaran secara pengasingan dan

separa inklusif.

5.2 Syarat Kemasukkan Murid ke Program Pendidikan Khas

Syarat kemasukan murid ke Program Pendidikan Khas Kementerian Pelajaran Malaysia

untuk sekolah rendah ialah murid perlu berumur 6 tahun hingga 14 tahun. Murid juga

perlu disahkan oleh pengamal perubatan yang professional berkaitan dengan masalah

atau penyakit yang dihadapi serta murid boleh mengurus diri tanpa bantuan orang lain

Semua sekolah rendah pendidikan khas mengikuti aliran akademik. Kemudahan-

kemudahan yang disediakan di peringkat sekolah rendah termasuklah asrama dan makan

minum percuma. Murid yang mengikuti Program Pendidikan Khas Integrasi boleh

mengikuti kurikulum kebangsaan atau kurikulum alternatif.

Syarat kemasukan murid ke Program Pendidikan Khas Kementerian Pelajaran

Malaysia untuk Sekolah Menengah ialah berumur di antara 13+ hingga 19+ tahun dan

disahkan oleh pengamal perubatan. Murid juga boleh mengurus diri tanpa bantuan orang

lain Pelajaran sekolah menengah menyediakan 2 jenis aliran iaitu akademik dan

vokasional.


23

7/23/2019 65970746-PEKAK

24/47


Untuk Pendidikan Teknik dan Vokasional, Sekolah Menengah Pendidikan Khas

Persekutuan Pulau Pinang menawarkan elektif mata pelajaran vokasional (MPV)

manakala Sekolah Menengah Pendidikan Khas Vokasional Shah Alam menawarkan Sijil

Kemahiran Malaysia.

5.4 Tempoh Pengajian

Tempoh belajar bagi murid-murid berkeperluan khas rendah adalah enam (6) tahun.

Manakala tempoh belajar bagi murid-murid berkeperluan khas menengah adalah lima (5)

tahun. Tempoh ini boleh dilanjutkan hingga dua (2) tahun maksimum di mana-mana

peringkat iaitu sarna ada rendah atau menengah mengikut keperluan murid berkenaan.

INTEGRASIINTEGRASI


24

BAB 6

7/23/2019 65970746-PEKAK

25/47


6.0 Pengenalan

Integrasi adalah terminologi yang digunakan untuk menerangkan cara menempatkan

pelajar-pelajar atau kanak-kanak berkeperluan khas di dalam kelas-kelas biasa untuk

belajar bersama-sama dengan rakan sebaya.

6.1 Takrif Integrasi

Dalam situasi pendidikan, Integrasi dijelaskan sebagai satu cara yang perlu dilakukan

dengan berhati-hati untuk menyatupadukan pelajar-pelajar berkeperluan khas ke dalam

situasi sekolah biasa dengan bantuan khidmat sokongan yang sesuai dan perancangan

yang teliti. Pada dasarnya, Integrasi hendaklah menghasilkan murid-murid biasa dengan

murid-murid berkeperluan khas ke arah situasi yang mewujudkan perkongsian dalam

penggunaan sumber dan peluang-peluang untuk belajar sepenuh masa.

Integrasi dalam pendidikan juga membawa erti yang sama seperti

Normalization atau kelaziman hidup harian sebagai satu prinsip. Untuk melakukan

kelaziman ini, pelbagai kemudahan perlu disediakan supaya mereka yang berkeperluan

khas dapat hidup sebagaimana mereka yang normal. Normalization menekankan hak

setiap individu yang cacat untuk mencorakkan keadaan hidupnya sendiri sebagaimana

atau sedekat mungkin kepada cara hidup mereka yang normal di dalam masyarakat setiap

hari.

Integrasi melibatkan semua kanak-kanak berkeperluan khas. Ini termasuklah

mereka yang bermasalah deria; kanak-kanak yang mempunyai masalah fizikal; kanak-

kanak yang bermasalah dalam pembelajaran; mereka yang kini ditempatkan di sekolah-


25

7/23/2019 65970746-PEKAK

26/47


sekolah khas atau di kelas-kelas khas dan juga kanak-kanak yang mempunyai pelbagai

kecacatan dan tidak diterima oleh system pendidikan di masa kini.

Integrasi tidak bermaksud murid-murid berkeperluan khas boleh ditempatkan di

kelas-kelas biasa secara automatik. Tahap integrasi bagi setiap murid di dalam kelas-

kelas biasa hendaklah ditentukan dari hasil perbincangan bersama oleh Pengarah

Sekolah, Guru Besar, Ibubapa, Murid dan pakar penilai serta penasihat seperti ahli

Psikologi Pendidikan dan lain-lain kepakaran jika diperlukan.

6.2 Program Pendidikan Khas Integrasi

Program Pendidikan Khas Integrasi adalah istilah baru bagi Program Pendidikan Khas

Percantuman. Program ini adalah satu program yang menempatkan murid khas di kelas

khas di dalam sebuah sekolah biasa. Pentadbiran program ini adalah di bawah

pentadbiran sekolah. Walau bagaimanapun seorang penyelaras program yang bertindak

sebagai ketua dilantik bagi mengendalikan program ini.

Terdapat tiga kategori Program Pendidikan Khas Integrasi iaitu Program

Pendidikan Khas Integrasi Bermasalah Pendengaran, Program Pendidikan Khas Integrasi

Bermasalah Penglihatan dan Program Pendidikan Khas Integrasi Bermasalah

Pembelajaran.

Walaupun harapan kerajaan semasa mewujudkan program integrasi ini adalah

untuk mengintegrasikan murid khas dan murid normal, namun Zarin Ismail, Safani Bari

dan Soo Boon Seng (2004) mendapati integrasi sosial di kalangan murid khas dan murid

normal pada tahap yang rendah atau minima. Manakala peluang bagi mereka bersama


26

7/23/2019 65970746-PEKAK

27/47


semasa di luar bilik darjah adalah terhad dan aktiviti-aktiviti yang dijalankan di sekolah

kurang memberi tumpuan kepada murid khas.

6.3 Program Pendidikan Khas Integrasi Masalah Pendengaran

Melalui program ini diharapkan murid dengan keperluan khas masalah pendengaran

dapat bergaul dengan murid biasa tanpa rasa terpinggir. Kebiasaannya integrasi yang

berlaku adalah pada peringkat fizikal di mana murid dengan keperluan masalah

pendengaran dan murid biasa berkongsi bangunan, padang sekolah dan kantin. Integrasi

sosial juga berlaku dalam program sebegini sama ada secara terancang ataupun tidak

terancang. Pihak sekolah mungkin menyediakan aktiviti-aktiviti di mana kedua-dua

kategori murid terlibat sepenuhnya. Murid juga bersama-sama pada masa rehat dengan

mengambil inisiatif sendiri untuk bermain ataupun menolong antara satu sama lain.

Di Malaysia, sekolah yang menjalankan program pendidikan khas integrasi

masalah pendengaran ialah Sekolah Menengah Vokasional (EAT) Azizah, Johor Bahru,

Sekolah Menengah Teknik Langkawi, Kedah, Sekolah Menengah Teknik Batu Pahat,

Johor, Sekolah Menengah Vokasional Bagan Serai, Perak, Sekolah Menengah Teknik

Tanah Merah, Kelantan dan Sekolah Menengah Vokasional Keningau, Sabah.

6.4 Kurikulum Program Pendidikan Khas Integrasi

Kurikulum yang diguna pakai di sekolah-sekolah pendidikan khas dan Program

Pendidikan Khas Integrasi ialah kurikulum kebangsaan dan kurikulum alternatif. Murid

Pendidikan Khas menjalankan aktiviti kokurikulum seperti murid biasa.

Tahun 1990an memperlihatkan kadar pengintergrasian pelajar-pelajar cacat

pendengaran sekolah dengan masyarakat luar kian meningkat. Sebagai contoh,


27

7/23/2019 65970746-PEKAK

28/47


penglibatan pelajar-pelajar dalam pertandingan sukan, olahraga, komputer, tarian dan

sebagainya. Penglibatan mereka dalam pelbagai aktiviti dan pertandingan bukan sahaja

telah membuka mata masyarakat tentang potensi sebenar pelajar-pelajar cacat

pendengaran tetapi juga membina keyakinan diri mereka sendiri.

6.5 Rasional Pendidikan Integrasi

Kanak-kanak yang menghadapi masalah pembelajaran berupaya untuk menerima

pendidikan yang sesuai dengan kemampuan dan perkembangan mereka secara

menyeluruh. Mereka hanya sekadar kurang bertindakbalas kepada strategi pengajaran dan

pembelajaran biasa. Oleh itu, satu program khas perlu disediakan untuk memenuhi

keperluan murid-murid ini dengan mengambilkira aspek-aspek seperti masa, bahan,

budaya kelas, teknik mengajar, bantuan kepakaran dan penglibatan masyarakat.

Dengan ini diharapkan pendidikan integrasi akan dapat pengkongsian kemudahan

serta alat-alat dengan sepenuhnya. Peluang berinteraksi yang lebih positif antara pelajar-

pelajar berkeperluan khas dengan pelajar-pelajar normal. Pengagihan perkhidmatan yang

lebih adil dan pengagihan sumber yang lebih meluas. Pengurangan masalah tempat bagi

pelajar-pelajar yang berkepeluan khas. Pemberian peluang untuk pelajar-pelajar

berkeperluan khas menyesuaikan diri di dalam masyarakat. Mengalakkan kewujudan

masyarakat penyayang yang dihasratkan di dalam wawasan negara.

6.6 Matlamat Pendidikan Integrasi

Pendidikan Integrasi menumpukan perhatian ke arah pengsealiran pelajar-pelajar

berkeperluan khas di sekolah-sekolah normal. Dengan ini memberi peluang kepada


28

7/23/2019 65970746-PEKAK

29/47


pelajar-pelajar tersebut menerima pengajaran, pembelajaran dan menyertai semua

aktiviti-aktiviti yang terdapat di sekolah bersama-sama pelajar normal. Ia juga akan

dapat menyesuaikan diri dari awal-awal lagi dalam semua aspek kemasyarakatan yang

terdapat di sekolah dan di dalam komuniti setempat dengan tujuan menjadikan mereka

lebih berupaya, mampu berdikari dan menjadi anggota masyarakat yang menyumbang.

Kurikulum Kanak-Kanak Bermasalah Pembelajaran adalah bertujuan

melengkapkan kanak-kanak yang Bermasalah Pembelajaran dengan kemahiran-

kemahiran tertentu bagi membantu mereka mencapai perkembangan yang menyeluruh.

Perkembangan ini meliputi aspek-aspek intelek, rohani, jasmani, emosi, bakat, akhlak,

nilai-nilai estetika dan sosial agar mereka boleh menjadi satu ahli masyarakat yang

berguna dan berdikari.

INKLUSIFINKLUSIF


29

BAB 7

7/23/2019 65970746-PEKAK

30/47


7.0 Pengenalan

Selain perkhidmatan di Sekolah Pendidikan Khas dan Program Pendidikan Khas

Integrasi, Pendekatan Pendidikan Inklusif juga dilaksanakan di sekolah tertentu di

seluruh negara bagi memenuhi keperluan murid dan juga permintaan ibu bapa. Dasar

sedia ada yang diterima pakai sekian lama memperuntukkan hak mendapat pendidikan

formal bagi kanak-kanak berkeperluan khas, dan dasar tersebut diperkukuh oleh dasar

Pendidikan Wajib dan Pendidikan untuk Semua yang kini menjadi asas perkiraan

dalam perancangan pelaksanaan pendidikan khas di Malaysia. Dengan termaterai dua

dasar tersebut, pendekatan pendidikan inklusif menjadi perkara penting dalam

menghadapi cabaran dan isu-isu semasa pendidikan khas.

7.1 Takrif Inklusif

Pendidikan Inklusif dalam konteks pendidikan khas adalah pendidikan yang diberikan

kepada murid-murid dengan keperluan pendidikan khas yang belajar bersama-sama

dengan murid-murid normal, di dalam kelas yang sama dan diajar oleh guru biasa (Haji

Sabri Salleh. Timbalan Ketua Pengarah Pendidikan. 1996).

Pendekatan pendidikan inklusif adalah antara beberapa pilihan yang ada untuk

KBK di Malaysia. Dalam konteks definisi pendidikan khas di Malaysia, pendekatan ini

masih terbatas dilaksanakan mengikut acuan Malaysia serta terdapat di sekolah-sekolah

tertentu sahaja. Terdapat pelbagai kategori KBK dalam setting inklusif. Namun begitu

terdapat 4 kategori KBK yang boleh didapati di merata sekolah dalam aliran perdana.

Mereka ialah dalam kategori masalah fizikal (cacat anggota), emosi dan tingkah laku


30

7/23/2019 65970746-PEKAK

31/47


(autisma dan ADHD), pembelajaran khusus, Disleksia (dyslexia) dan penguasaan

kemahiran 3M.

7.2 Rancangan Pendidikan Inklusif Bermasalah Pendengaran

Untuk menyediakan Murid-murid Bermasalah Pendengaran dalam suasana biasa dan

supaya dapat di terima sebagai seorang ahli masyarakat, maka murid-murid bermasalah

pendengaran ini perlulah bercampur gaul dengan murid-murid biasa. Dengan cara ini

juga mereka yang lengkap sifat akan lebih bertanggungjawab terhadap murid-murid

bermasalah pendengaran dan dapat mengurangkan perbezaan diantara mereka yang

sempurna dengan yang bermasalah khas.

Inklusif dalam konteks pendidikan khas mempunyai dua pengertian. Pertama

untuk memberi peluang pendidikan di peringkat rendah. Murid-murid bermasalah

pendengaran dapat belajar bersama-sama dengan mereka yang biasa dalam sesebuah bilik

darjah. Kedua inklusif ini dilakukan dengan mengadakan Kelas Khas yang khusus untuk

kanak-kanak bermasalah pendengaran di sekolah biasa.

Pada tahun 1962, dua buah kelas percantuman telah ditubuhkan di sebuah sekolah

biasa iaitu di Sekolah Rendah Inggeris, Jalan Kuantan, Kuala Lumpur yang mengandungi

41 orang murid-murid. Murid-muridnya telah mengikuti matapelajaran di sekolah rendah,

kecuali matapelajran Agama Islam, kerana tiada guru yang terlatih dalam bidang ini.

Murid-murid bermasalah pendengran di sekolah tersebut telah menduduki peperiksaan

Darjah Tiga dan peperiksaan Penilaian Darjah Lima. Sesudah tamat pelajaran di sekolah

rendah,mereka yang berkeupayaan telah di berikan peluang melanjutkan pelajaran ke


31

7/23/2019 65970746-PEKAK

32/47


sekolah Kanak-kanak Pekak Persekutuan di Pulau Pinang. Dengan ini timbul masalah

kekurangan tempat untuk mereka yang tidak dapat ditempatkan di Sekolah Kanak-Kanak

Pekak Persekutuan untuk melanjutkan pelajaran mereka .

7.3 Program Pendidikan Khas Inklusif

Pendidikan Inklusif menumpukan perhatiannya ke arah pengsealiran pelajar-pelajar

berkeperluan khas di sekolah-sekolah normal. Matlamatnya ialah memberi peluang

kepada pelajar-pelajar tersebut menerima pengajaran, pembelajaran dan menyertai semua

aktiviti-aktiviti yang terdapat di sekolah bersama-sama pelajar normal. Matlamat

selanjutnya supaya pelajar-pelajar berkepeluan khas dapat menyesuaikan diri dari awal-

awal lagi dalam semua aspek kemasyarakatan yang terdapat di sekolah dan di dalam

komuniti setempat dengan tujuan menjadikan mereka lebih berupaya mampu berdikari

dan menjadi anggota masyarakat yang menyumbang.(Mohd Siraj Awang, 1996:218).

Pendidikan Inklusif bukanlah satu perkara baru di Malaysia. Yang baru hanyalah

istilahnya, dan istilah inilah yang telah mengelirukan kita semua. Pada masa dahulu

istilah "Program Percantuman atau Integrated telah digunakan. Negara Malaysia

telahpun mengamalkannya sejak 1962 lagi (Norani, 1980:21).

Matlamat utama pendidikan inklusif ialah untuk mengsealirankan pelajar-pelajar

berkeperluan khas dengan pelajar-pelajar normal di sekolah biasa. Harus diingatkan di

sini tidak semestinya semua pelajar berkeperluan khas boleh disealirankan begitu sahaja

kerana setiap individu mempunyai kemampuan dan keperluan yang berbeza. Menurut


32

7/23/2019 65970746-PEKAK

33/47


Deno (1970) telah menghasilkan sebuah model tahap perkhidmatan pendidikan khas yang

berupaya menampung tujuh pilihan yang berupa satu "Cascade" untuk menempatkan

pelajar-pelajar seperti yang dicadangkan.

Menurut Clough dan Lindsay (1991) untuk meminimumkan kesan negatif ke atas

pendidikan inklusif, perubahan tidak boleh dibuat secara mendadak atau mengambil kira

satu pandangan sahaja (immediately or unilaterally). Kekeliruan sukar dielakkan terutama

bagi guru yang belum pernah mendengar tentang pendidikan murid khas. Kajian Haniz

Ibrahim (1998) telah mendapati guru aliran perdana di sekolah rendah bersikap negatif

terhadap pelaksanaan pendidikan inklusif.


33

7/23/2019 65970746-PEKAK

34/47

Sistem Pendidikan Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran Di Malaysia_______________________________________________________________________________________________

_

CABARAN DAN ISU SEMASACABARAN DAN ISU SEMASA KANAK-KANAK BERMASALAHKANAK-KANAK BERMASALAH


8.0 Pengenalan

Ketidakupayaan untuk mendengar secara tidak langsung telah menjadi punca utama

kanak-kanak bermasalah pendengaran untuk bertutur dan menguasai bahasa. Kegagalan

menguasai bahasa seterusnya mengakibatkan kognitif kanak-kanak tidak berkembang dan

sudah pastinya menyebabkan pencapaian akademik mereka turut ketinggalan berbanding

kanak-kanak normal yang sebaya dengan mereka.

Masa yang paling kritikal untuk kanak-kanak menguasai bahasa ialah dalam

lingkungan umur 0 hingga 5 tahun, dan pada umur 2 tahun adalah masa yang paling

memberangsangkan untuk perkembangan bahasa mereka. Kanak-kanak normal yang

berumur 7 tahun biasanya mampu menguasai lebih kurang 500 perkataan dan mampu

mengungkap ayat yang mengandungi lebih kurang 6 patah perkataan. Namun demikian

keadaan ini jauh berbeza dengan kanak-kanak bermasalah pendengaran. Mereka akan

jauh ketinggalan dalam perkembangan bahasa apatah lagi jika mereka tidak diberi

intervensi awal seawal usia yang mungkin.

8.1 Tahap Kecacatan Pendengaran dan Hubungan Dengan Pendidikan

________________________________________________________________________________________________

Kanak-Kanak Dengan Berkeperluan Khas (KAP 3013)

34

BAB 8

7/23/2019 65970746-PEKAK

35/47


_

Kanak-kanak bermasalah pendengaran biasanya mula terdedah dengan aktiviti berbahasa

apabila mereka memasuki alam persekolahan. Pengalaman sedia ada mereka yang

diperolehi secara tidak formal tidak cukup untuk membantu perkembangan pendidikan

bahasa mereka di sekolah. Lantaran itu kanak-kanak bermasalah pendengaran sering

gagal bukan sahaja dalam pelajaran bahasa malahan pelajaran lain yang memerlukan

kemahiran membaca.

Namun demikian pelajar bermasalah pendengaran turut mempunyai kreativiti

yang sama atau kadangkala melebihi pelajar-pelajar normal terutama dalam

menghasilkan seni lukisan atau hasil kraf tangan. Kenyataan ini diakui oleh Manan bin

Pendek (1993), yang membuat kajian ke atas masalah pembelajaran bidang vokasional di

Sek. Men. Pendidikan Khas (cacat pendengaran) satu tinjauan di Sek. Men. Pendidikan

Khas Cacat Pendengaran Shah Alam. Menurut beliau, pelajar yang mengalami cacat

pendengaran amnya berupaya menunjukkan hasil kerja yang lebih baik, malah mereka

juga berupaya menyaingi golongan yang normal.

Walau bagaimanapun keadaan ini bergantung kepada keberkesanan latihan yang

diberikan. Kesesuaian latihan yang diberikan harus berupaya mengatasi masalah yang

sering dialami oleh kalangan mereka yang cacat pendengaran, antaranya kecekapan,

kecerdikan, kecenderungan atau minat, kesesuaian peralatan dan lain-lainnya.

Pengubahsuaian harus dilakukan dari masa ke semasa bergantung pada masalah yang

sering dihadapi. Hasil tinjauan menunjukkan masalah besar pelajar-pelajar cacat

pendengaran dalam pembelajaran adalah dari aspek teori. Dari segi kemahiran mereka

berpotensi untuk menyaingi mereka yang normal.

8.3 Cabaran Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran

________________________________________________________________________________________________


35

7/23/2019 65970746-PEKAK

36/47


_

Dalam dunia pendidikan, kita seharusnya tidak melupakan kanak-kanak yang tidak

bernasib baik terutamanya yang mengalami masalah pendengaran. Kecacatan tersebut

adalah wujud semasa dilahirkan, berpunca daripada kemalangan dan juga disebabkan

oleh faktor penyakit. Gangguan pendengaran boleh merujuk kepada keadaan gangguan

sedikit sehingga kepada kategori yang lebih teruk. Kanak-kanak yang cacat pendengaran

perlu rawatan terperinci dan kemudian dibekalkan dengan alat pendengaran. Sekiranya

mereka menghadapi masalah pendengaran, maka dengan sendiri perkembangan

pertuturan dan proses pemikiran akan terganggu.

Dalam menghadapi dunia ini, kanak-kanak yang mempunyai masalah

pendengaran ini akan menghadapi masalah dan pelbagai cabaran-cabaran tertentu samada

semasa disekolah atau pun di dunia luar. Ini kerana deria pendengaran sangat bagi

kehidupan seseorang. Antara cabaran yang akan mereka hadapi ialah kesukaran untuk

mendengar dan berkomunikasi dengan guru, rakan-rakan dan masyarakat luar.

Sebagaimana yang diketahui, kanak-kanak yang separuh pekak atau pekak, sukar untuk

mendengar dengan tepat kerana kerosakan sistem saraf pendengar. Oleh itu, kanak-kanak

ini mempunyai cabaran dalam berkomunikasi dengan masyarakat. Dengan ini, ibubapa

sepatutnya mengesan masalah pendengaran anak-anak mereka sejak dari awal lagi untuk

menggelakkan masalah ini ke peringkat yang lebih teruk.

Cabaran yang kedua ialah kanak-kanak yang mempunyai masalah pendengaran

tidak gemar untuk bersosial dan mereka akan merasa mudah terasa, rendah diri dan suka

mengasingkan diri daripada masyarakat. Ini kerana mereka berasa malu dan merasakan

diri mereka tidak sempurna seperti insan lain. Mereka akan beranggapan masyarakat luar

tidak akan menerima mereka dan memandang mereka sebagai golongan cacat. Oleh itu

________________________________________________________________________________________________


36

7/23/2019 65970746-PEKAK

37/47


_

ibubapa, guru dan masyarakat harus memainkan peranan mereka dalam memberikan

semangat, motivasi dan perangsang kepada mereka untuk terus maju dan tidak mudah

takut dengan dunia persekitaran. Mereka perlu di ajar untuk berani berdepan dengan

kenyataan dan dunia luar yang penuh dengan pelbagai dugaan dan cabaran. Kanak-kanak

ini juga harus mempunyai semangat yang tinggi untuk mempelajari sesuatu. Contohnya

dalam mempelajari bahasa isyarat untuk memudahkan lagi komunikasi sesama mereka.

Seterusnya, kanak-kanak yang separuh pekak atau pekak juga akan menghadapi

masalah dalam proses pengajaran dan pembelajaran seperti lambat untuk memahami

sesuatu tajuk atau konsep. Ini kerana mereka tidak seperti kanak-kanak normal yang

mudah untuk menerima rangsangan dan terus menterjemahkan ke dalam pemikiran untuk

sesuatu tindakan. Dengan kata lain, mereka sentiasa berdepan dengan masalah dan

tekanan setiap hari. Di sini terdapat beberapa pakar psikologi serta guru-guru yang

berkemahiran untuk membantu kanak-kanak yang menghadapi masalah pendengaran.

Misalnya kajian oleh Jonson (1980), mengatakan penggunaan cooperative learning

boleh memperkembangkan komunikasi di kalangan kanak-kanak yang menghadapi

masalah pendengaran. Rosenshine (1983) dalam kajiannya menjelaskan bahawa guru

yang merangka kaedah pengajaran yang teratur dan mempunyai objektif yang jelas boleh

membantu kejayaan pengajaran. Kaedah bermain dalam pengajaran juga boleh membantu

kanak-kanak agar lebih cepat lagi memahami konsep pengajaran yang diajar oleh guru.

Ini kerana melalui bermain, kanak-kanak dapat menunjukkan gerak kaki, tangan dan

sebagainya. Ini akan mempercepatkan lagi mesej yang hendak disampaikan.

Cabaran yang seterusnya, mereka mempunyai persaingan yang hebat dengan

kanak-kanak normal. Kanak-kanak yang mempunyai masalah pendengaran akan

________________________________________________________________________________________________


37

7/23/2019 65970746-PEKAK

38/47


_

ketinggalan ke belakang dalam apa juga keadaan. Walaupun ada di antara mereka yang

dapat mengatasi kanak-kanak normal dan berjaya ke peringkat yang lebih tinggi.

Contohnya apabila mereka remaja kelak, hanya sebilangan saja di antara mereka yang

dapat memasuki universiti berbanding dengan remaja normal. Walau bagaimana pun,

ibubapa dan guru harus sentiasa membimbing dan mendorong mereka untuk terus maju

dan berjaya seperti kanak-kanak lain. Ini bukan sahaja dalam bidang akedemik tetapi juga

libatkan mereka dalam kegiatan kokurikulum.

8.4 Isu-Isu Semasa Berkaitan dengan Kanak-Kanak Bermasalah Pendengaran

Kanak-kanak yang berkeperluan khas sebenarnya mempunyai bakat-bakat yang tersendiri

Mereka harus dicungkil oleh guru-guru dari semua aspek samada dari segi sukan,

kreativiti, program-program yang melibatkan masyarakat dan sebagainya. Ini akan

memberikan mereka lebih berkeyakinan di samping bersukaria dan bersosialisasi antara

satu sama lain.

Seterusnya pada tahun 1990-an memperlihatkan kadar pengintergrasian murid-

murid cacat pendengaran sekolah dengan masyarakat luar kian meningkat. Sebagai

contoh, penglibatan murid-murid dalam pertandingan sukan, olahraga, komputer, tarian

dan sebagainya. Penglibatan mereka dalam pelbagai aktiviti dan pertandingan bukan

sahaja telah membuka mata masyarakat tentang potensi sebenar murid-murid cacat

pendengaran tetapi juga membina keyakinan diri mereka sendiri.

Artikel yang seterusnya di ambil dari internet dan di tulis oleh Sazali di dalam

bicara Sazali yang bertarikh 31 Januari 2002. Artikel ini menjelaskan perlabelan yang

negatif terhadap orang-orang yang mempunyai masalah pendengaran atau lebih dikenali

________________________________________________________________________________________________


38

7/23/2019 65970746-PEKAK

39/47


_

dengan perkataan pekak. Di sini menjelaskan beberapa punca masyarakat memanggil

dengan label yang negatif. Pertama, situasi negara adalah ketinggalan dalam kesedaran

mengenai kepekakan. Malaysia tiada program awal bagi membentuk bahasa, komunikasi

dan minda bayi yang mempunyai masalah pendengaran. Kanak-kanak ini akan membesar

dengan ketiadaan komunikasi kerana ibubapa mereka tidak membimbing mereka dan

tidak memahami cara berkomunikasi dengan cara yang betul.

Kanak-kanak ini diabaikan dan ini menyebabkan minda mereka kosong serta

paling menyedihkan mereka tiada asas bahasa. Jika dibuat perbandingan, kanak-kanak

yang normal telah dibimbing penguasaan bahasa mulai 1 hari mereka dilahirkan dan

ianya adalah amat berbeza dengan kanak-kanak yang bermasalah pendengaran yang

terpaksa menunggu sehingga 3 tahun lebih untuk dibimbing berkomunikasi, sama ada

melalui pertuturan atau bahasa isyarat. Kanak-kanak yang lewat diasuh dengan cara yang

betul, mereka tidak akan mengerti atau lambat memahami keadaan sekeliling. Ini

menyebabkan mereka disalahtafsir sebagai degil, tidak mendengar nasihat dan

sebagainya. Ini akan menjadi pemulaan perlabelan negatif tersebut.

Kedua, negara Malaysia tidak mempunyai akses kepada komunikasi. Kanak-

kanak bermasalah pendengaran tidak berpeluang untuk menelefon, mengikuti rancangan

televisyen, mengikuti khutbah Jumaat, ceramah dan sebagainya. Komunikasi tersebut

adalah amat penting bagi mengembangkan minda mereka serta peluang untuk

mengkukuhkan asas bahasa melalui penggunaan seharian. Di negara maju, telefon teks

khas dicipta dan diagihkan kepada mereka yang mengalami masalah pendengaran dan

mereka akan berpeluang untuk menghantar mesej kepada ibubapa melalui telefon teks

khas tersebut. Penggunaan sehariannya akan membantu perkembangan minda dan bahasa

________________________________________________________________________________________________


39

7/23/2019 65970746-PEKAK

40/47


_

mereka. Rancangan televisyen juga disertakan dengan sarikata sama ada closed

caption atau open caption. Dengan membaca sarikata tersebut setiap hari, ia akan

membantu kepada perkembangan minda dan bahasa kanak-kanak yang mempunyai

masalah pendengaran. Di Malaysia, peluang ini tidak wujud dan menyebabkan kanak-

kanak yang mengalami masalah pendengaran akan lemah minda, ketertinggalan dan tidak

berdaya saing. Ibubapa akan berasa malu dan tidak dapat menerima hakikat yang mereka

mempunyai anak yang bermasalah dalam pendengaran dan mereka ini akan sukar

diterima ke dalam masyarakat yang maju.

________________________________________________________________________________________________


40

BAB 9

7/23/2019 65970746-PEKAK

41/47


_

CADANGAN DAN PENDAPATCADANGAN DAN PENDAPAT

9.0 Pengenalan

Kanak-kanak yang kurang upaya dalam pendengaran masih tidak terlambat untuk

mendidik dan membimbing mereka. Sungguhpun dari segi lahiriah atau luaran mereka

kelihatan segar atau cergas dan tiada kecacatan fizikal, tetapi dari segi dalaman mereka

menghadapi kesukaran untuk berkomunikasi, membaca dan memahami sesuatu.

Sekiranya masalah tersebut tidak dapat diatasi oleh pihak ibubapa dan guru-guru pada

peringkat awal sudah pasti masa depan mereka tidak secerah kanak-kanak normal dan

gelap. Jika mereka dilatih dengan sistematik oleh guru-guru yang mempunyai latihan

khusus dalam masalah pendengaran, suatu hari nanti mereka boleh maju dan boleh

bekerja di jabatan-jabatan tertentu.

9.1 Cadangan dan Pendapat

Ibubapa seharusnya peka dan lebih bertanggungjawab dengan keadaan diri anak-anak.

Berkaitan dengan masalah pendengaran, mereka harus mengesan masalah pendengaran

anak-anak mereka sejak dari awal lagi sekiranya mereka merasakan anak mereka

mempunyai masalah kurang pendengaran untuk menggelakkan masalah ini ke peringkat

yang lebih teruk.

Kanak-kanak bermasalah pendengaran perlu didedahkan dengan kemudahan

peralatan mengajar yang mencukupi dan pelbagai kaedah serta teknik mengajar untuk

mempercepatkan lagi memahami konsep pengajaran yang diajar oleh guru. Selain itu,

________________________________________________________________________________________________


41

7/23/2019 65970746-PEKAK

42/47


_

ibubapa dan guru hendaklah sentiasa mengambil berat, memberikan semangat, dorongan

dan motivasi dari masa ke semasa untuk kanak-kanak yang menghadapi masalah

pendengaran supaya mereka merasakan diri mereka di sayangi dan tidak tersisih.

Sentiasa melibatkan mereka dengan pelbagai pendedahan seperti mengadakan

pertandingan sukan, pertandingan melukis dan mewarna, tarian, kreativiti dan

sebagainya. Mengadakan lawatan-lawatan ke tempat-tempat yang menarik seperti zoo,

muzium dan sebagainya untuk membuka minda mereka ke skop yang lebih luas dengan

melihat dunia persekitaran serta untuk memotivasikan diri mereka supaya tidak mudah

tersisih dari masyarakat.

Bahagian Pendidikan Khas di Kementerian Pendidikan Kuala Lumpur perlu

menghantar lebih ramai guru yang mendapat latihan yang cukup dalam kaedah mengajar

kanak-kanak yang bermasalah pendengaran. Salah satu kedah yang disarankan ialah

penggunaan bahasa isyarat. Pada masa kini masih ada guru-guru yang tidak terlatih

dalam bidang tersebut mengajar di sekolah pendidikan khas. Ini akan menimbulkan

masalah kepada guru-guru berkenaan.

KESIMPULANKESIMPULAN

________________________________________________________________________________________________


42

BAB 10 10

7/23/2019 65970746-PEKAK

43/47


_

10.0 Kesimpulan

Kesimpulannya ialah semua pihak bertanggungjawab untuk memastikan sistem

pendidikan khas di Malaysia berjalan lancar demi membantu murid-murid yang

mengalami masalah pendengaran umumnya. Apa yang pasti, kursus yang pendek kurang

dari sebulan tidak cukup untuk membantu dan mendedahkan guru-guru kepada

pengetahuan serta pengalaman yang diperlukan dalam melaksanakan proses pengajaran

dan pembelajaran. Guru perlu mempunyai pengetahuan tentang ciri-ciri kanak-kanak

masalah pendengaran supaya perhatian dapat diberikan kepada keperluan tertentu kanak-

kanak itu dalam proses pembelajaran seperti memilih pedagogi sesuai dengan keupayaan

pelajar dalam proses pembelajaran.

Walaubagaimanapun, kini timbul persoalan setakat mana pendidikan dan

perkhidmatan khas yang disediakan untuk pelajar khas menjamin mereka boleh

meningkat dalam kehidupan, berdikari dan menjadi manusia yang produktif. Bagi pelajar

khas, mereka memerlukan kaedah pengajaran yang sesuai untuk membolehkan mereka

mempelajari kemahiran tertentu dan mencapai potensi maksimum mereka di dalam bilik

darjah.

Oleh itu, sistem pendidikan khas berfungsi untuk menyediakan peluang

pendidikan untuk kanak-kanak khas yang setanding dengan peluang pendidikan untuk

rakan sebaya mereka yang normal. Setelah kita ketahui, sistem pendidikan khas telah

wujud sejak awal abad ke-19 dan telah menjalani pelbagai perubahan. Perubahan itu

mencerminkan perubahan sistem politik, sosial dan ekonomi sesebuah masyarakat. Kini,

kita beralih kepada kepercayaan bahawa individu kurang upaya adalah sama seperti

________________________________________________________________________________________________


43

7/23/2019 65970746-PEKAK

44/47


_

individu normal dan mereka perlu disepadukan dalam masyarakat dan menerima hak-hak

yang sama tanpa diskriminasi.

Sesungguhnya isu keperluan golongan khas ini khususnya dalam pendidikan

wajar selari dengan konsep masyarakat penyayang yang sedang dipupuk dalam

kehidupan rakyat Malaysia. Sewajarnya Pendidikan Khas diberi perspektif baru dalam

pendidikan. Selain tenaga pengajar yang terlatih, prasarana yang dibina semestinya

mengambil kira kesesuaian dengan kehendak kurikulum. Indikator penting yang menjadi

pemacu negara maju ialah pendidikan. Pendidikan bukan sahaja dapat mengubah

penampilan dan kualiti individu tetapi jauh lebih penting mampu membina kemakmuran

dan kesejahteraan negara.

Bibliografi

Jamila K.A. Mohamed (2006),Pendidikan Khas untuk Kanak-kanak Istimewa.Kuala

Lumpur : PTS Professional. Publishing Sdn Bhd.

Mohd Salleh Lebar (1999).Kanak-Kanak Berkeperluan Khas dalam Pendengaran.

Serdang: Universiti Putra Malaysia.

________________________________________________________________________________________________


44

7/23/2019 65970746-PEKAK

45/47


_

Rohaty Mohd Majzub dan Abu Bakar Nordin (1989).Pendidikan Prasekolah. Kuala

Lumpur: Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Lokman Saim (2004).Pengendalian Kanak-kanak Cacat Pendengaran : Satu Anjakan

Paradigma . Bangi : Penerbit UKM

Zarin Ismail, Safani Bari dan Soo Boon Seng (2004). Integrasi sosial murid

berkeperluan

khas bermasalah pendengaran dalam program inklusif. Bangi: Fakulti Pendidikan

Universiti Kebangsaan Malaysia.

Mohd Siraj Awang (1996).Kanak-Kanak Berkeperluan Khas. Kuala Lumpur: Fajar Bakti

Sdn. Bhd.

Noraini (1980).Kaedah dan Teknik Pelajaran Kanak-Kanak dengan Berkeperluan Khas.

Shah Alam: Fajar Bakti.

Chua Tee Tee dan Koh Boh Boon (1992).Memahami Psikologi Pembelajaran Kanak-

Kanak Bermasalah Pendengaran. Pahang: PTS Publications & Distributor Sdn.

Bhd.

John & Cruickhakn (1975).A Practical Guide to Solving Special Education Behavior

________________________________________________________________________________________________


45

7/23/2019 65970746-PEKAK

46/47


_

Problem. (2nd. Ed.), NY: Delmar

http://www.epekak.net.my/bicara_sazali/2002/01_2002.htm

http://www.disabilitymalaysia.com/index2.php?type=view&table=factsheet&id=68

http://www.rit.edu/~msl8363/fsd50/history.html

________________________________________________________________________________________________


46
http://www.epekak.net.my/bicara_sazali/2002/01_2002.htmhttp://www.disabilitymalaysia.com/index2.php?type=view&table=factsheet&id=68http://www.rit.edu/~msl8363/fsd50/history.htmlhttp://www.epekak.net.my/bicara_sazali/2002/01_2002.htmhttp://www.disabilitymalaysia.com/index2.php?type=view&table=factsheet&id=68http://www.rit.edu/~msl8363/fsd50/history.html

7/23/2019 65970746-PEKAK

47/47


_

65970746-PEKAK

Documents

Transcript of 65970746-PEKAK