ERH SHINS, TEKNtlLtlGI B INt]UHSI

MOSTI

Menjejakangkasawan

Malaysia yangpertama

Bulan-bulandi Planet

BUDAYA IN|IUASI KE ARAH KTCTMTRTANGAN SAINS DAN TTKN(|I|IGI

UIUSIn/ llllulY$ll + RABU r 22 ftBBl.l[R12006 . t0lsl48 ] Tltlut'/ fit-5 + PP 362/1212006

I

s

cabaran re"tatihan meniadi

angKasawan

(

? '

(

a

i

(

'!'

L

KandunganFEBRUHRI EtltlSBTDANG sains angkasa sekati tagi menemui para F0 K U S

ket yang berkaitan dengan projek tersebut.pembaca dengan fokus estrdotrny kali ini tertumpu Selain itu, artikel mengenai projek-projek angkasalebrh kepada projek Angkasawan lvlalaysia yang semakin negara seperti satelit RazakSAT yang akan drlancarkan tahunhampir mendapatkan calon-calon terakhirnya. ini turut dipaparkan untuk tatapan pembaca.

Se lepas lapan orang d iu -mumkan melepasi ujian-uJiansebelum ini, jumlah calon ang-kawasan itu akan disaringkankepada empat orang dan kemu-d annya kepada dua orangyang akan mengikuti latihan diRus ia .

Akhirnya, salah seorang raky-at negara kita akan mencatatsejarah tersendiri apabila berpeluang berada di angkasa pa-da tahun depan

Es dotmy cuba mendapatkanperkembangan te rk in i da lamproses pemilihan calon angka-sawan dan luga beberapa arti-

'1. Menjejak angkasawan negara- m u k a 4 & 5

2 Siapa angkasawan pertamal \ .4a lays ia? -muka 6 &7

3. Proses pemilihan calon angkasawan- m u k a S & 9

4 FlazakSAT dilancarkan ke angkasatahun in i - m u k a 1 0 & 1 1

5 Satelit setia mengeli l ingi Bumi- m u k a 1 2 & 1 3

6. Ch i t -cha t sa in t i s - muka 14 & 15

Ruangan chit-chat saintis pula me-nemubual Datuk Dr Baharuddin Ya-tim, Pengarah Institut Sains Angka-sa, Universit i Kebangsaan Malaysia(UKN.4) untuk mendapatkan gamba-ran ringkas mengenai pembangunanbidang sains angkasa di negara ini.

Bagi para pelajar, bahan-bahanyang disajlkan dalam eslidotmy kaliInr boleh drjadrkan sebagai maklumattambahan untuk mata pelajaransatns.

. . . . dar i muka 6 h ingga muka 15"1 ED ' "= ' fF

\ -- ' , t* \ y ', ) 7 t ^ '

7 In fo es t i . rnuka 16 & 17

8. Sc ience Fac ts - muka 18 & 19

9 Gosip sa ns- muka 20 & 21

10 Fakta menarik - muka 22 &23

'11 To The Skies and Beyondl- muka 24

12. Stesen Angkasa LepasAntarabangsa

'13 Sa in t i s l s lam

14 Dun ia sa in t i s

15 Abang Wan & IT

16. Cuba-cuba sa ins

'17. Poster

18. Fiakan esti

19. Surat pembaca

20. Kuiz Estisquare

- muka 28

- muka 29

- muka 30 - 31

- muka 32

- muka 33

- muka 34

- muka 35- muka 25

- muka 27

Fokus Semasa

KETAHUI bagaimana sejarah danbentuk stesen angkasa yang menja-di destinas angkasawan I/alaysia.

. . . . . . . muka 25

N4ISTERI bagaimana wajah lelakilerbentuk di permukaan bulan didedah oleh saintis.

...... muka 20 dan 21

Er.-

.',{

",1{.W

IKUTI artike -artikel mengenai bidang sainsangkasa dan projek pemilihan caion angka-sawan Malaysia yang kini memasuki fasa-fasa terakhir pemilihan.

...... muka 4 hingga 15

7z. t

( -

t . , . { }'-\.-

I

ALAM hormat para pembacadan peminat eslidolmy sekal anSemoga. sega la usaha da amrnenrngkatkan pengetahuan

sa ins , tekno log dan inovas i mem-buahkan has i l yang membanggakanSeper t i yang k r ta mak lum. tahun 2006aKan men laor lanun yang pen l ngda am selarah pernbangunan b dangsa ns angkasa apab la Ma lays ia akanmern l ih calon-calon angkaSawannyapenama

Selar tJ N4d avsd l -ga a1a ' r -e laFcarkan sa te l t te rk n rnya RazakSATyang d ladua lkan dr ancarkan padaperlengahan tahun Inl

Projek angkasawan negara yang te ahd iumumkan se lak tga tahun lepas knmeTnasuk fasa jasa te rakh r pem lhanca or ryd dpabr ia J , a - den J_rd1 le ahd i ja lankan

Selepas pengumurnan apan orangcaLor ydng ber iava 'ne lg fa rJ .g i L j ransetakat In r . e rnpat darpada merekaakan dr !mumkan .1 ' remasu k i fasa< a i . - r , o l p ' q n v : h l . r r . l 6 D a n

sebe um d iakh i r i dengan dua ca lonBaga imanapun, danpada dua ca on

terakh i r yang akan men la lan i a t hanin tensr f d r Rus ia lu hanya seorangsdhd.a yano dhar be oe -d rg renye. ld lekspedrsr ke an9(asa bersard a g ta -sawan Busia pada 2007

Eksped s itu akan berada di StesenAngkasa Leoas Ar rarabd-gsa ( lSS)bag l tempoh antara enam dan apanh a r .

Projek menghantar angkasav/an (eangkasa sememangnya memer lu kan

belanja yang t nggBaga rnanapun. N4a laysa teah rnen-

dapat tawaran un tuk mengrku t p ro lek tutanpa membab i tkan apa apa kos sebaqa hasr l ' r ]ba l ba ld< oa pada pe*beian 8 buah le t pe juang jen s Sukhor Su '30MKN,4 dar Rls a

Pro jek menghantar angkasawan te rsebut bukan saha ja akan menaata tselarah N,4a aysla sebaga negara yangmempunya angKasawan sen0 n re lap lapa yang leb ih pentng a akan mem-punyar kesan positrf kepada para pe ajarda arn merninati pe alaran sa ns

Pembab tan para pe a la r da la rn mem-oe \pna lL .a - o o .F l . dng .d \a \ va negd an t eLah d r l akukan dengan mengadaKanpelbagar aktivi t pelaJar seperl perad!anmereka c rp ta paka an angkasawanpe 'adJa . r Te l c i p ta ' oL {e t dd1 seb . i -garnya

Sela n dar pada mernbukt kan ke-ma.npuan negara daam brdang sarns .pro lek n r luga aKan menrupuK m naI oka langan rakyat go ongan muda mer nts b rdang-brdang baru da lam bdangsa ins dan tekno log

Bidang sa ns angkasa misa lnya berkait rapat dengan projek angkasalvandan aeroangkasa yang sedang drban 'gLrnKan o negara n

Untuk mengetahu brdang-b dangbaru n . pengetahuan da lam b idangsa ns dan matemat k rrenladi asas uta-ma yang per u d kuasa o leh para pe la -l a r

Pengetahuan da am bahasa lnggersdan Rusra luga akan banyak membantL lkerana kedua-dua bahasa nr d gunakanoe ' ' rga ' r " re rLas da la r b dd , lg sa insangkasa

Se amat rnernbaca

rfrt

j . 5,a....\ :2::

#an6

an negaPa

Oleh MOHD. RIOZWAN MD. IMAN

EJAK Yuri Gagarin, angkasa-wan Rusia meniadi manusiapertama yang mengembara keangkasa lepas melalui

pesawat Vostok 1 pada 12 April 1961,manusia di seluruh dunia berlumba-lumba untuk mendapatkan gelaranangkasawan tersebut.

Seperti yang diketahui Amerika Sya-rikat dan Rusia meruoakan keraiaanyang paling banyak drelibatkan aiiri da-lam projek angkasa lepas dan sudahtentu mempunyai paling ramai angka-sawan mereka.

Seseorang boleh didefinasikan seba-gai angkasawan apabila mereka me-ngembara ke angkasa (iaitu melebihikira-kira '100 kilometer daripada arasbumi) menggunakan kapal angkasa.

lnfo:Sehingga 12 OHober 2005. seramai

448 manusia telah menghabiskan28.000 hari krew (crew days) diangkasa (yang bersamaan dengan76,7 tahun) dengan leb ih 100 dar ipa-da mereka berpeluang melakukan'spacewalk alau keluar daripadapesawat di angkasa,

Menurut Wikip€dia, s€banyak 34negara di s€luruh dunia lelah mempun-yai angkasawan mereka yang t€lahmengembara ke angkass.

Pada 23 Julai 1980, rakyat Vietnam,Pham Tuan menladr angkasawan perla-ma dari rantau Asia apabila mengikulekspedisi ke angkasa bersamapesawat Soyuz 37 dariSoviet Rusia.

Bagaimanapun, selepas itu,tiada lagi rakyat daripada AsiaTenggara yang berjayamengikuti iejak langkahnya,kecuali daripada negara Asiaseperti India, China, Jepun danseDagarnya.

Kini, sebuah lagi negara darirantau Asia Tenggara akan men-catat rekod unluk m€miliki angka-sawannya yang pertama iaitu Ma-laysia yang kini dalam proses pe-milihan akhir calon-calon tersebut.

"l\,lalaysia akan mencatat sejarahmenjadi salah sebuah negara didunia yang mempunyai angkasawanapabila salah seorang rakyat negara iniakan bersama-sama angkasawan Rusiamengikuti prolek penyelidikan keangkasa tahun depan," kata MenteriSains. Teknologi dan Inovasi. Datuk SeriDr. Jamaludin Jarjrs.

Program melahirkan angkasawan

DATUK SERIDr. Jamaludin Jarj isberamah-mesradengan lapan calonanEKa9awan negarayang melepasi ujianp€mil ihan.baru-baru ini.

negara yang pertama itu bermula seiaktiga tahun lepas dengan penubuhansebuah Jawatankuasa Pemandu yangdipengerusikan oleh Dato' Seri Mohd.Naiib Tun Abdul Razak, TimbalanPerdana MenteriMalaysia.

Projek yangakan menaikkan imej negara di

mata dunia sains angkasa itu tercetusberikutan perjanjian kerajaan Malaysiadengan pihak Rusia - hasil pembelian'18 buah jet peluang jenis Sukhoi Su-30MKM bernilai ASS900 juta (RM3.42bil ion)

Hasil timbal balas Dembelian oesawatitu, kerajaan Flusia telah menawarkan

esrt0otmuo

*H"?m

satu tempat unluk seorang angkasawanrakyat Malaysia bersama-sama angka-sawan Rusia mengikuli ekspedisi keStesen Angkasa Antarabangsa (lSS)yang dijadualkan pada Oktober 2007.

Malaysia telah menerima tawarantersebut kerana selain daripadamenaikkan imej dunia sains negara,penglibalan negara dalam menghantarangkasawan itu akan juga memberimanfaat daripada segi kemajuan bidangpenyelidikan sains angkasa.

"la juga akan meningkatkan minat parapelajar di negara Ini dalam bidang sainsangkasa dan tuga membuktikan kemam-puan Malaysia melakukan sesuatu pro-jek yang pemah dianggap mustahilsebelum ini." kata Dr. Jamaludrn.

Beliau berkata, seiak diumumkan men-genai projek ini, sambutan dan maklumbalas diterima danpada rakyat negara iniadalah positif.

Ini dapat dil ihat apabila AgensiAngkasa Negara (ANGKASA), sebuahagensi di bawah Kementerian Sains,Teknologi dan Inovasi (MOSTI) telahmenerima 11,000 permohonan sejaktawarannya mula dibuka pada tahun2003.

Sebagai persediaan untuk memilihseorang calon angkasawan negara it-,Panel Pemilihan Angkasawan telahditubuhkan dengan dipengerusikan olehTun Hanif Omar yang ahli-ahlinya terdiridaripada pakaFpakar dalam pelbagaioroang

Proses PemilihanProses pertama pemilihan angka-

sawan bermula dengan LarianAngkasawan seiauh 3.5 km dalam tem-poh 20 minit yang dradakan di enampangkalan tentera udara dan kem len.tera darat di seluruh Malaysia.

Seramai 435 menyertai larian dan 199orang layak melepasi tahap kelayakan.

Daripada jumlah tersebut, 194 telahhadir untuk Demeriksaan oerubatan dimana seramai 65 orang telah lulus tetapihanya 57 orang yang telah menghadirkandiri untuk Uiian Aerooerubatan l.

Untuk pemilihan selerusnya, hanya 27calon yang layak ke peringkat UjianAeroperubatan ll dan ujian lkhliar Hidup.

Hasil daripada ujran rtu. seramai lapanorang calon telah beriaya diprl ih. Merekaialah:

1 Noraz lan Shah Mahadi- Pengurus projek (36 tahun)

2. Kelvin Lim Hock Seong- Juruterbang (25 tahun)

3 lvlohammed Faiz Kamaludin- Juruterbang (34 tahun)

4. l\y'ohd BostamiAhmad- Perunding penampilan (25 tahun)

PROJEK Angkasawan negara mendapat sokongan padu daripada masyarakatberbi lang kaun.

5. Muhammad Husaini Hashim- Jurutera (25 tahun)

6. S. Vanajah- Jurutera. calon wanila tunggal (34lahun)

7 Sheikh Muszaphar Shukor- Doktor perubatan (34 tahun)

8. Faiz Khaleed- Doktor gigi (26 tahun)

Daripada lapan calon ini, empatorang sahaja yang akan dipilih untukmenjalani ujian perubatan terperincidi Rusra yang diletapkan oleh AgensiAngkasa Rusia selama dua minggu.

Kesemua lapan calon angkasawanyang dipilih melepasi saringansebelum ini memenuhr tahap kesi-hatan fizikal, mental dan personalitimengikut kriteria yang ditetapkanoleh Agensi Angkasa Rusia danAmerika Syarikat.

"lVereka akan menjalani saringanseterusnya yang lebih tertumpukepada penampilan IndNrdu sebelumempat orang drpihh unluk dihaniar keBusia," kata Dr. Jamaludin, baru-baru ini.

Nama empat orang calon ini akandiumumkan oleh l lmbalan Perdanalvlenleri, Datuk Seri N,lohd Najib TunAbdul Razak pada pertengahanbulan Mac

Daripada empat calon tersebut,hanya dua akan dipil ih untuk latihanselama 18 bulan di Star City,lvtoscow Nama mereka akan diu-mumkan oleh Perdana l\y'enteri,Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi.

Dr. Jamaludin berkata, selamatempoh itu, dua calon akhir terpaksaberpisah dengan keluarga serta

menjalani ujian getir dan sebab itu calonyang terpilih mesti seorang yang benar-benar tabah.

Angkasawan pertama Malaysia yangdijadual berlepas pada Oktober tahundepan akan berada di lSS, 402.34 kilo-meter dari permukaan bumi untuk tem-poh enam hingga lapan han.

estilotmqo

?I

ERAJAAN baru-baru inimengumumkan lapan calonprogram angkasawan negaratelah layak melepasi ujian-ujian

saringan sebelum ini.Sesiapa sahaja yang dipil ih menjadl

angkasawan Malaysia yang pertamasudah tentu akan mencatat sejarahdalam dunia sains angkasa negaradan sudah tentu akan diingati sehing-ga masa depan.

Daripada 435 calon yang menghadiriujian saringan pertama iaitu berlari se-jauh 3.5 kilometer dalam masa 20 mi-nit. lapan orang daripada mereka telahlayak untuk memasuki saringan ketu-juh sehingga pertengahan bulan ini

Sudah tenlu, debaran tersebut se-makin memuncak kerana daripadalapan, empat akan te rp i l ih un tuk me-

, , , o - u ^ , - d , , , , v d , I D E -

terusnya sebelum ditapiskepada dua dan akhirnyananya seorang sanalayang akan mengikuti sain-tis Rusia ke angkasa tahundeoan.

ketrka ditemur baru-baru Iini, lapan calon-calon yang jberjaya melepasi ujian ketu. /juh itu menyifatkan merekakini perlu bersaing dengandiri sendiri untuk berjaya kerana segala kekuatan mental dan fizrkalakan meniadi ukuran

Walaupun datangnya daripada pel-bagai latar belakang. tetapi padatahap sekarang (sehingga memasulsaringan ketujuh), setiap calon mem-punyai peluang sama rata dengankeupayaan yang lidak banyak

uam

gurus proiek sebuah syarikat swastaberkata. semua peserta yang terpil ihmempunyai kehebatan tersendirisehingga mampu melepasi enamtahap ujian sebelum ini.

' 'Sekarang semuanya bergantungkeoada kemamDuan diri untuk kekalbersaing dengan memberikan yang

{+.?

MENTERI Sains, TeknoloEl dan Inovasi, Datuk Seri Dr. JamaludinJsrlls (klrl sekali) melihat aksi calon-calon angkasawan negaramelakukan teriunan dari bot laiu tempur Pasukan Khas Laut(Paskal) yang merupakan sebahagian daripada uiian ikhtiar hldup. l ' l ' 6 . i ? , t l ^ - E l r . n T . ^ i ' 1 6 ^ t l . h t ' r l

" h " t D a r q L h . r t t - h q r t r i n i

.:, .. ; ' i i

tI

terbaik," katanya, baru-baru ini.Tambahnya, setiap peserta sudah

pasti menanam azam untuk berjaya ter-masuk dirinya sendiri dan ia men-tadikan persaingan dengan diri sendiriadalah lebih hebal.

lvlohammed Faiz Kamaluddin. Juru-terbang Penerbangan Malaysia pulamemberitahu, perjalanan untuk menjadiangkasawan pertama negara masihjauh dan ia benar-benar menguji keta-hanan mental dan lizikal

lvlenurutnya, persaingan antara pe-serta sudah tidak wuiud sebahknvamental dan fizikalnya yang bakal'men-jadi penentu kepada kejayaan tersebut.

"Sudah pasti saya memberi yang ter-baik dan mencabar diri sendiri untukmemberi yang lebih baik bukan sahajaberbanding peserta lain tetapi lebihbaik daripada apa yang saya mampLlakukan," katanya.

Ini katanya, kerana tugas sebagaijuruterbang bukan ciri utama pemilihanangkasawan kerana ramai yang memo-hon dan.mereka tersingkir di peringkatawar sanngan.

Justeru katanya, dia tidak pernahmemandang rendah terhadap peserta

lain sebaliknya menjadikan mereka se-bagai kayu pengukur sebelum menca-bar diri sendiri agar menjadi yang lelba ik

Sementara itu. calon wanita tunggalyang masih bertahan, S. Vanajah,memberitahu sebagat seorang manusiabrasa, dra hanya mempersiapkan diridengan cabaran paling getir yang perludihadapi.

Menurutnya, apa yang dilakukanialah memastikan tahap kesihatan terbark dan menambah ilmu mengenaiaeroangkasa.

"Saya dari awal lagi bersaing dengandiri sendiri kerana ia membolehkan kitamengenal kelemahan diri," katanya

Sehubungan itu katanya. pada per-ingkat saringan ketujuh, dia akan cubamembaiki diri dalam banyak sektor bagimemenuhi setiap kriteria yang diper-lukan termasuk oenamDilan diri.

Seorang lagi calon yang layak. KelvinLim Hock Seong, yang merupakanJuruterbang AirAsia berkala, selepaslayak ke pusingan seterusnya. dia kinilebih bersedia lerulama dari segi men-Iat.

Baginya, persaingan dengan calon

KELVIN LIM HOCK SEONG

lain bukan lagi perkara sebenar keranamereka semuanya layak sehinggamampu bertahan ke peringkatsekarang.

' 'Saya tanya diri sendiri. berapa ba-nyak yang saya mahu Saya bagi jawa-pan dan saya akan usaha untuk men-caparnya

"Saya mahu ke peringkat akhir danmuncul angkasawan pertama negara,itu matlamat saya daripada awal danakan cuba sehingga ke akhrr," katanya.

Antara calon lain yang lerpil ih ialahi/ohd Bostami Ahmad. MuhammadHusaini Hashim, Dr. Sheikh i/uszapharShukor dan Faiz Khaleed.

Daripada lapan calon saringan ketu-juh, empat akan dipil ih bagi menjalanlujian perubatan di Rusia selama duamrnggu sebelum dua calon akhrr diten-tukan.

Hanya seorang daripada dua calonakhrr tersebut akan dihantar ke StesenAngkasa Antarabangsa (lSS), man-akala seorang lagi sebagai simpanan.

Sumber: Kementerian Sains, Tek-nologi dan Inovasi dan Utusan Ma-laysia.

MOHAMMEO FAIZKAMALUDDIN

, 6"-,.'

MOHD BOSTAMI AHMAD MUHAMAD HUSAINIHASHIM

FAIZ KHALEEO S.VANAJAH

NORAZLAN SHAH MAHADI DR. SHEIKH MUSZAPHARSHUKOR

.lot

B20m Fokus

I

Eabaran menSusunan LAUPA JUNUS

PBOGRAi/ AngkasawanMalaysia dilancarkan pada8 Ogos 2003 oleh bekasPerdana i.l|enteri, Tun Dr.

Mahathir Mohamad.Program tersebut diwujudkan

dengan beberapa tuiuan memper-hngkatkan pencapaian dalam bi-dang sains, teknologi dan industrinegara.

Selain itu, ia juga mampu:Memberi inspirasi kepada wargaaraysra agar sentasa mencapal

keunggulan dan kesepakatan danmenanamkan semangat jati diriyang bakal membina keazamanne0ara.O Memupuk minat di kalangan rakyatgolongan muda untuk merintis bidang-bidang baru sains dan leknologi yangpenting dalam usaha mengekalkantahap daya saing negara dalam jangkapanlang.O Memperoleh i lmu dan pengalamanRusra dan negara-negara lain supayamenjadi asas bagi negara membinakepakaran dalam bidang sains ang-kasa leoas dan sains.

Program ini dikendalikan oleh se-buah Jawatankuasa Pemandu yangJawatankuasa Pemandu dipengerusi-kan oleh Timbalan Perdana Menteri.Datuk Seri Najib Tun Bazak-

Pemil ihan calon

Kumpulan pertama pemohon sera-mai 11,275 orang telah disanng danbilangan ini telah dikurangkan menjadikira-kira 2,000 orang.

Bilangan ini pun lelah dikurangkanlagi ke jumlah 894 orang calon yangdikehendaki menjalani suatu siri ujiandan temuduga,

Ujian fizikal yang pertama dalam siriujian ini ialah larian sejauh 3.5 kilome-ter yang diadakan pada hari Sabtu, 27Ogos tahun lepas di Kuantan, Pahang.

Acara memulakan larian oleh kumpu-lan seramai 62 orang calon telah dila-kukan oleh Menleri Sains. Teknologidan Inovasi, Datuk Seri Dr. JamaludinJarjis.

Calon-calon yang lain menyertai lafl-an-larian serentak yang diadakan pada3 SeDtember tahun leoas di l ima tem-pat iaitu Butterworth (Pulau Pinang),Subang (Selangor), Kluang (Joho4,Kuching (Sarawak) dan Kota Kinabalu(Sabah).

Selepas semua larian ini, sepanjangtempoh beberapa bulan yang berikul

estiiJolmuo

nya semua calon dijadualkan akanmenjalani pemenksaan perubatan lan-jutan, penilaian psikologi, temudugaformal. dan oemeriksaan oerubatanyang terakhir di Rusia.

Peringkat Uj ian'1. Seramar 59 orang lulus ujian larian

sejauh 3.5 kilometer dalam masa ku-rang 20 minit dan pemeriksaan peru.batan am yang dradakan pada 27 Ogosdan 3 September tahun lalu.

a Ujian perubalan aeroangkasa- Seramai 27 oeserta darioada 59

calon berjaya dalam ujian ini yang di-adakan selama lima hari bermula 26September tahun lalu.a Pada 16 Januati.2T calon berkena-an termasuk dua wanita memulakansatu lagi siri ujian saringan.

l\rereka dibawa ke Pangkalan Ten-tera Udara Diraja lvlalaysia (TUDM),Subang untuk menjalani ujian renang.

Sesi renang terbahagr kepada duaperingkat iaitu ujian apungan dan ujianterjun dan paras kira-kira empat meter.

Ca lon-ca lon kemudiannya d iba-hagikan kepada empat kumpulan untukujian kerjasama dalam kumpulan

Setiap kumpulan diberkan beberapabahan masakan dan diarah menye-diakan hidangan utama.

Pada sebelah malam. calon-calonmeng iku t i ke las bahasa sebe lummenialani pemeriksaan perubatan

la merangkumi ujian darah,ujran stres atau tekanan sertaujian ultrabunyi bagi melihatorgan dan struktur pada baha-gian abdomen seperti pan- -kreas dan hati serta uiian oada

a U j ian aero f is io log i bag imenge lahu i kemampuanpeserta berfikir pada ke-tinggian 25,000 kaki (7,620mete0 tanpa oksigen yangcukup.

Dengan menggunakan s i .mulator tekanan. calon dide-dahkan kepada tekanan permukaan selama 30 minit se-belum tekanan ditambah padakadar 1,000 kaki (304 meter)seminit

Pada tahap 25,000 kaki. se-mua peserta perlu rnenang-galkan topeng oks gen danmenyelesaikan beberapa soa-lan Matematik dan Lukisan

a Pada pada 22 Januari d LumutPerak. seramai 18 calon berlaya terma-suk seorang wanita menjalani ujianikhtiar hidup dalam air di sekitar per-airan Pangkor Laut. diikuti peringkatdarat di kawasan berpaya di daerahSegari.

Peringkat ujian ini melibatkan seba'hagian lokasi latihan yang dijalani olehPasukan Khas Tentera Laul Dirajai.4alaysia (Paskal).

Mereka merupakan sebahagran dari-pada calon yang berjaya dalam ujianaerofisiologi dan ulian psikologi yangd i la lu i dar i 16 h ingga 21 Januar i la lu d iKuala Lumpur.a Pada 23 Januari sebanyak 18 calonmemulakan sesi ujian Aeroperubatan l ldan lkhtrar Hidup selama empat harimembabitkan ujian ikhtiar hidup dalamair dan darat.

Ujian lasak ini menguji ketahananfizikal bagi menghadapi situasi sebenarkekurangan oksigen dan tekanan dlangkasa lepas serta ketahanan tulangmerupakan u j ian pa l ing ge t i r per ludilepasi

Jika mereka berjaya melepas ulian'oksigen paradoks

PBOGRAM Angkasawan Negara telahmeningkatkan minal para pelaiar men-dalami bidang sains angkasa.

UJIAN pemilihan p€ringkat ketiga yang dikendalikan InstitutPerubatan Penerbangan (lPP), Tentera Udara DiRaia Malaysia.

bahagian dada dan paru-paru

It ttlrl

affi

uanCALON angkasawannega.a menialani uiian' lkht iar Hiduo'sambildiawasi Pasukan KhasTeniela Laut (PASKAL)di PanEkalan TenteraLaut Diraia Malaysia(TLDM),

CALON angkasawan sedang menjalanrujian kebuk tekanan dan simulalor yangdigunakan dalamlatihan juruterbang.

serta ketahanan tulang itu, peluangunluk lulus dalam ujian-uiian lain yangditetapkan oleh Agensi Angkasa LepasRusia semakin cerah.

Antara uiian penting lain termasuktekanan mental, fungsi paru-paru, perut,tulang serta kandungan haemoglobindalam darah merah

U jian turut merangkumi penggunaankebuk tekanan dan simulator yang digu-na dalam latihan bagi juruterbang sertaanak kaoal Tentera Udara Drraia lvla-laysia (TUDM) itu. dijalankan oleh Insti-tut Perubatan Penerbangan Malaysia.

Ujian ini menggunakan khidmat lebih30 sainls dan pakar dalam mengenda-likan ujian kepada calon

Selepas menjalani sesi ujian yangturut dikendalikan oleh Pasukan KhasTentera Laut Diraja lvlalaysia (Paskal)

, '10 calon lagi akan drgugurkan.

Empal calon dipr|h daripada lapanlon yang lulus sesi temuduga oleh

sebuah jawatankuasa pemilihan sele-pas 18 orang menamatkan ujian

ikhtiar hidup dan ujian perubatan diLumut, Perak dari 23 hingga 26Januari lalu.

Empat calon angkasawan iniakan menjalani satu lagi pering-kat saringan selama dua minggudi Rusia, Mac ini.

Mereka antara lain akan diberipendedahan kepada mikro graviti.

dengan diterbangkan sehingga paras melebihi 10.000 meter oada ke-

dudukan-kedudukan tertentu yangmembolehkan mereka terapung diudara tanpa daya tarikan graviti.

Selepas itu, dua calon akan menjalanilatihan sebagai angkasawan selama '18

bulan pada bulan berikutnya.

Lat ihan di Rusia

Tujuan iatihan-latihan ini diadakanialah untuk menyediakan dua orangcalon angkasawan Malaysia yang akanmenjalani latihan di pangkalan PusatPenyelidikan Saintif ik dan Uiian Lalihan

Angkasawan Yuri Gagarin NegaraRusia (Yuri Gagarin Russian StateScientif ic Feserch dan Test Center ofCosmonaut Training di bawah programlatihan angkasawan yang diselengga-rakan oleh Agensi Aeroangkasa Fusia(Russian Aerospace Agency)

Daripada latihan ini seorang calonakan ke angkasa sebagai angkasawansulung negara untuk menjalankan pe-nyelidikan tentang mikrograviti.

Rancangan pelaksanaan projek me-ngkumi fasa-fasa yang berikut:

1. Pemilihan calon-calon warga Ma-laysia menerusi pemeriksaan perubalanmenurut kriteria Russian lnstitute for

Medico-Biological Problems.

2. Latihan Am Angkasa Lepas bagidua orang angkasawan di Yuri GagarinRussian State Scientific Research andTest Center of Cosmonaut Training yangmeliputi:

Latihan teori

a Medico-biological lraining (latihanedico-biologi)Latihan m€nyelamat diri anak kapal

angkasa dalam pelbagai keadaan persekitaran untuk memDeroleh kemahiranyang bakal digunakan andainya berlakupendaratan tersasar seperti di pergunu-

an, daerah berpohonan atau berpaya,erah gurun, Artik, atau laut.Latihan di makmal-makmal pener-

bangan dengan simulasi mikro-gravitia lvenguasai pemantauan peralatanaenat-v$uala Latihan yang berkaitan dengan akti-viti-aktiviti di angkasa lepas di makmalNeutral Buoyancy Laboratoryo Latihan di dalam simulator kaoalangkasa pengangkutan bersepadua Latihan di dalam simulator modul orbitDerseoaou

3. Latihan di kalangan anak kapalangkasa bagi eksp€rimen-eksp€rimensaintifik tentang mikro-graviti yang ber-kaitan dengan perusahaan-perusahaanterkemuka sektor angkasa lepas.

4. Penghantaran seorang angkasa-wan ke Stesen Angkasa Lepas Antara-bangsa (lnternational Space Station)untuk melakukan eksperimen-eksperi-men saintilik tsntang mikro-graviti.

Sumber: Laman web www,angkasawan.gov.my, Utusan Malaysle danBernama.

.\esttd,stmu

lrl iJr' ill( I]iJ

OIeh LAUPA JUNUS

ALAH satu petanda kejayaanlvlalaysia dalam bidang sainsangkasa ialah keupayaannyamembangunkan satelit untuk kegu-

naan sendiri.Bermula dengan pembinaan

TiungSAT-1 iaitu satelit penderiaan jauhyang dilancarkan pada 26 September2000 menggunakan pelancar Rusia,Dnepr di Baikonour Cosmodrome,Kazakhstan, satelit kedua, RazakSatmenunggu gil iran untuk dilancarkantahun in r .

l\.4alah sebelum ini dilaporkan bahawa,Malaysia akan melancarkan beberapalagi satelit pada masa akan datang.

Penglibatan Malaysia dalam teknologisatelit bukan baru malah bermula sejak'1960-an dengan penggunaan siesenpenerimaan di Kuantan, Pahang.

lvlalaysia melangkah setapak kemudi-annya apabila menubuhkan PusatRemote Sensing Negara (IVlACRES)pada 1990 dan sejak itu aplikasi satelitbermula d i negara in i

Pada 1994, kerajaan pada masa ituditawarkan oleh syarikat Binariang untukmelancarkan satelit kecil dengankenderaan pelancar Ariane

Tawaran itu mendorong BahagianSains Angkasa (BAKSA) dan pelbagaiagensi menubuhkan konsortium IVAXS-TAR bagi memulakan langkah dalamleknologi satelit.

Dengan itu Astronautic Technolog,

e si i ' tTLl(V

(M) Sdn. Bhd. (ATSB), ATSB ditubuhkanoada 1997 unluh melaksanakan oro-gram pembangunan TiungSAT- 1 .

Selepas penubuhan ATSB. pemban-gunan TiungSAT-1, satelrt mikro pertamadengan muatan (payload) tiga pengimejmultispektra, satu pengimei kaji cuacadan eksperimen pengukuran cas tenagatinggi digerakkan.

TiungSAT- 1 rnempunyai keupayaanmengambil gambar dibina untuk jangkahayat t iga tahun sahaja tetapi hayatnyatelah dipanjangkan dengan teknik terten-tU,

Satelrttersebut bergerak mengorbitbumi pada altitud (ketinggian) 645 kilo-meter dengan kecondongan 64.5 daqah.

Bagaimanapun, lebih awal daripadailu, Binariang telah membeli dua buahsatelit komunikasi N/EASAT-1 danIV]EASAT-2,

l\, lEASAT- 1 dilancarkan pada 13Januari 1996 mempunyai jangka hayat'12 tahun, manakala MEASAT-2 yangdilancarkan pada '13 November 1996juga mempunyai jangka hayat 12 tahun.

Pada masa yang sama iaitu antaratempoh 1997-2000, langkah dimulakandengan konsep pemindahan teknologimenerusr Kerlasama oengan SurreySatell ite Technology Limrted (SSTL).United Kingdom bagr pembangunansatelit berkenaan.

IungSAT-1 mempunyai iangka hayatselama tiga tahun dan perlu digantikandengan satelit baru.

Satelit berkenaan pada mulanya dike-nali sebagai l\TACSAT (N/edium ApertureCamera Satell i te), tetapi bekas Perdanalvlenteri Tun Dr. Mahathrr l/ohamadmemberi nama RazaksAT sempenanama Perdana l\, lenteri Kedua, TunAbdul Razak Hussein.

RazaksAT yang dibangunkan pada2000 melibatkan keriasama ATSB danSaTReci Co. Ltd dari Korea Selatan.

la dibangunkan dalam empat modeliaitu model ujian (TM), model kejuruteraan (EM), model kelayakan (QM) danfasa terakhir iaitu model penerbangan{FM) ,

t l2006

Bagaimanapun sesetengah pemban-gunan SUb-SrStem satelrt berkenaantelah dijalankan di negara ini olehjurutera ATSB kerana aspek ini palingpenting bagi pembinaan satelit

Berikut adalah fungs Jungsi subsis-tem:a Cource Sun Sensof (CSS)kedudukan matahari - Penderia pen-ganggar sudut orientasi satelit berband-ing dengan kedudukan rnatahari

a Fine Sun Sensor (FSS) menegaksatelit - Penderia pengukur sudut orien-tasi secara arah melintang dan arahmenegak satelrt

a Magnetometer altitud atau onentaslsatelit. - Mengukur keamatan medanmagnet bumi bag i tu juan menganggaraltitud atau orientasi sate it.

a Magnetorquer 'l^edan rragnet bumluntuk tujuan menstabilkan alti lud atauorientasr satelit - l,4enghasi kan medanmagnet dw kutub bag ber nteraksi den-gan medan magnet bum untuk tujuanmenstabilkan altitud atau orientasisatelrt

a Telemetry & Command Modulemengandung i mak lumat mengena ikeadaan satelrl dan ardhdn kepaoa -[,4odul alau perkakasan dalam satel tyang menghantar isyarat yang mengan-dungi maklumat mengenai keadaansate it dan arahan kepada satelit

a On Board Computer mengagihkanmak lumat dan arahan kepada modu l -modu l la rn da lam sa te l i l -Komputerdalam satelit yang mene(ma data,memproses dan mengagihkan maklumatdan arahan kepada modul-modul laindalarn satelit.

a Battery Control Unit kuasa daripadabate'i dalam satelrt - U.r|l yang .ner-gawal peneflmaan, penytmpanan danpengagihan kuasa daripada baterida am satelit

a Pyro Electronic sel suria kepadakedudukan yang dikehendaki sewaktu diorblt - Elektronik kawalan bagi sistempyro yang akan mernbebaskan panel sesuria kepada kedudukan yang dikehen-dak sewaktu di orbit

Setakat In, persediaan RazakSATtelah hamp r memasukl lasa penerban-gan iait! peringkat terakhir sebelurnd lancarkan yang dijangka pada perten-gahan tahun in i

Pembrnaan sateltt berkenaan melt-batkan hamp r 50 jurutera ATSBmenerusi tumpuan kepada bidang-bidang yang jurutera tempatan memilikl\epaka 'an dan sebahag annya renerus ikerjasama dengan pihak luar

Ini kerana dalam industri satellt. ramemerlukan soko.lgan kepakaran lain

kerana komponen.komponen diperolehdaripada pihak yang mengeluarkannya

Pembangunan satelit berkenaan jugamelibatkan Agensi Angkasa Negafa(Angkasa) dan kepakaran dari universit irempalan.

RazakSAT mempunyai kemampuanmenghasilkan imej pankromatik bersaiz2 5 meter dan imei multisoektral l imameter yang membantu dalam pemetaaninfrastruktur pemetaan geologi danekosistem dan pelbagai kegunaanberkaitan pendenaan jauh

Salelit lerbabit akan dilancarkan dlPulaL Kwalei|n, kepu,aLran Mrcronesia,Lautan Pasifik di orbrt kira-kira 600 kilo-meter dari Bumi pada kedudukan NearEquatorial Orbit (NEO)

Bagi membantu operasi satelit berke-naan sebuah Pusal Angkasa l,4alaysrayang berharga RM 100 juta bakal berop-erasr lanun rn r .

Pusat angkasa lersebut yang dibinaberasaskan Pusat Angkasa Kennedy,Amerika Syarikal (AS) bakal beroperasio i Sungar Lang. Bant rng . Se lango 'd itapak seluas 161 I hektar mr||k kerajaanPersekutuan.

Pusal tersebut akan memarnkan tigaDeranan utama rartu oemantauan danpengendalia.r satelrt FazakSAT sebagaistesen untuk menerima maklumat danberhubung dengan angkasawan pada2007 dan bagi melaksanakan prolekusaha sama membangunkan SistemPenempatan Global (GPS) bersamaKesatuan Eropah (EU).

Selain pusat angkasa tersebut,Stesen Penerima Data Satelit BumiI\TACRES (IMFGS) di Temerloh akanjuga membantu ope'asr satelit berke-naan

Apa yang penling, RazakSAT dan apaluga satelit yang dibangunkan selepasni membuktikan lValaysia tidak keting-galan dalam teknologi tersebut yangdrkatakan hanya didominasi negaramalu

Malah selepas Malaysia berjaya

i * l

. Altitud (Ketinggian): 685km

a Satah Kecondongan: 9 darjah

a Berat: 180 kilogram (termasukpayload)

a Envelope: l '1 .2m X 1 .2m tingg.

a Ketepatan Kawalan Altitud:Kurang 0.2

a Kuasa: 300w

a Payload (Muatan): i,4AC(Kamera Bukaan SaizSederhana)

a Kapasiti storan Data: 30 Gbit

a Kadar Transmisi Data: 3oMbps

a Jangka Hayat Misi: Tiga tahun

a Jenis Orbit: Orbit HampirKhalulistiwa (NEqO) Kerangka

a Badan: Alumin ium (mempunyaiciri-ciri ringan dan kuat) JenisOrbit: Orbit Hampir Khatulistiwa(NEqo)

a Kekerapan Lintasan: 14 kalisenarl

melancarkan satelit TiungSAT- 1 pada2000, negara ini dikatakan antara limanegara terkehadapan dalam leknologisatelit di Asia.

Kepakaran yang dijana oleh ATSBdan Angkasa. menladr penggerak kepa-da usaha negara menjadi lebih majudalam bidang sains angkasa.

! !rrlr 7

F I '

I

I Jta l

L

''t l

SAINTIS lompatan .berjaya membuktikan

:a xemamPuanmenghasl lkan satel l tbuatan Malaysia.

:L estl ' , '

.13?006

1\

\\

Kebangsaan L4alaysia (UKl\,1)lnstitut ini meletakkan visi untuk

berada di hadapan dalam penyelidi-kan sains dan teknologi angkasa de-ngan menyertai aktiviti penyelidikanan9kasa antarabangsa.

Institut terbabit juga meletakkanmisinya membangunkan tenaga ma-nusia untuk penyelidikan dan indus-tri angkasa dan membangunkansains dan teknologi angkasa.

la juga membangunkan kegunaansains dan teknologi angkasa untukkemaluan dan kesejahteraan rakyat,mempromosi kepentingan angkasauntuk pembangunan mampan danmenyoKong program angKasa ne--

lkuti sedutan wawancara warla-wan. LAUPA JUNUS bersama beli-au baru-baru ini.

Sejak bilakah manusia mula terfikir keangkasa ?

PROF. BAHARUDDIN: Terdapal ba-nyak mitos yang menyebut tentang ma-nusia ke angkasa atau dari angkasa danhubungan antara manusia dengan dewa-oewa.

Hrkayat-hikayat yang diwarisi oleh orangMelayu umpamanya menyebut tentangkayangan dan baju layang yang mem-bolehkan manusia naik ke kavanoan danorang dai kayangan turun ke 6umi.

Diakui oleh ahli kaji purba bahawa bina-an-binaan tamadun lama seperti yang ter-dapat di Amerika Selatan, Mesir. Sumeriamempunyai struktur yang berorientasikanobjek-objek astronomi (astrologi) yang di-ka takan membolehkan ah l i -ah l i nu jummencerap dan menafsir peristiwa-peristr-wa yang berlaku di angkasa.

Pendek kata. sejak manusra mempunyaikesedaran, angkasa adalah satu daripadaperkara-perkara yang dif ikirkannya.

Apakah pers€diaan seseorang itu se-belum dia lavak ke anokasa?

PROF. BAHARUDOIN: Sebagai ang€-sawan seseorang itu perlu mempunyaikesihatan yang baik, ketahanan mentaldan fizikal yang tinggi dan berpengetahuan

dan kemahiran yang luas dalam segalaaspek yang diperlukan dalam misi ang-Kasa |Iu

a) Sebagai pelancongWang yang banyak dan bersedia dila-

burkan, sepertr yang drlakukan oreh se-orang hartawan, Dennis Tito.

Pelancong mungkin berada di angkasauntuk waktu yang singkat, umpamanya se-minggu atau dua. Keperluan tidak begitukrit ikal sepertl angkasawan yang bertugassebagar jurutera atau lurumudr dan jugapekerja yang akan menjalankan aktivit i-aktivit i yang penting.

b) Sebagai penyelidikKetahanan fizikal dan mental yang tinggi

d iper lukan kerana penye l id ik mungk inperlu tinggal di angkasa lebih lama sepertldalam jangka waktu sebulan atau lebihbergantung kepada misi

Bagaimana persediaan sesebuah ne-gara un tuk menghantar angkasawanmereKa.

PROF. BAHARUDDIN: L4isi angkasamemerlukan kepada perbelanjaan yangtinggi serta perancangan yang panjang.

a) Masyarakat perlu didedahkan kepadaangkasa dan teknologi angkasa sertadiberi pemahaman yang jelas tentangpentingnya angkasa dan usaha.usahapenerokaannya.

Apabila masyarakat sudah mengalamipendedahan ini mereka akan bersedia j ikakerajaan ingin mengeluarkan belanja yangbesar untuk rancangan jangka panjangbagi membangunkan program angkasa inr,termasuk penghantaran angkasawan keangkasa.

Di Amerika Syarikat umpamanya, kem-pen dan penerangan berkenaandengan manfaat programangkasa dijalankan di ka-langan masyarakatumum, Ierulama se-kali untuk murid-murid sekolah

[ / i s a l n y am u r i d - m u r i dsekolah di-pelawa men-c a o a n g K a ne k s p e r i m e n .e K S p e r m e nyang akan drla-lankan oleh ang-kasawan dalam misimereka

nubuh(an kelab angkasaSeperti yang kita saksikan baru-baru rni

sesuatu misi tu diberi hebahan yang selu-as-luasnya

b) Bag k ta negara yang kecil - satu-sa-tlrnya cara krta ooleh menghanlar ang-kasawan (e angkasa iatah dengan melt-batkan diri dengan program"program sedraada yang dijalankan oleh negara-negaralain seoerti Amerika. Erooah, Flussia danChina Saya percaya cara ini yang bolehdilaksanakan pada masa Ini

c) Program angkasa melibatkan pelba-gai bidang rlmu dan memberikan pulanganyang besar dar segi i lmu dan juga padahari r4i kila me|hat p.ograrr anghasa jLgamemberi pulangan ekonomi yang besarsecara langsung atau tidak langsunglndustri angkasa dunia

yang bern i la ib e r b i l i o n - b i l -ion se ta .hun.

tlHllnl*ffilnstitut Sains Anokasa. Universiti

Angkasawan dipil ih juga dari kalan-oan ouru sekolah. NASA menbina laman-iama-n web yang boleh diakses oleh murid-murid, yang mana mereka boleh mengikutiperkembangan sesuatu mrsi terusmenerus. Dan sekolah dioalakkan me-

P,.r i n'li-1

perlu bermuladari sekolah

Komungkinan pada masa hadapanIndia, Pakislan dan Jepun mampu meng-hantar angkasawannya dengan pssawalsendin.

Italam konteks n€gara, apakah su-dah sampai masantra Malaysia nre-lahiikan angkasawan sendiri?

PROF. BAHARUDDIN: Mglahirkan

libatkan lbagaibidang ilmu dan

mN: Bukannya ti- memberikan pula-

dak layak, tetapi panel pemilihan'akanmemilih vano lebih lavak kerana bilanoandaK layak, tetapr panelmemilih yang lebih layak bilanoan

Samdiahyang akan torpilih sangat kecil. Samalahhalnya dengan pemilihan memasuk pro-

angkasa juga mem-

lautan hatta di anokasa.Oleh itu, manuisia hari ini cuba ber.

ke4asama beberapa negarayang mampu.

Pada pandangan Prot, apa-kah kepentingan menguasairuang angkasa kerana kebanya-kan negara bedumba-lumba ke arahitu?.

PROF. AAHABUDDIN: Pensrokaanangkasa adalah bertJjuan untuk msma-hami bumi dan alam.

Psng€tahuan itu nanti bolsh digunakanuntuk psmbangunan dan kes€iahteraanmanusia sertia sekelian makhluk di bumi.

Selain satelit, apakah lagi o k

1( ProsramangKasa mF

PHOF. DATUKDR. BAHARUDDIN YAN

PROF. BAHABUDDIN: Kapal ang-l€sa, Satelit adalah sejenis kipal ang-kasa yang mengorbit brimi buat bebsra-pa lama. Kapal angkasa boleh naik danturun ssrla msngorbit bumi juga.

wa manusia ks angl€s4 t€l(|olod r€k6tadahh utarna. Untrk tinggal d ar€kasa

dengEn manusia yang berada di angl€sa.

Ada. Anjingr kg angkasa.

luas. Po6oalan sama ada lerdapat aiautidak makhluk lain di luar bumi adalahpersoalan yang sentiasa bermain didalam minda manusia di bumi.

Dalam penerokaan saintifik kita perlumempunyai minda yang terbuka.

ngan yang besardarisegi ilmu.Pada hari ini kitagram pangajian perubatan di universili

awam.

Angkasa adalahangkasa adalahhami bumi dan

alam dan untuk penggunaan ilmu itu un-tuk pembangunan dan kesejahtsraanmanusia dan ssgala yang berada di bu-mt.

Psperangan boleh berlaku di mana-mana jua apabila terdapat perebutan.fidak kira didaratan sepertidi Palsstin, di

beri pulangan enomiyang rsscia langsung

u tidak lang-

ce)

sung., ,

l6:L la

SusunanKHAIRUNNISA SULAIMAN

AINTIS menganggarkana arn semesla lvujud k ra-k r ra 13 h ngga 15 b l ion 1a '

h u n a u . m a n a k a a y a n g a n p e r -caya a terbentuk dar pada keladlan B g 3ang.

Berdasarkan teor berkenaan se-muanya Sega a j ir irn dan tenaga -telah berkumpu bersarna-sarna da-lam satu ruang kecil

Ini meletup dalarf satu etupanbesar dan ahr lah aam semestar c t d r r u d d

<emcangBeberapa ahl astronom percaya

a lam semesta akan ber ta rnbahSesar dan mengembang lantas rne-nrlsnahkan d r nya send r

N4ere(a rnemanggr nya TheGNag G b a tu B g Bang yang d elaterbalik. rnanakala yang lan menlafgkakan aarf sernesta akan te-rus berkembang selamanya

CELTEVE'aTIDAK ada apa yang eb h pantas bergerak se la in cahaya amampu bergerak dengan ke lajuan 299.792,458 l r re te r sesaA I

Setahun cahaya merupakanjarak cahaya bergerak rne alulvakurn da lam masa se tahunada lah I46 x 10 ,117 cm

l\y'anakala b ntang paling dekat se ain rnatahar adalah 4 3Ianun canaya launnya

Drameter ga aksr alau lvl lkyWay ada iah k ra -k i ra 100 000tah !n cahaya dan la rak (e galaks \,487 dalam gugusan Vrrgoada lah 50 lu ta tahun cahaya

Jarak oll jek pa rng jauh dilr-hat dalam alarn semesta ada-lah k i ra -k r ra 18 br i ion tahun ca-haya (18 x 10^9 tahun cahaya)

LLLE t'.IL.LtLlu r L.iLr

etenoithu jan

meteoP?

puti.ais,dan di lapisan bawahnya mung- Ahli astronomi berminat dengan isya_krn terdapat kawasan lautan yang luas. rat kerana dengan adanya aii menun-

uurannya yang tatn Ganymede mem- jukkan bukti kewujudan kehidupan dipunyai laprsan tebal ais terapung dalam luar Bumi.

lautan dalam.

yar kira-kira 50 bil ion galaksi dan Eumlterleiak dalam [,4ilky Way

Cahaya da(pada bintang di satu hu-lung ga laks i mengarnbr l masa k i ra -k ra100 000 tahun unluk sarnpai ke hujungsalu lagi

Hpakah galaksi?

LuL.LuLruLrVEI EILri-TERDAPAT ais di kutubutara manakala ngaraikering di permukaannyamencadangkan Marikhhanya mempunyai airdalam bentuk cecair.

Sekarang Inl, air ttdaklagi ujud dalam bentukcair s€bab tekanan udar-a yang amat rendah dii.4arikh menyebabkan airbertukar menjadi wapsecara sena mena

Dafl kajran kea tas ka-wah-kawah hentamanmeteorit yang dilangkatelah berlaku dalam ma-sa 4000 juta tahun yanglepas, atmosfera Marikhdijangka lebrh serupadengan atmosfera di Bu-mi yang membolehkankeujudan air dalam ben-tuk cair

Salah satu bulan Jupr-ler iaitu Europa disela-

GALAKSI merupakan kumpulan ber,Jutaluta bintang yang berkumpul ber-sama-sama oleh tankan graviti galaksiluga mengandung i gas in te rs te l la r danhabuk

Dianggarkan a lam semesta mempun-

Hpakahmeteor,

dan

MUNGKIN pada malam yangcerah anda terl ihat cahaya di lan-git. ini mungkin disebabkan cebi-san batu alau logam yang dina.makan meteroid dengan laju me-nerusr angkasa

Apab i la metero id memasuk iatmosfera Bumi. geseran denganmolekul air menghasilkan cahayacerah. in i lah yang d inamakanmeteor atau shooting star

Banyak meleor mengikut lalu-an komel yang mengorbit mala.hari dan apabila meteroid mema-suki aimosfera Buni banyak kelt-hatan dalang daripada kawasanyang sama

In i d inamakan hu jan meleordan jika meteroid cukup besaruntuk mendarat tanpa terbakarsepenuhnya, ia dipanggil mete-roit.

StcateenecSIB?005

tlfhat is thelife cVcle_ of

a star?

moons?lN our solar system, only two planels don't have moons Theplanet closest to the Sun, Mercury, doesn't have any naluralsatellrtes.

Even though Venus is nearly lhe same size, mass, and dis-tance lrom the Sun as the Earth, Venus also doesn t havemoons.

But between 1672 and 1892. a few astronomers saw some-thing near Venus that seemed like a moon.

In 1884, one astronorner suggested that they had seen a newplanet that was in conjunction wrth Venus every 1,080 days

He named the planet Neith. But later scientists proved that twasn't a planet at all - astronomers had mistaken distant starsand asteroids as a moon or planet.

So Venus is alone in its orbit.

esti mg

t3a! lE

A star s a arge l la of gas that g ves ofl lght froman ongo ng nucrear reac t on

The reaction slarts when temperatures n thedcr<c ga- Lo e 'eac i dboJ t 1 .800.000 F and l t i snuc ear fus on can go or fo r b l rons o l years

Stars aboLr t to be born f 'om a c loud o f gas andl L r l d _ L d t - U p r o . O 5 l d s O l l q n l S l c r r r l \ e O J r > , 4

are In lne p me of |teAg ng slars expand and grorv into hot red g antS.

then they coo l and shrnk in to b rgh t l vhr te dwar fsWhen a s ta r runs o ! t o f fue . i t reaches the end o f t t sl i fe , l ke ths doomed s ta r cap tured by the Hubb leTe escope UlhV is it eold

.,\- ''

Hre UF0s rea[?THE truth s, nobodyknows for sure, butit 's very unlikely thatUFOS are real Why?Because the distancebetween the Earthand lhe nearest pos-sible source of intell i-gent l i fe is very. verylarge

It would take mil-i ions and mi l l lons o fyears lor a spaceshipto kavel this distance.

BUT there may beintell igent alien l ifeout there, lar away-you can learn moreabout the search lor' extraterrestrial"(meanrng outside ofthe Eadh') l i fe at thisgreat site, Life

THE average temperature in deep space isabout 3 degrees above absolute zero (that sthe coldest anything can get).

But some parts of space are hotter. Near astar, space is hot because stars give off radi-ation Earth is warm beca!se it 's close lo theSun, and its atmosphere traps the Sun's heat

But most of space is very cold because theun verse rs always expanding.

The Big Bang theory explains how the uni-verse was created with a huge exploslonwhere matter slarted moving outward.

As matter expanded rtgotcooler. Scientrstscan measure this temperature and call i t thecosmic background radiation

It 's the same everywhere in the universe,unless a star ike the Sun is around io heatth ngs up

v-.---:-:i:r.iF. --- --.

e0 tSe0fn?008g . iaF ...

AINTIS te ah ama mengetahu ibahawa kandungan utama ddalam komet adalah ais,

yang drlipuli ars krra-krra 300,000 kalpersegl manakala selebihnya dil ipulioeou

Paoa 4 JJ la r2005. NASA menghen-ram Tempel 1 dengan salu alat penyFasat tembaga yang dikenali sebagai' impactori pada kejauhan kira-kira 83luta batu dari Buml

Sa in t i s percaya permukaan a isTernpel sepatutnya berada di dalamkornet baga manaoun letupan sekalr-kala habuk dan wap yang drkenalisebagai geyser menyebabkan ais ler-sebut Ie rke luar ke bahagran per -mukaan.

Sebaik terkeluar, kristal ais rtu bergabung dalam satu bentuk yang drke-nali sebagai koma bercahaya, iaitukumpulan mateflal yang mengeli l ingi\omet manakala ais nya pula mem-bentuk seolah-olah seperti ekor.

bagarmanapun mereka tidak past sa-ma ada ar tu hanya terkandung didalamnya tau turut berada padapermukaan komet.

Analisis terbaru daripada misl Deeplmpact NASA tahun lalu memberikanbuktr pertarna bahawa ais sebenarnyawulud pada permukaan uar kornel.

Menurut misi itu yang diterbitkandalam lurnal Sains baru-baru ini, pe-nyelidik telah me aporkan permukaanTempel 1. komet yang dijadikan sasa-'an Tisi Deep Inp l. .rempunyaitiga kelompok keci a

Luas permLhaan Te.npel 1 adalahk ra-k ra 45 batu persegt atau 1 2 bil-ion kakr persegi dengan kawasan

Sut angkasa mulahantar isyarat

SEBUAH sut paka an angkasa lepas drpe-nuhr dengan pemancar rad o yang dilancar-kan ke ruang angkasa baru-baru ini meng-hantar isyarat ketika sedang mengel ingibumi

Sul angkasa tanpa manusia itu menghan-tar rsyarat berkenaan selepas sekan lamaoperator dr bumi tdak menerima sebarangisyarat selepas a dilancarkan

Jurucakap radro Relay League, dl Con,necticut, AS, Allen Pitts berkata syarat radroyang diterma ttu sangat lemah. perlahandan sukar untuk ditafsirkan tetap masihboleh diterima

Sut berkenaan yang dikenali sebagal lvanlvanovich dilepaskan dari stesen angkasadan kelhatan seolah-olah seorang angka-sawan yang tidak bermaya

la sepalLlryd re'1gla.Ia.'akd.ran rreselda arn enam bahasa kepada pakar operatorrado untuk beberapa hari sebelum merna-

sLk semL/a atmosfe'a bJm dan terbakarSut angkasa itu juga seharusnya rneng-

hantar gambar hasil kerja dan sebarangbentuk mak umat pembelajaran kepadapelajar-pelajar seko ah

Se la in d iengkap i aa t pemancar . su tangkasa tu turut dilengkap dengan penge-san oagr memanlausuhu dan kuasa ba-teri

Operator rad o se-harusnya meneflmamesej untuk beberapahari melalui frekuensi'145 990 N/l-lz di Ame-rika Syarikat

Projek sut angkasaitu yang dikenal seba-gi Suitsal-1 merupa.kan cetusan dea ope-rator radio dari Rus a

e str rr,rt(7

el?006

lllisteri uajahdi bulan didedah '#'

'le Ia ki

KEJADIAN \etutan ge orrbalg yalg ter-jad di bulan sejak zaman slam. berke-mungk nan menyebabkan penghas lanlmej 'lelaki d Buan \Man in the Moon)apabila d l ihat dar Bumi

Pelbagai andaian dan teor mengenallompok-tompok gelap d permukaan bu-lan Va.g nen]bentJ\ wajah n anLtsra ter-sebut tetapi t iada s apa yang mengetahuibaga mana ia terbenluk

Kn i , san t is d i Oho Sta te Un vers i ty ,Amerika Syarikat mendakwa berjayamenyelesaikan m steri tersebut denganrnernbuat model topogral kal Bulan danmembuat pemetaan grav t terhadaptanda-tanda pergerakan batu

Ka iar mercadarg\a1 yarg kesa'. per'langgaran dr zaman s lam di perrnukaanbu an rnenyebabkan timbunya bonlol-bonio da'r \awar'r. se'renlara ra'i<ar g d-

vit Bumr menyebab-kan bonjol semakint rngg l

Pergerakan secaraoesar-oesaran Tne-nyebabkan keretakanpada kerak dan menye-babkan magma (dar peru t Bu an) keuar me jm-oahr per rnJ^aan BL lar .

' ] .

Ketika itu Bu an masih akt fdar segi geologl

Keadaan in rnenyebabkan be-berapa tornpok ke ihatan seperl mata . hdup dan muut seorang e lak i dBu an apab la d ihat dari Blml

Apab la berlakukan hentaman ataupergerakan kuat, anda akan dapat rne|-hat kesannya bertaburan seperl yangdapat d Ihat pada model lapangan grav tr

kami, kata Ralph von Frese ahl geologid Oh o State Un versity yang merupakansalah seorang dar pada kurnpu an penye-ld iK te rsebu l

r lLl tt illrlll ) ;

GALAKSI j iran kita. iaitu Galaksi Andromeda telah bertarnbahsaiznya kepada hampir t iga kali ganda danpada sa z asal

Namun begitu, galaksi in bukannya telah mengembanq secara dramatik, tetapi penemuan ahli astronomi menuntukkan.bintang-bintang kelam yang berada di sekeli lng Andromeda rn(dahulunya dipercayai membentuk 'halo' di seke i l ingnya). rupa-rupanya sebahagran daripada struktur asal cakera galaksi in

Oleh rtu. saiz diameternya sekarang telah rnencecah kepada220,000 tahun cahaya, daripada sa z asa sekitar 70 000 hing-ga 80,000 tahun cahaya

hujung ke satu hujungPara saintis yang mernbentang kertas kerja penemuan ini d

dalam pertemuan American Astronomica Society di L,4rn-neapolis bersependapat. bintang-bintang tersebut asalnya daribeberapa buah galaksi yang bersaiz kecil, yang telah meng-hentam dan bergabung sepanjang pergerakannya berhampirangalaksiAndromeda.

Galaksi Andromeda terletak 2luta tahun cahaya dar Bumi,dan terletak di dalam burujAndromeda

la boleh kelihatan seperti sebuah tompokan yang samar-sa-mar dengan mata kasar dari kawasan langil yang gelap dan be-bas dari oencemaran cahava

lVenerusi binokular, ia amat mudah untuk dije,ak dan seringmenjadi objek kegemaran ahli-ahli astronomi amalur.

PEI\4lLlHAN anokasawan oertama telahdilakukan oada iahun 196i , iaitusebanyak iujuh angkasawan telah dipil-ih untuk ke angkasa bagi dalam meny-ertai operasi angkasa lepas olehAmerika Syarikat.

Pada 1959, NASA telah menjalankankeriasama untuk melakukan oemilihandi (alangan tentera bagi meri;adikanmereka angkasawan denganmemenuhi syarat-syarat yang telahdrtetaokan

Pada mulanya, NASA menetapkanwajib memiliki pengalaman memandukapal terbang jet dan latihan kejuruter-aan.

Pemilihan calon angkasawan padazaman Soace Shuttle oula memerlukanketinggian bakal angkasawan kurang 5kaki 11 inci kerana ruang yang terhaddi dalam kapsul "Mercury" yang telahdireka dan seramai tujuh orang daripa-da 500 orang yang memohon terpil ih

Lama-kelamaan, pemilihan angka-sawan bertukar syaratnya daripadapengalaman memandu kapal terbangjet dan latihan keJuruteraan kepadalebih dalam bidang akademik

Pengambilan pertama calon angka-sawan bagi menyertai program keangkasa lepas diialankan pada Januari1978

Pada bu lan Ju la i ,35 orang d ip i l ihdan diberikan latihan yang ketat diNASA Johnson Space Center (JSC), diHouston. Texas untuk memastikanpersediaan sepenuhnya sebelum keanoKasa teoas.

l iumpulan yang terdiri daripada 20saintis anokasawan dan 15 oemand-kapal ang-kasa tamat latrhan dandinaikkan taraf daripada pelatih angka-sawan kepada angkasawan yang sah.

e3?005

llleteor dan fileteoroidMETEOROID merupakan par-tikel paling kecil yang mengor-bit matahari dan kebanyakan-nya hanyalah sebesar sebutirpasrr sahala.

Hasil kajian ahli astronomise lama In r menun jukkan mete-oroid-meleoroid di angkasa le-pas berasal daripada komet

Apabila komei bergerak didalam orbitnya, ia akan me-ninggalkan partikel-partikel inidisepanjang laluan orbitnya

l,4eteoroid tidak boleh dilrhatapabila ia berada di angkasarepas Kerana sarznya yangamat kecil

Namun, ia boleh dll ihat apa-bila ia memasuki kawasan at-mosfera bumi dan meleoroidpada keadaan inr dipanggil se-bagai Meteor.

l\reteor yang kelihatan me-renlasi langit kita adalah ker-ana geseran yang terhasil olehmoleku l -mo leku l udara yangmenghentam par t i ke l -par t i ke l

meteor tersebut pada kadarkelajuan yang amat tinggi.

Kebanyakan daripada mete-or yang muncu l d i lang i tberwarna putih kebiruan.

Namun kadangkala ia bolehjuga muncul dalam warna kun-ing dan jingga dan perbezaanwarna ini adalah berkait terusdengan kelajuan meteor lerse-but dan bukannya kandungan-nya

lvleteor yang beTwarna me-rah selalunya muncul di dalambentuk lu ra ian a tau gar isanyang panlan9.

Inr menunjukkan meteor ter-sebut hanya merentasi lapisanatmosfera bumi pada sudutyang kecil sahaja.

Kebanyakannya daripadameteor ini lerbakar dan terushancur pada altitud 60 hingga80 batu di udara, dan ia Jarangdapat d i l iha t leb ih dar ipadabeberapa saat sahaja.

/-f 1.1(7

- - . , I i

?.1?006 Facts

By KALIMANTAN TAN

Discovery Channel showcases thebesl tlying machines in the world

lF hroughout the history olI mankind, humans haveI dreamed ol soaring into the skyI as freely as the bir-ds. This

desire firsl appeared in dit lerent cul-tures in the torm of leoends such asthe Greek story of lcaius escaprng onwings made of wax and fealhers andthe wau (Kelantan kites) used by aMalay prince to meet his love in theheavens.

These dreams of f l ight have alwaysbeen enthusiastically explored in reali-ty. Even as early as 4008C, theChinese were experimenting with put-l ing men on kites while lamous ltalianarlist Leonardo Da Vinci, in 1485,designed the ornithopter, whrch imilat-ed the flapping motion of brrds, as aform of transport.

In 1783, the Montgolfier brothersfi l led a large silk bag with hot air, got inand became the first ever oeoole totravel by air.

However, it was onlv on 17December '1903 that niodern controlledfl ight was achieved when the Wrightbrothers launched their f irst controlledtlying machine, simply called The Flyer,into the air for 12 seconds and tlew agrand distance ol 37m. The length oflheir f l ight may have been shorl butwhat was more important was that theyfinally worked out how to power andcontrol an airborne vehicle.

Since their breakthrough, aviationhas come a long way, moving fromsmall, simDle machines that could tra-vel merelv a few kilometres to huoesupersonic jets capable ol crossi;gcontinents in a single leap. Da Vinci'sdosigns have also been reworked andtransformed into the modern rotarv-wing€d aircratt of today.

Yet not all f lying machines werecreated equal. There is the largost pas-senoer airl iner the Airbus 380 whichcan-accommodate as many as 8OOpassengers, the sleek, diamond-shaped F117 Nighl Hawk stealth fighterand the unmanned Predator aircraftwhich can be used to launch missiles.Helicopters have also advanced to the

estid,rtmu

point where they can be used to carryheavy military equipment like lhe CH47Chinook or battle the laroest tanks likethe lethal Apache Longb6w.

.Hybrids have also emerged from thetwo dilferent technologies like the AV-8B Harrier which looks and fl ies l ike anairplane but is able to land l ike a heli-copter.

Come the middle of March. vou wil lbe able to oet a taste ol the bdst thataviation his'iory has to otfer with twoDiscovery Channel programs.

The Greatest Ever: HelicoDters willshed light into the world of rotarywinged aircratt with a high protile panelol judges such as best-sell ing mili laryauthor Tom Clancy putling helicoptersthrough a series of tests such as flyingthe fastest helicopter in the worldupside down or delivering a glass ofchampagne from high in the sky.

Adrenaline junkies and war buffswould also apDreciate The GreatestEver; Fighter Planes with a countdown

of airolanes that have been inte-gral in winning the aerial banles loughtin the lasl century. From the RedBaron's famous DR1 Fokker, Wwll 'sbest olanes l ike lhe Mitsubishi Zero tothe modern and deadly machines suchas F18 Super Hornet, you'd be takenon an exhilarating ride through historywrth insights from flying aces and veter-ans.

The invenlion of f l ight has revolu-tionized the entire world - it has chan-ged how we travel, the way we fightwars and made the world a muchsmaller place. With the development ofthese highly sophisticated machines th-rough the years, Man has finally lounda way to take to the skies, and soar.

The Greatest Ever: Helicopters willpremiere on 23 March 1opm and TheGreatest Ever: Fighter Planes wil l pr€-miere on 16 March 1opm on DrscoveryChannel, Exclusively on Astro Channel50.

Lepas HntanabanEJARAH pembinaan sebuahstesen angkasa lepas bermuladari imaginasi seorang penulisnovel sains frksyen pada 1869

yang menulis buku berjudul BnckMoon' iaitu mengenai sebuah kapalmakhluk asing yang datang he bumi.

Bagaimanapun ketika itu, t iada siapayang menganggap imaginasi penulis itubakal menjadi kenyataan sehingga1923 apabila ahli astronomi terkemukadunia, Herman Oberth menghidupkankembah oerkataan stesen anokasalepas.

Oberth menggambarkan stesenangkasa lepas itu sebagai sebuahpusal untuk menghantar angkasawanke bulan atau planet Marikh.

Pada 1952, konsep stesen angkasaDertama telah diterbitkan oleh DrWernervon Braun di dalam sebuahmajalah dengan gambaran sebuahousat seluas 250 kaki, menoorbil lebihdanpada 1,OOO batu daripad; bumi qanberpusing bagi mewujudkan graviti t iru-an melalui daya emparan.

Bertit ik tolak daripada semua imagr-nasi itu, Negara Soviet Union kemudi-annya berjaya melancarkan stesenangkasa yang pertama mereka iaitLrSalyut 1 pada 1971 iaitu kira-kirasedekad selepas seorang angkasawandi hantar ke angkasa.

la diikutr dengan pelancaran stesenangkasa yang lebrh besar mthk AmenkaSyaflkat pada 1973 yang menempatkantiga angkasawan sebelum pulang kebumi setahun kemudrannya.

Rusia pula mengorak langkah dalampenguasaan mereKa meneroka ruangangkasa lepas secara misi iangka pan-lang apabila kemudiannya melancarkan

kepada sejarah sebuah stesenangkasa lepas apabrla ia mulamenjadi semakin penting dan kaliini pembinaannya melibalkan ker-jasama di antara 16 buah negara majudi seluruh dunia dan dikenali sebaoaiStesen Anokasa Leoas Antarabanosaflssr.

Enam belas negara tersebut masing-masing ialah Kanada, Jepun, Rusia, 11negara anggota Agensi AngkasaErooah dan Brazil.

Rancangan reka bentuk ISS sebe-narnva adalah lebih besar darioada ISSyang'sedang di bina hari ini, nimunekoran masalah kegawalan ekonomiyang melanda Asia dan Eropah,memaksa NASA mereka bentuk semulaISS dengan kos yang lebih murah.

Pembinaannya bermula padaSeptember 1998 dengan modul Zaryamilik Rusia meniadi modul asas bacISS dan dilancaikan menggunakan*roket Soyuz.

Roket Soyuz merupakan roket pent-ing kerana penghantaran krew atauangkasawan hanya bergantung kepadakapal angkasa ini

l ldak lama selepas itu, modul Unitymilik Amerika Syarikal dilancarkan danbercantum dengan modul Zarya danpencantuman bersejarah ini dilakukandengan begitu teli l i kerana kedua-duamodul ini t idak pernah bercantumsemasa di bumi

Berbeza dengan Zarya, Unity drhan-tar dengan menggunakan sebuah kapalangkasa ulang-alik, Atlantis.

Pertengahan tahun2000 menyaksikanmodul Alpha milikAmerika Syarikat pulabercantum dengan ISSdiikuti oleh pemasanganCanada Arm pada lewat2000 dan Canada Arm 2pada April 2001.

Pada Julai 2001.'Pintu ISS' atau dikenalisebagai Arrlock telahdipasang di modul Alphauntuk membolehkankrew-krew ISS men-jalankan aktivit i diluarISS.

Sumbangan negara anggota.

Amerika Syarikat bertanggungjawabmembina dan menyelenggarakan ele-men operasi penhng dan sistem utamastesen berkenaan.

la termasuk penyelenggaraan tigamodul t it ik sambungan, modul makmal,segmen pengikat, empal lapisan solar,modul setempat, t iga adapter, kubah-kubah kecil, pembawa alat logistik. danmodul daya emparan

AS juga bertanggungjawab memban-gunkan pelbagai system termasukkawalan termal dan data, sokonganhidup, system bekalan tenaga, komu-nikasi, kemudahan kawalan di daratdan kemudahan di taDak oelancaran.

Negara-negara lain juga tidak terke-cuali dalam menyumbang kepakaranmasing-masing termasuk Kanada yangmenyediakan tangan robot sepanjang55 kaki yang digunakan sebagai alatpenyelenggara di stesen angkasa.

AgensiAngkasa Eropah pula mem-bangunkan sebuah makmal pengim-bang tekanan udara yang dilancarkanoleh kapal angkasa ulang-balik danpengangkutan logistik yang dilancarkanoleh Ariane 5.

Jepun membangunkan sebuah mak-mal yang dilengkapi dengan landasanluaran sebagai tapak penyelidikan danjuga kenderaan logistik.

Russia juga tidak terkecuali dalammenyediakan dua modul penyelidikandan juga kuarters tempat tinggal yangdikenali sebagai Model Perkhidmatanyang dilengkapi dengan alat dan sistemsokongan kehidupan sendiri.

la merupakan pangkalan kuasa sainsdengan lapisan solar yang bolehmenyediakan kira-kira 20 kilowankuasa elektrik, pengangkutan logistik,dan juga kapal angkasa Soyuz sebagaikemudahan pergi-balik angkasawan.

esti&,rtmg

astronomi lslam terkenal* Susunan KHAIRUNNISA O

SULAIMAN

L-SUFI merupakan seorangahli astronomi Parsi atau dike-nali sebagai lran sekarang,yang juga dikenali sebagaiAbd

ar-Rahman as-Sufi atau Abd al-Rah-man Abu al-Husain dan dikenali diBarat sebagai Azophi.

Beliau lahir pada 7 Disember 903dan meninggal pada 25 Mei 986.

Tinggal di kawasan Emir Adud ad-Daula di lsfahan, beliau melakukan tu-gas menteriemah dan mengembang-kan kerja-kerja astronomi Greek, teru-tama Almagest of Ptolemy.

Sebagai seorang ahli astronomiterkenal di Zaman Pertengahan, Al-Su-fi juga melakukan beberapa sumban-gan dengan membetulkan senarai bin-tang Ptolemy dan melakukan angga-ran magnitud dan keielasan yang me-nyimpang daripada kerja Ptolemy.

Beliau mengenalpasti Awan BesarMagellanic yang kelihalan diYaman danbukan di lsfahan yang tidak dapat dilihatoleh bangsa Eropah sehingga pengem-baraan Magellan pada abad ke 16.

Al-Suf i merupakan penterjemah uta-ma ke Bahasa Arab mengenai astrono-mi Hellenistic yang berpusat di lskan-dariah.

Beliau memerhatikan dan dapat men-gira tempoh panjang tahun kopika danAl-Suli juga memerhati dan men-erangkan mengenai bintang, posisi,magnitud dan wama dan menghasilkankeputusan mengenai burui demi buruj.

Bagi setiap buruj, beliau meng-

hasilkan dua lukisan satu dariDadaluaran cakerawala dan satu lagi darisebelah dalam yang dil ihat dari Bumi.

Al-Suf i iuga menulis mengenai astro-lab dan mencari beberapa kegunaanmengenainya.

Beliau menerbitkan bukunya yangterkenal 'Book of Fixed Stars' Dada964, memaparkan mengenai kerianyadalam bentuk teks dan gambar.

Dalam keterangan dan gambar men-genai Andromeda, beliau memasukkan'A Litt le Cloud'yang sebenarnya ada-lah Andromeda Galaxy M31.

Beliau menggambarkannya beradadalam mulut ikan yang besar meru-pakan buruh Arab dan 'awan' berke-naan telah dikenali oleh ahli astonomidi lsfahan sebelum 905 Masehi.

Dalam bukunya, beliau juga men-erangkan mengenai gugusan OmicronVelorun lC 2391 sebagai 'bintang ne-bulous' di Vulpecula, satu gugusanalau asteris yang kini dikenali sebagaiAl-Suti atau Gugusan Brocchi atauCollinder 399.

Beliau juga menggambarkan AwanMagellan sebagai Al Bakr, lembu jan-tan putih di selalan Arab yang mana ialidak kelihatan dari Ulara Arab keranalatitudnya.

Al-Suf i menyediakan carta langitdaripada pemerhatiannya dan men-gubah magnitudnya dengan cermat.

Bukunya Kitab al-Kawatib al-Thabital-l\rusawwar merupakan hasil karyayang unggul dalam astronomi stellar.

Bukunya boleh didapati dalamBahasa Arab dan diterjemah dalamBahasa Peranchis oleh Schjellerupdan ia dikatakan penting sehingga kinibagi kajian pergerakan dan kepelbaga-

ian.Kerja-kerja Al-Sufi t idak diketahui di

Eropah. Pada masa penciptaan tele-skoo. Andromeda Nebula telah ditemuioleh Simon l\, larius pada 16'12 meng-gunakan teleskop.

Al-Suli juga menjelaskan mengenaiwarna Sirms (satu bintang) tidak beru-bah yang kemudian disahkan melaluipemerhatian.

Seneca melaoorkan melihat Sirmsberwarna merah di Rom, Ptolemy pulamelihat warna kemerahan di lskanda-riah dan Schmrdt oada 1841 namDakwarna putih selepas warna kuning be-berapa han sebelumnya.

Warna yang berlainan dianggaphasil darioada oerubahan cuaca darisatu temoat ke lemDat lain.

Disebabkan sumbangannya yangbesar dalam bidang astronomi, sebuahkawah di Bulan dinamakan KawahAzophi yang mempunyai diameter47.0 kilometer dalam sembilan baha-gian peta bulan dan terletak 22.1 Se-latan, 12.7 Timur.

Beer dan Madler dalam tugasannyaterkenal D6r lvlond pada 1837 menye-bul kawasan permukaan bulan sempe-na nama A-Suli (Azophi).

E7

'Jl I ISusunan HOHD KHUZAIH lsftAll

I I enlrnr.rr.r Jurius oberth dilahrr-H ton pada 25 Jun 1894 di bandarI lTransylvanian, Hermannstadt,I f Romenh.

Bersama seorang rakyat Flusia, Kon-stantin Tsiolkovsky dan rakyat Amerika,Robert Goddard, O6eth juga dianggapbapa kepada penyelidikan sains astro-nomr dan oenciotaan roket.

Menariknya. walaupun tiga peantis initelah sampar kepada kebanyakan kesim-pulan-kesimpulan sama mengenai ke-mungkinan sebuah roket boleh dilepas-kan daripada tankan graviti bumi, namunmereka sebenarnya menjalankan k4iantersebut secara bersendirian tanpa soba-rang pengetahuan mengenai penyelidi-l(an masrng-maslng.

l\ilinat Oberth mengenai sains roket b€r-mula ketika beliau berumur 11 tahun lagi.

la bermula apabila ibunya memberisatu salinan buku 'From The Earth To TheMoon'karangan Jules Verne, yang kemu-drannya dibaca sekurang-kurangnya se-banyak |ma atau enam kali sehingga drabetul-betul arif mengenainya

Pada usia 14. Obe(h telah memba-yangkan satu sentak roket yang bolehterbang sendiri merentasi udara menggu-nakan prinsip penyingkiran gas-gas ekzos(dan satu bahan bakar cecair) dan da-sarnya

Beliau tidak melakukan sebaranopenyelidixan bagr menguji modelnya itu.letapi secara berterusan membangunkanteori-teori berkailan rekaannya rlu.

Dalam masa yang sama. beliau turutbelajar dengan meru,uk kepada pelbagaibuku terutamanya malematik yang beliausedar menguasai kemahiran itu j ika inginmencabar wilayah graviti

Oberth Juga menyedan semakrn trngginisbah di antara pergerakan dan beratroket. maka semakin tinggi roket itu dapatmengembara ke angkasa

Beliau turut mengenalpasti masalahdariDada oelancaran roket itu iaitu ketikaroket itu sepanjang bahan itu dipenuhi

bahan api sehinggalah iahabis digunakan, be-

ratnya adalah tetap sa-ma dan ra menle-lasKan Keupayaanenjin bagi menerus-kan tujahan (perger-aKan)

f_ Akhirnya, Oberthbe4aya mencaa pe-nyelesarannya iarturnelancarkan roketitu secara berper-IngKar yang mana

apabila satu bahagian roket sil inder digu-nakan, ia dibuang bagi mengurangkanbebanan dan menambah kelaiuan.

ldea tersebut selerusnya sehingga kinimenjadi penting terutamanya memba-bftkan pelancaran rohet ke anghasa. hala-ju dan bebanan

Pada tahun 1912. Obenh telah me-nyambung pelajaran dalam bidang peru-batan namun sesi pengajiannya tergang-gu akibat Perang Dunia Pertama

Perang itu juga secara tidak langsungmenyeret Oberth yang ditempatkan di unitperubatan, namun dalam masa yangsama juga membuka peluang kepadanyameneruskan kaiian menoenai roket

Selepas perang beralihir, Oberth kem-ball semula ke universrti tersebut tapi kaliini meneruskan pengajian dalam bidangFizik dengan beberapa saintis yang teru-luno ketika itu.

Oberth pernah menghasrlkan tesismengenai sains roket pada tahun 1922namun tesis pertamanya itu telah ditolak

SeleDas oenolakan itu. Oberth mena-han diri daripada menghasilkan tesis yangberikutnya namun menyimpan hasratuntuk membuktikan bahawa beliau mam-pu menjadi saintis yang agung walaupuntanpa sebarang gelaran alau pangkat

Bagaimanapun. setahun selepas peno-lakan tesisnva itu. beliau telah mener-bitkan sebuah jurnal setebal 92 muka su-rat bertajuk 'Fakete zu den Planeten-raumen (Ihe Rocket inlo Planetary Spa-ce)

la diikuti dengan satu lagi versi yang le-bih tebal (429 muka sural) dengan ludulyang sama yang kemudrannya men,adlterkenal dr peringkat antarabangsa seba-gai satu hasil kerja yang hebat dan teru-lung

Orbeth dalam bahagian-bahagfi ter-akhir tesisnya itu juga ada mengatakanbahawa roket sebenarnva boleh dilan-carkan dengan membawa bersama'sama anak kapal di dalamnya.

Beliau juga muncul saintis pertamayang bersu n gguh-sung gu h membuk-tikan kebenaran kala-katanya rtu yangkemudiannya drkaji secara berterusansehinggalah angkasawan pertama di-hantar ke bulan.

Dalam tahun yang sama juga, beliauhilang pemandangan mata kiri ketikasedang bekerja sebagai penasihat tek-nikal kepada pengarah fi lem Jerman,F'ru Lang dalam satu produksi bagimenqhasilkan fi lem Girl in The lvloon.

Pada era 30-an, Oberth mengambilseorang pembanlu muda yang kemudr-annya turut menjadi saintis sains roketterkenal di Jerman dan AS iaitu Werh-ner von Braun

Mereka telah bekeriasama semasaPerang Dunra Kedua bagi memban-gunkan roket V2, iaitu roket yang dike-nali sebagai senjata dendam' untuktentera Jerman

Selepas perang itu tamat, kedua-duasarntis ini turut be{erjasama dr AgensiPeluru Balistik Tenlera AS di Alabama,sebelum Oberth bersara tiga tahunkemudiannya dan pulang ke Jerman.

Oberth meninggal di hospital Nurem-berg, Jerman Baral pada 29 Disember1989 ketika berumur 95 tahun

Menurut kebanyakan pendapat orangyang dekat dengannya, Orbelh sepan-jang h idupnya merupakan seorangyang rendah diri lerutamanya apabilaberkaitan dengan pencapaian dan sum-bangannya dalam bidang astronom

3 l r i : , , i 1 ' - rY(7

*.:

--:*a

IDANG aeroangkasa dr negarainr kini semakin berkembanopesal. Buktinya. lvlalaysra krnidi peringkat persediaan memil-

rh seorang angkasawan yang akanmencatat sejarah dunia sains angkasatempalan.

Selain itu, pelbagai bidang berkaitandengan aeroangkasa juga sedang di-bangunkan di negara ini, termasukmembangunkan satelit sendiri, men-geluarkan pesawat ringan dan juga ter-l ibat dalam penganjuran leknologi pe-nerbangan seperti pameran LIMA diLangkawi setiap tahun.

Penubuhan Pusat Aeroanqkasa Anta-rabangsa l\.4alaysia (MIAC) luga mem-buktikan kesediaan negara untuk men-jadi pusat kemudahan penyenggaraan,pembaikan dan baik pulih (N4RO) dalambidang tersebut untuk rantau AsraPasifik.

Kumpulan Industri Kerajaan Malaysiabagi Teknologi Tinggi (MIGHT) berkata,peningkatan yang kukuh dalam MROdijangka dapal dil ihat mulai tahun de-pan selaras dengan perkembangan du-nia yang berpusat di ranlau Asra Pasifik.

Sehubungan itu, negara kini sedangmempercepatkan pertumbuhan sektoritu dengan sasaran untuk menguasail ima peratus daripada pasaran globalbernilai RM12 bil ion menielano tahun2015, kata MIGHT.

, . q ,est/crotmu

Bidang ini memerlukan ramai tenagamahir dalam bidang kejuruteraan, pen-gurusan penerbangan, kawalan tralikudara dan juruterbang.

Pelalar yang berminat dalam bidangini mestilah memounvai kelulusan baikdalam subjek-subjek 6ains terutamanyaSains dan Matemat ik , se la in mina tmendalam dalam teknologi-teknologipenerbangan dan angkasa.

Salah sebuah universit i tempatanyang menjadi perinlis dalam menawar-kan kursus seumoama ini ialah Univer-sit i Teknologi Malaysia (UTM), Universit iSains Malaysia (USM) dan Universit iKebangsaan Malaysia (UKl\4).

Universil i-universit i awam lain di ne-gara ini tidak terkecuali dari menawarkanpendidikan dalam bidang tersebut.

Siswazah-siswazah dalam bidangkejuruteraan aeronautik ini juga bolehbekerja di dalam bidang kejuruteraanmekanikal.

Kepada mereka yang berminat dalambidang akademik dan penyelidikan,peluang terbuka untuk mereka menjaditutor/pensyarah di mana-mana institusiyang menjalankan kursus bidang aero-nautik.

KERJAYA DAN JAWATAN

a Jurulera aeroangkasa?lvlenoikut definisi lnstitut Aeronautik

dan Astronautik Amerika (AIAA),iurutera aeroangkasa adalah meru-

-"';j,

pakan seseorang jurutera yang terlibatdi dalam mana mana peringkat penye-lidikan dan pembangunan industri aero-naulik dan juga astronautik.

a Jurutera aeronautikalJurutera aeronautikal terlibat dalam

bidang penerbangan di dalam rangku-man atmosfera bumi.

a Jurulera astronautikalJurutera astronautikal terlibat dalam

bidang penerbangan di luar rangkumanatmoslera bumi.

Kumpulan keria AeroangkasaSebuah kumpulan kerja aeroangkasa

terdin dari gabungan jurutera, saintisserta juruteknik aeroangkasa.

Jurutera menggunakan pengetahuandan kemahiran fakta gunaan bagimeiyelesaikan masalah, para sarntismengelolakan peraturan dan penge-tahuan tambahan, yang seterusnyadapat digunakan oleh jurutera dalamproses penyelesaian sebelumnya.

Juruteknrk yang kebiasaannya amatmahir mengendal ikan mesin-mesinserta oeralatan pula, bertindak mem-bantu kerja kerja jurutera dan saintis.

Kerjaya keiuruteraan aeroangkasaselalunva menvebabkan beban-bebankerja yang lebih kurang sama denganpekerjaan keiuruteraan yang lain. Ke-banyakan keria dijalankan di peiabat,tapak projek atau makmal penyelidikan.

Apakah bidang matapelajaran yangperlu diambil untuk kerjaya di bidangaeroanokasa?

Baoi-memudahkan oemahaman da-lam irenceburi bidand berkaitan den-gan aeroangkasa. adalah lebih baik jikamatapelaiaran-matapelajaran berkaitandengan sains dan matematik diberikanpenel(anan yang sewalarnya.

lni termasuklah matematik modendan tambahan serta fizik. Kursus ko-munikasi seperti bahasa Inggeris jugatidak boleh diabaikan.

Jurutera memerlukan pengetahuanasas fizik dan matematik bagi menyele-saikan masalah kejuruteraan dan pe-noetahuan berkomunikasi adalah amatwalar bagi menyalurkan ilham-ilhamdan perancangan kejuruteraan yangkompleks dalam bahasa yang mudah,terang, berkesan serta senang difaha-mt.

O Sumber: MIGHT dan Thomas Jef-fercon High School fot Science andTechnology.

, r ' \ : _ . i K i t l n , i l

- . 1 l - l| , L

_ i r ' -

- . l l : l f . l l r ' ' r - 1 , 1 ] : i _- : ' l : L I - I

_ l l

- : , ' 1 , f .

, i : a j : I i \ l l [ . i l ] : a r l r i

l , r l r L r . l _ _ r r r , L i r r , i ' a l i : a l t _ f ,r , r i l f l - : r ' i r l i r , l r l r r r 1 r l , l r r r / i l s a D e r '

f . l 11 , , . r t r . la l | r S l r , . , r ' ( l r l ' ' . t t t [ ] ; .

t t ' t : : : I t t I t t : t T t a - ,

l :

_ . . t : ) , r e : t | ( : l

r t t . . .

Vang memutih diri sendiri

Oleh MOHD. RIDZWAN MD IMAN

I)irtu (ec lneleori vanq Serte' l langan: l r ' r Fe l caga 3 ' r c i - r i ] ' ' 0c i e l i enve -lr i ]r^n- s3te i oal r . . ] | i r i rq{i : : i . ca(i l i l aa i l l enane r l r " ' i : l r l a r l enaSr {i t t i l<asa

-qitcl , a:a! ka;-. ir . , ' , i ,0, 'ao yang telahari lLr l LrsranVa a:aiLr a)sirk t ! akan mus-n i r l r Cenga f se fa l l | l l va dan n ' en ]ads i i r nDa f a fg (asa kc raaa s !dah t en tL r al i - l i i ( t t o l e l ' ac 0 l r . r . . i i | ] a 1 {e BumL

B i r . l a r ana r i , r . . 1 f t : a I nq n rne -' r i r ! ^a i kan an . r k ,1 r \ i t sa te r t - sa te tala..r 1:Da 3rO(. lsai ), masa Oeparl Oenoa | . r l t en - r t an i l r rKa r l ek r i o l og n remurhka r r r l I se ' r d r ' t e rhadap pe ra la tanterseDLri

lv ' l ! .nurLrt lan Bond sa nt,s dari Un ver-s r t v o f B rs to . Eng land l r esa l va t angkasaierl- lasLr( satelt t tar! i dcpan akan boleh'

l r y L l , :

-

| 1 . , - - . . ] | - a i ; r . r , t . : t : l . rt l la ank?n a<.rn rnemberiI I : i : _ r : t . r F I t a r I c l L L r a n , . ' : r f a ]

cuba-cuba Satns

mazing coloufs in bubblesWhat's golng on?

Whv are soap bubblesso bolourtul?The colours of a soap bubble come fromwhite l ight, which contains all the colors ofthe rainbow. When white light reflectsfrom a soao film. some ot the colorsget brighter, and others disappear.

You can think of l ioht as beinomade up of wavesdilke the wav-es inthe ocean. When scientists talkabout waves, thev often talk about a

What do you need?. small clear plastic lid (from yogurt or mar

garine container). clear plastic tape. llashlight that works

wave s Trequency.Frequency is the number of times

that a wave vibrales in a second.

lioht is made uo ol lioht waves of manv ditferent frequencies.-Two waves ian be-in the same placi) at the same time. Suppose

two ocean waves of equal size meet. Each wave pushes up and downon the water in its Dath.

Where the waves meet, there are two ditterent forces acting on thewater, one trom each wave. lf both waves push up on the water, thewater moves twice as high as it would move it it were pushed by onewave alone.

This is called constructive interference.l f one wave pushes up and the olher pushes down, the two pushes

cancel each other and the water doesn't move at all. when this hap-oens. it 's called destructive interference.

What's the bes! set-up for seeing coloursin a bubble?

Intederence colors on a bubble look bright-esl when ther€'s white l ight shining on the

, bubble and a black background behind it.The colors come from lioht that's

reflecting trom the soap fi lm.-You wantto be on the same side of the bubble as

the l ight source so thal l ight wil l bounceback to your eyes.

The black background keeps light that'sshining lhrough from the other side of

the bubble lrom washing oul the colors.

Source: http://www.explorato-f lum.eou

aaaa

bubble juice (see recipe below)spoonstrawroom you can make dark

Bubble Juice:a 1 gallon watera Ag cup dishwashing soap

Mix the ingredienls together in a big bucket or dishpan. ll you make your bubblejuice the day before you wanl lo use it,you'll get bigger, stronger bubbles, but it 'spretty good right away, too.

What do I do?1. Tape the plastic lid over the end of the flash

tid.4. Turn ofi the lights and hold the flashlight so

that the bottom of the bubble dome is iustabove your eyebrows.

5. Watch the swirling colors. ll you put ths wetstraw into th€ bubble dome and blow verygsntly, you can move the colors around.

6. Watch the colors. How many do you see?lf you watch a bubble for a few minutes, dothe colors change? What colors do you seeright before the bubble pops? Do you €versee black and white oolka dots?

estiSstmqav

JT

a

aaaaa

What do I need. empty Pringles chip can or anything similara marKera ruler

rs In lwo Dreces.3. The shorter bottom oiece

has a m€ial end. With

into a simple camera!

What's going on?

Ho$/ does a hole in the bottom of a PrinolesA can make apicture of the world?

-

The hole doesn't make the picture. The image of the worldis always there. All the hole does is make it possible lor you tosee it.

Suppose you point your Pringl€s Pinhole at a brightly litbouquet of llowers. Light reflects otl th€ red rose, the blue iris,the white daisy, and the green leaves.

It you hold a piece ot white paper near the bouquet, someof that reflected light will shine on the paper-but it won't look

The same is lrue for light bouncing ott all the other tlowersin the bouquet. On lhe oiher side ofihs hole, these light raysrgvsal an image ol th€ bouquet.

You'v€ made a camera! This kind ot camera is called a cam-era obscura-which is Latin tor'dark chamber.'

Th€ first camera obscuras were small rooms that wele com-plelely dark except for a tiny hole in a wall that let in a dot ofsunlight.

People in the room saw an image ot the trees and sky onthe wall opposite the hole-and were amazed when ths imagedisappeared at sunset!

Source: ExDloratorium. San Francisco.

X-Acto knife or utility knite (ask a grown-up tonerp you cu0thumblack or pushpinmasKrng lapealuminum foilscissors (if you want)bright sunny day

What do I do?1. Take the plastic lid otf the Prinoles can and

wipe out the iiside. (Save the lid!) -

2. Draw a line with the marker all the wav aroundthe can, about 2 inches uo from the b6ttom.Have a grown-up cut alorig that line so the tube

the thumbtack, make ahole in the center of lhemetal.

4. Put the plastic lid onto theshort€r piece. Put thelonger piece back on top.Tape all the pieceslogether.

6. Go oulside on a sunny day. Close on€ oye andhold the tube up to vdur oiher eve. You riant theinsid€ ol the tube to b€ as dark as possible.socup your.hands around the opening of the tube ifyou neeo ro.

Look around your yard through the tube. The lidmakes a screen thai shows you upside-downcolour pictures!

7. Hold your hand below ths tube and move it v6ryslowly upward. Your hand is moving up, but yourllse€ its shadow move down the scr€gnl

esti&otmg

3e

OLONEL YL rn A exe l vev ch Ga . . t . r r lt l . t a r r - i r 1 ( i . i - ] r , : a . : h 2 t 1 ! 163r .as : r S : . ! t a - ' s ^ t : na l t a r i r t l _a f s t

n t r t ' i r ' I : i aa€Gatl; ' , r I ' "r 'as bort rr e sr.a 11c,.\ ' rr trc-ct o'

lu' loirtov,r Russia n ral qfe,,1r up of a co ect vefa T ,

YL o | ] ed t he Sov e : A I Fo ra - " 3 r i lbecanc a I qn t c r p . 1 : l r l a - o i f c c r Ho ! . nsc iasen t c De r r : ' r c I r s ! ' o , ! r o r Sa , . , . l aos ''TlcnatLt ls

Gaga r r p l o :eC t r c \ , / os t ck I lVos t . .means East In R.rss an) n- ss o r ! ! l r c la ! f r c h e d A p r i l 1 2 , 1 9 6 1 f r o m t h e B a k o r u rCosnod rome

H s l l r qh t l as ted T 0U m | l u tes a rd o r - r t cd

lhe E i l f t l r one tmeThe c r l ) su e t r av r . . d : r l . r r a t r t uoe c [ T T 2

] c 2 ! ' 1 3 r e s 1 1 8 0 3 2 ; ( ' i ) a l r x l e E a r t r n l a: t r a i . : l . - i 2 l j l l km r F ! r t , ' , as t o ' r . . cro ' r r ne : l r cL r : l

TfL. sf-rncecrrf. , ' .a. i recovereD lta " ' , i lda,, ' n l tr . Sarato', ' r . ' .1on of the S,l ,r ct Ur .rr

Ga!a, ' dieC al a. l . al .+ ", /he r hts l ' ,4 G I 5

plal le crlshed n bac r lredthe'neaf tulos.o,nj

r11.

F

t

33?00E

Amalin Sofia lsmailAlamat No. 1027Batu 7 1/2 KG Salor,15100 Kota Bharu,KelantanSekolah: S.lvl.K.Agama Naim LilbanatlJmur: 13Bidang sains yangdiminati: SainsPerubatan danAngkasa lepas.

Mohd, Farid FaizalothmanAlamat D-456Kampung Kuala Bedah,20050 KualaTerengganuSekolah: SekolahMenengah AgamaSherkh Abdul MaleklJmur: 18E-mel: abim46@ya-hooo.comBidang sains yangdiminali: Alam Sekrtar.

Hemalatha a/pBavindranAlamat I, Jln Pertama4, Taman Permata,30100 lpoh, PerakSekolah: SN4KTarcisian Convent, lpoht mur: 17Bidang sains yangdiminati: AngkasaLepas dan Astronomi.

Jahangir Khan binllilaiitft KhanAlamat 53, JLNAngsana 3, TamanBinting 81750 MasaiJohorSekolah: SekolahKebangsaan TamanRinting I Masai, JohorE-mel: -Umur: 1 1Bidang sains yangdiminati: Sains Sukandan Astronomi.

Prem Sukcharean a/lKim Chee

: Alamat 140, TaamanSri Kroh, Jln kuak Luar33100 Pengkalan Hulu,PerakSekolah: S.l\4 K TunSaban. Pengkalan Hulu,Perakljmur: 16Bidang sains yangdiminati: Sains

. Angkasa, Arkeologi dan. Sains Komputer

lzawati Che YusotfAlamat: 2081-8 KGTebakang, BukitPayung, 21400 l\4arang,TerengganuSekolah: AkademiJarum Berlian Sdn BhdBangunan Surianita.Jalan Limau kasturi.24000 TerengganuUmur: 21Eidang sains yangdiminati: KejuruteraanAutomotif

Ahamd Hassan lsmailAlamat 3, JalanTaming lmpian 4, TamanTaming lmpian, 43000Kajang, SelangorS€kolah: SekolahAgama l\4enengah. Batu10, Cheras 43200 HuluLangat, SelangorUmur: 15Bidang sains yangdiminati: Ashonomidan Kimia.

Siti Aisyah Mohd.YusotfAlamat Lot 1792, JLNGajah 15 KG KubuGajah, 47000 Sg Buluh,SelangorSekolah: SK MerbauSempak. Sg BuluhUmur: 10Bidang sains yangdiminati: Sa ns Bobotikdan KompLter.

Nur Fatihah NadiaNordinAlamat: 97. LBGLaksamana 20D T[,4NSentosa Perdana41200 Klang, SelangorSekolah: SJ K(C)Chung Hwa, KlangE-mel: kantanS9@-yah00.c0m myUmur: 12Bidang sains yangdiminati: SainsKomputer

Raulah AtanAlamat: K3-4. Blok K,Apt Seri Kembanqan,Ja an Bukit Beruntung7, Bukit Beruntung48300 RawangSelangort mur: 40Bidang sains yangdiminati: SainsKomputer.

BORANG PENYERTAAN '^Nana ---

Seko ah:

Umur : - E-mel :B idang sa ins yang d imina l t .

Alamatkan borang anda kepada: AkademiSains Malaysia (ASltI) , 902-4, Jalan Tun lsmait,50480 Kuala Lumpur. Anda juga boleh e-melkan penyerlaan anda kepada: hazami@akademisains.aov.mv,

fl€niadi'rakafl esti' amal

, . , ' , , . i r r ! .nlad keahlian ersirD" - -

enerlma Pelbagar rds'

esti&otmq

-3q4006

Estidstffiu sumbermeKturnatT"mln []d ris n

Saudara pengarang,

SAYA ingin mencadangkan agar eslidotmydapat mengadakan peraduan mengarang artikelsains bagi menarik minat pelajar terhadap bidangsarns dan teknologi, terutama mengrkut temayang dipaparkan setiap bulan.

Pemenang mungkin boleh dipil ih berdasarkankepada kecekapan mereka mendapatkan rujukandalam estidolmy bagi menghasilkan artikel yangmenarik serta dapat menjadi panduan dan ruju-kan kepada pembaca dan pelajar larn.

K i r iman:Amirah lzzati,SauiEna Utama,Sungai Buloh,Selangor.

Jawapan: Terima kasih atas cadangan adik.Pihak kami memang mempunyai cadanganseperli i tu dan sedang berusaha mendapatkanpenaia hadiah.

Perlu banyaknaklunat ringkas

Saudara psngarang,

SAYA adalah antara berjuta pembaca yang begitumeminati estrdotmy sejak daripada keluaran perta-ma lagi.

Sebagai pembaca, saya mendapati perubahanestidotmy selak kebelakangan ini dengan memberlpenekanan menyeluruh lerhadap isu-isu yang

kelihatan menarik.Selamat berjaya estidotmY,

Kiriman:Nurain Hatlzah.B{4, Perumahan Awam Mergong,Alor Setar,Kedah

Jawapan: Terima kasih atas 3okongan bertaru-san adik. Kaml akan berusaha meniadikan asli-dotmy lebih menarik dl maaa depan,

Ki r iman:Muhammad lzzal Baharudin,No.25. Jalan Rusa 20/9.Seksyen 20,Shah A lam,Selangor

Jawapan: Terima kasih dan cadangan adik itu seme'manonva telah diutarakan sebelum ini dan kami akanpeniirSangkan selepas mendapat satu panel peniawabsoalan yang terdiri daripada saintis mengikut kepaka-ran masing-masing.

Huang soal-iaualr sainsSaudara pengarang,

BAGI saya, majdah estidotmy telah berjaya meningkat-kan pengetahuan dan kesedaran terhadap sains dan tek-nologr.

Di sini saya ingin mencadangkan agar majalah estidolmymengadakan suatu ruangan baru yang membolehkan war-ga estidotmy betinleraksi dengan pembaca dengan mewu-judkan ruangan soal-jawab sains.

Kami juga mahukan ruangan tips-tips dan rujukan men-genai bidang sains dan teknologi yang terkini

Saya amat cadangan ini akan mendapat perhatian yangsewajarnya daripada pihak pengarang estidotmy.

Hantarkan sebarang pendapat atau teguran sama ada melalui surat kepad" n*aO"ti'S"i* f,,f"f"V"i" I(ASM), 902-4, Jalan Turi lsmail, 50480 Kuala Lumpur ataupun menerusi e'mel: l

^ , -+ ; .f l c ) | | I I l \ . 1

/1'

2

1 . BOS AIIIANINA 8T, RAZIKINO 98 JLN PERI\4AI, QUARTES KTfuIB,73400 GEI\4AS, NEGEBI SEfuIBILAN

WAN MIRA WAN SALAIIIBT 201/2 KG AYER LIMAU.78300 IV]ASJID TANAH. IllELAKA

I\4OHO, ISMAIL BIN RAI\4LILOT 2777, JLN SG APONG.93950 KUCHING, SARAWAK.

4 ZAMRIA BIN PATBUMNO ]40X, LORONG KERAMAT DALAI\4 5KG DATUK KERAIVIAT,54OOO KUALA LUI\4PUR,

5 NOOR AINI SYAFIOAH BI ABD BAHIIVI365, JLN SEBOJA 1/5B, TAMAN SEROJA,OSOOO SG, PETANI, KEDAH

SCIENCE:1 . L G U P2.AMAMG3. BUCTDO4, EAMFMET5. GRINSOAM

MATHEMATICS:1 . MDEO2. UQTRA3. ETNINH4. ILLMNIO5. ETNPNAOG

ANSWER:PLUGMAGMACUBOIDAMMETERORGANISM

ANSWER:MODEOUABTNINETHMILLIONPENTAGON

/ Open lo pr mary and secondary scl.ool studenls agedl7 or b€ ovr

ehg b e lor lhe compei i tony ' J u d g e s d e c s o n s f n ay' Enlres need lo reach us before or on l4arch ]3

2006e/ Enlres received al ter lhe cosng dale vr nct be

entena ne0

e' F !e !r nn€rs v/ b€ c:osen eacl" rnonth baseo on rne

y' Ea:r N nner wt rece !e a games set from SPf"l rlorlfRl '4100

Name:

Horne Address

B rht Cerl i l icatel lC NolTel:

Mar your enlres lo

Akademi Sains Malaysia.902-4, Jalan Tun lsmail ,50480 Kuala Lumpur.

Answer for EstiSquare January

\TRUOt0l\5Llsted be ow are l0 words 5 words n science subjecl and 5 words n mathefialicssublect Letters In lhese words have been Jumbled As a c ue let(ers underlned are nthe correct pos ton Unscrambe ihese words and write lhem down correspondtng y

i ' 'T o MANGLE

EXA/'\PLt:sa !'ttrMAOT'!A1Htl,lAT t5ALNEG

scrtIilIAPPU2HANUM3XONGYE4!YOBLGO5RAPSAT I

il,{lll ti,itr (5IsLPU?LAToT3DMEA I N,OTAOGNC

5BUTSACR

HP

G

EA

Il-

EGo

NT

oUT

3s?006

' l

I

e5t/ ff,g

Hantarkan borang ini beserta Cek/MO/PO kepada:

i* ii Utur.n Publicationr & Dkttlbrtors Sdn Bhd (26823-A)! t 1 & 3, Jalan 3/91A, Taman Shamelin Perkasa, Cheras, 56100 Kuala Lumpur.

Sifa hubungi Bahagian Pemasaran Tel: 03-92a5 6577 . Faks: 03-92E7 4645

n Money order ! Postal order

! Bank Draf lCek-(ek hendaklahd ipa lang dan d ibaya ratas nama lJtusanPublications &Distr ibutors Sdn Bhd

RAKAN ESTIDOTMY RM1IPESANAN TERUS: RMl3

Seko lah / Organ isas i