Bab 2

Persekitaran ekonomi dan organisasi

Kitaran pengeluaran melibatkan pemerolehan bahan-bahan mentah atau komponen-komponen, dan menghasilkannya kepada satu produk yang boleh diterima kepada seseorang pelanggan. Setiap langkah dalam kitaran pengeluaran akan menambah nilai sesuatu bahan mentah yang asal. Menjelaskan tentang sesuatu firma memilih untuk membeli komponen-komponen atau perkhidmatan-perkhidmatan dalam pasaran terbuka, atau untuk mengeluarkan mereka in-house, merupakan satu soalan tradisional bagi sosiologi ekonomi dan organisasi.

Satu senarai unsur-unsur yang perlu dipertimbangkan untuk membuat dan menjual satu majalah berita, sebagai contoh, termasuklah: laporan; penulisan; penyuntingan; gambar-gambar; tipografi; reka letak; kertas; percetakan; perkhidmatan

nepotisme, fahaman perlindungan dan tindakan pengakuan, dua faktor terpenting dalam menerangkan keputusan “make-or-buy" adalah (a) pengaruh sikap oportunis (opportunistic behaviour) firma lain dan (b) kos urus niaga (transaksi).

Penjual mungkin akan mengambil kesempatan (cth. menaikkan harga lebih tinggi daripada sepatutnya) apabila mereka menyedari bahawa pengguna bergantung kepada sesuatu barang tersebut dan tidak mudah mendapatkannya di tempat lain.

Sebuah syarikat boleh dipengaruhi (vulnerable) untuk bersikap oportunis disebabkan beberapa keadaan:

Ketentuan tapak (Site specificity): produk (cth. bahan-bahan mentah) hanya boleh didapati di suatu tapak tertentu.

Ketentuan aset fizikal (Physical asset specificity): produk tersebut tidak boleh digunakan untuk perkara lain, dan sebab itu adalah ia hanya berguna kepada seseorang pelanggan.

Ketentuan aset manusia (Human asset specificity): kemahiran tertentu diperlukan untuk mengeluarkan atau menggunakan sesuatu produk.

Ketentuan masa (Time specificity): produk hanya berguna bagi suatu tempoh masa tertentu (cth. ia akan rosak).

1

Kerumitan produk (Product complexity): maklumat tentang produk adalah kompleks. Pelanggan menghadapi kesukaran memperincikan apa yang mereka mahu dan mencari melalui alternatif-alternatif bagi mencari pembekal terbaik.

Bagi pembeli, masa dan sumber yang terlibat dalam menetapkan pembekal-pembekal yang berpotensi dan menilai penawaran produk mereka melibatkan satu kos ketara. Begitu juga dengan penjual, mereka mesti mengiklankan produk-produk mereka, dan menyediakan maklumat tentang kos-kos penghantaran dan ketersediaan (boleh didapati apabila diperlukan). Mendapatkan dan menilai maklumat adalah lebih sukar (oleh itu, lebih belanja) apabila terdapat banyak pembekal-pembekal yang berpotensi; apabila pembekal-pembekal terpisah secara geografi; apabila terdapat banyak produk yang setanding dalam industri itu; dan apabila harga atau produk berubah dengan cepat.

Di sebalik kos mencari produk dan pembekal-pembekal yang bersesuaian, firma-firma mempunyai tambahan kos urus niaga (transaction costs) apabila mereka menentukan kontrak-kontrak, menguatkuasakan kontrak-kontrak dan mengendalikan penyelesaian kewangan. Apabila satu urus niaga telah dipersetujui, pelanggan itu perlu untuk memastikan pembekal-pembekal memahami syarat-syarat bagi kontrak (sebagai contoh, jadual penghantaran dan kawalan kualiti). Apabila barang-barang tersebut telah dihantar, pelanggan perlu menerima satu invois dan pembekal perlu dibayar. Pemantauan, urusan bil dan pembayaran untuk sejumlah besar pelanggan dan pembekal boleh menjadi mahal.

Market and Hierarchies (Pasaran Dan Hierarki-hierarki)

Pasaran (Markets) adalah bermaksud memudahkan urus niaga antara pembeli-pembeli dan pembekal-pembekal. Hierarki-hierarki (Hierarchies) merupakan perhubungan pembekal-pelanggan yang bertahan lama, diselaraskan oleh pengurusan lebih dari kuasa pasaran (market forces).

Semasa satu mekanisme pasaran bekerja, pembeli membeli daripada mana-mana pembekal yang menawarkan kombinasi sifat terbaik seperti harga, kuantiti yang boleh didapati, piawaian kualiti, jadual penghantaran, dan sebagainya. Perhubungan antara pembeli dan penjual adalah singkat, pembelian ditamatkan dengan satu urus niaga oleh transaksi asas.

Di bawah satu mekanisme berhierarki, seorang pembeli tidak memilih daripada antara banyak penjual yang berpotensi, tetapi sebaliknya memperoleh barangan dan

2

perkhidmatan daripada sebuah pembekal yang ditentukan. Pada dasarnya, firma tersebut memilih sebuah pembekal bagi sejumlah urus niaga, dan hubungan mereka ditentukan dalam satu perjanjian.

Dalam suatu persekitaran pasaran, pelanggan boleh meninjau untuk mendapatkan gabungan harga yang terbaik, kualiti atau lain-lain sifat yang diinginkan. Oleh sebab persaingan antara pembekal-pembekal mewujudkan pelbagai pilihan, pembeli tidak perlu mengadakan tebusan untuk sikap oportunis pembekal. Kebanyakan ahli ekonomi percaya bahawa pasaran secara umumnya merupakan mekanisme-mekanisme yang lebih efisien untuk pembelian daripada hierarki-hierarki.

Hierarki-hierarki terbentuk apabila kos urus niaga adalah tinggi, bekalan-bekalan mestilah dijamin, dan/atau pembekal-pembekal tidak cukup kompetitif untuk menghadkan oportunisme. Mengekalkan kestabilan, hubungan jangka panjang antara pembeli dan penjual dapat mengurangkan kos urus niaga. Perundingan suatu kontrak yang meliputi pelbagai urus niaga mengimbangi kos carian (search costs).

Ciri-ciri Utama Pasaran HierarkiSifat Bebas Bergantungan Skop Urus niaga tunggal Satu siri urus niaga

Komunikasi Rundingan RutinDarjah fleksibiliti Tinggi Rendah

Kekuatan hubungan Rendah Sederhana kepada tinggi

Electronic Markets (Pasaran-pasaran Elektronik)

Dalam tempat di mana pasaran dijalankan, pembeli-pembeli mencari penjual-penjual. Menggunakan rangkaian elektronik untuk mengurangkan kos mencari barangan dan perkhidmatan yang bersesuaian disebut sebagai “kesan pembrokeran elektronik" (the electronic brokerage effect). Dalam pasaran elektronik, beberapa perkhidmatan wujud yang menghubungkan pembeli dan penjual yang berbeza melalui perkongsian sumber maklumat (seperti satu pangkalan data berpusat yang diselenggara atau Jaringan Sejagat terpencar) dan menyediakan alat-alat untuk mencari data. Mereka membantu pembeli-pembeli untuk menilai tawaran-tawaran pelbagai pembekal dengan cepat, mudah dan murah.

Kemudahan rangkaian seperti perkhidmatan direktori memudahkan untuk mengesan sejumlah besar pembekal yang berpotensi. Program-program perbandingan yang pintar boleh meningkatkan bilangan bagi alternatif-alternatif serta kualiti alternatif terakhir yang dipilih, di samping mengurangkan kos proses pemilihan. Teknologi maklumat boleh juga digunakan bagi mengurangkan kerumitan produk. Sebagai

3

contoh, bagi beberapa tujuan, sepuluh digit ISBN boleh menerangkan sesuatu buku disebabkan teknologi maklumat yang diaplikasikan. Sebaliknya, pemerihal piawai produk piawai dan teknik-teknik seumpama untuk fotograf, muzik, dan video telah terbukti amat sukar untuk dibangunkan.

Firma-firma mungkin cenderung untuk membina hubungan pasaran dengan rakan dagangan mereka apabila mereka menggunakan rangkaian-rangkaian untuk mengurangkan kos-kos pencarian. Oleh sebab teknologi menjadikan firma-firma mudah untuk mencari melalui banyak kemungkinan, mereka boleh menggunakan rangkaian-rangkaian ini bagi membangunkan sejumlah besar kumpulan pembekal, dan menunjukkan sedikit kesetiaan kepada pembekal-pembekal tertentu melalui satu siri urus niaga.

Electronics Hierarchies (Hierarki-hierarki Elektronik)

Firma-firma yang menggunakan rangkaian-rangkaian untuk mengurangkan kos integrasi membangunkan perhubungan berhierarki jangka masa panjang dengan rakan dagangan mereka.

Satu contoh adalah seperti sistem pertukaran data elektronik (electronic data interchange – EDI) yang menyambungkan satu poin terminal jualan peruncit kepada sistem penghantaran pembekal mereka, mengurangkan kemungkinan peruncit kehabisan stok bagi barangan yang selalu dibeli. EDI adalah satu standard untuk menyusun dan menghantar maklumat antara komputer-komputer, selalunya melebihi rangkaian komunikasi swasta (disebut value-added networks atau VANs). Perolehan rutin automatik juga bermaksud kakitangan perolehan mempunyai lebih masa untuk memfokuskan kepada perundingan meletakkan harga yang lebih baik dan membina hubungan dengan pembekal.

Bekalan bersepadu yang berangkaian membantu untuk meminimakan inventori dan mengurangkan modal kerja dengan menambah darjah penglihatan peringkat stok. Mewujudkan perhubungan elektronik dengan pembekal-pembekal besar dan pelanggan-pelanggan membolehkan syarikat-syarikat untuk menghantar dan menerima pesanan belian, pemberitahuan invois dan pengiriman dengan lebih cepat. Keadah operasi ini juga disebut pengurusan inventori just-in-time (just-in-time inventory management – JIT), mengenakan konstren yang ketat kepada penyelarasan organisasi. Rakan sepasangan (partners) disepadukan kepada satu takat yang ketara (significant) melalui penggunaan sistem maklumat dan rangkaian telekomunikasi.

4

Dalam tahun 1980an, bilangan kali pusingan yang lebih rendah yang direalisasi oleh syarikat-syarikat Jepun menunjukkan syarikat-syarikat Amerika berhadapan dengan satu cabaran kompetitif yang serius. Mereka memberikan respon terlebih dahulu dengan memisahkan halangan-halangan organisasi dalaman yang semakin berkembang antara bahagian-bahagian reka bentuk, pembuatan dan jualan. Langkah kedua mereka adalah meningkatkan komunikasi dengan pembekal-pembekal utama.

Di bawah suatu sistem lama di Ford, apabila jabatan pembelian (purchasing department) menulis satu pesanan belian, ia menghantar satu salinan penerimaan dokumen kepada akaun perlu dibayar jabatan dan kepada dok yang menerima. Kerani yang menerima akan menghantar salinan tersebut ke akaun perlu dibayar apabila barang-barang itu telah diterima, dan vendor itu akan menghantar satu invois. Jabatan perakaunan mengakhirinya dengan memadankan 14 data item antara pesanan belian, rekod-rekod penerimaan, dan invois sebelum vendor boleh dibayar, dan menggunakan kebanyakan daripada masanya untuk menyelesaikan yang tidak sepadan.

Kini, jabatan pembelian memulakan satu pesanan dengan memasukkan ia ke dalam sebuah pangkalan data on-line. Apabila barangan sampai di dok penerima, seorang kerani akan memeriksa pangkalan data bagi melihat sama ada ianya bersesuaian dengan pesanan belian yang belum dibayar. Jika barang-barang itu diterima, kerani itu akan memasukkannya ke dalam pangkalan data (jika tidak, ia akan ditolak). Pendekatan ini memerlukan padanan tiga item – nombor bahagian, unit bagi ukuran, dan kod pembekal – antara pesanan belian dan rekod penerimaan. Padanan dibuat secara automatik, dan komputer menyediakan semakan, yang akan menerangkan akaun perlu dibayar dihantar kepada vendor. Tiada invois diperlukan, kerana Ford telah bertanyakan kepada pembekal-pembekalnya untuk tidak menghantarnya.

5

Perubahan-perubahan dalam proses pembelian bermakna satu pengagihan semula tanggungjawab yang radikal. Kerani-kerani di dok penerima perlu belajar untuk menggunakan terminal komputer bagi memeriksa penghantaran, dan mereka terpaksa membuat keputusan sama ada perlu atau tidak untuk menerima barangan. Ejen-ejen pembelian perlu memikul tanggungjawab untuk memastikan data pembekal (seperti di mana untuk menghantar cek) adalah betul. Vendor-vendor perlu menyesuaikan diri; dalam banyak kes, invois membentuk asas bagi sistem-sistem perakaunan mereka (sekurang-kurangnya satu pembekal Ford menyesuaikan diri dengan meneruskan mencetak invois, tetapi sebaliknya menghantarnya kepada Ford, dan mereka dibuangkan).

Di Chrysler, pelaksanaan serentak JIT dan EDI merupakan suatu sebab kritikal bagi faedah yang menarik. Pada 1988, Chrysler mengeluarkan 2.2 juta kenderaan dan mempunyai 17 juta transaksi-transaksi EDI dengan pelanggan-pelanggannya. Simpanan daripada persediaan dokumen elektronik dan penghantaran telah dianggarkan $38.63 setiap kenderaan. Simpanan dalam proses kos-kos (storan, susut nilai, kitaran masa pengeluaran) telah dianggarkan pada $62.26 setiap kenderaan. Tambahan pula, bagi simpanan melebihi $100 seunit, faedah tidak nyata seperti kualiti produk juga adalah jelas.

Satu lagi contoh adalah integrasi sistem-sistem CAD/CAM antara satu reka bentuk cip komputer firma dan satu faundri silikon yang membenarkan pereka-pereka cip untuk memantau proses pembuatan dan mempunyai lebih kelonggaran dalam mengubah ciptaan mereka.

The Commercial Transaction (Urus Niaga Komersil)

Generalisasi pandangan ahli ekonomi tentang pasaran-pasaran dan hierarki-hierarki membawa kepada suatu kesimpulan pandangan bagi urus niaga dan dari situ, tercetus idea bahawa terdapat satu aspek “dapat dilihat (visible)" dan satu aspek “tidak kelihatan (unvisible)" untuk perdagangan elektronik. Aspek dapat dilihat adalah bermatlamatkan pasaran pengguna yang luas, manakala aspek tidak kelihatan pula meneruskan secara tertutup antara syarikat-syarikat dan tertumpu kepada pemprosesan urus niaga antara rakan perniagaan.

Sama ada dapat dilihat atau tidak kelihatan, model ini bermula pada persepsi ahli ekonomi tentang sesebuah pasaran. Bagi ahli ekonomi, definisi kepada satu pasaran “sempurna" apabila setiap pembeli yang berpotensi mendapat maklumat yang

6

“sempurna" : tiada seorang yang mendapat maklumat yang orang lain tidak ada. Tambahan lagi, tidak wujud halangan kepada pergerakan – ini bermakna untuk memudahkan model dengan membuang batasan realiti.

Dalam dunia sebenar, infrastruktur menjadi masalah. Aliran maklumat memerlukan beberapa infrastruktur untuk menggumpul, menganalisis dan menyebarkan maklumat. Kos mengangkut barang-barang, termasuk maklumat, bergantung pada sifat rangkaian pengangkutan. Membina infrastruktur ini memerlukan pelaburan dan pelaburan tidak dibuat tanpa prospek ganjaran sebagai balasan. Jurang antara pasaran sempurna ahli ekonomi dan dunia sebenar sudah jelas: akses kepada infrastruktur dan pulangan kepada pelaburan tidak akan diagih sama rata dan seterusnya akan memberi kesan kepada kos urus niaga.

Model empat fasa boleh menerangkan tentang kos urus niaga, oportunisme dan gangguan di mana hierarki-hierarki menyebabkan keunggulan pasaran-pasaran sempurna ahli ekonomi:

1. Penemuan Prepurchase (Prepurchase Discovery): takrif bagi keperluan-keperluan dan mencari ruang maklumat yang lebih besar bagi satu set produk yang berkemampuan yang bersesuaian dengan keperluan.

2. Pemilihan Dan Komitmen (Selection and Commitment): pemilihan sesuatu produk dan pembekal daripada penemuan set, berdasarkan kepada perbandingan sifat. Termasuk rundingan dengan pedagang-pedagang untuk syarat-syarat yang sesuai seperti harga, ketersediaan, dan tarikh penghantaran.

3. Penyempurnaan Pembelian (Purchase Consummation): penghantaran produk, mekanisme pembayaran dan aliran maklumat dan dokumen yang berkaitan dengan pembelian.

4. Interaksi Postpurchase (Postpurchase Interaction): perkhidmatan pelanggan dan sokongan untuk memberi perhatian aduan-aduan pelanggan, pulangan produk dan kecacatan produk.

Penemuan Prepurchase adalah penting dalam kedua-dua pasaran dan hierarki. Keperluan pelanggan didefinisikan dalam konteks produk, masa dan keinginan; pembekal-pembekal yang dapat menepati keperluan-keperluan itu adalah dicari. Maklumat tentang produk dan syarat-syarat transaksi adalah perlu pada ketika ini, tetapi tiada komitmen diperlukan atau diberi. Pada peringkat ini, pengumpulan maklumat dan penilaian adalah penting. Pelanggan tidak akan bergantung kepada vendor sahaja, tetapi akan juga mencari pendapat orang yang telah membeli produk yang sama atau produk yang serupa, dan pendapat-pendapat tersebut akan dinilai. Proses membuat keputusan mungkin panjang bagi kes produk yang kompleks, atau apabila maklumat tentang produk tersebut sukar untuk ditafsirkan.

7

Pemilihan seorang pembekal dan komitmen untuk membeli memerlukan rundingan syarat-syarat berbeza daripada yang lain bagi satu siri urus niaga, atau menghabiskan inventori yang berlebihan pada satu harga yang tidak melebihi daripada ofset kos yang dibawa. Pembeli boleh mengutamakan kepada syarat-syarat penghantaran atau kualiti, yang mungkin mendorong mereka untuk membayar satu premium luar yang dikeluarkan oleh seorang penjual yang terikat dengan oportunisme. Dalam kedua-dua kes ini, disinilah ahli ekonomi menemui pasaran yang dipisahkan oleh hierarki: satu urus niaga tunggal boleh disusun, dengan tiada komitmen (hubungan pasaran); atau satu siri urus niaga boleh dirunding, yang akan disempurnakan melalui satu tempoh masa (hubungan berhierarki).

Walaupun penyempurnaan urusan pembelian kelihatan seperti satu perkara mudah, pada hakikatnya ia melibatkan beberapa pihak yang berlainan selain daripada pembeli dan penjual. Produk (barangan atau perkhidmatan) mesti dihantar daripada penjual kepada pembeli, yang sering melibatkan pihak ketiga khusus dalam pengangkutan. Pembeli juga perlu membayar produk tersebut. Walaupun membayar dalam bentuk wang tunai, terdapat satu rangkaian pihak ketiga yang akan terlibat dalam menguruskan pembayaran dan mengesahkan ketulenan kesahan instrumen pembayaran.

Akhirnya, pembeli dan penjual mesti bersetuju dengan syarat-syarat urus niaga yang telah ditetapkan. Kuantiti, kualiti dan masa penghantaran perlu ditepati, atau pampasan mungkin akan diminta. Sebagai tambahan, penjual mungkin mahu mendorong pembeli membeli produk itu sekali lagi, yang mana ia memerlukan komunikasi pemasaran selanjutnya untuk mengembangkan kesetiaan pada jenama. Oleh sebab itu, interaksi Postpurchase adalah bahagian yang penting bagi urus niaga.

Workflow (aliran kerja)

Menggunakan teknologi untuk perdagangan memerlukan beberapa struktur yang ditentukan bagi pelaksanaan dalam persekitaran yang abstrak seperti yang telah dihuraikan di atas. Komputer-komputer dan rangkaian-rangkaian mestilah dirancang, dan tugas-tugas dibahagikan antara pembeli, penjual dan sokongan pembekal. Perspektif ekonomi dan pemasaran boleh menjadi agak abstrak manakala pengurusan dan perspektif khususnya teknologi mestilah konkrit.

Di tahap paling endah, teori sistem pengurusan pangkalan data (database management system – DBMS) menyediakan satu takrif eksplisit tentang urus niaga (transaksi). Takrif ini merupakan takrif yang menjadikan mesin wang automatik (automatic teller machines - ATMs) boleh dipercayai, dan dibenarkan untuk bekerja

8

dengan sistem-sistem yang lain dalam sesuatu bank-bank. Takrif ini menyatakan bahawa transaksi:

Mempunyai satu permulaan yang jelas dan satu hujung yang jelas. Mengikut satu proses yang jelas (satu siri langkah-langkah atau perantaraan

keadaan). Pada akhirnya berjaya atau gagal (keadaan akhir). Boleh gagal dalam beberapa cara, tetapi berjaya hanya dengan satu cara. Meninggalkan pertukaran data dalam pangkalan data jika transaksi berjaya atau

tidak berubah jika ia gagal.

Satu cara mudah untuk mengingati sifat-sifat transaksi adalah akronim ACID: Atomic, Consistent, Isolated and Durable. (Atom, Konsisten, Terpencil Dan Tahan)

Suatu transaksi adalah satu set aktiviti yang dianggap sebagai satu aktiviti tunggal atau atom (atomic) yang dilakukan oleh sistem.

Satu transaksi bagi jenis yang ditentukan akan sentiasa membuat perubahan-perubahan yang sama untuk pangkalan data, ini bermakna transaksi-transaksi itu adalah konsisten (consistent).

Setiap transaksi adalah satu set perubahan yang lengkap dan mereka diasingkan (isolated) daripada mana-mana transaksi lain yang dilakukan pada masa yang sama.

Sekali satu transaksi telah sempurna, perubahan-perubahan itu menjadi tetap; perubahan tersebut adalah tahan lama (durable).

Di sebalik transaksi, banyak interaksi kompleks dapat ditakrifkan. Aliran kerja (workflow) adalah satu laluan item yang jelas melalui satu atau banyak proses di mana setiap aktiviti mempunyai kesan terhadap item itu, dan akibat bagi aktiviti tersebut, ditakrifkan sepenuhnya. Suatu proses adalah satu set aktiviti-aktiviti yang saling berkaitan yang menghasilkan satu produk atau perkhidmatan. Suatu aktiviti adalah satu set tindakan-tindakan yang terbatas yang mempunyai satu permulaan boleh ditakrifkan dan kesimpulan, dan ia biasanya boleh ditentukan masanya.

Suatu tugas adalah beberapa aktiviti yang boleh dikenal pasti, selalunya sebahagiannya dibantu secara manual dan sebahagiannya secara berkomputer yang dijalankan bagi mencapai beberapa hasil tertentu (spesifik). Tugas ini lazimnya digerakkan oleh satu aktiviti perniagaan (business event) dan mungkin terdiri daripada beberapa tugas-tugas kecil, setiap satu mungkin melibatkan interaksi dengan pengguna atau proses yang berbeza. Satu ciri utama bagi spesifikasi tugas adalah pengguna itu boleh memberitahu bila tugas tersebut telah siap. Begitulah setiap tugas mempunyai

9

satu permulaan yang jelas dan satu penghujung yang jelas. Bagaimanapun, ia mungkin tertakluk kepada gangguan atau kelewatan.

Transaksi-transaksi adalah pada dasarnya menyerupai kepada aktiviti-aktiviti yang dijelaskan dalam aliran kerja. Bagaimanapun, transaksi biasanya adalah mekanikal senyap, manakala aliran kerja meliputi lebih banyak interaksi kompleks. Transaksi-transaksi adalah sama ada berjaya atau gagal, manakala aliran kerja boleh berlelar (berulang-ulang); jika satu transaksi gagal, satu transaksi baru mesti dimulakan untuk menyiapkannya, manakala aliran kerja pula menjangkakan bahawa aktiviti-aktiviti akan menjadi terganggu atau tertangguh.

Gabungan perspektif aliran kerja dengan empat fasa proses pembelian membawa satu takrif kepada satu set peranan-peranan khusus untuk perdagangan elektronik. Satu urus niaga komersil, dalam konsep aliran kerja, adalah di mana proses seorang pelanggan berinteraksi dengan process seorang pembekal. Bagi setiap empat fasa yang diterangkan di atas menunjukkan komunikasi dan interaksi antara dua perbezaan “aliran" aktiviti, setiap satunya dengan tujuan atau motif mereka sendiri di sebalik proses tersebut. Pihak lain terlibat bagi membantu menjayakan tujuan tersebut; bank menyediakan perkhidmatan untuk pengurusan tunai, syarikat penerbangan menyediakan pengangkutan, hotel menyediakan penginapan untuk dua ahli perniagaan yang akan berunding untuk suatu kontrak syarikat mereka.

Pada dasarnya, peranan-peranan yang ditentukan bagi perdagangan elektronik adalah lebih terhad kepada persekitaran perniagaan tradisional kerana pergantungan kepada teknologi. Terdapat satu had nilai teknologi boleh ditambah. Perdagangan akan sentiasa berorientasikan manusia, diperlukan untuk keperluan dan keinginan manusia. Perdagangan elektronik boleh menjadikan aliran kerja lebih efisien, transaksi-transaksi boleh dipercayai dan menyediakan peluang-peluang untuk perniagaan baru; tetapi ia hanya satu cara untuk satu matlamat.

10

Semua atau mana-mana bahagian bagi proses urus niaga boleh dilakukan secara on-line melalui penggunaan teknologi dan rangkaian-rangkaian. Contoh penggunaan transaksi elektronik kepada pembelian sebenar sangat banyak. Jika anda mahu sekeping tiket kapal terbang dari London ke Singapura, anda mungkin:

Mencari penerbangan yang anda mahu melalui internet dan juga mencari satu ejen pelancongan tempatan di mana ia boleh dibeli secara tunai.

Meminta ejen pelancongan untuk memberi satu senarai penerbangan-penerbangan, memilih satu daripadanya dan pergi ke ATM untuk mengeluarkan wang tunai dan kembali untuk membuat pembelian.

Menghubungi beberapa syarikat penerbangan untuk mendapatkan jadual penerbangan dan membeli tiket di lapangan terbang dengan kad kredit.

Diberi sekeping tiket oleh syarikat yang dibilkan secara bulanan untuk perbelanjaan perjalanan dan membayar melalui EFT.

Contoh ini menjelaskan gabungan sistem-sistem dalam kehidupan sebenar. Perkhidmatan yang “dapat dilihat” menghubungkan pembeli dan penjual melalui satu perkongsian sumber maklumat dan menyediakan alat-alat untuk mencari dan menganalisis data. Mereka membantu pembeli-pembeli menilai tawaran-tawaran daripada pelbagai pembekal. Sistem yang “tidak kelihatan" bekerja secara sulit antara syarikat-syarikat dan ia tertumpu kepada pemprosesan urus niaga antara rakan perniagaan.

Objektif

Selepas membaca bab ini anda sepatutnya:

Boleh mendefinisikan dan memberi contoh-contoh sikap oportunis (opportunistic behaviour).

Memahami perbezaan antara pasaran-pasaran tradisi dan hierarki-hierarki. Memahami bagaimana pasaran dan model hierarki diaplikasikan dalam

perdagangan elektronik. Boleh mendefinisikan dan memberi contoh bagi setiap fasa bagi model transaksi

ekonomi. Memahami hubungan antara transaksi dan aliran kerja.

11

Perbincangan

1. “Mengaplikasikan teknologi dalam perdagangan memerlukan beberapa struktur yang telah ditentukan (definite structure) untuk pelaksanaan". Mengapa?

2. Syarikat-syarikat boleh memilih untuk membawa mana-mana atau semua transaksi mereka proses secara dalam talian. Jelaskan empat cara yang berbeza sesebuah syarikat kereta mungkin menjual produknya dengan menggabungkan transaksi-transaksi elektronik dan pembelian realiti (real-world purchasing).

3. Apakah perbezaan-perbezaan antara sistem pasaran dan sistem hierarki? Huraikan satu contoh dimana suatu syarikat akan lebih memilih untuk berkerja dalam satu hierarki. Bolehkah anda mengatakan akaun bank anda adalah satu hubungan berhierarki?

4. Huraikan bagaimana satu syarikat menggunakan rangkaian-rangkaian untuk menjadi lebih bersepadu. Beri tiga contoh kelebihannya. Apakah risiko-risiko yang syarikat harus berjaga-jaga?

12