BAB 2ZAMAN PENJAJAHAN

OBJEKTIF

Menjelaskan kewujudan dan proses-proses penjajahan dari kuasa-kuasa asing serta kesan kepada masyarakat dan negara.

Menghuraikan semangat penentangan terhadap penjajah dan menilai kesan-kesan penjajahan.

PENJAJAHAN

PORTUGIS BELANDA INGGERIS JEPUN

KESAN KESANFAKTOR

KEDATANGAN

PROSESPENJAJAHAN

PENENTANGAN

KESAN

PENTADBIRAN

KESAN PENDUDUKAN

JEPUN

PENGENALAN Kolonialisme - dasar /amalan sesebuah negara

meluaskan pengguasaannya ke atas sesebuah negara lain. Imperialisme - dasar/tindakan sesebuah negara

menjajah atau mengenakan kuasa pemerintahannya ke atas negara2 lain.

Nasionalisme – pergerakan utk mencapai kebebasan ekonomi dan politik drpd kekuasaan asing. Latar Belakang Penjajahan Negara telah dijajah oleh beberapa buah kuasa barat

dan timur iaitu Portugis, Belanda, Inggeris dan Jepun termasuk Siam.

Negara dijajah selama 446 tahun bermula dari tahun 1511 hingga 1957.

a) Portugis (1511-1641)b) Belanda (1641-1824)c) Inggeris (1824-1941) dan (1945-1957)d) Jepun (1941-1945)

Sebab apa mereka datang : Ekonomi (rempah-ratus, bijih timah dan emas) Agama (sebarkan agama kristian).

Kesimpulan, Tanah Melayu mempunyai pengalamanpenjajahan oleh empat kuasa tersebut. British membawapengaruh yang besar dalam sosiobudaya, ekonomi danpolitik di TM.

PortugisPengenalan Menguasai Melaka pada tahun 1511sehingga 1641(130

tahun) Hanya dapat menakluk dan menduduki bandar dan

pelabuhan Melaka. Tidak berupaya menakluki dan menduduki negeri-negeri lain

kerana jumlah tenteranya yang tidak mencukupi. Tujuan utama datang ke timur iaitu untuk menakluk dan

menduduki Melaka yang merupakan pusat perdagangan. Portugis masih lagi menghadapi serangan dan tentangan dari

Sultan Mahmud. Portugis terbabit dengan Perang Tiga Segi (Portugis, Aceh

dan Johor) utk menguasai perdagangan Kepulauan Melayu.

Matlamat ekonomi (rempah ratus, bijih timah dan emas) mencari pelabuhan untuk menguasai perdagangan di

kawasan timur (Melaka). mengembangkan agama Kristian

Kesan penjajahan membawa kepada kemunculan kerajaan Melayu Johor-Riau memperkenalkan sistem pentadbiran ketenteraan di Melaka agama Kristian cuba di sebarkan Kesan peninggalan seni bina (A Famosa). Portuguese music (Jingling Nona) and community (Serani) Pengenalan tulisan rumi Perkataan bhs Portugis- ‘jendela, almari, garpu dan tuala’

A Famosa

Portugese Dance

BelandaPengenalan Kejatuhan Portugis di Melaka adalah hasil kerjasama antara

Belanda dan Kerajaan Johor. Abad ke 17, Belanda menumpukan perhatian kepada

pelabuhan di Jawa. Belanda menubuhkan Syarikat Hindia Timur Belanda pada 20 Mac 1602

1619 - Belanda telah mendirikan ibu pejabat tetap di Betawi (Batavia) Pulau Jawa.

Belanda menawan Melaka pada tahun 1641 daripada Portugis.

Penjajahan Belanda dengan tujuan : menguasai perdagangan rempah-ratus di Kepulauan

Melayu, memonopoli perdagangan bijih timah di negeri-negeri

Melayu

Belanda juga menguasai perdagangan bijih timah di Perak dan Selangor.

Belanda bersaing dengan British untuk menguasai perdagangan bijih timah di Tanah Melayu dan akhirnya mereka menandatangani Perjanjian Inggeris-Belanda (perjanjian London) pada tahun 1824.

Proses Penguasaan Melaka Pertengahan 1640, Belanda bersatu dengan Johor menyerang

Melaka, dan hanya dapat mengalahkan Portugis selepas enam bulan berperang.

Januari 1641, Portugis menyerah kalah dan Belanda menguasai Melaka.

Belanda mewujudkan monopoli terhadap seluruh perdagangan di Kepulauan Melayu. Betawi – pusat perdagangan Melaka – pengkalan untuk mengawal negeri-negeri TM yang

kaya dengan timah.

Cara meluaskan perdagangan Membuat perjanjian berdagang dan biasanya berat sebelah iaitu

menguntungkan Belanda sahaja. 1642, desak Johor tandatangan satu perjanjian perdagangan

yang mengkehendaki agar semua kapal yang belayar ke utara melalui Selat Melaka , hendaklah terlebih dahulu mendapat kebenaran Belanda.

Kurun 18, hadapi tentangan dan persaingan dari Bugis. Kesan Penjajahan Belanda

Bangunan Stadhuys, Kota Belanda(Dutch Fort),

Melaka Pulau Pangkor

Inggeris Pengenalan British mula campurtangan di TM bermula 11 Ogos 1786

apabila Francis Light menduduki Pulau Pinang. 16 Feb 1819, Stamford Raffles berjaya menduduki

Singapura melalui perjanjian antara Tengku Long dan Temenggung Abd Rahman.

Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 membuka jalan British menguasai Tanah Melayu

Inggeris berjaya menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura dan dikenali Negeri-negeri Selat pada tahun 1826.

Selepas perjanjian Pangkor 1874, Inggeris mula campurtangan di NNMelayu secara langsung.

Faktor-faktor Campurtangan Inggeris a) Faktor ekonomi Berlaku Revolusi Perindustrian pada pertengahan abad ke-19 di

Eropah (industri mengetin makanan) Tanah Melayu sebagai tempat pengeluar yang utama bijih timah.

Selangor dan Perak negeri pengeluar utama.

b) Faktor keadaan anarki Masalah perang saudara antara pembesar. Perang Saudara

(1867-1873) antara Tengku Kudin vs Raja Mahadi di Selangor. Di Perak berlaku pergaduhan antara kongsi gelap Hai San dan

Ghee Hin Kegiatan pelanunan

c) Faktor kebimbangan campur tangan kuasa-kuasa asing Kebimbangan British terhadap kuasa Barat seperti Russia,

Perancis, Itali dan Jerman. Mereka bersaing untuk meluaskan jajahan takluk masing-masing.

Kuasa-kuasa tersebut boleh menjalinkan hubungan ekonomi dgn NNM

Perjanjian Inggeris – Belanda Termenterai perjanjian antara British dengan Belanda pada 17 Mac

1824. Belanda mengakui kehadiran British di Singapura dan menarik balik

tuntutannya ke atas Belanda. Dalam usaha untuk mengelakkan berlakunya konflik lagi, kedua-

dua pihak bersetuju membahagikan wilayah; Selat Melaka telah dibahagi dua Selatan dan Barat berada di bawah Belanda Utara dan Timur berada di bawah British Singapura diakui wilayah British Melaka ditukar suka sama suka dengan Bangkahulu (di pulau

Sumatera) Kesan penting kepada Perjanjian Inggeris-Belanda: Kepulauan Melayu terbahagi kpd dua pengaruh Ingeris dan

Belanda Perpecahan empayar Johor –Riau. Persaingan antara British dan Belanda bertambah sengit

Campurtangan di Perak Perak – negeri Melayu terawal menerima kemasukan pengaruh

politik British. British mengambil kesempatan drpd :a) perebutan takhta kerajaan Perak - pertelingkahan antara Raja Yusof, Raja Ismail dan

Raja Abdullah.b) pergaduhan kongsi gelap Cina

- kongsi gelap Ghee Hin dan Hai San (Perang Larut) Penyelesaian - Perjanjian Pangkor pada 20 Januari 1874 Sistem residen pertama wujud di Perak 1875. (J.W.W Birch)Campurtangan di Selangor Masalah kutipan cukai di muara sungai dan masalah lanun

diperairan Selangor. Jun 1871, kapal saudagar Cina dirompak oleh pengikut Raja

Mahadi. British hantar dua kapal Pluto dan Rinaldo serang kubu Raja Mahadi.

British ambilalih Selangor dan J.G. Davidson sbg residen pertama.

Campurtangan di Sg.Ujong dan Negeri Sembilan Perbalahan antara Datuk Kelana dengan Datuk Bandar –

kuasa kutipan cukai bijih timah di Sg. Ujong. Semua daerah di N9 jatuh ke tangan British dan akhirnya

terima residen pada tahun 1889 - Martin Lister.

Campurtangan di Pahang Pertikaian saudara antara Bendahara Wan Ahmad dgn Wan

Mansur (1884). Frank Swettenham di hantar ke Pahang untuk selesaikan

masalah dan Sultan Ahmad menerima residen pertama Pahang

J.P. Rodger pada 8 Oktober 1887.

Pegawai Inggeris Di Tanah Melayu

J.W.W Birch Frank Swettenham Stamford Raffles(Perak) (Residen-Jeneral Pertama) (Singapura)

J.P. Rodger Francis Light (Pahang) (Pulau Pinang)

Sistem Residen Bermula di Perak kemudian di Selangor, Negeri Sembilan

dan Pahang. British berkuasa di NNMB dalam aspek – politik dan

pentadbiran, ekonomi dan sosial. Matlamat Sistem Residen :

1. keamanan melalui undang-undang

2. sistem pentadbiran awam dan pungutan cukai teratur

3. ekonomi – eksploitasi sumber semulajadi - bijih timah

Kesan-kesan sistem Residen

a) Pembangunan ekonomi Negeri

- perusahaan bijih timah, getah, kopi

- kemasukan buruh Cina dan India

- sumber ekonomi dimonopoli oleh British

b) Perubahan Politik

- Sultan berkuasa pada Agama Islam dan adat-istiadat

- Perubahan sistem pentadbiran - Residen berkuasa

c) Perkembangan Sosial

- infrastruktur jalan keretapi, jalan raya, pusat kesihatan, pos dan sebagainya.

Negeri-negeri Selat (NNS) Ditubuhkan pada 1826. Pulau Pinang, Melaka dan

Singapura. Diketuai oleh Gabenor – Robert Fullerton (pertama) 1 April 1867 – Unit NNS di bawah pejabat tanah jajahan

di London.

Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) 1895, melalui Perjanjian Persekutuan - British tubuhkan

NNMB iaitu empat negeri Perak, Selangor, N. Sembilan dan Pahang. 1 Julai 1896, penubuhan NNMB telah berkuatkuasa secara rasmi.

Diketuai oleh Residen Jeneral. Residen Jeneral pertama Frank Swettenham.

Faktor penubuhan NNMB

a) Masalah kewangan di Pahang

b) Kelemahan sistem residen

c) Mengurangkan belanja untuk pentadbiran

Kesan penubuhan NNMB British tubuhkan bbrp jabatan – jabatan kerja raya.

Kemerosotan kuasa raja dan pembesar Kuasa beralih kpd Residen Jeneral Sistem pentadbiran tersusun – Majlis Mesyuarat Persekutuan Timbul rasa tidak puashati di kalangan raja.

Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB) Ditubuhkan pada 1909 melalui perjanjian Bangkok. Empat negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu

diambil alih oleh Inggeris melalui Perjanjian Bangkok. Johor menerima Penasihat British pada tahun 1914.

NNS

NNMB

NNMTB

PERAK

PAHANG

SELANGOR

NEGERI SEMBILAN

Pengagihan Kuasa Pusat (Disentralisasi 1920-1941) Pengagihan kuasa pusat (Dasar Disentralisasi)

diperkenalkan oleh Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah Melayu. Faktor-faktor Disentralisasi diperkenalkan oleh British :

a) Sultan di NNMB tidak berpuashati dgn pemusatan kuasa pentadbiran di tangan Pesuruhjaya Tinggi. Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909 tidak berpihak kepada sultan.

b) Menyatukan negeri-negeri Melayu (NNMB, NNMTB dan NNS)

c) Mengurangkan perbelanjaan pentadbiran

d) Persaingan kuasa antara Residen Jeneral dgn Pesuruhjaya Tinggi (pentadbiran)

Disentralisasi merupakan strategi British menguasai ekonomi di Tanah Melayu

Sistem Pentadbiran di Zaman Penjajahan Inggeris

Sistem Tahun Pengenalan Negeri-negeri Terbabit

Sistem Residen 1874-1889 Perak, Selangor, Pahang, N.Sembilan

Negeri-negeri Selat (NNS)

1826 Pulau Pinang, Singapura dan Melaka

Negeri-negeri Melayu Bersekutu(NNMB)

1896 Perak, Selangor, N.Sembilan, Pahang

Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu

(NNMTB)

1909-1919 Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor

Disentralisasi 1920-an Semua negeri di Tanah Melayu

Reaksi Masyarakat Tempatan terhadap Penjajahan British

Penentangan Di Naning (1831-1832) Naning merupakan sebahagian drpd Melaka. Gabenor

Fullerton menyatakan Naning perlu bayar 1/10 drpd hasil ekonomi kpd British.

Cadangan british ditentang oleh Dol Said (Penghulu Naning). Perang Naning tercetus pd bulan Julai 1831.

Naning diisytiharkan sbg sebahagian wilayah Melaka. Feb 1834, Dol Said menyerah diri.Penentangan Di Selangor Perang Kelang tercetus disebabkan pertentangan antara

Raja Mahadi dgn Raja Abdullah. 1868, Sultan Selangor lantik Tengku Kudin (Wizurai

Selangor) dan bantu Raja Ismail merampas Klang. British campurtangan dan beri sokongan menentang Raja Mahadi. Walau pun hanya Perang saudara tetapi campurtangan British telah mendapat tentangan penduduk tempatan

Penentangan di Perak Sebab penentangan British di Perak : a) British dan Birch menyekat hak mengutip cukai oleh Sultan

dan pembesar Melayu. b) Paksa sultan tandatangani surat penyerahan kuasa kpd

kerajaan British 1875. c) Pembaharuan oleh J.W.W Birch: - hapus sistem perhambaan - beri perlindungan kpd hamba - campurtangan dlm adat resam org Melayu d) Sikap peribadi Birch - buat pembaharuan secara tergesa-gesa - tidak boleh berbahasa Melayu Dato Maharaja Lela , Dato Sagor dan Pak Endut dan Seputum

tentang British dan bunuh Birch pada Nov 1875 di Pasir Salak. Mereka dihukum di Matang 1879. Sultan Abdullah dan Ngah

Ibrahim dibuang negeri ke Pulau Seychelles.

Penentangan di Pahang Penentangan bermula apabila British lantik J.P. Rodger

sbg Residen Pahang 1888.Beliau telah memperkenalkan jawatan pemungut cukai dan majistret.

British memperkenalkan sistem lesen dan permit (pungut hasil hutan),cukai tanah dan sistem kerah.

Pembesar Melayu kehilangan kuasa dan mata pencarian lalu bangun tentang British. Tok Gajah, Dato Bahaman dan Mat Kilau melancarkan Pemberontakan pada Disember 1891 dan serang balai Polis Lubuk Trua dan Kuala Tembeling.

Pemberontakan berakhir pada tahun 1895. Tok Gajah, Dato Bahaman dan Mat Kilau melarikan diri ke Terengganu, Kelantan dan akhirnya ke Siam.

Penentangan di Kelantan Melalui perjanjian Bangkok 1909, Kelantan diserahkan kpd

British dan James Scott Mason – penasihat British Julai 1909. Penentangan Inggeris dipimpin oleh Haji Mat Hassan bin

Munas (Tok Janggut). Punca penentangan :

a) ketidakpuasan hati Engku Besar Jeram

b) Sistem Tanah Baru 1915

c) Pengenalan cukai hasil pertanian

d) Sikap pegawai British

- Sikap Peg Daerah iaitu Che Abdul Latif menimbulkan kemarahan orang ramai. Tercetus pemberontakan diketuai oleh Tok Janggut di Pasir Puteh 29 April 1915. Pemberontakan tamat pada 24 Mei 1915.

Penentangan Di Terengganu Pemberontakan di Terengganu yg diketuai oleh Hj Abd

Rahman Hj Abdul Hamid (Hj. Abdul Rahman Limbong) dikenali sbg Pemberontakan Tani pada 1928.

Faktor pemberontakan Tani :

a) Pungutan cukai-tanah, hasil tanah dan cukai kepala

b) perkenalkan sistem pendidikan Barat

c) perkenalkan pas kebenaran untuk membuka tanah, bercucuk tanam dan memungut hasil hutan.

Pemberontakan berlaku pada 21 Mei 1928 serang balai Polis dan pejabat Daerah di Kuala Berang.

Pemberontakan dapat ditumpaskan. Abd Rahman Limbong di buang ke Makkah.

Penentangan Di Sarawak Sebelum Perang Dunia Kedua, Sarawak ditadbir oleh Dinasti

Brooke. Beberapa pemberontakan: Rentap - 1853, Brooke hapuskan amalan memburu kepala manusia

yang menjadi amalan tradisi org peribumi Sarawak. Melalui Rentap mereka menyerang kubu Brooke di Sungai Skrang dan bunuh pegawai Brooke - Alan Lee. - 1861, Brooke lancar serangan besar-besaran kubu rentap di Bukit Sadok.

Banting - ketua kaum Iban di Hulu Batang Lupar. Punca tentangan

akibat tindakan Brooke kuasai kawasan Banting dan hapus adat dan amalan tradisi tempatan

- 1908, Brooke berjaya tewaskan Banting.

Sharif Masahor

- Penentangan berpunca drpd tindakan James Brooke memperkenalkan sistem pemerintahan baru dan kuasai kwsn Sg. Rejang.

- Sharif Masahor merupakan gabenor Sarikei di Sg. Rejang dilantik oleh Sultan Brunei. Beliau berpakat dengan Datuk Patinggi Abdul Gapur serang kubu Brooke di Kanowit Jun 1859. Serangan dapat dipatahkan oleh pihak Brooke. Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura dan Patinggi Abdul Gapur ke Betawi.

Asun

- Semasa pemerintahan Vyner Brooke 1920, orang Dayak menentang pembayaran cukai dan memberontak di Sg. Kanowit diketuai oleh Penghulu Asun.

- 1932, Asun menyerah diri dan dibuang negeri ke Lundu.

Penentangan di Sabah Sabah terletak di bawah Syarikat Borneo Utara British. Dua pemberontakan tercetus iaitu : a) pemberontakan Mat Saleh - Mat Saleh berketurunan Bajau dan Suluk. Berpunca akibat

pengenaan cukai, pembangunan secara besar-besaran dan sekatan terhadap pembesar tempatan.

- siri penentangan tercetus di Sg.Sugut (1894), serang pelabuhan Syarikat di pulau Gaya (1897). Akhirnya, Mat Saleh terbunuh pada 1900.

b) Kebangkitan Rundum - diketuai oleh Antanum pada 1915. - faktor pemberontakan - cukai ke atas beras dan ubi kayu,

ordinan hutan dan kerah rakyat membina jalan2 kecil di hutan. - Feb 1915, serang pejabat kerajaan di Pensiangan. Gagal

dan Antanum ditawan dan dihukum bunuh.

Gambar Tokoh Pejuang Mat Kilau Mat Saleh

Tok Gajah Dato Bahaman

Dato Maharajalela dan Dato Sagor Rentap

Tokoh Pejuang Kemerdekaan Peringkat Awal

Daerah/ Negeri Tokoh Pejuang

Naning Dol Said

Perak Dato Maharaja Lela, Dato Sagor

Selangor Raja Mahadi

Pahang Dato Bahaman, Mat Kilau, Tok Gajah

Kelantan Tok Janggut

Terengganu Abd Rahman Limbong

Sarawak Sharif Masahor, Rentap, Banting, Asun, Datuk Patinggi Abdul Ghapur

Sabah Mat Saleh, Antanum

Jepun

Pengenalan 8 Disember 1941, Jepun telah menyerang Tanah Melayu.

Seluruh Tanah Melayu dan Singapura ditawan oleh Jepun pada 15 Feb 1942.

Faktor kejayaan Jepun menawan Tanah Melayu :

a) Pihak British kurang bersedia

b) Kelewatan bantuan ketenteraan dari London dan India

c) Serangan melalui jalan laut.

- tidak menggunakan jalan udara. Dua buah kapal British tenggelam Prince of Wales dan Repulse.

d) Persediaan tentera Jepun yg lengkap

e) Tentera Jepun yang terlatih dan berdisiplin

Tentera British Menyerah Kalah Kepada Jepun

Dua kapal British Repulse dan Prince of Wales

Pentadbiran Jepun Bercirikan ketenteraan. Antara ciri pentadbiran ketenteraan Jepun:

a) Tanah Melayu dikenali sbg Malai Baru diketuai oleh seorang Presiden Jepun atau Gunseikan

b) Setiap negeri diketuai oleh Gabenor Jepun

c) Singapura yg dikenali sbg Syonan. NNM Utara terdiri drpd Kelantan, Terengganu, Perlis dan Kedah diserahkan negara Thai –Ogos 1943.

e) Tubuh pasukan perisik tentera - Tekkikan, Kempeitai dan Toko.

Kesan-kesan Pendudukan Jepun

Kesan Sosial Penindasan terhadap org Cina Ramai pemuda tempatan dipaksa menjadi buruh paksa untuk

membina Landasan Jalan Kereta Api Maut di sempadan negara Thai dan Burma

Masalah kesihatan ekoran kekurangan bekalan perubatan dan makanan tidak berzat.

Layanan Jepun terhadap orang tempatan berat sebelah. Org Cina diberi layanan buruk dan berbaik-baik dengan org Melayu. Timbul perasaan permusuhan antara kaum.

Sistem pendidikan Jepun diperkenalkan seperti bahasa Jepun- Nippon-go dan lagu Kamigayo.

Kesan Ekonomi Perusahaan bijih timah dan getah semakin merosot ekoran British

telah musnahkan kawasan lombong, ladang dan kilang. Barangan keperluan berkurangan seperti tekstil, ubat-ubatan, beras.

Makanan beras diganti dengan ubi kayu. Nilai matawang jatuh. Wang pokok pisang dikeluarkan banyak tetapi

tidak bernilai. Masalah inflasi berlaku

Kesan Politik Beri kesedaran politik kpd penduduk tempatan akibat guna

propaganda ‘Asia untuk orang Asia’ Org Melayu mendapat peluang pentadbiran Timbul kesedaran Inggeris mempunyai kelemahan akibat

dicabar oleh tentera Jepun Lahir semangat nasionalisme seperti wujud Parti Komunis

Malaya (PKM), Pembela Tanah Air (PETA), Kekuatan Rakyat Istimewa (KRIS)

Mengukuhkan sentimen kecinaan dan keindiaan di Tanah Melayu.

Tanah Melayu Selepas Pendudukan Jepun Jepun berundur dari Tanah Melayu pada 15 Ogos 1945

setelah kalah di tangan kuasa Berikat dan akibat pengeboman di Hiroshima dan Nagasaki.

PKM melalui Bintang 3 cuba menguasai T Melayu dan mencetuskan huru-hara.

British isytihar darurat dan tubuhkan Rancangan Briggs dan Templer untuk memulihkan semula keadaan darurat.

Rundingan Baling 1955 diadakan antara Kerajaan Persekutuan diketuai oleh Tunku Abdul Rahman dengan Parti Komunis Malaya yang dipimpin oleh Chin Peng.

Pesuruhjaya Tinggi T Melayu isytiharkan darurat pada 17 Jun 1948 dan PKM diharamkan pada 23 Julai 1948.

Sir Gerald Templer (Rancangan Templer) perkenalkan sistem pembahagian wilayah kawasan putih dan kawasan hitam dan sistem kad pengenalan.

Sir Harold Briggs telah mewujudkan kampung baru untuk menyekat pengaruh komunis melalui Rancangan Briggs.

Darurat diisytiharkan tamat pada 31 Julai 1960.