Bab 4

Pembiakan ialah proses menghasilkan individu-individu baru yang

mempunyai sifat-sifat umum yang sama seperti induknya.

Pembiakan ialah proses menghasilkan individu-individu baru yang

mempunyai sifat-sifat umum yang sama seperti induknya.

Pembiakan Seks(Sexual

reproduction)

Pembiakan Aseks(Asexual

reproduction)

Pembiakan yang melibatkan proses persenyawaan, iaitu proses percantuman

dua sel pembiakan yang setiap satunya berasal daripada satu induk jantan dan satu

induk betina

Organ lelaki

Organ perempua

n

Sperma

Ovum

Individu baruZigot

menghasilkan

menghasilkan

Sistem pembiakan lelaki

Sistem pembiak

an perempu

an

persenyawaan

Proses percantuman antara gamet jantan dan gamet

betina untuk menghasilkan zigot

Persenyawaan dalam(Internal fertilisation)

Persenyawaan luar(External

fertilisation)

Persenyawaan berlaku di dalam

sistem pembiakan betina

Mamalia, reptilia, burung dan serangga

melakukan persenyawaan dalam

Persenyawaan dalam(Internal fertilisation)

Persenyawaan luar(IExternal

fertilisation) Persenyawaan berlaku di luar sistem pembiakan betina

Ovum dan sperma dihasilkan pada masa yang sama di dalam air untuk

proses persenyawaan berlaku

Pesenyawaan luar berlaku pada ikan, katak dan kodok

Keburukan : Sel pembiakan perlu dihasilkan

dengan banyak Sel pembiakan akan mati sebelum

disenyawakan Ovum dan sperma banyak

membazir Zigot atau embrio yang terhasil

mungkin akan dimakan oleh haiwan lain

Pembiakan yang melibatkan satu individu yang tidak melibatkan proses

persenyawaan.

Kebaikan:

Organisma boleh

menghasilkan individu baru yang banyak

tanpa bantuan daripada individu

yang lain.(sel induk)

Keburukan:

Organisma baru yang dihasilkan

adalah serupa (ciri-ciri) dengan

sel induk

5 jenis:

Belahan dedua (binary fission)

Pertunasan (budding) Pembentukan spora

(spore formation) Pembiakan vegetatif (vegetatif reproduction)

Penjanaan semula (rejuvenation/regenerati

on)

Belahan dedua(Binary fission)

Organisma yang dihasilkan melalui belahan dedua

(Ameba)


(Ameba)


(Paramesium)


(Paramesium)

Pertunasan(Budding)

Organisma yang dihasilkan melalui pertunasanOrganisma yang dihasilkan melalui pertunasan

Hidra

Yis

Pembentukan spora

(Spore formation)

Organisma yang dihasilkan melalui pembentukan spora

(Mukor)

Organisma yang dihasilkan melalui pembentukan spora

(Mukor)

Pembiakan vegetatifVegetative

reproduction

Organisma yang dihasilkan melalui pembiakan vegetatif

(Bryophyllum)

Organisma yang dihasilkan melalui pembiakan vegetatif

(Bryophyllum)

Penjanaan semulaRejuvenation/Regeneration

Organisma yang dihasilkan melalui penjanaan semula

(Cacing pipih - Planarian)


(Cacing pipih - Planarian)


(Tapak Sulaiman- Starfish)


(Tapak Sulaiman- Starfish)

Perbandingan antara pembiakan seks dan pembiakan aseks

Persamaan

Menghasilkan individu baru untuk mengekalkan spesis

Pembiakan seks

Pembiakan aseks

Bilangan individu yang terlibat

Perbezaan

Penglibatan sel pembiakan (gamet)

Ciri-ciri individu baru

Dua

Ya

Berbeza dengan sel induk

Satu

Tidak

Sama dengan sel induk

Pandangan hadapanPandangan hadapan

Pandangan sisiPandangan sisi

Fungsi organ pembiakan lelakiOrgan pembiakan Fungsi

Testis Menghasilkan sperma dan hormon testosteron (hormon lelaki)

Duktus sperma (sperm duct)

Menyalurkan sperma dari testis ke vesikel simen

Kelenjar prostat (Prostate gland)

Menghasilkan cecair yang mengaktifkan pergerakan sperma

Vesikel simen (Seminal vesicle)

Menyimpan sperma dan menghasilkan cecair semen untuk memudahkan pergerakan sperma

Uretra (Urethra) Membebaskan sperma dan air kencing dari badan

Skrotum (Scrotum) Melindungi testis

Penis Menghantar sperma dari lelaki ke vagina perempuan

Sperma

Pertumbuhan janggut dan jambang Pembesaran tulang dan otot

Pertumbuhan bulu di bahagian kemaluan dan ketiak

Suara kasar dan garau Testis mula menghasilkan sperma

Mula membebaskan semen Mula tertarik kepada perempuan

Perubahan lelaki apabila mencapai akil baligh

Pandangan hadapanPandangan hadapan

Pandangan sisiPandangan sisi

Fungsi organ pembiakan perempuan

Organ pembiakan Fungsi

Ovari Menghasilkan ovum dan hormon estrogen dan progesteron (hormon perempuan)

Tiub Fallopio(Fallopian Tube)

• Menolak ovum yang matang dari ovari ke uterus• Tempat persenyawaan berlaku

Uterus • Membenarkan fetus berkembang jika persenyawaan ovum berlaku• Melindungi fetus

Serviks (Cervix)

• Menghasilkan cecair untuk pergerakan sperma• Menghubungkan uterus dengan vagina

Vagina • Menerima sperma dari penis• Menghasilkan cecair untuk pelincir

Pembesaran payudara dan pelvis Pengumpulan lemak dibawah kulit

Pertumbuhan bulu di bahagian kemaluan dan ketiak

Mula menghasilkan ovum Mula datang haid

Mula tertarik kepada lelaki

Perubahan perempuan apabila mencapai akil baligh

Perbandingan antara sperma dan ovumPersamaan

Gamet/Sel pembiakan manusiaSperma Ovum

Jantina yang menghasilkan

Perbezaan

Jenis gamet

Organ yang menghasilkan

Saiz

Kuantiti untuk dihasilkan tujuan

persenyawaanKebolehan bergerak

Fungsi

PerempuanLelaki

Gamet jantan Gamet betina

Testis Ovari

Sel terkecil dalam badan lelaki

Sel terbesar dalam badan perempuan

SatuBerjuta-juta

Boleh Tidak boleh

Bercantum dengan sperma untuk

membentuk zigot

Bercantum dengan ovum untuk

membentuk zigot

Pergeluaran Haid

(Mestruation)Pendarahan atau darah keluar

melalui servik dan vagina perempuan.

Kitar Haid(Menstrual

Cycle)Edaran perkembangan dan

kemerosotan dinding uterus yang berkait dengan perkembangan

ovum.

Satu kitar haid yang lengkap biasanya mengambil masa 28 hari

Fasa Kitar haid

Semasa persenyawaan, sperma yang dihasilkan dalam testis akan bergerak untuk bertemu dengan ovum yang dihasilkan dalam ovari di Tiub Fallopio.

Zigot terbentuk daripada

percantuman antara nukleus sperma dan

ovum

Zigot membahagi membentuk dua

sel

Zigot membahagi lagi membentuk

empat sel.

Zigot membahagi banyak kali menghasilkan satu

gumpalan sel yang disebut embrio.

Apabila sampai di uterus, zigot telah berkembang menjadi embrio. Embrio kemudian akan terbenam di dalam dinding uterus.

Proses pelekatan embrio pada dinding uterus disebut penempelan.

Plasenta menempelkan embrio pada dinding uterus.

Tali pusat menghubungkan embrio kepada plasenta.

Plasenta mengandungi banyak kapilari darah. Embrio mendapat bekalan makanan dan oksigen daripada plasenta ibunya melalui tali pusat.

Bahan-bahan buangan seperti karbon dioksida dan urea embrio disingkirkan ke dalam darah ibu melalui tali pusat.

Embrio mempunyai sistem peredaran darah yang tersendiri dan tidak bercampur dengan darah ibu.

Embrio dilindungi oleh dua lapisan membran yang disebut membran embrio.

Cecair dalam membran embrio (bendalir amnion) melindungi embrio daripada sebarang gegaran atau renjatan.

Bahan yang meresap melalui tali pusat antara ibu dan embrio

Zigot Embrio Fetus Bayi

Tempoh Masa

Sebaik sahaja nukleus sperma bercantum dengan nukleus ovum

0 – 2 bulan 2 – 9 bulan Fetus yang telah dilahirkan

Ciri khas

Terdiri daripada satu atau beberapa sel

Terdiri daripada satu gumpalan sel

Menyerupai manusia dengan anggota badanya dapat dikenal pasti

Semua bahagian badan telah berkembang dengan lengkap

Ibu yang mengandung perlu mengambil makanan yang bernutrisi untuk menjamin kesihatan diri sendiri dan fetus yang sihat.

Fetus mendapatkan zat makanan daripada plasenta ibunya melalui tali pusat.

Gizi ibu mengandung harus mengandungi makanan seperti ikan, telur, susu, daging, buah-buahan dan sayur-sayuran.

Nutrisi / Zat makanan

Fungsi / Kepentingan

Protein • Diperlukan untuk membina tisu fetus

Kalsium dan fosforus

• Diperlukan untuk menguatkan tulang dan gigi fetus• Diperlukan untuk mengelakkan kerosakan gigi pada ibu

Besi • Diperlukan untuk membina sel darah merah untuk mengangkut oksigen pada fetus• Diperlukan untuk mengelakkan ibu daripada menghidapi penyakit anemia (kekurangan sel darah merah)

Asid folik dan vitamin

• Diperlukan untuk menguatkan sistem pertahanan (sistem pengimunan) terhadap jangkitan penyakit pada fetus dan ibu

Protein juga diperlukan untuk membina antibodi dalam badan ibu. Antibodi ialah bahan kimia yang membantu badan memusnahkan mikroorganisma yang memasuki badan.

Ibu mengandung harus mengurangkan pengambilan makanan karbohidrat dan lemak.

Ibu perlu mengelakkan daripada pengambilan alkohol, dadah, ubat dan merokok yang menbahayakan atau mengakibatkan kecacatan embrio atau fetus.

Risiko ibu mengandung

yang merokok

Anak mati dalam kandungan ibu

Keguguran anak

Bayi yang dilahirkan bersaiz lebih kecil

berbanding dengan bayi yang dilahirkan oleh ibu yang tidak

merokok

Melahirkan bayi dengan

kecacatan pada otaknya

Melahirkan anak yang tidak

cukup bulan

Kemandulan(Sterility)

Lelaki atau perempuan yang tidak boleh mempunyai anak

Kemandulan lelaki mungkin disebabkan: tiada atau sedikit sperma dihasilkan sperma mati terlalu awal sperma tidak matang penis tidak dapat berfungsi dengan baik penyakit kelamin – gonorea atau sifilis kerosakan pada testis atau duktus sperma

Kemandulan perempuan mungkin disebabkan: Ovulasi tidak berlaku spt ovari tidak menghasilkan ovum ovum mati terlalu awal ovum tidak matang kitar haid yang tidak teratur kecacatan organ pembiakan spt tiub fallopio tersekat embrio gagal untuk menempel sendiri di dinding uterus ketidakseimbangan hormon pembiakan

Kemandulan dan ketidaksuburan boleh diatasi melalui:

Pengambilan makanan yang berkhasiat dan nutrisi yang baik

Rawatan hormon - mengambil pil kesuburan yang mengandungi hormon yang boleh merangsang ovari untuk menghasilkan ovum

Pembedahan

Persenyawaan dalam tabung uji (in-vitro fertilisation)– sperma dan ovum diletakkan bersama di dalam piring petri yang mengandungi larutan kultur. Persenyawaan berlaku. Zigot diletakkan didalam uterus perempuan. Bayi yang dilahirkan dipanggil bayi tabung uji.

Pengawalan kelahiran(birth control)

Biasanya berlaku apabila: Pasangan tidak bersedia untuk memiliki

anak Sudah mempunyai anak yang ramai

Ingin jarak kelahiran antara anakPrinsip yang digunakan dalam kawalan kelahiran:

menghalang ovum dari disenyawakan oleh sperma menghalang embrio terbentuk dari penempelan ke dinding uterus

Kaedah yang digunakan:

Lelaki: Menggunakan kondom Vasektomi

Perempuan: Kaedah semulajadi

i. Rhythm methodii. Temperature methodiii. Mucus method Pil perancang Alat intrauterus (IUD) Menggunakan

spermicide Menggunakan

diafragma Ligasi (Ligation)

Kondom

Vasektomi

IUD Diafragm

Ligation

Bahagian bunga Fungsi

Sepal • Melindungi bunga semasa peringkat kudup

Petal • Menarik perhatian serangga bertujuan pendebungaan• Melindungi stamen dan pistil

Penyangga (Stalk) • Menyokong bunga

Stamen • Organ pembiakan jantan

Filamen • Memegang anter

Anter • Menghasilkan butir debunga

Butir debunga(Pollen grain)

• Mengandungi sel gamet jantan

Pistil • Organ pembiakan betina

Stigma • Menerima butir debunga semasa pendebungaan

Stil (Style) • Penyokong stigma dan menerima butir debunga

Nektar (Nectary) • Menghasilkan cecair manis (nektar) untuk menarik serangga atau burung

Ovari • Menghasilkan ovul

Ovul • Mengandungi sel gamet betina

Sel pembiakan jantan tumbuhan berbunga adalah di dalam butir debunga

Sel pembiakan betina tumbuhan berbunga adalah di dalam ovul

Butir debunga dan ovul dari bunga yang berbeza dari segi saiz, bentuk, susunan dan bilangan.

Sel pembiakan tumbuhan berbunga

Butir debunga

Pendebungaan(Pollination)

• Proses pemindahan butir debunga dari anter ke stigma

bunga

Pendebungaan(Pollination)

• Proses pemindahan butir debunga dari anter ke stigma

bunga

Agen Pendebungaan(Pollination agen)

• Agen atau organisma yang membawa/memindahkan butir debunga dari anter ke stigma

bunga

Agen Pendebungaan(Pollination agen)

• Agen atau organisma yang membawa/memindahkan butir debunga dari anter ke stigma

bunga

Tiga jenis agen pendebungaan:

haiwan angin

air

Tiga jenis agen pendebungaan:

haiwan angin

air

Perbandingan ciri-ciri debunga dibawa oleh serangga dan angin

Persamaan

Pendebungaan oleh serangga

Pemindahan butir debunga ke stigma

Pendebungaan oleh angin

Perbezaan dalam ciri-ciri bunga

Kuantiti yang kecil dan melekit

Kuantiti dan ciri-ciri butir debunga

Kuantiti yang besar dan ringan

Berbau Bau Tiada bau

Terang Warna Biasanya warna putih

Pendek Filamen Panjang dan terjuntai

Melekit Stigma Berbulu

Pendek Stil Panjang

Kecil Anter Besar

Pendebungaan oleh serangga

Perbezaan dalam ciri-ciri bunga

Pendebungaan oleh angin

Pendek Tangkai Panjang

Ada Nektar Tiada

Besar Saiz bunga Kecil

Bunga matahari, rambutan

Contoh bunga Lalang, Bunga jagung

JENIS PENDEBUNGAAN

PENDEBUNGAAN SENDIRI(SELF-

POLLINATION)

PENDEBUNGAAN KACUK

(CROSS-POLLINATION)

Berlaku apabila butir debunga dari anter sekuntum bunga berpindah ke atas:

a)Stigma pada bunga yang sama, ataub)Stigma pada bunga yang lain pada pokok yang sama•Lebih mudah berlaku selagi

anter dan stigma matang pada masa yang sama.• Kelemahan:

• anak pokok yang terhasil mempunyai sifat yang sama• daya tahan terhadap penyakit lebih rendah

Berlaku apabila butir debunga dari anter sekuntum bunga dipindahkan ke stigma bunga pada pokok yang berlainan.

Kelebihan:

Mempunyai sifat kedua-dua tumbuhan induk Lebih sihat Menghasilkan buah yang banyak dan bermutu Menghasilkan bijih benih yang bermutu tinggi

Perbandingan antara pendebungaan sendiri dengan pendebungaan kacuk

PERSAMAANPERSAMAAN

Proses pemindahan butir debunga ke stigmaPERDEBUNGAAN

SENDIRI

PERDEBUNGAAN SENDIRI PERDEBUNGAAN

KACUK

PERDEBUNGAAN KACUK

PERBEZAANPERBEZAAN

Tempat berlaku

Biji benih yang terhasil

Rintangan terhadap jangkitan penyakit pada anak pokok

yang terhasil

Bunga atau pokok yang sama

Kurang bermutu

Rendah

Pokok yang berlainan

Lebih bermutu

Lebih tinggi

Pokok Pokok induk Pokok kacukan

Sifat pokok kacukan

Padi • Jenis siam-29 dengan jenis Pebifun• Jenis Taichung 65 dengan Mayang Ebos 80

• Malinja• Mahsuri

Buah lebih banyak dan masak dengan lebih cepat

Kelapa sawit

Pisifera dengan Dura Tenera Buah lebih banyak dengan tempurung yang nipis dan isi yang lebih banyak

Betik Subang 6 dengan Sunrise Solo (Hawaii)

Eksotika Buah lebih manis dan berisi

Jagung Jagung manis dari Taiwan dengan dari Mexico

Jagung Masmadu

Buah lebih manis, lebih besar, lebih tahan terhadap penyakit dan kemarau

Aplikasi pendebungaan kacuk dalam pertanian

Persenyawaan dalam tumbuhan

Pembiakan seks bagi tumbuhan berbunga dan perkembangan ovul dan ovari

Pokok berbunga

Debunga

Ovul

Persenyawaan

Zigot

EmbrioAnak benih

Anak pokok

Bijih benih terdiri daripada tiga bahagian iaitu testa, kotiledon dan embrio.

Testa – kulit luar biji benih yang melindungi biji benih Hilum – tempat perlekatan biji benih pada testa Mikropil – liang seni yang terdapat pada testa Kotiledon – bahagian biji yang menyimpan makanan Embrio – terletak antara dua kotiledon dalam biji

kacang – (plumul,radikel dan kotiledon) Plumul – membesar menjadi pucuk Radikel – membesar menjadi akar

Struktur biji benih(Biji benih dikotiledon)

Struktur luar biji kacang panjang

Keratan memanjang biji kacang panjang

Struktur biji benih(Biji benih monokotiledon)

Struktur luar biji jagung Keratan memanjang biji jagung

Bahagian biji benih

Fungsi

Testa Melindungi biji benih

Mikropil Membenarkan udara dan air masuk ke dalam biji semasa percambahan

Hilum Melekatkan biji benih pada dinding ovari (buah)

Kotiledon Membekalkan makanan untuk percambahan

Fungsi bahagian-bahagian biji benih

Percambahan – proses pertumbuhan embrio dalam biji benih menjadi anak benih

Terdapat dua percambahan biji benih:

i.Percambahan epigeal(Kotiledon turut dibawa keluar di atas tanah apabila pucuk

bertumbuh)

ii.Percambahan hipogeal(kotiledon kekal dalam tanah)

Percambahan epigeal

Percambahan hipogeal

Peringkat-peringkat percambahan biji benih

Bijih benih menyerap air

Testa merekah

Radikel tumbuh ke bawah

Plumul tumbuh ke atas

Kotiledon mengecut dan gugur

Biji benih akan bercambah jika berada dalam keadaan yang sesuai.

Syarat-syarat yang diperlukan untuk percambahan ialah dengan adanya:

a) Airb)Udarac) Suhu (haba) yang sesuai

Syarat-syarat percambahan biji benih

Rizom ialah batang yang tumbuh di bawah tanah Rizom mengandungi makanan simpanan. Lalang, kunyit, halia, serai

Rizom ialah batang yang tumbuh di bawah tanah Rizom mengandungi makanan simpanan. Lalang, kunyit, halia, serai

Mata tunas yang kecil dihasil pada dapat berkembang menjadi tumbuhan Lidah buaya, Bryohyllum

Mata tunas yang kecil dihasil pada dapat berkembang menjadi tumbuhan Lidah buaya, Bryohyllum

RIZOMDAUN

Tuber ialah batang bawah tanah dengan hujung yang bengkakTuber mengandungi makanan simpanan Tuber mengandungi beberapa mata tunas yang dapat tumbuh menjadi pokok baru. Ubi kentang

Tuber ialah batang bawah tanah dengan hujung yang bengkakTuber mengandungi makanan simpanan Tuber mengandungi beberapa mata tunas yang dapat tumbuh menjadi pokok baru. Ubi kentang

Sesetengah tumbuhan membiak melalui batang yang mempunyai beberapa mata tunas. Ubi kayu, tebu, pokok bunga raya, pokok bunga mawar

Sesetengah tumbuhan membiak melalui batang yang mempunyai beberapa mata tunas. Ubi kayu, tebu, pokok bunga raya, pokok bunga mawar

TUBER

BATANG

Batang rayap ialah batang yang berjalar di permukaan tanah. Nodus pada batang akan mengeluarkan mata tunas Batang rayap tidak menyimpan makanan. Pegaga, rumput, ubi keledek, kangkung

Batang rayap ialah batang yang berjalar di permukaan tanah. Nodus pada batang akan mengeluarkan mata tunas Batang rayap tidak menyimpan makanan. Pegaga, rumput, ubi keledek, kangkung

Bebawang terdiri daripada berlapis-lapis daun berlendir yang bengkak.Mata tunas bertumbuh menjadi tumbuhan baru. Bebawang mengandungi makanan simpanan. Bawang merah, pokok bunga lili

Bebawang terdiri daripada berlapis-lapis daun berlendir yang bengkak.Mata tunas bertumbuh menjadi tumbuhan baru. Bebawang mengandungi makanan simpanan. Bawang merah, pokok bunga lili

BATANG

RAYAP

BEBAWANG

Umbisi ialah batang bengkak dengan mata tunas yang tumbuh menegak di bawah tanah. Umbisi menyimpan makanan. Keladi

Umbisi ialah batang bengkak dengan mata tunas yang tumbuh menegak di bawah tanah. Umbisi menyimpan makanan. Keladi

Anak pokok tumbuh daripada batang pendek dalam tanah. Pokok pisang, pokok buluh

Anak pokok tumbuh daripada batang pendek dalam tanah. Pokok pisang, pokok buluh

UMBISIANAK

POKOK

KEBAIKAN KEBURUKAN

1. Anak tumbuhan tumbuh lebih cepat daripada melalui biji benih.

1. Anak tumbuhan tidak mempunyai sifat-sifat baru yang dapat menyesuaikan diri jika persekitaran berubah.

2. Tidak memerlukan bantuan agen pendebungaan

2. Anak tumbuhan tumbuh di kawasan yang sama dengan induk. Hal ini menimbulkan masalah kesesakan.

3. Anak tumbuhan mempunyai sifat yang sama dengan tumbuhan induk.

3. Sifat yang tidak diingini diturunkan daripada induk kepada anak tumbuhan

4. Anak tumbuhan dapat memperoleh makanan daripada induk sebelum bemandiri.

Keratan batang atau dahan dikerat daripada tumbuhan induk dan ditanam ke dalam tanah

Keratan batang yang digunakan perlu mengandungi ruas berdekatan dengan pangkalnya.

Tumbuhan seperti ubi kayu, bunga mawar, bunga raya, tebu, dan kangkung dapat dibiak dengan cara ini

Kulit suatu dahan yang sihat yang mempunyai ruas serta tunas digelang (dibuang kulit).

Bahagian dahan itu ditutupi dengan tanah lembap dan dibalut dengan bahan plastik kain, atau sabut kelapa.

Apabila akar-akar kelihatan tumbuh keluar daripada bahagian dahan itu, dahan itu dipotong dan ditanam di dalam tanah.

Kaedah ini biasanya digunakan untuk membiak pokok buah-buahan seperti durian, ciku, limau, rambutan dan jambu batu.

Suatu dahan yang rendah digelangi kulit luarnya dan dibenam dalam tanah lembap.

Apabila akar-akar kelihatan muncul, bahagian dahan itu dipotong daripada tumbuhan induk dan ditanam.

Keadaan ini digunakan untuk membiak tumbuhan seperti bunga kertas, bunga mawar, bunga melur dan limau.

Mata tunas suatu pokok disisipkan pada kulit luar

suatu pokok lain yang dihiris dalam bentuk T

Batang satu pokok dipotong dan dilekatkan pada satu batang pokok yang lain

Created by fariha subri

Bab 4

Design

Transcript of Bab 4