Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

24
Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala arai (Banjar Hulu), himung (Banjar Kuala); artinya gembira hagan (Banjar Hulu), gasan (Banjar Kuala); artinya untuk tiring (Banjar Hulu), lihat (Banjar Kuala); artinya melihat bungas (Banjar Hulu), langkar (Banjar Kuala); artinya cantik tingau (Banjar Hulu), lihat (Banjar Kuala); artinya toleh, lihat balalah (Banjar Hulu), bakunjang (Banjar Kuala); artinya bepergian lingir (Banjar Hulu), tuang (Banjar Kuala); artinya tuang tuti (Banjar Hulu), tadi (Banjar Kuala); artinya tadi ba-ugah (Banjar Hulu), ba-jauh (Banjar Kuala); artinya menjauh macal (Banjar Hulu), nakal (Banjar Kuala); artinya nakal balai (Banjar Hulu), langgar (Banjar Kuala); artinya surau tutui (Banjar Hulu), catuk (Banjar Kuala); artinya memukul dengan palu tukui (Banjar Hulu), periksa (Banjar Kuala); artinya memeriksa padu (Banjar Hulu), dapur (Banjar Kuala); artinya ruang dapur kau’u (Banjar Hulu), nyawa (Banjar Kuala); artinya kamu diaku (Banjar Hulu), unda (Banjar Kuala); artinya aku disia (Banjar Hulu), disini (Banjar Kuala); artinya disini bat-ku (Banjar Hulu), ampun-ku (Banjar Kuala); artinya punya-ku bibit (Banjar Hulu), ambil (Banjar Kuala); artinya ambil ba-cakut (Banjar Hulu), ba-kalahi (Banjar Kuala); artinya berkelahi diang (Banjar Hulu), galuh (Banjar Kuala); artinya panggilan anak perempuan nini laki (Banjar Hulu), kayi (Banjar Kuala); artinya kakek utuh (Banjar Hulu), nanang (Banjar Kuala); artinya panggilan anak lelaki uma (Banjar Hulu), mama (Banjar Kuala); artinya ibu hingkat (Banjar Hulu), kawa (Banjar Kuala); artinya dapat, bisa puga (Banjar Hulu), hanyar (Banjar Kuala); artinya baru salukut (Banjar Hulu), bakar (Banjar Kuala); artinya bakar kasalukutan (Banjar Hulu), kagusangan (Banjar Kuala); artinya kebakaran Aksara Penulisan bahasa Banjar pada jaman dahulu dalam aksara Arab Melayu (Jawi) misalnya; sastera sejarah/mitos seperti Hikayat Banjar peraturan kerajaan seperti Undang-Undang Sultan Adam 1825

Transcript of Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

Page 1: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kualaarai (Banjar Hulu), himung (Banjar Kuala); artinya gembirahagan (Banjar Hulu), gasan (Banjar Kuala); artinya untuktiring (Banjar Hulu), lihat (Banjar Kuala); artinya melihatbungas (Banjar Hulu), langkar (Banjar Kuala); artinya cantiktingau (Banjar Hulu), lihat (Banjar Kuala); artinya toleh, lihatbalalah (Banjar Hulu), bakunjang (Banjar Kuala); artinya bepergianlingir (Banjar Hulu), tuang (Banjar Kuala); artinya tuangtuti (Banjar Hulu), tadi (Banjar Kuala); artinya tadiba-ugah (Banjar Hulu), ba-jauh (Banjar Kuala); artinya menjauhmacal (Banjar Hulu), nakal (Banjar Kuala); artinya nakalbalai (Banjar Hulu), langgar (Banjar Kuala); artinya suraututui (Banjar Hulu), catuk (Banjar Kuala); artinya memukul dengan palutukui (Banjar Hulu), periksa (Banjar Kuala); artinya memeriksapadu (Banjar Hulu), dapur (Banjar Kuala); artinya ruang dapurkau’u (Banjar Hulu), nyawa (Banjar Kuala); artinya kamudiaku (Banjar Hulu), unda (Banjar Kuala); artinya akudisia (Banjar Hulu), disini (Banjar Kuala); artinya disinibat-ku (Banjar Hulu), ampun-ku (Banjar Kuala); artinya punya-kubibit (Banjar Hulu), ambil (Banjar Kuala); artinya ambilba-cakut (Banjar Hulu), ba-kalahi (Banjar Kuala); artinya berkelahidiang (Banjar Hulu), galuh (Banjar Kuala); artinya panggilan anak perempuannini laki (Banjar Hulu), kayi (Banjar Kuala); artinya kakekutuh (Banjar Hulu), nanang (Banjar Kuala); artinya panggilan anak lelakiuma (Banjar Hulu), mama (Banjar Kuala); artinya ibuhingkat (Banjar Hulu), kawa (Banjar Kuala); artinya dapat, bisapuga (Banjar Hulu), hanyar (Banjar Kuala); artinya barusalukut (Banjar Hulu), bakar (Banjar Kuala); artinya bakarkasalukutan (Banjar Hulu), kagusangan (Banjar Kuala); artinya kebakaranAksaraPenulisan bahasa Banjar pada jaman dahulu dalam aksara Arab Melayu (Jawi) misalnya;sastera sejarah/mitos seperti Hikayat Banjarperaturan kerajaan seperti Undang-Undang Sultan Adam 1825perjanjian-perjanjian antara Kerajaan Banjar dengan bangsa lain.kitab-kitab agama Islamkarya sastera lainnya seperti syair Carang LaleanHikayat BanjarHikayat Banjar pernah diteliti oleh Johannes Jacobus Ras, orangBelanda kelahiran Rotterdam tahun 1926 untuk disertasi doktoralnya diUniversitas Leiden. Promotornya adalah Dr. A. Teeuw.Sepenggal kisah dalam Hikayat Banjar :‘Maka ditjarinya Raden Samudera itu. Dapatnja, maka dilumpatkannja

Page 2: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

arah parahu talangkasan. Maka dibarinja djala katjil satu, barassagantang, kuantan sabuah, dapur sabuah, parang sabuting, pisausabuting, pangajuh sabuting, bakul sabuah, sanduk sabuting, pinggansabuah, mangkuk sabuah, badju salambar, salawar salambar, kainsalambar, tikar salambar. Kata Aria Taranggana: “Raden Samudera, tuanhamba larikan dari sini karana tuan handak dibunuh hua tuan PangeranTumanggung. Tahu-tahu manjanjamarkan diri. Lamun tuan pagi barolehmandjala, mana orang kaja-kaja itu tuan bari, supaja itu kasih. Djangantuan mangaku priaji, kalau tuan dibunuh orang, katahuan oleh kaumPangeran Tumanggung. Djaka datang ka bandar Muara Bahan djangan tuandiam di situ, balalu hilir, diam pada orang manjungaian itu: atawa padaorang Sarapat, atawa pada orang Balandean, atawa pada orangBandjarmasih, atawa pada orang Kuwin. Karana itu hampir laut maka tiadapati saba ka sana kaum Pangeran Tumanggung dan Pangeran Mangkubumi,kaum Pangeran Bagalung. Djaka ada tuan dangar ia itu ka sana tuanbarsambunji, kalau tuan katahuannja. Dipadahkannja itu arah PangeranTumanggung lamun orang jang hampir-hampir itu malihat tuan itu, karanasagala orang jang hampir itu tahu akan tuan itu. Tuan hamba suruh laridjauh-djauh itu”. Maka kata Raden Samudera: “Baiklah, aku manarimakasihsida itu. Kalau aku panjang hajat kubalas djua kasih sida itu.” MakaRaden Samudera itu dihajutkannja di parahu katjil oleh Aria Tarangganaitu, sarta air waktu itu baharu bunga baah. Maka Raden Samudera itubakajuh tartjaluk-tjaluk. Bahalang-halang barbudjur parahu itu, karanabalum tahu bakajuh.”””’ (J.J. Ras, Hikajat Bandjar: A Study in MalayHistoriography)Undang-Undang Sultan Adam 1825Naskah Undang-Undang Sultan Adam 1825, disalin ulang oleh ArtumArtha dan dicetak oleh penerbit Murya Artha di Banjarmasin tahun 1988.Undang-Undang ini ditetapkan pada jam 09.00 pagi hari Kamis tanggal 15Muharram 1251 H oleh Sultan Adam. Dalam Undang-Undang itu diatur secarapokok mengenai keyakinan dan ibadah, masalah kehidupan bermasyarakat,seperti penggunaan tanah, masalah suami isteri, dakwah, keadilan,sampai pada tugas-tugas pokok pejabat kerajaan. Sebagai contoh dari isiUndang-Undang tersebut, Pasal Pertama, misalnya menyebutkan seluruhrakyat wajib menganut I’tikad Ahlu Sunnah wal Jama’ah dan dalam pasalkedua disebutkan keharusan membuat langgar di tiap kampung.Ketika ditemukan oleh Kapten Belanda, kemudian disalin dalamtulisan Latin. Salah satu pasal bunyinya yaitu; ” Adapoen perkara jangpartama akoe soeroehkan sakalian ra’jatkoe laki-laki dan bini-binibaratikat dalal al soenat waldjoemaah dan djangan ada saseorangbaratikat dengan atikat ahal a’bidaah maka siapa-siapa jang tadangarorang jang baratikat lain daripada atikat soenat waldjoemaah

Page 3: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

koesoeroehkan hakim itoe manoebatkan dan mangadjari taikat yang batoellamoen anggan inja daripada toebat bapadah hakim itoe kajah diakoe.”Perbandingan Bahasa Banjar dan Bahasa-bahasa di KalimantanBahasa Banjar vs Bahasa Dayak Maanyanwarik (Banjar), warik ( Dayak Maanyan), varika (Marina-Madagaskar); artinya monyet.bamban (Banjar), wamban (Dayak Maanyan), bumban (Dayak Siang Murung); artinya nama sejenis tanaman.balian (Banjar), wadian (Maanyan); artinya tabib/upacara pengobatan tradisional Dayakbumi (Banjar), gumi (Maanyan); artinya bumiBahasa Banjar vs Bahasa Dayak Bakumpaiumpat (Banjar), umba (Dayak Bakumpai); artinya ikutnasi (Banjar), nasi (Dayak Bakumpai); artinya nasiaray (Banjar Hulu), aray (Dayak Bakumpai); artinya senangbabaya (Banjar), babaya (Dayak Bakumpai); artinya hampirdiang (Banjar Hulu), diang (Dayak Bakumpai); artinya anak daratalalu (Banjar), talalu (Dayak Bakumpai); artinya terlaluhanyar (Banjar), hanyar (Dayak Bakumpai); artinya barugawi (Banjar), gawi (Dayak Bakumpai); artinya kerjabagus (Banjar), bagus (Dayak Bakumpai); artinya bagusuma (Banjar), uma (Dayak Bakumpai); artinya ibukulir (Banjar), kulir (Dayak Bakumpai); artinya malasaku (Banjar), yaku (Dayak Bakumpai); artinya akuBahasa Banjar vs Bahasa Dayak Ngajulumbah (Banjar), lombah (Dayak Ngaju); artinya luasbusu (Banjar), busu (Dayak Ngaju); artinya saudara dari orangtua kita yang termuda (bungsu).lawung (Banjar), lawung (Dayak Ngaju); artinya ikat kepalatangguy (Banjar), tangguy (Dayak Ngaju); artinya sejenis topi lebar berbentuk bundarBahasa Banjar vs Bahasa Dayak Bukitaruh (Banjar Hulu), aruh (Dayak Bukit); artinya kenduri, selamatanganal (Banjar), ganal (Dayak Bukit); artinya besarbukah (Banjar), bukah (Dayak Bukit); artinya larihualBahasa Banjar vs Bahasa Kutaibusu (Banjar), busu (Kutai); artinya saudara dari orangtua kita yang termuda (bungsu).umpat (Banjar), umpat (Kutai); artinya ikutkawa (Banjar), kawa (Kutai); artinya dapat, bisakayina (Banjar), kendia (Kutai);artinya nantiinya (Banjar), nya (Kutai);artinya diasidin (Banjar), sida (Kutai); artinya beliaumuntung (Banjar), moncong (Kutai); artinya mulutkarinyum (Banjar), kerinyum (Kutai); artinya senyumrancak (Banjar), rancak (Kutai); artinya sering

Page 4: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

marista (Banjar), merista (Kutai); artinya sengsaraharit (Banjar), harit (Kutai); artinya menahan perasaangaring (Banjar), garing (Kutai); artinya sakitPerbandingan Bahasa Banjar dengan Bahasa Jawa

hanyar (Banjar), anyar (Jawa); artinya barulawas (Banjar), lawas (Jawa); artinya lamahabang (Banjar), abang (Jawa); artinya merahhirang (Banjar), ireng (Jawa); artinya hitamhalar(Banjar), lar (Jawa); artinya sayaphalat (Banjar), lat (Jawa); artinya pisahbanyu (Banjar), banyu (Jawa); artinya airsam(piyan) (Banjar), sampeyan(Jawa); artinya kamu (halus)an(dika) (Banjar Hulu), andiko (Jawa); artinya kamu (halus)picak (Banjar), picek (Jawa); artinya butasugih (Banjar), sugih (Jawa); artinya kayalicak (Banjar), licek (Jawa); artinya becekbaksa (Banjar), beksan (Jawa); artinya tarikiwa (Banjar), kiwo (Jawa); artinya kiririgat (Banjar), reged(Jawa); artinya kotorkadut (Banjar), kadut (Jawa); artinya kantong uangpadaringan (Banjar), pendaringan (Jawa); artinya wadah berasdalam (Banjar), dalem (Jawa); artinya rumah bangsawaniwak (Banjar), iwak (Jawa); artinya ikanawak (Banjar), awak (Jawa); artinya badanba-lampah (Banjar), nglampahi (Jawa); artinya bertapaba-isuk-an (Banjar), isuk-isuk (Jawa); artinya pagi-pagiulun (Banjar), ulun (Jawa); artinya aku (halus), (aku untuk Dewa, Jawa)jukung (Banjar), jukung (Jawa); artinya sampankalir (Banjar), kelir (Jawa); artinya warnatapih (Banjar), tapeh (Jawa); artinya sarung, jariklading (Banjar), lading (Jawa); artinya pisaureken (Banjar), reken (Jawa); artinya hitungkartak (Banjar), kertek (Jawa); artinya jalan rayailat (Banjar), ilat (Jawa); artinya lidahgulu (Banjar), gulu (Jawa); artinya leherkilan (Banjar), kilan (Jawa); artinya jengkalkawai, ma-ngawai (Banjar), ngawe-awe (Jawa); artinya me-lambaingaran (Banjar), ngaran (Jawa); artinya namaparanah (Banjar), pernah (Jawa); artinya…(contoh pernah mantu)pupur (Banjar), pupur (Jawa); artinya bedakparak (Banjar), perek (Jawa); artinya dekat

Page 5: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

wayah (Banjar), wayah (Jawa); artinya saatuyah (Banjar), uyah (Jawa); artinya garamparing (Banjar), pring(Jawa); artinya bambugawi(Banjar), gawe (Jawa); artinya kerjapalir(Banjar), peli (Jawa); artinya zakarlawang (Banjar), lawang (Jawa); artinya pintukancing (Banjar), kancing (Jawa); artinya menutup pintuapam (Banjar), apem(Jawa); artinya nama sejenis makanangangan (Banjar), jangan (Jawa); artinya sayuran berkuahkaleker (Banjar), kleker (Jawa); artinya gundukarap (Banjar), kerep (Jawa); artinya sering, kerapkalisarik (Banjar), serik (Jawa); artinya marahsangit (Banjar), sengit (Jawa); artinya marahpakan (Banjar), peken (Jawa); artinya pasar mingguaninggih (Banjar), inggih (Jawa); artinya iya (halus)wani (Banjar), wani (Jawa); artinya beraniwasi (Banjar), wesi (Jawa); artinya besiwaja (Banjar), wojo (Jawa); artinya bajadugal (Banjar), ndugal (Jawa); artinya nakalbungah (Banjar), bungah (Jawa); artinya banggagandak (Banjar), gendak (Jawa); artinya pacar, selingkuhankandal(Banjar), kandel (Jawa); artinya teballanggar (Banjar), langgar (Jawa); artinya suraugawil (Banjar), jawil (Jawa); artinya colekwahin (Banjar), wahing (Jawa); artinya bersinpanembahan (Banjar), panembahan (Jawa); artinya raja, yang disembah/dijunjunglarang (Banjar), larang (Jawa); artinya mahalanum (Banjar), enom (Jawa); artinya mudabangsul (Banjar), wangsul (Jawa); artinya datang, tibamandak (Banjar), mandeg (Jawa); artinya berhentimarga (Banjar), mergo (Jawa); artinya sebab, karenapayu (Banjar), payu (Jawa); artinya lakuujan (Banjar), udan (Jawa); artinya hujanhibak (Banjar), kebak (Jawa); artinya penuhgumbili (Banjar), gembili (Jawa); artinya ubi singkonglamun (Banjar), lamun (Jawa); artinya kalautatamba (Banjar), tombo (Jawa); artinya obatmara, ba-mara (Banjar), moro (Jawa); artinya maju, menuju muaralawan (Banjar), lawan (Jawa); artinya dengantakun (Banjar), takon (Jawa); artinya tanyatalu (Banjar), telu (Jawa); artinya tigapitu (Banjar), pitu (Jawa); artinya tujuh

Page 6: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

walu (Banjar), walu (Jawa); artinya delapanuntal (Banjar), nguntal (Jawa); artinya makan (makan tanpa dimamah, Banjar)pagat (Banjar), pegat (Jawa); artinya putus (putusnya tali pernikahan, Jawa)kawo (Banjar Amuntai), kowe (Jawa), kaoh (Bawean); artinya kamuparay(a) (Banjar), preii (Jawa); artinya libur, tidak jadi (Belanda?)dampar (Banjar), dampar kencono (Jawa); artinya bangku kecil,(singasana, Jawa)pajah (Banjar), pejah (Jawa); artinya mati (mati lampu, Banjar)tatak (Banjar), tetak (Jawa); artinya potong (khitan, Jawa)

abut - membuat kerja tidak tenangacan - belacanading - adikalun - lemah lembutambin - teras rumahambung - lambungampah - arah/ halaampal - masakan ayam/ daging dipotong besarampar - hamparampih - berhenti, sembuhampik - tepuk tanganampun - empunyaamun/ mun - jikaancak - tempat barang dibelakang basikalancaman - akan dilakukanancap - cepatandak - letakandah - tumpangan, tempat sementaraandika - awak, panggilan hormatandin - rambut kanak-kanak yang dibotakkan dan ditinggal sedikit didepan atau belakanganggal - kerja yang tidak diselesaikan ( baanggalan)anggap - ambil hatianggung (tanggung) - angkat, bawaangkal - tidak dalam, tidak seriusangkung - tebasangoi - binatang berubah warnaangsul - kembalian uang belanjaanjung - julangantal - rasa tak puasantui-antui – bergantungananu - (di-anu)di buat (si-anu) - sidia

Page 7: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

anum - mudaapik - cermatarai - senangarang - tanah yang tidak diusahakan/ terbiararuh - kenduriarum - harumasaan - malu-maluasap - sampai hatiasuh - ribaatang - tempat memasak (dapur kayu)atar - hantaratawa -atauatoi - tok mudimauhi - panggil, jeritaur - sibuk bekerja, gangguawak - badanawan/ lawan/ wan - dan, denganawau - gemaawit - tahan lamaayan - besen kecil dibuat dari logam (aluminium)ayuha - marilahabut - membuat kerja tidak tenangacan - belacanading - adikalun - lemah lembutambin - teras rumahambung - lambungampah - arah/ halaampal - masakan ayam/ daging dipotong besarampar - hamparampih - berhenti, sembuhampik - tepuk tanganampun - empunyaamun/ mun - jikaancak - tempat barang dibelakang basikalancaman - akan dilakukanancap - cepatandak - letakandah - tumpangan, tempat sementaraandika - awak, panggilan hormatandin - rambut kanak-kanak yang dibotakkan dan ditinggal sedikit didepan atau belakanganggal - kerja yang tidak diselesaikan ( baanggalan)anggap - ambil hati

Page 8: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

anggung (tanggung) - angkat, bawaangkal - tidak dalam, tidak seriusangkung - tebasangoi - binatang berubah warnaangsul - kembalian uang belanjaanjung - julangantal - rasa tak puasantui-antui – bergantungananu - (di-anu)di buat (si-anu) - sidiaanum - mudaapik - cermatarai - senangarang - tanah yang tidak diusahakan/ terbiararuh - kenduriarum - harumasaan - malu-maluasap - sampai hatiasuh - ribaatang - tempat memasak (dapur kayu)atar - hantaratawa -atauatoi - tok mudimauhi - panggil, jeritaur - sibuk bekerja, gangguawak - badanawan/ lawan/ wan - dan, denganawau - gemaawit - tahan lamaayan - besen kecil dibuat dari logam (aluminium)ayuha – marilah

baaadu - selalu melaporkanbaaci/ baasi - memulai kerja dengan bersungguh-sungguhbaadu - berlawan, beradubaaga - anak kecil sedang belajar berbicarabaal - lembapbaampik - bertepuk tanganbaandah - singgah/berpindah kesuatu ditempat (sementara)banggalan - kerja yang tak disiapkanbaasa - memulai lagi/mengulangbaasaan - was-was, rasa malubaastilah - memulai dengan rencana

Page 9: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

baantui - berpegangan dengan talibaayun - bergayutbabacaan - majelis ta’lim sedang berkumandangbabahup - berkongsibabak - buka ikatan/jahitanbabat - ikatbabau - berbaubabaya - hampirbacaca - sebutan belum berapa betul.bacalumut - comotbacara - sifat semula jadibacuring - kotor, tanda bergaris-garisbacurit - bertanda sedikit seperti garisanbadadas - pergi dengan cepat, tergesa-gesabadangkak - sedang jongkokbadapatan - bertemubadarau - gotong-royong, dengan serentakbagadang - bergadangbagamat - perlahanbagana - diam/ tempat tinggalbagarigis - permukaan tak licin dan berbulubagarit - memburubawakar - dikawal ( kada bawakar - tidak dikawal)bagaya - berguraubagibik - putaran yang bergetarbagirap - bercahayabagulir - bergelindingbagurai - berguris kerana luka atau dicakarbahalolong - melolongbahaman - gigi gerahambahambur - bertabur, buat sampahbahandung - bersandarbahanu - kadang-kadangbaharaan - mudah-mudahanbahari - zaman dulubahaul - kenduri arwahbahimat - bersungguh-sungguhbahinak - bernafasbahinip - menyembunyikan diribahintabol - menari-nari kesukaanbahira - buang air besarbahiri - iri hati

Page 10: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

bahual – bersusah payah, bertengkarbahujung - untungbahum - ikut suka hatibahupan – berkongsibaigal - menari-naribaimbai/ baumbai - bersama-samabaindah - menolak tawaran, memberi alasanbair - seretbaisi - mempunyaibaistilah - melakukan sesuatu dengan rencanabaisukan - pagi-pagi esokbaisur - memohon diri untuk pulangbajalikat - melekit-lekitbajarijihan - melilih, menitik-nitikbajaruhutan - banyak benda bergantunganbajarut - terikat kuatbajimusan - keadaan yang basah kuyup (kena hujan)bajuju - membaca (kurang lancar)bajungkuk - membungkukbajurut - berderetbakajal - bersempit-sempitbakajut - serta mertabakakat - merangkakbakalubun - tutup dengan kainbakamih - kencingbakarat - berkelahibakarik - habis licinbakarimut - komat-kamitbakawak - berkeladakbakicap - bunyi mengunyahbakikipik - merenjis-renjiskan tanganbakikis - majlis becukur rambut dan menamakan anak yang baru lahirbakipuh - rasa kepanasanbakirik - rasa seram, takutbakuciak/ bakuriak - menjeritbakulim - berdalih, merahasiakanbakumpul - bersama suami isteribakunyung - berenangbakuridak - kotor, berkeladakbakurinah - dengan sengajabakuya - mengadu, memberitahubalalah - berjalan-jalan/ bersia-siar

Page 11: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

balampas - tidur tanpa tilam, kelambu dll.balanak/bulanak - tanah lembik kerana hujan/berairbalancat - celah jari luka karena airbalapak - duduk dilantai /diatas tanahbalar - calarbalarai - tanda/kesan gurisanbalarangan - bertunangbalimbai - dengan tangan kosong, berlenggangbaliwa - mengalahbalungan hayam - sejenis kuebamamai - marah-marahbamamang - bercakap seorang diribamandak - berhentibanam - bakarbancir - wariabangas - bau masam kerana terlalu lama terendambangat - sangatbangkang - merekahbangkat - reban ayambangking - tak menjadi (kue), terencatbangsul - timbulbanih - padibanjur - taut, alat mengail ikanbantas - makan dengan lahap/ kemarukbantat - muka sembambantir – bekas akibat kena pukulbanturan - tempat turun air pada atapbanyai(an) - suka melambatkan (menangguhkan) kerja.banyu - airbapadaan - kita sesama kitabapadah - memberitahubapala - 1. puas hati, 2. melampaubapalihan - tidak menyeluruh, berpilih-pilihbapangsar - merasa terlalu sakitbapara - datang meminangbapiit - menyembunyikan/ memencilkan diribapiluk - membelokbapira - cantik diluar busuk didalambarabah - berbaringbarakat – buah tangan dibawa pulangbarambangan - perpisah suami-isteri tapi belum bercerai.barandak - banyak (orang)

Page 12: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

baranga - lalatbarang-barang - 1. sembarangan 2. memerangbarantuk - bersusunbarataan - semuanya (orang)barau - api marakbaribisan - kotor berjijihan (air sentiasa menitik)baribisan (hujan) - hujan tak berhenti-henti tapi tak lebat.barikit - bergetah, melekat, menempelbarintit - berderetbarinting - bersambung-sambung, bertangkai (bunga)baririt - beratur panjangbarubusan - bocor yang banyak (atap/ dinding)barubutan - berebut-rebut/ kelam kabutbarubus-barubus - berlari dalam semak samunbarujihan/ bajarijihan - berbuihbarukat - 1. terbungkar akar 2. berkelahi, bercakaranbarumahan - bawah rumahbarungkau - bercakaranbasanga - gorengbasapih - mengibas-ngibas, mengelakbasaruan - menjemputbasasadi - sedang bersediabasilih - tukar pakaianbasiping - berselaput (berkeping-keping kecil)basiraput - berserabutbasurah - bercakapbasusurung - sedang menghidangkan makananbat - kepunyaan, hakbatabul - berpulau-pulau, tidak ratabatagar - berkaratbatah(an) - belajar susah nak dapat, dungubatahar - bersepahbatahuan - mengenal antara satu sama lainbatakun - bertanyabatalimpuh - duduk bersimpuhbatamuas - membasuh mukabatandik - menaribatanisan - menjejih, berair (sedikit) spt lukabatangkuok - berkokokbatata - menyusunbatatapas - sedang mencuci kainbatatukar - membeli belah

Page 13: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

batawiran - kain (besar) bergantunganbatianan - mengandungbatil - sejenis kue, (bingka) pisangbating - kue tak menjadibatingas - berkelahi (kucing batingas!)batubal - tanda bercapuk/bertompok pada kain dsb.batuha - semakin tuabatumang - ubi yang ada bekas berulatbatumin - memasang kuda-kuda untuk memulakan kerja.batunga - menengadah keatasbatur - batu nesan bararamang - meng ada-adabatuyuk - melambakbauku - budak kecil baru pandai ketawabaulih - dapat sesuatubauling - berpaling, menggelengkan kepalabaungal - bergerakbaunggal - longgarbaupang - berpegangbawarangan - berbesanbayaan - sebayabayir - heretbayut - orang yang lembab/ lambat buat kerjabeluru - pedal ayambibis - sakit perut, gastrikbibit - ambilbida - bezabadawang - labi-labibiding - bersegi (bahagian luar), bingkaibigi - bijibikut - dipulaukan, boycotbilang - melampau (bilang haja ah..)bilar - bekas kena pukul (calar-balar)bilung - keadaan senget dan bergulungbilungka/balungka - timun karayibincul - benjolbingkawan - tulang kayu membuat atapbingking - bergaya, bersolekbingsul - keluarbini - isteribisa - boleh, pandaibiskar - basikal

Page 14: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

bitau - bodohbitir - buah catur (castle)biyal - tanda karena digigit nyamuk atau binatangbiyuku - penyubuat - masukkanbubuhan - kaum keluarga, kalanganbubungan - bumbungbubus - bocor atau koyak yang besar, biasanya disebelah bawahbudas - tak berhasil, hilang begitu sahajabuhir - dengki, iiri hati, niat jahatbuhul – simpul pada tali,bujur - betul, benarbukah - berlaribulanak/baalaanak - lumpurbulang - surbanbular - mata cacatbulik - balik, pulangbumbunan - ubun-ubunbungas - cantik, anggunbungkam - terpaku/ terdiambungkas - terbuka ikatan kerana terlalu padat/ penuhbungul - bodohbuntalan - bungkusan ( kain)buntus - koyak kecil/ berlubang.buntut - bahagian hujung tanah/ kebunburinik - tanda-tanda, buih kecilburis - buncitbursiah - kalau-kalau terjadi perkara tak baikbuting - bilangan barangbuyut - cicitbaaadu - selalu melaporkanbaaci/ baasi - memulai kerja dengan bersungguh-sungguhbaadu - berlawan, beradubaaga - anak kecil sedang belajar berbicarabaal - lembapbaampik - bertepuk tanganbaandah - singgah/berpindah kesuatu ditempat (sementara)banggalan - kerja yang tak disiapkanbaasa - memulai lagi/mengulangbaasaan - was-was, rasa malubaastilah - memulai dengan rencanabaantui - berpegangan dengan talibaayun - bergayut

Page 15: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

babacaan - majelis ta’lim sedang berkumandangbabahup - berkongsibabak - buka ikatan/jahitanbabat - ikatbabau - berbaubabaya - hampirbacaca - sebutan belum berapa betul.bacalumut - comotbacara - sifat semula jadibacuring - kotor, tanda bergaris-garisbacurit - bertanda sedikit seperti garisanbadadas - pergi dengan cepat, tergesa-gesabadangkak - sedang jongkokbadapatan - bertemubadarau - gotong-royong, dengan serentakbagadang - bergadangbagamat - perlahanbagana - diam/ tempat tinggalbagarigis - permukaan tak licin dan berbulubagarit - memburubawakar - dikawal ( kada bawakar - tidak dikawal)bagaya - berguraubagibik - putaran yang bergetarbagirap - bercahayabagulir - bergelindingbagurai - berguris kerana luka atau dicakarbahalolong - melolongbahaman - gigi gerahambahambur - bertabur, buat sampahbahandung - bersandarbahanu - kadang-kadangbaharaan - mudah-mudahanbahari - zaman dulubahaul - kenduri arwahbahimat - bersungguh-sungguhbahinak - bernafasbahinip - menyembunyikan diribahintabol - menari-nari kesukaanbahira - buang air besarbahiri - iri hatibahual – bersusah payah, bertengkarbahujung - untung

Page 16: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

bahum - ikut suka hatibahupan – berkongsibaigal - menari-naribaimbai/ baumbai - bersama-samabaindah - menolak tawaran, memberi alasanbair - seretbaisi - mempunyaibaistilah - melakukan sesuatu dengan rencanabaisukan - pagi-pagi esokbaisur - memohon diri untuk pulangbajalikat - melekit-lekitbajarijihan - melilih, menitik-nitikbajaruhutan - banyak benda bergantunganbajarut - terikat kuatbajimusan - keadaan yang basah kuyup (kena hujan)bajuju - membaca (kurang lancar)bajungkuk - membungkukbajurut - berderetbakajal - bersempit-sempitbakajut - serta mertabakakat - merangkakbakalubun - tutup dengan kainbakamih - kencingbakarat - berkelahibakarik - habis licinbakarimut - komat-kamitbakawak - berkeladakbakicap - bunyi mengunyahbakikipik - merenjis-renjiskan tanganbakikis - majlis becukur rambut dan menamakan anak yang baru lahirbakipuh - rasa kepanasanbakirik - rasa seram, takutbakuciak/ bakuriak - menjeritbakulim - berdalih, merahasiakanbakumpul - bersama suami isteribakunyung - berenangbakuridak - kotor, berkeladakbakurinah - dengan sengajabakuya - mengadu, memberitahubalalah - berjalan-jalan/ bersia-siarbalampas - tidur tanpa tilam, kelambu dll.balanak/bulanak - tanah lembik kerana hujan/berair

Page 17: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

balancat - celah jari luka karena airbalapak - duduk dilantai /diatas tanahbalar - calarbalarai - tanda/kesan gurisanbalarangan - bertunangbalimbai - dengan tangan kosong, berlenggangbaliwa - mengalahbalungan hayam - sejenis kuebamamai - marah-marahbamamang - bercakap seorang diribamandak - berhentibanam - bakarbancir - wariabangas - bau masam kerana terlalu lama terendambangat - sangatbangkang - merekahbangkat - reban ayambangking - tak menjadi (kue), terencatbangsul - timbulbanih - padibanjur - taut, alat mengail ikanbantas - makan dengan lahap/ kemarukbantat - muka sembambantir – bekas akibat kena pukulbanturan - tempat turun air pada atapbanyai(an) - suka melambatkan (menangguhkan) kerja.banyu - airbapadaan - kita sesama kitabapadah - memberitahubapala - 1. puas hati, 2. melampaubapalihan - tidak menyeluruh, berpilih-pilihbapangsar - merasa terlalu sakitbapara - datang meminangbapiit - menyembunyikan/ memencilkan diribapiluk - membelokbapira - cantik diluar busuk didalambarabah - berbaringbarakat – buah tangan dibawa pulangbarambangan - perpisah suami-isteri tapi belum bercerai.barandak - banyak (orang)baranga - lalatbarang-barang - 1. sembarangan 2. memerang

Page 18: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

barantuk - bersusunbarataan - semuanya (orang)barau - api marakbaribisan - kotor berjijihan (air sentiasa menitik)baribisan (hujan) - hujan tak berhenti-henti tapi tak lebat.barikit - bergetah, melekat, menempelbarintit - berderetbarinting - bersambung-sambung, bertangkai (bunga)baririt - beratur panjangbarubusan - bocor yang banyak (atap/ dinding)barubutan - berebut-rebut/ kelam kabutbarubus-barubus - berlari dalam semak samunbarujihan/ bajarijihan - berbuihbarukat - 1. terbungkar akar 2. berkelahi, bercakaranbarumahan - bawah rumahbarungkau - bercakaranbasanga - gorengbasapih - mengibas-ngibas, mengelakbasaruan - menjemputbasasadi - sedang bersediabasilih - tukar pakaianbasiping - berselaput (berkeping-keping kecil)basiraput - berserabutbasurah - bercakapbasusurung - sedang menghidangkan makananbat - kepunyaan, hakbatabul - berpulau-pulau, tidak ratabatagar - berkaratbatah(an) - belajar susah nak dapat, dungubatahar - bersepahbatahuan - mengenal antara satu sama lainbatakun - bertanyabatalimpuh - duduk bersimpuhbatamuas - membasuh mukabatandik - menaribatanisan - menjejih, berair (sedikit) spt lukabatangkuok - berkokokbatata - menyusunbatatapas - sedang mencuci kainbatatukar - membeli belahbatawiran - kain (besar) bergantunganbatianan - mengandung

Page 19: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

batil - sejenis kue, (bingka) pisangbating - kue tak menjadibatingas - berkelahi (kucing batingas!)batubal - tanda bercapuk/bertompok pada kain dsb.batuha - semakin tuabatumang - ubi yang ada bekas berulatbatumin - memasang kuda-kuda untuk memulakan kerja.batunga - menengadah keatasbatur - batu nesan bararamang - meng ada-adabatuyuk - melambakbauku - budak kecil baru pandai ketawabaulih - dapat sesuatubauling - berpaling, menggelengkan kepalabaungal - bergerakbaunggal - longgarbaupang - berpegangbawarangan - berbesanbayaan - sebayabayir - heretbayut - orang yang lembab/ lambat buat kerjabeluru - pedal ayambibis - sakit perut, gastrikbibit - ambilbida - bezabadawang - labi-labibiding - bersegi (bahagian luar), bingkaibigi - bijibikut - dipulaukan, boycotbilang - melampau (bilang haja ah..)bilar - bekas kena pukul (calar-balar)bilung - keadaan senget dan bergulungbilungka/balungka - timun karayibincul - benjolbingkawan - tulang kayu membuat atapbingking - bergaya, bersolekbingsul - keluarbini - isteribisa - boleh, pandaibiskar - basikalbitau - bodohbitir - buah catur (castle)

Page 20: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

biyal - tanda karena digigit nyamuk atau binatangbiyuku - penyubuat - masukkanbubuhan - kaum keluarga, kalanganbubungan - bumbungbubus - bocor atau koyak yang besar, biasanya disebelah bawahbudas - tak berhasil, hilang begitu sahajabuhir - dengki, iiri hati, niat jahatbuhul – simpul pada tali,bujur - betul, benarbukah - berlaribulanak/baalaanak - lumpurbulang - surbanbular - mata cacatbulik - balik, pulangbumbunan - ubun-ubunbungas - cantik, anggunbungkam - terpaku/ terdiambungkas - terbuka ikatan kerana terlalu padat/ penuhbungul - bodohbuntalan - bungkusan ( kain)buntus - koyak kecil/ berlubang.buntut - bahagian hujung tanah/ kebunburinik - tanda-tanda, buih kecilburis - buncitbursiah - kalau-kalau terjadi perkara tak baikbuting - bilangan barangbuyut – cicit

beluru - pedal ayambibis - sakit perut, gastrikbuhir - dengki, iiri hati, niat jahatbitau - bodohbilungka/balungka - timun karayibitir - buah catur (castle)batur - batu nesan bararamang - meng ada-adababahup – berkongsi

epok - dompet erak - (kerja)paksa

Page 21: Bahasa Banjar Hulu vs Bahasa Banjar Kuala

erkan - kalung rangkap ermawar - mawar es -es eskan - teko estel - stel,pasang estenewa - istemewa