7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

1/6

Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang

Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu Pada Abad Ke 19

Pendahuluan !

o Adat Perpatih dan Adat Temenggung dapat dikategorikan sebagai hukum adat

di negeri-negeri Melayu. Adat ini berasal dari utara Sumatera dan

dikembangkan oleh dua beradik iaitu Datuk Ketemenggungan yang

kemudiannya berkuasa di Palembang (Adat Temenggung) dan Datuk Perpatih

Nan Sebatang yang kemudiannya berkuasa di Pagar uyung (Adat Perpatih).

o Adat Temenggung diamalkan di semua negeri ke!uali Negeri Sembilan dan

daerah Naning di Melaka.

o "ukum adat ini meliputi segala aspek kehidupan# peraturan hidup# adat istiadat

dan hidup bermasyarakat.

o "ukum adat ini diper!ayai diba$a masuk sekitar abad ke %& Masihi dan

kemudiannya berkembang di negeri-negeri taklukan Melaka. 'ontoh ndang-

ndang *ohor yang diamalkan di *ohor dan Kedah# ndang-undang Pahang

dan ndang-undang ++ Perak di Perak. Adat Temenggung kemudiannya

diresapi dengan pengaruh ,slam dan hukum syarak bermahab Shaie.

"si#isi !

Perbezaan antara Adat Perpatih danAdat Temenggung

Bersi$at Matriachal%Patriachal !

Dalam Adat Perpatih kaum $anita mempunyai kedudukan dalam masyarakat

o Kaum $anita mempunyai hak dan keutaman dalam me$arisi harta

o Nasab keturunan /uga dikira melalui suku ibu

o Anak perempuan men/adi asas dalam $u/udnya suku.

Manakala0berbea Adat Temenggung kaum lelaki mempunyai kedudukan dalam

keluarga

7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

2/6

o Anak lelaki mempunyai hak dalam pe$arisan harta

o Susur galur keturunan dikira dari sebelah lelaki.

o

1elaki /uga berperanan sebagai ketua keluarga.

Perkah&inan !

Dalam Adat Perpatih suami dikenali sebgai orang Semenda

o bertanggung/a$ab menyediakan kediaman untuk isteri dan anak-anaknya

o tempat kediaman atau rumah kemudiannya men/adi hak isteri.

Manakala Adat Temenggung selepas perkah$inan isteri mesti mengikut suami dan

boleh tinggal bersama keluarga suami.

Tara$ perkah&inan !

o Dalam Adat Perpatih perkah$inan melibatkan berlainan suku kerana dianggap

bersaudara.

o Manakala Adat Temenggung perkah$inan dibenarkan dengan sesiapa saha/a

asalkan tidak melanggar hukum syarak.

Pentadbiran !

Adat Perpatih bersiat demokrasi

o kuasa dibahagi dari ba$ah ke atas 2 Perut# 3uapak# 1embaga dan ndang.

o Pemilihan ketua dilakukan dengan persetu/uan ketua yang berada di setiap

peringkat

o Perut akan memilih 3uapak# 3uapak memilih 1embaga# 1embaga memilih

ndang dan ndang memilih 4ang Di Pertuan 3esar.

Sebaliknya Adat Temenggung bersiat autokrasi (kuasa mutlak)

o hak istime$a memperkukuhkan kuasa sultan# !ontoh $arna.

o pentadbiran diketuai oleh ra/a0sultan dan dibantu oleh pembesar.

7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

3/6

o sultan melantik pembesar

o pembesar peringkat paling ba$ah ialah ketua kampung

o

sultan berperanan sebagai lambang perpaduan antara rakyat dan ketua negara

o anak lelaki sultan adalah pe$aris takhta

o sekiranya tiada anak lelaki# adik lelaki sultan akan me$arisi takhta

Perundangan !

Dalam Adat Perpatih undang-undang /enayah lebih bersiat pemulihan untuk

menyedarkan masyarakat

o kesalahan yang dilakukan boleh ditebus dengan membayar ganti rugi

o ganti rugi mengikut tahap seperti seorang yang di!ederakan akan dibayar

dengan ayam atau kambing# mangsa ke!urian akan memperolehi kembali

gantian barang-barangnya dan pembunuh akan menanggung kehidupan

keluarga mangsa.

o 4ang Dipertuan 3esar atau ndang saha/a yang boleh men/atuhkan hukuman

bunuh

Manakala Adat Temenggung berunsur pembalasan dan undang-undangnya lebih tegas

o hukuman terhadap pembunuhan ialah balasan bunuh# men!uri akan dipotong

tangan.

o "anya ra/a0sultan yang akan men/atuhkan hukuman bunuh.

Pembahagian 'arta !

Dalam Adat Perpatih "arta Milik Keluarga

o Pembahagian harta pusaka di$arisi daripada ibu kepada anak perempuan yang

men/adi asas $u/udnya suku.

o "arta pusaka turun temurun adalah kepunyaan suku.

7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

4/6

o "arta !arian harta yang diperoleh oleh pasangan sepan/ang perkongsian

hidup. *ika berlaku per!eraian harta dibahagi dua.

o "arta dapatan harta seia ada pada isteri sebelum berkah$in. *ika berlaku

per!eraian# harta kekal di tangan isteri.

o "arta pemba$aan harta yang dimiliki oleh suami sebelum berkah$in# bekas

isteri tidak boleh menuntut hartanya.

Manakala Adat Temenggung "arta Milik ,ndi5idu

o 3erdasarkan undang-undang ,slam dan memberi keadilan kepada semua pihak

.

o Anak lelaki berhak me$arisi harta pusaka denga kadar 607 berbanding anak

perempuan kerana berdasarkan tanggung/a$ab anak lelaki yang lebih besar

dalam keluarga.

o Anak perempuan berhak me$arisi sebahagian ke!il daripada harta pusaka %07

bahagian.

Kesimpulan !

o Adat Perpatih dan Adat Temenggung /elas mempunyai perbeaannya. 8alau

bagaimanapun# kedua-dua hukum adat mempunyai maksud yang sama iaitu

untuk melindungi anggota masyarakat# hidup dengan mematuhi peraturan#

berdisiplin# menghormati sesama manusia# mematuhi adat istiadat.

o Kedua-duanya merupakan hukum adat masih diamalkan hingga hari ini.

o Selepas kedatangan 3ritish# berlaku perubahan dalam amalan adat masyarakat

tempatan.

7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

5/6

Peranan institusi bera(a

Bincangkan peranan yang dimainkan )leh institusi bera(a dalam pentadbiran di

Tanah Melayu sebelum kedatangan pen(a(ah British 1*+,

P-./-.A0A.

%. Dalam hieraki masyarakat Melayu# a/a berada pada kedudukan yang paling tinggi

dan memainkan peranan yang penting untuk melaksanakan dan meli!inkan

pentadbiran.

6. Kedudukan a/a yang tinggi /uga dianggap sebagai simbol keagungan serta

ke$iba$aan sebagai pemerintah tunggal yang dikatakan berkuasa mutlak dalam

pemerintahannya.

7. a/a /uga dikatakan $akil Allah di bumi dan mempunyai kedaulatan dan

keistime$aan dan sebagai balasannya# rakyat hendaklah menyerahkan taat setia

sepenuhnya. a/a berkuasa dalam bidang politik# ekonomi dan sosial di Tanah Melayu

sebelum kedatangan 3ritish.

""#""

P)litik

%. a/a men/adi ketua kera/aan dan bertanggung/a$ab melaksanakan semua aspek

pentadbiran negeri.

6. 3aginda berperanan sebagai ketua dalam hal eh$al luar negeri dan berkuasa

mengesahkan sesuatu persetiaan dengan kuasa-kuasa asing melalui !op mohor yang

merupakan lambang kuasa ra/a yang memerintah. a/a bertindak melantik pembesar

bagi membantu menguruskan pentadbiran negara.

7. Dalam bidang perundangan dan kehakiman# a/a berperanan sebagai penggubal

undang-undang dan berperanan sebagai ketua hakim. Segala perintah dan arahan a/a

serta perakuan a/a# dianggap sebagai undang-undang dan baginda /uga

bertanggung/a$ab mengendali dan memutuskan hukuman daripada seke!il-ke!il

hukuman sehinggalah hukuman mati. 3aginda memelihara undang-undang dalam

negeri untuk menga$al kese/ahteraan rakyat.

9. Sebelum kedatangan pen/a/ah 3ritish di Tanah Melayu# ra/a melaksanakan kuasa

kera/aan pusat yang terhad dalam menguruskan hubungan luar.

&. a/a /uga bertindak sebagai ketua angkatan tentera dan bertanggung/a$ab

sepenuhnya untuk menga$al keselamatan bagi mengekalkan keamanan# kemakmurandan kese/ahteraan rakyat /elata. 3aginda bertanggung/a$ab menyediakan pasukan

http://sejarahstpm.blogspot.com/2013/12/peranan-institusi-beraja.htmlhttp://sejarahstpm.blogspot.com/2013/12/peranan-institusi-beraja.html

7/24/2019 Bincangkan Perbezaan Antara Adat Perpatih Dengan Adat Temenggung Yang Diamalkan Oleh Masyarakat Melayu

6/6

tentera melatih dan membekalkan peralatan sen/ata untuk memastikan negara

mempunyai yang se!ukupnya.

-k)n)mi

%. a/a bertindak menguruskan sumber ekonomi negara seperti mema/ukan sistempertanian se!ara komersil# menguruskan kegiatan perlombongan dan menguruskan

kegiatan perhutanan. Sumber-sumber ekonomi ini sangat penting kepada pendapatan

negara.

6. a/a /uga berkuasa mutlak dalam hal !ukai dan per!ukaian. 3aginda bertindak

memperkenalkan pelbagai /enis !ukai seperti !ukai tanah# !ukai hasil# !ukai

pelabuhan dan sebagainya.

7. 3erperanan sebagai pemodal dalam perdagangan dan eksport barang-barang

dagangan tempatan dan bergiat !ergas dalam akti5iti ekonomi perdagangan.

9. 3erkuasa mengeluarkan surat kebenaran membeli# men/ual# dan mema/ak !ukai

kepada pedagang.

&. 3aginda /uga membenarkan pelabur-pelabur yang berpengalaman dan memiliki

modal yang besar untuk menguruskan kegiatan ekonomi berpotensi.

)sial

%. 3erperanan sebagai ketua agama ,slam dan adat istiadat Melayu.

6. Mengurniakan anugerah kepada rakyat yang ber/asa kepada Sultan dan negeri.

7. 3erperanan mengesahkan sesuatu keputusan dalam Ma/lis Penasihat a/a.

9. a/a /uga bertindak menyediakan kemudahan dan keba/ikan kepada rakyat bagi

memastikan kehidupan rakyat yang selesa.

&. a/a /uga mempunyai adat istiadat yang perlu dipertahankan.

K-"MP20A.

%. a/a memainkan peranan yang sangat penting dalam menentukan kestabilan dan

kekuatan negara sebelum kedatangan pen/a/ah.

6. 3aginda mempunyai kuasa tertinggi dan dibantu oleh pembesar bagi menguruskan

pemerintahan negara ber/alan lan!ar.

7. Peranan a/a di Tanah Melayu semakin hilang apabila bermulanya !ampur tangan

3ritish ke atas Tanah Melayu pada tahun %:;9.