~[fii~rru~ - MAGISTER SENI FIB USUPENGHARGAAN Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak...

Transcript of ~[fii~rru~ - MAGISTER SENI FIB USUPENGHARGAAN Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak...

I

~.I,

.'

I.

~

I

MANGMANG: ANALISIS DAN PERBANDINGANSENIKATA DAN MELODI NYANYIAN RITUAL

KARO 01 SUMATERA UTARA

oleh

~[fii~rru~07002637

KUMALO TARIGAN

P~RPUSTAKAAN USU

Tesis yang diserahkan untukmemenuhi keperluan bagi Ijazah

Sarjana Sastera

Mei 2006

Kumao Tarigan : Mangmang analisis dan perbandingan senikata dan melodi nyanyian...,2006. USU e-Repository © 2008
iii

PENGHARGAAN

Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak terhingga, saya

sampaikan kepada yang berbahagia, Prof. Tan Sooi Beng, penyelia utama,

yang penuh sabar dan kasih serta banyak meluangkan masa untuk member;

tunjukajar dan arahan sehingga saya boleh menyelesaikan kajian ini.

Penghargaan dan terima kasih, saya sampaikan kepada semua pegawai dan

kaki tangan di Institut Pengajian Siswazah. Penghargaan dan terima kasih,

saya sampaikan kepada Pusat Pengajian Seni, terutama Dekan dan Timbalan

serta semua pensyarah, terutama, Prof. Mohd. Ghouse bin Nasuruddin, Prof.

Madya Dr. Zakaria Ali, Prof. Madya Dr. Abdul Samat Salleh, serta semua staf

dan pegawai. Penghargaan dan terima kasih, saya sampaikan kepada semua

staf dan pegawai Pusat Bahasa, Pusat Komputer, Perpustakaan I,

Perpustakaan II, dan Pusat Kesihatan USM, terutama, Dr. Nurul dan Dr Tan

serta semua pihak yang telah memberikan bantuan dan kerjasama daripada

Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang Malaysia, dalam usaha menyiapkan

kajian ini. Penghargaan yang serupa, saya sampaikan kepada semua pegawai

di Universitas Sumatera Utara, Fakultas Sastra dan Jurusan Etnomusikologi,

Medan-lndonesia. terutama, Rektor Universitas Sumatera Utara, Prof.

Chairuddin P. Lubis, DTH&M, Sp.A (K)., yang telah memberi izin dan bantuan

dana, Dekan Fakultas Sastra USU, Prof. Dr. Bahren Umar Siregar, dan Ketua

jurusan Etnomusikologi FS. USU, Drs. Mauly Purba, MA, PhD., yang telah

memberi izin dan sokongan sehingga saya boleh menjalankan kajian ini.

Penghargaan dan terima kasih juga saya sampaikan kepada kedua-dua

orang tua, bapa: Teku Tarigan, ibu: Teranah br Karo, Allahyarhamah ibu

xxix

MANGMANG: ANALISIS DAN PERBANDINGAN SENIKATA DAN MELODINYANYIAN RITUAL KARO 01 SUMATERA UTARA

ABSTRAK

Penyelidikan ini mengenai analisis dan perbandingan senikata dan

melodi mangmang satu nyanyian ritual pada masyarakat Karo. Mangmang

merupakan sejenis nyanyian vokal solo tanpa iringan alat muzik. Orang yang

menyajikan mangmang adalah bomoh apabila menjalankan upacara ritual

untuk perubatan. Asas penyajian mangmang adalah kepercayaan semulajadi

masyarakat Karo. Terdapat tiga buah mangmang menjadi korpus untuk analisis

dan perbandingan dalam tesis ini. Satu mangmang disajikan oleh seorang

bomoh pada masa menjalankan erpangir ku /au (upacara ritual penyucian diri).

Dua mangmang disajikan oleh dua orang bomoh pada masa menjalankan

ra/eng tendi (upacara ritual memanggil roh manusia). Menganalisis dan

memperbandingkan mangmang dijalankan dengan pendekatan sistematik yang

dilihat secara khas pada bahagian-bahagian nyanyian pendek mengikut

kesamaan kandungan dan fungsi.

Analisis menunjukkan bahawa pada nyanyian mangmang unsur senikata

lebih penting daripada unsur meJodi. Melodi mangmang, bersifat berdeklamasi

atau bermelodi dengan gaya silabik dan melismatik. Ciri-ciri nyanyian

mangmang, termasuklah melodi yang berasaskan skel 5-pic, 4-pic, 3-pic, atau

2-pic; dan beberapa jenis kontur. Senikata mempunyai kandungan yang

berguna bagi memenuhi keperluan bomoh. Terdapat kandungan yang terlalu

penting pada satu atau beberapa frasa melodi yang disebut nyanyian asas.

Nyanyian asas pada mangmang penyucian diri terdapat tigabelas. Sementara

•

xxx

nyanyian asas pada kedua-dua mangmang memanggil roh manusia limabelas

dan sepuluh.

Perbandingan mangmang daripada dua jenis upacara ritual dan dua

orang bomoh menunjukkan variasi nyanyian, seperti skel dan kandungan

senikata. Variasi senikata pada nyanyian asas daripada dua jenis upacara ritual

mengikut kandungan yang sama wujud kerana penambahan kata, mengguna

kata bersinonim dan penambahan ayat yang menjadi senikata mangmang.

Mengikut kesamaan fungsi nyanyian asas, variasi senikata wujud kerana

bomoh mengguna kata-kata mengikut keperluannya selaras dengan upacara

ritual tertentu. Sementara variasi melodi nyanyian asas mengikut kesamaan

kandungan dan fungsi kerana terdapat perbezaan pergerakan pic pada melodi.

Terdapat 5 (lima) aspek yang menyokong wujudnya variasi nyanyian pada dua

jenis upacara ritual, iaitu, 1) penyajian mangmang yang bersifat improvisasi, 2)

keadaan upacara ritual, 3) alasan dan tujuan menjalankan upacara ritual, 4) alat

dan bahan yang mesti dilengkapi mengikut jenis upacara ritual dan 5) legenda

dan kaedah dalam upacara ritual berkenaan.

Perbandingan dua mangmang daripada dua orang bomoh dilihat pada

nyanyian asas mengikut kesamaan kandunqannya. Variasi senikata nyanyian

asas mangmang daripada dua orang bomoh mengikut kandungan wujud

kerana perbezaan pilihan kata dan perbezaan menciptakan melodi. Perbezaan

senikata pada kandungan yang sama berlaku kerana perbezaan prinsip

memperkembangkan kandungan nyanyian asas. Variasi melodi wujud kerana

terdapat pergerakan pic yang berbeza daripada mode yang sama. Kedua-dua

pekara ini menyebabkan variasi lebih ketara pada beberapa nyanyian asas. Hal

•

xxxi

in; berlaku kerana pembelajaran seorang bomoh sehingga mempunyai

pandangan sendlri terhadap semua yang berhubungkait dengan mangmang.

xxxii

MANGMANG: ANALYSIS AND COMPARISON OF TEXTS AND MELODIESOF THE RITUAL SONGS OF THE KARO IN NORTH SUMATRA

ABSTRACT

This thesis analyzes and compares the texts and melodies of

mangmang, a type of ritual song in Karo society. Mangmang is solo vocal

music which has no instrumental accompaniment. Based on animism,

mangmang is sung by shamans in the ritual ceremonies for healing the sick.

Three types of mangmang studied in this thesis include one mangmang sung in

the erpangir ku /au (cleaning the body) ritual and two sung in the ra/eng tendi

(calling the human being spirit) ritual. This study uses the systematic approach

of analysis and compares sections of short melodies which have similar content

and functions.

Analyses of the mangmang show that texts are more important than

melodies. The melody of the mangmang can be c1asified as declamatory or

melodic and can be sung melismatically or syllabically. The melodic songs are

based on 5, 4, 3, or 2 pitches and different types of melodic contours. The texts

of the mangmang follow the content of the specific ritual ceremony. Melodic

phrases accompanying important texts are referred to as basic melodies. There

are thirteen basic melodies in the mangmang of erpangir ku/au, while the two

mangmang of ra/eng tendi consist of fifteen and ten basic melodies each.

A comparison of the three mangmang sung in two rituals by two

shamans show that they differ in terms of scale and textual content. Differences

in the text are a result of additional words, the use of synonyms, additional

~[fii~rru~ - MAGISTER SENI FIB USUPENGHARGAAN Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak...

Documents

Transcript of ~[fii~rru~ - MAGISTER SENI FIB USUPENGHARGAAN Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak...