Garis Panduan Umum Wabak Penyakit-Penyakit Bawaan Makanan Dan Air Di Malaysia

By :

NOR AZMI BIN SHARBINILecture :

Mr. Goh

1) PENGENALAN

1.1. Epidemologi Ringkas.

1.2 Faktor-faktor Yang Menyebabkan Wabak.

1.3 Prinsip Asas Pengawalan Wabak.

2) ORGANISASI PENGURUSAN WABAK

2.1. Peringkat Daerah

2.1 Hospital.

2.2 Peringkat Negeri.

2.3 Peringkat Kementerian (Jabatan Kesihatan Awam).

3) PROSEDUR PENYIASATAN DAN KAWALAN

Langkah 1 : Penentuan Diagnosis.

Langkah 2 : Penentuan kewujudan epidemik atau wabak.

Langkah 3 : Menghubungkan wabak mengikut masa, tempat dan orang.

Langkah 4 : Mendefinisikan kes.

Langkah 5 : Membentuk Hipotesis sementara.

Langkah 6 : Merancang penyiasatan epidemiologi yang lengkap.

Langkah 7 : Menjalankan penyiasatan.

Langkan 8 : Membuat analisa dan interpretasi data.

Langkah 9 : Menguji hipotesis dan membuat kesimpulan.

Langkah 10 : Menggerak serta melaksanakan langkah kawalan.

Langkah 11 : Menulis laporan.

Garispanduan ini pada dasarnya bertujuan untuk memberikan panduan asas kepada anggota-anggota kesihatan dalam menengani wabak serta menyeragamkan pendekatan pengurusan wabak yang meliputi aspek-aspek persediaan, penyisatan, pengawalan, dan penulisan laporan, bagi semua penyakit bawaan makanan dan air.

Insiden penyakit bawan makanan secara global sukar untuk diangarkan.

- 1.8 juta orang mati setiap tahun disebabkan cirit-birit termasuk kolera.

( 90% adalah kanak-kanak)

Enam panyakit utama yamg dipantau di malaysia ialah Cirit-birit (Acute Gastro Enteritis – AGE),Kolera , Tifoid, Hepatitis A, Disenteri dan Keracunan Makanan.

Umumnya Penyakit-panyakit ini telah menunjukkan tren penurunan semenjak 10 tahun yang lalu (1995-2005).

1)Permis dan pengendali makanan yang tidak higenik

2)Pencemaran makanan

3)Penguatkuasa akta-akta berkaitan tidak menyeluruh dan seragam

4)Bekalan air selamat dan tahap kebersihan alam sekitar yang rendah

Di dalam konteks semasa di Malaysia, 10 prinsip asas perlu dilaksanakan dalam mempastikanwabak dapat segera di bendung dan mengelak berulang semula pada masa hadapan:

1. Diagnosis awal dan perawatan yang segera.

2. Pengurusan data yang berkesan.

3. Penggunaan tandas yang sempurna.

4. Liputan bekalan air selamat yang meluas.

5. Pemeliharan kebersihan persekitaraan.

6. Kesempurnaan Struktur premis makanan.

7. Almalan pengendalian makanan yang bersih.

8. Pendidikan kesihatan yang intensif.

9. Penguatkuasaan perundangan.

10. Penglibatan semua pihak.

2.1. Peringkat Daerah.

2.1. Hospital.

2.2. Peringkat Negeri.

2.3. Peringkat Kementerian

(Jabatan Kesihatan Awam).

Setiap pejabat kesihatan daerah di kehendaki menubuhkan Pasukan tindakan Cepat

(Rapid Respone Team – RRT).

Penamaan semula kepada Pasukan Kawalan Wabak Pejabat Kesihatan Daerah.

Di Ketuai oleh Pegawai Kesihatan Daerah atau Pegawai Kesihatan.

Peranan dan fungsi RRT ;

- Persediaan menengani wabak.

- Penilaian situasi dengan cepat.

- Penyiasataan wabak.

- Aktiviti-aktiviti kawalan dan menyediakan laporan serta cadangan-cadangan yang berkaitan.

PKD bertanggungjawap secara langsung kepada Pengarah Kesihatan Negeri dan Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Kesihatan Awam) dengan melaporkan semua kerja-kerja kawalan yang dilaksanakan di daerah beliau setiap hari atau bila-bila masa.

Selepas menerima makluman atau notifikasi mengenai kewujudan wabak atau kemungkinan wabak di sesebuah daerah, Pegawai Kesihatan Daerah perlu mengambil tindakan-tindakan berikut :

a) Tindakan Umum. b) Tindakan Teknikal. c) Penyeliaan. d) Bekalan dan Kelengkapan. e) Menyediakan dan Menghantaran Laporan. f) Kerjasama antara Jabatan.

i. Apabila menerima maklumat wabak daripada media/komuniti, gerakan Pasukan Penilian Cepat(RAT) untuk mengesahkan kewujudan wabak.

ii. PKD dikehendaki meneliti ,dan jika perlu memanggil mesyuarat khusus bagi membincangkan laporan yang di terima.

iii. Jika wabak disahkan, tubuhkan bilik gerakan di pejabat kesihatan Daerah bagi tujuan menyelaras dan mengawasi semua kerja-kerja Kawalan wabak yang di jalankan.

iv. Memanggil mesyuarat RRT serta merta. PKD menjelaskan kedudukan wabak yang dihadapi, tindakan yang perlu diambil serta beberapa arahan mutakhir yang perlu dipatuhi oleh semua kakitangan.

v. Berhubung dengan Pengarah hospital berdekatan, Memaklumkan perkembangan terbaru.

vi. Memaklumkan kepada PD atau Ketua jajahan selaku Pengerusi jawatankuasa Wabak Daerah.

vii. Jika perlu, semua cuti kakitangan dibekukan dan kakitangan yang bercuti hendaklah dipanggil bertugas.

viii. Memastikan maklumat,arahan dan pergerakan pasukan kawalan wabak adalah datangnaya dari Bilik Gerakan Pejabat Kesihatan Daerah sahaja.

xii. Bilik Gerakan hendaklah dibuka mengikut keperluan dan perlu ada petugas setiap masa.wabak yang serius memerlukan bilik gerakan dibuka 24 jam.

i. Gerakkan semua sumber yang ada (kakitangan, kenderaan, peralatan, ubat-ubatan) supaya RRT dapat berfungsi dengan sempurna.

ii. Menggerakkan , atau sekiranya belum ada, menubuhkan segera pasukan- pasukan KWPKD. PKD hendaklah memberikan maklumat yang jelas mengenai peranan setiap pasukan.

iii. Jika paelu, dptkan bantuan teknikal dari pakar perubatan kesihatan awam (Epidemiologi) negeri, pakar klinik, dan pakar mikrobiologi dari hospital, pegawai teknologi makanan atau lain-lain pegawai.

iv. Lengkapkan bilik gerakan dengan ‘ spot-map’ dan pembawa, kdudukan sumber bekalan air masyarakat, senarai petugas mengikut pasukan, jadual tugas, senarai kenderaan utk diguna dan no tel pejabat pegawai penting peringkat daerah dan negeri.

vi. Mengenalisis semua laporan penyisatan kes dan cuba utk mencari kaitan epidemilogi bagi setiap kes/pembawa.

vii. Meneliti semua notifikasi dan membandingkan dengan kes yang ada.

vii. PKD atau PED perlu mengetuai setiap perbincangan supaya menjurus kepada pengenalpastian sumber pencemaran.

ix. Jika perlu, PKD atau PPKP mengeluarkan arahan penutupan permis di bwah APPPB 1988 atau pun Akta Makanan 1983.

x. Periksa semua laporan setiap pasukan, pastikan kerja-kerja dijalankan dengan sempurna,pensampelan makanan atau minuman disyaki telah dibuat dan dihantar ke makmal

xi. Maklumat kepada media massa tidak boleh diberikan kecuali atas arahan atau kelulusan PKN. Bagi mengelakkan berlakunya percanggahan maklumat.

i. Membuat lawatan kelapangan bagi mengetahui dengan lebih jelas kawasan-kawasan yang terlibat,mengenal pasti masalah yang

di hadapi oleh petugas.

ii. Semak jadual kerja dan pencapaian harian setiap pasukan kawalan supaya pembahgian tugas sentiasa adil dan seimbang.

iii. Memastikan semua petugas sentiasa berada dalam keadaan bersedia untuk dihubungi atau diminta pendapat.

i. Mengarahkan PPKP kanan menyemak semua kelengkapan, peralatan ubat dan juga vaksin yang diperlukan oleh semua pasukan dan memastikan cukup berfungsi dengan baik.

ii. Membuat pesanan tempatan untuk membeli beberapa peralatan tambahan yang diperlukan segera.

iii. Memastikan semua kenderaan dalam keadaan baik.

iv. Membuat keputusan kelayakan elaun lebih masa atau elaun harian petugas.

v. Keperluan makanan dan minuman kakitangan bertugas.

i. Memaklumkan kejadian wabak melalui telefon atau sms atau email kepada PKN bila sahaja notifikasi diterima.

ii. Menyedia dan menghantar borang Laporan Awal wabak Penyakiy-Penyakit Bawaan Air Dan Makanan kepada Pejabat PKN dalam masa 24 jam setelah notifikasi diterima.

iii. Menghantar Laporan Harian Kedudukan Kes/Pembawa dan aktiviti Kawalan wabak mengikut borang-borang yang telah ditetapkan kepada Bilik Gerakan PPKN.

v. Memberikan arahan yang lengkap dan terperinci kepada Bahagian Kecemasan Dan wan mengenai tanda-tanda,kriteria diagnosis dan cara perawatan pesakit bagi penyakit-penyakit yang berkaitan.

vi. Memastikan makmal mempunyai peralatan yang lengkap.

vii. Mengarahkan makmal supaya memeklumkan segera melalui telefon sebarang keputusan yang positif kepada Bilik Gerakan wabak, PKD.

viii. Mempertingkatkan kebersihan keseluruhan di hospital, Khususnya di sekiling wad pengasingan.

ix. Hadkan lawatan pelawat ke wad pengasingan.

x. Semua keutamaan perkhidmatan hendaklah kepada pengawalan wabak yang berlaku.

xi. Sebarang urusan berkaitan caj rawatan dan kemasukan pesakit bagi penyakit berjangkit ke wad hendaklah dirujuk kepada Fees(Medical) Order 1982, Fees Act 1951.

xii. Dalam apa juga keadan, kerjasama dan hubungan dengan PKD hendaklah diutamakan.

Pegawai Kesihatan Daerah

Pegawai Kesihatan(Epidemiologi) Daerah

Penolong Pegawai KesihatanPersekitaran U32/36

Pasukan Peniilian Cepat* (Rapid Assesment Team –RAT)

Sekretariat(Petugas Bilik Gerakan)

Pasukan Pengesanan kes Pasukan Kawalan

Pasukan Pendidikan Kesihatan

Pasukan Penguatkuasa

Pasukan SiasatanKes

* RAT boleh dianggotai oleh: 1. Pegawai Kesihatan Daerah. 2. Pegawai Kesihatan (Epidemiologi) Daerah. 3. PPKP yang Berkenaan.

CARTA ORGANISASI PASUKAN PENGURUSAN WABAKDI PEJABAT KESIHATAN DAEAH

Pengarah hospital adalah bertanggungjawap terhadap semua aktiviti di hospital.

Sebaik sahaja menerima maklumat dari PKD atau PPKN, Pengarah Hospital hendaklah mangambil

langkah-langkah berikut :-

i. Memaklumkan kepada semua ketua-ketua jabatan berkaitan di hospital tersebut supaya berjaga-jaga

menebgani wabak.

ii. Menghantar laporan harian kedudukan kes/pembawa mengikut borang-borang yang telah ditetapkan

kepada Bilik Gerakan PKD.

FWBD/UMU/BG/002 (H) (Pindaan 2006)

FWBD/UMU/BG/003 (Pindaan 2006)

iii. Mengatur keperluan tertentu sekiranya wad pengasingan khusus dikhendaki dibuka.

iv. Melaksanakan langkah berwaspada terhadap sebarang bentuk jangkitan sekunder di hospital.

v. Memberikan arahan yang lengkap dan terperinci kepada bahagian kecemasan dan wad mengenai

tanda-tanda, cara perawatan pesakit bagi penyakit yang berkaitan.

iv. Melaksanakan langkah berwaspada terhadap sebarang bentuk jangkitan sekunder di hospital.

v. Memberikan arahan yang lengkap dan terperinci kepada bahagian kecemacan dan wad mengenai

tanda-tanda, cara perawatan pesakit bagi penyakit yang berkaitan.

vi. Memastikan makmal mempunyai peralatan yang lengkap.

vii. Mengarahkan makmal supaya memaklumkan segera melalui telefon sebarang kepytusan yang positif

kepada Bilik Gerakan Wabak, PKD.

viii. Mempertingkatkan kebersihan keseluruhan di hospital, khususnya di sekeliling wad pengasingan.

ix. Hadkan lawatan pelawat ke wad pengasingan.

x. Semua keutamaan perkhidmatan hendaklah kepada Pengawalan Wabak yang berlaku.

xi. Dalam apa juga keadaan, kerjasama dan hubungan dengan PKD hendaklah diutamakan.

Pakar Perubatan Kesihatan Awam (epidemiologi) Negeri perlu bertindak sebagai petugas utama bagi pihak Pengarah dan Timbalan PKN (Kesihatan Awam) mengurus segala perkara berkaitan wabak penyakit berjangkit di seluruh negeri.

Sebaik Sahaja Menerima makluman atau notifikasi dari daerah berhubung kejadian wabak penyakit di sesuatu kawasan.PKN hendaklah mengambil langkah-langkah berikut :

i. Memaklumkan kepada Unit kawalan Penyakit Bawaan Makanan dan Air, Cawangan Penyakit Berjangkit atau

Cawangan Survelan, Bahagian Kawalan Penyakit, Jabatan Kesihatan Awam, KKM mengenai wabak tersebut

melalui penghantaran Borang Laporan Awal wabak. –


ii. Memaklumkan kepada lain-lain PKD dan Pengarah Hospital mengenai wabak yang dilaporkan.

iii. Memanggil dan mempengerusikan mesyuarat (Rapid Respones Team – RRT) dan memaklumkan Keadaan semasa,

menjelaskan tugas dan tanggungjawap masing-masing.

iv. Mengarahkan semua kakitangan menumpuhkan perhatian kepada kawalan wabak. (Keanggotaan jawatankuasa)

v. mengarahkan pengoperasian Bilik Gerakan wabak Pejabat PKN untuk uusan pemantauan.

vi. Memaklumkan secara lisan diikuti laporan bertulis kepada Setiausaha Kerajaan Negeri atau EXCO

Kesihatan mengenai wabak yang berlaku.

vii. Memastikan semua bekalan dan peralatan adalah cukup.

vii. Memenggil mesyuarat Pegawai-pegawai Kesihatan Daerah dan Pengarah-pengarah hospital untuk menjelaskan

keadaan wabak.

ix. Membuat lawatan ke lapangan terbang dan berbincang dengan petugas-petugas di daerah mengenai tindakan kawalan

yang diambil.

x. Menghantar Laporan Harian kerja kawalan wabak seluruh negeri kepada Bahagian Kawalan Penyakit,KKM.

FWBD/UMU/BG/OO2 (Pindaan 2004)



xi. Mengumpul Laporan Berkala yang di sediakan oleh daerah-daerah, membuat ulasan dan kesimpulan untuk peringkat

negeri dan menghantarnya ke kementerian.

xii. Mengumpul laporan Akhir wabak dari daerah-daerah, membuat ringkasan keseluruhan dan menghantarnya

kepada Bahagian Kawalan Penyakit,KKM dalam masa 1 Bulan. Selepas sesuatu wabak tamat.

Di antara langkah-langkah utama yang perlu di ambil oleh Kementerian adalah :

i. Memastikan laporan awal wabak serta laporan aktiviti kawalan di lapangan dihantar oleh negeri mengikut

format yang di berikan dan tepat pada waktunya.

ii. Membuat analisis wabak setiap hari dan mengedarkannya kepada Pengarah Kawalan Penyakit, Timbalan

Ketua Pengarah Kesihatan (Kesihatan Awam) , Ketua Pengarah Kesihatan dan Pejabat Menteri

Kesihatan untuk tindakan lanjut.

iii. Sentiasa berhubung rapat dengan lain-lain jabatan bagi memastikan tindakan bersepadu dapat

di laksanakan dengan baik. Sprt Jbt Kimia, Jbt Bekalan air dan lain jabatan yang berkaitan.

iv. Memastikan bekalan bahan-bahan pendidikan kesihatan serta keperluan lain untuk kerja kawalan wabak

adalah mencukupi di setiap negeri.

v. Mengeluarkan kenyataan serta peringatan semasa mengenai langkah-langkah yang perlu diambil oleh

masyarakat bagi membendung wabak.

vii. Menyelaraskan bekalan bantuan dari lain-lain tempat untuk dihantar ke kawasan wabak apabila menerima permintaan dari kawasan berkenaan.

viii. Bantuan pakar dari luar negara boleh didapati melalui bantuan“Regional Office, WHO” di Kuala Lumpur.

ix. Jika keadaan amat kertikal, Menteri akan membuat pengisytiharan rasmi kewujudan wad di sesuatu tempat.

x. Anggota Unit Kawalan Penyakit bawaan Makanan dan Air dan cawangan survelan hendaklah selalu berbincang untuk memastikan keadaan sebenar wabak dan tindakan yang perlu diambil.



Langkah 3 : Menghubungkan wabak mengikut masa, tempat dan orang.

Langkah 4 : Mendefinisikan kes.

Langkah 5 : Membentuk Hipotesis sementara.


Langkah 7 : Menjalankan penyiasatan.

Langkan 8 : Membuat analisa dan interpretasi data.

Langkah 9 : Menguji hipotesis dan membuat kesimpulan.

Langkah 10 : Menggerak serta melaksanakan langkah kawalan.

Langkah 11 : Menulis laporan.

Sebelas Langkah Tindakan :

Langkah ini penting kerana sesetengah penyakit mungkin mempunyi ciri-ciri yang hampir sama dan kesalahan diagnosis mungkin berlaku.

Ada Juga pesakit yang tidak mempunyi prestasi (gejala/tanda penyakit) secukupnya bagi membolehkan dijadikan asas dalam diagnosis klinikal.


Tindakan : Pegawai kesihatan Daerah,Pegawai Kesihatan

Epidemologi Daerah,Pegawai Perubatan dan Kesihatan

atau PPKP U32/36 Pasukan RAT Daerah.




atau PPKP U32/36 Pasukan RAT Daerah.

Bandingkan kejadian kes yang dilaporkan sedang berlaku dengan kes seblum ini dalam komuniti dan keadaa yang sama. Jika terdapat peningkatan yang ketara maka itu dikira sebagai satu wabak.

Bagi kes seperti Kolera kewujudan 1 kes atau 1 episod sudah dikira sebagai wabak.

Bagi kes seperti Hepatitis A, serta Tifoid memerlukan angkah yang lebih banyak dan bandingkan Median 5 tahun sebelum atau pun ‘Moving Median’ minggu-minggu terdahulu kerana kejadiannya di kebanyakan tempat di malaysia adalah endemik.

Langkah 3 : Menghubungkan Wabak mengikut masa, tempat dan orang.



atau PPKP U32/36 Pasukan RAT Daerah.Analisis segera perlu dibuat berlandaskan 3 unsur di atas supaya membolehkan hipotesis sementara dibuat mengenai punca, cara jangkitan serta jangkamasa wabak berlaku.

Gunakan Borang FWBD/UMU/BG/007 dan FWBD/KRM/BG/001 (Pindaan 2006).

Maklumat awal siasatan kes harus berupaya menjawap persoalan berikut:-

a) Berkaitan masa,

b) Berkaitan tempat,

c) Berkaitan siapa (kes) terlibat

Langkah 4 : Mendefinisikan kes

Tindakan : Pegawai kesihatan Daerah, atau Pegawai Kesihatan

Epidemologi Daerah.

Definisi bagi setiap kes yang dilaporkan atau ditemui dibahagikan kepada 3 kategori berikut :i. Kes yang disyaki.ii. Kes yang berkemungkinan.iii. Kes yang disahkan.

Definisi kes perlu mengambil kira faktor-faktor biasa seperti presentasi (gejala/tanda penyakit) klinikal pesakit, masa pendedahan atau masa bermulanya penyakit dan tempat pendedaha penyakit kepada punca jangkitan.

Langkah 5 : Membuat hipotesis sementera.

Tindakan : Pegawai kesihatan Daerah, atau Pegawai Kesihatan

Epidemologi Daerah.

Hipotesis adalah satu penyataan, andaian terbaik ileh penyiasat, dengan menggunakan maklumat yang dikumpul, mengenai penjelasan kejadian sesuatu peristiwa.Umumnya dihasilkan berkaitan agen/etiologi yang disyaki, punca kes, tempoh pendedahan kepada punca, bentuk penularan , dan penduduk atau komuniti yang terdedah kepada risiko jangkitan.Untuk membentuk hipotesis sementara :1. Kenalpasti objektif kawalan wabak.2. Kenalpasti maklumat yang berkaitan dengan objektif.3. Rumuskan kesimpulan yang munasabah dari maklumat yang didapati.Memerlukan membuat perbandingan di antara taburan kes-kes yang sebenar diketahui dan yang sedang berlaku dengan taburan yang dijangka akan berlaku secara teori.


Tindakan : Pegawai kesihatan Daerah,Pegawai Kesihatan Epidemologi Daerah, PPKP U32/36 (CDC)

Teliti data-data yang telah dikumpulkan dan kenalpasti apakah maklumat tambahan yang diperlukan serta apakah sumber yang boleh didapati bagi membolehkan uian terhadap hipotesis dibuat.

Bertujuan mengumpul maklumat berkaitan perumah dan persekitaran serta agen penyebab penyakit dan persekitaraannya.Soalan berkaitan perumah dan persekitarannya bermula dengan Apa(what), Bila(when), Kenapa(way), dan Di mana(Where)Soalan berkaiyan agen dan persekitarannya bermula dengan Apa(What), Di mana(Where), Bagaimana(How), Kenapa(Why).Seperti contohnya :a) Temubual Pesakit dan Subjek Kawalan, b) Mengenalpasti Punca Pencemaran, c) Menentukan Faktor-faktor Penyumbang Kepada Wabak.

Langkah 7 : Menjalankan penyiasatan

Tindakan : Pasukan Siasatan Kes.

Langkah 8 : Membuat analisis deskriptif dan interprestasi data

Tindakan : Pegawai Kesihatan Daerah, atau Pegawai Kesihatan Epidemiologi Daerah

Selepas laporan awal diterima (untuk menentukan diagnosis dan mengesahkan kewujudan wabak),

Selepas penyiasatan awal (untuk membentuk hipotesis), semasa penyiasatan (untuk membentuk hipotesis), dan selepas penyisatan (untuk menguji hipotesis).

Kejadian sesuatu wabak selalunya dihuraikan dalam bantuk masa (time), tempat (place), siapa (who).

Hipotesis yang dibentuk seperti dilaksanakan dalam langkah 5 hendaklah diuji kebenarannay.

Terdapat beberapa cara statistik bagi menguji kebenaran hipotesis berkenaan :

1. Dengan membandingkan kadar serangan (attack rate) di antara yang terdedah kepada faktor

atau makanan yang ditentukan dan yang tidak terdedah kepada makanan tersebut.

2. Dengan kajian Epidemiologi secara analitik (analytical study) adalah disyorkan.kajian boleh

samada dalam bentuk Cohort ,iaitu secara prospective atau retospective, niali yang di pakai

adalah Relative Risk (RR), atau pun Case-control, nilai yang di pakai adalah Odds ration (OR)

Kegagalan membuktikan hipotesis boleh berlaku dalam beberapa keadaan seperti

a) Hipotesis mungkin salah.

b) Hipotesis mungkin betuk tetapi penyataan yang dibuat adalah silap.

c) Metodologi kajian yang kurang tepat.

d) Beberapa maklumat perlu tidak ada bagi membantu ujian statistik berkenaan.

Langkah 9 : Menguji hipotesis dan membuat kesimpulan

Tindakan : Pegawai Kesihatan Daerah, atau Pegawai Kesihatan Epidemiologi Daerah.

Apabila punca jangkitan dan cara jangkitan telah dikenalpasti dengan jelas, maklumat tersebut hendaklah dimaklumkan kepada Pasukan Kawalan Wabak.

Jika makanan tercemar menjadi punca jangkitan, makanan tersebut hendaklah dimusnahkan.

Jika premis yang berkaitan secara langsung dengan wabak atau pencemaran makanan berkenaan,hendaklah ditutup dengan kuasa-kuasa yang diberikan di bawah Akta Pencegahan dan pengawalan penyakit Berjangkit 1988.

Jika Punca air minum telah tercemar, penggunaannya perlu ditamatkan serta merta.

Langkah 10 : Menggerakkan serta melaksanakan langkah kawalan


Langkah 11 : Menulis laporan


Bagi episod Keracunan Makanan, Borang siasatan FWBD/KRM/BG/001 (Pindaan 2006) .

Laporan akhir hendaklah dihantar ke Pejabat Pengarah Kesihatan Negeri dan seterusnya ke Unit Kawalan Penyakit Bawaan Makanan dan Air, KKM dalam tempoh 1 Bulan


BORANG LAPORAN AWAL WABAK PENYAKIT BAWAAN AIR DAN MAKANAN DI MALAYSIA

Daerah Kesihatan: Negeri: Tarikh:

1. PENYAKIT :

2. TARIKH/MASA ONSET KES PERTAMA DILAPORKAN: / / Petang

3. TARIKH/MASA NOTIFIKASI: / / Malam

4. TEMPAT BERLAKU:

5. BILANGAN ORANG TERLIBAT:

Pecahan Kes Mengikut Umur & Jantina Kumpulan Umur Lelaki Perempuan 0 hingga 1 tahun:

1hingga 5 tahun:

6 hingga 18 tahun:

19 hingga 50 tahun:

50 keatas:

orang

orang

orang

orang

orang

orang

orang

orang

orang

orang

Bil. Terdedah : orang

Bil. Kes : orang

Bil. Dirawat : orang

Bil. Masuk Wad : orang

Bil. Mati : orang

JUMLAH orang orang

6. GEJALA KLINIKAL: [Sila nyatakan secara ringkas majoriti pesakit]

7. TINDAKAN DIAMBIL: a) Contoh makanan dihantar untuk analisa Ya (Bilangan: ) Tidak b) a) Contoh air dihantar untuk analisa

Ya (Bilangan: ) Tidak

c) Spesimen pesakit dihantar: Vomitus Ya (Jenis analisa: ) Tidak Najis Ya (Jenis analisa: ) Tidak Darah Ya (Jenis analisa: ) Tidak Rectal Ya (Jenis analisa: ) Swab Tidak

d) Penutupan premis Ya Tarikh: / / Pagi Akta : AKPPPB 88/Makanan Bilangan : buah (Nyatakan: ) Tidak e) Lain-lain:

8. RUMUSAN AWAL (yang disyakki terlibat dalam wabak)

a) Agen aetiologi :

b) Punca Jangkitan :

c) Faktor penyumbang kepada wabak :

9. ULASAN PEGAWAI KESIHATAN DAERAH (secara ringkas jelaskan kaitan epidemiologi wabak tersebut)

10. ULASAN PEGAWAI EPID NEGERI

11. PEGAWAI PELAPOR (DAERAH)

Nama : Jawatan : PPKP Alamat Pejabat : Tarikh: / / Petang

12. PEGAWAI PELAPOR (NEGERI)

Nama : Jawatan : Alamat Pejabat : Tarikh: / / Pagi

Sila E-mail/faks laporan ini secepat mungkin ke Jab. Kesihatan Negeri

Borang Laporan Awal wabak.FWBD/UMU/BG/001 (Pindaan 2006)

BORANG LAPORAN AWAL WABAK PENYAKIT BAWAAN MAKANAN DAN AIR DI MALAYSIA

Daerah Kesihatan: Negeri: Tarikh:

No. Daftar Episod Daerah (Jika KRM): - - -

1. TARIKH/MASA ONSET KES PERTAMA DILAPORKAN: 2. TARIKH/MASA NOTIFIKASI:

/ / AM / PM / / AM / PM

3. NAMA & ALAMAT PREMIS TEMPAT BERLAKU:

4. BILANGAN ORANG TERLIBAT Pecahan Kes Mengikut Umur & Jantina

i. Bil. terdedah : orang Kumpulan Umur Lelaki Perempuan ii. Bil. kes : orang 0 hingga 1 tahun: orang orang

(Kadar Serangan) : % 1hingga <5 tahun: orang orang

iii. Bil. dirawat : orang 5 hingga <19 tahun: orang orang

iv. Bil. Masuk wad : orang 19 hingga <25 tahun: orang orang

v. Bil. mati : orang 25 hingga <55 tahun orang orang 55 - <65 tahun: orang orang

65 tahun keatas: orang orang JUMLAH: orang orang

5. GEJALA KLINIKAL:

[nyatakan peratus (%) bagi setiap gejala]

6. PREMIS YANG DISYAKI MENJADI PUNCA WABAK

(Nyatakan Nama & Alamat jika melibatkan premis luar dari premis tempat berlaku)

i. : % Premis tempat berlaku Nama dan alamat premis luar:

ii. : %

iii. : % Premis luar

iv. : %

v. : %

vi. : %

7. PEMERIKSAAN PREMIS MAKANAN (Jika KERACUNAN MAKANAN) Perkara Tempat Makanan Disediakan Tempat Makanan Dijual/Hidang

a. Nama dan alamat premis yang terlibat:

Gred kebersihan (jika ada):

Berlesen Tidak berlesen Berlesen Tidak berlesen b. Status pelesenan premis

Restoran/kedai makan Restoran/kedai makan

Gerai/warong Gerai/warong

Kafeteria/kantin Kafeteria/kantin

Dapur/Dewan makan asrama Dapur/Dewan makan asrama

Dapur persendirian Dapur persendirian

Perkhemahan/kenduri/keramaian Perkhemahan/kenduri/keramaian

Penjaja bergerak Penjaja bergerak

Lain-lain Lain-lain

c. Jenis premis

Terawat sepenuhnya Terawat sepenuhnya

Terkawal, tidak terawat Terkawal, tidak terawat

d. Bekalan Air


Perkara Tempat Makanan Disediakan Tempat Makanan Dijual/Hidang

Tetap Orang Tetap Orang

Sementara Orang Sementara Orang

Tempatan Orang Tempatan Orang

Wargasing Orang Wargasing Orang

Ada sijil kursus Orang Ada sijil kursus Orang

Ada kad kesihatan Orang Ada kad kesihatan Orang

e. Status pengendali makanan (termasuk pemilik/penender)

Kesihatan memuaskan Orang Kesihatan memuaskan Orang

8. TINDAKAN DIAMBIL a) Contoh makanan dihantar untuk analisa Ya (Bilangan: ) Tidak b) a) Contoh air dihantar untuk analisa

Ya (Bilangan: ) Tidak

c) Spesimen pesakit dihantar:

Vomitus Ya (Jenis analisa:___________________) Tidak Najis Ya (Jenis analisa:___________________) Tidak Darah Ya (Jenis analisa:___________________) Tidak Rectal Ya (Jenis analisa:___________________) Swab Tidak

d) Penutupan premis Ya Tarikh: / / Masa: am/pm Akta : APPPB 88 / Makanan 1983 Bilangan : buah (Nyatakan: ) Tidak

e) Lain-lain (eg: swab persekitaran, pengendali, dll.):

9. RUMUSAN AWAL OLEH PEGAWAI PENYIASAT

a) Makanan yang disyaki : b) Agen aetiologi :

c) Cara Jangkitan : Common Source Propagated Mixed

Kebersihan struktur premis yang rendah Bahan mentah tercemar/tidak selamat

Amalan pengendalian tidak higenik Proses memasak tidak sempurna

Pencemaran silang Suhu holding tidak sesuai

Holding time >4jam pada suhu bilik Peralatan untuk menghidang tercemar

Susu UHT Lain-lain (nyatakan):

d) Faktor risiko/ penyumbang kepada wabak :

e) Proses-proses kritikal yang menyebabkan pencemaran berlaku kepada makanan yang disyaki

10. ULASAN PEGAWAI KESIHATAN DAERAH (secara ringkas jelaskan kaitan epidemiologi wabak tersebut)

11. ULASAN PEGAWAI EPID NEGERI

12. PEGAWAI PELAPOR (DAERAH)

Nama :______________________________ Jawatan :______________________________ Alamat Pejabat :______________________________ Tarikh: / / Masa am/pm

12. PEGAWAI PELAPOR (NEGERI)

Nama : ________________________________ Jawatan : ________________________________ Alamat Pejabat : ________________________________ Tarikh: / / am/pm

Sila E-mail/faks laporan ini secepat mungkin ke Jab. Kesihatan Negeri


FWBD/UMU/BG/002 (D) (pindaan 2006)

SENARAI PESAKIT / PEMBAWA / DISYAKI***PENYAKIT KOLERA / TIFOID / HEPATITIS A / DISENTERI DI DAERAH

Daerah: Kemaskini Terakhir Pada:

Air Minum

Air Mandi

Jenis Tandas

ACD PCD Onset Notify

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Hospital & RNAlamat & no. telefonCara dikesan Tarikh

No. Daftar DaerahKemudahan asas

Pekerjaan

Ban

gsa

Jan

tin

a

Um

ur

No. KP/SB atau lain-lain

Nama

FWBD/UMU/BG/002 (H) (pindaan 2006)

SENARAI PESAKIT / PEMBAWA / DISYAKI ***PENYAKIT KOLERA / TIFOID / HEPATITIS A / DISENTERI DI DALAM WAD

Hospital: Kemaskini Terakhir Pada:

Tarikh:

Onset NotifyMasuk wad

Sah Keluar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

TarikhRN Hospital Nama

No. KP/SB atau lain-lain U

mu

r

Jan

tin

a

Ban

gsa

Pekerjaan Alamat & no. telefon

FWBD/UMU/BG/002 (N) (pindaan 2006)

SENARAI PESAKIT / PEMBAWA / DISYAKI***PENYAKIT KOLERA / TIFOID / HEPATITIS A / DISENTERI DI NEGERI

Negeri: Kemaskini Terakhir Pada:

Air Minum

Air Mandi

Jenis Tandas

ACD PCD Onset Notify

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Kemudahan asasHospital & RN

Cara dikesan TarikhNo. Daftar Daerah Nama

No. KP/SB atau lain-lain U

mu

r

Jan

tin

a

Ban

gsa

Pekerjaan Alamat & no. telefon

FWBD/UMU/BG/004 (pindaan 2006)

LAPORAN HARIAN AKTIVITI KAWALAN WABAK ***KOLERA / TIFOID / HEPATITIS A / DISENTERI

Daerah Negeri Tarikh

*Tarikh Aktiviti

Bil Perkara

Harian Kumulatif

ACD Kes

PCD

ACD Pembawa

PCD

ACD

1 Bil. Penyiasatan epidemiologi dibuat

Disyaki PCD

2 Bil. Kontak diperiksa

3 Bil. Pengendali makanan diperiksa

Kontak 4 Bil. Swab rectal/stool/darah diambil

P. makanan

Kontak 5 Bil. Swab rectal/stool/darah positif

P. makanan

Kontak 6 Bil. diberi profilaksis atau pelalian

P. makanan

7 Bil. Sampel air diambil untuk ujian makmal

8 Bil. Sampel air positif

9 Bil. Rumah dibina sistem bekalan air

10 Bil. Telaga diklorin

11 Bil. Tanker air (lori tangki) diklorin

12 Bil. Rumah dibina tandas

13 Bil. Tandas didisinfeksi

14 Bil. Tempat pembuangan sampah disinfeksi

15 Bil. Sesi pendidikan kesihatan diadakan

16 Bil. Kehadiran di sesi pendidikan kesihatan

17 Bil. Hebahan awam dibuat

18 Bil. Risalah/poster diedar

< 50%

50 – 74% 19 Bil. Premis makanan diperiksa khusus semasa wabak mengikut rating

75% ke atas

Food Act 83 20 Bil. Premis ditutup

CDC Act 88

Food Act 83 21 Bil. Premis dibuka semula

CDC Act 88

Loc. Gov. Act 22 Bil. Kompaun dikeluarkan

CDC Act 88

23 Bil. Sampel makanan diambil untuk ujian makmal

24 Bil. Sampel makanan positif

Makanan A

Makanan

25

Makanan dirampas/dimusnahkan (Nyatakan jenis dan kuantiti) Sila gunakan lampiran lain sekiranya jumlah makanan yang dirampas/ disita banyak

26 Bil. Pengendali makanan diperiksa

27 Bil. Pengendali makanan tanpa kad kesihatan

Nota: Sila nyatakan jenis makanan serta tempat-tempat sampel air sungai yang positif di helaian yang berlainan *** Potong mana yang tidak berkaitan. Gunakan borang yang berlainan bagi penyakit atau episod yang berbeza. * Census senarai adalah dari jam 12 tengahari sebelumnya hingga jam 12 tengahari pada hari aktiviti.

* TARIKH:

BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

BORANG SIASATAN KES PENYAKIT BAWAAN MAKANAN DAN AIR (FWBD/UMU/BG/007)

Panduan kepada pegawai penyiasat:

Sila isikan butiran di tempat kosong yang disediakan dan tandakan √ pada kotak yang berkenaan.

A: RINGKASAN

Diagnosis Status diagnosis Tarikh Tarikh siasatan mula

Tifoid Syak (Suspect) / / / /

Paratifoid Probable Tarikh siasatan tamat

Kolera Sah (Confirmed) / /

Hepatitis A

Disenteri Relapse Cara kes dikesan

Acute Carrier Aktif (ACD)

Chronic Carrier Pasif (PCD)

B: BUTIR PERIBADI

1. Nama: 2. No. KP/SB/:

Passport

3. T. Lahir: / / 4. Umur: Tahun Bulan 5. Jantina: L P

6. Etnik: Melayu Cina India Orang Asli Lain-lain 7. Warganegara Malaysia

Pribumi Sabah Pribumi Sarawak Asing

8. Pekerjaan:- Utama Sambilan Negara asal

9. Telefon Rumah Handphone Status Rasmi

Tempat kerja PATI

C: LOKALITI

1. Alamat tempat tinggal

Mukim Daerah

Negeri

Koodinat:- Longitud Latitud

Mukim Daerah

2. Alamat tempat kerja/ belajar Negeri

Koordinat:- Longitud Latitud

D: RIWAYAT KLINIKAL

1. Tarikh mula sakit / / Demam / /

2. Tarikh masuk wad / / Cirit birit / /

3. Tarikh diagnosa (syak) / / Sembelit / /

4. Tarikh diagnosa (sah) / / Letih lesu / /

5. Tarikh notifikasi / / Sakit perut / /

6. Tarikh keluar wad / / Loya/Muntah / /

7. Tarikh mati / /

8. Gejala dan tarikh bermula

Pening / /

Sakit kepala / /

9. Nama hospital 10. RN Mata berwarna kuning / /

11. Sejarah jangkitan penyakit berkaitan sebelum ini Air kencing spt. air teh / /

Ada Tiada Jika ada, bila? / Hilang selera makan / /

12. Sejarah pelalian mencegah penyakit berkaitan sebelum ini Cirit birit berdarah & lendir / /

Ada Tiada Jika ada, bila? / / /

/ /

E: SEJARAH PERGERAKAN PESAKIT Nota:

i. Tempoh yang perlu diliputi berbeza mengikut jenis penyakit. ii. Asasnya adalah dari sepanjang tempoh inkubasi maksima yang biasa bagi sesuatu penyakit (contoh: 5 hari sebelum onset

bagi kolera dan 21 hari sebelum onset bagi tifoid) sehingga tarikh bilamana pesakit dirawat atau diasingkan iii. Beri penekanan kepada pergerakan ke tempat/kawasan yang sedang berlaku wabak atau endemik semasa tempoh inkubasi iv. Ikut turutan seperti jadual di bawah. Sediakan helaian/lampiran tambahan jika ruangan tidak mencukupi.

Peringkat Tarikh Masa Lokaliti berkaitan yang dilawati (ambil makanan/guna tandas)

Makanan berisiko tercemar

Nama kontak yang patut dikesan

ONSET DIRAWAT / MASUK WAD

F: PENGESANAN KONTAK Nota:

i. Kontak didefinisikan sebagai mereka yang ada sejarah jaringan makanan/minuman atau penggunaan tandas dengan pesakit sepanjang tempoh inkubasi sehingga pesakit dirawat/dimasukkan ke wad

ii. Tulis dengan jelas atau tanda √ pada ruangan yang berkaitan iii. Jika perlu, dapatkan nombor telefon bagi memudahkan urusan berikutnya iv. Jika sampel RS atau Najis diambil, pastikan keputusan ujian dikesan dan ditandakan √ pada kolum berkaitan v. Gunakan helaian tambahan jika tidak mencukupi

Gejala

Sampel makmal diambil

Keputusan Profilaksis

diberi

Bil Nama

No. KP/ S.Beranak/ Peng. Diri

No. Telefon

Jan

tin

a

Um

ur

Alamat Pekerjaan

Ad

a

Tia

da

RS

Naji

s

+ve -ve Ubat Vaksin

Kontak keluarga/sosial Kontak pengendali makanan (pembekal/penyedia atau pelayan di premis yang dilawati pesakit)

Nota: Alamat hendaklah alamat premis makanan berkaitan

G: SANITASI PERSEKITARAN

1. Jenis perumahan/penempatan

Taman perumahan Rumah ladang Rumah setinggan

Rumah murah/awam Penempatan semula Kongsi/asrama pekerja

Perkampungan/kg. tradisi Asrama pelajar Kampong air

Lain-lain. Nyatakan:

2. Tandas

2.1 Jenis tandas 2.3 Jenis tangki najis (Jika ada) 2.4 Pemeriksaan kebersihan tandas

Tandas pam / curah Sealed sepenuhnya i. Pembiakan lalat Ada Tiada

Lubang/timbus Separuh sealed ii. Mencemari sekitar Ada Tiada

Sungai/parit air Lubang tanah iii. Berbau Ada Tiada

Angkut/semak/lain-lain

2.2 Cara penggunaan tandas 2.5 Jarak tangki najis dari telaga 2.6 Sanitasi keseluruhan tandas

Keluarga sahaja Awam meter Memuaskan Kotor

3. Bekalan air yang biasa untuk kegunaan di rumah 3.1 Sumber diperolehi (boleh melebihi 1 jenis) Air Untuk Minum Air Untuk Mandi

Terawat sepenuhnya

* Bekalan JBA

* Air mineral/air diproses/tapis

Terkawal, tidak terawat

* Telaga terbuka

* Telaga tiub

* Gravity Feed System (GFS)

* Tadahan air hujan

Tidak terkawal

* Sungai/parit/terusan

* Lain-lain

3.2 Kejadian gangguan dalam masa terdekat Air Untuk Minum Air Untuk Mandi

Bekalan terputus tiba-tiba

Bekalan terlalu sedikit (termasuk catuan air)

Banjir (termasuk banjir kilat)

4. Pelupusan sampah domestik 5. Pelupusan air limbah 6. Pembiakan LILATI berdekatan

Terkawal Terkawal Ada

Tidak terkawal Tidak terkawal Tiada

Tidak pasti

I: ULASAN

i. Ulasan PPKP Penyakit Berjangkit/Pegawai Penyiasat

Punca jangkitan yang disyakki Nama kes lain yang disyakki berkaitan

Dalam rumah i.

Sekolah/asrama ii.

Tempat kerja iii.

Pasar/kedai makan iv.

Kenduri/perhimpunan v.

Perkhemahan/rekreasi vi.

Lain-lain vii.

Tindakan kawalan khas dilaksanakan Ulasan umum

Penutupan premis makanan disyakki

Akta CDC Bil.

Akta Makanan Bil.

Rampasan makanan

Pamiran/ceramah kesihatan berkumpulan

Kawalan pencemaran setempat

Lain-lain Nama Tarikh

ii. Ulasan PPKP Kanan Daerah

Nama/cop

Tarikh

iii. Ulasan Pegawai Kesihatan/Pengerusi JW Teknikal Penyakit Berjangkit

Nama/cop

Tarikh kes dibincangkan di dalam Mesy JW Teknikal

- - -

No. Daftar Episod

BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

BORANG SIASATAN/LAPORAN WABAK KERACUNAN MAKANAN (FWBD/KRM/BG/001 (Pindaan 2006))

A: NOTIFIKASI

Institusi Institusi Tarikh Tarikh Masa Masa Nama Nama

Pela

por

Jawatan

Pene

rima

Jawatan

Cara Notifikasi Telefon Faks E-mail Borang Lain-lain

B1: ANALISA DESKRIPTIF – TEMPAT (PLACE)

1. Alamat tempat/ premis kejadian

Mukim Daerah

Negeri

Koodinat:- Longitud Latitud

Sekolah/asrama sekolah Kolej/universiti

Hospital/klinik kesihatan Pejabat kerajaan/swasta

Penjara/pusat jagaan khusus Perkhemahan/kenduri/keramaian

2. Jenis tempat/premis kejadian

Rumah persendirian

B2: ANALISA DESKRIPTIF – ORANG (PERSON)

Kes dinotifikasi Bilangan orang terdedah

Kes baru dikesan Kadar Serangan %

1. Bilangan Kes

Jumlah Kes

Pesakit luar Bilangan kes mati

Dimasukkan ke wad Kadar Kematian Kes %

2. Bilangan kes menerima rawatan

Jumlah dirawat

Kes

Kontrol

3. Bilangan subjek dimasukkan dalam penyiasatan epidemiologi Jumlah

B2: ANALISA DESKRIPTIF – ORANG (PERSON) – Sambungan.

4 Kes mengikut kumpulan umur 5 Bilangan kes mengikut gejala Bilangan

Kumpulan umur Lelaki Perempuan Jumlah

Kadar serangan mengikut

kumpulan umur Gejala Bil. %

Bawah 1 th. 1 - < 5 th. 5 - < 13 th. 13 - < 19 th. 19 - < 25 th. 25 - < 55 th. 55 - < 65 th. 65 th, ke atas Jumlah

B3: ANALISA DESKRIPTIF - MASA

Onset terawal Onset terakhir Onset Median Tarikh Tarikh Tarikh Masa Masa Masa

Tarikh Jam

Jangkaan masa pendedahan kepada agen: Masa

Jangkaan tempoh inkubasi: minit

B4: KELUK EPIDEMIK

Bila

ngan

Kes

Onset

C: KAJIAN ANALITIK

Dibuat Tidak dibuat (Nyatakan sebab)

Tarikh mula: / / Bilangan kes/kontrol terlalu sedikit

Tarikh tamat: / / Kejadian adalah terpencil (isolated)

Jenis Kajian: Case-Control Analisa/kajian deskriptif kes sudah memadai

Kohort Agen atau cara penularan telah diketahui

Definisi Kes:

Jadual Analisis Makanan/Hidangan Makan Tidak Makan A B C D E F G H

Bil.

Jenis Makanan/ Jenis Hidangan1

Sak

it

Tid

ak S

akit

Jum

lah

A+

B

Kad

ar:

A/C

x 1

00

Sak

it

Tid

ak S

akit

Jum

lah

E+

F

Kad

ar:

E/G

x 1

00

Beza Kadar Serangan

(D-H)

RR atau OR2

Nilai p

Confid. Interval

(CI)

Nota:

1Pengiraan makanan berisiko (food attack rate) atau hidangan berisiko (meal attack rate) boleh dikira bergantung kepada keadaan.

2OR (Odd Ratio) digunakan untuk kajian kes control manakala RR (Relative Risk) digunakan untuk kajian kohort. Jika kajian kes kontrol dibuat, kolum D, H dan perbezaan kadar serangan (D-H) tidak perlu diisi. OR dan RR boleh dikira dengan menggunakan perisian seperti Epi Info dan SPSS.

D: SIASATAN DI PREMIS MAKANAN YANG TERLIBAT

Perkara Tempat Makanan Disediakan Tempat Makanan Dijual/Hidang 1. Nama premis:

Alamat: Gred kebersihan (jika ada):

Berlesen Berlesen

Tidak berlesen Tidak berlesen

2. Status pelesenan

Restoran/kedai makan Restoran/kedai makan

Gerai/warong Gerai/warong

Kafeteria/kantin Kafeteria/kantin

Dapur/Dewan asrama Dapur/Dewan asrama

Dapur persendirian Dapur persendirian

Kenduri/perhimpunan Kenduri/perhimpunan

Penjaja bergerak Penjaja bergerak

Lain-lain Lain-lain

3. Jenis premis

Terawat sepenuhnya Terawat sepenuhnya

Air bekalan JBA Air bekalan JBA

Air mineral/proses/tapis Air mineral/proses/tapis

Terkawal, tidak terawat Terkawal, tidak terawat

Telaga terbuka Telaga terbuka

Telaga tiub Telaga tiub

Gravity Feed System (GFS) Gravity Feed System (GFS)

Tadahan air hujan Tadahan air hujan

Tidak terkawal Tidak terkawal

Sungai/parit/terusan Sungai/parit/terusan

Lain-lain Lain-lain

4. Sumber bekalan air (boleh lebih daripada satu

pilihan)

Tandas pam Tandas pam

Tandas curah Tandas curah

Tandas lubang/timbus Tandas lubang/timbus

Tandas awam/berkongsi Tandas awam/berkongsi

Dalam sungai/semak Dalam sungai/semak

Lain-lain Lain-lain

5. Jenis tandas yang kerap digunakan

Memuaskan Memuaskan

Kotor Kotor

6. Keadaan kebersihan tandas

D: SIASATAN DI PREMIS MAKANAN YANG TERLIBAT (Sambungan)

Perkara Tempat Makanan Disediakan Tempat Makanan Dijual/Hidang

Terkawal Terkawal


7. Pelupusan air limbah

Terkawal Terkawal


8. Pelupusan sampah/ sisa pepejal

Ada Ada

Tiada Tiada

9. Pembiakan LILATI

Tetap Orang Tetap Orang

Sementara Orang Sementara Orang

Tempatan Orang Tempatan Orang

Wargasing Orang Wargasing Orang

10. Bilangan pengendali makanan mengikut status dan kewarganegaraan

Ada sijil kursus Orang Ada sijil kursus Orang

Ada kad kesihatan Orang Ada kad kesihatan Orang

Ada pelalian anti-Tifoid Orang Ada pelalian anti-Tifoid Orang

Kesihatan memuaskan Orang Kesihatan memuaskan Orang

11. Bilangan pengendali makanan mengikut tahap kesihatan dan kebersihan

Penilaian terakhir (sebelum kejadian) Penilaian terakhir (sebelum kejadian)

Tarikh: / / Tarikh: / /

Rating: % Rating: %

Penilaian semasa Penilaian semasa

Tarikh: / / Tarikh: / /

Rating: % Rating: %

12. Tahap kebersihan keseluruhan premis (Mengikut gred/rating menggunakan format KMM):

KMM 3P1 KMM 3P2 KMM 3P3

Kontaminasi agen/penyebab Kontaminasi agen/penyebab

Ada Ada

Tiada Tiada

Pembiakan mikroorganisma Pembiakan mikroorganisma

Ada Ada

Tiada Tiada

Ketahanan survival mikrooganisma Ketahanan survival mikrooganisma

Ada Ada

Tiada Tiada

13. Hasil analisa HACCP (spt. cara penyimpanan bahan mentah, semasa penyediaan makanan, proses memasak, proses menghidang dsbnya) bagi memastikan kewujudan faktor-faktor berkaitan yang mendorong kejadian yang dilaporkan (Jika ada, nyatakan)

E: PENYIASATAN MAKMAL

Spesimen Klinikal Pesakit Keputusan

Nama pesakit Jenis

spesimen Tarikh ambil

Tarikh hantar

Jenis analisis Pos. Neg

No. Rujukan/ Catatan

Spesimen Dari Pengendali Makanan Keputusan

Nama pengendali makanan

Jenis spesimen

Tarikh ambil

Tarikh hantar



Spesimen Makanan Keputusan

Jenis makanan

Tempat/premis persampelan

Tarikh ambil

Tarikh hantar



Spesimen Persekitaran Keputusan

Jenis sampel

Tempat/premis persampelan

Tarikh ambil

Tarikh hantar



F: RUMUSAN AKHIR/ULASAN PEGAWAI PENYIASAT

1. Makanan/minuman disyakki/disahkan tercemar 2. Jenis agen pencemaran (jelaskan)

a. Jenis Bakteria

b. Cara ditentukan Virus

Analisa epidemiologi (Deskriptif, OR, RR) Parasit

Ujian makmal Kulat

Berdasarkan maklumat saintifik lain Kimia/Logam berat

Berdasarkan gejala dan tempoh inkubasi Lain-lain

Berdasarkan pengalaman lalu

Tiada bukti/sokongan khusus

3. Sumber makanan tersebut diperolehi 4. Jenis epidemik/wabak

Dapur perseorangan Common source

Dapur institusi/asrama Single exposure

Premis makanan tetap Multiple/intermittent exposure

Pasar/supermarket/kedai runcit Propagated

Penjaja bergerak Bercampur (mixed)

Kenduri/perkhemahan/keramaian

Vending machine/kiosk

Lain-lain

5. Episod lain/terdahulu yang berkaitan (jika ada) 6. Tindakan kawalan khas dilaksanakan

Tempat Tarikh Penutupan premis makanan

Akta CDC: Bilangan buah

Akta Makanan: Bilangan buah

Rampasan makanan

Ceramah/pamiran kesihatan berkumpulan

Kawalan pencemaran setempat

Lain-lain

7. Ulasan umum

Tandatangan & cop

Tarikh

G: ULASAN PEGAWAI PENYELIA i. Ulasan PPKP U32/36 Daerah

Tandatangan & cop

Tarikh

ii. Ulasan Pegawai Kesihatan/Pengerusi JW Teknikal Penyakit Berjangkit

Tandatangan & cop

Tarikh kes dibincangkan di dalam Mesy JW Teknikal

iii. Ulasan Pegawai Epidemiologi (CDC) Negeri

Tandatangan & cop

Tarikh

Nota Akhir

1. Borang Siasatan yang lengkap mesti disimpan di dalam Fail Siasatan Keracunan Makanan di Pejabat Kesihatan Daerah/ Bahagian/ Kawasan yang terlibat.

2. Satu salinan perlu dihantar ke Unit Epidemiologi, Jabatan Kesihatan Negeri . JKN akan menghantar laporan yang lengkap

ke Unit Kawalan Penyakit Bawaan Makanan dan Air, Bahagian Kawalan Penyakit, KKM dan satu salinan untuk makluman ke PKD /Bahagian/ Kawasan dalam masa sebulan dari tarikh selesai siasatan dan kawalan

3. Dalam keadaan tertentu, laporan bertulis yang lebih lengkap perlu disediakan dan dihantar ke JKN dan Kementerian juga

dalam masa sebulan dari tarikh selesai siasatan dan kawalan 4. Kemaskini data dalam Modul Siasatan CDCIS perlu dilengkapkan sebaik sahaja selesai siasatan dan kawalan (Tamat

Kejadian)

H: LAMPIRAN 1 - LINE LISTING KES DAN KONTROL Nota:

1. Jadual ini hanya sebagai panduan. Pegawai penyiasat boleh menambah variabel yang ingin dikaji mengikut definisi kes yang digunakan

2. Senaraikan jenis makanan yang diambil sekurang-kurangnya 72 jam sebelum onset. 3. Asingkan kolum bagi makanan yang sama tetapi diambil pada waktu yang berbeza. Umpamanya mengikut sarapan pagi, makan

tengahari, minum petang atau makan malam, 4. Gunakan helaian tambahan jika perlu

SAKIT (Nyatakan

Onset) Gejala

Jenis makanan/minuman (Tanda jika makan, X jika tidak makan,

tinggalkan kosong jika tidak pasti)

Bil.

Nama

Jant

ina

Um

ur

Ban

gsa

Mas

a

Tar

ikh

TID

AK

SA

KIT

David L. Heyman (editor) 2004. Control of Communication Diseases Manual. 18th Edition. APHA: Washington

Kementerian Kesihatan Malaysia, 2000. Garispanduan Umum Kawalan wabak Penyakit-penyakit Bawaan Makanan dan Air di Malaysia (FWBD/UMU/BG/001). Edisi 1. Kementerian Kesihatan Malaysia: Kuala Lumpur

Kementerian Kesihatan Malaysia, 2003 Infectious Diseases Outbrek Rapid Respones Mannual. 1th Editions. Kementerian Kesihatan Malaysia: Kuala Lumpur

Kumnuan U, 2002. Principles of Outbreak Investigation. Dlm Oxford Texbook of public Health.4 th Editions. Vil 2.Oxford University Press.

Undang-undang Malaysia. Akta 342. Akta Pencegahan dan Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988

Undamg-undang Malaysia. Akta Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 1985.

WHO.2002. Water Sanitation and Health (WSH). WHO. Estimates of the global burden of water-related diseases. http:/www.who.int/water_sanitation_health/diseases/burden/en/

WHO. 2002. Food safety and foodbrone illness. http:/www.who.int/mediacentre/factsheets/fs237/en/.

WHO. 2004. First Adapt, Then Act!: a booklet to promote safer food in diverse setting. WHO Regional Officer for SEA: New Delhi.

WHO. 2004. Water, Sanitation and Hygiene Links to Health (FACTS AND FIGURES – update March 2004). http:/www.who.int.water_sanitation_health/publications/factsfigures04/en/

Garis Panduan Umum Wabak Penyakit-Penyakit Bawaan Makanan Dan Air Di Malaysia

Documents

Transcript of Garis Panduan Umum Wabak Penyakit-Penyakit Bawaan Makanan Dan Air Di Malaysia