GLOBALISASI EKONOMI dan KETAKSAMAAN: Implikasi …frdaus/PenelusuranInformasi/...dasar pembangunan...

Seminar Kebangsaan Geografi: Seminar Kebangsaan Geografi: UPSI 10UPSI 10--11 Sep. 200711 Sep. 2007

11

GLOBALISASI EKONOMI GLOBALISASI EKONOMI dandan KETAKSAMAAN:KETAKSAMAAN:

ImplikasiImplikasi KepadaKepada PendidikanPendidikan GeografiGeografi

•• PengenalanPengenalan•• PendekatanPendekatan GeografiGeografi TentangTentang KecekapanKecekapan RuangRuang: :

DahuluDahulu dandan SekarangSekarang•• GlobalisasiGlobalisasi EkonomiEkonomi•• EkonomiEkonomi KiniKini BerasaskanBerasaskan KelebihanKelebihan DayaDaya SaingSaing MetropolitanMetropolitan•• PelebaranPelebaran JurangJurang KetaksamaanKetaksamaan PembangunanPembangunan•• ImplikasiImplikasi KepadaKepada PendidikanPendidikan GeografiGeografi•• HalaHala TujuTuju Kita?Kita?


22

PengenalanPengenalanSejakSejak penstrukturanpenstrukturan semulasemula organisasiorganisasi firma firma antarabangsaantarabangsa dandan prosesproses pengeluaranpengeluaran / / pembuatanpembuatan didi negaranegara majumaju padapada akhirakhir 19701970--an an dandan 19801980--an, an, aktivitiaktiviti perindustrianperindustrian dididuniadunia cenderungcenderung untukuntuk bertumpubertumpu keke negaranegara Asia Asia PasifikPasifik..

PadaPada awalnyaawalnya, , taburantaburan aktivitiaktiviti perindustrianperindustrian didi negaranegara tersebuttersebut cenderungcenderung untukuntukbertumpubertumpu keke bandarbandar utamautama yang yang lebihlebih majumaju. . NamunNamun keadaankeadaan ketakseimbanganketakseimbangan iniinitelahtelah dapatdapat dikurangkandikurangkan melaluimelalui perlaksanaanperlaksanaan dasardasar penyahpusatanpenyahpusatan aktivitiaktivitipembuatanpembuatan keke kawasankawasan yang yang kurangkurang majumaju. . PelbagaiPelbagai strategistrategi digunakandigunakan untukuntukmemajukanmemajukan wilayahwilayah yang yang mundurmundur termasuktermasuk strategistrategi perindustrianperindustrian dandan pembandaranpembandarandesadesa didi wilayahwilayah kurangkurang majumaju. . PelaburanPelaburan asingasing dandan tempatantempatan dalamdalam sektorsektor pembuatanpembuatan, , pertanianpertanian dandan perkhidmatanperkhidmatan diberidiberi galakangalakan secukupnyasecukupnya melaluimelalui pelbagaipelbagai insentifinsentif untukuntukmenempatkanmenempatkan aktivitiaktiviti merekamereka didi kawasankawasan yang yang kurangkurang majumaju. .

BagaimanaBagaimana pun, pun, keadaankeadaan iniini tidaktidak dapatdapat bertahanbertahan lama. lama. GlobalisasiGlobalisasi ekonomiekonomi memberimembericabarancabaran yang yang hebathebat terhadapterhadap sebarangsebarang usahausaha untukuntuk menyebarkanmenyebarkan pembangunanpembangunan kekekawasankawasan kurangkurang majumaju. . IniIni keranakerana syarikatsyarikat gergasigergasi MNC MNC lebihlebih cenderungcenderung menempatkanmenempatkandiridiri didi kawasankawasan yang yang sudahsudah majumaju sepertiseperti LembahLembah KlangKlang--LangatLangat didi Malaysia.Malaysia.


33

GlobalisasiGlobalisasi ekonomiekonomi seolahseolah--olaholah tidaktidak banyakbanyak membantumembantu manamana--manamana negaranegarayang yang berusahaberusaha untukuntuk membangunkanmembangunkan kawasankawasan yang yang masihmasih mundurmundur. . IniIni keranakeranadasardasar pembangunanpembangunan sedemikiansedemikian tidaktidak menguntungkanmenguntungkan. . PembangunanPembangunan yang yang sematasemata--matamata memberimemberi perhatianperhatian kepadakepada keseimbangankeseimbangan antaraantara wilayahwilayah, , khususnyakhususnya melaluimelalui pembagunanpembagunan sumbersumber alamalam dandan perindustrianperindustrian didi kawasankawasan yang yang masihmasih mundurmundur, , kurangkurang memberimemberi impakimpak kepadakepada usahausaha memesatkanmemesatkan kadarkadarpertumbuhanpertumbuhan ekonomiekonomi negara/dunianegara/dunia. .

AktivitiAktiviti perindustrianperindustrian yang yang terlampauterlampau bergantungbergantung kepadakepada penawaranpenawaran buruhburuhmurahmurah sebagaisebagai kaedahkaedah merendahkanmerendahkan koskos pengeluaranpengeluaran dengandengan tumpuantumpuan kepadakepadakeluarankeluaran baranganbarangan penggantianpenggantian import import dandan baranganbarangan penggunapengguna tempatantempatan jugajugadianggapdianggap tidaktidak cukupcukup berdayaberdaya saingsaing. . PasaranPasaran dalamdalam negaranegara yang yang tidaktidak luasluas sertasertawujudnyawujudnya pelbagaipelbagai kesukarankesukaran mengubahmengubah haluanhaluan kepadakepada pengeluaranpengeluaran baranganbaranganuntukuntuk eksporteksport, , hanyahanya menghasilkanmenghasilkan pertumbuhanpertumbuhan ekonomiekonomi jangkajangka pendekpendek dengandengankadarkadar yang yang amatamat perlahanperlahan (Schmitz 1984). (Schmitz 1984). PendekatanPendekatan pembangunanpembangunan iniini telahtelahdianggapdianggap kurangkurang relevanrelevan. .


44

SejakSejak kebelakangankebelakangan iniini pendekatanpendekatan pembangunanpembangunan yang yang berpusatberpusat didi bandarbandar rayarayametropolitan metropolitan semakinsemakin diberidiberi perhatianperhatian. Bandar . Bandar rayaraya metropolitan metropolitan mempunyaimempunyaibanyakbanyak kelebihankelebihan yang yang mampumampu menarikmenarik pelbagaipelbagai aktivitiaktiviti ekonomiekonomi. . EkonomiEkonomiaglomerasiaglomerasi bolehboleh menggalakkanmenggalakkan dandan mendorongmendorong prosesproses pengklusteranpengklusteran aktivitiaktivitipembuatanpembuatan dandan perkhidmatanperkhidmatan. . DalamDalam halhal iniini, , pengalamanpengalaman negaranegara perindustrianperindustrianbarubaru sepertiseperti Korea Korea SelatanSelatan, Hong Kong, , Hong Kong, SingapuraSingapura dandan Taiwan Taiwan jugajuga telahtelah banyakbanyakmempengaruhimempengaruhi dasardasar dandan strategistrategi perindustrianperindustrian didi negaranegara Asia Asia PasifikPasifik yang lain yang lain termasuktermasuk MalaysiaMalaysia

PerspektifPerspektif barubaru tentangtentang perindustrianperindustrian iniini telahtelah menukarmenukar halahala caracara dandan pendekatanpendekatanpembangunanpembangunan banyakbanyak negaranegara membangunmembangun termasuktermasuk Malaysia. Malaysia. HalaHala caracarapembangunanpembangunan yang yang barubaru iniini dikenalidikenali sebagaisebagai pendekatanpendekatan pertumbuhanpertumbuhan ekonomiekonomiyang yang diperpesatkandiperpesatkan dengandengan tumpuantumpuan keke kawasankawasan bandarbandar rayaraya metropolitan metropolitan (World Bank 1981). (World Bank 1981). HalaHala caracara barubaru iniini memberimemberi implikasiimplikasi yang yang besarbesar terhadapterhadappolapola ruangruang negaranegara didi rantaurantau tersebuttersebut. . DalamDalam halhal iniini Malaysia Malaysia tidaktidak terkecualiterkecuali..


55

Sehubungan dengan pengenalan di atas, kertas ini bertujuan untukSehubungan dengan pengenalan di atas, kertas ini bertujuan untukmembincangkan impak globalisasi ekonomi ke atas ruang wilayah nemembincangkan impak globalisasi ekonomi ke atas ruang wilayah negara. Fokus gara. Fokus perbincangan diberikan kepada trend penumpuan aktiviti ekonomi mperbincangan diberikan kepada trend penumpuan aktiviti ekonomi moden oden berasaskan perkhidmatan di wilayah metropolitan, khususnya Lembberasaskan perkhidmatan di wilayah metropolitan, khususnya Lembah Klangah Klang--Langat, Malaysia serta impaknya terhadap sektor pendidikan, khusLangat, Malaysia serta impaknya terhadap sektor pendidikan, khususnya usnya pendidikan Geografi. Trend ini melibatkan perubahan global. Pemupendidikan Geografi. Trend ini melibatkan perubahan global. Pemusatan aktiviti satan aktiviti ekonomi di wilayah tersebut kebelakangan ini dilihat sebagai suaekonomi di wilayah tersebut kebelakangan ini dilihat sebagai suatu respons tu respons terhadap tekanan pasaran yang sentiasa memberi perhatian kepadaterhadap tekanan pasaran yang sentiasa memberi perhatian kepada wilayah yang wilayah yang berdaya saing tinggi seperti bandar raya metropolitan. Ini mencaberdaya saing tinggi seperti bandar raya metropolitan. Ini mencabar ahli Geografi.bar ahli Geografi.Isu yang cuba dikupas di sini ialah wilayah metropolitan kini kIsu yang cuba dikupas di sini ialah wilayah metropolitan kini kian dianggap penting ian dianggap penting sebagai pusat dan enjin pertumbuhan ekonomi yang cekap sebagai pusat dan enjin pertumbuhan ekonomi yang cekap –– sekurangsekurang--kurangnya kurangnya dilihat daripada perspektif geografi. Namun kecekapan ini juga mdilihat daripada perspektif geografi. Namun kecekapan ini juga menimbulkan enimbulkan fenomena ketaksamaan pembangunan.fenomena ketaksamaan pembangunan.Selain itu, wilayah metropolitan sebagai pusat pengeluaran yangSelain itu, wilayah metropolitan sebagai pusat pengeluaran yang berdaya saing berdaya saing tinggi telah menjadi tumpuan proses pembandaran. Ini meningkatkatinggi telah menjadi tumpuan proses pembandaran. Ini meningkatkan aras n aras ketakseimbangan pembandaran dan kemajuan sosioekonomi. ketakseimbangan pembandaran dan kemajuan sosioekonomi. Turut disorot ialah impak proses globalisasi ekonomi terhadap kTurut disorot ialah impak proses globalisasi ekonomi terhadap kualiti persekitaran ualiti persekitaran fizikal dan sosial. Keduafizikal dan sosial. Kedua--dua persekitaran tersebut sedang terancam.dua persekitaran tersebut sedang terancam.Akhirnya turut diimbas ialah implikasi proses globalisasi dan peAkhirnya turut diimbas ialah implikasi proses globalisasi dan perkembangan sektor rkembangan sektor perkhidmatan moden kepada pendidikan geografi. perkhidmatan moden kepada pendidikan geografi.

Tujuan


66

GLOBALISASI EKONOMI DAN KETAKSAMAAN:GLOBALISASI EKONOMI DAN KETAKSAMAAN:IMPLIKASI KEPADA PENDIDIKAN GEOGRAFIIMPLIKASI KEPADA PENDIDIKAN GEOGRAFI

GLOBALISASI EKONOMI: PELUANG & CABARAN

BERAKHIRNYA PERANG DINGIN POLITIK DUNIA UNIPOLAR

PENGUASAAN EKONOMI OLEH MNC: PEMBUATAN & PERKHIDMATAN

KEUTAMAAN PRINSIP DAYA SAING WILAYAH

POLARISASI PEMBANGUNAN

KEPENTINGAN WILAYAH METROPOLITAN: BANDAR RAYA MEGA BERDAYA SAING

KEMAJUAN EKONOMI KETAKSAMAANISU YANG

BERKAITAN DENGAN GEOGRAFI

KESEJAHTERAAN SOSIAL

KETAKMAMPUAN EKOSISTEM

Peluang Cabaran


77

Pada masa lalu teori ekonomi ruang dan model organisasi ruang klPada masa lalu teori ekonomi ruang dan model organisasi ruang klasik yang lain asik yang lain digunakan dengan meluas bagi melengkapi Teori Pertumbuhan Ekonomdigunakan dengan meluas bagi melengkapi Teori Pertumbuhan Ekonomi. Model i. Model klasik ini diterapkan untuk membantu mencapai matlamat pembangunklasik ini diterapkan untuk membantu mencapai matlamat pembangunan yang an yang seimbang. Organisasi ruang yang seimbang menjadi matlamat pembaseimbang. Organisasi ruang yang seimbang menjadi matlamat pembangunan. ngunan. Oleh itu, bagi merealisasikan program pembangunan seimbang terseOleh itu, bagi merealisasikan program pembangunan seimbang tersebut beberapa but beberapa model keruangan klasik diterapkan dengan meluas. Sebahagian modmodel keruangan klasik diterapkan dengan meluas. Sebahagian model tersebut el tersebut digalurkan seperti berikutdigalurkan seperti berikut..

a. Teori Petempatan Pusat dan Hierarki Kefungsian Bandar a. Teori Petempatan Pusat dan Hierarki Kefungsian Bandar Diterapkan sejak 1960Diterapkan sejak 1960--an. Dua teori klasik yang mendapat tempat ialah hukum an. Dua teori klasik yang mendapat tempat ialah hukum saizsaiz--pangkat dan teori petempatan pusat (Pederson 1970). Berry (19pangkat dan teori petempatan pusat (Pederson 1970). Berry (1972) telah 72) telah berusaha menerapkan konsep petempatan pusat melalui modelnya prberusaha menerapkan konsep petempatan pusat melalui modelnya proses bauran oses bauran berhierarki. Proses bauran inovasi berlaku menuruni hierarki sberhierarki. Proses bauran inovasi berlaku menuruni hierarki sekiranya ekiranya petempatan dan fungsinya tersusun dalam suatu hierarki bagi membpetempatan dan fungsinya tersusun dalam suatu hierarki bagi membolehkan olehkan proses pemasaran, peniruan, penyesuaian dan mekanisme turutan peproses pemasaran, peniruan, penyesuaian dan mekanisme turutan perlakuan rlakuan beroperasi; dan sekiranya penyibaran inovasi berlaku secara mengberoperasi; dan sekiranya penyibaran inovasi berlaku secara mengempar dari empar dari pusat ke medan pengaruhnya (Rondineli & Ruddle 1978). Bagaimanapusat ke medan pengaruhnya (Rondineli & Ruddle 1978). Bagaimanapun, ruang pun, ruang wilayah di kebanyakan negara membangun tidak terartikulasi dan twilayah di kebanyakan negara membangun tidak terartikulasi dan tidak tersepadu idak tersepadu (Johnson 1970) sehingga menyukarkan proses pembangunan.(Johnson 1970) sehingga menyukarkan proses pembangunan.

Teori Ekonomi-Ruang Klasik VS Moden


88

b. Model Kutub Pertumbuhan dan Pusat Pertumbuhan Desab. Model Kutub Pertumbuhan dan Pusat Pertumbuhan DesaPusat kutub pertumbuhan dan pusat pertumbuhan desa (PPD) merupaPusat kutub pertumbuhan dan pusat pertumbuhan desa (PPD) merupakan konsep kan konsep yang diasaskan daripada idea Perroux (1956) dan PPD pula adalah yang diasaskan daripada idea Perroux (1956) dan PPD pula adalah model yang model yang diubah suai skalanya daripada teori kutub pertumbuhan. Kutub diubah suai skalanya daripada teori kutub pertumbuhan. Kutub pertumbuhan pertumbuhan menggunakan industri sebagai perangsang pertumbuhan ekonomi wilamenggunakan industri sebagai perangsang pertumbuhan ekonomi wilayah. yah. Manakala PPD mengandungi pusat, atau Manakala PPD mengandungi pusat, atau focifoci di mana darinya wujud daya di mana darinya wujud daya mengempar keluar dan ke arahnya tertarik daya memusat. Daya inimengempar keluar dan ke arahnya tertarik daya memusat. Daya ini dirujuk dirujuk sebagai pengutuban dan kesan serakan atau penitisan ke bawah (Mysebagai pengutuban dan kesan serakan atau penitisan ke bawah (Myrdal 1957, rdal 1957, Hirshman 1957). Model tersebut mampu merangsang pembangunan danHirshman 1957). Model tersebut mampu merangsang pembangunan danmemajukan wilayah yang mundur. Bagaimanapun, teori ini juga kuramemajukan wilayah yang mundur. Bagaimanapun, teori ini juga kuramg berkesan.mg berkesan.

c. Teori Peranan Bandar Kecilc. Teori Peranan Bandar KecilModel ini sesuai diterapkan untuk membangunkan kawasan luar bandModel ini sesuai diterapkan untuk membangunkan kawasan luar bandar yang ar yang mundur. Teori ini menekankan bahawa selain organisasi ruang yanmundur. Teori ini menekankan bahawa selain organisasi ruang yang terartikulasi g terartikulasi dan tersepadu serta cekap, kawasan luar bandar juga seharusnya mdan tersepadu serta cekap, kawasan luar bandar juga seharusnya mempunyai empunyai pusat order rendah yang menawarkan barangan dan perkhidmatan asapusat order rendah yang menawarkan barangan dan perkhidmatan asas secara s secara cekap bagi membantu memajukan penduduk desa yang tinggal di sekicekap bagi membantu memajukan penduduk desa yang tinggal di sekitarnya. Idea tarnya. Idea tersebut akhirnya mencetuskan pemikiran dan seterusnya hipotesistersebut akhirnya mencetuskan pemikiran dan seterusnya hipotesis peranan peranan bandar kecil. Pada waktu itu, hipotesis tersebut telah terbukti bandar kecil. Pada waktu itu, hipotesis tersebut telah terbukti relevan dan diterima relevan dan diterima dengan meluas sebagai salah satu pendekatan untuk memajukan kawadengan meluas sebagai salah satu pendekatan untuk memajukan kawasan luar san luar bandar di kebanyakan negara membangun pada dekad 80bandar di kebanyakan negara membangun pada dekad 80--an dan 90an dan 90--an. Dengan an. Dengan mengukuhkan fungsi dan peranan bandar kecil, kawasan desa di semengukuhkan fungsi dan peranan bandar kecil, kawasan desa di sekitarnya dapat kitarnya dapat dimajukan (Rondinelli & Ruddle 1978; Stohr 1981; Dewar dimajukan (Rondinelli & Ruddle 1978; Stohr 1981; Dewar et al. et al. 1983; Hardoy & 1983; Hardoy & Satterthwaite 1986). Satterthwaite 1986).


99

d. Strategi Peranan Bandar Pertengahand. Strategi Peranan Bandar Pertengahan

Idea pembangunan bandar pertengahan lebih banyak diterapkan untuIdea pembangunan bandar pertengahan lebih banyak diterapkan untuk tujuan k tujuan memperbaiki jurang pembangunan antara wilayah dalam sesebuah negmemperbaiki jurang pembangunan antara wilayah dalam sesebuah negara. Strategi ara. Strategi pembangunan bandar pertengahan yang popular pada 1980pembangunan bandar pertengahan yang popular pada 1980--an ini dikaitkan dengan an ini dikaitkan dengan tujuan seperti untuk mengurangi penumpuan pembangunan di bandar tujuan seperti untuk mengurangi penumpuan pembangunan di bandar primat; primat; menyaingi tarikan bandar primat sebagai pilihan untuk membuat pemenyaingi tarikan bandar primat sebagai pilihan untuk membuat pelaburan dalam laburan dalam sektor perkhidmatan dan perindustrian terutamanya industri kecilsektor perkhidmatan dan perindustrian terutamanya industri kecil dan sederhana; dan sederhana; mencetuskan pembangunan desa melalui peningkatan pasaran bagi bamencetuskan pembangunan desa melalui peningkatan pasaran bagi bahan keluaran han keluaran desa khususnya pertanian.desa khususnya pertanian.

Juga untuk menyelerakkan pembangunan supaya lebih seimbang daJuga untuk menyelerakkan pembangunan supaya lebih seimbang dan keduan kedua--dua dua pihak bandar dan luar bandar mendapat manfaat (Rondinelli 1983:pihak bandar dan luar bandar mendapat manfaat (Rondinelli 1983: 39). Dengan 39). Dengan menyelerakkan pembangunan ke bandar saiz pertengahan, kadar pertmenyelerakkan pembangunan ke bandar saiz pertengahan, kadar pertumbuhan umbuhan bandar metropolitan dengan sendirinya dapat diperlahankan. Untukbandar metropolitan dengan sendirinya dapat diperlahankan. Untuk tujuan tersebut tujuan tersebut bandar terpilih di negara membangun yang bersaiz 100,000 orang bandar terpilih di negara membangun yang bersaiz 100,000 orang atau lebih wajar atau lebih wajar dimajukan. dimajukan.


1010

e. Kontraversi Strategi Pembangunan Bandar Primate. Kontraversi Strategi Pembangunan Bandar Primat

Teori bandar primat Zift (1935) dan Jefferson (1943) dengan ideTeori bandar primat Zift (1935) dan Jefferson (1943) dengan idea pola a pola pembangunan menumpu masih lagi didebatkan oleh para sarjana hipembangunan menumpu masih lagi didebatkan oleh para sarjana hingga ngga kini (Carroll 1982). Pembangunan menumpu di bandar primat bolekini (Carroll 1982). Pembangunan menumpu di bandar primat boleh h memesatkan pertumbuhan ekonomi.memesatkan pertumbuhan ekonomi.

Sehingga 1980Sehingga 1980--an, idea ini masih belum dapat diterima kerana falsafah dan an, idea ini masih belum dapat diterima kerana falsafah dan dasar pembangunan kebanyakan negara membangun waktu itu lebih dasar pembangunan kebanyakan negara membangun waktu itu lebih cenderung untuk mencapai matlamat pembangunan seimbang antara cenderung untuk mencapai matlamat pembangunan seimbang antara wilayah dan kumpulan penduduk dalam negara. Kewujudan bandar priwilayah dan kumpulan penduduk dalam negara. Kewujudan bandar primat mat dikatakan sebagai petanda kepada kewujudan fenomena pembangunan dikatakan sebagai petanda kepada kewujudan fenomena pembangunan takseimbang dan yang demikian sering dianggap membawa banyak takseimbang dan yang demikian sering dianggap membawa banyak masalah. masalah.

Oleh itu pola pembangunan bercorak primasi cuba dihindarkan dalaOleh itu pola pembangunan bercorak primasi cuba dihindarkan dalam m perancangan pembangunan negara membangun. Ini kerana, pembangunaperancangan pembangunan negara membangun. Ini kerana, pembangunan n menumpu meninggalkan pelbagai kesan seperti kesesakan dan menumpu meninggalkan pelbagai kesan seperti kesesakan dan ketakseimbangan yang ketara.ketakseimbangan yang ketara.


1111

GlobalisasiGlobalisasi EkonomiEkonomi: : PeluangPeluang & & CabaranCabaranSejarah ekonomi dunia menunjukkan bahawa penggubalan Perjanjian Sejarah ekonomi dunia menunjukkan bahawa penggubalan Perjanjian Brenton Brenton Woods pada tahun 1947, terbentuknya mekanisma IMF, World Bank daWoods pada tahun 1947, terbentuknya mekanisma IMF, World Bank dan WTO, n WTO, telah membolehkan negara maju muncul sebagai peneraju ekonomi dutelah membolehkan negara maju muncul sebagai peneraju ekonomi dunia. Negara nia. Negara maju secara terbuka menyatakan hasrat mereka untuk mendominasi omaju secara terbuka menyatakan hasrat mereka untuk mendominasi orde baru rde baru dunia melalui mekanisma ekonomi khususnya WTO.dunia melalui mekanisma ekonomi khususnya WTO.

Kekuatan mekanisama WTO dapat dikesan melalui peranannya dalam mKekuatan mekanisama WTO dapat dikesan melalui peranannya dalam mengatur engatur ekonomi global. Antara lain WTO bertindak sebagai orang tengah dekonomi global. Antara lain WTO bertindak sebagai orang tengah dalam alam menyelesaikan pertikaian di samping diberikan peruntukan dan ketmenyelesaikan pertikaian di samping diberikan peruntukan dan ketetapan etapan antarabangsa yang membolehkan badan tersebut bertindak balas teantarabangsa yang membolehkan badan tersebut bertindak balas terhadap rhadap sebarang usaha yang boleh menjejaskan kepetingan negara maju.sebarang usaha yang boleh menjejaskan kepetingan negara maju.

WTO yang dikuasai oleh negara maju, diperteguhkan lagi oleh PekaWTO yang dikuasai oleh negara maju, diperteguhkan lagi oleh Pekara I dan ra I dan Perkara III Perjanjian Perdagangan Teras. Perjanjian ini secara Perkara III Perjanjian Perdagangan Teras. Perjanjian ini secara jelas memberi jelas memberi kuasa kepada syarikat transnasional (MNC) yang berpusat di negarkuasa kepada syarikat transnasional (MNC) yang berpusat di negara maju untuk a maju untuk menasihati bagaimana kerajaan sesebuah negara harus mentadbir nemenasihati bagaimana kerajaan sesebuah negara harus mentadbir negara gara masingmasing--masing. Malah menurut Hines (2000), syarikat transnasional milikmasing. Malah menurut Hines (2000), syarikat transnasional milik negara negara majulah yang menggerakkan perdagangan modal global yang memberi majulah yang menggerakkan perdagangan modal global yang memberi kekuatan kekuatan kepada order baru dunia. kepada order baru dunia.


1212

Bagaimanapun, usaha ini berjalan agak perlahan kerana wujudnya PBagaimanapun, usaha ini berjalan agak perlahan kerana wujudnya Perang Dingin erang Dingin antara kumpulan negara Kapitalis Barat yang dipelopori oleh Amerantara kumpulan negara Kapitalis Barat yang dipelopori oleh Amerika Syarikat, ika Syarikat, Kesatuan Eropah dan Jepun, dengan negara blok SosialisKesatuan Eropah dan Jepun, dengan negara blok Sosialis--Komunis yang Komunis yang dipelopori oleh Russia. Perbezaan ideologi politik pada waktu itdipelopori oleh Russia. Perbezaan ideologi politik pada waktu itu mengongkong u mengongkong proses peluasan ekonomi pasaran. Ini menyebabkan negara blok Kapproses peluasan ekonomi pasaran. Ini menyebabkan negara blok Kapitalis Barat italis Barat berusaha untuk merobohkan tembok politik Komunis. Usaha tersebutberusaha untuk merobohkan tembok politik Komunis. Usaha tersebut akhirnya akhirnya berjaya setelah kekalahan tentera Russia di Afghanistan dan diikberjaya setelah kekalahan tentera Russia di Afghanistan dan diikuti oleh uti oleh pembubaran Kesatuan Negara Soviet Russia. Ini telah membuka lembpembubaran Kesatuan Negara Soviet Russia. Ini telah membuka lembaran baru aran baru kepada sejarah ekonomikepada sejarah ekonomi--politik dunia.politik dunia.

Sejak tamatnya Perang Dingin, Amerika Syarikat dan sekutu kuatSejak tamatnya Perang Dingin, Amerika Syarikat dan sekutu kuatnya Kesatuan nya Kesatuan Eropah telah melakar agenda peluasan ekonomi pasaran. Eropah telah melakar agenda peluasan ekonomi pasaran.

Malaysia sama ada secara langsung atau tidak, juga tidak terkecuMalaysia sama ada secara langsung atau tidak, juga tidak terkecuali daripada ali daripada terkait dalam agenda tersebut.terkait dalam agenda tersebut.


1313

Menurut Hines (2000), globalisasi ekonomi masih cenderung kepadMenurut Hines (2000), globalisasi ekonomi masih cenderung kepada idea a idea tentang kuasa ekonomitentang kuasa ekonomi--politik.politik.

Mekanisma ekonomi telah digunakan sebagai instrumen bagi melebarMekanisma ekonomi telah digunakan sebagai instrumen bagi melebarkan kan kekuasaan, seterusnya melalui Perjanjian Brenton Woods pada tahukekuasaan, seterusnya melalui Perjanjian Brenton Woods pada tahun 1945, n 1945, idea tersebut terlaksana.idea tersebut terlaksana.

Peraturan tentang perdagangan GATT juga diwujudkan dan dijadikanPeraturan tentang perdagangan GATT juga diwujudkan dan dijadikaninstrumen kawalan. Institusi kewangan International Monetary Funinstrumen kawalan. Institusi kewangan International Monetary Fund dan d dan Bank Dunia juga di tubuhkan bagi tujuan yang serupa. Bank Dunia juga di tubuhkan bagi tujuan yang serupa.

Dengan itu, menurut Low (2001), globalisasi ekonomi kini telah bDengan itu, menurut Low (2001), globalisasi ekonomi kini telah berubah erubah corak dengan megemukakan agenda politik untuk mendominasi kuasa corak dengan megemukakan agenda politik untuk mendominasi kuasa ekonomi dunia. ekonomi dunia.


1414

WalaupunWalaupun istilahistilah globalisasiglobalisasi telahtelah digunakandigunakan sejaksejak awalawal 19801980--an an lagilagi tetapitetapiwacanawacana seriusserius tentangtentang globalisasiglobalisasi ekonomiekonomi umumnyaumumnya hanyahanya bermulabermula dengandengantulisantulisan Kenichi Kenichi OhmaeOhmae melaluimelalui beberapabeberapa buahbuah bukubuku beliaubeliau sepertiseperti Triad PowerTriad Power(1985); (1985); The Borderless WorldThe Borderless World (1990); (1990); dandan The End of the Nation StateThe End of the Nation State (1995). (1995). SelepasSelepas 19901990--an, an, teoriteori beliaubeliau ituitu telahtelah disambutdisambut dengandengan pelbagaipelbagai pendapatpendapat. . MalahMalah globalisasiglobalisasi ituitu sendirisendiri telahtelah mengundangmengundang pelbagaipelbagai pandanganpandangan. . AlbrowAlbrow(1990) (1990) misalnyamisalnya, , menegaskanmenegaskan bahawabahawa ““globalisasiglobalisasi merujukmerujuk kepadakepada segalasegala prosesprosesyang yang menyebabkanmenyebabkan masyarakatmasyarakat didi duniadunia dirangkumkandirangkumkan keke dalamdalam sebuahsebuahmasyarakatmasyarakat duniadunia yang yang tunggaltunggal, , iaituiaitu masyarakatmasyarakat globalglobal””. . BeberapaBeberapa penulispenulis lain lain sepertiseperti Water (1992) Water (1992) dandan MittlemanMittleman (1996) (1996) merujukmerujukglobalisasiglobalisasi sebagaisebagai pemampatanpemampatan ruangruang dandan masamasa dalamdalam hubunganhubungan sosialsosial dandankemunculankemunculan kesedarankesedaran seduniasedunia tentangtentang kemampatankemampatan tersebuttersebut. . DalamDalam bahasabahasaseharianseharian, , prosesproses iniini bolehlahbolehlah dikatakandikatakan sebagaisebagai ““duniadunia menjadimenjadi semakinsemakin kecilkecil””((KhondkerKhondker 1997). 1997). UgartecheUgarteche (2002) (2002) mentakrifkanmentakrifkan globalisasiglobalisasi sebagaisebagai satusatu prosesproses pertumbuhanpertumbuhandandan perkembanganperkembangan aktivitiaktiviti ekonomiekonomi yang yang merentasimerentasi sempadansempadan kebangsaankebangsaan dandanserantauserantau. . IniIni diperlihatkandiperlihatkan melaluimelalui pergerakanpergerakan baranganbarangan, , maklumatmaklumat, , perkhidmatanperkhidmatan, modal , modal dandan buruhburuh menerusimenerusi perdaganagnperdaganagn dandan pelaburanpelaburan merentasimerentasisempadansempadan. .

UmumnyaUmumnya daripadadaripada definisidefinisi didi atasatas dapatdapat disimpulkandisimpulkan didi sinisini bahawabahawa pelbagaipelbagaimasyarakatmasyarakat didi duniadunia menjadimenjadi terangkumterangkum keke dalamdalam suatusuatu komunitikomuniti yang yang besarbesar. . MerekaMereka menjadimenjadi salingsaling bergantungbergantung antaraantara satusatu samasama lain lain dalamdalam prosesprosespengeluaranpengeluaran dandan penggunaanpenggunaan. .


1515

BerdasarkanBerdasarkan definisidefinisi didi atasatas, , globalisasiglobalisasi mempunyaimempunyai duadua prosesproses iaituiaitu: : prosesprosespemampatanpemampatan ruangruang dandan masamasa; ; dandan prosesproses peningkatanpeningkatan kesedarankesedaran global global terhadapterhadap pemampatanpemampatan tersebuttersebut ((IshakIshak ShaariShaari 1999). 1999). TimbulTimbul pelbagaipelbagai pandangan/teoripandangan/teori terhadapterhadap globalisasiglobalisasi (Held (Held at el.at el. 1999). 1999). AdaAdayang yang berpendapatberpendapat bahawabahawa duniadunia tanpatanpa sempadansempadan yang yang dibentukdibentuk ituitu menyebabkanmenyebabkannegaranegara hilanghilang upayaupaya samasama sekalisekali untukuntuk merancangmerancang keke araharah pencapaianpencapaian matlamatmatlamatpembangunanpembangunan sendirisendiri keranakerana alatalat pelaksanaanpelaksanaan iaituiaitu pelbagaipelbagai dasardasar ekonomiekonomimenjadimenjadi tidaktidak berkesanberkesan dandan negaranegara menjadimenjadi ““jaluranjaluran penghantaranpenghantaran modal globalmodal global””dandan tertakluktertakluk kepadakepada ““gerakgerak kuasakuasa pasaranpasaran duniadunia””. . DenganDengan ituitu, , negaranegara akanakanmenghadapimenghadapi kesukarankesukaran melaksanakanmelaksanakan dasardasar kebajikankebajikan untukuntuk melindungimelindungikepentingankepentingan golongangolongan atauatau wilayahwilayah yang yang miskinmiskin dandan golongangolongan mudahmudah terancamterancam. . KumpulanKumpulan pertamapertama dipeloporidipelopori oleholeh OhmaeOhmae. . BagiBagi merekamereka globalisasiglobalisasi akanakanmembawamembawa kepadakepada perubahanperubahan pentingpenting kepadakepada corakcorak agihanagihan kekayaankekayaan didi duniadunia. . PembahagianPembahagian duniadunia kepadakepada ““pusatpusat”” dandan ““pinggirpinggir”” atauatau ““utarautara”” dandan ““selatanselatan””menjadimenjadi tidaktidak relevanrelevan dandan digantidiganti dengandengan corakcorak pembahagianpembahagian kuasakuasa ekonomiekonomiyang yang lebihlebih komplekskompleks. . KumpulanKumpulan iniini menegaskanmenegaskan bahawabahawa kinikini duniadunia tidaktidak adaada alternatifalternatif; ; globalisasiglobalisasiadalahadalah suatusuatu prosesproses yang yang tidaktidak dapatdapat dielakkandielakkan lagilagi. . MerekaMereka menganjurkanmenganjurkansupayasupaya semuasemua negaranegara ikutikut sertaserta secarasecara seriusserius dalamdalam arusarus globalisasiglobalisasi, , menjadimenjadipemainpemain dengandengan lebihlebih terintegrasiterintegrasi dalamdalam ekonomiekonomi global global dandan meningkatkanmeningkatkan dayadayasaingsaing antarabangsaantarabangsa bagibagi mengatasimengatasi masalahmasalah merekamereka..


1616

KumpulanKumpulan keduakedua pula pula berpendapatberpendapat bahawabahawa globalisasiglobalisasi membawamembawa perubahanperubahankepadakepada::

•• kuasakuasa, , perananperanan dandan pemerintahpemerintah didi setiapsetiap negaranegara tetapitetapi tidaktidak menolakmenolak bahawabahawapemerintahpemerintah tersebuttersebut masihmasih mempunyaimempunyai kuasakuasa untukuntuk membawamembawa perubahanperubahandalamdalam batasanbatasan daripadadaripada negaranegara masingmasing--masingmasing. . TetapiTetapi kemampuankemampuan setiapsetiappemerintahpemerintah membuatmembuat dasardasar jugajuga semakinsemakin dipengaruhidipengaruhi, , malahmalah dalamdalam keadaankeadaantertentutertentu dikekangdikekang oleholeh institusiinstitusi antarabangsaantarabangsa sepertiseperti PertubuhanPertubuhanPerdaganganPerdagangan DuniaDunia (WTO) (WTO) dandan Dana Dana KewanganKewangan AntarabangsaAntarabangsa (IMF) (IMF) dandanGATT. GATT.

•• DalamDalam hubunganhubungan iniini globalisasiglobalisasi seringsering dikaitkandikaitkan dengandengan prosesproses transformasitransformasi, , suatusuatu pencarianpencarian keseimbangankeseimbangan hubunganhubungan ekonomiekonomi--politikpolitik antaraantara kedaulatankedaulatan, , kewilayahankewilayahan dandan kuasakuasa negaranegara ((SassenSassen 1996). 1996).

•• SebagaiSebagai rumusanrumusan, , pendekatanpendekatan kumpulankumpulan keduakedua menolakmenolak pandanganpandangan bahawabahawaglobalisasiglobalisasi adalahadalah sesuatusesuatu ‘‘gerakangerakan’’ yang yang tidaktidak dapatdapat dielakkandielakkan dandan sesuatusesuatuyang yang menyeluruhmenyeluruh. . MalahMalah kumpulankumpulan iniini menekankanmenekankan bahawabahawa bukanbukan sahajasahajaterdapatterdapat jalanjalan keluarkeluar daripadadaripada belenggubelenggu globalisasiglobalisasi, , misalnyamisalnya melaluimelalui pelbagaipelbagaiusahausaha pengubahsuaianpengubahsuaian yang yang dilakukandilakukan oleholeh pemerintahpemerintah, , tetapitetapi jugajuga adaadakecenderungankecenderungan sekumpulansekumpulan negaranegara yang yang berusahaberusaha menentangmenentang globalisasiglobalisasi. .


1717

SekiranyaSekiranya kitakita menerimamenerima pandanganpandangan keduakedua yang yang lebihlebih sederhanasederhana, , makamaka kitakita dapatdapatmemahamimemahami usahausaha yang yang dilakukandilakukan oleholeh kebanyakankebanyakan negaranegara termasuktermasuk Malaysia Malaysia dalamdalam mndepanimndepani cabarancabaran iniini. . MisalnyaMisalnya pelbagaipelbagai strategistrategi dilaksanakandilaksanakan didi Malaysia Malaysia kebelakangankebelakangan iniini. . ProsesProses deregularasideregularasi dandan liberalisasiliberalisasi telahtelah dilaksanakandilaksanakan oleholehpemerintahpemerintah. . PelbagaiPelbagai sekatansekatan dandan peraturanperaturan telahtelah dilonggarkandilonggarkan jikajika tidaktidak ditarikditarikbalikbalik. . PasaranPasaran menjadimenjadi kiankian tebukatebuka dengandengan pemansuhanpemansuhan pelbagaipelbagai cukaicukai import. import. Malaysia Malaysia jugajuga telahtelah melakukanmelakukan pelbagaipelbagai perubahanperubahan dasardasar sepertiseperti menjadikanmenjadikansektorsektor pembuatanpembuatan sebagaisebagai terasteras ekonomiekonomi negaranegara dengandengan menggalakkanmenggalakkankemasukankemasukan pelaburanpelaburan asingasing langsunglangsung (FDI), (FDI), penyediaanpenyediaan infrastrkturinfrastrktur yang yang bertarafbertarafduniadunia yang yang diterajuiditerajui oleholeh swastaswasta, , meningkatkanmeningkatkan kecekapankecekapan tenagatenaga buruhburuh dandanmenyusunmenyusun semulasemula institusiinstitusi kewangankewangan bagibagi meningkatkanmeningkatkan dayadaya saingsaing negaranegara. . PembentukanPembentukan persatuanpersatuan dandan kerjakerja samasama serantauserantau ditingkatkanditingkatkan untukuntuk tujuantujuan yang yang samasama..

KelebihanKelebihan rantaurantau Asia Asia PasifikPasifik dalamdalam memanfaatkanmemanfaatkan prosesproses globalisasiglobalisasi ekonomiekonomisemakinsemakin diakuidiakui umumumum. . RantauRantau iniini mempunyaimempunyai dayadaya saingsaing yang yang tinggitinggi yang yang bolehbolehdimanfaatkandimanfaatkan oleholeh pelaburpelabur dalamdalam prosesproses pengeluaranpengeluaran dandan penggunaanpenggunaan massamassa. . Linder (1986) Linder (1986) meramalkanmeramalkan bahawabahawa kedinamikankedinamikan rantaurantau Asia Asia PasifikPasifik termasuktermasukMalaysia Malaysia akanakan menjadikanmenjadikan abadabad barubaru iniini sebagaisebagai miliknyamiliknya. . IniIni telahtelah dibuktikandibuktikanmelaluimelalui pertumbuhanpertumbuhan ekonomiekonomi yang yang pesatpesat sebelumsebelum berlakunyaberlakunya kemelesetankemelesetanekonomiekonomi duniadunia padapada akhirakhir abadabad lalulalu (1997). (1997). AtasAtas kesedarankesedaran ituitu makamaka Malaysia Malaysia telahtelahmelakukanmelakukan pelbagaipelbagai perubahanperubahan dasardasar dandan strategistrategi. . SalahSalah satusatu perubahanperubahan tersebuttersebutdapatdapat dilihatdilihat melaluimelalui pembangunanpembangunan KoridorKoridor berteraskanberteraskan ekonomiekonomi metropolitan: metropolitan: SelatanSelatan ((WilayahWilayah PembangunanPembangunan IskandarIskandar) ) dandan KoridorKoridor UtaraUtara ((PulauPulau PinangPinang-- SungaiSungaiPetaniPetani--KulimKulim); ); KoridorKoridor PantaiPantai TimurTimur ((KuantanKuantan--Kuala Kuala TerengganuTerengganu--Kota Kota BharuBharu).).


1818

a.a. Pendekatan Pembangunan dalam Era Perubahan: Pendekatan Pembangunan dalam Era Perubahan: Ekonomi Berteraskan Pembuatan dan Perkhidmatan Moden Ekonomi Berteraskan Pembuatan dan Perkhidmatan Moden Pertumbuhan ekonomi yang pesat berlaku pada akhir 1970Pertumbuhan ekonomi yang pesat berlaku pada akhir 1970--an di negara maju an di negara maju dan di Negara yang Baru Berindustri, khususnya Taiwan, Hong Kongdan di Negara yang Baru Berindustri, khususnya Taiwan, Hong Kong, Korea , Korea Selatan dan Singapura. Kos pengeluaran yang meningkat akibat upSelatan dan Singapura. Kos pengeluaran yang meningkat akibat upah buruh ah buruh yang tinggi di negara maju menyebabkan aktiviti pengeluaran yangyang tinggi di negara maju menyebabkan aktiviti pengeluaran yang berasaskan berasaskan tenaga buruh murah berpindah ke negara membangun. Ini selaras detenaga buruh murah berpindah ke negara membangun. Ini selaras dengan ngan penstrukturan semula korporat rentas negara yang cenderung untukpenstrukturan semula korporat rentas negara yang cenderung untuk mencari mencari letakan baru yang lebih berdaya saing bagi menempatkan aktiviti letakan baru yang lebih berdaya saing bagi menempatkan aktiviti pengeluaran pengeluaran tersebut (Dicken 2002). tersebut (Dicken 2002).

Dasar perindustrian Negara Baru Berindustri juga telah mula beruDasar perindustrian Negara Baru Berindustri juga telah mula berubah daripada bah daripada industri penggantian import kepada keluaran barangan pengguna uindustri penggantian import kepada keluaran barangan pengguna untuk ntuk eksport. Fokus aktiviti turut berubah daripada pembuatan barangaeksport. Fokus aktiviti turut berubah daripada pembuatan barangan elektrik dan n elektrik dan elektronik yang berintensif buruh kepada produk yang mempunyai elektronik yang berintensif buruh kepada produk yang mempunyai input input teknologi yang lebih tinggi. Banyaknya bekalan sumber tenaga buteknologi yang lebih tinggi. Banyaknya bekalan sumber tenaga buruh terlatih ruh terlatih yang murah di negara membangun menyediakan keadaan yang kondusifyang murah di negara membangun menyediakan keadaan yang kondusif bagi bagi penerapan strategi tersebut. Pendekatan ini dilaksanakan berasapenerapan strategi tersebut. Pendekatan ini dilaksanakan berasaskan suasana skan suasana pasaran terbuka dan peranan kerajaan yang minimum bagi menggalakpasaran terbuka dan peranan kerajaan yang minimum bagi menggalakkan kan penglibatan lebih cergas dan inisiatif sektor korporat. penglibatan lebih cergas dan inisiatif sektor korporat.

Perubahan Pendekatan Pembangunan: Ekonomi Perkhidmatan Berteraskan Bandar Metropolitan


1919

b.b. Perkembangan Aktiviti Perkhidmatan Pengeluar di MetropolitanPerkembangan Aktiviti Perkhidmatan Pengeluar di Metropolitan

Produk aktiviti pembuatan moden semakin sukar dibezakan dengan pProduk aktiviti pembuatan moden semakin sukar dibezakan dengan produk sektor roduk sektor perkhidmatan. Proses pembuatan moden semakin banyak memerlukan iperkhidmatan. Proses pembuatan moden semakin banyak memerlukan input nput perkhidmatan. Aktiviti perkhidmatan yang menyokong proses pengelperkhidmatan. Aktiviti perkhidmatan yang menyokong proses pengeluaran moden uaran moden digelar perkhidmatan pengeluar. Perkhidmatan ini termasuklah pendigelar perkhidmatan pengeluar. Perkhidmatan ini termasuklah pengkomputeran, gkomputeran, pengangkutan tepat masa, instutusi penyelidikan dan pembangunan,pengangkutan tepat masa, instutusi penyelidikan dan pembangunan, perbankan, perbankan, insurans, khidmat teknologi maklumat, penghantaran, penyimpanan,insurans, khidmat teknologi maklumat, penghantaran, penyimpanan, pengagihan pengagihan dan dan pendidikanpendidikan. .

Tumpuan utama aktiviti ekonomi pembuatan dan perkhidmatan modenTumpuan utama aktiviti ekonomi pembuatan dan perkhidmatan moden ini adalah ini adalah di bandar besar yang mempunyai kemudahan pengangkutan termasuk pdi bandar besar yang mempunyai kemudahan pengangkutan termasuk pelabuhan elabuhan yang baik. Penumpuan di bandar metropolitan juga selaras dengan yang baik. Penumpuan di bandar metropolitan juga selaras dengan kehendak kehendak pasaran global yang mencari lokasi yang menarik dan berdaya sainpasaran global yang mencari lokasi yang menarik dan berdaya saing. Kerajaan g. Kerajaan negara membangun tidak dapat menghalang kemaraan pelabur ke kawanegara membangun tidak dapat menghalang kemaraan pelabur ke kawasan san pertumbuhan utama di sekitar bandar raya metropolitan. Pelaburanpertumbuhan utama di sekitar bandar raya metropolitan. Pelaburan asing asing langsung terutamanya oleh korporat rentas negara merupakan pemailangsung terutamanya oleh korporat rentas negara merupakan pemain aktif n aktif ekonomi yang berteraskan bandar raya ini. Faedah yang dapat dipeekonomi yang berteraskan bandar raya ini. Faedah yang dapat diperolehi melalui rolehi melalui aglomerasi ekonomi pembandaran dan ekonomi persetempatan telah aglomerasi ekonomi pembandaran dan ekonomi persetempatan telah menyebabkan kawasan berhampiran bandar raya metropolitan di negamenyebabkan kawasan berhampiran bandar raya metropolitan di negara ra membangun terus menjadi tumpuan. membangun terus menjadi tumpuan.


2020

Daripada Kelebihan Bandingan Wilayah Kepada Daripada Kelebihan Bandingan Wilayah Kepada Kebolehsaingan KawasanKebolehsaingan Kawasan

Prinsip kelebihan bandingan (berbanding) telah diperkenalkan olePrinsip kelebihan bandingan (berbanding) telah diperkenalkan oleh Richardo h Richardo (1817). Menurut beliau, sebuah negara sepatutnya mengkhusus dal(1817). Menurut beliau, sebuah negara sepatutnya mengkhusus dalam satu am satu produk eksport iaitu barangan yang negara tersebut ada kelebihanproduk eksport iaitu barangan yang negara tersebut ada kelebihan berbanding berbanding negara lain daripada segi kos pengeluaran. Negara perlu mengimpnegara lain daripada segi kos pengeluaran. Negara perlu mengimport barangan ort barangan yang kos bandingannya lebih mahal malah jika dikeluarkan juga neyang kos bandingannya lebih mahal malah jika dikeluarkan juga negara akan rugi.gara akan rugi.Idea ini kemudiannya dikembangkan oleh ramai pengkaji seperti HeIdea ini kemudiannya dikembangkan oleh ramai pengkaji seperti Heckscherckscher--Ohlin Ohlin dengan teori perdagangannya dan A. Weber dengan teori letakan idengan teori perdagangannya dan A. Weber dengan teori letakan industrinya. ndustrinya.

M.E. Porter (1990) melalui bukunya M.E. Porter (1990) melalui bukunya The Competitive Adbvantage of Nations The Competitive Adbvantage of Nations telah telah mencabarmencabar teori kelebihan bandingan. Beliau menolak pandangan bahawa teori kelebihan bandingan. Beliau menolak pandangan bahawa endowmen seperti bahan mentah sebagai penyumbang utama kepada kendowmen seperti bahan mentah sebagai penyumbang utama kepada kelebihan elebihan bandingan sesebuah kawasan. Sebaliknya, beliau menghujah bahawabandingan sesebuah kawasan. Sebaliknya, beliau menghujah bahawa sesebuah sesebuah wilayah perlu mencipta kekuatan dalamannya sendiri untuk membolewilayah perlu mencipta kekuatan dalamannya sendiri untuk membolehkannya hkannya bersaing. Kualiti sesetengah faktor pengeluaran, khususnya sumbbersaing. Kualiti sesetengah faktor pengeluaran, khususnya sumber manusia dan er manusia dan organisasi ruang dan institusi wilayah, dapat dicekapkan bagi meorganisasi ruang dan institusi wilayah, dapat dicekapkan bagi meningkatkan ningkatkan produktiviti dan seterusnya merendahkan kos pengeluaran. Melaluiproduktiviti dan seterusnya merendahkan kos pengeluaran. Melalui cara demikian cara demikian daya saing kawasan tersebut akan meningkat.daya saing kawasan tersebut akan meningkat.


2121

a.a. Teori Daya Saing WilayahTeori Daya Saing WilayahOleh kerana bandar raya telah mempunyai beberapa kelebihan asas Oleh kerana bandar raya telah mempunyai beberapa kelebihan asas maka maka metropolitan menjadi tumpuan. Mmenjelang tahun 2000, pembangunanmetropolitan menjadi tumpuan. Mmenjelang tahun 2000, pembangunan ekonomi ekonomi yang berteraskan wilayah metropolitan telah menjadi agenda kebayang berteraskan wilayah metropolitan telah menjadi agenda kebanyakan nyakan negara. negara. Proses globalisasi ekonomi telah menghakis sebahagian besar pengProses globalisasi ekonomi telah menghakis sebahagian besar pengaruh aruh sempadan negara bangsa. Kelebihan bandingan sama ada daripada ssempadan negara bangsa. Kelebihan bandingan sama ada daripada segi buruh egi buruh murah, tanah atau tapak perindustrian yang murah, bahan mentah, murah, tanah atau tapak perindustrian yang murah, bahan mentah, modal dan modal dan tenaga, bukan lagi tarikan utama sesebuah wilayah. Pengaruh kos tenaga, bukan lagi tarikan utama sesebuah wilayah. Pengaruh kos pengangkutan pengangkutan terhadap letakan firma pembuatan juga semakin kurang signifikan.terhadap letakan firma pembuatan juga semakin kurang signifikan. Bandar dan Bandar dan desa (bandar kecil) di seluruh dunia bersaing sesamanya untuk medesa (bandar kecil) di seluruh dunia bersaing sesamanya untuk menjadi pusat njadi pusat pengeluaran dan perkhidmatan global. Daya saing wilayah menjadipengeluaran dan perkhidmatan global. Daya saing wilayah menjadi kunci kunci ketertarikan sesebuah kawasan dalam menarik pelaburan asing. Inketertarikan sesebuah kawasan dalam menarik pelaburan asing. Ini i menyebabkan pemerintah sama ada di peringkat negara, wilayah mahmenyebabkan pemerintah sama ada di peringkat negara, wilayah mahupun upun tempatan berusaha untuk meningkatkan daya saing lokaliti masingtempatan berusaha untuk meningkatkan daya saing lokaliti masing--masing.masing.Daya saing sesebuah bandar atau wilayah bolehlah ditakrif sebagaDaya saing sesebuah bandar atau wilayah bolehlah ditakrif sebagai keupayaan i keupayaan sesebuah wilayah atau bandar raya untuk mengeluarkan dan memasarsesebuah wilayah atau bandar raya untuk mengeluarkan dan memasarkan kan barangan atau perkhidmatan yang berkualiti dalam hubungannya denbarangan atau perkhidmatan yang berkualiti dalam hubungannya dengan produk gan produk serupa yang dikeluarkan oleh wilayah lain. Daya saing juga meliserupa yang dikeluarkan oleh wilayah lain. Daya saing juga meliputi sistem puti sistem ekonomi bandar yang menghasilkan barangan dan perkhidmatan yang ekonomi bandar yang menghasilkan barangan dan perkhidmatan yang berkualiti berkualiti bagi penduduk setempat, menyokong aktiviti eksport bandar tersebbagi penduduk setempat, menyokong aktiviti eksport bandar tersebut, sehingga ut, sehingga membolehkan penduduk meningkatkan taraf hidup dan seterusnya kuamembolehkan penduduk meningkatkan taraf hidup dan seterusnya kualiti liti kehidupan di bandar atau wilayah berkenaan (Webster & Muller 200kehidupan di bandar atau wilayah berkenaan (Webster & Muller 2000)0)


2222

b.Teori Aglomerasi Ekonomi dan Kluster Geografib.Teori Aglomerasi Ekonomi dan Kluster GeografiAglomerasi bagi memanfaatkan ekonomi pembandaran dan ekonomi Aglomerasi bagi memanfaatkan ekonomi pembandaran dan ekonomi persetempatan melalui pengklusteran geografi boleh meningkatkan persetempatan melalui pengklusteran geografi boleh meningkatkan daya daya saing firma, seteruskan wilayah sesebuah bandar. Bandar seharusnsaing firma, seteruskan wilayah sesebuah bandar. Bandar seharusnya ya berupaya membentuk daya saing melalui aktiviti pengeluaran baranberupaya membentuk daya saing melalui aktiviti pengeluaran barangan dan gan dan perkhidmatan yang cekap bagi memenuhi permintaan tempatan dan glperkhidmatan yang cekap bagi memenuhi permintaan tempatan dan global obal (Omorregie et al 2001). Aktiviti tersebut seterusnya berupaya me(Omorregie et al 2001). Aktiviti tersebut seterusnya berupaya meningkatkan ningkatkan taraf hidup penduduk bandar berkenaan. taraf hidup penduduk bandar berkenaan.

Para pengurus bandar perlu berusaha mewujudkan ruang bandar dan Para pengurus bandar perlu berusaha mewujudkan ruang bandar dan wilayah wilayah yang dapat membantu firma meningkatkan daya saing. Sehubungan ityang dapat membantu firma meningkatkan daya saing. Sehubungan itu, u, Porter (1998) memperkenalkan Porter (1998) memperkenalkan model intanmodel intan dan model lima daya bagi dan model lima daya bagi menggalakkan aglomerasi ekonomi dan pengelopokan firma. Ruang menggalakkan aglomerasi ekonomi dan pengelopokan firma. Ruang bandar bandar yang kondusif dapat mewujudkan jaringan saling bertautan antara yang kondusif dapat mewujudkan jaringan saling bertautan antara firma, firma, salah satu faktor pencetus daya saing. Selain itu, Becattini (1salah satu faktor pencetus daya saing. Selain itu, Becattini (1990) yang 990) yang mengusulkan model daerah perindustrian, Camagni (1991) pula mengusulkan model daerah perindustrian, Camagni (1991) pula mencadangkan ruang inovatif, Ashmein (1996) mengetengahkan wilaymencadangkan ruang inovatif, Ashmein (1996) mengetengahkan wilayah ah pembelajaran, sementara Amin dan Trift (1992) mengetengahkan idepembelajaran, sementara Amin dan Trift (1992) mengetengahkan idea a tindanan institusi. Pewujudan suasana saling bergantung antara ftindanan institusi. Pewujudan suasana saling bergantung antara firma seperti irma seperti yang dinyatakan oleh Storper (1995; Lunddequist 2002) menggalakkyang dinyatakan oleh Storper (1995; Lunddequist 2002) menggalakkan an pengelompokan industri di sekitar wilayah bandar metropolitan. pengelompokan industri di sekitar wilayah bandar metropolitan.


2323

Perkembangan Sektor Ekonomi Berteraskan Perkembangan Sektor Ekonomi Berteraskan Metropolitan di MalaysiaMetropolitan di Malaysia

Ekonomi yang berteraskan metropolitan merupakan bidang yang agakEkonomi yang berteraskan metropolitan merupakan bidang yang agak baru di baru di Malaysia. Selepas berakhirnya tempoh pelaksanaan Dasar Ekonomi BMalaysia. Selepas berakhirnya tempoh pelaksanaan Dasar Ekonomi Baru (DEB) aru (DEB) kerajaan telah melancarkan Dasar Pembangunan Nasional (DPN) dengkerajaan telah melancarkan Dasar Pembangunan Nasional (DPN) dengan wawasan an wawasan untuk mencapai matlamat menjadi negara maju menjelang 2020. Seluntuk mencapai matlamat menjadi negara maju menjelang 2020. Selaras dengan aras dengan perubahan yang berlaku di peringkat global, sektor korporat telperubahan yang berlaku di peringkat global, sektor korporat telah diberikan ah diberikan tanggung jawab yang lebih besar untuk membangunkan negara. Pada tanggung jawab yang lebih besar untuk membangunkan negara. Pada masa yang masa yang sama kerajaan telah menstruktur semula ekonomi negara dengan memsama kerajaan telah menstruktur semula ekonomi negara dengan memberi beri perhatian yang lebih serius kepada sektor pembuatan dan perkhidmperhatian yang lebih serius kepada sektor pembuatan dan perkhidmatan. atan. Perkhidmatan pengeluar khususnya yang berasaskan inovasi dalam bPerkhidmatan pengeluar khususnya yang berasaskan inovasi dalam bidang idang teknologi termaju yang dihasilkan melalui penyelidikan dan pembateknologi termaju yang dihasilkan melalui penyelidikan dan pembangunan menjadi ngunan menjadi fokus utama aktiviti ekonomi kebanyakan negara dalam era pascainfokus utama aktiviti ekonomi kebanyakan negara dalam era pascaindustri (Ishak dustri (Ishak 2006). Aktiviti ini bertumpu di bandar raya metropolitan moden y2006). Aktiviti ini bertumpu di bandar raya metropolitan moden yang menempatkan ang menempatkan sebahagian besar pusat penyelidikan dan pendidikan khususnya unisebahagian besar pusat penyelidikan dan pendidikan khususnya universiti utama versiti utama di negara berkenaan. Globalisasi ekonomi memesatkan perubahan idi negara berkenaan. Globalisasi ekonomi memesatkan perubahan ini.ni.Sejak 1970Sejak 1970--an Ekonomi Malaysia mula beralih kepada sektor pembuatan. Prosean Ekonomi Malaysia mula beralih kepada sektor pembuatan. Proses s perindustrian negara menjadi lebih ketara menjelang berakhirnya perindustrian negara menjadi lebih ketara menjelang berakhirnya tempoh tempoh perlaksanaan DEB. Perubahan struktur ekonomi negara ini telah mperlaksanaan DEB. Perubahan struktur ekonomi negara ini telah menggalakkan enggalakkan pembukaan banyak kawasan perindustrian baru secara besarpembukaan banyak kawasan perindustrian baru secara besar--besaran di kawasan besaran di kawasan bandar besar, sederhana, kecil dan kawasan desa. Negeri Johor, Pbandar besar, sederhana, kecil dan kawasan desa. Negeri Johor, Perak, Negeri erak, Negeri Sembilan, Pahang, Terengganu, Melaka dan Kedah telah mengalami pSembilan, Pahang, Terengganu, Melaka dan Kedah telah mengalami pertambahan ertambahan keluasan kawasan perindustrian (Jadua l ).keluasan kawasan perindustrian (Jadua l ).


2424

Jadual 1. Malaysia: Keluaran Dalam Negara Kasar mengikut industri asal, 1975, 1990 dan 2005

Keluaran Dalam Negara Kasar

(RM Juta) Kadar

pertumbuhan tahunan (%)

Sektor

19751 19902 20053 1975-1990

1990-2005

Pertanian 4,804 14,829 21,585 11.27 3.76

Perlombongan & kuari 792 7,688 17,504 15.15 5.42

Pembuatan 2,850 21,381 82,394 13.4 6.44

Pembinaan 654 2,788 7,133 9.67 6.26

Perkhidmatan 7,811 33,465 152,205 10.0 10.0

Ditolak cukai perkhidmatan bank 211 4,026 32,707 9.98 13.97

Dicampur duti import 665 2,972 5,083 9.98 3.59

Keluaran Negara Kasar pada harga pembeli 17,365 79,103 262,029 10.11 7.99

1. Pada harga pengguna 1970; 2. Pada harga pengguna 1978; 3. Pada harga pengguna 1987 Sumber: 1. Malaysia (1979) , 2. Malaysia (1991a), 3 Malaysia (2006a).


2525

Perubahan struktur ekonomi negara daripada sektor pertanian danPerubahan struktur ekonomi negara daripada sektor pertanian danperlombongan kepada sektor pembuatan dan perkhidmatan pada perlombongan kepada sektor pembuatan dan perkhidmatan pada penghujung tempoh perlaksanaan DEB memberi kesan langsung terhapenghujung tempoh perlaksanaan DEB memberi kesan langsung terhadap dap KDNK Malaysia. Walaupun nilai KDNK sektor pertanian dan perlomboKDNK Malaysia. Walaupun nilai KDNK sektor pertanian dan perlombongan ngan masih besar tetapi sumbangannya kian menurun masingmasih besar tetapi sumbangannya kian menurun masing--masing daripada masing daripada 15 peratus dan 7.0 peratus pada 1990 kepada 7.0 peratus dan 5.15 peratus dan 7.0 peratus pada 1990 kepada 7.0 peratus dan 5.6 peratus 6 peratus pada 2005. Purata pertumbuhan tahunannya juga menurun masingpada 2005. Purata pertumbuhan tahunannya juga menurun masing--masing masing daripada 11.3 peratus dan 15.1 peratus bagi tempoh 1971daripada 11.3 peratus dan 15.1 peratus bagi tempoh 1971--1990 kepada 3.7 1990 kepada 3.7 peratus dan 5.4 peratus bagi tempoh 1991peratus dan 5.4 peratus bagi tempoh 1991--2005. 2005.

Kepentingan keduaKepentingan kedua--dua sektor ini telah diambil alih oleh sektor pembuatan dua sektor ini telah diambil alih oleh sektor pembuatan dan perkhidmatan yang masingdan perkhidmatan yang masing--masing menyumbang kiramasing menyumbang kira--kira 21 peratus kira 21 peratus dan 33 peratus pada 2005 berbanding masingdan 33 peratus pada 2005 berbanding masing--masing hanya 21 peratus dan masing hanya 21 peratus dan 27 peratus pada 1990. Sektor perkhidmatan juga turut mengalami27 peratus pada 1990. Sektor perkhidmatan juga turut mengalami kadar kadar pertumbuhan yang lebih pesat pada masa kebelakangan ini. Hal inipertumbuhan yang lebih pesat pada masa kebelakangan ini. Hal inimenunjukkan bahawa ekonomi Malaysia membangun dengan pesat. Bagimenunjukkan bahawa ekonomi Malaysia membangun dengan pesat. Bagitu tu juga dengan taraf hidup penduduknya. juga dengan taraf hidup penduduknya.


2626

KecekapanKecekapan EkonomiEkonomi RuangRuang dandan KebolehsainganKebolehsainganWilayahWilayah Metropolitan Metropolitan LembahLembah KlangKlang--LangatLangat

Pada masa ini ekonomi Malaysia banyak bergantung kepada pelaburaPada masa ini ekonomi Malaysia banyak bergantung kepada pelaburan asing sama n asing sama yang langsung atau yang tidak langsung untuk memajukan sektor pyang langsung atau yang tidak langsung untuk memajukan sektor pembuatan dan embuatan dan perkhidmatan moden. Pelaburan asing langsung lazimnya cenderung perkhidmatan moden. Pelaburan asing langsung lazimnya cenderung untuk untuk bertumpu ke kawasan yang menawarkan kelebihan ekonomi yang bolehbertumpu ke kawasan yang menawarkan kelebihan ekonomi yang bolehmerendahkan kos pengeluaran. Bagaimanapun, selepas 1990merendahkan kos pengeluaran. Bagaimanapun, selepas 1990--an, proses an, proses pembuatan di negara ini mengalami perubahan yang ketara. Kelebihpembuatan di negara ini mengalami perubahan yang ketara. Kelebihan bandingan an bandingan melalui penawaran kos tapak dan buruh kurang mahir yang murah kimelalui penawaran kos tapak dan buruh kurang mahir yang murah kian terhakis an terhakis akibat pembukaan pasaran baru di negara China, Vietnam, India daakibat pembukaan pasaran baru di negara China, Vietnam, India dan negara lain di n negara lain di dunia. Salah satu kesannya, Para pelabur mula menumpukan pelaburdunia. Salah satu kesannya, Para pelabur mula menumpukan pelaburan ke an ke kawasan yang menawarkan daya saing yang tinggi. kawasan yang menawarkan daya saing yang tinggi. Di Malaysia, bandar raya metropolitan menawarkan pelbagai kelebiDi Malaysia, bandar raya metropolitan menawarkan pelbagai kelebihan aglomerasi han aglomerasi ekonomi seperti faedah ekonomi pembandaran, ekonomi skala dan ekekonomi seperti faedah ekonomi pembandaran, ekonomi skala dan ekonomi onomi persetempatan. Penempatan aktiviti di kawasan sekitar metropolitpersetempatan. Penempatan aktiviti di kawasan sekitar metropolitan memberi an memberi peluang firma untuk memanfaatkan pelbagai kemudahan perkhidmatanpeluang firma untuk memanfaatkan pelbagai kemudahan perkhidmatan pengeluar pengeluar seperti perkhidmatan penyelidikan dan pembangunan inovasi, pengkseperti perkhidmatan penyelidikan dan pembangunan inovasi, pengkomputeran, omputeran, perbankan, penghantaran, insurans, guaman dan perakaunan. Selainperbankan, penghantaran, insurans, guaman dan perakaunan. Selain itu kawasan itu kawasan di sekitar bandar raya metropolitan juga menawarkan pelbagai faedi sekitar bandar raya metropolitan juga menawarkan pelbagai faedah endowmen dah endowmen seperti infrastruktur dan sumber alam, juga sumber manusia yaseperti infrastruktur dan sumber alam, juga sumber manusia yang mahir dan ng mahir dan melieu keinstitusian yang kondusif yang amat diperlukan dalam prmelieu keinstitusian yang kondusif yang amat diperlukan dalam proses pembuatan oses pembuatan dan pengeluaran aktiviti perkhidmatan moden (Katiman Rostam 2006dan pengeluaran aktiviti perkhidmatan moden (Katiman Rostam 2006). ).


2727

Wilayah Tengah Sebagai Pusat Tumpuan Aktiviti PembuatanWilayah Tengah Sebagai Pusat Tumpuan Aktiviti Pembuatandan Perkhidmatan Termajudan Perkhidmatan Termaju

Perkembangan ekonomi di Malaysia selepas 1990Perkembangan ekonomi di Malaysia selepas 1990--an terkait secara langsung an terkait secara langsung dengan perubahan yang berlaku di peringkat global. Liberalisasidengan perubahan yang berlaku di peringkat global. Liberalisasi ekonomi dan ekonomi dan deregularasi pelbagai peraturan telah membuka pasaran negara inideregularasi pelbagai peraturan telah membuka pasaran negara ini dengan luas dengan luas kepada pelaburan asing. Wilayah pertumbuhan utama di sekitar Lemkepada pelaburan asing. Wilayah pertumbuhan utama di sekitar Lembah Klangbah Klang--Langat merupakan wilayah yang mempunyai daya saing bagi menempatLangat merupakan wilayah yang mempunyai daya saing bagi menempatkan kan pelbagai aktiviti pembuatan dan perkhidmatan. Misalnya pada 2005pelbagai aktiviti pembuatan dan perkhidmatan. Misalnya pada 2005, negeri , negeri Selangor, Negeri Sembilan, Melaka dan Wilayah Persekutuan Kuala Selangor, Negeri Sembilan, Melaka dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur iaitu Lumpur iaitu Wilayah Tengah yang juga merupakan wilayah pertumbuhan utama di Wilayah Tengah yang juga merupakan wilayah pertumbuhan utama di negara ini negara ini menyumbang sejumlah 41.1 peratus Keluaran Dalam Negara Kasar (KDmenyumbang sejumlah 41.1 peratus Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) negara NK) negara dengan kadar pertumbuhan 4.6 peratus setahun (2001dengan kadar pertumbuhan 4.6 peratus setahun (2001--2006). Negeri Selangor 2006). Negeri Selangor mencatatkan kadar pertumbuhan KDNK yang paling pesat iaitu 5.2 pmencatatkan kadar pertumbuhan KDNK yang paling pesat iaitu 5.2 peratus eratus setahun bagi tempoh 2001setahun bagi tempoh 2001--2005 dan dijangka meningkat kepada 6.2 peratus 2005 dan dijangka meningkat kepada 6.2 peratus setahun bagi tempoh lima tahun berikutnya (Malaysia 2006a). setahun bagi tempoh lima tahun berikutnya (Malaysia 2006a). Penyumbang utama KDNK Wilayah Tengah adalah sektor pembuatan danPenyumbang utama KDNK Wilayah Tengah adalah sektor pembuatan danperkhidmatan. Dalam sektor pembuatan sejumlah 68.1 peratus daripperkhidmatan. Dalam sektor pembuatan sejumlah 68.1 peratus daripada 4,807 ada 4,807 projek perindustrian yang diluluskan di Malaysia ditempatkan diprojek perindustrian yang diluluskan di Malaysia ditempatkan di wilayah tersebut, wilayah tersebut, khususnya di. Negeri Selangor (22.1 %) bersamaan RM29.3 bilion ikhususnya di. Negeri Selangor (22.1 %) bersamaan RM29.3 bilion iaitu bagi 1,517 aitu bagi 1,517 projek yang diluluskan dalam tempoh 2001projek yang diluluskan dalam tempoh 2001--2005. Peningkatan jumlah projek dan 2005. Peningkatan jumlah projek dan modal pelaburan ke negeri Selangor menunjukkan bahawa Selangormodal pelaburan ke negeri Selangor menunjukkan bahawa Selangor mempunyai mempunyai tarikan yang cukup kuat justeru itu berdaya saing tinggi berbantarikan yang cukup kuat justeru itu berdaya saing tinggi berbanding negeri lain di ding negeri lain di negara ini (negara ini (Jadual 2). Jadual 2).


2828

Jadual 2. Projek perindustrian yang diluluskan mengikut negeri di Malaysia, 1971-2005

Nota. Angka yang sebanding bagi tempoh 1981-1985 tidak dapat ditunjukkan.

1971-1980 1986-1990 1991-2000 2001-2005 Negeri Projek Pelaburan

(RM juta) Projek Pelaburan



(RM juta)

Johor 630 1,954.1 760 7,798.5 1,843 33,160.2 1,091 19,031.1 Kedah 194 799.2 165 4,985.2 512 21,073.7 275 9,118.8

Kelantan 67 133.4 25 101.9 70 1,635.4 40 474.9

Melaka 179 548.9 112 2,418.8 317 15,851.5 205 10,317.0

Negeri Sembilan 143 536.9 101 1,897.9 367 13,770.8 184 6,327.7

Pahang 163 1,328.8 70 2,265.3 191 13,895.9 88 4,739.1

Perak 385 1,546.0 192 1,577.6 549 17,047.7 265 6,955.5

Perlis 16 79.9 10 36.2 52 3,821.9 13 83.0

Pulau Pinang 562 1,572.7 452 4,591.4 1,033 22,268.2 663 14,997.0

Sabah 147 465.5 129 1,727.1 348 8,383.3 145 6,834.5

Sarawak 238 3,051.7 120 5,458.6 334 26,156.8 175 16,443.0

Selangor 1,131 2,452.6 120 5,458.6 2,207 45,089.8 1,517 29,245.3

Terengganu 61 151.8 36 11,090.4 165 29,646.6 31 5,706.6

W.P. Kuala Lumpur 269 595.5 107 583.2 212 1,339.3 111 2,041.8

W.P. Labuan - - - - 5 32.1 4 41.8

Malaysia 4,185 15,217.0 2,399 49,990.7 8,205 253,173.2 4,807 132,357.0


2929

KelebihanKelebihan dayadaya saingsaing negerinegeri SelangorSelangor jauhjauh mengatasimengatasi negerinegeri lain. lain. NegeriNegeri SelangorSelangortidaktidak hanyahanya menawarkanmenawarkan peluangpeluang pasaranpasaran, , infrastrukturinfrastruktur dandan infostrukturinfostruktur yang yang bertarafbertaraf duniadunia, , tetapitetapi jugajuga segisegi sumbersumber manusiamanusia yang ratayang rata--rata rata berkemahiranberkemahirantinggitinggi..

EkonomiEkonomi aglomerasiaglomerasi pembandaranpembandaran yang yang ditawarkanditawarkan oleholeh bandarbandar rayarayametropolitan metropolitan dandan bandarbandar besarbesar lain lain didi sekitarnyasekitarnya dalamdalam pelbagaipelbagai bentukbentukperkhidmatanperkhidmatan pengeluarpengeluar yang yang majumaju sepertiseperti penyelidikanpenyelidikan dandan pembangunanpembangunaninovasiinovasi, , pusatpusat pentadbiranpentadbiran, , perdaganganperdagangan dandan kewangankewangan negaranegara yang yang modenmoden, , institusiinstitusi pendidikanpendidikan yang yang majumaju, , kemudahankemudahan rekreasirekreasi dandan sebagainyasebagainya yang yang kurangkurangterdapatterdapat didi tempattempat lain, lain, memberimemberi kelebihankelebihan kepadakepada WilayahWilayah TengahTengah..

DiDi sampingsamping ituitu, , kehampirankehampiran wilayahwilayah tersebuttersebut dengandengan sumbersumber bahanbahan yang yang diimportdiimport, , jugajuga strukturstruktur ekonomiekonomi yang yang kondusifkondusif terutamanyaterutamanya daripadadaripada segisegi koskostapaktapak dandan upahupah buruhburuh yang yang kompetitifkompetitif, , sertaserta kemudahankemudahan yang yang bersifatbersifatkeinstitusiankeinstitusian yang yang bolehboleh memudahkanmemudahkan prosesproses pengeluaranpengeluaran menjadikanmenjadikan WilayahWilayahTengahTengah, , khususnyakhususnya LembahLembah KlangKlang--LangatLangat terusterus menjadimenjadi tarikantarikan pelaburpelabur ((JadualJadual3). 3).

Kelebihan Daya Saing Lembah Klang-Langat


3030

Jadual 3. Keluaran Dalam Negara Kasar per kapita mengikut industri asal dan negeri di Malaysia

Keluaran Dalam Negara Kasar Per Kapita (RM) dan Purata Kadar Pertumbuhan Tahunan (%)

19711 19801 19902 20003 20053 Purata kadar perumbuhan Tahunan (%)

Negeri

KDNK KDNK KDNK KDNK KDNK 1971-1990 1990-2005

Johor 1,083 1,726 4,082 13,954 18,733 7.0 10.2 Kedah 728 1,101 2,612 8,918 12,132 6.7 10.2 Kelantan 564 842 1,727 6,241 8,638 5.9 10.7 Melaka 877 1,469 3,723 15,723 21,410 7.6 11.7 N.Sembilan 1,144 1,817 3,744 12,791 17,555 6.2 10.3 Pahang 1,170 1,486 3,648 10,370 14,549 6.0 9.2 Perak 1,167 1,583 3,532 13,183 18,616 5.8 11.1 Perlis 728 1,101 2,936 10,802 15,166 7.3 11.0 Pulau Pinang 1,035 2,357 5,246 21,409 28,581 8.6 9.6 Sabah 1,303 1,847 3,695 9,123 11,323 5.5 7.5 Sarawak 915 1,382 3,892 12,755 16,861 7.6 9.7 Selangor 2,152 3,176 6,341 17,363 21,286 5.7 8.1 Terengganu 615 1,316 6,993 22,994 29,516 12.6 9.6

W.P.K.Lumpur 2,153 3,176 8,501 30,727 39,283 7.2 10.2 Malaysia 1,172 1,836 4,426 14,584 19,189 7.0 9.8

Nota: KDNK Per kapita tahun 1970 dan 1980 adalah mengikut harga 1970. Angka 1990 mengikut harga 1978. Angka 2000 mengikut harga 1987 pada harga pembeli. Sumber: 1. Malaysia (1981); 2. Malaysia (1991a); 3. Malaysia (2001b).


3131

Wilayah Tengah, khususnya negeri Selangor merupakan kawasan tumWilayah Tengah, khususnya negeri Selangor merupakan kawasan tumpuan puan pelaburan di Malaysia. Di negeri Selangor, para pelabur bertumpupelaburan di Malaysia. Di negeri Selangor, para pelabur bertumpu ke beberapa ke beberapa daerah di Lembah Klangdaerah di Lembah Klang--Langat. Misalnya pada tahun 2005 sahaja daripada Langat. Misalnya pada tahun 2005 sahaja daripada sejumlah 335 projek perindustrian yang diluluskan di negeri Selasejumlah 335 projek perindustrian yang diluluskan di negeri Selangor 56 peratus ngor 56 peratus ditempatkan ke daerah Petaling, Klang dan Hulu Langat (MIDA 2006ditempatkan ke daerah Petaling, Klang dan Hulu Langat (MIDA 2006). ).

Dalam sektor perkhidmatan pengeluar pula 35 peratus daripada 11,Dalam sektor perkhidmatan pengeluar pula 35 peratus daripada 11,329 pertubuhan 329 pertubuhan perniagaan perkhidmatan yang didaftarkan di seluruh negara pada perniagaan perkhidmatan yang didaftarkan di seluruh negara pada 2002 terdapat di 2002 terdapat di negeri Selangor dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur (Malaysia 2negeri Selangor dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur (Malaysia 2006b). 006b).

Ini membuktikan bahawa sektor pembuatan dan perkhidmatan semakiIni membuktikan bahawa sektor pembuatan dan perkhidmatan semakin bertumpu n bertumpu ke kawasan sekitar Wilayah Metropolitan Lembah Klangke kawasan sekitar Wilayah Metropolitan Lembah Klang--Langat. Sumbangan Langat. Sumbangan wilayah tersebut kepada ekonomi negara semakin kokoh terutamanyawilayah tersebut kepada ekonomi negara semakin kokoh terutamanya dalam dalam meningkatkan taraf sosioekonomi penduduk secara keseluruhannya. meningkatkan taraf sosioekonomi penduduk secara keseluruhannya. Ini Ini menimbulkan keadaan ketaksamaan agihan pembangunan antara wilayamenimbulkan keadaan ketaksamaan agihan pembangunan antara wilayah yang h yang maju dan wilayah kurang maju di negara ini. maju dan wilayah kurang maju di negara ini.


3232

Ketaksamaan Ekonomi dan Sosial: Antara Wilayah Ketaksamaan Ekonomi dan Sosial: Antara Wilayah dan Antara Desa dan Bandardan Antara Desa dan Bandar

a.a. Penumpuan aktiviti ekonomi ke pusat pertumbuhan utama Penumpuan aktiviti ekonomi ke pusat pertumbuhan utama mewujudkan jurang pembangunan yang agak ketara antara:mewujudkan jurang pembangunan yang agak ketara antara:

•• wilayah yang maju dan wilayah kurang maju, wilayah yang maju dan wilayah kurang maju, •• isi rumah desa dan isi rumah bandar, isi rumah desa dan isi rumah bandar, •• dan antara isi rumah bumiputra dan isi rumah bukan bumiputra di dan antara isi rumah bumiputra dan isi rumah bukan bumiputra di

Malaysia. Malaysia.

Wilayah di sekitar bandar raya metropolitan yang menempatkan Wilayah di sekitar bandar raya metropolitan yang menempatkan pelbagai aktiviti pembuatan dan perkhidmatan khususnya. pelbagai aktiviti pembuatan dan perkhidmatan khususnya. Wilayah maju di tengah, utara dan selatan merekodkan tahap Wilayah maju di tengah, utara dan selatan merekodkan tahap pencapaian sosioekonomi yang lebih inggi berbanding dengan pencapaian sosioekonomi yang lebih inggi berbanding dengan wilayah di timur Semenanjung, Sabah dan Sarawak Jadual 4). wilayah di timur Semenanjung, Sabah dan Sarawak Jadual 4).


3333

Jadual 4. Penunjuk ekonomi dan sosial terpilih mengikut negeri di Malaysia

Penunjuk ekonomi dan sosial terpilih

Pendapatan bulanan purata isi rumah (RM)

Insiden kemiskinan (%)

Murid setiap guru (Sekolah rendah)

Orang bagi setiap doktor berdaftar

Negeri

19761 1990 2004 1976 1990 2004 1970 1990 2003 1970 1990 2005

Johor 513 1,220 3,076 27.3 10.1 2.0 31 20.6 18.0 5,480 3,145 1,794 Kedah 306 860 2,126 55.1 30.0 7.0 31 20.9 18.4 10,3 2 8 4,277 1,872 Kelantan 269 726 1,829 59.2 29.9 10.6 29 20.2 17.9 14, 2 1 8 3,764 1,596 Melaka 568 1,190 2,792 29.1 12.4 1.8 31 18.9 17.0 3,921 2,648 1,051 N.Sembilan 505 1,162 2,886 26.7 9.5 1.4 31 19.1 16.5 4,033 2,617 1,191 Pahang 477 1,092 2,410 32.0 10.3 4.0 30 19.3 15.9 7,599 3,508 1,786 Perak 436 1,067 2,207 38.7 19.3 4.9 32 19.9 17.5 4,345 2,823 1,509 Perlis 338 852 2,046 48.7 17.2 6.3 27 19.4 16.1 7,856 3,400 1,655 Pulau Pinang 589 1,375 3,531 29.1 4.0 0.3 34 20.6 18.0 2,502 1,815 963 Sabah 573 1,358 2,487 51.2 38.3 23.0 t.m 19.4 15.6 8,379 5,082 2,719 Sarawak 426 1,199 2,725 51.7 21.0 7.5 t.m 17.8 15.6 12, 2 0 4 5,175 2,078 Selangor 735 1,790 5,175 21.4 7.8 1.0 35 24.0 20.6 1,801 2,280 1,512 Terengganu 339 905 1,984 51.4 31.2 15.4 30 19.7 16.3 14,5 14 4,226 2,145

W.P.K.Lumpur 1,058 2,162 5,011 6.7 3.8 1.5 t.m 29.2 20.3 t.m 721 396 Malaysia 505 1,254 3,249 37.7 17.1 5.7 32 20.4 17.4 4,263 2,560 1,387

Nota: Pendapatan 1976 mengikut harga pengguna 1970, 1990 dan 2004 harga 1987. Sumber: 1. Malaysia (1981); 2. Malaysia (1991a); 3. Malaysia (1991b); 4. Malaysia (2001); 5. Malaysia (2006b).


3434

Pendapatan purata isi rumah di ketigaPendapatan purata isi rumah di ketiga--tiga wilayah maju tersebut adalah yang tiga wilayah maju tersebut adalah yang tertinggi terutamanya selepas 2000. Pencapaian yang serupa dapattertinggi terutamanya selepas 2000. Pencapaian yang serupa dapat diperhatikan diperhatikan pada penunjuk sosial yang lain seperti insiden kemiskinan melainpada penunjuk sosial yang lain seperti insiden kemiskinan melainkan kemudahan kan kemudahan pendidikan rendah dan kesihatan yang tidak banyak dipengaruhi olpendidikan rendah dan kesihatan yang tidak banyak dipengaruhi oleh eh peningkatan pendapatan purata isi rumah. peningkatan pendapatan purata isi rumah.

Analisis Pekali Variasi dan Pekali Gini boleh menjelaskan lagi jAnalisis Pekali Variasi dan Pekali Gini boleh menjelaskan lagi jurang urang pembangunan antara wilayah di Malaysia bagi tahun terpilih. Jadupembangunan antara wilayah di Malaysia bagi tahun terpilih. Jadual 5 al 5 menunujukkan bahawa terdapat kecenderungan berlakunya pelebaran menunujukkan bahawa terdapat kecenderungan berlakunya pelebaran jurang jurang pembangunan antara negeri yang maju dan negeri yang kurang maju pembangunan antara negeri yang maju dan negeri yang kurang maju di negara ini. di negara ini. Jurang pendapatan antara kumpulan penduduk yang berada dan kumpuJurang pendapatan antara kumpulan penduduk yang berada dan kumpulan lan penduduk yang kurang berada seperti yang dapat ditunjukkan oleh penduduk yang kurang berada seperti yang dapat ditunjukkan oleh Pekali Gini Pekali Gini turut menyokong pelebaran jurang agihan pendapatan di kalangan iturut menyokong pelebaran jurang agihan pendapatan di kalangan isi rumah si rumah negara ini. Isi rumah di wilayah yang kurang maju seperti Kedah,negara ini. Isi rumah di wilayah yang kurang maju seperti Kedah, Kelantan, Kelantan, Terengganu, Sabah dan Sarawak rataTerengganu, Sabah dan Sarawak rata--rata berpendapatan tidak sampai separuh rata berpendapatan tidak sampai separuh pendapatan isi rumah di wilayah yang maju khususnya Wilayah Perspendapatan isi rumah di wilayah yang maju khususnya Wilayah Persekutuan dan ekutuan dan Selangor. Pendapatan isi rumah di wilayah maju terus meningkat Selangor. Pendapatan isi rumah di wilayah maju terus meningkat kerana kerana wujudnya peluang yang banyak untuk meningkatkan status ekonomi. wujudnya peluang yang banyak untuk meningkatkan status ekonomi. Ini berbeza Ini berbeza jika dibandingkan dengan keadaan yang terdapat di wilayah yang kjika dibandingkan dengan keadaan yang terdapat di wilayah yang kurang maju urang maju Perbezaan ini mewujudkan jurang ketaksamaan yang lebar antara wiPerbezaan ini mewujudkan jurang ketaksamaan yang lebar antara wilayah di layah di negara ini (Mohamad Aslam & Asan Ali Golam Hassan 2003).negara ini (Mohamad Aslam & Asan Ali Golam Hassan 2003).


3535

Jadual 5. Tahap Ketaksamaan pembangunan sosial dan ekonomi Wilayah di Malaysia tahun terpilih 1970 - 2004

Tahun Pekali Variasi 1 Tahun Pekali Gini 2

1965 0.3450 1957 0.41 1970 0.3513 1970 0.50 1976 0.2800 1979 0.51 1990 0.3905 1990 0.44 2000 0.4469 1999 0.44 2004 0.3900 2004 0.46

Nota: Pekali Variasi adalah suatu anggaran variasi daripada magnitud dan pekali ini dikira dengan membahagikan sisihan piawai dengan min. Data yang lazimnya digunakan bagi mengira sisihan piawai dan min adalah pendapatan per kapita/pendapatan isi rumah bagi suatu wilayah di sebuah negara. Semakin tinggi nilai pekali maka semakin lebar jurang pendapatan antara wilayah di negara berkenaan.

Sumber: 1 Angka Pekali Variasi bagi 1965 dan 1970 merujuk kepada Semenanjung Malaysia (Ghani Salleh 2000). Angka 1980, 1990, 2000 dan 2004 dikira berdasarkan data daripada pelbagai sumber khususnya Malaysia (1976), Malaysia (1981), Malaysia 1996), Malaysia (2001b) dan Malaysia (2006a). 2 Angka Pekali Gini Malaysia (lihat Hassan Haji Ali & Rahmah Ismail (1996); Malaysia (2001 dan 2006).


3636

b. Ketaksamaan Pembangunan Desa dan Bandarb. Ketaksamaan Pembangunan Desa dan Bandar

Di samping ketaksamaan pembangunan ekonomi dan sosial antara wilDi samping ketaksamaan pembangunan ekonomi dan sosial antara wilayah, ayah, wujud juga ketakseimbangan antara kawasan desa dan kawasan bandwujud juga ketakseimbangan antara kawasan desa dan kawasan bandar. ar.

Kepesatan proses pembandaran di negara ini menyebabkan kawasan dKepesatan proses pembandaran di negara ini menyebabkan kawasan desa esa semakin mengecil sama ada daripada segi saiz penduduk mahupun kasemakin mengecil sama ada daripada segi saiz penduduk mahupun kawasan wasan petempatannya. Proses pemodenan dan pembandaran telah meningkatpetempatannya. Proses pemodenan dan pembandaran telah meningkatkan kan pendapatan isi rumah bandar dengan kadar yang lebih pesat berbanpendapatan isi rumah bandar dengan kadar yang lebih pesat berbanding isi ding isi rumah desa. Ini mewujudkan jurang yang agak lebar antara pendaprumah desa. Ini mewujudkan jurang yang agak lebar antara pendapatan isi atan isi rumah bandar dan isi rumah desa. rumah bandar dan isi rumah desa.

Pada 2004, pekali Gini penduduk bandar 0.46 berbanding pekali GiPada 2004, pekali Gini penduduk bandar 0.46 berbanding pekali Gini ni pendapatan isi rumah desa hanya 0.40. Bagaimanapun pekali Gini pendapatan isi rumah desa hanya 0.40. Bagaimanapun pekali Gini bagi bagi pendapatan kasar bulanan isi rumah desa telah menurun daripada pendapatan kasar bulanan isi rumah desa telah menurun daripada 0.46 pada 0.46 pada 1970 kepada 0.40 pada 2004. Walaupun pekali Gini pendapatan isi1970 kepada 0.40 pada 2004. Walaupun pekali Gini pendapatan isi rumah rumah bandar juga menurun daripada 0.50 pada 1970 kepada 0.44 pada 20bandar juga menurun daripada 0.50 pada 1970 kepada 0.44 pada 2004, namun 04, namun jurang pendapatan di kalangan isi rumah bandar di Malaysia masihjurang pendapatan di kalangan isi rumah bandar di Malaysia masih lagi lebar. lagi lebar. Jadual 6 menunjukkan keadaan tersebut. Jadual 6 menunjukkan keadaan tersebut.


3737

Jadual 6. Ketaksamaan agihan pendapatan kasar bulanan isi rumah Malaysia mengikut strata desa dan bandar

Purata pendapatan kasar bulanan isi rumah (RM pada harga semasa)

Pekali Gini

Strata

petempatan 1970 1990 2004 1970 1999 2004

Desa 392 951 1,744 0.46 0.42 0.40

Bandar 497 1,617 3,680 0.50 0.43 0.44

Malaysia 264 1,167 3,022 0.50 0.45 0.46

Sumber: 1. Perangkaan bagi tahun 1999 & 2000 berdasarkan Malaysia (2006)

2. Perangkaan 1970 berasaskan OPP2 Malaysia (1991) dan Hasnah Ali & Rahmah Ismail (1996)


3838

c. Ketakselarasan Indeks Kualiti Hidup: Sosial & Alam Sekitar• Bagi menilai perubahan kualiti hidup penduduk Malaysia, Indeks Kualiti Hidup (IKH)

boleh dijadikan ukuran asas. IKH komposit penduduk negara ini selepas perlaksanaan DPN umumnya menunjukkan peningkatan yang ketara. Peningkatan berlaku pada kebanyakan penunjuk seperti pendapatan, persekitaran pengangkutan tempat kerja, pendidikan, perumahan, kehidupan keluarga penyertaan sosial.

• Bagaimanapun, indeks alam sekitar dan keselamatan awam menunjukkan penurunan yang cukup jelas. Di sebalik peningkatan ekonomi, rata-rata penduduk negara ini menghadapi tekanan yang berpunca daripada penurunan kualiti alam sekitar dan tahap keselamatan awam. (Jadual 7). Antara perkara yang menyebabkan berlakunya ketakselamatan awam ialah peningkatan jenayah dan kemalangan jalan raya (Asmah Ahmad 2007).

• Pencapaian IKH yang rata-rata tinggi selepas perlaksanaan DPN membuktikan bahawa Malaysia sedang melalui proses pembangunan ekonomi dan sosial yang pesat. Bagaimanapun, penurunan kualiti alam sekitar dan tahap keselamatan awam memberi gambaran bahawa pembangunan ekonomi di negara ini masihmeninggalkan impak fizikal dan sosial yang boleh membimbangkan. Kebimbangan ini menjadi lebih serius apabila dikaitkan dengan isu ketaksamaan dalam agihan pembangunan.


3939

Jadual 7. Indeks Kualiti Hidup komposit Malaysia bagi tahun terpilih 1990-2002

Tahun

Pend

apat

an

Pers

ekita

ran

tem

pat k

erja

Peng

angk

utan

&

kom

unik

asi

Kes

ihat

an

Pend

idik

an

Peru

mah

an

Ala

m se

kita

r

Keh

idup

an k

elua

rga

Peny

erta

an so

sial

Kes

elam

atan

aw

am

Keb

uday

aan

Inde

ks K

ompo

sit

1990 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 1995 105.1 113.2 108.1 105.6 104.9 114.2 103.9 107.7 103.6 87.7 97.5 104.3 2000 108.5 118.5 115.4 113.2 114.2 116.2 90.4 102.4 104.1 74.2 109.6 106.4 2002 107.5 119.9 120.9 115.8 117.4 116.5 98.2 107.2 110.6 80.1 114.1 109.8 Nota: Indeks Kualiti Hidup di sini berasaskan kepada keadaan pada tahun 1990 (100.0). Semakin tinggi IKH melebihi 100 maka semakin baik pula keadaan kehidupan penduduk negara ini. Begitulah juga sebaliknya. Sumber: Malaysia (2005).


4040

d.d. Ketakseimbangan Ekonomi dan Sosial Antara Kumpulan EtnikKetakseimbangan Ekonomi dan Sosial Antara Kumpulan EtnikSelain ketakseimbangan pembangunan antara wilayah wujud juga geSelain ketakseimbangan pembangunan antara wilayah wujud juga gejala jala ketaksamaan agihan ekonomi dan sosial antara kumpulan etnik diketaksamaan agihan ekonomi dan sosial antara kumpulan etnik di negara ini. negara ini.

Jadual 8 menjelaskan hal tersebut. Dalam tempoh lebih empat dekaJadual 8 menjelaskan hal tersebut. Dalam tempoh lebih empat dekad, purata d, purata pendapatan isi rumah di Malaysia umumnya telah meningkat dengan pendapatan isi rumah di Malaysia umumnya telah meningkat dengan ketara ketara daripada RM264 (1970) kepada RM3,249 (2004). daripada RM264 (1970) kepada RM3,249 (2004). Bagaimanapun, pekali Gini masih Bagaimanapun, pekali Gini masih lagi berada pada aras yang tinggi, 0.462 pada 2004. Ini menunjuklagi berada pada aras yang tinggi, 0.462 pada 2004. Ini menunjukkan wujud jurang kan wujud jurang ketaksamaan pendapatan di kalangan isi rumah di negara ini. Ketaketaksamaan pendapatan di kalangan isi rumah di negara ini. Ketaksamaan ini ksamaan ini menjadi lebih rumit kerana wujud jurang yang lebar antara pendapmenjadi lebih rumit kerana wujud jurang yang lebar antara pendapatan bulanan isi atan bulanan isi rumah etnik bumiputra dengan pendapatan bulanan etnik bukan bumrumah etnik bumiputra dengan pendapatan bulanan etnik bukan bumiputra. iputra. Misalnya pada 2004 purata pendapatan bulanan isi rumah bumiputMisalnya pada 2004 purata pendapatan bulanan isi rumah bumiputra kirara kira--kira kira separuh pendapatan bulanan petnik Cina. separuh pendapatan bulanan petnik Cina.

Berdasarkan bukti di atas dapat dikatakan bahawa proses pembanguBerdasarkan bukti di atas dapat dikatakan bahawa proses pembangunan di negara nan di negara ini sejak awal pelaksanaan DEB hingga ke era DPN, di sebalik peini sejak awal pelaksanaan DEB hingga ke era DPN, di sebalik pertumbuhan rtumbuhan ekonomi yang pesat, ada tandaekonomi yang pesat, ada tanda--tanda wujud jurang pembangunan sosial yang tanda wujud jurang pembangunan sosial yang ketara. Jurang tersebut tidak hanya wujud antara wilayah maju daketara. Jurang tersebut tidak hanya wujud antara wilayah maju dan kurang maju n kurang maju tetapi juga antara kawasan desa dan bandar. Lebih kompleks lagi,tetapi juga antara kawasan desa dan bandar. Lebih kompleks lagi, jurang jurang pembangunan ekonomi dan sosial juga masih dapat dilihat antara kpembangunan ekonomi dan sosial juga masih dapat dilihat antara kumpulan etnik umpulan etnik utama di negara ini. Globalisasi ekonomi cenderung untuk melebarutama di negara ini. Globalisasi ekonomi cenderung untuk melebarkan lagi jurang kan lagi jurang ketaksamaan tersebut.ketaksamaan tersebut.


4141

Jadual 8. Purata pendapatan isi rumah kasar bulanan dan pekali Gini mengikut kumpulan etnik 1970, 1990 dan 2004 di Malaysia

Purata pendapatan bulanan isi rumah kasar (RM)

Pekali Gini Kumpulan etnik

1970 19901 20042 1970 1990 2004

Bumiputra 177 940 2,711 0.47 0.43 0.452

Cina 399 1,634 4,437 0.46 0.42 0.446

India 310 1,209 3,456 0.46 0.39 0.425

Lain-lain 813 9 55 2,312 t.m t.m 0.462

Malaysia 264 1,167 3,249 0.50 0.44 0.462

Nota: harga semasa. Angka bagi 1970 hanya untuk Semenanjung Malaysia sahaja.

Sumber: 1. Hasnah Ali & Rahmah Ismail (1996); 2. Malaysia (1996). 3. Roslan (t.t). 4. Malaysia.1991. 5. Malaysia (2006c).


4242

Pemusatan kegiatan ekonomi di sekitar bandar raya metropolitan mPemusatan kegiatan ekonomi di sekitar bandar raya metropolitan memberi kesan emberi kesan yang ketara terhadap pola pembadaran negara kebelakangan ini. Poyang ketara terhadap pola pembadaran negara kebelakangan ini. Polarisasi larisasi pembandaran dan penumpuan penduduk bandar di wilayah tengah menjpembandaran dan penumpuan penduduk bandar di wilayah tengah menjadi adi semakin nyata. semakin nyata. Sebelum 1970, proses pembandaran di Malaysia umumnya berlaku paSebelum 1970, proses pembandaran di Malaysia umumnya berlaku pada kadar da kadar yang agak perlahan dan hanya bandar besar tertentu sahaja, khusuyang agak perlahan dan hanya bandar besar tertentu sahaja, khususnya Kuala snya Kuala Lumpur yang menjadi tumpuan perpindahan penduduk. Ekonomi negaraLumpur yang menjadi tumpuan perpindahan penduduk. Ekonomi negara banyak banyak bergantung kepada sektor pertanian dan perlombongan yang aktivitbergantung kepada sektor pertanian dan perlombongan yang aktivitinya lebih inya lebih bertumpu ke kawasan luar bandar. Proses pemodenan desa turut berbertumpu ke kawasan luar bandar. Proses pemodenan desa turut berlaku sama laku sama ada secara ada secara in situin situ atau melalui penerokaan petempatan baru. Aras pembadaran atau melalui penerokaan petempatan baru. Aras pembadaran negara waktu itu agak rendah (28 peratus) kerana majoriti pendudnegara waktu itu agak rendah (28 peratus) kerana majoriti penduduk tinggal di uk tinggal di luar bandar. luar bandar. Menjelang akhir 1980Menjelang akhir 1980--an iaitu penghujung tempoh perlaksanaan DEB, struktur an iaitu penghujung tempoh perlaksanaan DEB, struktur ekonomi negara mengalami perubahan pesat. Sektor pembuatan khusuekonomi negara mengalami perubahan pesat. Sektor pembuatan khususnya yang snya yang bersifat intensif buruh dengan produk utamanya perkakas elektrikbersifat intensif buruh dengan produk utamanya perkakas elektrik dan elektronik dan elektronik dengan keluaran untuk eksport, memberi sumbangan yang besar kepadengan keluaran untuk eksport, memberi sumbangan yang besar kepada ekonomi da ekonomi negara. Perkembangan sektor pembuatan telah meningkatkan proses negara. Perkembangan sektor pembuatan telah meningkatkan proses pembandaran. Kadar pertumbuhan purata penduduk bandar waktu itupembandaran. Kadar pertumbuhan purata penduduk bandar waktu itu juga agak juga agak tinggi ratatinggi rata--rata melebihi 5.0 peratus (Jadual 9). rata melebihi 5.0 peratus (Jadual 9).

Polarisasi Pembandaran dan Pertumbuhan Bandar


4343

Jadual 9. Pertumbuhan penduduk bandar di Malaysia antara tahun banci, 1970-2000

Penduduk (000) Kadar Purata Pertumbuhan Penduduk

Tahunan (%)

Tahun banci

Jumlah Bandar Jumlah Bandar

Aras /Kadar Pembandaran

1970 10,439.4 2,750.8 - - 28.4 1980 13,136.1 5,007.3 2.30 6.5 34.2 1991 17,563.4 8,862.6 2.90 5.2 50.7 2000 22,202.6 13,759.2 2.26 4.9 61.8

Sumber: 1. Ghani Salleh (2000). 2. Malaysia (2001a).


4444

PadaPada mulanyamulanya industriindustri berkembangberkembang didi meratamerata kawasankawasan termasuktermasuk bandarbandar kecilkecil didiwilayahwilayah kurangkurang majumaju. . MalahMalah bandarbandar kecilkecil bersaizbersaiz 10,00010,000--25,000 25,000 berkembangberkembang pesatpesatdalamdalam tempohtempoh 19701970--1980 1980 sedangkansedangkan sesetengahsesetengah bandarbandar saizsaiz sederhanasederhanamengalamimengalami kadarkadar pertumbuhanpertumbuhan negatifnegatif. Program . Program penyahpusatanpenyahpusatan pembangunanpembangunan kekekawasankawasan kurangkurang majumaju didi PantaiPantai TimurTimur SemenanjungSemenanjung, , SabahSabah dandan Sarawak Sarawak selepasselepas19801980--an an menggalakkanmenggalakkan pertumbuhanpertumbuhan bandarbandar kecilkecil dandan sederhanasederhana. . DalamDalam tempohtempoh 19801980--1991, 1991, hanyahanya bandarbandar dalamdalam kategorikategori besarbesar yang yang mengalamimengalamipertumbuhanpertumbuhan negatifnegatif sedangkansedangkan bandarbandar kategorikategori lain lain mencatatkanmencatatkan puratapurata kadarkadarpertumbuhanpertumbuhan melebihimelebihi 5.0 5.0 peratusperatus kecualikecuali bandarbandar dalamdalam kategorikategori 50,00050,000--100,000 100,000 yang yang mencatatkanmencatatkan kadarkadar pertumbuhanpertumbuhan agakagak perlahanperlahan (2.5 (2.5 peratusperatus setahunsetahun). Trend ). Trend pembandaranpembandaran dandan pertumbuhanpertumbuhan pendudukpenduduk bandarbandar tersebuttersebut menunjukkanmenunjukkanwujudnyawujudnya kesankesan penyelerakanpenyelerakan terhadapterhadap pembangunanpembangunan ekonomiekonomi dandan sosialsosial didi luarluarkawasankawasan pertumbuhanpertumbuhan utamautama..SelepasSelepas tamatnyatamatnya DEB DEB padapada 1990, trend 1990, trend pembandaranpembandaran mulamula berubahberubah selarasselarasdengandengan anjakananjakan ekonomiekonomi negaranegara yang yang menujumenuju kepadakepada pembuatanpembuatan dandanperkhidmatanperkhidmatan modenmoden. . KemasukanKemasukan pelaburanpelaburan asingasing khususnyakhususnya FDI FDI keke negaranegara iniinisemakinsemakin meningkatmeningkat keranakerana kelebihankelebihan dayadaya saingsaing Malaysia Malaysia daripadadaripada segisegipenawaranpenawaran buruhburuh mahirmahir dengandengan upahupah yang yang relatifrelatif rendahrendah berbandingberbanding negaranegaramajumaju. . Tumpuan aktiviti ekonomi moden di negara ini adalah di kawasan Tumpuan aktiviti ekonomi moden di negara ini adalah di kawasan sekitar sekitar bandar raya metropolitan khususnya Wilayah Metropolitan Lembah Kbandar raya metropolitan khususnya Wilayah Metropolitan Lembah Klang lang --Langat, selain Pulau Pinang dan Johor Baharu. Perkembangan ekonLangat, selain Pulau Pinang dan Johor Baharu. Perkembangan ekonomi yang omi yang berpaksikan bandar raya menggalakkan pembandaran menumpu dan berpaksikan bandar raya menggalakkan pembandaran menumpu dan perkembangan wilayah metropolitan. Perubahan ini ditunjukkan dalperkembangan wilayah metropolitan. Perubahan ini ditunjukkan dalam Jadual 10.am Jadual 10.


4545

Jadual 10. Pertumbuhan penduduk bandar di Malaysia mengikut kategori saiz bandar bagi tahun 1970, 1980, 1991 dan 2000

1970 1980 1991 2000

Saiz bandar

(000)

Bil.

Pendu-duk

(000)

%

pertum-buhan

1970-80

Bil.

Pendu-duk

(000)

%

pertum-buhan

1980-91

Bil.

Pendu-duk

(000)

%

pertum-buhan

1991-00

Bil.

Pendu-duk

(000)

>500,000 0 0 - 2 1,476.5 - 2.2 1 1,145.3 11.2 4 3,142.1

100,000-499,999 5 1,218.8 4.6 10 1,936.4 8.7 24 5,015.4 3.1 29 6,617.7

50,000- 99,999 12 806.7 - 1.6 10 689.1 2.5 13 909.5 4.2 19 1,329.6

25,000-49,999 10 364.5 - 1.2 9 323.1 7.4 21 734.9 6.6 36 1,321.8

10,000-24,999 24 360.8 4.7 39 582.2 5.4 66 1,057.5 2.6 82 1,348.0

Jumlah 51 2,750.8 6.5 70 5,007.3 5.2 125 8,862.6 4.9 170 13,759.2

Nota: Hanya petempatan bandar yang diwartakan dengan saiz melebihi 10,000 orang pada tahun banci 2000 diambil kira dalam pengiraan di sini. Sumber: Diolah berdasarkan perangkaan: 1. Malaysia (1982). 2. Malaysia (2001a).


4646

Tempoh 1991Tempoh 1991--2000 dalam sejarah pembandaran di Malaysia sangat menarik. Ini 2000 dalam sejarah pembandaran di Malaysia sangat menarik. Ini bukan sahaja kerana pertambahan bilangan pusat bandar dan aras bukan sahaja kerana pertambahan bilangan pusat bandar dan aras pembandaran negara yang tinggi hingga mencapai hampir 65 peratuspembandaran negara yang tinggi hingga mencapai hampir 65 peratus, tetapi , tetapi juga kerana kadar pertumbuhan penduduk bandar yang pesat. Lebih juga kerana kadar pertumbuhan penduduk bandar yang pesat. Lebih menarik menarik lagi kerana sebahagian besar penduduk bandar di negara ini bertulagi kerana sebahagian besar penduduk bandar di negara ini bertumpu di bandar mpu di bandar raya yang bersaiz lebih 400,000 khususnya di Lembah Klang (Jaduaraya yang bersaiz lebih 400,000 khususnya di Lembah Klang (Jadual 11).l 11).

Jadual 11. Pertumbuhan penduduk bandar di Lembah Klang-Langat, 1991-2000

Penduduk bandar 1991 (,000) Penduduk bandar 2000 (,000) Bandar Bandar

sebenar Tepu-bina

Jumlah Bandar sebenar

Tepu-bina

Jumlah Pertumbuhan

tahunan (% Jumlah)

Kuala Lumpur 1,145.3 - 1,145.3 1,297.5 - 1,297.5 1.3 Klang 243.4 125.0 368.4 317.5 314.1 631.7 6.0 Petaling Jaya 254.3 96.6 351.0 220.7 217.4 438.1 2.5 Subang Jaya 53.8 25.2 79.0 255.5 167.8 423.3 18.7 Ampang Jaya 132.4 158.0 290.5 159.8 319.1 478.6 5.5 Shah Alam 119.6 38.9 158.4 166.6 153.0 319.6 7.8 Selayang 124.2 10.0 134.2 164.8 22.9 187.7 3.7 Kajang 46.3 54.2 100.5 86.1 121.3 207.3 8.1 Batu 9 Cheras 21.2 29.7 50.9 32.7 86.1 121.3 9.6 Sumber: 1. Malaysia (2001a) 2. Malaysia (2001b).


4747

SelainSelain Kuala Lumpur, Kuala Lumpur, terdapatterdapat lima (lima (daripadadaripada lapanlapan bandarbandar rayaraya didi Malaysia) Malaysia) terletakterletak didi LembahLembah KlangKlang iaituiaitu KlangKlang, , PetalingPetaling JayaJaya, , AmpangAmpang JayaJaya dandanSubangSubang JayaJaya. . TerdapatTerdapat jugajuga beberapabeberapa buahbuah bandarbandar besarbesar yang yang berpendudukberpendudukmelebihimelebihi 100,000 100,000 orangorang didi LembahLembah KlangKlang--LangatLangat iaituiaitu SelayangSelayang, Shah , Shah AlamAlam, , Kajang.danKajang.dan BatuBatu SembilanSembilan, , CherasCheras. . IniIni menunjukkanmenunjukkan bahawabahawa prosesprosespembandaranpembandaran menumpumenumpu keke sekitarsekitar wilayahwilayah majumaju iaituiaitu LembahLembah KlangKlang--LangatLangatsedangsedang berlakuberlaku dengandengan pesatpesat..

PerbincanganPerbincangan tentangtentang kecekapankecekapan ekonomiekonomi dandan prosesproses pembandaranpembandaranmenumpumenumpu tidaktidak lengkaplengkap tanpatanpa menyentuhmenyentuh isuisu konurbasikonurbasi bandarbandar iaituiaitu wilayahwilayahperbandaranperbandaran mega mega dandan fenomenafenomena bandarbandar rayaraya primatprimat. Kuala Lumpur . Kuala Lumpur dengandenganpendudukpenduduk tahuntahun 2000 2000 kirakira--kirakira 1.4 1.4 jutajuta jiwajiwa, , berbandingberbanding tigatiga bandarbandar rayaraya lain lain padapada rank rank keduakedua, , ketigaketiga dandan keempatkeempat dalamdalam hierarkihierarki bandarbandar didi Malaysia Malaysia iaituiaituKlangKlang, , JohorJohor BaharuBaharu dandan IpohIpoh yang yang masingmasing--masingmasing berpendudukberpenduduk kirakira--kirakira631,000, 630,000 631,000, 630,000 dandan 574,000 574,000 jiwajiwa, , padapada dasarnyadasarnya belumbelum dapatdapat dianggapdianggapsebagaisebagai bandarbandar rayaraya primatprimat ((JadualJadual 12). 12).


4848

Jadual 12. Penduduk 30 bandar utama di Malaysia 1991 dan 2000

Nota: Angka bagi 1991 dan 2000 merujuk kepada kawasan bandar dan tepu binanya

Penduduk bandar (000) Bandar 1970 1980 1991 2000

Kuala Lumpur 451.8 919.6 1,145.3 1,305.8 Klang 113.6 192.1 368.9 631.7 Johor Baru 136.2 556.9 441.7 630.6 Ipoh 248.0 293.8 468.8 574.0 Ampang Jaya 11.1 13.0 290.4 475.3 Petaling Jaya 93.4 207.8 351.0 438.1 Kuching 63.5 227.9 227.9 423.9 Subang Jaya 0 0 79.0 423.3 Shah Alam 0 19.0 158.4 319.6 Kota Kinabalu 40.4 59.5 160.2 305.4 Seremban 80.9 132.9 193.2 290.1 Kuantan 43.4 131.5 202.4 289.4 Sandakan 42.4 73.8 156.7 275.4 Kuala Trengganu 79.4 188.3 228.1 255.1 Kota Baru 55.1 167.9 234.6 252.7 Tawau 24.3 45.3 124.9 213.9 Kajang & Sg. Chua 22.0 28.9 100.5 207.3 Taiping 54.6 146.0 200.3 199.9 Bandar Baru Selayang 0 0 134.2 187.7 Alor Star 66.3 69.4 164.4 186.5 Georgetown 269.2 248.2 219.6 180.6 Batu 9 Cheras 3.5 3.5 52.0 177.5 Sungai Petani 36.0 45.3 117.0 174.6 Miri 35.7 53.8 102.9 167.5 Sibu 50.6 86.9 133.5 166.3 Bukit Mertajam 26.6 28.7 122.0 165.4 Melaka B.R. Besejarah 87.2 87.5 113.8 149.5 Kluang 43.3 50.3 98.7 134.9 Bandar Penggaram 53.3 64.7 84.1 123.2 Kulim 18.5 26.8 58.3 117.4


4949

Pada skala global mahupun serantau, saiz penduduk Kuala Lumpur mPada skala global mahupun serantau, saiz penduduk Kuala Lumpur masih terlalu asih terlalu kecil untuk digelar bandar raya mega atau bandar raya primat. Bkecil untuk digelar bandar raya mega atau bandar raya primat. Bagaimanapun, agaimanapun, konsep bandar raya primat bukanlah sesuatu yang mutlak. Takrif konsep bandar raya primat bukanlah sesuatu yang mutlak. Takrif bandar raya bandar raya primat dan darjah keprimatannya (primasi) adalah suatu yang relprimat dan darjah keprimatannya (primasi) adalah suatu yang relatif serta boleh atif serta boleh berubah dari semasa ke semasa. Menggunakan kaedah Indeks Empat Bberubah dari semasa ke semasa. Menggunakan kaedah Indeks Empat Bandarandar[1][1], , darjah keprimatan bandar raya Kuala Lumpur dapat dinilai. Berdasdarjah keprimatan bandar raya Kuala Lumpur dapat dinilai. Berdasarkan maklumat arkan maklumat pada Jadual 12 (perangkaan tahun 2000), darjah keprimatan Kuala pada Jadual 12 (perangkaan tahun 2000), darjah keprimatan Kuala Lumpur adalah Lumpur adalah 41.56 peratus, suatu angka yang masih boleh dianggap rendah. Bag41.56 peratus, suatu angka yang masih boleh dianggap rendah. Bagimanapun, imanapun, sekiranya penduduk bandar di seluruh Wilayah Metropolitan Lembsekiranya penduduk bandar di seluruh Wilayah Metropolitan Lembah Klangah Klang--Langat meliputi Kuala Lumpur, Petaling Jaya, Subang Jaya, Shah ALangat meliputi Kuala Lumpur, Petaling Jaya, Subang Jaya, Shah Alam, Klang, lam, Klang, Bandar Baru Selayang, Ampang Jaya, Kajang dan Cheras Batu SembilBandar Baru Selayang, Ampang Jaya, Kajang dan Cheras Batu Sembilan, an, disatukan sebagai satu perbandaran maka darjah keprimatan konurbdisatukan sebagai satu perbandaran maka darjah keprimatan konurbasi tersebut asi tersebut adalah kiraadalah kira--kira 71.90 peratus. Angka ini melayakkan wilayah metropolitan kira 71.90 peratus. Angka ini melayakkan wilayah metropolitan tersebut digelar bandar primat.tersebut digelar bandar primat.

[1][1] Indeks Empat Bandar adalah ukuran keprimatan (% penumpuan) peIndeks Empat Bandar adalah ukuran keprimatan (% penumpuan) penduduk di bandar nduduk di bandar terbesar dalam sesebuah negara berbanding jumlah empat bandar rterbesar dalam sesebuah negara berbanding jumlah empat bandar rank teratas di negara ank teratas di negara berkenaan. Persamaannya adalah Pn1 / Pn1 + Pn2 + Pn3 + Pn4 berkenaan. Persamaannya adalah Pn1 / Pn1 + Pn2 + Pn3 + Pn4 di mana Pn1 = Saiz di mana Pn1 = Saiz bandar rank 1, Pn2 = Saiz bandar rank 2, Pn3 = Saiz bandar rbandar rank 1, Pn2 = Saiz bandar rank 2, Pn3 = Saiz bandar rank 3 dan Pn4 = Saiz ank 3 dan Pn4 = Saiz bandar rank 4. bandar rank 4. Jika lebih 70% lazimnya bandar tersebut boleh digelar bandar raJika lebih 70% lazimnya bandar tersebut boleh digelar bandar raya primat.ya primat.


5050

Proses penumpuan pembangunan di wilayah metropolitan terbesar diProses penumpuan pembangunan di wilayah metropolitan terbesar dinegara ini secara umumnya masih boleh dikatakan sebagai belum sanegara ini secara umumnya masih boleh dikatakan sebagai belum sampai ke mpai ke peringkat tepu. Lembah Klangperingkat tepu. Lembah Klang--Langat sebagai pusat pertumbuhan utama di Langat sebagai pusat pertumbuhan utama di Malaysia masih mampu menampung pertumbuhan pelbagai aktiviti ekoMalaysia masih mampu menampung pertumbuhan pelbagai aktiviti ekonomi nomi moden. moden.

Dalam era globalisasi masa ini, wilayah tersebut masih berdaya sDalam era globalisasi masa ini, wilayah tersebut masih berdaya saing aing berbanding bandar raya lain di negara ini. Pembangunan wilayah berbanding bandar raya lain di negara ini. Pembangunan wilayah metropolitan sekunder khususnya di sekitar Johor Baharu (Wilayahmetropolitan sekunder khususnya di sekitar Johor Baharu (WilayahPembangunan Iskandar) di selatan dan Koridor Pulau PinangPembangunan Iskandar) di selatan dan Koridor Pulau Pinang––Kulim di utara Kulim di utara (Wilayah Pembangunan Utara) dijangka tidak akan menjejaskan kece(Wilayah Pembangunan Utara) dijangka tidak akan menjejaskan kecekapan kapan dan seterusnya perkembangan Lembah Klangdan seterusnya perkembangan Lembah Klang--Langat, sebaliknya akan Langat, sebaliknya akan melengkapi dan mengimbangi metropolitan tersebut sekurangmelengkapi dan mengimbangi metropolitan tersebut sekurang--kurangnya kurangnya bagi tempoh beberapa dekad akan datang.bagi tempoh beberapa dekad akan datang.


5151

Projek Bandar Enstekdi Pinggiranwilayah metropolitan bernilai RM4 bil.

Pulau Carry di pinggiranmetropolitan yang sedangmembandar

Salak Tinggi di pinggiranmetropolitan

Ekosistem Cameron Highland semakin terancaam


5252

Secara umumnya perlaksanaan pelbagai dasar dan strategi DEB dan Secara umumnya perlaksanaan pelbagai dasar dan strategi DEB dan DPN telah:DPN telah:memesatkan kadar pertumbuhan ekonomi negara beteraskan pembuatanmemesatkan kadar pertumbuhan ekonomi negara beteraskan pembuatan dan dan perkhidmatan moden;perkhidmatan moden;meningkatkan kualiti hidup penduduk Malaysia. meningkatkan kualiti hidup penduduk Malaysia. menggalakkan perkembangan wilayah metropolitan Lembah Klangmenggalakkan perkembangan wilayah metropolitan Lembah Klang--Langat;Langat;WM Lembah KlangWM Lembah Klang--Langat semakin berdaya saing dan menarik pelaburan asing Langat semakin berdaya saing dan menarik pelaburan asing lebih banyak berbanding kawasan lain kerana pelbagai kelebihan elebih banyak berbanding kawasan lain kerana pelbagai kelebihan ekonomi yang konomi yang ditawarkannya. Pembangunan menumpu ke wilayah metropolitan terseditawarkannya. Pembangunan menumpu ke wilayah metropolitan tersebut but merupakan suatu pendekatan yang cekap dan berdaya saing tinggi.merupakan suatu pendekatan yang cekap dan berdaya saing tinggi. KDNK per KDNK per kapita dan IKH negara yang terus meningkat pada aras yang tinggkapita dan IKH negara yang terus meningkat pada aras yang tinggi membuktikan i membuktikan kebenaran hakikat tersebut. kebenaran hakikat tersebut. Bagaimanapun, di sebalik peningkatan KDNK per kapita dan kualitiBagaimanapun, di sebalik peningkatan KDNK per kapita dan kualiti hidup hidup penduduk daripada segi ekonomi, wujud trend kemerosotan pada kuapenduduk daripada segi ekonomi, wujud trend kemerosotan pada kualiti alam liti alam sekitar dan keselamatan awam di negara ini. Jurang ketaksamaan sekitar dan keselamatan awam di negara ini. Jurang ketaksamaan pembangunan pembangunan antara wilayah maju dan wilayah kurang maju juga menunjukkan treantara wilayah maju dan wilayah kurang maju juga menunjukkan trend yang nd yang melebar. Begitu juga jurang ketaksamaan pembangunan antara kumpumelebar. Begitu juga jurang ketaksamaan pembangunan antara kumpulan etnik lan etnik bumiputra dan bukan bumiputra juga ketakmapuan ekosistem untuk mbumiputra dan bukan bumiputra juga ketakmapuan ekosistem untuk menampung enampung pembangunan yang berterusan. pembangunan yang berterusan. Gejala ini menimbulkan suatu kebimbangan di kalangan segolongan Gejala ini menimbulkan suatu kebimbangan di kalangan segolongan penduduk penduduk negara ini. Walaupun pemerintah terus menerus mengambil langkah negara ini. Walaupun pemerintah terus menerus mengambil langkah untuk untuk mengatasinya tetapi gejala ini kian menjadi kebenaranmengatasinya tetapi gejala ini kian menjadi kebenaran. .


5353

ImplikasiImplikasi KepadaKepada PendidikanPendidikan GeografiGeografiAnjakanAnjakan paradigmaparadigma dandan motif motif pendidikanpendidikan::GlobalisasiGlobalisasi ekonomiekonomi samasama adaada disedaridisedari atauatau tidaktidak, , telahtelah mengubahmengubah motif motif pendidikanpendidikanpadapada masamasa kinikini daripadadaripada bermotifbermotif menyibarmenyibar ilmuilmu dandan mematangkanmematangkan mimdamimda kepadakepadamenjanamenjana pendapatanpendapatan (KDNK) (KDNK) negaranegara. . IniIni berlakuberlaku antaraantara lain lain melaluimelalui perubahanperubahan berikutberikut::

•• Negara Negara memberimemberi fokusfokus kepadakepada sektorsektor perkhidmatanperkhidmatan KK--ekonomiekonomi ((sektorsektor keempatkeempat--kelimakelima): ): pendidikanpendidikan GeografiGeografi sebagaisebagai produkproduk ekonomiekonomi yang yang perluperlu menghadapimenghadapi persainganpersaingan global. global. PendidikanPendidikan GeoografiGeoografi mampumampu membawamembawa masukmasuk pendapatanpendapatan daridari luarluar. Program . Program GeografiGeografimestimesti lakulaku dandan diinginidiingini oleholeh pelajarpelajar asingasing //luarluar negaranegara –– kompetitifkompetitif. Paling . Paling tidaktidak program program pascapasca siswazahsiswazah. . IniIni memerlukanmemerlukan universitiuniversiti merombakmerombak kurikulumkurikulum supayasupaya sesuaisesuai dengandengankeperluankeperluan perubahanperubahan tersebuttersebut..

•• Negara Negara mahumahu menjadikanmenjadikan pendidikanpendidikan ((termasuktermasuk GeografiGeografi) ) sebagaisebagai alatalat ((acuacu) ) bagibagimembentukmembentuk dandan menjanamenjana modal modal insaninsan yang yang berdayaberdaya saingsaing. Modal . Modal insaninsan sangatsangat pentingpentingbagibagi membangunkanmembangunkan sektorsektor pembuatanpembuatan dandan perkhidmatanperkhidmatan khsusnyakhsusnya KK--ekonomiekonomi. Motif . Motif pendidikanpendidikan GeografiGeografi seolahseolah--olaholah samasama dengandengan motif motif pendidikanpendidikan KejuruteraanKejuruteraan atauatauPerubatanPerubatan. . SetiapSetiap siswazahsiswazah GeografiGeografi harusharus persaingpersaing dalamdalam pasarpasar an an pekerjaanpekerjaan yang yang terbukaterbuka. . GeografiGeografi bukanbukan hanyahanya untukuntuk jadijadi guru guru geografigeografi tetapitetapi mampumampu menjadimenjadi perundingperunding, , penguruspengurus dandan pengusahapengusaha yang yang hebathebat..

•• PendidikanPendidikan GeografiGeografi sebagaisebagai media media bagibagi menanammenanam kesedarankesedaran alamalam sekitarsekitar –– pembangunanpembangunanlestarilestari. . SiswazahSiswazah GeografiGeografi wajarwajar kehadapankehadapan untukuntuk mendepanimendepani dandan memimpinmemimpin kempenkempenkesedarankesedaran dandan usahausaha menanganimenangani impakimpak / / kerosakankerosakan alamalam sekitarsekitar dandan sosialsosial. . KeroskanKeroskan telahtelahberlakuberlaku angkaraangkara kejahilankejahilan dandan kedegilankedegilan manusiamanusia. . HanyaHanya geografigeografi yang yang mampumampu mendekatimendekatiisuisu kerosakankerosakan alamalam sekitarsekitar dandan sosialsosial secarasecara holistikholistik


5454

PenstrukturanPenstrukturan kurikulumkurikulum GeografiGeografi yang yang dapatdapat mendokongmendokong dandanmemperkasakanmemperkasakan sumbangansumbangan disiplindisiplin GeografiGeografi melaluimelalui::•• pembangunanpembangunan korpuskorpus ilmuilmu dandan pengetahuanpengetahuan teknikalteknikal termajutermaju yang yang dapatdapat

meningkatkanmeningkatkan kompetensikompetensi ilmuilmu dandan kemahirankemahiran siswazahsiswazah geografigeografisehinggasehingga berupayaberupaya mendepanimendepani perubahanperubahan. . AhliAhli GeografiGeografi mampumampu menjadimenjadirujukanrujukan ((misalnyamisalnya sebagaisebagai pakar/perunding/penganalisis/penyelidikpakar/perunding/penganalisis/penyelidik yang yang dicemburuidicemburui sepertiseperti rakanrakan sebidangsebidang kitakita didi EropahEropah dandan AmerikaAmerika UtaraUtarayang yang kinikini bertebaranbertebaran didi seluruhseluruh pelusukpelusuk duniadunia))

a.a. IlmuIlmu terasteras GeografiGeografi yang yang relevanrelevan dalamdalam kontekskonteks pembangunanpembangunan masamasa kinikinidandan patutpatut menjadimenjadi tujahantujahan::

•• ekosistemekosistem bagibagi pembangunanpembangunan yang yang berterusan/mapanberterusan/mapan•• kedinamikankedinamikan persekitaranpersekitaran fizikalfizikal globalglobal•• pembangunanpembangunan ekonomiekonomi ruangruang & & ketaksamaanketaksamaan ruangruang pembangunanpembangunan•• pendudukpenduduk, , sumbersumber manusiamanusia dandan kesejahteraankesejahteraan sosialsosial


5555

b.b. PengetahuanPengetahuan teknikalteknikal yang yang menggunamengguna pakaipakai teknologiteknologi kaedahkaedah terkiniterkini. . IniInimeliputimeliputi::

•• GISGIS--RSRS--GPS GPS –– pengetahuanpengetahuan teknikalteknikal bagibagi memetamemeta, , mengesanmengesan, , menganggarmenganggar dandan menjangkamenjangka perubahanperubahan dsbdsb..

•• pemetaanpemetaan dengandengan bantuanbantuan komputerkomputer dengandengan aplikasiaplikasi prinsipprinsip kartografikartografiasasasas dandan ukurukur modenmoden

•• penerapanpenerapan ststistikststistik dandan pembangunanpembangunan perisianperisian yang yang berkaitanberkaitan

•• pelbagaipelbagai pengetahuanpengetahuan tentangtentang perkaedahanperkaedahan penyelidikanpenyelidikan

•• pelbagaipelbagai aplikasi/pengendalianaplikasi/pengendalian peralatanperalatan modenmoden dalamdalam kursuskursus asasasas

•• pemahiranpemahiran kajiankajian luarluar ((membinamembina pengalamanpengalaman))


5656

c.c. KemahiranKemahiran InsaniahInsaniah yang yang sesuaisesuai dengandengan keperluankeperluan KerangkaKerangka KelayakanKelayakanMalaysia Malaysia -- MQF MQF –– nilainilai tambahtambah yang yang ditetapkanditetapkan oleholeh KPT/LAN KPT/LAN termasuktermasuk::

berkeupayaanberkeupayaan berkomunikasiberkomunikasiberdikariberdikari dalamdalam kontekskonteks pembelajaranpembelajaran dandan penyelidikanpenyelidikansepanjangsepanjang hayathayatmenghayatimenghayati nilainilai murnimurni, , beretikaberetika, , profesionalprofesional dandan bermoralbermoralberfikiranberfikiran kreatifkreatif, , inovatifinovatif dandan kritiskritismempunyaimempunyai pengetahuanpengetahuan mengurusmengurus dandan mengusahamengusaha organisasiorganisasimempunyaimempunyai akauntabilitiakauntabiliti sosialsosial dandan persekitaranpersekitaranberkeupayaanberkeupayaan memimpinmemimpin dandan membinamembina pasukanpasukan

KetigaKetiga--tigatiga cabangcabang ilmuilmu pengetahuanpengetahuan dandan kemahirankemahiran iniini wajarwajar disemaidisemai dandandipupukdipupuk seawalseawal yang yang mungkinmungkin: : sekolahsekolah rendahrendah dandan menengahmenengah. . KedudukanKedudukan subjeksubjek GeografiGeografi didi sekolahsekolah menengahmenengah perluperlu diperkasakandiperkasakansekurangsekurang--kurangnyakurangnya menjadimenjadi pilihanpilihan yang yang utamautama, , misalnyamisalnya setatarafsetatarafdengandengan subjeksubjek SejarahSejarah. . BukanBukan terpinggirterpinggir sepertiseperti kinikini..


5757

RasionalRasionalKemerosotanKemerosotan kefahamankefahaman ilmuilmu GeografiGeografi didi kalangankalangan pelajar/siswazahpelajar/siswazahtermasuktermasuk siswazahsiswazah geografigeografi sendirisendiri. . SalahSalah satusatu puncanyapuncanya mungkinmungkin adalahadalahsemakinsemakin kurangnyakurangnya peluangpeluang dandan pendedahanpendedahan tentangtentang ilmuilmu GeografiGeografi padapadaperingkatperingkat rendahrendah dandan menengahmenengah..

KemerosotanKemerosotan darjahdarjah kepekaankepekaan dandan akauntabilitiakauntabiliti alamalam sekitarsekitar didi kalangankalanganmasyarakatmasyarakat. . PerspektifPerspektif GeografiGeografi tentangtentang kemerosotankemerosotan kualitikualiti alamalam sekitarsekitar dandansosialsosial lebihlebih bersifatbersifat tersepadutersepadu dandan holistikholistik. . TidakTidak menjurusmenjurus hanyahanya kepadakepadasuatusuatu sudutsudut. . PerpektifPerpektif iniini hanyahanya dapatdapat dibentukdibentuk melaluimelalui pendidikanpendidikan GeografiGeografiyang yang padupadu..

KemerosotanKemerosotan kualitikualiti alamalam sekitarsekitar dandan kesejateraankesejateraan manusiamanusia. Kita . Kita tidaktidakmendugamenduga bahawabahawa dalamdalam tempohtempoh yang yang singkatsingkat, , tidaktidak sampaisampai 50 50 tahuntahun, status , status sumbersumber air air permukaanpermukaan, , marinmarin, , udaraudara, , tanahtanah dandan kepelbagaiankepelbagaian bio bio sudahsudahberadaberada padapada tahaptahap yang yang kritikalkritikal. . SumberSumber tersebuttersebut kiankian terancamterancam akanakan musnahmusnahatauatau pupuspupus buatbuat selamaselama--lamanyalamanya. . TidakTidak pastipasti apakahapakah habitat habitat kitakita dandan sumbersumberyang yang adaada dapatdapat kitakita wariskanwariskan untukuntuk generasigenerasi akanakan datangdatang? ? UntukUntuk memuliharamemuliharasumbersumber tersebuttersebut, , koskos yang yang amatamat tinggitinggi diperlukandiperlukan. . LihatLihat sajasaja belanjabelanja untukuntukmembersihkanmembersihkan sebatangsebatang sungaisungai. . BelumBelum lagilagi termasuktermasuk koskos merawatmerawat penyakitpenyakitkanserkanser, , hepatetishepatetis B, JE, B, JE, SelsemaSelsema burungburung, , athmaathma, dengue , dengue berdarahberdarah yang yang sebahagiannyasebahagiannya dapatdapat dikaitkandikaitkan dengandengan keadaankeadaan alamalam sekitarsekitar yang yang kotorkotor..PendidikanPendidikan GeografiGeografi wajarwajar menjadimenjadi asasasas menanamkanmenanamkan kesedarankesedaran tentangtentangketaksamaanketaksamaan sosialsosial, , kemusnahankemusnahan alamalam sekitarsekitar dandan kepupusankepupusan sumbersumber alamalam


5858

KeKe ManakahManakah HalaHala TujuTuju Kita?Kita?DalamDalam era era globalisasiglobalisasi ekonomiekonomi, , pendidikanpendidikan GeografiGeografi seharusnyaseharusnya mempunyaimempunyaihalahala tujutuju yang yang jelasjelas iaituiaitu untukuntuk menjadimenjadi penerajupeneraju perubahanperubahan::

•• AhliAhli GeografiGeografi sewajarnyasewajarnya tidaktidak hanyahanya menjadimenjadi penjagapenjaga rumahrumah apiapi untukuntukmemandumemandu pelayarpelayar atauatau sekadarsekadar melaungkanmelaungkan amaranamaran bahawabahawa duniadunia iniiniakanakan musnahmusnah tetapitetapi menjadimenjadi pemukapemuka dandan peloporpelopor dalamdalam memberimemberikefahamankefahaman kepadakepada masyarakatmasyarakat manusiamanusia sejagatsejagat bagaimanabagaimana harusharus kitakitaberinteraksiberinteraksi dengandengan habitat habitat kitakita yang yang kiankian sensitifsensitif..

•• MenjadiMenjadi peloporpelopor kepadakepada penemuanpenemuan kaedahkaedah dandan teknikteknik barubaru mengesanimengesaniperubahanperubahan alamalam sekitarsekitar sejagatsejagat dengandengan bantuanbantuan teknologiteknologi termajutermaju dandanICT.ICT.

•• MendepaniMendepani kempenkempen kesedarankesedaran alamalam dandan kerjakerja--kerjakerja perundinganperundingan tentangtentangkajiankajian impakimpak sosialsosial dandan alamalam sekitarsekitar (EIA & SIA) (EIA & SIA) akibatakibat pembangunanpembangunanyang yang tidaktidak terseliaterselia..

•• MendepaniMendepani usahausaha advokasiadvokasi polisipolisi tentangtentang kesejateraankesejateraan sosialsosial, , kesaksamaankesaksamaan pembangunanpembangunan dandan pembangunanpembangunan lestarilestari. .

•• DLLDLL


5959

KesimpulanKesimpulanGelombangGelombang globalisasiglobalisasi ekonomiekonomi sehinggasehingga kinikini tidaktidak akanakan surutsurut sebaliknyasebaliknyasemakinsemakin bertenagabertenaga dandan mempengaruhimempengaruhi hampirhampir setiapsetiap sudutsudut kehidupankehidupan manusiamanusiasejagatsejagat..ImplikasiImplikasi globalisasiglobalisasi ekonomiekonomi keke atasatas negaranegara sudahsudah terbuktiterbukti. . MisalnyaMisalnya, Malaysia , Malaysia kinikini sedangsedang menujumenuju kepadakepada ekoonomiekoonomi pembuatanpembuatan dandan perkhidmatanperkhidmatan modenmoden yang yang berteraskanberteraskan metropolitan.metropolitan.ImplikasiImplikasi terhadapterhadap ruangruang dalamdalam kontekskonteks agihanagihan pembangunanpembangunan dandan pembandaranpembandarandidi Malaysia Malaysia jugajuga cukupcukup ketaraketara. . KemunculanKemunculan wilayahwilayah metropolitan yang metropolitan yang dijangkadijangkatidaktidak lama lama akanakan berubahberubah menjadimenjadi bandarbandar rayaraya mega. mega. JurangJurang ketaksamaanketaksamaanpembangunanpembangunan semakinsemakin jugajuga semakinsemakin lebarlebar. . KawasanKawasan yang yang kurangkurang majumaju perluperluberdayaberdaya saingsaing untukuntuk menghadapimenghadapi gelombanggelombang globalisasiglobalisasi ekonomiekonomi..ImplikasiImplikasi terhadapterhadap pendidikanpendidikan GeografiGeografi tidaktidak kurangkurang hebatnyahebatnya. . GeografiGeografi akanakanbersaingbersaing dalamdalam pasaranpasaran global. global. SiswazahSiswazah GeografiGeografi mahumahu tidaktidak mahumahu dilabelkandilabelkansamasama dengandengan siswazahsiswazah jurusanjurusan/ / subjeksubjek lain yang lain yang bersifatbersifat profesionalprofesional. . UntukUntuk menghadapimenghadapi cabarancabaran tersebuttersebut, , pendidikanpendidikan GeografiGeografi didi sekolahsekolah menengahmenengahdandan universitiuniversiti perluperlu diperkasakandiperkasakan: : ilmuilmu, , kemahirankemahiran teknikalteknikal dandan insaniahinsaniah yang yang relevanrelevan dengandengan pasaranpasaran semasasemasa. . TeknologiTeknologi termajutermaju yang yang adaada perluperlu dimanfaatkandimanfaatkan..


6060

SEKIAN, TERIMA KASIH KERANA MENGIKUTI SEKIAN, TERIMA KASIH KERANA MENGIKUTI PEMBENTANGAN SAYAPEMBENTANGAN SAYA

GLOBALISASI EKONOMI dan KETAKSAMAAN: Implikasi …frdaus/PenelusuranInformasi/...dasar pembangunan...

Documents

Transcript of GLOBALISASI EKONOMI dan KETAKSAMAAN: Implikasi …frdaus/PenelusuranInformasi/...dasar pembangunan...