Jakim 4 Dekad

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam i

Jakim: empat dekadii

Penerbit

JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIABlok D7 & D9, Kompleks D,Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan62519 Putrajaya, Malaysia

© JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

cetakan pertama ... Disember 2012

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi, dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Ketua Pengarah, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan, 62519 Putrajaya.

PenaungDato’ Haji otHman bin mustapHaKetua PengarahJabatan Kemajuan Islam Malaysia

Penasihat Haji razali Haji sHaHabuDinTimbalan Ketua Pengarah (Pembangunan Insan)Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

Haji moHamaD norDin ibraHimTimbalan Ketua Pengarah (Dasar)Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

moHD noor bin abD HamiDTimbalan Ketua Pengarah (Pengurusan)Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

Ketua PengarangmoHamaD bin saariPengarah Perancangan dan Penyelidikan

FatimaH binti saaDPengarah Penerbitan

Timbalan Ketua Pengarangmat jusoH bin suDinKetua Penolong Pengarah Kanan

Penyumbang Maklumat• Abdullah bin Hj. Abd. Rahman • Halim bin Ahmad • Haji Munir bin Haji Md. Salleh • Che Alias bin Che Ismail • Hakimah binti Yusoff • Nazira binti Abdul Rahman • Zainudin bin Suleiman • Aishah binti Abdul Majid • Noriah binti Ismail • Nor Safina binti Zainal • Sahlan bin Haji Idris • Hakim bin Ahmad • Mohd Zamir bin Bahall • Eliza Hana binti Md Taha • Nafizah binti Md. Fauzi • Mohd Rus bin Yunus • Akmal Nadzim bin Abdullah • Mohd. Sukri bin Abd. Ghani • Nor Aimi binti Mohd Tahir • Zaleha binti Embong • Ridzuan bin Awang • Zakaria bin Othman • Zaidah binti Mohd Noor • Najibah binti Abdul Mutalib • Norihan binti Zakaria • Mohd Roska bin Mohamed Rasidek • Mohd Zuhairi bin Mohd Yatim • Lukman bin Mohd Hosni • Iszam bin Padil • Shahriman bin Ali Pitchay • Haslinda binti Lukman • Abdul Karim bin Zakaria • Nasrun bin Abdullah • Mohd Rizal bin Ismail • Mohd Kamel bin Mat Salleh • Haslizawati binti Ramli • Norasmahan binti Abd. Kadir • Shamrifah binti Dahalan • Nurul Suhaiza binti Nain @ Abdul Salam • Radihan bin Saari • Nik Norliza binti Awang@Mustapa • Fadhillah binti Ahmad • Mohd Hafiz bin Abdul Aziz • Mohd Yazid bin Disun • Mohd Subki bin Haji Ghazali • Mohd Hidhir bin Abdul Rased • Mohd Shuhaidi bin Mohd

PenyelarasNik Norliza binti Awang @ Mustapa

Grafik• Hamidah binti Ishak • Jeylany • Nor Hudani • Khairur Rijal • Nor Adila • Norhaslinda • Mohd Roszaini

Jurufoto• Jamal bin Ibrahim • Jeylany • Hamidah binti Ishak • Rizal

Konsep & Reka Bentuk

DARUL TENGGARA (M) SDN BHD

No 15, Jalan 2/2, Taman Industri Selesa Jaya,

43300 Kajang, Selangor Darul Ehsan

Segala maklumat yang terdapat dalam penulisan ini merujuk kepada

penyelidikan yang dilaksanakan pada tahun 2008 - 2009.

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam iii

MENJUNJUNG

Kasih

Jakim: empat dekadiv

majlis raja-raja bErsEtuju mEnubuHKan majlis KEbanGsaan baGi Hal EHWal

aGama islam malaYsia

Pada hari ini 17.10.1968, Majlis Raja-Raja bersetuju untuk menubuhkan satu badan bagi menyelaraskan pentadbiran agama Islam di seluruh negara. Badan itu telah dirasmikan penubuhannya pada 1 Julai 1969, dengan nama Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Semenanjung Malaysia. Setelah negeri Sabah dan Sarawak diterima menjadi ahli majlis ini pada 17 Jun 1971, nama badan itu telah ditukar kepada Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia.

Tujuan utama Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam ialah untuk mengendalikan pentadbiran agama Islam dari peringkat pusat untuk menyelaraskan segala tugas dengan Majlis Agama Islam setiap negeri. Untuk melaksanakan tujuan itu, majlis ini bertanggungjawab:-

1. Membincang, menimbang dan menguruskan apa-apa perkara yang dirujukkan kepada Majlis oleh Majlis Raja-Raja,

2. Memberi nasihat kepada Majlis Raja-Raja, Kerajaan Negeri atau Majlis Agama Islam Negeri.

Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam mempunyai 21 orang ahli serta diuruskan oleh Bahagian Agama Jabatan Perdana Menteri, yang bertindak sebagai urus setia kepada majlis. Selain itu, majlis itu juga bertanggungjawab atas beberapa perkara seperti penggunaan perkataan dan tanda halal, azan di televisyen dan pengharaman ajaran Qadiyani atau Ahmadiyah.

Dengan adanya Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia, kerajaan berharap hal-hal yang berkaitan dengan Agama Islam di seluruh negara akan dapat diseragamkan.

Sumber: Hari Ini Dalam Sejarah, Arkib Negara Malaysia.

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam v

Kandungan

MENJUNJUNG KASIH iv

LAGU JAKIM vi

SEINDAH BICARA SEIKHLAS KATAMenteri Di Jabatan Perdana Menteri ix

SEIKHLAS KATA SEJUJUR RASAKetua Pengarah JAKIM xi

1 SELAYANG PANDANG SELAUT KASIH 1

2 MENGIMBAU KISAH SEJALUR KENANGAN 13

3 MARTABATKAN FUNGSI TINGGIKAN SYIAR 41

4 GERAK BERSEPADU BINA KERJAYA 61

5 TABUR KHIDMAT SEMATANG USIA 135 ALBUM KENANGAN SERAH TERIMA TUGAS 330

UCAPAN PENGHARGAAN 340

Jakim: empat dekadvi

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam vii

Lagu Jakim

Jabatan Kemajuan Islam

Obor yang menerangi alam

Memelihara kesucian agama

Jakim lambang ummah sejahtera

Pertahan kemurnian akidah

Melaksana tuntutan syariah

Memelihara akhlak yang mulia

Bela negara yang tercinta

Quran dan sunnah jadikan pedoman

Membina ummah sempurna

Tinggikan ilmu dan penghayatan

Penuh hikmah dan bijaksana

Bergerak bersepadu sama

Beramal ikhlas dengan setia

Beristiqamah asas kerja kita

Redha Allah harapan semua

(Ulang semua rangkap)

Jakim: empat dekadviii

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam ix

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh

Alhamdulilah, bersyukur kita sekali lagi ke hadrat Allah SWT kerana semenjak tahun

1968 hingga kini Jabatan Kemajuan Islam Malaysia terus maju mengorak langkah dalam memberikan sumbangan kepada masyarakat dan negara. Dalam tempoh lebih 40 tahun, tentu banyak kejayaan telah dicapai yang wajar dipuji dan dihargai.

Dari satu aspek, penggemblengan tenaga dan fikrah dalam mewujudkan sebuah organisasi pengurusan Islam di peringkat pusat yang kini atas nama Jakim merupakan satu warisan

MENTERI DI JABATAN PERDANA MENTERI

Seikhlas Kata

amat berharga kepada seluruh generasi warga negara tercinta ini. Sebagaimana diketahui, Jakim merupakan organisasi yang berperanan sebagai peneraju dalam membina ketamadunan ummah yang unggul. Visi ini sudah tentu mengandungi tanggungjawab dan harapan yang besar dalam merealisasikan Malaysia sebagai sebuah negara Islam yang mampu menghasilkan kesejahteraan untuk semua.

Pencapaian sepanjang tempoh 40 tahun oleh Jakim yang dipaparkan dalam buku

Seindah Bicara

Jakim: empat dekadx

SENATOR MEJAR JENERAL DATO’ SERI JAMIL KHIR BIN HJ. BAHAROM (B)

ini dapatlah dijadikan rujukan semua pihak. Maklumat ini juga bolehlah dijadikan landasan dalam perancangan program-program baru ke arah pencapaian yang lebih berkesan untuk faedah semua.

Kepada seluruh warga Jakim, saya berharap agar kejayaan yang telah dicapai hari ini akan diteruskan pada masa akan datang dengan lebih cemerlang.

Sekian, Wassalam.

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam xi

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh

Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah dan kurnia-Nya

kita dapat meneruskan agenda utama kita sebagai khalifah Allah di muka bumi ini. Selawat dan salam ke atas junjungan besar kita Nabi Muhammad SAW, para sahabat dan pengikutnya hingga akhir zaman.

Mencapai empat dekad usianya, istimewa bagi Jakim kini berdiri megah sebanding dengan jabatan lain di bawah Jabatan Perdana Menteri. Hakikatnya sejarah Jakim terlakar apabila Majlis Raja-Raja dalam persidangannya kali ke-81 pada 17 Oktober 1968 telah bersetuju

KETUA PENGARAHJABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

untuk membentuk Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI). Pada 1 Julai 1969, MKI telah dibentuk secara rasmi di bawah Jabatan Perdana Menteri dan diwujudkan sebuah urus setia bagi menguruskan perjalanannya. Setelah mengalami beberapa evolusi, urus setia tersebut berkembang dan hari ini dikenali sebagai Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, atau ringkasnya Jakim. Nyatanya, evolusi ini telah mempamerkan satu perkembangan yang positif dalam pembangunan Islam di Malaysia.

Sejujur RasaSeikhlas Kata

Jakim: empat dekadxii

DATO’ HAJI OTHMAN BIN MuSTApHA

Bermula dengan serba kekurangan, organisasi ini membawa misi besar, iaitu untuk memajukan ummah. Jakim sentiasa berusaha membina kekuatan melalui pelbagai usaha dan pendekatan dalam pembangunan modal insannya. Kekuatan inilah dapat melonjakkan peranan Jakim secara meluas meliputi pelbagai bidang di peringkat persekutuan dan antarabangsa. Kini, program anjuran Jakim telah dikenali oleh segenap lapisan masyarakat hingga ke serata dunia melalui hubungan dan kerjasama dalam pelbagai peringkat. Kejayaan demi kejayaan membuktikan peranan Jakim sangat penting dalam pembangunan negara seiring dengan arus perkembangan zaman.

Akhir kata saya mengucapkan syabas kepada sidang redaksi dan semua yang terlibat dalam menjayakan penerbitan buku ini. Semoga buku ini menjadi bahan rujukan yang berguna bagi mengimbas kembali sejarah dan jasa bakti warga Jakim terdahulu dan sumbangan Jakim dalam membangunkan agama Islam di Malaysia. Buku ini juga merupakan penghargaan dan penghormatan kepada seluruh warga Jakim yang telah memberi perkhidmatan dengan penuh dedikasi. Semoga usaha yang dilakukan hari ini dikira sebagai amalan salih dan mendapat ganjaran pahala di sisi Allah SWT. Amin.

Sekian, wassalam.

memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam 1

1 SELAYANG PANDANG

Selaut Kasih

Kewujudan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia atau ringkasnya Jakim dalam

jentera pentadbiran negara mempunyai kepentingan tersendiri. Kaitannya dengan kedudukan Malaysia sebagai sebuah negara Islam sangat signifikan terutama sekali bagi memastikan semua urusan berkaitan Islam ditadbir secara cekap dan berkesan.

Seperti yang ditetapkan dalam Perlembagaan Persekutuan, perkara berkaitan Islam terletak di bawah bidang kuasa negeri. Namun demikian, negara yang mempunyai 14 buah negeri dan wilayah ini memerlukan sebuah organisasi khusus di peringkat pusat bagi menyelaraskan urusan berkenaan.

Islam dalam Perlembagaan Persekutuan

Sebelum penjajahan Inggeris, Islam telah menjadi agama rasmi di negeri-negeri Tanah Melayu dan raja atau sultan adalah Ketua

Agama di negeri masing-masing. Pada masa penjajahan Inggeris, kuasa raja atau sultan dihadkan kepada urusan agama dan adat istiadat Melayu sahaja, manakala urusan pemerintahan negeri ditadbir oleh penjajah Inggeris.

Apabila negara mencapai kemerdekaan, Perlembagaan Persekutuan telah mengiktiraf Islam adalah agama bagi Persekutuan dan raja atau sultan sebagai Ketua Agama Islam di negerinya. Perkara ini jelas diperuntukkan dalam Perkara 3(1) dan (2) Perlembagaan Persekutuan.

Perkara 3(2) Perlembagaan Persekutuan:

“Di dalam tiap-tiap Negeri selain Negeri-Negeri yang tidak mempunyai Raja, kedudukan Raja sebagai Ketua Agama Islam di Negerinya mengikut cara dan setakat yang diakui dan ditetapkan oleh Perlembagaan Negeri itu, dan

Perkara 3

(1) Islam ialah agama bagi Persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian Persekutuan.

(sumber: Perlembagaan Persekutuan)


tertakluk kepada Perlembagaan itu, segala hak, keistimewaan, prerogatif dan kuasa yang dinikmati olehnya sebagai Ketua Agama Islam, tidaklah tersentuh atau tercacat.”

Bagi negeri-negeri yang tidak mempunyai raja atau sultan, iaitu Melaka, Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak serta Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Labuan dan Putrajaya, Yang di-Pertuan Agong merupakan Ketua Agama Islam negeri-negeri tersebut. Hal ini dinyatakan dalam Perkara 3(3) dan 3(5) Perlembagaan Persekutuan.

Bagi melancarkan lagi urusan berkaitan dengan agama Islam, setiap negeri menubuhkan Majlis Agama Islam dan Jabatan Agama Islam di negeri masing-masing. Fungsi utama Majlis Agama Islam ini ialah untuk memberi nasihat kepada raja atau sultan berkenaan perkara-perkara yang berkaitan dengan agama Islam, manakala Jabatan Agama Islam pula menjalankan dasar-dasar dan ketetapan Majlis Agama Islam. Dengan kata lain, Jabatan Agama Islam adalah pelaksana kepada semua dasar dan polisi yang diputuskan oleh Majlis Agama Islam. Sistem dan struktur pentadbiran hal ehwal Islam ini terus kekal hingga kini.

Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong Ke-XIVAlmu’tasimu Billahi Muhibbuddin

Tuanku Alhaj Abdul Halim Mu’adzam Shah IbniAlmarhum Sultan Badlishah

Jakim: empat dekad4

Perkara 3(2) Perlembagaan Persekutuan “Di dalam tiap-tiap Negeri selain Negeri-Negeri

yang tidak mempunyai Raja, kedudukan Raja sebagai Ketua Agama Islam di Negerinya mengikut

cara dan setakat yang diakui dan ditetapkan oleh

Perlembagaan Negeri itu, dan tertakluk kepada Perlembagaan itu, segala hak, keistimewaan, prerogatif dan kuasa yang dinikmati olehnya sebagai Ketua Agama Islam, tidaklah tersentuh dan

tercacat;...”

Perkara 3(3) Perlembagaan Persekutuan“Perlembagaan-Perlembagaan Negeri Melaka, Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak hendaklah masing-masing membuat peruntukan bagi memberi Yang di-Pertuan Agong kedudukan sebagai Ketua Agama Islam di Negeri itu.”

Perkara 3(5) Perlembagaan Persekutuan“Walau apa pun apa-apa jua dalam Perlembagaan ini, Yang di-Pertuan Agong hendaklah menjadi Ketua Agama Islam di Wilayah-Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Labuan dan Putrajaya;...”


Visi, Misi dan Objektif Jakim

Visi

Peneraju dalam membina ketamadunan ummah yang unggul.

Misi

Mewujudkan pengurusan hal ehwal Islam yang cekap dan berkesan.

Objektif

• MemastikanajaranIslamtersebarluaskepadaseluruhmasyarakat;• Membentukkepimpinanyangberwibawadanmelahirkantenagapengurusanyang

terlatih,berketerampilan,dedikasidanberhikmah;dan• MenghasilkansistempengurusanyangberteraskannilaidanetikaIslam.

Motto

BERHIKMAH DAN BERWIBAWA

Etika Kerja Bagi menggerakkan warga kerjanya, Jakim telah menggariskan LIMA ETIKA KERJA untuk diamalkan, iaitu:

• BekerjadenganKeimanandanKetakwaan;• BekerjadenganCaraProfesional;• BertindakSebagaiSatuPasukan;• BersediaMemimpindanDipimpin;• BerkhidmatuntukKebahagiaanSemua.

Jakim: empat dekad6

TIMB. KETUA PENGARAHDASAR

PHEI UTAMA B

Nilai Bersama

Warga Jakim berpegang kepada LIMA NILAI BERSAMA dalam melaksanakan misinya ke arah pencapaian visi yang ditetapkan, iaitu:

JATI DIRI

Mempunyai jati diri yang berjiwa merdeka dalam berkhidmat untuk agama, bangsa dan negara berdasarkan Akidah Ahli Sunnah Wal Jamaah.

AMANAH

Menjalankan tugas dengan penuh iltizam, dedikasi dan rasa tanggung jawab selaras dengan aku janji yang telah diikrarkan.

KERJASAMA

Menggembleng tenaga, pengetahuan dan pengalaman melalui semangat kerja berpasukan yang tinggi untuk mencapai visi dan misi organisasi.

I MAN, IKHLAS, INTEGRITI

Berkhidmat dengan penuh keimanan, keikhlasan dan berintegriti melalui etikakerjayangsistematik,efisiendankonsisten demi menghasilkan impak yang cemerlang.

MARDHATILLAH

Bekerja berlandaskan prinsip-prinsip syariah ke arah memartabatkan ummah demi mencapai keredaan Allah SWT.

PENGARAHPERANCANGAN & PENYELIDIKAN

PHEIUTAMAC

PENGARAHKEMAJUAN ISLAM

PHEIUTAMAC

PENGARAHPERHUBUNGAN

PTD M54

PENGARAHPENGURUSAN FATWA

PHEI S54

PENGARAHPENYELARASAN UNDANG-UNDANG

GRED 54


PENGARAHDARUL QURAN

PHEI S54

PENASIHAT UNDANG-UNDANG

Carta 1: Struktur Organisasi Jakim bermula 1 Jun 2009-2010

PUU L54

TIMB. KETUA PENGARAHPEMBANGUNAN INSAN

PHEI UTAMA B

PENGARAHJAWI

PENGARAH KANANPENGURUSAN

PHEIUTAMAC PTDUTAMAC

PENGARAHDAKWAH

PHEIUTAMAC

PENGARAHPEMBANGUNAN INSAN

PHEIUTAMAC

PENGARAHKELUARGA, SOSIAL & KOMUNITI

PHEI S54

PENGARAHPENERBITAN

PHEI S54

PENGARAHMEDIA

PR B54

PENGARAHJAKIM SABAH

PHEI S54

PENGARAHHAB HALALPHEI S54

PENGARAHPENGURUSAN SUMBER MANUSIA

PTD M54

PENGARAHKEWANGAN

PTD M54

PENGARAHKHIDMAT PENGURUSAN

PTD M52

PENGARAHPENGURUSAN MAKLUMAT

PTM F54

KETUA PENGARAHUTAMA A (TERBUKA)

PENGARAHILIM

PHEI S54

PENGARAHJAKIM SARAWAK

PHEI S54

Jakim: empat dekad8

MENTERI YANG BERTANGGUNGJAWAB DALAM PORTFOLIO HAL EHWAL ISLAM

DATO’ HAJI MOHAMAD BIN NASIR

DATO’ ABDUL AJIB BIN AHMADTUN ABDULLAH BIN HAJI AHMAD BADAWI

DATO’ ABANG ABU BAKAR BIN DATU BANDAR ABANG HAJI MUSTAPHA

TAN SRI DR. MOHAMAD YUSOF BIN HAJI MOHAMAD NOOR

DATO’ SERI DR. AHMAD ZAHID BIN HAMIDI

DATO’ DR. ABDULLAH BIN MD ZIN

TAN SRI DR. ABDUL HAMID BIN HAJI OTHMAN

BRIG. JEN. (B) DATO’ SERI ABDUL HAMID BIN HAJI ZAINAL ABIDIN

MEJAR JENERAL DATO’ SERI JAMIL KHIR BIN HAJI BAHAROM (B)


DATO’ SERI ANWAR BIN IBRAHIM• timbalan Menteri

DATO’ SRI HAJI KAMARUDDIN BIN HAJI MOHD ISA• timbalan Menteri

DATO’ DR. MASHITAH BINTI IBRAHIM• Setiausaha Parlimen• timbalan Menteri

DATO’ MOHD NOH BIN OMAR• Setiausaha Parlimen

DATO’ HAJI AWANG BIN JABAR • Setiausaha Parlimen

ANTARA TIMBALAN MENTERI DAN SETIAUSAHA PARLIMEN YANG BERTANGGUNGJAWAB DALAM POTFOLIO HAL EHWAL ISLAM

Jakim: empat dekad10

SETIAUSAHA/KETUA PENGARAH

DATUK HAJI ZAINAL ABIDIN BIN ABDUL KADIR Ketua Pengarah Baheis mulai 16 Januari 1991 hingga 13 April 1995

HAJI ISMAIL BIN PANJANG ARIS (Allahyarham)

Setiausaha MKI sejak mula penubuhannya, iaitu mulai 1 Julai 1969 sehingga 31 Oktober 1973.

HAJI NAWAWI BIN MAHMOOD (Allahyarham)

Setiausaha MKI mulai 1 November 1973. Mulai 1 Februari 1974 beliau merangkap Setiausaha Bahagian Agama apabila Urus Setia MKI dinaikkan taraf sebagai Bahagian Agama di Jabatan Perdana Menteri. Pada tahun 1977 gelaran jawatan Setiausaha Bahagian Agama ditukar kepada Ketua Pengarah Bahagian Agama dan beliau berkhidmat sehingga 16 Januari 1979.

TAN SRI DR. ABDUL HAMID BIN HAJI OTHMAN

Ketua Pengarah Baheis mulai 1 Julai 1984 hingga 9 Oktober 1990

DATUK HJ. MOHAMAD SHAHIR HJ. ABDULLAH ( Allahyarham)

Ketua Pengarah Jakim 2001 hingga 2004

TAN SRI ABDUL HAMID BIN HAJI ZAINAL ABIDIN

Ketua Pengarah Baheis/Jakim mulai 1 Julai 1995 hingga 2000

DATO’ MUSTAFA BIN ABDUL RAHMAN Ketua Pengarah Jakim 2004 hingga 14 Julai 2007

DATO’ HJ. WAN MOHAMAD BIN DATO’ SHEIKH ABDUL AZIZ Ketua Pengarah Jakim mulai 15 Julai 2007 hingga 23 April 2011

DATO’ HAJI OTHMAN BIN MUSTAPHA Ketua Pengarah Jakim mulai 24 April 2011

HAJI MOHD YUNUS BIN LAHADI

Ketua Pengarah Bahagian Agama/Baheis mulai 15 Januari 1979 hingga 30 Jun 1984.


4

TIMBALAN KETUA PENGARAH

Era Bahagian Agama (1974 – 1985)


Era Bahagian Hal Ehwal Islam (1985 – 1996)

1. HAJI ZAKARIA BIN ABU HASSAN (19.1.1976 – 31.1.1979) 2. AHMAD RAFIE BIN ABDULLAH

3. ZAMRI BIN ABDUL HAMID (Pentadbiran)

4. TAN SRI ABDUL KADIR BIN TALIP (Agama)

5. HAJI OTHMAN BIN ISMAIL (Pentadbiran)

(16.12.1982 – 30.4.1984)

1. HAJI YAAKOB BIN LAZIM (1.8.1986 – 15.3.1992)

2. HAJI KHALIL BIN ABDUL WAHAB (16.3.1992 – 30.4.1994)

3. HAJI SAMAD BIN JAMALUDDIN (1.5.1994 – 31.3.1995)

4. DATO’ EMRAN BIN KADIR (1.4.1995 – 31.5.1997)

4 53

21 4


TIMBALAN KETUA PENGARAH OPERASI/DASAR/PEMBANGUNAN INSANEra Jakim (1997-2012)

DATO’ HAJI MOHD SHAHIR BIN HAJI ABDULLAH (Allahyarham)

DATO’ HAJI CHE’ MIN BIN CHE’ AHMAD

HAJI ABDUL HALID BIN SINTOL HAJI MOHAMAD NORDIN BIN IBRAHIM

HAJI RAZALI BIN SHAHABUDIN

DATUK HAJI ANAN BIN C. MOHAMAD

DATO’ HAJI OTHMAN BIN MUSTAFA

DATO’ HAJI SIAJAM BIN BUYONG

MOHAMAD BIN SAAD DATUK HAJI MAHADI BIN HAJI ARSHAD

HAJI SALLEH BIN HAJI YUSOFF

HAJI SUMALI BIN AMAT MOHD NOOR BIN ABD HAMID

DATO’ HAJI WAN MOHAMAD BIN DATO’ SHEIKH ABD AZIZ

TIMBALAN KETUA PENGARAH PENGURUSAN

Era Jakim (1997-2012)


2 MENGIMBAU KISAH Sejalur Kenangan


URUS SETIA MKI

Dengan penubuhan MKI itu, tugas-tugas urus setia kepada majlis ini menjadi tanggungjawab Pejabat Perdana Menteri. Tempat operasi Urus Setia MKI pada masa itu ialah di Pejabat Perdana Menteri sendiri, iaitu di Jalan Dato’ Onn, Kuala Lumpur.

Pelantikan Setiausaha MKI dan pewujudan Urus Setia MKI pada tarikh itu boleh dikatakan menjadi titik tolak bermulanya hayat organisasi yang mentadbirkan urusan hal ehwal Islam peringkat Persekutuan di negara ini. Secara jelas, adanya Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (Jakim) pada hari ini adalah berasal daripada Urus Setia MKI yang dibentuk pada 1 Julai 1969 tersebut.

Sejak tarikh itu, Urus Setia MKI mula bergerak walaupun dalam keadaan yang sederhana. Gerak kerja pada peringkat awalnya adalah perlahan sebab beberapa kesulitan yang dihadapi, terutama ketiadaan kakitangan dan kekurangan alat-alat kelengkapan pejabat.

1. Penubuhan Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia adalah hasil yang dicapai dalam Persidangan Majlis Raja-Raja Malaysia.

2. Selepas Persidangan MKI kali pertama.

‘‘Tujuan MKI ditubuhkan adalah untuk memenuhi cita-cita umat Islam di negara ini yang sejak beberapa lama

berhasrat untuk melihat tertubuhnya sebuah badan kebangsaan bagi menyelaraskan kerja-kerja, aktiviti-

aktiviti dan pentadbiran agama Islam di Malaysia ini. Langkah ini adalah sesuai dengan Perkara 3,

Perlembagaan Persekutuan yang menentukan bahawa Islam adalah agama bagi Persekutuan yang tentu sekali

memerlukan sebuah badan pentadbiran di peringkat pusat untuk mengendalikannya.’’

Dato’ Haji Mohamad Shahir bin Haji Abdullah,

Mantan Ketua Pengarah Jakim.

PENUBUHAN MAJLIS KEBANGSAAN BAGI HAL EHWAL AGAMA ISLAM MALAYSIA (MKI)

Penglibatan Kerajaan Pusat dalam urusan pentadbiran hal ehwal Islam di negara

ini bermula apabila Majlis Raja-Raja dalam persidangannya kali ke-81 pada 17 Oktober 1968 telah bersetuju menubuhkan sebuah badan bagi menyelaraskan pentadbiran agama Islam di seluruh negara. Badan ini telah dirasmikan penubuhannya pada 1 Julai 1969 dengan nama Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia Barat.

Majlis Raja-Raja telah melantik YTM Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj, iaitu Perdana Menteri Malaysia pada masa itu sebagai Pengerusi dan Tuan Haji Ismail Panjang Aris, seorangpegawaiMCS(Malaysian Civil Service) yang sudah bersara sebagai Setiausaha bagi majlis ini. Pelantikan mereka secara rasmi telah diputuskan dalam Persidangan Majlis Raja-Raja kali ke-82 pada 24 Julai 1969 untuk tempoh tiga tahun bermula 1 Julai 1969.


1

2


Kegiatan Urus Setia Majlis ini sehingga penghujung tahun 1969 hanyalah menguruskan surat-menyurat tentang pelantikan anggota MKI dan Jawatankuasa Fatwa, bertindak selaku Sekretariat Pertandingan Membaca al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa, menentukan awal Ramadhan dan Hari Raya Puasa serta melaksanakan urusan agama Islam yang berhubung dengan Kerajaan Persekutuan.

Pada tahun 1970, Urus Setia MKI ini telah dilengkapkan dengan beberapa kakitangan pejabat, iaitu pegawai pentadbir, kerani dan jurutrengkas. Justeru, keadaan pejabatnya yang diletakkan di sebuah bilik di Pejabat Perdana Menteri itu tidak sesuai lagi sebab terlalu kecil untuk menempatkan kakitangan yang bertambah. Oleh itu, pada akhir tahun 1970, pejabat Urus Setia MKI dipindahkan ke Blok A, Bangunan Dewan Tunku Abdul Rahman, Jalan Ampang, Kuala Lumpur.

Pada 4 Mac 1971, YTM Tunku Abdul Rahman telah meletakkan jawatannya sebagai Pengerusi MKI berikutan pelantikan beliau sebagai Setiausaha Agong Sekretariat Negara-Negara Islam yang berpejabat di Jeddah. Lanjutan itu Majlis Raja-Raja pada 12 April 1971 berkenan menerima peletakan jawatan beliau itu dan melantik YAB Tun Haji Abdul Razak bin Dato’ Hussein sebagai Pengerusi Majlis ini yang baru.

Majlis ini kemudiannya ditukar nama kepada “Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia” pada 17 Jun 1971 apabila Sabah dan Sarawak menjadi ahli.

1

TUJUAN DAN BIDANG KUASA

Tujuan MKI ditubuhkan adalah untuk memenuhi cita-cita umat Islam di negara ini yang sejak beberapa lama berhasrat untuk melihat tertubuhnya sebuah badan kebangsaan bagi menyelaraskan kerja-kerja, aktiviti-aktiviti dan pentadbiran agama Islam di Malaysia ini. Langkah ini adalah sesuai dengan Perkara 3, Perlembagaan Persekutuan yang menentukan bahawa Islam adalah agama bagi Persekutuan yang tentu sekali memerlukan sebuah badan pentadbiran di peringkat pusat untuk mengendalikannya. Matlamatnya ialah supaya tidak berlaku, atau sekurang-kurangnya

2 3

4


dapat dikurangkan perbezaan-perbezaan dan perselisihan antara pentadbiran agama Islam di satu negeri dengan yang lain. Objektif utama dalam hasrat ini ialah untuk melihat penyatuan yang lebih rapat dalam pentadbiran agama Islam di Malaysia.

Mengikut Perlembagaan Persekutuan, urusan mengenai hal ehwal Islam adalah termasuk dalam hak kuasa kerajaan-kerajaan negeri, dan Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja Melayu adalah Ketua Agama di negeri masing-masing. Walau bagaimanapun, wujudnya MKI bukanlah bertentangan dengan peruntukan ini dan tidak sekali-kali bertujuan untuk mengurangkan apa-apa kuasa yang ada pada Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja. Ini adalah terang dijelaskan dalam Peraturan 16, Peraturan MKI, iaitu:

“Tiadalah apa-apa jua perbuatan Majlis boleh menyentuh kedudukan, hak, kelebihan, hak kedaulatan dan kuasa-kuasa yang ada pada Raja sebagai Ketua Agama Islam dalam negerinya dan sebagaimana yang ada diperuntukkan dalam Perlembagaan Malaysia dan dalam Perlembagaan bagi negerinya.”

Dalam hal ini kerja tugas MKI adalah kerja-kerja yang berkaitan dengan penyelarasan pentadbiran dan kegiatan-kegiatan agama Islam sahaja, dan tidak menyentuh soal-soal yang menjadi kuasa mutlak Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja di tiap-tiap negeri.

Kalaupun perkara-perkara dasar ditimbangkan oleh MKI, maka perkara-perkara itu adalah perkara-perkara yang dirujukkan oleh Majlis Raja-Raja Melayu yang menjadi penguasa bagi hal ehwal agama Islam di negara ini. Begitu juga MKI diberi kuasa untuk menimbangkan perkara-perkara yang dirujukkan kepadanya oleh mana-mana Majlis Agama Islam Negeri atau oleh mana-mana Kerajaan Negeri. Perkara-perkara yang ditimbangkan oleh MKI itu kemudian akan dikemukakan kepada pihak-pihak yang berkenaan tadi bagi tujuan untuk memberi nasihat atau pengesyoran tentang perundangan atau pentadbiran agama Islam supaya dapat dicapai persamaan dan penyelarasan antara tiap-tiap negeri di Malaysia ini.

Peruntukan mengenai hal ini dinyatakan dalam Peraturan 7, Peraturan MKI:

“Tugas-tugas Majlis ialah:

a) membincang, menimbang dan menguruskan apa-apa perkara yang dirujukkan kepada Majlis oleh Majlis Raja-Raja, mana-mana Kerajaan Negeri atau Majlis Agama Islam Negeri atau seseorang ahli Majlis, dengan tujuan hendak memberi nasihat atau pengesyoran;

b) memberi nasihat kepada Majlis Raja-Raja, Kerajaan Negeri atau Majlis Agama Islam Negeri atas apa-apa perkara berkenaan dengan perundangan atau pentadbiran agama Islam dan pelajaran agama Islam, dengan tujuan hendak memperbaiki, menyamakan atau menggalak persamaan undang-undang atau pentadbiran.”

1-4. Bangunan Asal DewanTunku Abdul Rahman. 5&6. Bangunan Dewan Tunku Abdul Rahman yang kini

dijadikan Pusat Pelancongan Malaysia ( MATIC).

5

6


1. Mesyuarat Pertama MKI di Bilik Kabinet, Pejabat Perdana Menteri Kuala Lumpur pada 5 Februari 1970.

2. Tun Mahathir Mohamad ketika menjadi Perdana Menteri sedang mempengerusikan mesyuarat MKI yang ke-30 di Pejabat Perdana Menteri pada 10 Oktober 1980.

3. Mesyuarat MKI kali ke-49 yang diadakan pada 19 Jun 2009 di Bilik Mesyuarat Perdana, Perdana Putra, Putrajaya.

4. Ahli-ahli MKI yang hadir semasa mesyuarat di Perdana Putra, Putrajaya bergambar kenangan.

1

2


AnggotA MAjliS

Berdasarkan Peraturan 1, Peraturan MKi, ahli-ahli MKi terdiri daripada seorang pengerusi yang dilantik oleh Majlis Raja-Raja daripada nama-nama yang disyorkan oleh Perdana Menteri, seorang wakil dari tiap-tiap negeri yang menganggotai Majlis, dan lima orang ahli lain yang dilantik oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dengan persetujuan Majlis Raja-Raja.

Berkenaan ahli-ahli yang mewakili negeri, mereka dilantik oleh Raja Pemerintah bagi negeri masing-masing, atau oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong bagi negeri Melaka dan Pulau Pinang atas sifat baginda sebagai Ketua Agama di negeri-negeri tersebut. Bagi negeri Sabah dan Sarawak pula,

mereka dilantik oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dengan perakuan tuan Yang terutama Yang di-Pertua negeri masing-masing.

Pada mulanya MKi diharapkan dapat dianggotai oleh semua negeri di Malaysia, tetapi pada masa penubuhannya (sebelum Sabah dan Sarawak menyertainya pada 17 jun 1971), terdapat dua buah negeri tidak menyertainya. negeri-negeri itu ialah Kedah dan Pahang. Sehingga sekarang kedua-dua negeri tersebut masih belum menyertai majlis ini. negeri johor kemudiannya pula menarik diri sebagai anggota majlis ini pada 14 jun 1983.

4

3


Wakil-wakil kerajaan negeri pada peringkat awalnya terdiri daripada Ketua-Ketua jabatan atau Majlis Agama islam negeri. Mulai tahun 1984, keanggotaan wakil Kerajaan negeri ialah Menteri Besar atau Ketua Menteri atau Ahli Mesyuarat Kerajaan negeri yang bertanggungjawab berkenaan hal ehwal islam bagi negeri yang Ketua Menterinya bukan beragama islam.

Antara ahli-ahli dilantik MKi ialah tan Sri Dato’ Haji Abdul jalil bin Hassan, tan Sri Abdul Aziz bin Zain, tuan Haji ibrahim t.Y. Ma, tan Sri S.o.K. Ubaidulla, tan Sri Mubin Sheppard, tan Sri Syed nasir bin ismail, Datuk Paduka Hajjah Saleha binti Mohamad Ali, tun Dato’ Haji omar Yoke lin ong, Dato’ Sheikh Abdul Halim bin Haji othman, tan Sri Datin Paduka Dr. Hajjah Aishah ghani, tan Sri Dato’ Seri (Dr.) Ahmad Sarji bin Abdul Hamid, Prof. tan Sri Dr. Abdul Shukor bin Husin, tan Sri Dr. Mohd. Kamal bin Hassan, Prof. Dr. Mohd. Yusof bin Haji othman, Dato’ Kamilia binti Dato’ ibrahim, dan Dato’ Dr.ismail bin ibrahim.

MeSYUARAt MKi

Mesyuarat pertama MKi telah diadakan pada 5 Februari 1970 bertempat di Bilik Kabinet, Pejabat Perdana Menteri, Kuala lumpur. MKi boleh dikatakan sebuah majlis yang penting kerana ia bukan saja menjalankan tugas penyelarasan berkaitan urusan keislaman, tetapi menjadi forum tertinggi bagi membincangkan dan memutuskan perkara dasar mengenai islam yang memberi kesan besar kepada kemajuan agama dan umat islam di negara ini.

Sehingga kini, MKi telah mengadakan mesyuarat lebih daripada 40 kali dan banyak perkara telah dibincangkan. Antara kejayaan awal hasil keputusan majlis ini ialah wujud institusi-institusi islam yang membawa kesan penting kepada perkembangan islam di

negara ini, antaranya Pusat Penyelidikan islam, institut Dakwah dan latihan islam, Yayasan Dakwah islamiah Malaysia, Maktab Perguruan islam Malaysia, Sekolah Menengah Agama di Sarawak, Maahad Tahfiz al-Quran wa al-Qiraat dan Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama islam.

StRUKtUR URUS SetiA MKi PeRingKAt AWAl

Pada peringkat awalnya, Urus Setia MKi hanya mempunyai seorang Setiausaha dan beberapa orang kakitangan. Keadaan tersebut berubah sedikit demi sedikit sehingga pada tahun 1971 dapat membentuk beberapa bahagian, iaitu Bahagian Penyelarasan dan Pentadbiran, Bahagian Dakwah dan Bahagian Penyelidikan.

Bahagian Penyelarasan dan Pentadbiran mempunyai kakitangan agak lengkap dan dapat mentadbir urus setia ini dengan lancar. Setiausaha MKi, iaitu Dato’ ismail Panjang Aris dibantu oleh seorang Penolong Setiausaha, iaitu encik Ahmad bin Haji ismail.

Carta 2: Struktur Urus Setia MKI Tahun 1971

KETUA SETIAUSAHA NEGARA MKI

BAHAgiAnDAKWAH

BAHAgiAnPenYelARASAn DAn PentADBiRAn

BAHAgiAnPenYeliDiKAn

SetiausahaDATO’ ISMAIL PANJANG ARIS

Penolong SetiausahaENCIK AHMAD BIN HAJI ISMAIL

Dato’ Ismail Panjang Aris


TUNKU ABDUL RAHMAN PUTRA

AL-HAJ

1968-1970

TUN ABDUL RAZAK HUSSEIN

1970-1976

TUN HUSEIN ONN

1976-1981

TUN DR MAHATHIR MOHAMAD

1981-2003

TUN ABDULLAH AHMAD BADAWI

2003-2009

DATO’ SRI MOHD NAJIB TUN

HAJI ABDUL RAZAK

2009-SEKARANG

Bahagian-bahagian yang lain masih bergerak secara kecil-kecilan mengikut kemampuan yang ada pada masa itu. Bagi Bahagian Dakwah, tenaga utama pada peringkat awal ini ialah tuan Haji Kiai Fathullah Harun dan tuan Prof. Muchtar lintang, dibantu oleh encik Mohd Bakir bin Haji Mansor. tenaga utama Bahagian Penyelidikan pula ialah tuan Sheikh Dr. Rauf Shalabi yang dipinjamkan oleh Universiti al-Azhar, Mesir dan tuan Sheikh Abdullah Basmeih.

PengeRUSi MAjliS KeBAngSAAn BAgi HAl eHWAl AgAMA iSlAM MAlAYSiA


tUgAS DAn AKtiviti

Walaupun pejabat Urus Setia MKi pada masa itu bertempat di jalan Ampang, tetapi aktiviti keagamaan kebanyakannya diadakan di Masjid negara, Kuala lumpur yang dibina pada tahun 1965.

Secara ringkasnya, tugas dan aktiviti yang dilaksanakan oleh Urus Setia MKi melalui bahagian-bahagian yang dibentuk pada masa itu adalah seperti berikut:

Bahagian Penyelarasan dan Pentadbiran

1. Mentadbirkan peruntukan pembinaan institusi-institusi islam;

2. Berhubung dengan Majlis-Majlis Agama islam negeri dan Pejabat-pejabat Agama;

3. Mengawasi pentadbiran Masjid negara dan Masjid Ar-Rahman;

4. Berusaha mengatur penyelarasan Undang-undang Pentadbiran Agama islam dan Peraturan-Peraturan Mahkamah Syariah di negeri-negeri di Malaysia Barat;

5. Menyediakan kertas-kertas kerja, agenda-agenda, minit-minit mesyuarat Majlis (MKi), jawatankuasa Fatwa dan jawatankuasa-jawatankuasa Kecil yang lain serta menjalankan tindakan-tindakan ke atasnya;

6. Memproses surat-surat daripada negara-negara islam yang lain mengenai hal ehwal agama islam;

7. Mengawasi pentadbiran kelas menghafaz al-Quran di Masjid Negara;

8. Mengurus perkara-perkara ad hoc seperti Pertandingan Membaca al-Quran, persidangan-persidangan Islam, menentukan awal Ramadhan, Hari Raya Puasa dan Hari Raya Haji dan upacara-upacara mengenai agama islam;

9. Mengeluarkan sijil akuan ditanggung halal

kepada perusahaan-perusahaan yang mengeluarkan jenis makanan untuk orang-orang islam setelah diselidiki dan disahkan oleh pegawai-pegawai Majlis ini;

10. Mengadakan kursus-kursus untuk qadhi-qadhi dan muballigh-muballigh di negeri-negeri di Malaysia;

11. Menubuhkan Pusat Penyelidikan islam di Masjid negara;

12. Mengadakan kelas mempelajari bacaan al-Quran bagi qari-qari negeri-negeri di Malaysia;

13. Menapis buku-buku agama.

1


Bahagian Dakwah

1. Mengadakan kelas-kelas agama dan syarahan-syarahan mengenai agama islam kepada masyarakat;

2. Mengadakan kursus latihan bakal-bakal haji;

3. Mengadakan kursus agama kepada pusat-pusat latihan dan kakitangan Kerajaan;

4. Mengadakan penerangan agama islam yang luas dan berkesan dengan cara yang progresif dan dinamik di seluruh negeri di Malaysia;

5. Bekerjasama dengan badan-badan dakwah sukarela untuk tujuan dakwah islam;

6. Mengadakan pertunjukan filem bagi memupuk perasaan keagamaan dan sivik untuk kepentingan memelihara moral warganegara yang beragama islam;

7. Menggalakkan kesenian yang bernafas islam di kalangan muda-mudi untuk menghadapi pengaruh kesenian Barat, seperti pop, Beatles dan lain-lain;

8. Mengadakan kursus-kursus tabligh.

3

Bahagian Penyelidikan

1. Mentafsir al-Quran ke dalam Bahasa Malaysia;

2. Menyelidik masalah-masalah agama untuk jawatankuasa Fatwa;

3. Menapis buku-buku dan risalah-risalah berkaitan dengan agama islam yang dirujukkan oleh Kementerian Hal ehwal Dalam negeri dan pihak-pihak lain;

4. Mengeluarkan terjemahan hadith-hadith sahih nabi;

5. Mengeluarkan buku-buku menangkis hujah-hujah keliru mengenai islam;

6. Mengeluarkan buku-buku mengenai ajaran islam;

7. Mengusahakan penyusunan ensiklopedia Islam dan Kamus al-Quran dalam Bahasa Malaysia;

8. Menerbitkan majalah-majalah dan risalah-risalah.

4

1. Perdana Menteri Malaysia Pertama, Tunku Abdul Rahman menerima sumbangan Mashaf al-Quran daripada wakil kerajaan Arab Saudi.

2. Blok K26, Kompleks Kerajaan Jalan Duta yang menempatkan Pusat Penyelidikan Islam.

3. Bangunan lama Institut Dakwah dan Latihan Islam, Jabatan Perdana Menteri yang terletak di Jalan Cenderasari.

4. Pameran berkenaan perkembangan Islam yang di adakan di Pusat Islam Malaysia.

2


KePeRlUAn PejABAt SenDiRi

Melihat kepada perkembangan islam di Malaysia yang pesat, maka kerajaan berpendapat pentadbiran islam di peringkat pusat perlu mempunyai bangunannya yang tersendiri. Bagi merealisasikan hasrat tersebut, kerajaan telah membina sebuah bangunan yang lengkap dan teratur mulai tahun 1970, iaitu bangunan Pusat islam yang terletak di no. 2A, jalan lembah, Kuala lumpur, berhampiran dengan Masjid negara. Peletakan batu asasnya dilakukan sebelum itu oleh Yang Amat Berhormat Perdana Menteri tun Haji Abdul Razak bin Dato’ Hussein.

1

2

1. YAB Tun Abdul Razak bin Dato’ Husein sedang meneliti model Pusat Islam, Jalan Lembah.

2. Bangunan Pusat Islam yang terletak di Jalan Lembah, Kuala Lumpur.

3. Peletakan Batu Asas bangunan lama Pusat Islam Malaysia yang telah dirasmikan oleh YAB Tun Abdul Razak bin Dato’ Hussein pada tahun 1973.


3


1


BAHAgiAn AgAMA, jABAtAn PeRDAnA MenteRi

Pada tahun 1974 bidang tugas Urus Setia MKi makin berkembang apabila tugas-tugas urus setia bagi Majlis Agama islam Wilayah Persekutuan yang wujud pada 1 Februari tahun tersebut dimasukkan di bawah tanggungjawabnya. Dengan itu, pada 1 Februari 1974, Urus Setia MKi telah dinaikkan tarafnya kepada sebuah bahagian di jabatan Perdana Menteri dan diberi nama Bahagian Agama.

Pada tahun itu juga struktur Bahagian Dakwah yang telah ditukarkan nama kepada institut Dakwah dan latihan islam (inDAH) disusun semula. Begitu juga dengan Pusat Penyelidikan islam (PPi) yang masing-masing mempunyai seorang pengarah dan beberapa orang penolong pengarah. Pengarah inDAH yang pertama ialah Ustaz Haji Ahmad bin Awang, iaitu bekas pensyarah Universiti teknologi Malaysia, manakala Pengarah Pusat

Penyelidikan islam ialah Ustaz Mahsin bin Mansor, yang sebelum itu adalah seorang guru di Sekolah Alawiyah di Kangar, Perlis. Masjid Negara dan Ma’had Tahfiz al-Quran wa al-Qiraat turut digabungkan menjadi cawangan-cawangan dalam Bahagian Agama.

Majlis Agama islam Wilayah Persekutuan (MAiWP) dan jabatan Agama islam Wilayah Persekutuan (jAWi) ditubuhkan serentak dengan tertubuhnya Wilayah Persekutuan pada 1 Februari 1974. Pengarah pertama jawi ialah encik Mohd. isa bin Yasin. Kemudian pada tahun 1978, MAiWP dan jAWi diletakkan di bawah Kementerian Wilayah Persekutuan dan pejabatnya telah dipindahkan ke jalan Raja, Kuala lumpur. Walau bagaimanapun pegawai-pegawainya adalah pegawai-pegawai agama gunasama daripada Bahagian Agama, jabatan Perdana Menteri (jPM).

1. YAB Tun Hussin Onn merasmikan peletakan batu asas bangunan baru Kompleks Pusat Islam pada tahun 1980 sempena perayaan abad ke-15 Hijrah.

2. YAB Tun Hussin Onn mendengar taklimat berkenaan cadangan pembinaan Kompleks Pusat Islam Malaysia Jabatan Perdana Menteri oleh Encik Nik Mohamed bin Mahmood (Dato’).

3. Ustaz Haji Ahmad bin Awang.4. Ustaz Mahsin bin Mansor. 2

4

3


1. Tuan Haji Mohd Saman bin Awang.2. Rumah Kedai dua tingkat di Jalan Penambang, Kota

Kinabalu, Sabah, pejabat terawal Bahagian Agama, JPM Cawangan Sabah.

3. Bermula 3 Januari 2007, Jakim Cawangan Sabah mula beroperasi di Aras 6, Blok A, Kompleks Pentadbiran Kerajaan Persekutuan Sabah, Jalan UMS, Kota Kinabalu, Sabah.

4. Pejabat Baheis Cawangan Sabah berpindah ke Wisma MUIS pada tahun 1985.

Mulai tahun 1977 gelaran jawatan Setiausaha Bahagian Agama jPM ditukar kepada Ketua Pengarah. Pertukaran nama ini selaras dengan fungsi dan bidang tugas Bahagian Agama yang telah berkembang.

Pada tahun 1978, kerajaan-kerajaan negeri Sabah dan Sarawak telah meminta Kerajaan Pusat membantu dalam urusan pentadbiran hal ehwal islam di negeri-negeri berkenaan. ekoran itu Bahagian Agama, jPM menghantar dua orang pegawai ke Sabah untuk bertugas sebagai Pegawai Perhubungan inDAH dan PPi. Pegawai-pegawai tersebut adalah encik Mohd Saman bin Awang dan encik Abdul Hamid bin Ahmad. Mereka ditempatkan di ibu pejabat Majlis Ugama islam Sabah (MUiS) Kota Kinabalu bagi membantu melaksanakan aktiviti-aktiviti dakwah dan penyelidikan islam di Sabah. Mereka juga ditugaskan untuk meningkatkan penyelarasan aktiviti dakwah, Pertubuhan islam Seluruh Sabah (USiA), agensi-agensi kerajaan dan badan-badan dakwah negeri Sabah.

2

3

4

1


Di Sarawak, penglibatan jakim bagi membantu pihak berkuasa agama negeri berkenaan bermula pada 11 September 1978. empat orang pegawai Bahagian Agama, jPM, iaitu tiga pegawai inDAH dan seorang pegawai PPi ditempatkan di Majlis islam Sarawak. Mereka ialah Haji Wan Razab bin Wan embong, encik Alwi bin jusoh dan Haji isa bin ismail dari Cawangan inDAH dan encik Husin bin Ahmad dari Cawangan PPi.

5. Tuan Haji Wan Razab bin Wan Embong, KPP Pertama Jakim Sarawak (1978-1980).

6. Pejabat Jakim Cawangan Sarawak bertempat di Bangunan Baitulmal (Mechunma) Lot 146, Seksyen 8, Jalan Haji Taha, Kuching mulai Mei 2008.

7. Pejabat Jakim Sarawak yang terawal iaitu di Bangunan Majlis Islam Sarawak, Jalan Haji Kassim, Kuching (1978-1984).

7

5

6


4

2

1. Dalam tahun 1984 hingga 2002 pejabat Jakim Sarawak telah berpindah ke tingkat 4, Bangunan Mahkamah Syariah.

2. Tahun 2002-2004 Pejabat Jakim Sarawak telah berpindah ke tingkat 4, bangunan Mahkamah Syariah, Jalan Satok, Kuching.

3. Tahun 2004 hingga Mei 2006 pejabat Jakim Sarawak dipindahkan ke Bangunan Tabung Zakat dan Fitrah, Jalan Haji Taha, Kuching.

4. Jun 2006 hingga April 2008 Jakim Sarawak berpindah ke Bangunan Baitulmal (Rumah Orang Ulu) di Lot 127, Seksyen 8, Jalan Satok, Kuching.

3

1


KePeRlUAn PejABAt BARU

Menjelang awal tahun 1980, Bahagian Agama jPM telah berkembang dengan pesat. Pegawai-pegawai telah bertambah, aktiviti dan program semakin meningkat, ruang-ruang pejabat pula semakin dirasakan sempit dan sesak. Cawangan-cawangan Bahagian Agama yang berselerak di sekitar Kuala lumpur perlu ditempatkan dalam satu pejabat bagi memudahkan urusan pentadbiran dan meningkatkan kecekapan.

Di bawah Rancangan Malaysia Ketiga (1976-1980), Bahagian Agama, jPM telah mendapat peruntukan membina bangunan empat tingkat untuk pejabat Menteri tak Berpotfolio di jabatan Perdana Menteri dan Kompleks Baru Pusat islam di jalan Perdana, Kuala lumpur. Walau bagaimanapun ia tidak dapat dilaksanakan di bawah Rancangan Malaysia Ketiga, lalu dibawa kepada Rancangan Malaysia Keempat.

Projek pembinaan Kompleks Pusat islam ini bermula pada bulan April 1982. Kompleks ini telah dibina di atas sebidang tanah seluas 2.43 hektar berhampiran Masjid negara dengan perbelanjaan sebanyak RM58 juta. Aspek utama yang dijadikan asas dalam mereka bentuk kompleks ini ialah bagi mewujudkan penyesuaian bentuk bangunan dengan keperluannya. Reka bentuknya disediakan oleh YBhg Datuk nik Mohamad bin Mahmud dari Syarikat Kumpulan Senireka Sdn. Bhd..

5. Kerja-kerja pembinaan Menara Bangunan Pusat Islam sedang giat dijalankan.

6. Setiausaha Parlimen, YB Tuan Haji Awang Jabar (kiri) Arkitek Bangunan, Nik Muhammad Mahmud (tengah) dan Ketua Pengarah, Tuan Haji Mohd. Yunus Lahadi (sedang menerangkan sesuatu) semasa membuat lawatan kerja di kawasan bangunan Pusat Islam pada 19 September 1983.

7. Datuk Nik Mohammad bin Mahmud dari Kumpulan Senireka arkitek yang bertanggungjawab merekabentuk bangunan Kompleks Pusat Islam Malaysia.

5

6

7


Kompleks ini direka bentuk mengikut konsep tradisi seni bina islam yang terdapat di negara timur tengah, iaitu seperti istana dikelilingi oleh dinding-dinding batu dengan dua pintu utama (concept of a walled fortress entered by big gateways leading to a large pedestrian forecourt). Antara tembok dengan bangunan besar terdapat ruang dan laman terbuka (courtyard) yang luas yang boleh memuatkan seramai 6,000 orang. Konsep sebegini terkenal pada zaman kegemilangan islam silam. Ruang-ruang di antara tembok dan bangunan serta laman terbuka digunakan sebagai tempat berkumpul, berbincang dan berdiskusi khususnya mengenai hal-hal keagamaan. Bentuk dan konsep ini mencerminkan keagungan agama islam di negara ini.

Kompleks ini mengandungi beberapa bangunan, iaitu sebuah menara pejabat 11 tingkat dan mempunyai ruang pejabat seluas 94,000 kaki persegi, sebuah dewan persidangan dengan ruang tempat duduk untuk 1,500 orang. Kompleks ini juga mempunyai bangunan tiga tingkat untuk Balai Pameran islam dengan ruang seluas 29,000 kaki persegi, Perpustakaan Awam islam dengan ruang seluas 58,000 kaki persegi dan Institut Pengajian Tahfiz wa al-Qiraat. Di bahagian hadapan terdapat sebuah bangunan tambahan untuk keperluan tadika, bilik kuliah, dewan seminar, kantin dan surau.

Keseluruhan kompleks ini siap pada tahun 1984. Walau bagaimanapun, ia mula digunakan secara rasmi pada 2 Mei 1985 dan menjadi pejabat baru Bahagian Agama, jPM.

1

2

3

4

5


6

7

1. Wakaf yang terdapat di tengah-tengah laman terbuka yang dikelilingi kolam air pancut di Kompleks Pusat Islam.

2. Pemandangan bahagian dalam Kompleks Pusat Islam Malaysia yang hampir siap sepenuhnya.

3. Pintu masuk ke Pusat Islam Malaysia yang direka bentuk mengikut konsep tradisi seni bina Islam yang terdapat di negara Timur Tengah.

4. Sebahagian daripada beberapa bangunan yang terdapat di Kompleks Pusat Islam.

5. Dewan Persidangan yang mempunyai kapasiti tempat duduk seramai 1,500 orang, juga sebahagian daripada kompleks Pusat Islam.

6. Seni taman juga diambil kira di pintu masuk dan persekitaran Kompleks Pusat Islam ini.

7. Menara Pusat Islam setinggi 11 tingkat memuatkan ruang pejabat berkeluasan 94,000 kaki persegi.

8. Pemandangan menara Pusat Islam dan persekitarannya.


BAHAgiAn HAl eHWAl iSlAM, jABAtAn PeRDAnA MenteRi

Setelah beberapa tahun Bahagian Agama, jPM beroperasi, pada tahun 1982 sebuah jawatankuasa petugas telah dibentuk untuk mengkaji semula fungsi dan organisasinya. Hasil daripada kajian itu, mulai 1 januari 1984 bahagian ini diperbesarkan dan diperkuatkan dengan menambah bilangan unit dan menaikkan taraf jawatan ketua-ketua bahagian, cawangan dan unit.

tugas bahagian ini bertambah besar apabila pada 21 Mei 1984, Kerajaan negeri Sabah menyerahkan tiga pusat latihan dakwah di negeri itu untuk ditadbirkan oleh Kerajaan Persekutuan. Pusat-pusat latihan dakwah itu ialah di Kudat, Kundasang dan Keningau.

Berdasarkan kepada pertambahan tanggungjawab dan perluasan bidang tugas pada masa itu, pada 1 Ramadan 1405 bersamaan 21 Mei 1985, bahagian ini ditukar namanya kepada Bahagian Hal ehwal islam (BAHeiS), jabatan Perdana Menteri.

Dalam era BAHeiS, kekuatan tenaga kerja yang dimiliki adalah dalam lingkungan 500 orang pegawai dan kakitangan pelbagai peringkat perkhidmatan. Sebahagian besar pegawainya terdiri daripada kumpulan Perkhidmatan Hal ehwal islam yang mempunyai kelulusan dalam bidang Pengajian islam dari universiti-universiti tempatan dan luar negeri.

Sebahagian pegawai tersebut juga terlatih dalam berbagai-bagai bidang ilmu seperti kaunseling, komunikasi, undang-undang, dakwah, pengurusan perniagaan, pentadbiran awam, tasawuf dan perbandingan agama di peringkat sarjana dan diploma lanjutan.

jawatan Pegawai Hal ehwal islam, Kumpulan Perkhidmatan Pengurusan dan Profesional

Carta 3: Struktur Organisasi Baheis 1985.

INSTITUT DAKWAH DAN LATIHAN ISLAMPHEI TT “F”

KETUA PENGARAHTT ‘C’ (TERBUKA)

TIMBALAN KETUA PENGARAHTT ‘E’ (TERBUKA)

PUSAT PENYELIDIKAN ISLAMPHEI TT “F”

PENY. & PEMB. PENDIDIKAN ISLAMPHEI TT “G” (TERBUKA)

INSTITUT PENGAJIAN AL-QURANPHEI TT “G”

MASJID NEGARAPHEI TT “G”

DAKWAH KHAS ORANG ASLIPHEI TT “G”

SISTEM MAKLUMAT ISLAMPHEI TT “G”

BAHAES CAWANGAN SARAWAKPHEI TT “G”

BAHAES CAWANGAN SABAHPHEI TT “G”

PENERBITANPHEI TT “G”

URUS SETIA DUAPTD TT “G”

URUS SETIA SATUPTD TT “G”

PENTADBIRAN DAN PENYELARASANPTD TT “F”

semasa era BAHeiS ialah 231 jawatan. Daripada jumlah tersebut seramai 153 orang pegawai ditempatkan di ibu pejabat, 49 orang ditempatkan di jabatan Agama islam Wilayah Persekutuan dan sembilan orang

pegawai ditempatkan secara kader post di beberapa kementerian seperti Kementerian Dalam negeri, Kementerian Belia dan Sukan, Kementerian Pembangunan negara dan luar Bandar dan Majlis Keselamatan negara.


Jabatan KemaJuan Islam malaysIa

Perkembangan sosio-ekonomi negara yang semakin maju telah mendorong berlakunya perubahan besar terhadap senario dan kehendak masyarakat Islam di malaysia. Keperluan masyarakat Islam yang semakin kompleks memerlukan satu organisasi pentadbiran hal ehwal Islam yang lebih kukuh. Peranan baHeIs sebagai penyelaras pentadbiran hal ehwal Islam di negara ini tidak lagi sesuai yang sekatan-sekatan kuasa pelaksanaannya menyebabkan fungsi baheis kurang berkesan.

Pada tahun 1995, baHeIs telah memulakan kajian terhadap fungsi dan struktur organisasinya. sebuah kertas kerja telah dibentangkan dalam mesyuarat Jawatankuasa Kemajuan Hal ehwal agama Islam malaysia (JKI) kali ke-24 pada 24 Jun 1995 dan JKI telah mengambil persetujuan menubuhkan Jawatankuasa Petugas menyusun semula Fungsi bahagian Hal ehwal Islam, Jabatan Perdana menteri. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh yang amat berbahagia tun Dato’ seri (Dr.) ahmad sarji bin abdul Hamid, Ketua setiausaha negara ketika itu.

Kajian tersebut telah selesai pada tahun 1996 dan Jawatankuasa Petugas berkenaan telah memperakukan kepada Kerajaan supaya fungsi baheis dirombak dan struktur baru diwujudkan. akhirnya baheis dinaikkan taraf menjadi sebuah jabatan penuh dengan nama barunya Jabatan Kemajuan Islam malaysia, Jabatan Perdana menteri atau ringkasnya Jakim berkuat kuasa mulai 1 Januari 1997.

Jakim pada pembentukan awalnya mempunyai 14 bahagian. Ia diterajui oleh seorang Ketua Pengarah, Gred utama b (terbuka), dibantu oleh dua timbalan Ketua Pengarah, iaitu timbalan Ketua Pengarah (Operasi), Pegawai Hal ehwal Islam Gred utama C dan timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan), Pegawai tadbir dan Diplomatik Gred utama C.

2

1

1. Menara Pusat Islam yang menempatkan pentadbiran Jabatan Kemajuan Islam di Jalan Perdana, Kuala Lumpur.

2. Pejabat Jakim yang terletak di Kompleks Pusat Islam, Jalan Perdana, Kuala Lumpur.


Walaupun perancangan penambahbaikan terhadap struktur Jakim dibuat dengan teliti dan teratur, namun hakikatnya perubahan masa dan sosialisasi masyarakat serta kehendak kepimpinan negara terus menuntut Jakim memberikan perkhidmatan yang terbaik. Hasrat dan aspirasi tersebut telah menggerakkan Jakim membuat penyesuaian terhadap struktur dan kapasiti sumber sedia ada termasuk mewujudkan bahagian-bahagian baru dan memohon pertambahan kakitangan. akhirnya daripada 14 bahagian sebelumnya, Jakim kemudiannya berkembang kepada 21 bahagian seperti berikut:

1. Penyelidikan;2. Dakwah;3. Keurussetiaan dan Perhubungan antarabangsa;4. Pentadbiran dan Kewangan;5. Penerbitan;6. Pembangunan Pendidikan Islam dan urus setia lepai;7. Darul Quran;8. latihan;9. Institut latihan Islam malaysia (IlIm);10. Pembangunan Keluarga, sosial dan Pengurusan masjid (Kesuma);11. media elektronik dan Penyiaran (meP);12. Informasi Islam (Perkhidmatan ICt);13. undang-undang;14. Jakim Cawangan sabah;15. Jakim Cawangan sarawak;16. audit Dalam1;17. Penyelarasan Penguatkuasaan undang-undang;18. Penyelarasan baitulmal2;19. Kajian makanan dan barangan Gunaan Orang Islam/Hab Halal3;20. Hadhari dan Pembangunan Insan4; dan21. Pembangunan Fatwa dan Ijtihad5.

1. Pada Oktober 2008 struktur, perjawatan dan fungsi bahagian ini dipindahkan ke Jabatan Perdana

menteri.2. Fungsi bahagian ini dipindahkan kepada Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji apabila jabatan itu diwujudkan

pada 27 mac 2004.3. nama bahagian ini kemudiannya ditukarkan kepada Hab Halal. Pada 17 april 2008, bahagian ini

dipindahkan kepada Perbadanan Pembangunan Industri Halal atau lebih dikenali sebagai Halal

Development Corporation (HDC) atas keputusan Kerajaan (Jemaah menteri). berkuatkuasa

1 Jun 2009, bahagian ini diserahkan kembali di bawah pentadbiran Jakim.4. bahagian ini diwujudkan secara pentadbiran mulai 1 Oktober 2007 bagi melaksanakan program

Pendekatan Islam Hadhari yang diperkenalkan oleh kerajaan pada tahun 2003 secara lebih teratur dan

berkesan.5. Diwujudkan secara pentadbiran mulai 2 Januari 2009 dan secara rasmi mulai 1 Jun 2009.


Carta 4 : Carta Organisasi Jabatan Kemajuan Islam Malaysia sehingga 31 Mei 2009.

PENASIHATUNDANG-UNDANG

PENTADBIRAN DAN KEWANGAN

PENYELIDIKANKEURUSSETIAAN

DAN PERHUBUNGAN ANTARABANGSA

DAKWAH

PENERBITAN

PERKHIDMATAN ICT

LATIHAN

PEMBANGUNAN PENDIDIKAN ISLAM DAN

URUS SETIA LEPAI

HADHARI DAN PEMBANGUNAN INSAN

MEDIA ELEKTRONIK DAN PENYIARAN

PENYELARASANPENGUATKUASAANUNDANG-UNDANG

PEMBANGUNAN KELUARGA, SOSIAL DAN PENGURUSAN MASJID

DARUL QURANUNDANG-UNDANG CAWANGAN SARAWAKCAWANGAN SABAHILIM

KETUA PENGARAH

TIMBALANKETUA PENGARAH

(OPERASI)


(PENGURUSAN)


Perubahan struktur yang sebahagian kecilnya dilaksanakan secara pentadbiran itu sekadar sementara dan terpaksa dilakukan oleh Jakim atas keperluan yang mendesak. Dalam masa yang sama, Jakim dengan kerjasama pihak mamPu, Jabatan Perdana menteri dan bahagian Pembangunan Organisasi, Jabatan Perkhidmatan awam malaysia (JPa) telah mengkaji keperluan struktur yang baru. akhirnya permohonan rasmi penstrukturan semula Jakim dikemukakan kepada agensi pusat pada tahun 2007.

masalah kegawatan ekonomi global turut memberi kesan kepada kerajaan ketika mempertimbangkan penyusunan semula struktur organisasi Jakim. Walau bagaimanapun, atas keperluan usaha-usaha pembangunan dan kemajuan umat Islam semasa, pada tahun 2009 pihak agensi pusat telah merangka penjenamaan semula Jakim bagi memperkasakan jentera untuk melaksanakan tugas pengurusan hal ehwal Islam di peringkat pusat ini.

1

2 3


PeJabat JaKIm DI PutraJaya

Pewujudan Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan di Putrajaya merupakan satu dimensi baharu dalam pentadbiran Kerajaan di negara ini. Pada tahun 2001, apabila pejabat yang dikhaskan untuk Jakim siap dibina, Jakim turut berpidah ke pusat pentadbiran baharu tersebut. Jakim ditempatkan di blok D7 dan D9, Kompleks D bersama-sama beberapa kementerian dan jabatan lain, iaitu Kementerian Dalam negeri, Jabatan audit negara, Kementerian sumber manusia, Kementerian Pengangkutan malaysia, suruhanjaya Pencegahan rasuah malaysia, Jabatan Kehakiman syariah malaysia dan Kementerian Kemajuan luar bandar dan Wilayah.

Putrajaya mempunyai kawasan seluas 4,932 hektar di selatan Prang besar di selangor. Pusat pentadbiran ini dinamakan Putrajaya sempena nama Perdana menteri Pertama malaysia, tunku abdul rahman Putra al-Haj. Putrajaya terbahagi kepada dua kawasan utama, iaitu kawasan pentadbiran yang menempatkan bangunan kerajaan serta agensi-agensi, kedai-kedai selain pusat sukan dan rekreasi serta kawasan luarnya yang terdapat kawasan kediaman, taman dan kemudahan awam. 4

5

1. Blok D7 yang menempatkan pentadbiran dan bahagian-bahagian di Jabatan Kemajuan Islam Malaysia. Aras 2,3 dan 4 juga menempatkan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia dan Blok D8 yang menempatkan Auditorium yang boleh memuatkan 3,000 tempat duduk serta di aras 4 menempatkan surau untuk kakitangan.

2. Pintu masuk utama Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.

3. Blok D7, dilihat dari laman tengah Kompleks D.

4. Reka bentuk bangunan berunsurkan Islam dan binaan menggunakan batu bata merah menjadi lambang seni bina keseluruhan Kompleks D.

5. Persekitaran Kompleks D yang juga menempatkan Kementerian Dalam Negeri, Kementerian Sumber Manusia, Kementerian Pengangkutan Malaysia, Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia dan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia.


ranCanGan masa DePan

setelah lapan tahun beroperasi di Kompleks D, ruang pejabat ibu pejabat Jakim di Putrajaya ini didapati tidak dapat menampung pertambahan pegawai dan kakitangannya. Ini ekoran daripada perluasan beberapa fungsi dan struktur baru di Jakim terutamanya bagi aktiviti pengurusan halal, pengurusan fatwa dan pendekatan Islam Hadhari. Oleh sebab itu juga, bahagian Hab Halal dan bahagian Pembangunan Islam terpaksa dipindahkan ke Cyberjaya.

bagi memenuhi keperluan ruang pejabat Jakim yang mencukupi dan selesa masa ini dan akan datang, mesyuarat Pasca Kabinet menteri di Jabatan Perdana menteri pada 5 mei 2008 telah membuat keputusan supaya satu kompleks baru pejabat-pejabat agensi di bawah yb menteri di Jabatan Perdana menteri dibangunkan di Presint 3, iaitu di satu kawasan berhampiran masjid tuanku mizan Zainal abidin. selain Jakim, kompleks ini akan turut menempatkan ibu pejabat agensi-agensi di bawah potfolio menteri di Jabatan Perdana menteri, termasuklah majlis agama Islam Wilayah Persekutuan, Jabatan Kehakiman syariah malaysia, Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji, yayasan Pembangunan ekonomi Islam malaysia dan yayasan Dakwah Islamiah malaysia.

1 2

3

1. Kubah yang menghiasi ruang solat utama di tengah-tengah Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin, Putrajaya.

2. Tapak Jakim - perancangan masa depan. 3. Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin yang menjadi mercu

tanda baru di Putrajaya menjadi kebanggaan umat Islam di Malaysia.


3 martabatKan FunGsI

Tinggikan Syiar


bermula sebagai urus setia mKI sehinggalah menjadi sebuah jabatan

Persekutuan, Jakim diberi tugas melaksanakan fungsi penyelarasan dengan matlamat memastikan urusan mengenai Islam di negara ini dapat dilaksanakan secara selaras, seragam dan berkesan. tiga bidang tugas mKI, iaitu menyelaraskan pentadbiran, undang-undang dan pendidikan Islam menjadi teras utama fungsi Jakim.

Peredaran masa dan perkembangan kemajuan negara turut melonjakkan tuntutan dan pelaksanaan kegiatan keislaman dengan pesat. situasi ini menjadikan tugas Jakim semakin besar dan mencabar bagi memenuhi kehendak masyarakat dan aspirasi negara selaras dengan tuntutan Islam.

Dalam persidangan Dewan rakyat pada 6 november 2006, beberapa ahli Parlimen telah

mendakwa Jakim telah hilang arah dari segi tujuan dan fungsinya. Jakim juga diminta supaya memperbetulkan tumpuan bagi memastikan syariat Islam sentiasa terjaga dan ia menjadi sebuah agensi yang kukuh. Jakim diminta meneliti semula aktivitinya supaya sejajar dengan perkembangan semasa dan mencerminkan tuntutan baru masyarakat Islam di negara ini.

beberapa badan bukan kerajaan juga telah menggesa kerajaan supaya memberi kuasa dan menambah bilangan kakitangan Jakim bagi memantapkan fungsinya.

Perhimpunan agung umnO tahun 2006 pula turut meluluskan beberapa usul menyentuh bidang tugas agensi-agensi agama khususnya Jakim, iaitu:

“Kita memasuki perkhidmatan awam bukan untuk mengaut kekayaan tetapi

adalah tempat berkhidmat untuk rakyat dan demi negara tercinta.”

Petikan:Perutusan Tahun 2003 untuk perkhidmatan awam oleh

YBhg. Tan Sri Samsuddin bin Osman,Mantan Ketua Setiausaha Negara.


usul ke-28: “... meminta semua Jabatan Agama dan

semua agensi yang berkaitan dengan agama Islam agar mengubah pendekatan mereka supaya selaras dengan tuntutan dan cabaran yang dihadapi sekarang ...” Usul ke-40:

“(ii) Merombak serta menaik taraf infrastruktur dan jentera pentadbiran organisasi dan institusi agama Islam agar sebaris dengan jentera pentadbiran Kerajaan yang lain.”usul ke-51:

“Pelan perancangan jangka panjang serta penambahbaikan perlu dibentangkan oleh setiap agensi yang merangkumi objektif, hala tuju, tindakan dan cadangan dalam memartabatkan agama Islam di negara ini, serta Jakim sebagai urus setia kepada MKI perlu menggubal, menyelaras, membangun dan memajukan agama Islam bersesuaian dengan matlamat penubuhannya.”

Isu dan masalah yang sentiasa timbul dalam masyarakat memerlukan perhatian khusus

Jakim. Dalam hubungan ini Jakim tidak mampu dan tidak boleh bergerak sendirian, sebaliknya setiap isu dan masalah tersebut diambil tindakan secara bersepadu oleh agensi Kerajaan Pusat dan negeri di semua peringkat.

antara isu utama yang sukar dibanteras adalah berkaitan penyelewengan akidah dan ajaran sesat. Perkara ini telah muncul sejak sekian lama dan masih berkembang dengan aktif hingga sekarang melalui pelbagai jenama dan pendekatan. begitu juga dengan diayah agama bukan Islam dalam kalangan masyarakat melayu, Orang asli dan golongan saudara muslim (saudara baru). akhir-akhir ini juga pelbagai isu kecelaruan pemikiran seperti fahaman Islam liberal, pluralisme dan kecenderungan untuk merendahkan kewibawaan ulama’ telah merebak dalam kalangan masyarakat. Fahaman-fahaman ini perlu dibendung secara bersepadu antara agensi-agensi negeri dan persekutuan.

selain isu akidah, isu sosial juga menjadi keutamaan Jakim. antara isu sosial yang ketara ialah budaya hedonisme (hiburan melampau), kerosakan akhlak, penagihan 1. Persidangan Dewan Rakyat.

1


dadah dan alkohol, perjudian, zina dan lain-lain. apabila gejala tersebut berlaku dalam masyarakat, banyak pihak menoleh kepada agensi-agensi tertentu seperti Jakim sebagai bertanggungjawab menanganinya. atas keperluan ini Jakim terpaksa juga bertindak melaksanakan tugas-tugas operasi atas kerjasama dan restu pihak-pihak berkuasa agama negeri.

bagi memastikan kesejahteraan ummah dan negara terpelihara, Jakim turut bertanggungjawab menangani isu-isu agama yang berkaitan dengan aspek keselamatan dan kemantapan siasah. Isu-isu ekstremisme, pelampau agama dan fahaman-fahaman agama yang ekstrem turut ditangani oleh Jakim dengan kerjasama pihak-pihak berkuasa keselamatan.

Isu halal dalam penggunaan barangan dan makanan umat Islam yang semakin mendapat pemerhatian masyarakat juga menjadi tanggung jawab Jakim. tugas ini merupakan salah satu fungsi Jakim yang sangat luas dan berkembang hingga ke peringkat antarabangsa.

selaras dengan hasrat Kerajaan melaksanakan pendekatan Islam Hadhari pada tahun 2003, Jakim diberi tugas sebagai agensi penyelaras bagi pelaksanaannya di peringkat kementerian dan negeri. Jakim juga berperanan memberi penjelasan pendekatan Islam Hadhari melalui aktiviti promosi, taklimat, ceramah, kursus, seminar bengkel dan sebagainya kepada pelbagai agensi dan lapisan masyarakat.

berdasarkan kepada peranan dan bidang tugas serta pelbagai isu yang dipertanggungjawabkan kepada Jakim, mKI dalam mesyuaratnya kali ke-46 pada 7 Jun 2007 telah bersetuju supaya Jakim menyelaraskan aktiviti operasi yang dijalankan di peringkat pusat dan negeri; memberi keutamaan dan keluasan dalam hal-hal operasi dan bidang penyelidikan; Jakim menjadi

tempat rujukan bagi perkara-perkara yang memerlukan penyelarasan di peringkat pusat; dan memperakui fungsi Jakim yang telah dilaksanakan pada masa ini, iaitu penyelarasan dan operasi. mKI juga telah menyarankan supaya Jakim diperkemaskan dari segi struktur organisasi dan hala tuju.

1

2


1. Mesyuarat MKI yang dipengerusikan oleh Perdana Menteri Malaysia kelima Tun Abdullah Ahmad Badawi.

2. Antara pegawai Jakim, JASA dan Yadim yang hadir ke Majlis Taklimat Islam Hadhari.

3. Persidangan Penyelarasan Undang-undang Syarak/Sivil kali ke-19 anjuran Jakim.

4. Ketua Pengarah Jakim, Ketua Setiausaha Negara dan Ketua Pengarah Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia, semasa Perasmian.

Penyelarasan unDanG-unDanG

Di bawah bidang tugas penyelarasan undang-undang, Jakim melaksanakan fungsi-fungsi berikut:• Menyelaraskandanmelaksanakanarahan

majlis raja-raja mengenai urusan agama Islam, melalui majlis Kebangsaan bagi Hal ehwal agama Islam malaysia (mKI);

• Menggubal,menyemakdanmemindaundang-undang syarak negeri-negeri;

• Menyelarasdanmenyeragamkanundang-undang Islam seluruh malaysia;

• Menggubalaktadanundang-undangIslam bagi Wilayah-Wilayah Persekutuan;

• Menyelaraskanpenguatkuasaanundang-undang syarak negeri-negeri; dan

• Menyelaraskanfatwadanpematuhanpelaksanaannya.

4

secara keseluruhannya, dalam aspek pembangunan dan kemajuan hal ehwal Islam di malaysia, Jakim yang berfungsi sebagai urus setia kepada mKI tetap menjalankan tugas-tugas berkaitan penyelarasan undang-undang, pentadbiran dan pendidikan Islam seperti yang ditetapkan dalam Peraturan mKI.

3


1. Persidangan Penguatkuasa Agama dan Pendakwa Syarie seluruh Malaysia, kali ke-VI anjuran Jakim dengan kerjasama JAIS pada 23 Disember 2008 bertempat di Hotel Quality, Shah Alam bergambar kenangan beramai- ramai dengan Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid bin Hamidi serta Ketua Pengarah Jakim.

1

JAKIM: EMPAT DEKAD46


Penyelarasan PentaDbIran Hal eHWal Islam

Di bawah bidang tugas penyelarasan pentadbiran hal ehwal Islam, Jakim melaksanakan fungsi-fungsi berikut:• Mengawalpenyelewenganakidahkepada

kumpulan yang menyeleweng dan mengancam keselamatan negara;

• MenyelaraskanpentadbiranhalehwalIslam antara negeri-negeri;

• Merancangdasar-dasarpentadbirandanpengurusan hal ehwal Islam berdasarkan peruntukan dalam Perlembagaan Persekutuan;

• MembinapemikiranIslamyangmantapdalam kalangan ummah berdasarkan pegangan ahli sunnah wal Jamaah;

• Menerajuiusaha-usahapenyelidikanisu-isu semasa dalam bidang akidah, syariah, falak dan muamalat di peringkat kebangsaan, serantau dan antarabangsa;

• Melahirkankader-kaderpendakwahdanilmuwan Islam melalui program latihan di institusi-institusi latihan Islam;

• Memantaudanmenyelaraskanpelaksanaan dasar-dasar Islam, iaitu Dasar Penerapan nilai-nilai Islam dan Pendekatan Islam Hadhari di peringkat kementerian dan negeri, serta memperkasakan kefahaman dan penghayatannya dalam kalangan masyarakat;

• Mewujudkanpenandaarasdalamamalan dan perkhidmatan Islam melalui penggubalan standard Hadhari;

• Menjadipusatrujukandankhidmatnasihatberkaitan Islam kepada agensi kerajaan dan swasta;

• Menjadiagensipemantauungguldalampematuhan syariah dalam pelbagai produk perkhidmatan dan kepenggunaan Islam khususnya dalam bidang sistem kewangan Islam dan industri halal;

1

2 3

4


• MenyerlahkansyiarIslamdiperingkatkebangsaan, serantau dan antarabangsa melalui majlis tilawah al-Quran peringkat kebangsaan dan antarabangsa, serta sambutan hari-hari kebesaran Islam;

• Menjadipusatmaklumatdandokumentasisetempat berkaitan dengan pemikiran dan ilmu-ilmu Islam yang dihasilkan melalui pelbagai forum dan persidangan peringkat kebangsaan dan antarabangsa;

• Meningkatkankolaborasirangkaiandakwah dengan pertubuhan bukan Kerajaan peringkat kebangsaan dan antarabangsa;

• Menerajugerakandakwahsecarabersepadu kepada kumpulan sasar melalui dakwah bil-hal, media cetak, media elektronik dan media-media baru;

• Memperkasakansurvival umat Islam sabah dan sarawak dalam bidang pendidikan, dakwah dan sosioekonomi;

• Memperkasakanperpaduandalamkalangan umat Islam untuk menjadi khaira ummah;

• Memperkasakandakwahkepadamasyarakat bukan muslim, Orang asli dan kumpulan minoriti;

• Memperkasakanpengurusansaudarabaru melalui aspek bimbingan, kebajikan dan perlindungan;

• Meluaskanprogramdanrancanganberunsur Islam melalui stesen radio dan televisyen;

• Meluaskanprogramberunsurnilaimurnidan sahsiah Islamiah bagi menangani gejala sosial;

• Mengukuhkaninstitusikeluargadankejiranan melalui pendidikan dan kemahiran keibubapaan berkonsepkan tarbiah Islamiah;

• Membangunkandanmenyediakansistemmaklumat Islam yang komprehensif melalui teknologi informasi dan komunikasi; dan

• MemperkasakanpengurusanhalehwalIslam di agensi-agensi Persekutuan dan negeri melalui program-program latihan dalam perkhidmatan.

5 6

7

1. Perhimpunan Bulanan Jakim pada Februari 2008 yang turut dihadiri oleh Ketua Pengarah, Dato’ Wan Mohamad bin Dato’ Sheikh Abdul Aziz, Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) Tuan Haji Sumali bin Amat dan Timbalan Ketua Pengarah (Operasi) Tuan Haji Othman bin Mustapha pada ketika itu.

2. Forum Perdana Ehwal Islam antara program Jakim dalam menyebarkan dakwah melalui media penyiaran.

3. Peserta Malaysia terpilih menjadi johan bacaan terbaik di Majlis Anugerah al-Quran Antarabangsa Dubai ke-12 tahun 2009.

4. Memperkasakan Dakwah Bil-Hal kepada masyarakat Orang Asli di seluruh Malaysia.

5. Mendekati golongan muda melalui pelbagai program antaranya Kursus Kefahaman Akidah pelajar di sekolah-sekolah.

6. Program Dakwah Bil-Hal kepada warga Orang Kurang Upaya (OKU).

7. Memperkasakan dakwah kepada masyarakat bukan Muslim melalui pelbagai program antaranya diskusi isu-isu semasa Saudara Muslim yang telah diadakan di Masjid Negara pada 28 Mac 2009.

MEMACU TRANSfORMASI PENGURUSAN HAL EHWAL ISLAM 49


Penyelarasan PenDIDIKan Islam

berkaitan penyelarasan pendidikan Islam,

Jakim melaksanakan fungsi-fungsi berikut:

• Membangunkanpasukanpakardalampelbagai bidang keilmuan Islam;

• MenjadikanMalaysiasebagaihabpengajian tinggi dan penyelidikan al-Quran dan al-Hadith di peringkat serantau dan antarabangsa;

• Membangunkandanmenyelaraskanpengurusan pendidikan Islam sekolah agama negeri dan sekolah agama rakyat;

• Membangunkandanmenyelaraskanprogram Kelas al-Quran dan Fardu ain (KaFa) dalam arus pendidikan kebangsaan; dan

1

2

3

1. Ketua Pengarah Jakim bersama ahli panel penyelarasan pendidikan Islam.

2. Salah satu sesi mesyuarat berkaitan penyelarasan pendidikan Islam.

3. Sebahagian ahli panel yang turut hadir.4. Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid bin Hamidi (kanan) dan Tun

Abdullah Ahmad Badawi (kiri) beserta Dato’ Seri Utama Haji Mohamad bin Haji Hasan, Menteri Besar Negeri Sembilan semasa mesyuarat MKI kali ke-48, yang diadakan di Bilik Mesyuarat Perdana, Putrajaya.

5&6. Sekitar Mesyuarat MKI kali ke-49 pada tahun 2009.

• Memperkasakanperanandanprogram pengimarahan institusi masjid sebagai pusat pembangunan ilmu dan ketamadunan ummah yang melibatkan pelbagai lapisan masyarakat.


Badan-Badan Penyelarasan Hal eHwal Islam

dalam melaksanakan fungsi-fungsi tersebut, Jakim mempunyai majlis, jawatankuasa atau badan-badan yang diwujudkan.

majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam malaysia

Keputusan mewujudkan majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam malaysia (mKI) sebagai badan penyelaras urusan Islam di negara ini telah diperkenankan oleh Persidangan majlis raja-raja kali ke-81 pada 17 Oktober 1968. majlis ini kemudian dirasmikan penubuhannya pada 1 Julai 1969.

Keanggotaan mKI terdiri daripada seorang pengerusi yang dilantik oleh majlis raja-raja, ahli-ahli yang dilantik oleh Kerajaan negeri bagi mewakili negeri dan lima orang ahli perseorangan yang dilantik oleh majlis raja-raja.

Pada masa ini Pengerusi majlis ialah yaB Perdana menteri, Timbalan Pengerusi ialah yB menteri di Jabatan Perdana menteri yang

memegang potfolio hal ehwal Islam, manakala setiausahanya ialah Ketua Pengarah Jakim. Keanggotaan wakil negeri ialah menteri Besar atau Ketua menteri, atau ahli mesyuarat Kerajaan negeri yang bertanggungjawab mengenai hal ehwal Islam bagi Ketua menterinya bukan beragama Islam.

Bidang tugas majlis ini adalah untuk:(i) membincang, menimbang dan

menguruskan apa-apa perkara yang dirujuk kepada majlis oleh majlis raja-raja, mana-mana Kerajaan negeri atau majlis agama Islam negeri atau seseorang ahli majlis, dengan tujuan hendak memberi nasihat atau pengesyoran; dan

(ii) memberi nasihat kepada majlis raja-raja, Kerajaan negeri atau majlis agama Islam negeri atas apa-apa perkara berkenaan dengan perundangan atau pentadbiran agama Islam dan pelajaran agama Islam dengan tujuan hendak memperbaiki, menyamakan atau menggalakkan persamaan undang-undang atau pentadbiran.

4

5

5

6


JawaTanKuasa KemaJuan Hal eHwal agama Islam malaysIa

Jawatankuasa Kemajuan Hal ehwal agama Islam malaysia (JKI) telah ditubuhkan pada tahun 1979. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh yaB Timbalan Perdana menteri malaysia. Keahliannya terdiri daripada menteri-menteri Besar atau Ketua-Ketua menteri daripada Parti umnO atau pemimpin umnO peringkat negeri sebagai mewakili negeri serta beberapa pemimpin kanan umnO peringkat nasional.

Bidang tugas jawatankuasa ini adalah untuk:(i) menilai dan memberikan cadangan

terhadap usaha-usaha yang dijalankan oleh agensi-agensi Kerajaan dan swasta berkaitan dengan keislaman agar tidak bertentangan antara kepentingan negara dan kepentingan Islam; dan

(ii) merancang dan menyelaras kegiatan Islam supaya dasar dan rancangan- rancangan pembangunan negara berjalan dengan lancar.

Jawatankuasa ini dibubarkan pada 11 Februari 2004, dan tugas-tugasnya diserapkan dalam tanggungjawab mKI.

1. Sekitar Persidangan Pengerusi-Pengerusi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia yang diadakan di Dewan Syura, Jakim pada tahun 2007.

2. Antara peserta yang hadir dalam Persidangan Pengerusi-Pengerusi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia yang diadakan di Johor, pada tahun 2009.

PersIdangan PengerusI-PengerusI JawaTanKuasa Hal eHwal agama Islam malaysIa

Persidangan ini dipengerusikan oleh yB menteri di Jabatan Perdana menteri. ahli-ahlinya terdiri daripada Pengerusi-pengerusi Jawatankuasa Hal ehwal agama Islam semua negeri dan beberapa agensi pengurusan hal ehwal Islam seperti yayasan dakwah Islamiah malaysia, Institut Kefahaman Islam malaysia, Jabatan Hal ehwal Khas Kementerian Penerangan, Jabatan wakaf, Zakat dan Haji dan Jabatan Kehakiman syariah malaysia.

Fungsi dan bidang tugas persidangan ini adalah bagi:

• membincangdanmenimbangkancadangan-cadangan bagi meningkatkan pembangunan dan kemajuan pengurusan hal ehwal Islam di malaysia; dan

• menyelaraskanhal-halyangberkaitandengan pentadbiran hal ehwal Islam di malaysia.

2

1


lemBaga PenasIHaT Penyelarasan PelaJaran dan PendIdIKan agama Islam

lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan agama Islam (lepai) adalah sebuah lembaga yang ditubuhkan dengan perkenan majlis raja-raja dalam mesyuaratnya kali ke-126 pada 24 Februari 1983. Bidang tugas lembaga ini adalah untuk menyelaraskan dan meninggikan sistem pelajaran dan pendidikan Islam yang bukan di bawah pentadbiran Kementerian Pelajaran. lembaga ini juga bertanggungjawab memberi khidmat nasihat kepada Jabatan-jabatan agama Islam negeri mengenai pelbagai aspek pelajaran dan pendidikan agama Islam di sekolah-sekolah berkenaan.

Keanggotaan lepai terdiri daripada Pengerusi dan naib Pengerusi lepai yang dilantik oleh majlis raja-raja, wakil setiap negeri yang

dilantik oleh raja atau sultan atau yang di-Pertua negeri berkenaan, seorang wakil daripada universiti Kebangsaan malaysia (uKm), seorang wakil daripada universiti malaya (um), seorang wakil daripada Kementerian Pelajaran, seorang pakar dalam bidang pelajaran dan pendidikan agama Islam, seorang setiausaha dan beberapa orang ahli yangdifikirkanperluolehMajlisRaja-Rajayangbilangannya tidak melebihi lima orang. Tempoh pelantikan keanggotaan lepai tidak melebihi tiga tahun.

Bidang tugas lepai adalah untuk:• menyelaraskandanmeninggikansistem

pelajaran dan pendidikan agama Islam yang bukan di bawah pentadbiran Kementerian Pelajaran; dan

• memberikhidmatnasihatkepadaJabatan-jabatan agama Islam negeri mengenai pelbagai aspek pelajaran dan pendidikan agama Islam di sekolah-sekolah tersebut.

3. Anggota Mesyuarat Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam (LEPAI) kali ke-26 di Alor Setar, Kedah.

4. Tan Sri Dr. Mohd Yusuf bin Noor sedang mempengerusikan Mesyuarat Lepai kali ke-32.

4

3


Badan PerundIng Islam

Badan Perunding Islam ditubuhkan atas inisiatif Tun dr. mahathir mohamad ketika menjadi Perdana menteri malaysia. Beliau menyuarakan syor ini dalam majlis Perasmian seminar Pembangunan dalam Islam sempena menyambut abad ke-15 Hijrah pada 10 mac 1981 di universiti Kebangsaan malaysia, Bangi. ekoran syor itu, mesyuarat Jawatankuasa Kemajuan Hal ehwal agama Islam malaysia kali ketiga pada 16 Jun 1981 telah bersetuju menubuhkan Badan Perunding Islam ini.

Kerajaan menetapkan tugas badan ini adalah untuk:

(i) menapis dan menilai cadangan-cadangan berkenaan unsur-unsur Islam yang boleh dijadikan asas dan pegangan

kepada usaha-usaha pembangunan dan pentadbiran negara; dan

(ii) memberi nasihat asas dan nasihat lanjutan kepada jentera pentadbiran Kerajaan di samping membuat penyesuaian-penyesuaian terhadap bentuk-bentuk teknologi yang berlandaskan lunas-lunas Islam.

setelah mencipta beberapa kemajuan yangsignifikandalampengurusanIslam,terutamanya dalam hubungan penerapan nilai-nilai Islam dalam pentadbiran negara dan sektor perbankan, badan ini kemudiannya dibubarkan. Tugasnya distrukturkan bersekali dalam fungsi jawatankuasa-jawatankuasa lain yang diuruskan oleh Jakim.

majlis Perundingan ulama negara malaysia

2

1

1-3. Lahirnya Bank Islam, Bank Muamalat, sistem perbankan Islam dan Takaful adalah atas usaha awal Badan Perunding Islam.

4. Antara peserta yang hadir dalam Mesyuarat Majlis Perundingan Islam (MPI) pada tahun 2009.


majlis Perundingan ulama negara malaysia

majlis Perundingan ulama negara malaysia ditubuhkan pada tahun 2002 dan dipengerusikan oleh yaB Timbalan Perdana menteri malaysia. Keahliannya terdiri daripada kalangan ulama dan cendekiawan yang berpengalaman, termasuk beberapa tokoh ulama yang dilantik dari luar negara.

Tugas majlis ini adalah untuk:(i) membincang, menimbang dan

memutuskan apa-apa perkara yang dirujukkan kepadanya oleh kerajaan atau mana-mana pihak bertujuan memberi pandangan kepada kerajaan mengenai sebarang dasar kerajaan dan perkara berkaitan perkembangan syiar Islam;

(ii) berusaha mencari jalan serta membuat perakuan kepada kerajaan dalam pelbagai isu yang membawa kepada keharmonian

beragama, menjaga kesucian Islam serta kesejahteraan rakyat dan negara;

(iii) berusaha mencari jalan bagi membentuk pemikiran ummah yang positif dan menangkis segala pemikiran negatif yang boleh menjejaskan perhubungan antara kaum; dan

(iv) majlis ini tidak mempunyai kuasa eksekutif, tidak membuat sebarang fatwa dan tidak mengambil alih tugas fungsi Jawatankuasa Fatwa mKI.

majlis ini telah dibubarkan pada tahun 2004.

majlis Perundingan Islam malaysia

majlis Perundingan Islam (mPI) telah ditubuhkan pada tahun 2008 dengan fungsi seperti yang berikut, iaitu:(i) menjadi sebuah badan yang berfungsi

di bawah naungan majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam malaysia (mKI) bagi mempertahankan imej dan kepentingan syariat Islam di malaysia;

(ii) mengadakan perbincangan secara terbuka dengan mengetepikan apa jua perbezaan dan pegangan politik demi mencapai kesatuanfikrahdankesepaduanpendapatdi kalangan umat Islam di malaysia;

(iii) menjadi ‘think tank’ ke arah membantu Kerajaan dalam memberikan idea dan cadangan yang bernas dalam melaksanakan agenda pembangunan negara selaras dengan kehendak syariat Islam;

(iv) memberi nasihat, pandangan, ulasan dan cadangan terhadap pelbagai isu yang berkaitan dengan pengurusan hal ehwal Islam dan kepentingan umat Islam di malaysia;

4

3



(vi) menilai dan menimbangkan sebarang cadangan bagi meningkatkan pengamalan dan penghayatan Islam dalam usaha pembangunan dan pentadbiran negara; dan

(vii) menggabungkan kepakaran daripada pelbagai bidang bagi merealisasikan kegemilangan dan keagungan tamadun Islam.

Keahlian mPI terdiri daripada seorang Pengerusi, iaitu yB menteri di Jabatan Perdana menteri dan ahli-ahli yang dilantik oleh Pengerusi yang terdiri daripada kalangan ahli akademik, teknokrat dan pakar-pakar dalam bidang-bidang yang berkaitan. setiausaha majlis ini ialah Ketua Pengarah Jakim.

2

1


Jawatankuasa Fatwa majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam malaysia

Jawatankuasa Fatwa telah ditubuhkan di bawah Peraturan mKI pada tahun 1970. Keanggotaan jawatankuasa ini terdiri daripada seorang pengerusi yang dilantik oleh majlis raja-raja atas pengesyoran mKI daripada kalangan ahli-ahlinya; mufti tiap-tiap negeri yang mengambil bahagian atau seorang yang mewakili negeri dalam hal ehwal Islam; lima orang alim ulama yang dilantik oleh majlis raja-raja; dan seorang ahli yang beragama Islam daripada perkhidmatan kehakiman dan undang-undang atau daripada profesion undang-undang yang dilantik oleh majlis raja-raja. setiausaha jawatankuasa ini ialah Ketua Pengarah Jakim.

Tugas jawatankuasa ini adalah bagi menimbang, memutus dan mengeluarkan fatwa atas apa-apa perkara berkenaan dengan agama Islam yang dirujuk kepadanya oleh majlis raja-raja. Jawatankuasa ini hendaklah mengemukakan pendapat-pendapatnya kepada mKI yang menghantarkannya bersama dengan pengesyoran-pengesyorannya kepada majlis raja-raja.

1&2. Pertemuan Dato’ Seri Abdullah bin Haji Ahmad Badawi dengan Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam.

3. Dato’ Dr. Ismail bin Haji Ibrahim, Pengerusi Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan dari tahun 2000 hingga 2005.

4. Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan pada tahun 2009 di pengerusikan oleh Prof. Dato’ Dr. Abd. Shukor Hussin yang diadakan di Dewan Syura, Jakim, Putrajaya.

5. Dato’ Dr. Ismail bin Haji Ibrahim, semasa mempengerusikan mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan pada tahun 2005 di Dewan Syura, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, Putrajaya.

5

3

4



Jawatankuasa Induk mengkaji undang-undang syarak dan sivil

Jawatankuasa ini telah ditubuhkan oleh mKI pada 12 Februari 1988. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim dan ahli-ahlinya terdiri daripada tokoh-tokoh perundangan dan pakar undang-undang Islam.

Tugas jawatankuasa ini adalah untuk:

(i) menentukan dasar serta polisi tentang perkara-perkara berkaitan undang-undang syarak dan sivil; dan

(ii) menjalankan kajian secara terperinci ke arah menyeragamkan undang-undang syarak dan sivil menjadi satu undang-undang yang boleh diterima sebagai undang-undang bagi negara malaysia.

Persidangan Penyelarasan undang-undang syarak dan sivil

Persidangan ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim dan ahli-ahlinya terdiri daripada Penasihat undang-undang negeri, para mufti negeri, Ketua-Ketua Hakim syarie dan Pengarah-Pengarah Jabatan agama Islam negeri.

Tugas persidangan ini adalah untuk:

(i) membincang dan menimbang apa-apa perkara berkaitan undang-undang;

(ii) menjadi forum terpenting ke arah mewujudkan keselarasan dan penyeragaman undang-undang Islam; dan

(iii) membincangkan semua draf undang-undang dan apa-apa pindaan yang dicadangkan.

2

1. Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-undang Islam seluruh Malaysia kali ke-5 yang diadakan di Kota KInabalu, Sabah pada tahun 2000.

2. Persidangan Penyelarasan Undang-undang Syarak/Sivil kali ke-XVIII, yang diadakan di Royale Bintang Resort & Spa di Seremban, Negeri Sembilan pada tahun 2008.


1


3

4

3

Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/majlis agama Islam negeri seluruh malaysia

Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/majlis agama Islam negeri seluruh malaysia dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim. Keanggotaan persidangan ini terdiri daripada semua Ketua Jabatan/majlis agama Islam negeri (JaIn/maIn), Pengarah-pengarah Bahagian Jakim dan wakil beberapa agensi.

Fungsi dan tugas persidangan ini adalah untuk:

(i) membincang dan menimbang apa-apa perkara yang berkaitan dengan hal ehwal agama Islam di peringkat kebangsaan dan negeri-negeri dengan tujuan mewujudkan atau menggalakkan kerjasama serta menyelaraskan perundangan, pentadbiran dan kegiatan Jabatan/majlis agama Islam;

(ii) membincang dan menimbang apa-apa perkara yang boleh memberi faedah atau melindungi umat Islam; dan

(iii) membincang dan menimbang apa-apa perkara keagamaan untuk dikemukakan kepada majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam malaysia atau pihak-pihak lain untuk mendapat keputusan dan kerjasama.

3. Persidangan Ketua-ketua Jabatan Agama Islam Negeri-negeri pada tahun 1987.

4. Persidangan Ketua-ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri seluruh Malaysia, kali ke-58 pada tahun 2002.

5. Persidangan Ketua-ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri seluruh Malaysia, kali ke-83 pada tahun 2010.

5


Jawatankuasa Penapisan Bahan-Bahan Penerbitan Berunsur Islam

Jawatankuasa ini di wujudkan oleh mKI. sejak penubuhannya, Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh sahibus samahah Tan sri Harussani bin Haji Zakaria, mufti Kerajaan negeri Perak. ahli-ahlinya terdiri daripada beberapa orang mufti dan ahli akademik dalam bidang akidah, syariah, tasawuf dan tamadun Islam, di samping dua orang wakil Jabatan agama Islam negeri, wakil Kementerian dalam negeri dan Jabatan Polis diraja malaysia.

Tugas jawatankuasa ini adalah untuk:(i) mengenal pasti bahan-bahan penerbitan

yang bercanggah dengan akidah dan syariah Islam;

(ii) mengkaji, menyelidik dan menapis kandungan bahan-bahan penerbitan yang bercanggah dengan akidah dan syariah Islam;

(iii) membuat keputusan bagi tujuan pengharaman atau penahanan atau lain-lain ke atas bahan-bahan penerbitan yang bercanggah dengan akidah dan syariah Islam; dan

(iv) memperakukan pengharaman atau penahanan atau keputusan-keputusan lain ke atas bahan-bahan penerbitan kepada Kementerian dalam negeri untuk tindakan selanjutnya.

mesyuarat Jawatankuasa Penetapan awal Puasa dan Hari raya

Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim. Keahliannya terdiri daripada mufti-mufti negeri, wakil Jabatan ukur dan Pemetaan malaysia dan pakar dalam bidang ilmu falak.

Tugas jawatankuasa ini adalah untuk:(i) memutuskan tarikh awal ramadan, Hari

raya Puasa dan Hari raya Korban bagi seluruh malaysia; dan

(ii) mengemukakan tarikh awal puasa dan hari raya kepada Penyimpan mohor Besar raja-raja untuk diperkenankan oleh majlis raja-raja.

Jawatankuasa ini mempunyai sebuah jawatankuasa kecil, iaitu Jawatankuasa Penyelarasan waktu Berbuka Puasa dan Imsak negeri-negeri seluruh malaysia, yang dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim.

1&2. Tan Sri Harussani bin Hj. Zakaria semasa

mempengerusikan Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan Bahan-bahan Penerbitan Berunsur Islam.

3. Sebahagian panel Mesyuarat Jawatankuasa kecil Penyelarasan Waktu Berbuka Puasa dan Imsak bagi Negeri-negeri seluruh Malaysia.

1

2

3


4 geraK BersePadu

Bina Kerjaya


Perancangan sumBer manusIa

sumber manusia merujuk kepada tenaga kerja dalam sesebuah organisasi. Bagi

meningkatkan mutu perkhidmatan secara cekap, Jakim telah meningkatkan pengurusan sumber manusia secara menyeluruh melalui program-program yang dikenal pasti dapat membangunkan organisasi. antaranya menyediakan perancangan sumber manusia yang komprehensif dan dinamik, memperkasakan program pembangunan sumber manusia melalui pembangunan kerjaya dan kepimpinan, meningkatkan pengetahuan sumber manusia melalui latihan, meningkatkan

integriti dan menanamkan nilai-nilai murni dalam kalangan tenaga kerja, meningkatkan usaha pengiktirafan dan penghargaan serta mewujudkan budaya berorganisasi yang cemerlang.

Jakim telah bertindak secara proaktif dalam memastikan visi, misi dan objektif Jakim terlaksana. untuk itu, struktur organisasi yang mantap dan keperluan tenaga kerja yang mencukupi disediakan bagi memenuhi keperluan dan cabaran semasa.

“Pegawai perlu bijak menguruskan penampilanseiring dengan perubahan

semasa danberfikiran

futuristik.”

Dato’ Haji Wan Mohamad bin Dato’ Sheikh Abdul Aziz


1

2

1&2. Majlis Perhimpunan Bulanan Jakim. Warga Jakim

menyanyikan lagu Negaraku dan lagu Jakim sebelum mendengar ucapan dan amanat daripada Ketua Pengarah Jakim



1. Surat Aku Janji.2. Penyerahan surat aku janji kakitangan Jakim kepada

(mantan) Ketua Pengarah Jakim Allahyarham Dato’ Hj Mohd Shahir sambil di perhatikan oleh mantan Timbalan Ketua Pengarah (Operasi) Dato’ Che Min Che Ahmad.

3&4. Majlis Aku Janji yang diadakan di Auditorium Blok D8 di Putrajaya.

5-9. Sekitar Mesyuarat Sasaran Kerja Umum tahun 2008 dan Perancangan SKU tahun 2009.

2

3

4

1 5


Tenaga Kerja dan PerjawaTan

Perkhidmatan Pegawai Hal ehwal Islam (PHeI) merupakan skim perkhidmatan yang dominan di jakim. walau bagaimanapun pegawai-pegawai dalam skim perkhidmatan lain turut ditempatkan di jakim, antaranya ialah skim Perkhidmatan Tadbir dan diplomatik, Sistem Maklumat, Perundangan dan Kehakiman, Pendidikan, Bakat dan Seni, Kejuruteraan, Sains, Pentadbiran dan Sokongan.

Skim Perkhidmatan Bersama Pegawai Hal ehwal Islam

Mesyuarat Majlis Kebangsaan Bagi Hal ehwal agama Islam Malaysia Kali ke-38 pada 12 Februari 1996 telah bersetuju menerima cadangan menjadikan perkhidmatan Pegawai Hal ehwal Islam sebagai Perkhidmatan Bersama Hal ehwal Islam (HeI) seluruh Malaysia. Pada tahun 1997, Perkhidmatan Bersama HeI ini telah diwujudkan melalui akta Parlimen yang diberi nama Akta Perkhidmatan Bersama (Pegawai Hal Ehwal Islam) 1997 berdasarkan Fasal (1) Perkara 133 Perlembagaan Persekutuan.

Pada Peringkat awal, lima buah negeri telah bersetuju menyertai Skim Perkhidmatan Bersama HeI ini, iaitu wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Labuan, negeri Melaka, negeri Sembilan, Pulau Pinang dan Selangor.

negeri Terengganu turut menyertainya pada 24 jun 1998 dan diikuti negeri Perlis pada 7 november 1998.

6

7

8

9


jawaTan Kader dI jaBaTan, KeMenTerIan, dan agenSI LaIn

Pewujudan jawatan kader di jabatan, kementerian, dan agensi lain berdasarkan perjawatan yang diluluskan kepada jabatan, kementerian, dan agensi berkaitan berdasarkan keperluan. dalam hal ini jakim telah menghantar tenaga kerjanya ke beberapa jabatan, kementerian, dan agensi seperti yang berikut:

• InstitutTadbiranAwamNegara;

• UnitPenyelarasandanPelaksanaan,

JabatanPerdanaMenteri;

• IstanaNegara;

• JabatanAuditNegara;

• MajlisKeselamatanNegara,

JabatanPerdanaMenteri;

• JabatanKehakimanSyariahPerlis;

• JabatanWakaf,ZakatdanHaji;

• JabatanPertanianMalaysia;

• InstitutKemajuanDesa,

Kementerian Kemajuan Luar Bandar

danWilayah;

• InstitutTanahdanUkurNegara;

• JabatanLatihanKhidmatNegara,

KementerianPertahananMalaysia;

• KementerianDalamNegeri;

• AgensiAntidadahKebangsaan,

KementerianDalamNegeri;

• JabatanPenjaraMalaysia;

• IkatanRelawanse-Malaysia;

• InstitutKemahiranBeliaNegara;

• KementerianKesihatanMalaysia;

• JabatanKebajikanMasyarakat;dan

• PolisDirajaMalaysia.

Bil JaBatan/kementerian Jawatan

1 institut tadBiran awam negara 1

2 unit penYelarasan dan pelaksanaan (icu) Jpm 3

3 istana negara 1

4 JaBatan audit negara 1

5 maJlis keselamatan negara, Jpm 1

6 JaBatan kehakiman sYariah perlis 2

7 JaBatan wakaf, Zakat dan haJi 8

8 JaBatan pertanian malaYsia 4

9 institut kemaJuan desa (infra) - kklw 5

10 institut tanah dan ukur negara (instun) - nre 1

11 JaBatan latihan dan khidmat negara (Jlkn) 1

kementerian pertahanan malaYsia

12 kementerian dalam negeri 18

13 agensi antidadah keBangsaan (aadk) 100

14 JaBatan penJara malaYsia 72

15 ikatan relawan semalaYsia 11

16 institut kemahiran Belia negara (ikBn) 38

17 kementerian kesihatan malaYsia 20

18 JaBatan keBaJikan masYarakat (Jkm) 49

19 JaBatan agama islam wilaYah persekutuan (Jawi) 540

20 polis diraJa malaYsia 1028

21 JaBatan agama islam negeri* 147

22 JaBatan mufti negeri 24

* Perkhidmatan Bersama Hal Ehwal Islam tahun 2009.

1

jadual 1: jumlah jawatan Kader Pegawai Hal ehwal Islam di jabatan/Kementerian Persekutuan dalam negeri.


PegawaI jawaTan Kader HadHarI dI jaBaTan dan KeMenTerIan

Penempatan pegawai kader Hadhari ke jabatan dan Kementerian telah bermula pada tahun 2007. waran bagi perjawatan kader Hadhari di jabatan/Kementerian terdiri daripada dua kumpulan perkhidmatan, iaitu pengurusandanprofesionaldansokongan.

2

jadual 2: jawatan Kader Hadhari di jabatan/ Kementerian.

1&2 Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan dan Agensi Penjawatan Kader Jakim 2008.

Bil JaBatan/kementerian Jawatan

1 JaBatan perdana menteri 2

2 kementerian Belia dan sukan 2

3 kementerian dalam negeri 2

4 kementerian penerangan, komunikasi, kesenian dan keBudaYaan 2

5 kementerian kemaJuan luar Bandar dan wilaYah 2

6 kementerian kerJa raYa 2

7 kementerian kesihatan 2

8 kementerian kewangan 2

9 kementerian luar negara 2

10 kementerian pelaJaran 2

11 kementerian pelancongan 2

12 kementerian pemBangunan wanita, keluarga dan masYarakat 2

13 kementerian pengaJian tinggi 2

14 kementerian pengangkutan 2

15 kementerian perdagangan antaraBangsa dan industri 2

16 kementerian perdagangan dalam negeri dan hal ehwal pengguna 2

17 kementerian pertahanan 2

18 kementeriain pertanian dan industri asas tani 2

19 kementerian perumahan dan keraJaan tempatan 2

20 kementerian perusahaan, perladangan dan komoditi 2

21 kementerian sains, teknologi dan inoVasi 2

22 kementerian sumBer asli dan alam sekitar 2

23 kementerian sumBer manusia 2

24 kementerian tenaga, taknologi hiJau dan air 2

25 kementerian wilaYah persekutuan 2


PeWUJUDANATASeDILUARNegARA

jakim telah mewujudkan perkhidmatan atase ke beberapa negeri antaranya ialah atase agama di London (1982), Indonesia (1982), Mesir (2009) dan atase Halal di australia (2008).

KeDUDUKANPeRJAWATANDIJAKIM

dari tahun 1999 sehingga 2008, perjawatan di jakim mengalami sedikit peningkatan berikutanfungsidantanggungjawabJakimyang semakin bertambah. Pada penghujung tahun 2004, setiap kementerian/jabatan/agensi kerajaan diminta mengadakan penggredan semula perjawatan daripada Sistem Saraan Baru (SSB) kepada Sistem Saraan Malaysia (SSM).

1

1. Dato’ Hj Wan Mohamad dan Dato’ Che Mat yang pernah bertugas sebagai Atase Agama di London dan Indonesia.

2. Tuan Ismail bin Tuan Abdullah semasa bertugas sebagai Atase Agama di Jakarta, Indonesia.

3. Mesyuarat Majlis Bersama Jabatan.

Abd Aziz bin JusohAtase Agama di Indonesia

ATASeAgAMADILUARNegARA

ManTan aTaSe agaMa dI IndOneSIa

Dr. Mohd SirajuddinAtase Halal di Australia

Abdullah bin MatAtase Agama di Mesir

Tuan Ismail bin Tuan Abdullah

Abd Halid bin Sintol

Us. Halim bin Ahmad

Othman bin MustafaZainal Abidin bin Jaffar


Pada tahun 2005 terdapat pertambahan perjawatan di jakim apabila penstrukturan semula tiga bahagian di jakim telah diluluskan, iaitu kepada Bahagian Hab Halal pada disember 2005, jabatan agama Islam wilayah Persekutuan (jawI) pada april 2006 dan Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) pada Ogos 2007. Perjawatan jakim dari tahun 1999 hingga 2009 adalah seperti dalam jadual berikut:

Sehingga Mei 2009, Sektor Operasi jakim yang diketuai oleh Timbalan Ketua Pengarah (Operasi)gredJUSACmempunyai671jawatan. Sektor Pengurusan pula yang diketuai oleh Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) gredJUSACmempunyai273jawatan.

Pada tahun 2009 juga, jakim telah mendapat waran perjawatan bagi Masjid Tuanku MizanZainalAbidin,Putrajayasebanyak35jawatan, waran perjawatan bagi penubuhan Pejabat atase agama di Kaherah sebanyak dua jawatan dan waran perjawatan bagi penyusunan semula darul Quran, jakim sebanyak 215 jawatan.

Pada 1 jun 2009, melalui kelulusan agensi pusat dalam penjenamaan semula jakim, sebanyak 921 perjawatan telah diperuntukkan kepada jakim, menjadikan keseluruhan jawatannya berjumlah 3,689.

MajLIS BerSaMa jaBaTan

jakim telah menubuhkan Majlis Bersama jabatan (MBj) berdasarkan peruntukan di dalam Pekeliling Perkhidmatan Bil. 2 Tahun 1992. MBj jakim terdiri daripada 32 orang ahli iaitu 12 orang bagi pihak pegawai yang dilantik oleh Ketua Pengarah jakim dan 20 orang ahli yang dipilih oleh Kesatuan Pekerja atau Persatuan Kakitangan yang mewakili pegawai/kakitangan jakim atau pekerja-pekerja itu sendiri. antara isu yang sering diperbincangkan adalah pewujudan kumpulan pakar dalam perkhidmatan agama, urusan kenaikan pangkatkumpulanpengurusan&profesionaldan kumpulan sokongan Skim Perkhidmatan Hal ehwal Islam dan lain-lain.

3

tahun Bilangan

1999 664

2000 680

2001 722

2002 728

2003 725

2004 717

2005 1,159

2006 1,158

2007 1,158

2008 1,253

sehingga mei 2009 1,258

jadual 3: Perjawatan jakim Tahun 1999-2009.

2


KUMPULANMeNINgKATMUTUKeRJA

jakim telah melaksanakan projek Kumpulan Meningkat Mutu Kerja (KMK) sepertimana saranan Pekeliling Kemajuan Pentadbiran awam Bilangan 7 Tahun 1991 (Panduan Mengenai Kumpulan Meningkat Mutu Kerja). Tujuan pelaksanaan projek ini adalah untuk meningkatkan kualiti pentadbiran di jakim. KMK dilaksanakan untuk menyelesaikan masalah di tempat kerja dengan sokongan pihak pengurusan.

Pencapaian cemerlang KMK jakim ialah apabila kumpulan PenQ jakim mendapat tempat ketiga dalam Konvensyen Kumpulan Meningkat Mutu Kerja Peringkat wilayah Persekutuan Bagi Sektor awam Tahun 2007.

1 2

3

1-3. Antara persembahan KMK bahagian-bahagian Jakim 2008.


Konvensyen yang telah diadakan selama dua hari pada 25 dan 26 Jun 2007 itu dianjurkan oleh Kementerian Wilayah Persekutuan dan telah dirasmikan oleh YB Datuk Wira Abu Seman bin Hj. Yusop, Timbalan Menteri Wilayah Persekutuan.

Kumpulan PenQ Jakim yang telah menyertai konvensyen ini buat tahun kedua, telah menggunakan segala kepakaran dan pengalaman yang ditimba pada konvensyen yang sama pada tahun sebelumnya. Tajuk projek yang dipilih ialah “Memantapkan Pengurusan Rekod Pegawai Hal Ehwal Islam (PHEI)”. Hasilnya, Jakim telah membangunkan Sistem e-HRJAKIM bagi mengatasi dan menyelesaikan masalah dengan perjawatan PHEI berkaitan dengan pusingan kerja, pertukaran, kenaikan pangkat, kursus dan lain-lain lagi.

4. Kumpulan PenQ Jakim 2006.5. Kumpulan PenQ Jakim 2007.4

5


PEngIKTIRAfAn

Jakim telah mendapat pengiktirafan MS ISO 9001:2000 bagi Darul Quran. Sejarah Pensijilan MSI ISO 9001:2000 Darul Quran bermula pada tahun 1997 apabila Jabatan Perdana Menteri telah meminta Jakim sebagai salah sebuah agensi di bawahnya untuk melaksanakan MS ISO di Jakim.

Buat permulaan, Jakim telah melaksanakan MS ISO di Darul Quran dan proses dokumentasi serta audit pengurusan telah berlangsung sehingga sijil MS ISO berjaya diperoleh pada 11 november 2002. Pada tahun 2005, Jakim telah menyemak semula prosedur pengurusan di Darul Quran untuk pensijilan semula MS ISO. Hasilnya, Jakim telah berjaya dianugerahkan sijil MS ISO pada 28 Julai 2008.

1

3

2


1. Majlis Penyerahan Sijil MS ISO 9001:2000 kepada Darul Quran Jakim pada 28 Julai 2008.

2. Penerima Anugerah Perkhidmatan Cemerlang Jabatan Perdana Menteri 2008.

3. Majlis Pelancaran Ke Arah Pensijilan MS ISO 9001:2000 Darul Quran Jakim pada 14 Disember 2007.


1


1. Pegawai-pegawai kanan Jakim semasa Mesyuarat Sasaran Kerja Utama (SKU) Jakim pada 16-18 Januari 2008, di The Legend Resort,Cherating, Pahang.


Dalam meningkatkan prestasi pegawai dan kakitangan, Jakim turut melaksanakan beberapa strategi, antaranya ialah:

1. Menggalakkan usaha-usaha peningkatan prestasi pegawai melalui penerapan dan amalan nilai-nilai murni serta peningkatan pengetahuan atau kemahiran secara berterusan;

2. Mengadakan penilaian ke atas prestasi semua pegawai dan kakitangan melalui Sasaran Kerja Tahunan;

3. Meningkatkan kesedaran melalui program wacana minda, Penerapan nilai-nilai Islam, dan lain-lain; dan

4. Memberikan pengiktirafan kepada pegawai dan kakitangan yang menunjukkan prestasi cemerlang melalui anugerah perkhidmatan cemerlang.

1

2

3


PElAn PERAncAngAn lATIHAn

Jakim sentiasa berusaha memainkan peranan untuk memperluaskan peluang latihan jangka pendek dan jangka panjang kepada semua pegawai dan kakitangan Perkhidmatan Hal Ehwal Islam seluruh negara.

Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 6 Tahun 2005 dan Surat Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 2 Tahun 2005 telah menetapkan supaya semua agensi kerajaan membangunkan pelan latihan yang merangkumi struktur dan program-program latihan yang lebih sistematik dan komprehensif. Ia dijadikan sebagai garis panduan untuk memastikan supaya anggota perkhidmatan awam dilengkapi dengan latihan berasaskan kompetensi dan pembelajaran berterusan.

Selaras dengan pekeliling dan surat pekeliling tersebut, Jakim telah merangka Pelan latihan Perkhidmatan Hal Ehwal Islam, dengan mengklasifikasikan kepada lima peringkat, iaitu prapenempatan, peringkat asas (pembangunan diri), peringkat pertengahan (peringkat kompetensi), peringkat lanjutan (pengukuhan kompetensi) dan peringkat peralihan.

Pelan latihan yang dibangunkan meliputi bidang-bidang pengurusan hal ehwal Islam (functional) dan pengurusan umum (generic) selaras dengan keperluan sebagai seorang pegawai perkhidmatan awam.

4

5

1-2. Majlis Perhimpunan Bulanan Jakim diadakan sebulan sekali.

3. Pegawai-pegawai Jakim sentiasa didedahkan dengan pelbagai kursus bagi meningkatkan pengetahuan dan kemahiran.

4. Wacana Minda bersama Prof. Dr. Wahbah al-Zuhaily di ILIM pada 31 Disember 2008.

5. Salah satu sesi perbincangan berkaitan Pelan Perancangan Latihan Jakim.


1 2

3

4

1-2. Berita pegawai Jakim melanjutkan pelajaran3-4. Antara Pegawai Jakim yang memperoleh Ijazah

Sarjana dan Doktor Falsafah. 5. Bengkel semakan Penyeliaan Standard Kualiti

Penaziran. 6. Sekumpulan pegawai baru dalam satu kursus yang

diadakan.

PElAn PEMBAngunAn KEPAKARAn

Setelah menjangkau usia melebihi 40 tahun, Jakim berusaha ke arah memantapkan lagi Perkhidmatan Hal Ehwal Islam dengan mewujudkan tenaga pakar di kalangan Pegawai Hal Ehwal Islam. Beberapa bidang telah dikenal pasti iaitu:i) fatwa;ii) Syariah dan Perundangan;iii) Pengurusan Halal;iv) Muamalat;v) Akidah dan Perbandingan Agama;vi) falak;vii) Imam dan Qiraat;vii) Dakwah dan Kepimpinan;viii) Aliran Pemikiran Islam; danix) Kaunseling dan Kekeluargaan Islam.

Atas asas tersebut, Jakim telah merancang dan berusaha untuk melahirkan lebih ramai tenaga pakar dengan menggalakkan Pegawai Hal Ehwal Islam melanjutkan pelajaran ke peringkat sarjana dan doktor falsafah di institusi-institusi pengajian tinggi dalam dan luar negara. Di samping itu, usaha ke arah itu diperhebatkan lagi melalui program-program cross-culture leadership, attachment, menggalakkan pembangunan dan penyelidikan dan penulisan jurnal.


STRATEgI lATIHAn BAgI PERKHIDMATAn HAl EHWAl ISlAM

Pada dasarnya, aspek pembangunan kerjaya warga kerja dalam Perkhidmatan Hal Ehwal Islam peringkat persekutuan adalah sama dengan perkhidmatan-perkhidmatan lain, iaitu tertakluk kepada program latihan yang disediakan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia. Di Jakim, perancangan pembagunan sumber manusia bagi Perkhidmatan Hal Ehwal Islam

diberi perhatian khusus mulai tahun 1997 dengan wujud Bahagian latihan dan Institut latihan Islam Malaysia (IlIM).Melalui Bahagian latihan, Jakim telah menyediakan perancangan, penyelidikan dan menganalisis keperluan latihan Perkhidmatan Hal Ehwal Islam supaya organisasi dan individu mampu berfungsi dengan berkesan. fungsi ini semakin penting berikutan wujudnya Pekeliling

5

6


1

3

5

2

4

1-6. Kursus di Muslim College, London salah satu kumpulan peserta yang mengikutinya.

36-41 Kursus di Muslim College, London salah satu kumpulan peserta mengikutinya.


Perkhidmatan Bilangan 6 tahun 2005 mengenai Dasar latihan Sumber Manusia Sektor Awam yang telah menetapkan objektifnya untuk dilaksanakan oleh setiap organisasi sektor awam iaitu :i) menyediakan anggota yang berkelayakan,

berkebolehan dan berkompetensi;ii) mencapai hasil kerja yang berkualiti/

bermutu tinggi;iii) meningkatkan kompetensi dan produktiviti;iv) membentuk nilai-nilai murni dan sikap-

sikap positif;v) mewujudkan nilai cipta dan nilai tambah di

dalam sektor awam; dan vi) menyediakan hala tuju kemajuan kerjaya.

1989 1990 1991 1992 1993 1994 2002 2003 2005 2006 2007 2008

series 1 13 13 18 17 15 14 15 15 15 17 17 15

20

15

10

5

0

bil

an

ga

n p

es

er

ta

Carta 5: Kursus Khas Pegawai Hal Ehwal Islam di Muslim College, London.

6


2002 2003 2005 2006 2007 2008

series 1 6 7 6 7 12 14

16

14

12

10

8

6

4

2

0

bil

an

ga

n p

es

er

ta

Carta 6: Kursus Pengurusan Fatwa di Mesir.

phd master dip. lanJutan

lulus 5 47 44

sedang 3 19 0

lantikan 0 38 0

50

40

30

20

10

0

Jum

lah

Carta 7: Kursus Lepasan Ijazah; PhD, Sarjana dan Diploma Lanjutan tahun 2008.

1

1-6. Sebahagian Pegawai Hal Ehwal Islam yang mengikuti kursus di Darul-Ifta, Mesir.


2

3

4

65


1 2

3 4

1-7. Sekumpulan Pegawai Hal Ehwal Islam yang mengikuti kursus di Muslim College, London pada tahun 1992. Antara aktiviti kursus ialah kuliah dan lawatan sambil belajar ke sekolah agama yang dikendalikan oleh Yusuf Islam, rumah ibadat Yahudi dan pusat kebajikan penagih dadah.


5

6 7



Jakim telah memberi tanggungjawab kepada Bahagian latihan menjadi urus setia mengurus penyertaan penjawat Perkhidmatan Hal Ehwal Islam untuk mendapatkan hadiah latihan dan mengikuti kursus jangka sederhana atau jangka panjang yang dianjurkan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia sama ada di dalam atau luar negara.

Sebagai langkah menjamin cerapan perkongsian falsafah, nilai dan budaya Organisasi, Jakim telah melaksanakan kursus asas sebagai sesi orientasi kepada semua penjawat Perkhidmatan Hal Ehwal Islam yang baru dilantik.

KURSUS TEMPOH

Kursus Asas Perkhidmatan Hal Ehwal Islam 10 hari

Kursus Induksi umum 22 hari

Kursus Kenegaraan 5 hari

Mulai tahun 2007, Jakim melalui Bahagian latihan telah mewujudkan Pusat Penilaian Jabatan (PPJ) bagi melaksanakan proses pra pemilihan pelantikan kumpulan pengurusan dan profesional seperti yang dilaksanakan kepada Perkhidmatan Tadbir dan Diplomatik (PTD).

1

2

1-3. Kursus Induksi Pegawai Hal Ehwal Islam pada 3-17 November 1982 di UKM Bangi.


3


1 2

3


4 5

6

1-6. Sebahagian aktiviti kursus Pegawai Hal Ehwal Islam lantikan 1981-1982 di Pusat Pupuk Semangat, Kemaman, Terengganu pada 27 November

4 Disember 1982.


1 2

3 4

56


7

8 9

10 111-11. Sebahagian aktiviti Kursus Kumpulan Sokongan dan

Pengurusan Profesional Pegawai Hal Ehwal Islam.



1

4

2

3 1-4. Aktiviti yang diadakan dapat memupuk semangat kerjasama antara satu sama lain.


2007 2008

lelaki 250 187

perempuan 212 135

300

250

200

150

100

50

0

ca

lon

Carta 8: Calon Program Pusat Penilaian Jakim 2007 dan 2008.

5

6

5. Puan Hajjah Pauzayah binti Haron, semasa menjawat jawatan Pengarah Latihan.

6. Dato’ Hj. Wan Mohamad sedang menyampaikan ucapan kepada peserta kursus Perkhidmatan Hal Ehwal Islam.


Bahagian Latihan Jakim juga bertangungjawab merancang dan menyediakan modul latihan untuk dilaksanakan oleh pusat-pusat latihan Jakim seperti Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM), Bangi Selangor, Pusat Latihan Islam Kundasang, Sabah, Pusat Latihan Sarawak dan Pusat Latihan Islam Lahad Datu, Sabah

Melalui Bahagian Latihan, Jakim juga turut menyediakan kurikulum dan mengurus permohonan pengiktirafan pengajian bagi pusat pengajian akademik jabatan iaitu Darul Qur’an, Kuala Kubu Baru, Selangor, Institut Kemahiran Islam Malaysia, Sarawak, Pusat Latihan Dakwah Keningau, Sabah dan Pusat Latihan Dakwah, Kudat, Sabah.


Bagi memastikan sistem latihan mempunyai jaminan kualiti, pada tahun 2008, Jakim telah membangunkan Standard Kualiti Pengurusan Pusat Latihan dan Standard Kualiti Pengurusan Pusat Akademik. Standard kualiti ini dijadikan sebagai garis panduan dalam menentukan piawai penilaian keberkesanan program latihan dan pengajian akademik Jakim, di samping memastikan kefungsian pusat berkenaan seiring dengan falsafah, budaya dan nilai Jabatan.

Sejak tahun 2000, Bahagian Latihan telah diberi tanggungjawab untuk meningkatkan kewibawaan pegawai Jakim dengan tidak mencicirkan kebajikan perkhidmatan pegawai dan kakitangan hal ehwal Islam yang ditempatkan di luar ibu pejabat. Sehingga Januari 2009, Jakim mempunyai 1429 jawatan kader yang terdiri daripada Pegawai, Penolong dan Pembantu Hal Ehwal Islam di kementerian dan agensi kerajaan. Antara program yang diadakan ialah mengadakan pertemuan melalui mesyuarat dwi tahunan dengan agensi-agensi berkenaan dan halaqah pertemuan dengan penjawat mengikut kumpulan perkhidmatan, di samping mengadakan lawatan berkala mengikut keperluan perkhidmatan.


PUSAT LATIHAN JAKIM DAN PROGRAM LATIHAN

Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM)

Sejarah Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) bermula pada 1 Januari 1997, apabila Jakim dinaikkan taraf menjadi sebuah jabatan di bawah Jabatan Perdana Menteri. Sebelum kewujudan ILIM, fungsi latihan dilaksanakan oleh Institut Dakwah dan Latihan Islam (INDAH). Penyusunan semula organisasi Jakim telah menjadikan fungsi INDAH distrukturkan kepada tiga bahagian iaitu Bahagian Dakwah, Latihan dan ILIM. Asas penubuhan ILIM adalah bagi memenuhi aspirasi dan cita-cita umat Islam di Malaysia yang ingin melihat kewujudan sebuah institusi latihan Islam yang bertanggungjawab melaksanakan latihan di negara ini.ILIM mula beroperasi di Bandar Baru Bangi mulai Julai 1999. Pada ketika itu ILIM hanya memiliki keperluan paling asas sebagai sebuah institusi latihan, iaitu sebuah blok pentadbiran, sebuah blok akademik, satu blok asrama lelaki, satu blok asrama wanita, surau dan dewan makan. Pada peringkat awalnya, dua pusat pengajian telah ditubuhkan, iaitu Pusat Pengajian Pengurusan Hal Ehwal Islam dan Pusat Pengajian Undang-undang dan Mahkamah Syariah.

2

1. Kompleks ILIM di Seksyen 12, Bandar Baru Bangi pada tahun 2006.

1


Pelaksanaan Program di ILIM

Sejak awal penubuhannya, ILIM telah memainkan peranan penting dalam menyediakan kursus dan seminar kepada pegawai-pegawai Perkhidmatan Hal Ehwal Islam yang bertugas di Jakim, Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri, Jabatan Mufti, Mahkamah Syariah, Kor Agama Angkatan Tentera (KAGAT) serta pelbagai agensi agama persekutuan dan negeri yang lain. Seiring dengan perkembangan semasa dan matlamat untuk berdiri megah di persada antarabangsa, ILIM mula mengorak langkah menawarkan kursus-kursus kepada para peserta dari negara serantau seperti Indonesia, Brunei, Singapura serta negara minoriti umat Islam. Selain itu

ILIM turut membuka ruang kepada pegawai perkhidmatan awam dari jabatan kerajaan yang berminat dengan kursus-kursus yang ditawarkan.

1

2


Program Latihan ILIM

Program Latihan di ILIM berbentuk kursus jangka pendek, iaitu antara tiga hingga empat hari. Sehingga 2007, ILIM telah berjaya melaksanakan 359 kursus yang melibatkan sejumlah 15,617 orang peserta. Kursus-kursus ini dilaksanakan oleh Pusat Pengajian Pengurusan Hal Ehwal Islam dan Pusat Pengajian Undang-Undang dan Mahkamah Syariah. Pusat Pengajian Pengurusan Hal Ehwal Islam menawarkan kursus berdasarkan tiga modul utama, iaitu Pengurusan Organisasi Islam, Pengurusan Hal Ehwal Pejabat dan Pengurusan Hal Ehwal Islam. Pusat Pengajian Undang-undang dan Mahkamah Syariah pula menawarkan kursus-kursus berdasarkan tiga modul utama, iaitu Pengurusan Pentadbiran Organisasi dan Kewangan, Penguatkuasaan, Penyiasatan dan Pendakwaan serta Syariah dan Kehakiman.

3

4

1-4 Sebahagian peserta yang mengikuti pelbagai kursus anjuran ILIM.


1

2


Jadual 4: Jumlah kursus dan peserta ilim tahun 1999 hingga 2007 di bawah pusat pengajian pengurusan hal ehwal islam dan pusat pengajian undang-undang dan mahkamah syariah.

4 1,2-4. Sebahagian pegawai Jakim yang mengikuti kursus yang diadakan di ILIM.

3. YB Dato’ Noh Omar ketika menjawat Setiausaha Parlimen di JPM dalam satu majlis di ILIM.

BIL TAHUN JUMLAH KURSUS JUMLAH PESERTA

1 1999 7 194

2 2000 21 830

3 2001 32 964

4 2002 36 987

5 2003 30 850

6 2004 31 1,052

7 2005 38 1,423

8 2006 71 3,303

9 2007 93 6,014

JUMLAH 359 15.617


3


Bermula tahun 2008, pusat-pusat pengajian ILIM telah bertambah kepada tujuh buah pusat dan satu unit, iaitu :(i) Pusat Pengurusan dan Undang-undang

Islam;(ii) Pusat Pengajian Sains Dakwah;(iii) Pusat Al-Quran dan Ilmu Teras;(iv) Pusat Ekonomi dan Kewangan Islam;(v) Pusat Pembangunan Keluarga Islam;(vi) Pusat Bahasa;(vii) Pusat Teknologi Maklumat ; dan(viii) Unit Penyelidikan.

Selaras dengan pertambahan pusat-pusat pengajian ini, program-program latihan ILIM disusun semula agar lebih sistematik dan terfokus. Hasilnya pada tahun 2008, ILIM telah berjaya melaksanakan 134 kursus yang melibatkan 7,233 peserta. Peranan yang dimainkan oleh ILIM pada hari ini adalah selaras dengan Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 6 Tahun 2005 – Dasar Latihan Sumber Manusia Sektor Awam,

Muhadharah ILIM

Selain daripada kursus, ILIM turut memperkenalkan program berbentuk intellectual discourse dengan memakai jenama Muhadharah ILIM. Program ini menjadi serampang dua mata kerana di samping menjadi medan percambahan ilmu, ia juga bertujuan mempromosikan ILIM kepada agensi-agensi kerajaan dan swasta yang lain.

1

2


3 4

5 6

1. Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi ketika menjadi Menteri di Jabatan Perdana Menteri, semasa program Muhadharah di ILIM pada tahun 2008.

2. & 6. Sekitar program Muhadharah ILIM.


1

2


3

4

1 & 2. Kolokium Bina Insan dan Pemantapan Sahsiah Pegawai Tertinggi Agama Persekutuan dan Negeri pada 8-10 Ogos 2008 di ILIM.

3 & 4. Tan Sri Mohd Sidek Hassan, Ketua Setiausaha Negara hadir menyampaikan ucaptama. Turut hadir ialah Tan Sri Abd Hamid Othman dan Dato’ Dr. Mohd Yusof Othman.

ILIM Sebagai Tuan Rumah Program Jakim

Selain daripada kursus-kursus anjuran sendiri, ILIM turut menjadi lokasi pilihan bagi program-program Jakim. Antara program utama yang pernah melakar sejarah di ILIM ialah Mesyuarat Pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari Peringkat Kebangsaan, Kolokium Bina Insan dan Pemantapan Sahsiah Pegawai Tertinggi Agama Persekutuan dan Negeri (Pendekatan Islam Hadhari), Hari Keluarga dan Sukan Agensi-Agensi di Bawah Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Executive Talk bersama Prof. Dr. Wahbah al-Zuhaily dan Konvensyen Perkhidmatan Hal Ehwal Islam Peringkat Kebangsaan.


1

2

4

3

1-4. Selain menjalankan kursus, ILIM juga dijadikan tempat aktiviti lain yang dapat merapatkan hubungan silaturrahim seperti hari keluarga dan sebagainya.


5

7

8 5-8. Sekitar program Wacana Minda bersama Prof Dr. Wahbah Al-Zuhaily di ILIM pada 31

Disember 2008.

6


2


1

3

1-4. Sebahagian pemandangan dalam auditorium yang menjadi lokasi utama aktiviti penting di ILIM.


4


2

3

1-3. Kursus Falak.4-5. Kompleks ILIM.

Modul Latihan

Sesuai dengan pewujudan pusat pengajian yang baru, ILIM dengan kerjasama Bahagian Latihan Jakim sentiasa menyemak dan mengemaskini modul-modul latihan sedia ada. Tujuannya adalah untuk memastikan bahawa modul-modul tersebut dapat memenuhi keperluan semasa dan terkini. ILIM juga sentiasa gigih berusaha untuk membina kepakaran dalaman dengan menambah baik kaedah pengajaran dan pembelajaran melalui aktiviti simulasi atau amali. Sehubungan itu, ILIM turut menyediakan peralatan-peralatan yang diperlukan untuk tujuan tersebut seperti teodolit, teleskop dan sebagainya untuk Kursus Falak dan kemudahan bilik khas untuk aktiviti Kursus Bina Insan.

1


Kemajuan Fizikal ILIM

Pada tahun 2006 bermula pembangunan ILIM Fasa Kedua yang melibatkan pembinaan pintu gerbang, sebuah blok akademik yang menempatkan bilik kuliah dan dua buah auditorium, sebuah blok asrama wanita, sebuah blok asrama lelaki, kuarters kakitangan dan kemudahan rekreasi seperti gelanggang sepak takraw dan padang bola sepak. Projek ILIM Fasa Kedua siap sepenuhnya dan diserahkan kepada Jakim.

ILIM Fasa Ketiga akan melibatkan pembinaan sebuah dewan persidangan yang lengkap dengan kemudahan teknologi ICT. Dengan adanya dewan persidangan ini, pelbagai program besar Jakim akan dapat dilaksanakan di ILIM dan ini secara tidak langsung bermakna peranan ILIM juga semakin bertambah pada masa hadapan.

4

5


1 2

34


7 8

9

1-9. Sebahagian pemandangan Kompleks ILIM dan kemudahan yang disediakan.

6


Lembaga Penasihat ILIM

Bagi memastikan ILIM memainkan peranannya dengan lebih berkesan serta berada di atas landasan yang sebenar, Lembaga Penasihat ILIM telah dibentuk dengan dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim. Seramai 14 orang yang terdiri daripada para profesional dalam pelbagai bidang keilmuan dan pegawai kanan kerajaan telah dilantik untuk menasihati ILIM dalam perkara-perkara berkaitan latihan, mengemukakan cadangan aktiviti sokongan dan keperluan infrastruktur yang dapat membantu peranan ILIM sebagai sebuah institusi latihan, memantau program latihan serta memberi cadangan penambahbaikan agar ILIM berupaya berdiri sama tinggi dengan institusi latihan awam yang lain. Ahli Lembaga Penasihat ILIM bersidang dua kali setahun bagi membincangkan perkara-perkara tersebut dan Mesyuarat Lembaga Penasihat Kali Pertama telah diadakan pada 23 Disember 2008.

LEMBAGA PENASIHAT ILIM 2008

Pengerusi : DATO’ WAN MOHAMAD B. DATO’ SHEIKH ABDUL AZIZ Ketua Pengarah Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

Timb. Pengerusi : HAJI OTHMAN B. MUSTAPHA Timbalan Ketua Pengarah (Operasi) Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

Setiausaha : HAJI PAIMUZI B. YAHYA Pengarah Institut Latihan Islam Malaysia

Ahli : MOHD NOOR B. ABD. HAMID Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

: PROF. DATO’ DR. MUHAMAD B. MUDA Timbalan Naib Canselor (Akademik dan Antarabangsa) Universiti Sains Islam Malaysia (USIM)

: DR. MUHAMAD B. HAMZAH Pengarah, Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN)

: PROF. ZAKARIA B. STAPA Dekan Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia

: HAJI MUSTAFAR B. HAJI ALI Timbalan Presiden, Institut Integriti Malaysia

: MEJAR JEN. DATO’ HJ. JAMIL KHIR B. BAHAROM Jabatan Arah , Kor Agama Angkatan Tentera (KAGAT)

: DR. MOHAMAD AKRAM LALDIN Pengarah Eksekutif International Syariah Research Academy for Islamic Finance (ISRA)

: MOHD TAJUDIN B. DON Pengarah Bahagian Pembangunan Modal Insan, Jabatan Perkhidmatan Awam

: HAJJAH NOOR HADINA BT. AHMAD ZABIDI Pengarah Bahagian Latihan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM)

: MEOR HASHIMI B. ABDUL HAMID Penasihat Undang-Undang, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia : HAJJAH PAUZAIYAH BT. HARON Pengarah Bahagian Latihan, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

: MOHAMED B. MURAD Setiausaha Bahagian Sumber Manusia, Jabatan Perdana Menteri


1. Mesyuarat Lembaga Penasihat ILIM.2. Haji Paimuzi Yahya semasa lawatan kerja ke tapak

projek pembinaan ILIM Wilayah Timur di Bukit Keluang, Besut, Terengganu.

1

2


1

4

2

Masa Depan ILIM

Dalam Rancangan Malaysia Kesembilan, ILIM berkembang dengan kewujudan dua cawangan lagi, iaitu ILIM Wilayah Timur di Besut, Terengganu dan ILIM Wilayah Utara. Majlis Pecah Tanah ILIM Wilayah Timur telah disempurnakan oleh mantan Menteri Besar Terengganu, Dato’ Seri Haji Idris Jusoh pada 9 Jun 2007. Pembangunan ILIM Wilayah Timur di atas tapak seluas 26.5135 hektar di Bukit Keluang, Besut siap pada September 2009. Fasa pertama projek ini melibatkan kemudahan infrastruktur bangunan, kemudahan latihan serta kelengkapan alat bantuan mengajar, kemudahan aktiviti riadah, blok pentadbiran, bilik kuliah, dewan serba guna, asrama serta tempat letak kereta. ILIM Wilayah Timur mula beroperasi pada awal tahun 2010.

3

1-4. Sesi taklimat dan promosi ILIM kepada agensi-agensi agama di negeri-negeri Pantai Timur.


5-6. Lawatan ke tapak projek ILIM Wilayah Timur semasa dalam proses pembinaan.5

6

Sebagai langkah permulaan, satu lawatan bagi mempromosikan ILIM kepada agensi-agensi agama di negeri-negeri Pantai Timur telah diadakan di Kelantan, Terengganu dan Pahang pada 31 Januari hingga 3 Februari 2009. Rombongan ILIM diketuai oleh Tuan Haji Paimuzi bin Yahya, Pengarah ILIM sendiri bersama-sama ketua-ketua pusat pengajian dan beberapa orang kakitangan. Tujuan lawatan ini adalah bagi memperkenalkan aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan oleh ILIM dan menjalin kerjasama yang harmoni bersama agensi-agensi agama di negeri berkenaan.


3

1-3. Lawatan ke tapak projek pembinaan ILIM Wilayah Timur.

Bertepatan dengan visi ILIM untuk menjadi peneraju latihan Islam bertaraf dunia, peranan ILIM diperkasakan lagi dengan memperkenalkan kursus-kursus baru peringkat sijil tinggi dan diploma. Sijil Tinggi Pengajian Sains Dakwah, Diploma Pengurusan Islam dan Diploma Pengajian Islam dan Kaunseling dilaksanakan bermula 2010. Untuk itu keupayaan dan kemampuan pegawai dan kakitangan ILIM ditingkatkan lagi dengan dihantar menyertai kursus dan seminar yang berkaitan.

1

2


PUSAT LATIHAN JAKIM DI SARAWAK

Institut Kemahiran Islam Malaysia Sarawak

Penubuhan Institut Kemahiran Islam Malaysia Sarawak (Ikmas) pada tahun 2000 tercetus hasil keputusan Pertemuan Tidak Rasmi Menteri-Menteri Agama Negara Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik Singapura (MABIMS) kali ke-5 pada 3 dan 4 Ogos 1994, di Pulau Langkawi, Kedah. Lanjutan itu, Mesyuarat Jemaah Menteri pada 21 September 1994 telah bersetuju menubuhkan sebuah institusi yang diberi nama Pesantren Asean di Sarawak.

Institusi ini mengalami pelbagai transformasi daripada segi namanya, namun ia dikenali sebagai Institut Kemahiran Islam Malaysia Sarawak (Ikmas) dan diletakkan di bawah pentadbiran Jakim. Ikmas menawarkan program Diploma Pengajian Islam dan Dakwah dan sijil kemahiran. Kedua-dua program ini telah diiktiraf oleh Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) pada 21 April 2003.

4

5

6

4. Kompleks IKMAS yang baru siap dibina.5-6. Kompleks Institut Kemahiran Islam Malaysia

Sarawak (IKMAS) yang terletak di Telaga Air, Kuching, Sarawak.


Tujuan Penubuhan Ikmas

Kumpulan sasar yang mengikuti kursus di Ikmas adalah kumpulan remaja lepasan Sijil Pelajaran Malaysia terutama dari negeri Sarawak dan Sabah, dengan tujuan memperkasakan remaja tentang maklumat hal ehwal Islam dan program bina insan.

senarai nama pengetua ikmas

TUAN HAJI ABDUL KODIR BIN SALLEH (1998 hingga13 Januari 2006)

EN. AZIZAN BIN SHAARI (16 Januari 2006 hingga 31 Oktober 2007)

PUAN ADAWIAH BINTI LIAS (2 November 2007hingga 15 Mei 2008)

EN. HAMDAN BIN JAR’EE (16 Mei 2008 hingga sekarang)

2

1. Majlis Konvokesyen IKMAS ke-3.2. Salah satu aktiviti riadah yang diadakan di IKMAS.

1


Pada 21 Ogos 2004, satu perjanjian persefahaman antara Majlis Amanah Rakyat (MARA) dengan Jakim telah diadakan bagi mengadakan kerjasama program-program kemahiran Giat MARA Ikmas. Pada tahun 2008, Ikmas memulakan Program Berkembar bersama Pusat Latihan Dakwah Keningau. Sehingga 2009, Ikmas telah melahirkan sejumlah 252 orang graduan sejak penubuhannya.

4 5

6 7

4. Konvokesyen Ikmas ke -4.5. Konvokesyen Ikmas ke-5.6. Majlis menandatangani MoU antara Jakim dan MARA

pada 21 Ogos 2004.7. Dato’ Dr. Abdullah bin Md Zin ketika melawat Ikmas.


PUSAT LATIHAN SARAWAK

Pusat Latihan Sarawak (PLS) mula beroperasi di Batu 12, Jalan Kuching-Serian, Sarawak pada tahun 1995 dengan menyewa sebuah bangunan yang menempatkan pejabat pentadbiran, asrama lelaki dan wanita serta dewan kuliah. Selaras dengan pembangunan semasa, PLS berpindah ke Kompleks Jakim di Kampung Telaga Air, Jalan Matang Kuching pada 1 Ogos 1997.

PLS merupakan sebahagian daripada rancangan pembangunan latihan Jakim dalam rangka melahirkan pegawai agama, pendakwah dan imam yang terlatih serta mempunyai tahap profesionalisme yang tinggi untuk memberikan sumbangan yang berkesan terhadap pembangunan ummah dan negara.

1

2

3

1. Bangunan yang disewa sebagai pejabat PLS pada tahun1995.

2&3. Kompleks baru PLS di Kampung Telaga Air.4. Antara peserta kursus di PLS bergambar kenangan.

4


Antara program yang dilaksanakan di PLS ialah Kursus Penerapan Nilai Murni, Kursus Pembangunan Institusi Keluarga, Kursus Kepimpinan Islam, Kursus Kefahaman Islam, Kursus Pengurusan Masjid dan Kursus Latihan Kader Dakwah. Selain itu juga, PLS berfungsi membantu pihak berkuasa agama negeri dalam melaksanakan program kursus dan latihan yang berkaitan, merancang dan melaksanakan program kursus dan latihan kepada kumpulan tenaga manusia yang memerlukan kemahiran dan memberi khidmat perunding kepada pihak berkuasa agama negeri serta institusi swasta ke arah penyelarasan latihan dan kemahiran.

Objektif umum PLS adalah untuk membentuk masyarakat berilmu, beriman dan beramal salih serta maju jaya dan cemerlang dalam apa jua bidang kehidupan, kebendaan dan kerohanian.

Objektif khas PLS adalah untuk mempertingkatkan lagi tahap profesionalisme Perkhidmatan Hal Ehwal Islam di Negeri

Sarawak, membentuk kepimpinan yang berkualiti, berwibawa dan berhemah tinggi, memberi bimbingan dan kefahaman sebenar mengenai Islam sebagai “ad-Din”, dan memantapkan lagi penghayatan nilai-nilai murni di kalangan pegawai dan kakitangan kerajaan, badan berkanun dan swasta.


Kursus yang ditawarkan di PLS ialah seperti yang berikut:

a. Sekolah Pengurusan Organisasi- Kursus Penerapan Nilai Murni- Kursus Pembangunan Institusi Keluarga- Kursus Pengurusan Masjid

b. Sekolah Pembangunan Sahsiah- Kursus Latihan Kader Dakwah- Kursus Kepimpinan Islam

c. Kursus Asas Kepimpinan - Kursus Kefahaman Islam

Senarai Nama Pengetua PLS

1. TUAN HAJI JALIL BIN DAENG PRANGRENG @ SINDRING

(1 September 1997 hingga April 2000)2. USTAz MAT JUSOH BIN SUDIN (16 April 2000 hingga Oktober 2001)3. USTAzAH HAJJAH zAINAB BINTI

OTHMAN (September 2001 hingga 31 Disember

2003)4. TUAN HAJI HAzARUDDIN BIN HJ

BAHARUDIN (September 2004 hingga 15 Mei 2008)5. USTAzAH KARTINI BINTI HAJI AHMAD (16 Mei 2008 hingga 2009)

2 3

4 5


1


1. Penyerahan projek siap PLS fasa II kepada Jakim.

2-4. Sebahagian aktiviti yang dijalankan.5-12. Antara kemudahan yang terdapat di PLS.

Perkembangan Fizikal PLS

Dalam fasa pertama PLS (1997-2004) terdapat 71 buah bilik penginapan untuk peserta, 20 bilik untuk urus setia, lima bilik VIP, tujuh buah dewan kuliah, empat buah bilik sindiket, sebuah dewan ijtimaie, sebuah makmal komputer dan sebuah bilik multimedia.

Setelah fasa kedua siap pada 7 Julai 2005, terdapat 46 buah bilik tambahan untuk peserta, 14 buah bilik urus setia, sembilan

6

7

11

8

10

buah bilik VIP, lima buah Dewan Kuliah, tiga buah bilik sindiket, sebuah dewan serba guna, sebuah perpustakaan dan sebuah bilik untuk gimnisium. Sehingga sekarang PLS mempunyai 117 buah bilik penginapan, 14 buah bilik VIP, 23 bilik urus setia, 12 dewan kuliah yang dapat memuatkan 250 orang peserta kursus secara serentak.

9


1

2 3Kesinambungan dengan penubuhan PLS inipada 13 April 2006 satu Majlis Pecah Tanah PLS cawangan Lawas telah diadakan. Majlis ini telah disempurnakan oleh YAB Pehin Seri Haji Abdul Taib Mahmud, Ketua Menteri Sarawak pada masa itu dengan dihadiri Dato’ Mustafa bin Abdul Rahman yang ketika itu menjawat jawatan Ketua Pengarah Jakim, Haji Sumali bin Amat Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) Jakim, pada masa itu, Pengarah Jakim cawangan Sarawak serta pegawai-pegawai Jakim dan penduduk di sekitar Lawas.


PUSAT LATIHAN JAKIM DI SABAH

Pada hari Isnin, 21 Mei 1984, Kerajaan Negeri Sabah telah menyerahkan tiga buah pusat latihan dakwah di bawah pentadbiran Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS) untuk diurus tadbir oleh Bahagian Hal Ehwal Islam (Baheis), Jabatan Perdana Menteri. Pusat-pusat latihan tersebut ialah Pusat Latihan Dakwah Keningau, Sikuati (Kudat) dan Tongod (atas sebab-sebab tertentu khususnya kesukaran dari segi perhubungan di kawasan pedalaman, PLD Tongod tidak dapat beroperasi). Majlis Penyerahan ini telah dilakukan oleh Tan Sri (Datuk) Abdul Hamid bin Goh, Setiausaha Kerajaan Negeri Sabah pada waktu itu dan Tan Sri Hashim bin Aman, Ketua Setiausaha Negara bagi pihak Kerajaan Persekutuan.

tahun 1999, Kerajaan Negeri Sabah telah menganugerahkan sebidang tanah seluas 60 ekar di Silabukan, Lahad Datu. Pemberian ini adalah bertujuan untuk menubuhkan sebuah pusat latihan yang dapat memberi latihan kepimpinan dan kefahaman Islam bagi zon Pantai Timur Negeri Sabah. Projek pembinaan kompleks ini dimulakan pada bulan Ogos 1999 dengan kos RM16.878 juta. Kompleks Pusat Latihan Islam Lahad Datu yang baru, siap dibina pada bulan Ogos 2008 dan beroperasi pada tahun 2009.

Majlis turut disaksikan oleh YAB Datuk Musa bin Hitam, Timbalan Perdana Menteri Malaysia, manakala YAB Datuk Haris bin Salleh selaku Ketua Menteri Sabah ketika itu mewakili Kerajaan Negeri Sabah. Majlis diadakan di Jabatan Perdana Menteri, Jalan Dato’ Onn, Kuala Lumpur.

Kemudian, pada tahun 1987, MUIS telah menyerahkan sebuah lagi kompleks pusat latihan kepada Baheis iaitu Pusat Latihan Kundasang. Seterusnya pada

4 5

6

1-3. Sekitar Majlis Pecah Tanah Pusat Latihan Sarawak Lawas yang disempurnakan oleh YAB Sri

Haji Abdul Taib Mahmud, Ketua Menteri Sarawak pada 13 April 2006.

4. Pusat Latihan Dakwah Keningau ketika dahulu.5-6. Pusat Latihan Dakwah Keningau sekarang.

PUSAT LATIHAN DAKWAH KENINGAU

Pusat Latihan Dakwah (PLD) Keningau telah dibangunkan pada bulan Oktober 1979. Semasa mula beroperasi, dikendalikan oleh Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS). Pada era kerajaan Parti Berjaya menerajui pemerintahan negeri Sabah terdapat ramai penduduk Sabah yang telah memeluk agama Islam tetapi tiada usaha susulan untuk memberi bimbingan dan tunjuk ajar. Oleh itu tujuan utama pusat ini dibangunkan adalah untuk memberi bimbingan agama kepada golongan tersebut. Fungsi ini diteruskan oleh Jakim apabila pusat latihan ini diserahkan kepada Kerajaan Persekutuan.

Sehingga kini, jumlah peserta yang berjaya dilatih di pusat ini melebihi 4,000 orang. Lantaran peranannya yang sangat penting itu, PLD Keningau terkenal di seluruh Sabah. PLD Keningau telah melangkah setapak ke hadapan untuk menaik taraf pengajian ke peringkat lebih tinggi setanding dengan keperluan semasa, iaitu melaksanakan kursus peringkat pra diploma. Keluaran PLD Keningau pada masa hadapan akan terus diterima masuk menyambung pengajian Diploma Pengajian Islam di Ikmas dan yang seumpama dengannya.


Program Kursus Pengajian Persijilan

Pada awalnya, PLD Keningau dibina untuk memberikan pendidikan agama Islam secara intensif selama enam bulan dan memberi kefahaman kepada saudara-saudara baru berkenaan cara hidup Islam. Paradigma pendidikan pusat ini berubah pada tahun 1993 iaitu tempoh enam bulan ditingkatkan kepada satu tahun untuk Kursus Asas (di Kudat) dan tiga tahun untuk Kursus Tafaqquh (Lanjutan). Oleh kerana beberapa faktor, maka kursus tiga tahun telah disingkatkan kepada dua tahun setengah, dan Sijil Pengajian Taffaqquh ini digantikan kepada Sijil Pengajian Islam dan Dakwah. Selanjutnya kursus Pengajian Program Persijilan Islam dan Dakwah ini disingkatkan kepada dua tahun sahaja (empat semester).

Program Kursus Sijil Pengajian Islam dan Dakwah

KURSUS PUSAT LATIHAN• BahasaArab• BahasaInggeris• AsasTeknologiMaklumat• TilawahAl-Quran• Hafazan• Tajwid• PengurusanKeusahawanan• PengurusanHalEhwalIslam• Ko-Kurikulum

KURSUS TERAS PENGAJIAN ISLAM• Aqidah• Tasawwur• UsulFiqh• FiqhIbadat&Munakahat• Tafsir/Hadis/UlumHadis• SirahNabawiah• UlumQuran

KURSUS TERAS PENGAJIAN DAKWAH• PengantarDakwahIslamiah• MetodologiDakwah• KomunikasiDakwah• PsikologiDakwah• EtnikBudaya• PerbandinganAgama• AmaliDakwah

KURSUS ELEKTIF KEMAHIRAN• KemahiranFabrik(Jahitan)• KemahiranPemprosesanMakanan• KemahiranMembuatPerabot• KemahiranBinaanBangunan

Sejak tahun 1979 hingga 2007, PLD Keningau telah berjaya melatih seramai 5,180 orang pelatih yang telah mengikuti Pengajian Asas Kefahaman Islam dan Sijil Lanjutan Pengajian Islam&Dakwah.

1

2

3

4

1

2

3

4

1-2. Sesi pengajian di dalam kelas.3. Hj. Paimuzi Yahya, semasa menjadi Pengarah Jakim

Sabah menyampaikan sijil kepada pelatih yang tamat pengajian.

4. Majlis baca ikrar pelatih baru.


Pusat Latihan Dakwah Kudat

Pusat Latihan Dakwah Kudat atau lebih dikenali dengan Pusat Latihan Dakwah Sikuati Kudat dibina pada tahun 1979 oleh Kerajaan Negeri Sabah yang pada waktu itu Ketua Menteri Sabah adalah YAB Datuk Haris Salleh. Pusat Latihan Dakwah (PLD) Kudat diletakkan di bawah pentadbiran Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS) sehingga tahun 1984. Asas kewujudan PLD Kudat pada awalnya adalah bagi memberi pendidikan asas agama Islam khususnya kepada saudara baru yang baru memeluk agama Islam di negeri Sabah.

Pusat ini terletak di atas tapak seluas 50 ekar di KM 22, Jalan Sikuati – Kudat. Pentadbirannya pada peringkat awal diuruskan oleh MUIS, pada tahun 1984 PLD Kudat telah diserahkan kepada Baheis, Jabatan Perdana Menteri. PLD Kudat telah dibina semula oleh Kerajaan Persekutuan pada tahun 1999 dan siap sepenuhnya serta digunakan pada tahun 2002 dengan peruntukan sebanyak RM 8.72 juta. Bangunan yang baru ini telah dirasmikan oleh YAB Datuk Musa Hj. Aman, Ketua Menteri Sabah pada 14 Mei 2004 bersamaan 24 Rabiulawwal 1425.

Pelaksanaan Program Kursus

Dalam tahun 1981 hingga 1988, PLD Kudat menawarkan Kursus Asas dan Lanjutan Kefahaman Islam secara serentak. Pada tahun 1989 hingga 1991 tempoh kursus ini telah diubah kepada dua sesi selama enam bulan, iaitu sesi pertama bermula pada bulan Januari hingga Jun dan sesi kedua bermula pada Julai hingga Disember. Pengambilan pelatih pada ketika itu dibuka kepada pelatih wanita sahaja. Pada tahun 1992 kursus tersebut telah dilanjutkan kepada satu tahun dengan mengambil kira bahawa masa enam bulan tidak mencukupi untuk memberi pendidikan asas kepada pelatih-pelatih khususnya kepada saudara baru. Pengambilan pelatih pada masa ini dibuka kepada pelatih lelaki dan wanita dengan kapasiti 100 orang lelaki dan 100 orang perempuan.

Pada tahun 1997 PLD Kudat hanya menawarkan kursus kepada pelatih perempuan sahaja disebabkan masalah penginapan yang terhad setelah mengalami kebakaran yang memusnahkan blok asrama dan rumah kakitangan. Urusan pengambilan pelatih lelaki pada ketika itu telah diserahkan kepada PLD Keningau.

5

6

5. Datuk Musa Haji Aman menerima cenderahati daripada YB Dato’ Dr. Abdullah Md. Zin di Majlis Perasmian PLD Kudat pada 14 Mei 2004.

6. Pelatih PLD Kudat yang tamat pengajian bergambar kenangan bersama Ketua Pengarah Jakim semasa Majlis Konvokesyen yang ke-12.


Kini PLD Kudat berfungsi mengendalikan Kursus Pengajian Islam dan Dakwah selama setahun pengajian dengan pengambilan seramai 200 orang pelatih di kalangan saudara-saudara baru dan masyarakat Islam Sabah.

Syarat-syarat kemasukan ke pusat ini ialah warganegara Malaysia, berumur antara 17 hingga 25 tahun dan masih bujang, boleh menulis dan membaca bahasa Malaysia dan lulus temu duga yang diadakan dan dikehendaki mengikuti pemeriksaan kesihatan.

Program Kursus

Pusat Latihan Dakwah Kudat menawarkan Kursus Asas Kefahaman Islam selama setahun. Kurikulum digubal oleh Bahagian LatihanJakimmeliputisubjek-subjekfiqh,al-Quran,tafsiral-Quran,hadith,akhlak,tauhid,sirah/sejarah,ilmudakwahdanjawi.Aktivitiko-kurikulum yang dilaksanakan di pusat ini adalah seperti kelas ekonomi rumah tangga, kelas komputer, program budaya hidup Islam, program sambutan hari kebesaran Islam, majlis perwakilan pelajar (MPP), khemah ibadah, mesra desa (dakwah bil hal), kelab kesenian Islam dan sukan.

Kursus Berkala

Pusat Latihan Dakwah Kudat juga menawarkan kursus-kursus singkat secara berkala sepanjang tahun iaitu kursus kemantapan akidah sebanyak enam kali setahun dan kursus penerapan nilai-nilai murni sebanyak enam kali setahun. Peserta terdiri daripada masyarakat setempat, muslim dan saudara baru.

Sejak tahun 1999 hingga 2006, Pusat Latihan Dakwah Kudat telah berjaya melatih seramai 1,726 orang pelatih yang telah mengikuti Kursus Asas Pengajian Islam dan Sijil Asas Pengajian dan Dakwah mulai tahun 2007 hingga 2008.

1

2

3

4

5

7

6

1. Dato’ Haji Wan Mohamad menyampaikan sijil kepada pelatih dalam majlis konvokesyen PLD Kudat.

2. Para pelatih sedang menduduki peperiksaan3. Blok pentadbiran asal PLD Kudat.4. Persekitaran PLD Kudat dilihat dari udara.5-6. Sebahagian bangunan PLD Kudat.7. Mengetam padi bersama penduduk desa.


Pusat Latihan Islam Kundasang

Pusat Latihan Islam (PLI) Kundasang telah dibina oleh Kerajaan Negeri Sabah dan ditadbir oleh MUIS pada tahun 1984 dengan tujuan asalnya untuk dijadikan pusat pemulihan dadah. Namun hasrat tersebut tidak dapat dilaksanakan atas sebab-sebab yang tidak dapat dielakkan. Pada tahun 1987, MUIS telah menyerahkan kompleks ini kepada Baheis dengan tujuan digunakan sebagai Pusat Latihan Islam.

Pada tahun 1992, melalui peruntukan sebanyak RM700,000.00 daripada bantuan Jabatan Pembangunan Persekutuan Sabah (JPPS) dan Unit Perancangan Ekonomi (UPE), kompleks tersebut telah dibaikpulih dan dibina semula. Pada tahun 2001, kompleks ini telah dilanda ribut dan mengakibatkan kerosakan yang teruk. Jakim telah mengambil keputusan untuk membina semula kompleks tersebut dengan kos RM 15 juta serta penambahan beberapa bangunan baru seperti dewan makan, rumah tamu dan penginapan peserta yang lebih selesa. Projek ini siap dibina pada September 2006 dan beroperasi sepenuhnya pada tahun 2007.

7

8

10

7. TYT Tun Datuk Seri Panglima Haji Ahmad Shah bin Abdullah, Yang di-Pertua Negeri Sabah menurunkan tandatangan di Majlis Perasmian PLI Kundasang pada 22 Februari 2009.

8&9. PLI Kundasang suatu ketika dahulu.10. Pintu masuk PLI Kundasang kini.

9


Pelaksanaan Program

Pusat Latihan Kundasang telah mengadakan pelbagai program melalui dua unit iaitu:

Unit Kefahaman Islam

• KursusPenghayatanIslam

• KursusPemantapanAqidah

• KursusPengurusanJenazah

• KemRemajaHadhari

• KursusTahsinal-Qiraah

• ProgramMesraDesa

• ProgramZiarah

• SeminarWanitaHadhari

• Kursus-kursusModulIslamHadhari

• BengkelAsasFardhuAin

(Program Mingguan)

Unit Kepimpinan

• KursusKepimpinanHadhari

• KursusKepimpinanBeliaMasjid

• KursusPembangunanModalInsan

• KursusPeningkatanKualiti&BudayaKerja

Cemerlang

• KursusPenerapanNilaiMurnidan

Pengukuhan Integriti

• KursusPembangunanOrganisasi

• KursusKemahiranPengajaran&

Pembelajaran

• KursusKemahiranICT

• KursusPeningkatanDa’ie.

1

2

1

2



Tenaga Pengajar di pusat ini terdiri daripada pegawai-pegawai Jakim, penceramah JHEAINS, USIA, INTAN Sabah, pensyarah universitidaninstitutperguruan,pegawai-pegawai kerajaan, guru-guru sekolah, guru-guru takmir dan penyelia KAFA.

Golongan sasar adalah seluruh masyarakat negeri Sabah yang terdiri daripada pegawai dan kakitangan kerajaan, swasta serta badan berkanun, pegawai agama, imam, bilal dan ahli jawatankuasa masjid dan pemimpin masyarakat, belia, wanita, pelajar, pelatih PLD dan saudara baru.

3

4

5

6

1. YB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi menyampaikan cenderahati kepada TYT Tun Datuk Seri Panglima Haji Ahmadshah bin Abdullah, Yang di-Pertua Negeri Sabah semasa majlis Perasmian PLI Kundasang pada 22 Februari 2009.

2. Liputan Majlis Perasmian PLI Kundasang dalam New Sabah Times.

3-6. Sebahagian aktiviti yang dilaksanakan oleh PLI Kundasang.


Pusat Latihan Islam Lahad Datu

Sejarah Pusat Latihan Islam Lahad Datu atau PLI Lahad Datu bermula pada tahun 1999, ketika Kerajaan Negeri Sabah telah menganugerahkan sebidang tanah seluas 60 ekar di Silabukan, Lahad Datu. Pemberian ini bertujuan untuk menubuhkan sebuah pusat latihan yang dapat memberi latihan kepimpinan dan kefahaman Islam bagi seluruh Pantai Timur Negeri Sabah. Projek pembinaan kompleks ini dimulakan pada bulan Ogos 1999 dengan kos RM16.878 juta. Malangnya projek ini telah tergendala seketika dan disambung semula pada tahun 2007 dengan kos tambahan sebanyak RM 9.33 juta.

Kompleks PLI Lahad Datu yang baru, siap pada bulan Ogos 2008 dan memulakan operasinya pada penghujung tahun 2008.

1

2 3

4 5

6

1. Pejabat lama PLI Lahad Datu.2-6. Kompleks baru PLI Lahad Datu.7-8. Majlis penyerahan Kompleks PLI Lahad Datu pada

27 November 2008.



Program Pusat Latihan Islam Lahad Datu

Pelaksanaan kursus dan program PLI Lahad Datu melalui unit-unit seperti yang berikut:

Unit Kefahaman Islam• KursusPemantapanAkidah• KursusPenghayatanIslam• KursusKecemerlanganIbadah• KursusTahsinal-Qiraah• SeminarPenghayatanRamadan• SeminarPensijilanHalal• SeminarKepenggunaanIslam• KempenHalal• BengkelPenerapanNilai-nilaiMurnidan

Pengukuhan Integriti

Unit Kepimpinan• ProgramPeningkatanDaie• KursusPengurusanMasjid• KursusProfesionalismeImam• KursusPenyampaianKhutbah• KursusKepimpinanMasyarakatHadhari• SeminarWanitaHadhari• KursusPeningkatanKualitidanBudaya

Kerja Cemerlang • KursusPembangunanOrganisasi

Unit Penyelarasan Dakwah• BengkelAsasFarduAin• KursusIntensifSaudaraKita• KursusIntensifPengajianAl-Quran• ProgramMesraDesa• Ihya’Ramadan• ZiarahMahabbah • SambutanHariKebesaranIslam• CeramahKeindahanIslam• MesraAidilFitri• KorbanAidilAdha• MuzakarahGuruKAFAdanTakmirDaerah

Lahad Datu

1 2 3

7 8


Tenaga Penceramah PLI Lahad Datu terdiri daripada pegawai-pegawai Jakim, penceramah JHEAINS dan USIA, INTAN Sabah, pensyarah universitidaninstitusiperguruan,pegawai-pegawai kerajaan, guru-guru sekolah dan guru-guru takmir dan penyelia KAFA.

Golongan sasar adalah seluruh masyarakat negeri Sabah yang terdiri daripada pegawai dan kakitangan kerajaan, swasta serta badan berkanun, pegawai agama, imam, bilal dan ahli jawatankuasa masjid, pemimpin masyarakat, belia, wanita, pelajar, pelatih PLD dan saudara baru.

1

2

1-2. Antara peserta kursus yang pernah menghadiri kursus di PLI Lahad Datu.


5 TABUR KHIDMAT

Sematang Usia

BIDANG PENYELIDIKAN

Program penyelidikan telah dijalankan sejak awal penubuhan Urus Setia MKI. Antara tugas-tugas penyelidikan ketika itu adalah seperti yang berikut:

(i) Mentafsirkan al-Quran ke dalam Bahasa Melayu;

(ii) Menyelidik masalah agama untuk dikemukakan ke Jawatankuasa Fatwa;

(iii) Menapis buku dan risalah berkaitan Islam yang dirujukkan oleh Kementerian Hal Ehwal Dalam Negeri (KHEDN) dan pihak yang lain;

(iv) Mengeluarkan terjemahan hadith sahih;(v) Mengeluarkan buku menangkis hujah

keliru mengenai Islam;(viii) Mengeluarkan buku mengenai ajaran

Islam;(vii) Mengusahakan penyusunan ”Ensiklopedia

Islam” dan ”Kamus al-Quran ” dalam Bahasa Malayu; dan

(viii) Menapis buku ugama.

Pada bulan Mac 1971, Pusat Penyelidikan Islam (PPI) telah ditubuhkan dan ditempatkan di Masjid Negara, Kuala Lumpur. Idea penubuhannya berdasarkan keputusan Persidangan Islam se-Malaysia yang diadakan di Dewan Tuanku Abdul Rahman pada 4 hingga 7 Mac 1969. Skop kajian PPI merangkumi aspek akidah, syariah dan akhlak. Dengan penubuhan PPI, aktiviti penyelidikan menjadi lebih tersusun dan berkesan.

Pada awalnya, PPI diterajui oleh seorang pegawai bantuan daripada Universiti al-Azhar, iaitu Dr. Rauf Shalaby. Beliau mempelopori aspek perancangan dan

1

“Prinsip wasatiyyah relevan sebagai pendekatan terbaik untuk mengurus pembangunan hal ehwal Islam

di negara kita yang begitu unik dari segi masyarakat dan cabaran-cabarannya”

Petikan:Ucapan YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B), Menteri di Jabatan

Perdana Menteri semasa Majlis Perhimpunan Agensi-agensi di Bawah YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri di Auditorium Aras 5, Blok D 8, Kompleks D, Pusat Pentadbiran Kerajaan

Persekutuan, Putrajaya pada 11 Januari 2011.


gerak kerja penyelidikan PPI. Setelah tamat perkhidmatannya pada tahun 1974, teraju PPI diambil alih oleh Tuan Haji Mahsin bin Haji Mansor sebagai pengarah tetap dan dibantu oleh beberapa orang pegawai. Pada tahun itu juga PPI telah dibesarkan menjadi sebuah cawangan di bawah Bahagian Agama, Jabatan Perdana Menteri (JPM).

Bagi memantapkan operasi penyelidikan, pejabat PPI dipindahkan ke Blok K26, Kompleks Kerajaan, Jalan Duta, Kuala Lumpur pada tahun 1978. Atas kehendak semasa dan kepentingan negara maka PPI telah berpindah pula ke Kompleks Pusat Islam Malaysia, Jalan Perdana, Kuala Lumpur pada tahun 1985 setelah Bahagian Agama JPM ditukar nama kepada Bahagian Hal Ehwal Islam (Baheis) pada tahun 1984. Pada 1 Januari 1997 Cawangan PPI telah diperbesarkan menjadi sebuah bahagian.2

3 4

1. Brig. Jen Dato’ Seri Abdul Hamid bin Haji Zainal Abidin semasa menjadi Menteri di Jabatan Perdana Menteri melancarkan buku Panduan Zakat di Malaysia sempena Konvensyen Zakat Kebangsaan.

2. Mantan Pengarah Pusat Penyelidikan Islam Ustaz Mahsin Mansor memberi ucapan semasa majlis meraikan persaraannya.

3. Ustaz Mahsin Mansor bersama kakitangan Pusat Penyelidikan Islam ketika itu.

4. Ustaz Mohd Shahir Abdullah sedang menyampaikan ucapan di Majlis Persaraan Ustaz Mahsin Mansor.


Fungsi Penyelidikan

Fungsi utama penyelidikan yang ditetapkan pada tahun 1974 adalah untuk membuat kajian dan penyelidikan gunaan. Bersesuaian dengan keperluan semasa, fungsi penyelidikan bertambah luas dari semasa ke semasa merangkumi perkara-perkara yang berikut:

(i) Mengkaji masalah semasa yang merangkumi aspek akidah, syariah, perundangan, ekonomi dan pentadbiran, sosial, falak, serta bahan makanan dan barang gunaan orang Islam;

(ii) Mengkaji untuk meletakkan agama Islam di tempat yang tinggi dan wajar dalam konteks penyebarannya;

(iii) Mengkaji isu-isu tertentu yang perlu dan sesuai, untuk memperakukan alternatif secara Islam dan selaras dengan kehendak pembangunan negara; dan

(iv) Menyebarkan maklumat yang sahih dan terkini mengenai Islam kepada seluruh masyarakat.

1

2

3


Penyelidikan Dalam Bidang Akidah

Enakmen Pentadbiran Hukum Syarak Negeri-Negeri menetapkan bahawa, akidah Ahli Sunnah wal Jamaah menjadi pegangan umat Islam di negara ini. Dalam hal ini Jakim telah berusaha mempertahankan umat Islam di negara ini berpegang dengan pegangan Ahli Sunnah Wal Jamaah yang berteraskan mazhab Syafi’i. Pelbagai seminar, program keilmuan dan pendidikan dilaksanakan bagi memperkukuhkan kefahaman dan pegangan akidah.

Pegangan dan amalan sosio-budaya masyarakat terus dipantau bagi mengelak penyelewengan akidah. Aktiviti penyelidikan Jakim dalam bidang akidah bertujuan untuk memelihara akidah umat Islam daripada diresapi oleh unsur-unsur kekeliruan, penyelewengan dan penyesatan dalam memahami dan mengamalkan ajaran Islam. Bagi mencapai tujuan tersebut, Jakim sentiasa melakukan kajian bagi menghasilkan jawapan

ke atas isu-isu semasa berkaitan dengan pegangan dan amalan umat Islam berdasarkan prinsip Ahli Sunnah wal Jamaah.

Bidang kajian merangkumi aspek-aspek tarikat, kerohanian atau kebatinan, perbandingan agama, firqah akidah, seni mempertahankan diri dan perbomohan. Bidang kajian ini merupakan pertambahan daripada yang sebelumnya, iaitu yang berkaitan ajaran sesat dan menyeleweng. Ini bertepatan dengan lahirnya pelbagai fahaman dan gerakan yang menggugat akidah umat masa ini seperti Islam Liberal, Pluralisme Agama, Syiah dan lain-lain.

Setiap kajian bermatlamat untuk memantapkan akidah ummah, mengawal pengaruh ajaran sesat, dan membendung diayah agama lain dalam kalangan umat Islam. Sehingga tahun 2009, sebanyak 103 kumpulan ajaran sesat dan penyelewengan akidah telah dikaji dan 53 daripadanya telah difatwakan haram.

5

4

6

1&2. Seminar Penjelasan Isu-Isu Semasa Akidah pada 17 Julai 2007 di Dewan Serbaguna, Masjid Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur.

3-5. Lawatan kerja Pegawai Jakim ke Pusat Inabah Kamal, Semporna Sabah pada tahun 1996.

6. Semasa majlis Pembubaran Perkampungan al-Arqam pada 3 Januari 1997.


Jadual 5 : Ajaran Sesat Yang Aktif Sehingga 31 Disember 2008.

BIL. NAMA AJARAN NAMA GURU/ PENEKANAN & PENDEKATAN ANGGARAN NEGERI TERLIBAT ASAL AJARAN AJARAN PENGIKUT

1. Al-Arqam/Raufaqa/ Hj. Ashaari bin • Mendakwa auradnya di terima terus 300 orang Semua Negeri Syarikat Global Ikhwan Mohammad daripada Rasullullah secara yaqazah • Mendakwa Sheikh Suhaimi akan lahir sebagai Imam Mahdi

2. Ajaran Hj. Kahar Hj. Kahar bin Ahmad • Rasul sentiasa ada 20 orang Kuala Lumpur / • Wahyu masih turun Selangor

3. Syiah Gerakan semasa • Khalifah diwasiat secara nas 400 orang Semua Negeri bertapak di Iran • Menghina sahabat

4. Ajaran Anti Hadis Kassim bin Ahmad • Menolak hadis sebagai sumber hukum 300 orang Semua Negeri

5. Tarikat Samaniah Ibrahim Hj. Ibrahim bin • Belajar tarikat ini tidak perlu lagi 200 orang Selangor / Pahang Bonjol Abdullah mempelajari syariat • Gurunya mendakwa mempunyai Mukjizat

6. Ajaran Ilmu Tajali Ahmad Ahmad Laksamana • Kenal diri kenallah Allah 300 orang Kuala Lumpur / Laksamana @ Hakikat Insan bin Hj. Omar • Orang makrifat bila mati menjadi Selangor / Kelantan Tuhan semula 7. Al-Mansur Azhar Wahab • Mendakwa diri kasyaf 500 orang Semua Negeri • Tawassul dengan guru

8. Tarikat Naqsyabandiah Sheikh Nazim • Mengguna konsep Nur Muhamad 300 orang Semua Negeri Khalidiah Syeikh Nazim al-Haqqani • Wahdatul Wujud

9. Ajaran Aurad Ismailiah Mahmud bin Hj. • Gurunya dianggap Imam Mahdi 500 orang Kedah/Selangor/Johor/ Abd Rahman • Mendakwa menerima wahyu dari Pahang/Kelantan langit

10. Tarikat Naqsyabandiah Prof. Dr. Hj. Sidi • Tawassul dengan Guru Mursyid 500 orang Selangor & Kelantan Kadirun Yahya Syeikh Kadirun • Percaya dengan konsep Nur Muhammad

11. Kumpulan Tal Tujuh Abdullah bin Sharif • Percaya kepada mimpi guru 40 orang Kelantan • Percaya ilham dan kasyaf

12. Ajaran Qadiani Ghulam Ahmad • Mengaku menjadi nabi 500 orang Kebanyakan Negeri Qadiani • Percaya konsep hulul

13. Ajaran Islam Jamaah Nur Hassan Zubaidah • Mengkafirkan orang yang tidak 500 orang Selangor & Sabah memasuki kumpulannya • Menolak sumber hukum ijma’ dan qias


2 Metodologi Penyelidikan

Penyelidikan yang dijalankan adalah melalui siasatan, kajian teks, kajian lapangan, risikan dan pembuktian. Perubahan masa dan teknologi menyebabkan proses kajian masa ini menjadi semakin mudah, pantas, dan moden seperti kemudahan e-mel, jaringan internet dan peralatan risikan. Hasil setiap penyelidikan yang telah lengkap dibentangkan dalam mesyuarat tertentu seperti Mesyuarat Panel Kajian Akidah dan Muzakarah atau Mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia.

1

1. Ahli Jawatankuasa Fatwa bergambar kenangan bersama-sama Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong, XIII.

2. Salah satu sesi muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan yang di pengerusikan oleh Dato’ Dr. Ismail Ibrahim.


Aktiviti Penyelarasan

Usaha menangani permasalahan akidah berjaya dilakukan secara berkesan hasil kesepaduan dan penyelarasan tindakan antara agensi-agensi kerajaan. Rangkaian penyelarasan dan jalinan kerjasama semakin erat dan mantap terutama dengan penubuhan beberapa jawatankuasa, antaranya Jawatankuasa Pemandu Menangani Ajaran Sesat Peringkat Kebangsaan, Jawatankuasa Menangani Isu-Isu Semasa Ajaran Sesat, Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan Islam, dan Jawatankuasa Menangani Diayah Agama Lain. Melalui jawatankuasa ini satu tindakan bersepadu bagi melaksanakan sesuatu keputusan berjaya dilakukan dengan lebih cepat, efisien dan efektif.

Berdasarkan kepada masa dan pendekatan yang telah dilaksanakan, sebanyak 74 daripada 95 ajaran sesat sejak tahun 1950-an telah berjaya dilumpuhkan. Kesungguhan pembanterasan ajaran sesat dapat dilihat melalui kejayaan pengharaman gerakan al-Arqam pada tahun 1994 yang kajiannya bermula sejak tahun 1984. Begitu juga kejayaan melumpuhkan Ajaran Arifin Mohamad atau lebih dikenali dengan Ayah Pin pada tahun 2005 yang kajiannya bermula sejak tahun 1982.

1

2 3

41. Kerjasama yang padu dengan pelbagai pihak penguatkuasaan dapat melumpuhkan kegiatan yang bercanggah dengan akidah umat Islam.

2-4. Lawatan kajian ahli-ahli jawatankuasa menangani Kumpulan Ajaran Sesat Ayah Pin pada tahun 2005.


Aktiviti Pemantauan

Semua ajaran sesat yang dikenal pasti dipantau sepanjang masa bagi membendung daripada tersebar. Jakim juga menjalankan usaha pengasingan guru daripada pengikut ajaran sesat dan pemulihan bekas pengikut yang bertaubat. Dari aspek pemulihan, Jakim menggunakan pelbagai pendekatan, antaranya ialah khidmat nasihat daripada bekas pengikut yang berpengaruh dan kursus seperti Kursus Pemantapan Akidah, Kursus Kefahaman Akidah, Kursus Pemurnian Akidah dan Kursus Pemulihan Akidah. Ekoran usaha yang berterusan ini, lahirlah idea perlunya sebuah pusat khas bagi mengurus selia proses pemulihan secara bersepadu dan ia dizahirkan melalui penubuhan Pusat Pemulihan Akidah di Jelebu, Negeri Sembilan yang kemudiannya di tukar nama kepada Pusat Pemantapan Akidah (PPA).

5

6

87

5. Brig. Jen. (B) Datuk Abd Hamid Hj. Zainal Abidin, semasa menjawat jawatan Ketua Pengarah Jakim merasmikan Pameran Ajaran Sesat pada 6 Oktober 2000.

6. Dr. Uthman El-Muhammady dan Dato’ Haji Wan Mohamad semasa pembentangan kertas kerja di Simposium Menangani Penyelewengan Akidah di Awana Genting pada Mei 2004.

7 & 8. Penguatkuasa Jabatan Agama Islam Negeri Kedah menjalankan aktiviti membanteras ajaran sesat di negeri tersebut bersama pihak-pihak berkuasa yang lain.


Pusat Pemantapan Akidah

Keputusan untuk mewujudkan Pusat Pemantapan Akidah telah dibuat dalam Mesyuarat Badan Perunding Islam. Tujuan penubuhannya ialah sebagai tempat untuk memulihkan akidah bagi mereka yang terlibat dengan ajaran sesat. Selepas itu fungsinya diperkemaskan sebagai pusat memantapkan akidah. Pusat ini diletakkan di bawah pentadbiran Bahagian Dakwah Jakim hasil mesyuarat Bahagian Pentadbiran dan Kewangan Jakim pada 26 Mac 1998.

Sejarah Penubuhan

Pusat ini mula dibina pada pertengahan tahun 1996 dan siap sepenuhnya pada tahun 1998. Ia mula beroperasi pada tahun 1999. Mulanya dikenali sebagai Pusat Pemulihan Akidah kemudian ditukar nama kepada Pusat Pemantapan Akidah hasil ketetapan Mesyuarat Pengurusan Jakim pada 12 Jun 2007. Secara rasminya nama Pusat Pemantapan Akidah mula digunakan pada 7 Julai 2007.

Tujuan asal penubuhan pusat ini ialah sebagai pusat tahanan pesalah akidah setelah hukuman dijatuhkan oleh pihak mahkamah. Namun begitu, aktiviti pemulihan akidah kepada tahanan tidak dapat dilaksanakan disebabkan beberapa faktor. Antaranya kerana ketiadaan peruntukan undang-undang yang jelas dan menyeluruh bagi membolehkan mahkamah mengeluarkan perintah tahanan kepada pesalah-pesalah akidah untuk menjalani program pemulihan di pusat ini. Ketiadaan pewartaan PPA bagi membolehkannya disabitkan oleh mahkamah sebagai pusat tahanan kepada pesalah akidah juga merupakan salah satu faktor tindakan tidak boleh diambil.

1

3

2

4

Namun begitu, PPA telah mengambil inisiatif dan langkah proaktif melaksanakan program-program akidah terutama kursus sebagai langkah "mencegah lebih baik daripada merawat" seperti Kursus Asas Akidah, Kursus Kefahaman Akidah, Kursus Pemantapan Akidah, wacana, forum serta seminar berkaitan akidah.


Objektif PPA ialah seperti yang berikut:

• Memberi pendedahan kepada para peserta mengenai konsep akidah, syariah dan akhlak berdasarkan pegangan Ahli Sunnah Wal Jamaah;

• Memberi maklumat serta kefahaman kepada masyarakat umum tentang soal-soal akidah melalui program-program yang dijalankan;

• Memantapkan pegangan akidah, syariah dan akhlak di kalangan muslim agar berpegang teguh dengan akidah yang betul;

• Melatih kader-kader pemangkin akidah di kalangan pemimpin-pemimpin, ketua-ketua masyarakat, pendakwah dan sebagainya; dan

• Memberi khidmat kaunseling, kursus dan perbincangan kepada individu atau kumpulan yang mempunyai kefahaman akidah yang tidak menepati konsep Ahli Sunnah Wal Jamaah.

5

1-4. Antara aktiviti yang diadakan di Pusat Pemantapan Akidah.

5. Pusat Pemantapan Akidah, Jelebu, Negeri Sembilan.

Pengisian Kursus

• Penjanaan ilmu melalui ceramah, muhasabah diri, kuliah dan tazkirah;

• Peningkatan iman dan amal melalui solat berjemaah, klinik solat, qiyamullail, bacaan al-Ma’thurat, zikir munajat, solat Dhuha dan amalan-amalan sunat yang lain;

• Kecerdasan fizikal melalui aktiviti riadah dan senam sihat;

• Pemupukan perasaan menyayangi khazanah alam dan ciptaan Allah SWT melalui aktiviti kembara;

• Peningkatan kualiti pembacaan al-Quran melalui halaqah dan tadarus al-Quran; dan

• Amali Dalam Kumpulan / Latihan Dalam Kumpulan.


Penyediaan Garis Panduan

Bagi memastikan masyarakat Islam sentiasa terpelihara daripada anasir penyelewengan akidah dan ajaran sesat maka tiga garis panduan telah dikeluarkan, iaitu, Garis Panduan Perbomohan, Garis Panduan Persilatan; dan Garis Panduan Khurafat dan Azimat.

BIL. PROGRAM 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 JUMLAH KESELURUHAN

Jadual 6 : Program Yang Dilaksanakan di Pusat Pemantapan Akidah Tahun 1999 hingga 2008.

1. KURSUS ASAS AKIDAH 4 3 7 11 4 29

2. KURSUS KEFAHAMAN AKIDAH 3 1 9 7 4 7 15 11 18 75

3. KURSUS PEMANTAPAN AKIDAH 1 11 10 5 4 7 1 16 18 73

4. KURSUS PEMULIHAN AKIDAH 4 4

5. KURSUS PEMURNIAN AKIDAH 3 3 5 11

6. SEMINAR AKIDAH 2 2

7. FORUM BICARA AKIDAH 1 1 2

8. BENGKEL 1 2 3

9. SAMBUTAN HARI KEBESARAN 1 1 1 3

ISLAM

10. DISKUSI 2 2

11. IHYA’ RAMADHAN 1 2 3

12. LAWATAN 1 1 2

13. MAJLIS PENGHARGAAN 1 1 2

PENCERAMAH/FASILITATOR

14. MAJLIS BERBUKA PUASA 1 1 2

15. SAMBUTAN AIDIL FITRI 1 1 2

16. PROGRAM KAUNSELING 10 10

AKIDAH

17. WACANA 1 1 1 3

18. CERAMAH KEFAHAMAN 1 5 6

3


Penyelidikan dalam Bidang Syariah

Dalam bidang syariah, Jakim banyak terlibat dalam penyediaan kertas kajian dan kertas kerja yang berkaitan isu-isu semasa seperti ibadat, siyasah syar’iyyah, keluarga, sosial, dan sains perubatan. Kebanyakan isu semasa yang menjadi bahan kajian adalah daripada hasil aduan orang awam dan permintaan khusus daripada agensi luar.

Aspek Penyelidikan

Perubahan budaya hidup masyarakat, kemajuan sains dan teknologi serta perkembangan ekonomi semasa menjadikan aspek syariah lebih mendapat tumpuan berbanding masa dahulu. Dalam melengkapkan kajian, maklumat diperoleh daripada pelbagai sumber seperti kajian teks kitab-kitab muktabar, pandangan ulama’ mazhab, keputusan fatwa negara-negara Islam yang lain dan pandangan pakar dalam bidang-bidang yang berkaitan. Hasil-hasil kajian yang telah lengkap dibentangkan dalam Mesyuarat Panel Kajian Syariah dan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan. Fatwa yang telah diputuskan sama ada oleh Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan atau fatwa yang telah diwartakan oleh kerajaan-kerajaan negeri akan disebarkan kepada masyarakat.

1. Dato’ Haji Wan Mohamad mengiringi Brig. Jen. (B) Dato’ Seri Abdul Hamid bin Haji Zainal Abidin melawat Pameran sempena Sambutan 35 Tahun Jakim di Putrajaya.

2. Sekitar Pameran Perbomohan yang dipamerkan sempena Sambutan 35 Tahun Jakim.

3. Buku garis panduan keluaran Jakim.

2


1


PEMBANGUNAN FATWA

Pada tahun 1970, Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam (MKI) telah ditubuhkan, sebagaimana diperuntukkan dalam Perkara 11 Peraturan MKI. Tugas jawatankuasa ini ialah untuk membuat kajian, menimbang, memutus dan mengeluarkan fatwa atas apa-apa perkara berkenaan dengan agama Islam yang dirujuk kepadanya oleh Majlis Raja-Raja.

Mengikut prosedur, keputusan dan pandangan muzakarah ini akan di bawa ke Jawatankuasa Fatwa/Perundingan Syarak Negeri-Negeri untuk dibincang dan diputuskan serta diwartakan. Mesyuarat Majlis Raja-Raja yang ke-214 pada 3 Julai 2008 telah bersetuju

supaya fungsi Jawatankuasa Fatwa ini diperkukuhkan dari aspek pengstrukturannya. Dengan itu, Jakim telah menubuhkan Bahagian Pengurusan Fatwa dan Pembangunan Ijtihad secara pentadbiran pada 2 Januari 2009 bagi mewujudkan sebuah organisasi yang bertanggungjawab sepenuhnya terhadap urusan fatwa di peringkat kebangsaan dan memastikan pengurusan fatwa di Malaysia dapat dijalankan secara berpusat dan sistematik. Bahagian ini diwujudkan secara rasmi pada 1 Jun 2009 bersekali kelulusan Penjenamaan Semula Jakim oleh agensi pusat.

1

1. Peserta Dialog Intelektual Fatwa Pertama yang diadakan pada 20 hingga 22 Mac 2009. Para Peserta terdiri daripada ahli Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia, ahli-ahli Majlis Penasihat Syariah Bank Negara Malaysia, Suruhanjaya Sekuriti, ahli-ahli Panel Kajian Syariah dan Akidah Jakim, wakil institusi pengajian tinggi awam dan pegawai-pegawai kanan Jakim.

2. Buku Fatwa yang dikeluarkan oleh Jakim.3. Dato’ Haji Wan Mohamad dalam salah satu muzakarah

yang diadakan oleh Jakim.4. YB Dato’ Dr. Abdullah Md Zin sedang berucap

dalam Muzakarah Ahli-ahli Penasihat Syariah Institusi Kewangan Islam di Malaysia.


Pembukuan Keputusan Fatwa

Bagi mendidik masyarakat Islam dan menyebarluaskan keputusan fatwa berkaitan isu-isu semasa berkaitan syariah yang telah diputuskan sama ada oleh Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan atau fatwa-fatwa yang telah diwartakan oleh kerajaan-kerajaan negeri, Jakim telah mengambil inisiatif membukukan keputusan fatwa sebagai rujukan


Dalam bidang syariah terdapat beberapa garis panduan telah diterbitkan sebagai rujukan dan pedoman kepada masyarakat dan agensi yang berkaitan agar setiap amalan selaras dengan kehendak syarak, antaranya:

• Garis Panduan Hiburan dalam Islam;• Garis Panduan Bedah Siasat Mayat

Menurut Perspektif Islam; dan• Garis Panduan Doa Majlis Rasmi

dan Separuh Rasmi serta Panduan Membacanya.

PEMBANGUNAN MUAMALAT DAN SOSIO-EKONOMI

Setiap kajian yang dijalankan oleh Jakim, mempunyai matlamat agar produk kajian bertepatan dengan kehendak syariah dan menjadi alternatif bagi masyarakat Islam khususnya dan rakyat Malaysia amnya. Mekanisme kajian yang dijalankan adalah berteraskan kajian teks, kajian lapangan, soal selidik, aduan awam dan resolusi-resolusi daripada bengkel, seminar, muzakarah, persidangan dan konvensyen peringkat kebangsaan.

Banyak hasil kajian yang telah dijalankan selama ini telah diterima dan dilaksanakan oleh pelbagai pihak yang memberi manfaat kepada masyarakat dan negara. Setiap hasil kajian yang telah lengkap akan dibentangkan dalam Mesyuarat Panel Kajian Syariah seterusnya dibawa ke dalam Muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI. Selain itu, kedapatan juga sesetengah kajian dibentangkan dalam Muzakarah Ahli-ahli Majlis Penasihat Syariah Institusi Kewangan Islam di Malaysia yang

2

3 4


dianggotai oleh Panel Penasihat Syariah di institusi-institusi kewangan Islam.

Antara hasil kajian yang berjaya direalisasikan

ialah kajian sistem perbankan berlandaskan

syariah pada tahun 1983 dengan tertubuhnya

Bank Islam Malaysia Berhad, kemudian diikuti

dengan penubuhan Syarikat Takaful Malaysia

Berhad pada tahun 1984 yang menawarkan

produk insurans berteraskan prinsip Islam.

Susulan daripada itu, beberapa institusi

kewangan konvensional turut memperkenalkan

“Islamic Windows” dengan menawarkan

produk dan perkhidmatan perbankan Islam

sebagai alternatif kepada produk konvensional.

Senario ini turut memberi inisiatif kepada

perkembangan sistem pasaran modal Islam

menerusi pengenalan kaunter-kaunter saham

patuh syariah, tabung unit saham amanah

Islam dan penerbitan bon Islam atau sukuk.

Pada bulan Ogos 2006, kerajaan telah memperkenalkan inisiatif Malaysia International Islamic Financial Centre (MIFC) bertujuan

1 2

1. Semasa perasmian Muzakarah Ahli-ahli Majlis Penasihat Syariah Institusi Kewangan

di Malaysia pada tahun 2009.2. Semasa perasmian Muzakarah Ahli-ahli Majlis

Penasihat Syariah Institusi Kewangan di Malaysia pada tahun 2008.

menjadikan Malaysia sebagai hab kewangan Islam antarabangsa dengan memfokuskan pembangunan kewangan Islam dalam sektor penerbitan sukuk, pengurusan aset dan saham, perbankan, takaful dan pembangunan modal insan. Setelah lebih 25 tahun sistem kewangan Islam beroperasi di Malaysia seiring dengan sistem konvensional, sebanyak 17 institusi perbankan Islam berlesen telah ditubuhkan, enam daripadanya adalah bank-bank asing. Terdapat lapan buah syarikat takaful yang menawarkan produk insurans Islam.

Hasil kajian mengenai pembiayaan perumahan dan kenderaan kakitangan kerajaan tanpa riba, kerajaan turut memperkenalkan skim pinjaman perumahan dan kenderaan berteraskan prinsip syariah kepada kakitangan awam selain memperkenalkan sistem gadaian atau pajak gadai Islam “al-Rahn”, dan sistem takaful. Sehingga 2008, lebih 200,000 kakitangan awam telah mendapat manfaat daripada skim pinjaman perumahan berlandaskan kepada prinsip syariah.

Selain itu, Jakim turut mengurus selia kajian terhadap sosio ekonomi umat Islam di Sabah melalui projek khas, iaitu Program Pembangunan Rakyat Sabah (Perasa). Projek ini dijalankan oleh Universiti Malaysia Sabah menerusi peruntukan Jakim bertujuan memperkasakan strategi pembangunan sosioekonomi masyarakat Islam di Sabah.


Kempen Kesedaran

Setelah banyak produk daripada hasil-hasil kajian berjaya direalisasikan dalam masyarakat, maka satu inisiatif bagi meningkatkan kesedaran masyarakat berkenaan kelebihan sistem muamalat Islam dilakukan. Antara usaha yang giat dilakukan ialah Kempen Kesedaran Kewangan Islam, Seminar Keusahawanan Islam Peringkat Kebangsaan, Seminar Menangani Gejala Ceti Haram dan Konvensyen Faraid dan Hibah Kebangsaan.3

4 5

6

7

4. Pelancaran Jurnal Muamalat pada tahun 2008.3,5,6&7. Antara aktiviti anjuran Jakim yang dapat

meningkatkan kesedaran masyarakat dalam sistem muamalat.


PENAPISAN BAHAN PENERBITAN

Tugas menapis buku-buku yang dilaksanakan oleh Jakim telah dilakukan sejak tahun 1969 yang ketika itu di bawah Bahagian Penyelarasan & Pentadbiran, Urusetia MKI. Sehingga 2008 sebanyak 559 buah buku agama berbahasa Malaysia, 226 buah buku berbahasa Inggeris dan lapan buah buku bahasa-bahasa lain yang telah diperakukan oleh Jakim kepada pihak Kementerian Dalam Negeri untuk diharamkan atau ditahan.

Bersesuaian dengan perkembangan teknologi dan kemajuan media massa, tugas penapisan telah diperluas meliputi majalah, akhbar, VCD, DVD, laman sesawang, blog, filem dan produk atau barang gunaan umat Islam. Setakat 2008 sebanyak 28 bahan audio visual dan barang gunaan yang telah diperakukan haram. Laporan kajian ini dibentangkan dalam Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan Bahan-Bahan Penerbitan Berunsur Islam.

Selain itu, Jakim juga bertanggungjawab menapis pendakwah dan pelajar asing yang diambil bertugas dan belajar di negara ini. Keputusan tapisan menjadi asas bagi pengeluaran dan penyambungan visa oleh pihak Imigresen.

2 3

4 5 6

1&2. Antara barang gunaan dan bahan bercetak yang tidak menepati garis panduan penapisan bahan penerbitan berunsur Islam.

3. Pameran Jakim Cawangan Sabah sempena Program Yayasan Sabah Bersama Rakyat.

4, 5-9. Pemantauan dan tinjauan bersepadu antara Jakim, KDN dan JAIN dalam satu operasi yang diadakan di premis-premis.

1



Bagi mengawal penularan penyalahgunaan bahan bercetak dan barang gunaan berunsur Islam, Jakim telah menyediakan beberapa garis panduan iaitu:

• Garis Panduan Penapisan Bahan-Bahan Penerbitan Berunsur Islam;

• Garis Panduan Bahan Penerbitan Bercetak dan Audio Visual Berhubung Dengan Unsur-Unsur Yang Bercanggah Dengan Akidah dan Amalan Ahli Sunnah wal- Jamaah;

• Garis Panduan Penapisan Kandungan Bahan-bahan Penyiaran Berunsur Islam; dan

• Garis Panduan Pembuatan, Pengendalian, Penjualan dan Pelupusan Bahan-bahan Penerbitan dan Perhiasan Yang Mengandungi Ayat-Ayat Suci al-Quran.

Dalam hal ini, Jakim bertanggungjawab memberi penjelasan, khidmat nasihat, taklimat dan pembentangan kertas berkaitan bahan-bahan penerbitan berunsur Islam dalam pelbagai program di seluruh negara seperti bengkel, seminar, forum dan majlis dialog.

Rujukan Agensi Lain

Jakim menjadi rujukan agensi-agensi kerajaan khususnya Bahagian Kawalan Penerbitan dan Teks al-Quran, Kementerian Dalam Negeri dan Jabatan-Jabatan Agama Islam Negeri berkaitan bahan-bahan yang diragui. Begitu juga perakuan kelulusan permohonan masuk buku-buku agama dari luar negara ke Malaysia oleh pengedar-pengedar buku seluruh negara.

Aktiviti Pemantauan

Aktiviti pemantauan dijalankan sepanjang tahun bagi mengesan bahan-bahan berunsur Islam yang meragukan dan membanteras sebarang buku-buku yang telah diwartakan haram daripada berada di pasaran. Pemantauan ini dilakukan dengan kerjasama agensi penguatkuasaan Kementerian Dalam Negeri Cawangan Negeri dan Jabatan Agama Islam Negeri.

7

8 9


PEMBANGUNAN FALAK

Sejak tahun 1970-an, Jakim telah menyelaras pembangunan dalam bidang falak sebagai memenuhi tuntutan fardhu kifayah umat Islam dalam melaksanakan ibadah solat dan puasa pada bulan Ramadan. Antara aktiviti yang telah dilaksanakan ialah menyelaras pembangunan kalendar Islam iaitu berdasarkan tahun Hijri melalui Jawatankuasa Menetap Awal Puasa dan Hari Raya. Sebuah jawatankuasa juga ditubuhkan bagi menyelaraskan penetapan tarikh awal Ramadan dan hari kebesaran Islam. Hasil perakuan jawatankuasa ini dipanjangkan kepada Majis Raja-raja Melayu untuk diperkenan dan seterusnya diisytiharkan oleh Penyimpan Mohor Besar Raja-Raja. Sejak penyelarasan tersebut dilaksanakan, tidak berlaku lagi perbezaan tarikh puasa Ramadan dan Hari Raya antara negeri-negeri.

Bagi menyelaraskan aktiviti di atas, Jakim telah melaksanakan beberapa kajian. Antaranya ialah Kajian Analisis Data Bagi Penentuan Awal Ramadan, Syawal dan Zulhijjah, Kajian Analisis Data Takwim dan Pembangunan Aplikasi e-Rukyah Hilal Kebangsaan (e-RHK) yang dipaparkan melalui portal Jakim.

Di samping kajian-kajian tersebut, Jakim juga menjalankan kajian cerapan hilal dan kecerahan langit selepas matahari terbenam di Baitul Hilal Teluk Kemang, Port Dickson, Negeri Sembilan sepanjang tahun. Aktiviti cerapan lain seperti cerapan matahari, bulan, planet, bintang, galaksi dan gerhana bulan dilakukan di Balai Cerap Fizik Angkasa, Universiti Malaya, Kuala Lumpur. 1 2

3 4

5

8

7

6

9


Bagi tujuan penyelarasan falak dan takwim di seluruh negara, Jakim menganjurkan pelbagai mesyuarat dan bengkel, antaranya Mesyuarat Jawatankuasa Teknikal Kalendar Islam, Mesyuarat Jawatankuasa Kecil Analisis Rekod Cerapan Hilal Seluruh Malaysia, Mesyuarat Draf Laporan Akhir Kajian Kemas kini Data Arah Qiblat Masjid dan Surau, dan Bengkel Cerapan dan Tatacara Pengendalian Teleskop.

Bersempena dengan penghantaran angkasawan pertama negara ke Stesen Angkasa Antarabangsa, Jakim juga telah menyediakan satu Garis Panduan Pelaksanaan ibadah di International Space Station, (ISS). Garis panduan ini boleh menjadi rujukan kepada angkasawan-angkasawan yang beragama Islam untuk menunaikan solat semasa berada di angkasa lepas.

10

11

12

13

14

15

16

1. Buku Kaedah Panduan Falak Syarie yang diterbitkan oleh Jakim.

2. Takwim Istilah 1401-1500.3&4. Cerapan matahari di Masjid Wilayah Persekutuan,

Kuala Lumpur pada tahun 2009. 5, 6, 8, 9. Antara pameran yang telah dilaksanakan oleh

Jakim.7. Latihan Amali Kursus Falak Syarie di Teluk Kemang

pada tahun 1986.10-12. Fasa gerhana matahari di Masjid Wilayah Kuala

Lumpur pada tahun 2009.13&14. Sempena pelancaran buku Garis Panduan Ibadah

International Space Station, (ISS).15&16. Aktiviti cerapan di Pantai Anyer Jakarta Indonesia.

Jakim tidak ketinggalan menghantar wakil menyertai kajian dan cerapan matahari pada tahun 2009.


BIDANG DAKWAH

Secara umumnya program yang dirancang dan dilaksanakan oleh Jakim berkonsepkan dakwah. Sebagai Urus Setia Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI), Jakim terlibat dalam aspek penyelarasan, perancangan dan pelaksanaan dakwah yang dilaksanakan secara bersepadu dengan pihak Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN), Majlis Agama Islam Negeri (MAIN) dan agensi-agensi kerajaan yang lain di peringkat persekutuan dan negeri. Kegiatan dakwah telah dilaksanakan secara menyeluruh meliputi kawasan bandar, kampung, masyarakat pedalaman dan penduduk di kepulauan. Dalam menyampaikan mesej dakwah, Jakim telah mendapat sokongan pelbagai pihak termasuk badan bukan kerajaan dan individu tertentu yang ingin melihat perkembangan positif masyarakat Islam.

Sebenarnya, program dakwah yang dilaksanakan oleh Jakim telah bermula sejak awal penubuhan Urus Setia MKI melalui aktiviti-aktiviti awal yang dilaksanakan pada ketika itu. Aktiviti dakwah menjadi lebih tersusun apabila Institut Dakwah dan Latihan Islam atau singkatannya INDAH ditubuhkan pada pada bulan April 1974, hasil keputusan Mesyuarat MKI kali ke-6 pada 16 Disember 1971. Penubuhannya adalah bagi memenuhi hasrat dan cita-cita umat Islam di negara ini yang ingin melihat wujudnya sebuah institusi dakwah yang bertanggungjawab melaksanakan program-program dakwah di peringkat pusat.

Program dakwah khusus melalui Bahagian Dakwah Jakim menumpukan kepada aspek–aspek penghayatan dan pelaksanaan Islam kepada kakitangan agensi kerajaan, swasta dan masyarakat. Selain itu juga tumpuan diberikan kepada aktiviti-aktiviti yang berkaitan dengan kefahaman Islam, dakwah bukan

Islam dan Orang Asli, ukhuwwah dan aktiviti pemantapan akidah melalui Pusat Pemantapan Akidah.

Dalam menjayakan program yang dirancang, Jakim mendapat kerjasama pelbagai pihak di peringkat Kementerian/Jabatan/JAIN/agensi swasta dan badan bukan kerajaan dalam dan luar negeri yang terlibat dalam pengurusan dakwah seperti Jabatan Hal Ehwal Orang Asli (JHEOA), Pertubuhan Kebajikan Islam Malaysia (PERKIM), Pertubuhan Persidangan Islam (OIC), Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi Menteri-Menteri Agama Negara Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik Singapura (MABIMS), Majlis Da’wah Islamiah Serantau Asia Tenggara dan Pasifik (RISEAP) dan lain-lain.

1

Dakwah Jakim

Biarpun terpaksa berjuangke bukit, gunung, onak dan duri merentasi jalan penuh berliku

di daratan…

Biarpun di undang gundah merentasi ombak dan belahan awan

melepasi sempadan negeri bahkan negaradi lautan dan di udara…

Warga ini tak akan pernah berhentisekalipun bahkan sedetik selagi visi dan

misi tidak tercapaiselagi umat belum capai hidayah Ilahi

kembara ini tetap dilaksanakan.

Walau berjuta rintangan mendatangputus asa dan harapan tidak pernah ada

dalam kamus kerana memahami tanggungjawabpada Allah Tuhan yang mencipta...

Biarpun jerih dan perit usaha inidemi agama al-Quran dijulang Sunah diamalkan, alim ulama’ jadi rujukan di balik susah ada senang

itulah janji Allah yang mencipta.


Dakwah bil-Lisan

Dalam usaha memberi penerangan dan kefahaman mengenai Islam kepada masyarakat, Jakim menggunakan pendekatan dakwah bil-lisan. Ia dilaksanakan dalam bentuk ceramah, seminar, konvensyen, kursus, wacana minda, kuliah, forum, dan dialog. Di samping itu juga, Jakim mengendalikan khidmat nasihat dan bimbingan di talian telefon dan soal jawab melalui internet di laman web Jakim serta menyediakan perkhidmatan pakar rujuk dalam bidang akidah, syariah, sosial, ekonomi dan muamalat Islam.

Fokus terhadap dakwah bil-lisan adalah lebih menyeluruh dan disesuaikan mengikut keperluan semasa. Justeru kerajaan telah memperkenalkan beberapa dasar dan pendekatan.

Pendekatan Dakwah

Pelbagai bentuk pendekatan yang digunakan oleh Jakim untuk mencapai kemajuan Islam dalam pembangunan dakwah antaranya ialah seperti yang berikut:

• Dakwah bil-Lisan;• Dakwah bil-Hal;• Dakwah Melalui Media Cetak;• Dakwah Melalui Media Penyiaran;• Dakwah Melalui Media Sesawang;• Dakwah Melalui Keseniaan Islam;dan• Dakwah Melalui Sambutan Hari Kebesaran

Islam.

2

4 5

3

1-5. Aktiviti dan program Jakim dalam usaha menyebarkan dakwah.


Dasar Penerapan Nilai-nilai Islam

Dasar Penerapan Nilai-nilai Islam dalam Pentadbiran Awam di Malaysia telah dilaksanakan oleh Kerajaan sejak tahun 1985. Secara umumnya, dasar ini bertujuan untuk melahirkan sebuah masyarakat Malaysia yang bermaruah dan berakhlak tinggi serta mewujudkan sistem pentadbiran negara yang berdisiplin, adil, cekap dan berkesan. Dasar ini merumuskan bahawa penghayatan ajaran Islam berasaskan kepada keimanan dapat mendorong seseorang ataupun masyarakat keseluruhannya ke arah kegemilangan. Ia juga bertujuan untuk menerapkan beberapa nilai murni (mahmudah) dalam perkhidmatan awam.

Dalam Bidang Pentadbiran

Dalam bidang pentadbiran, objektif Penerapan Nilai-nilai Islam dalam pentadbiran negara adalah seperti yang berikut:

(i) Menanamkan semangat cintakan nilai-nilai suci dalam Islam;

(ii) Menghormati kebaikan dan membenci keburukan;

(iii) Membentuk sikap yang berguna kepada negara;

(iv) Menghapuskan sikap yang negatif dalam menjalankan tugas-tugas yang dipertanggungjawabkan;

(v) Menghasilkan perkhidmatan yang bermutu;(vi) Melatih diri dengan disiplin; dan (vii) Menjalankan amanah dengan dedikasi.

Dasar Penerapan Nilai-Nilai Islam dalam pentadbiran awam telah dilancarkan dalam tahun 1985 dengan memberikan penekanan kepada nilai-nilai teras bagi dihayati oleh setiap anggota perkhidmatan awam ke arah mencapai kualiti perkhidmatan yang cemerlang. Langkah-langkah untuk menjadikan perkhidmatan awam sebagai perkhidmatan yang unggul terus diberi keutamaan melalui Gerakan Budaya Kerja Cemerlang dan berbagai-bagai usaha peningkatan kualiti dan produktiviti. Nilai-nilai ini telah juga diterapkan dalam semua Pekeliling Kemajuan Pentadbiran Awam (PKPA) yang bertujuan meningkatkan mutu perkhidmatan awam.

Dalam tahun 1998, kerajaan melancarkan Gerakan Pemantapan Keutuhan Sistem Pengurusan. Program ini turut memberi penekanan terhadap penghayatan nilai-nilai murni dan etika bagi memperkukuhkan tahap integriti pegawai dan kakitangan. Untuk memastikan segala program dan aktiviti penerapan nilai-nilai murni dilaksanakan secara teratur, terancang dan berterusan serta mencapai matlamat yang dihasratkan, dalam tahun 2000 kerajaan telah menetapkan

1

garis panduan mengenainya. Garis panduan tersebut, menetapkan mekanisma pelaksanaan program nilai murni yang antara lainnya mengenal pasti kaedah seperti taklimat, ceramah, latihan, lawatan dan sebagainya.

Berasaskan kepada dasar, arahan, panduan dan gerakan yang disebutkan, jabatan dan agensi Kerajaan telah menganjurkan pelbagai aktiviti seperti ceramah dan sebagainya untuk membentuk kakitangan awam mengamalkan nilai-nilai murni sejagat dalam perkhidmatan awam. Kebanyakan program dan aktiviti penerapan nilai-nilai Islam telah dikelolakan oleh kelab-kelab kebajikan dan sosial jabatan dan agensi Kerajaan sama ada di dalam atau pun di luar waktu pejabat.

Untuk memastikan supaya pelaksanaan usaha penerapan nilai-nilai Islam dapat terus ditingkatkan dengan licin, teratur dan sempurna, kerajaan telah menerbitkan Pekeliling Am Bil.2 Tahun 2001 iaitu Garis Panduan Bagi Mengadakan Ceramah Penerapan Nilai-Nilai Islam Dalam Perkhidmatan Awam. Semua jabatan dan agensi kerajaan dikehendaki melaksanakan program penerapan nilai-nilai Islam sebagai urusan rasmi berpandukan kepada garis panduan yang telah ditetapkan.

2

Penerapan nilai-nilai yang positif dan membina adalah sangat penting bagi sesebuah masyarakat yang sedang pesat berkembang maju seperti Malaysia. YABhg Tun Dr. Mahathir Mohamad selaku Perdana Menteri Malaysia ketika itu, menjadikan Penerapan Nilai-Nilai Islam sebagai satu rancangan penting dalam usaha membina kemajuan dan pembangunan rakyat. Rancangan ini berjalan seiring dengan usaha-usaha pembangunan fizikal yang berkembang pesat.


Dalam Bidang Pertanian

Selain bidang pentadbiran awam, kerajaan juga memperkenalkan nilai-nilai Islam dalam bidang pertanian. BAHEIS, JPM ketika itu telah menerbitkan sebuah buku kecil yang menjelaskan tentang beberapa faktor penting mengenai konsep pertanian mengikut kaca mata Islam.

Melalui penjelasan itu, mereka yang berkhidmat dalam bidang pertanian seperti pegawai pertanian dan para petani diharap dapat berkhidmat dengan lebih gigih, dedikasi dan jujur. Fahaman yang jelas tentang pertanian akan memberi kesan yang besar terhadap pengeluaran negara.

3

1-5. Golongan kurang upaya turut merupakan kumpulan sasaran Jakim dalam berdakwah.

Dalam Bidang Kesihatan

Usaha penerapan nilai-nilai Islam juga merangkumi bidang kesihatan. Dalam bidang ini, penjelasan yang diberikan oleh kerajaan diharap dapat menarik minat dan mendorong masyarakat Islam khususnya mereka yang berkhidmat di dalam bidang kesihatan sama ada doktor, jururawat dan sebagainya supaya menjaga kesihatan diri dan berusaha dengan lebih gigih, dedikasi, jujur dan beramanah dalam pekerjaan yang dipertanggungjawabkan.

Dalam Bidang Kebajikan Masyarakat

Penjelasan turut diberikan bagi meningkatkan kefahaman dan penghayatan masyarakat berkaitan dengan kebajikan masyarakat, sama ada ahli pertubuhan kebajikan, sukarela dan sebagainya atau pegawai-pegawai yang bertanggungjawab mengenai hal ehwal kebajikan masyarakat, berusaha dengan lebih gigih, dedikasi dan jujur. Ini kerana segala usaha yang dijalankan itu bukan sahaja memberi faedah kepada anggota masyarakat yang kurang bernasib baik, tetapi juga merupakan sebahagian daripada amalan yang dipandang mulia dan diberi ganjaran pahala di sisi Islam.

4

5


PENDEKATAN ISLAM HADHARI

Pendekatan Islam Hadhari yang diperkenalkan oleh kerajaan memantapkan lagi ruang yang ada untuk menjadikan usaha dakwah melebar luas bagi memastikan seluruh tamadun yang ingin dicapai oleh kerajaan dan negara berlandaskan kepada Islam. Pada tahun 2004, Kerajaan telah memperkenalkan pendekatan ini untuk memaju dan membina kegemilangan ummah.

Kejayaan Dasar Penerapan Nilai-Nilai Islam yang diperkenalkan pada tahun 1985 telah mendorong pihak kerajaan memperkukuhkan penghayatan Islam di kalangan masyarakat sebagai suatu cara hidup yang menyeluruh. Bagi menyuntik kefahaman dan penghayatan misi ini, maka pada tahun 2004, pendekatan Islam Hadhari telah diperkenalkan. Islam Hadhari merupakan suatu pendekatan baru untuk membangun ummah dan negara berdasarkan perspektif ketamadunan Islam. Pendekatan ini diharap dapat menyuntik semangat baru umat Islam untuk maju dalam pelbagai bidang sebagaimana yang dituntut oleh agama. Islam Hadhari bukan ajaran baru, tetapi satu rancangan jangka panjang kerajaan untuk memastikan masyarakat Islam kembali mengamalkan Islam secara syumul dalam konteks dan dimensi yang lebih luas. Menerusi pendekatan Islam Hadhari, Malaysia diharap menjadi sebuah negara Islam contoh yang maju dalam segala aspek mengikut acuan sendiri.

YAB Dato’ Seri Abdullah bin Haji Ahmad Badawi ketika Perhimpunan Agong UMNO ke-55 di PWTC pada 23 September 2004 telah menyatakan, “Islam Hadhari memberi penekanan kepada aspek pembangunan yang menjurus kepada pembinaan peradaban, iaitu peradaban yang dicanai dengan pegangan Islam dan memberi fokus kepada usaha mempertingkatkan mutu kehidupan melalui penguasaan ilmu, pembangunan insan, pembangunan kesihatan serta pembangunan fizikal.”

1

2

Antara objektif penerapan nilai-nilai Islam dalam bidang ini ialah seperti yang berikut:

(i) Untuk menyemai dan menanam nilai kebaikan dari ajaran Islam di dalam semua aktiviti kebajikan masyarakat;

(ii) Untuk membanteras amalan keburukan dan kemungkaran seperti rasuah, penyelewengan, penipuan, pecah amanah dan sebagainya yang berkaitan dengan aktiviti kebajikan masyarakat;

(iii) Untuk melahirkan dan mengekalkan semangat kerjasama secara kolektif antara orang awam dan pegawai-pegawai kebajikan masyarakat;

(iv) Untuk menimbulkan kesedaran umum tentang pentingnya menjaga akhlak dan moral;

(v) Untuk menimbulkan rasa tanggung jawab di kalangan anggota masyarakat umum dan badan-badan serta pertubuhan sukarela untuk menjaga, mengawasi serta membantu golongan yang kurang bernasib baik; dan

(vi) Untuk menimbulkan rasa tanggungjawab bahawa kerja-kerja kebajikan adalah termasuk dalam ibadat di kalangan pegawai, kakitangan kementerian serta pekerja-pekerja kebajikan di semua lapisan masyarakat.


Sehubungan itu dalam mesyuarat Jemaah Menteri pada 31 Mac 2004 agensi kerajaan diminta mempromosikan Pendekatan Islam Hadhari yang progresif melalui pembaharuan dan penambahbaikan. Selanjutnya pada 17 Oktober 2004 Jemaah Menteri telah bersetuju melantik Jakim sebagai agensi penyelaras bagi melaksanakan Pendekatan Islam Hadhari.

Dalam Mesyuarat Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI) yang dipengerusikan oleh YAB Perdana Menteri kali ke-44, satu kertas dasar mengenai Pendekatan Islam Hadhari telah dibentangkan oleh Ketua Pengarah Jakim. MKI telah bersetuju terhadap mekanisme pelaksanaan pendekatan Islam Hadhari peringkat persekutuan yang telah dirancang dan bersetuju pembahagian tugas memberi penjelasan Pendekatan Islam Hadhari kepada lapan agensi, iaitu Jakim, Pejabat Penasihat Agama Kepada Perdana Menteri, Jabatan Pendidikan Islam dan Moral (Japim), Jabatan Hal Ehwal Khas (JASA), Yayasan Dakwah Islamiah Malaysia (Yadim), Institut Kefahaman Islam Malaysia (IKIM), Jabatan Pengajian Tinggi (JPT) dan Kor Agama Angkatan Tentera (Kagat).

Penjelasan dan Pelaksanaan

YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri telah melantik sekumpulan Panel Pemikir yang terdiri daripada 30 orang tokoh akademik dan profesional dalam pelbagai bidang (aspek fardhu ain dan fardhu kifayah) untuk membantu Jakim menggubal konsep Pendekatan Islam Hadhari.

Sebuah sekretariat ad-hoc telah ditubuhkan di Bahagian Penyelidikan Jakim untuk melaksanakan tugas ini. Melalui sekretariat ini satu bengkel penyediaan dokumen bertulis mengenai konsep dalam Pendekatan Islam Hadhari telah diwujudkan. Dokumen tersebut telah dibukukan dengan judul “Islam Hadhari Satu Penjelasan.” Buku ini telah diedarkan ke seluruh negara bagi menjelaskan tentang konsep Pendekatan Islam Hadhari. Sekretariat ini kemudiannya dipindahkan ke Bahagian Dakwah pada April 2005 dengan penubuhan Cawangan Islam Hadhari dan Penerapan Nilai-Nilai Islam sebagai urus setia tetap pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari. Menjelang tahun 2008, aktiviti yang berkaitan dengan pendekatan Hadhari telah diletakkan di bawah satu bahagian yang dinamakan “Hadhari dan Pembangunan Insan”.

Jakim selaku urus setia induk Pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari bertanggungjawab untuk menyelaras, merancang dan memantau pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari di peringkat kementerian dan negeri serta menilai tahap pencapaian pelaksanaannya. Melalui kerjasama dengan lapan agensi yang berkenaan, Jakim berusaha keras mempromosi dan melaksana program penjelasan Pendekatan Islam Hadhari di seluruh negara.

Pada tahun 2005, tumpuan telah diberi bagi menjelaskan konsep Pendekatan Islam Hadhari. Sebagai persediaan awal, Jakim telah menyediakan modul kursus berkaitan Carta 9: Program Penjelasan Pendekatan Islam Hadhari Lapan Agensi Pelaksana.

3

289

1,0071,027

1235

1728501

JASA

JAPIM

KAGAT

JPT

IKIM

YADIM

JAKIM

PEJ. PENASIHAT AGAMA YAB PM

1. YAB Dato’ Seri Abdullah Haji Ahmad Badawi berucap dalam Majlis Perjumpaan Perdana Menteri Bersama Ulama’ dan Umara’.

2. Perasmian Perkampungan Hadhari Peringkat Kebangsaan 2007 di Kepala Batas, Pulau Pinang pada 16 Mac 2007.

3. Dato’ Mustafa Abd. Rahman, mantan Ketua Pengarah Jakim.


10 prinsip Pendekatan Islam Hadhari, serta melantik penceramah di peringkat persekutuan dan negeri. Seramai 1,008 orang penceramah dari pelbagai agensi pelaksana telah dilatih untuk memberi penjelasan mengenai Pendekatan Islam Hadhari kepada pelbagai peringkat masyarakat secara seragam.

Dalam melaksanakan tanggungjawab yang diamanahkan, Urus Setia Pendekatan Islam Hadhari Jakim telah menyiapkan Perancangan Strategik Lima Tahun Pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari (2006-2010) untuk dilaksanakan oleh setiap kementerian dan agensi persekutuan dan negeri. Ini diikuti dengan penerbitan Modul 10 Prinsip Islam Hadhari yang digunakan sebagai sukatan ceramah dan kursus berkaitan 10 prinsip Islam Hadhari oleh semua kementerian dan agensi persekutuan dan negeri. Jakim juga telah menyediakan Garis Panduan Pelaksanaan Islam Hadhari di agensi kerajaan. Garis panduan tersebut dipekelilingkan kepada semua kementerian dan agensi kerajaan dan badan berkanun persekutuan dan negeri.

1

2

0 200000 400000 600000 800000 1000000

YADIM

IKIM

JPT

KAGAT

JAPIM

JASA

PEJ. PENASIHAT AGAMA YAB PM

JAKIM

31,050

2,770

2,732

2,250

88,062

270,162

236,928

886,053

1. Tun Abdullah semasa menjadi Perdana Menteri dalam satu program Penjelasan Islam Hadhari.

2. Mesyuarat Panel Pemikir Islam Hadhari dipengerusikan oleh YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika itu.

3. Ahli Wacana Panel Pemikir Hadhari 2008 bergambar kenangan bersama YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika itu.

4. Tun Abdullah semasa mengunjungi gerai Jakim di Majlis Perkampungan Hadhari di Kota Bharu, Kelantan.

Carta 10: Jumlah Penyertaan Peserta Program Penjelasan Pendekatan Islam Hadhari 8 Agensi Pelaksana.


Pendekatan Islam Hadhari di Peringkat Agensi

Sebagai langkah permulaan di peringkat agensi-agensi kerajaan, Jakim telah mengeluarkan Pekeliling Am Bil 2. Tahun 2007 Garis Panduan Pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari Di Agensi-agensi Kerajaan yang bertujuan memberi penjelasan kepada ketua-ketua agensi mengenai Pendekatan Islam Hadhari dari segi konsep, struktur dan pelan tindakan bagi melaksanakannya dalam perkhidmatan awam. Mulai tahun 2008, Jakim telah menempatkan pegawai-pegawainya di semua kementerian yang telah bersetuju menyelaraskan pelaksanaan Islam Hadhari.

3

4


Pendekatan Islam Hadhari di Peringkat Parlimen

Sebagai pendedahan kepada masyarakat bahawa kerajaan benar-benar komited mempromosikan dan menerapkan nilai-nilai yang terdapat dalam Pendekatan Islam Hadhari terhadap kehidupan seharian masyarakat, satu program “Perkampungan Hadhari” telah diperkenalkan buat pertama kalinya di Peringkat Kebangsaan. Perkampungan yang diadakan di Kepala Batas, Pulau Pinang pada 16 hingga 18 Mac 2007 ini telah disempurnakan Dato’ Seri Abdullah bin Haji Ahmad Badawi, Perdana Menteri ketika itu.

Program seperti ini telah dipergiatkan lagi dengan menumpukan kepada aspek penjelasan, penghayatan dan pelaksanaan sehingga ke akar umbi di seluruh kawasan bandar dan luar bandar secara bersepadu melibatkan pelbagai pihak termasuk pemimpin politik, agensi kerajaan, pertubuhan badan bukan kerajaan dan sektor swasta. Bagi agensi kerajaan, inilah peluang untuk bertemu masyarakat di tapak perkampungan bagi menyampaikan mesej 10 prinsip Pendekatan Islam Hadhari yang berkaitan dengan fungsi dan bidang tugas agensi masing-masing iaitu dari aspek pembangunan spiritual, sistem penyampaian, pembangunan ekonomi, pendidikan, kesihatan, moral, kemasyarakatan, pemeliharaan alam sekitar dan sebagainya. Peranan pelbagai pihak khususnya para pemimpin dalam menjayakan program ini sangat membanggakan.

Perkampungan ini menampilkan kepelbagaian akitiviti yang meliputi program-program penerangan dan penjelasan mengenai prinsip-prinsip Pendekatan Islam Hadhari dalam bentuk seminar, ceramah, forum, bengkel, program tafaquh ilmu dan sebaran bahan penerbitan. Pameran dan ekspo Pendekatan Islam Hadhari turut diadakan, iaitu penerangan

1

2


berkaitan fungsi kementerian, jabatan dan pelbagai sektor, kaunter bimbingan kerjaya, bimbingan pertanian, bimbingan usahawan, program khidmat komuniti, pertandingan, anugerah inovasi, perjumpaan pemimpin bersama rakyat dan sebagainya. Kerajaan telah memperuntukkan sejumlah RM50,000.00 bagi setiap kawasan parlimen sebagai peruntukan asas bagi menggerak dan menjayakan program ini secara lebih menyeluruh.

Selain program-program yang dinyatakan, maklumat mengenai Pendekatan Islam Hadhari ini turut disebarkan melalui media elektronik dan cetak seperti televisyen, radio, laman sesawang, buku, pamplet, poster dan sebagainya.

Kefahaman mengenai Pendekatan Islam Hadhari turut disebar luas hingga ke peringkat antarabangsa. YAB Tun Abdullah Ahmad Badawi semasa menjadi Perdana Menteri telah menyampaikan ucapan mengenai Pendekatan Islam Hadhari dalam forum-forum peringkat antarabangsa seperti Pertubuhan Persidangan Negara-negara Islam (OIC) dan juga persidangan di peringkat serantau. Beliau juga telah menyampaikan beberapa siri syarahan kepada tokoh-tokoh politik, cendekiawan dan profesional di beberapa buah negara Islam dan bukan Islam seperti di Australia, India, Pakistan, England, New Zealand, Mesir dan sebagainya. Sangat membanggakan bahawa Pendekatan Islam Hadhari diterima baik oleh semua pihak kerana nilai-nilai universal terkandung dalam pendekatan tersebut.

3

1. Majlis Pelancaran Perkampungan Hadhari Peringkat Negeri Melaka.

2&4. Sekitar program perkampungan Hadhari Peringkat Parlimen Besut.

3. Dato’ Dr. Abdullah bin Md Zin semasa Majlis Taklimat Islam Hadhari Kepada Menteri-menteri Besar, Ketua-Ketua Menteri dan exco-exco agama.

4


Pemantauan

Pemantauan terhadap program yang dilaksanakan dan penerimaan masyarakat mengenai Pendekatan Islam Hadhari sentiasa diadakan dari semasa ke semasa. Menurut salah satu kajian yang dimulakan semenjak Jun 2007 oleh Bahagian Hadhari dan Pembangunan Insan, Jakim dengan kerjasama UKM Pakarunding Sdn. Bhd., sehingga 2008 mendapati sebahagian besar rakyat Malaysia memahami dan menerima Pendekatan Islam Hadhari yang dilaksanakan oleh Kerajaan Malaysia. Hal ini dibuktikan melalui dapatan kajian yang sebahagian besar responden, iaitu lebih tiga per empat (84%) daripada mereka menerimanya berbanding hanya sebilangan kecil.

2

3

5 6

1-6. Sekitar Program yang dilaksanakan dalam Semarak Hadhari di Putrajaya.


1

4


Dokumentasi

Dalam merealisasikan hasrat kerajaan ini Jakim turut mendokumentasi bahan sebagai rujukan asas. Bahan ini telah diterbitkan dalam pelbagai bentuk. Sebanyak 34 siri penerbitan Pendekatan Islam Hadhari telah diterbitkan. Antaranya ialah Jurnal Hadhari Antarabangsa sebanyak tiga keluaran, buletin sebanyak tiga keluaran, Perancangan Strategik Lima Tahun Pendekatan Islam Hadhari, Islam Hadhari Approach Toward Progressive Islamic Civilisation (himpunan ucapan Perdana Menteri Malaysia yang kelima), Garis Panduan Pelaksanaan Perkampungan Hadhari Peringkat Parlimen dan Garis Panduan Pelaksanaan Pendekatan Islam Hadhari di Agensi Kerajaan. Selain itu, empat modul Pendekatan Islam Hadhari, iaitu Modul Pendekatan Islam Hadhari, Modul Tasawwur Islam Hadhari, Modul Bina Takwa dan Modul Bina Insan turut diterbitkan. Sebahagian siri penerbitan berkenaan diterbitkan dalam bahasa Arab, Inggeris, Mandarin, Tamil, Iban, Melanau dan Kadazan.


Pelan Integriti Nasional

Integriti adalah satu aspek yang sangat penting kepada penjawat awam dalam semua peringkat perkhidmatan. Kerajaan telah melancarkan Pelan Integriti Nasional (PIN) pada 23 April 2004 oleh YAB Perdana Menteri dan menubuhkan Institut Integriti Malaysia sebagai agensi yang bertanggungjawab dalam pelaksanaan dan pemantauan. Jakim dan Institut Integriti Malaysia (IIM) telah diberikan mandat untuk menjayakan dasar ini.

Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam

Bagi memastikan kejayaan pelaksanaan integriti dalam sektor perkhidmatan awam, Jakim telah dilantik sebagai peneraju bagi melaksanakan program Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam (PIPA). Untuk tujuan itu, Jakim telah menggubal Modul PIPA sebagai garis panduan kepada penceramah dan fasilitator dalam menyampaikan tajuk-tajuk berkaitan integriti dalam pelbagai sektor dan agensi.

1

2

3

4

5


Dakwah bil-Hal

Dakwah bil-hal ialah dakwah melalui perbuatan, teladan atau tingkah laku. Kaedah tersebut telah dilaksanakan oleh Rasulullah SAW, para sahabat dan pendakwah pada zaman awal Islam. Menyedari hakikat bahawa dakwah bil-hal adalah metode dakwah yang berkesan maka Jakim menetapkan program dakwah bil-hal sebagai suatu program utama.

Aktiviti dakwah bil-hal dilaksanakan melalui pelbagai pendekatan, antaranya ialah dengan mengadakan lawatan ke rumah kebajikan anak yatim, rumah warga tua, mangsa-mangsa banjir, pusat pemulihan akhlak dan hospital, program khidmat masyarakat dan ziarah dakwah masyarakat Orang Asli, kampung angkat, majlis ramah mesra masyarakat, majlis berbuka puasa dan majlis sempena Tahun Baru Cina.

7

8 9

1. Laman Web Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.2-9. Antara aktiviti yang dilaksanakan oleh Jakim dalam

dakwah bil-Hal.

6


Dakwah Terhadap Bukan Islam

Usaha dakwah kepada masyarakat bukan Islam, khususnya masyarakat Orang Asli telah dilaksanakan secara bersepadu antara Jakim, Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri dan badan-badan dakwah. Sejak tahun 1993, seramai 31,756 Orang Asli telah berjaya diislamkan. Jumlah ini meliputi 21% daripada populasi 149,723 Orang Asli yang terdapat di Malaysia.

Dalam tempoh satu dekad yang akan datang, kefahaman mengenai Islam akan diperluaskan kepada masyarakat bukan Islam supaya persepsi mereka terhadap Islam dapat diperbetulkan dan kefahaman mengenai kemurniaan ajaran Islam dapat dikembangkan. Pendekatan dakwah bil-hal yang mengandungi kepelbagaian aktiviti akan dilaksanakan. Pendekatan ini lebih sesuai dalam konteks masyarakat berbilang kaum dan agama di Malaysia. Jakim telah membelanjakan sebanyak RM12,357,800.00 setahun bagi tujuan khusus melaksanakan program dakwah.

Antara tahun 2007 dan 2008, negeri Sabah merupakan negeri yang paling ramai Saudara Muslim, iaitu seramai 7,517 orang. Negeri Terengganu mencatatkan negeri yang paling kurang Saudara Muslim, iaitu hanya seramai 306 orang sahaja. Jumlah Saudara Muslim pada tahun 2007 ialah seramai 11,676 orang, manakala pada tahun 2008 mencatatkan sejumlah 13,613 orang. Secara keseluruhannya jumlah Saudara Muslim pada tahun 2007 dan 2008 ialah seramai 25, 290 orang.

Carta 11 : Jumlah Orang Asli Yang Telah Diislamkan Di Seluruh Negara.

31,75621%

117,96779%

8,534

Orang Asli Memeluk Islam

Orang Asli Bukan Islam

Carta 12 : Kumpulan Sasar Bagi Program Kefahaman Islam (Kursus, Bengkel, Seminar) Tahun 2007.

Jadual 7: Kumpulan Sasar (orang/agensi) bagi Program Dakwah Jakim.

Penjawat Awam

Remaja/Belia

Pemimpin Masyarakat Penempatan Baru

Institusi Pengajian Tinggi

Sektor Swasta/Korporat

NGO/Badan Berkanun

Karyawan & Budayawan

Keselamatan & Pertahanan

Penghuni Pusat Tahanan

2503,562

6981,150

5,6261,220

1,829

860

BIL KUMPULAN SASAR JUMLAH JUMLAH AGENSI ORANG 1. SEKTOR AWAM (kakitangan Kerajaan) - 1,200,000 2. SEKTOR SWASTA & BADAN BERKANUN 200 - 3. INSTITUT PENGAJIAN TINGGI AWAM 20 - 4. INSTUTUT PENGAJIAN TINGGI SWASTA 544 - 5. PEMIMPIN MASYARAKAT / FELDA 317 112,635 6. PERTUBUHAN BUKAN KERAJAAN (NGO) 200 - 7. BELIA / REMAJA - 11,010,000 8. HOSPITAL KERAJAAN SELURUH MALAYSIA 135 - 9. PENJARA SELURUH MALAYSIA 30 -10. PUSAT PEMULIHAN / PERLINDUNGAN 51 - 11. ORANG ASLI - 149,723 12. SAUDARA BARU - 96,802


Jadual 8 : Statistik Saudara Muslim di Seluruh Malaysia Tahun 1990-2008.

Jadual 9 : Jumlah Saudara Muslim Pada Tahun 2007 dan 2008.

STATISTIK SAUDARA MUSLIM DI SELURUH MALAYSIA TAHUN 1990-2008

NEGERI / TAHUN 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 JUMLAHPERLIS 7 7 12 14 23 35 33 457 11 25 21 33 45 34 11 36 47 58 58 960

KEDAH 72 120 100 107 120 161 147 138 151 166 123 147 153 190 192 239 231 233 224 3,014

PULAU PINANG 180 192 184 240 259 113 245 245 255 234 238 274 244 241 250 263 253 295 241 4,446

PERAK 249 186 332 263 609 1108 1092 821 618 343 983 324 569 584 502 530 520 537 435 10,605

SELANGOR 367 238 224 836 414 417 184 392 508 454 347 745 330 1098 1206 1324 1288 1664 1437 13,499

W.P. KUALA LUMPUR 284 328 400 445 623 440 500 411 1055 455 630 471 802 851 457 594 517 471 897 10,331

N. SEMBILAN 98 122 145 90 148 163 194 167 160 145 159 187 228 197 204 141 250 295 245 3,338

MELAKA 180 74 148 150 157 152 137 166 169 162 106 129 666 138 176 160 169 161 191 3,391

JOHOR 248 235 364 296 379 402 567 461 441 479 555 585 655 818 606 721 732 817 771 10,132

PAHANG 99 107 151 209 158 206 235 277 184 238 297 164 267 252 398 370 157 358 1112 5,239

TERENGGANU 80 80 75 115 166 117 94 79 60 94 76 76 43 88 41 77 83 90 65 1,603

SARAWAK 1085 921 875 853 849 794 992 1016 465 884 780 752 1114 1127 1057 1120 1103 1253 1386 18,426

SABAH 660 838 1294 1222 1333 1010 1194 1379 1190 846 806 690 1476 2043 1779 2042 2042 2347 2719 25,583

W.P. LABUAN 108 142 63 106 77 85 111 88 104 85 101 97 98 114 132 134 113 117 105 1,980

KELANTAN 107 161 145 194 155 198 199 531 227 314 365 275 291 304 521 303 417 320 353 5,380

JUMLAH 3826 3753 4512 5130 5470 5401 5924 6628 5598 4924 5587 4949 6981 6751 7532 8055 7922 9016 9975 117,927

1. PERLIS 23 35 30 28 116

2. KEDAH 221 245 229 218 913

3. PULAU PINANG 324 266 283 245 1,118

4. PERAK 314 222 263 177 976

5. SELANGOR 1062 607 938 954 3,201

6. W.P. KUALA LUMPUR 515 419 601 621 2,156

7. N. SEMBILAN 172 107 154 95 528

8. MELAKA 152 161 193 183 689

9. JOHOR 547 276 509 532 1,864

10. PAHANG 153 121 185 200 659

11. TERENGGANU 103 73 70 58 306

12. SARAWAK 1196 1556 596 770 4,118

13. SABAH 1065 1187 2427 2328 7,517

14. W.P. LABUAN 102 131 82 129 444

15. KELANTAN 161 159 169 196 685

JUMLAH 6110 25,290

BIL NEGERI TAHUN/ JANTINA TAHUN/JANTINA JUMLAH

2007 2008

LELAKI PEREMPUAN LELAKI PEREMPUAN

Carta 13: Bilangan Pendaftaran Saudara Muslim di Seluruh Malaysia Pada Tahun 2007-2008.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2007 2008

KedahJohorSarawakTerengganuSelangorPahangPerlisKelantanSabahWP LabuanWP KLPerakN. SembilanMelakaP.Pinang


Program Bulan Dakwah

Menelusuri sejarah penganjuran Bulan Dakwah, program ini pernah diadakan pada tahun 1978, iaitu kira-kira 30 tahun dahulu. Mesyuarat Pasca Kabinet Menteri di Jabatan Perdana Menteri bil.10/2008 bertarikh 4 Jun 2008 memutuskan supaya Bulan Dakwah diadakan kembali supaya gerakan dakwah lebih bersepadu dengan pengemblengan semua pihak. Yayasan Dakwah Islamiah Malaysia (Yadim) telah dilantik sebagai sekretariat bagi program tersebut, manakala Jakim dilantik bagi Pengerusi Slot Akidah.

Objektif utama Bulan Dakwah Peringkat Kebangsaan 2009 adalah seperti berikut:

(i) Berusaha secara bersama dalam menangani permasalahan ummah dalam membina hadharah;

(ii) menggerakkan usaha dakwah secara bersepadu agar lebih berkesan dan menyeluruh;

(iii) meneruskan usaha-usaha amar ma’ruf dan nahi munkar;

(iv) memberikan kesedaran bahawa setiap orang adalah bertanggungjawab untuk berdakwah; dan

(v) menggambarkan Islam sebagai agama yang syamil dan kamil.

Mesyuarat Jawatankuasa Induk Bulan Dakwah Peringkat Kebangsaan 2009 yang diadakan pada 15 Oktober 2008 memutuskan untuk mengadakan program ini mulai 19 Febuari 2009 sehingga 31 Mac 2009. Perasmian di peringkat kebangsaan disempurnakan oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong, dan perasmian di peringkat negeri disempurnakan oleh Duli Yang Maha Mulia Raja atau Sultan di negeri masing-masing dan Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Negeri bagi negeri yang tidak beraja.

1

2 3


Tema Bulan Dakwah Peringkat Kebangsaan 2009 ini ialah “Wahdah Pemangkin Khaira Ummah” yang bermaksud bersatu padu sebagai penggerak kepada ummah yang berkualiti. Jawatankuasa Induk Peringkat Kebangsaan melibatkan kementerian, jabatan dan agensi kerajaan. Penganjuran Bulan Dakwah ini penting bagi menyebarkan syiar Islam dalam semua lapisan masyarakat bagi mewujudkan kesatuan ummah dan perpaduan nasional yang berterusan di negara ini. Selain bertujuan untuk memantapkan penghayatan Islam dan memperlihatkan keindahan ajaran Islam kepada masyarakat umum, program ini menguar-uarkan kepada semua lapisan masyarakat mengenai gerakan dakwah secara bersepadu bagi memartabatkan agama Islam dalam kehidupan. Ia juga bertujuan mengeratkan perhubungan antara kaum dan agama bagi merealisasikan Malaysia sebagai sebuah negara Islam yang aman, sejahtera dan harmoni.

Pelbagai aktiviti dijalankan sepanjang berlangsungnya Bulan Dakwah, antaranya ialah karnival halal, penerbitan buku, seminar, dialog antara agama, kembara dakwah, ekspedisi dakwah, program khidmat sosial dan sebagainya.

4

6 7

5

1-3. Pelancaran Bulan Dakwah pada tahun 1978.4. Pelancaran Bulan Dakwah Kebangsaan pada tahun 2009.5-7. Antara aktiviti Bulan Dakwah Kebangsaan pada

tahun 2009.


Program Dakwah di Sabah

Terdapat pelbagai aktiviti yang dilaksanakan oleh Jakim Sabah dalam menjalankan gerak kerja dakwah, antaranya mengadakan kursus Tahsin Ibadah untuk memberi penjelasan dan kefahaman Islam kepada masyarakat. Selain itu diadakan juga program Ziarah Mahabbah secara berkala bertujuan untuk memperkukuhkan jalinan ukhuwwah sesama muslim dalam menghadapi cabaran masa ini. Jakim Sabah juga mengadakan Kursus Intensif Saudara Baru bertujuan untuk meningkatkan kefahaman dan penghayatan Islam di kalangan saudara baru dan memperjelaskan tuntutan kesepaduan fardhu ain dan fardhu kifayah, seterusnya memantapkan penghayatan Islam selaras dengan matlamat mencapai pembangunan sahsiah diri dalam kehidupan seharian mereka.

Terdapat beberapa aktiviti yang dilaksanakan dalam Program Penerapan Nilai-nilai Islam bagi masyarakat di Sabah, antaranya ialah seperti yang berikut:

(i) Program ’Discourse Of The Truth’ Program ini diadakan kepada ketua-

ketua jabatan, pendakwah, badan bukan kerajaan dan peserta yang berminat untuk mengetahui agama Islam. Program ini bertujuan memberi pendedahan tentang perbandingan agama serta mengikis salah faham dan prejudis dalam beragama di kalangan masyarakat.

(ii) Bengkel Modul Sukarelawan Program ini dilaksanakan dalam dua

komponen. Pertama, Bengkel Ibadah Pesakit kepada pengamal perubatan yang membincangkan tentang pengurusan dan pelaksanaan ibadah pesakit. Kedua, Bengkel Latihan Kempen Nafas Baru kepada kaunselor institusi pengajian tinggi awam dan swasta (IPTA/IPTS) serta sekolah yang membincangkan peranan

khidmat sokong bantu para kaunselor dalam kempen Tak Nak Merokok di kalangan pelajar dan mahasiswa.

(iii) Program ‘Strike Ace Camp’ Program ini diadakan untuk

mempertingkatkan kefahaman dan penghayatan terhadap ajaran Islam di kalangan para peserta dan menjelaskan kesepaduan fardhu ain dan fardhu kifayah dalam melahirkan golongan remaja cemerlang, gemilang dan terbilang.

(iv) Kursus Training Of Trainers Islam Hadhari Kursus ini diadakan kepada para

fasilitator dari jabatan kerajaan negeri dan persekutuan negeri Sabah. Tujuannya adalah untuk memberi kefahaman mengenai pendekatan Islam Hadhari dan memastikan pelaksanaannya di semua peringkat, serta membentuk masyarakat yang mampu mendepani cabaran semasa melalui pendekatan Islam Hadhari.

(v) Konvensyen Dua konvensyen telah diadakan,

Konvensyen Pendakwah Negeri Sabah iaitu dihadiri oleh pendakwah seluruh Sabah dan Konvensyen Kepimpinan Badan-badan Kebajikan Islam kepada pimpinan Badan Kebajikan Islam di jabatan kerajaan negeri dan persekutuan Sabah.

(vi) Kaunter Maklumat Islam Sabah Kaunter Maklumat Islam Sabah atau

Sabah Islamic Information Centre (SIIC) telah diwujudkan dengan kerjasama rakan-rakan agensi agama dan badan bukan kerajaan Islam negeri Sabah. Kaunter ini dibuka pada setiap minggu pertama dan ketiga setiap bulan di pasaraya-pasaraya dan tempat tumpuan orang ramai. Tujuannya ialah untuk mendekati orang ramai dan menyampaikan maklumat mengenai agama Islam kepada seluruh lapisan masyarakat.

1

2

3


(vii) Seminar Ekonomi Islam Seminar ini diadakan dengan matlamat

untuk mempertingkatkan kefahaman dan penghayatan umat Islam terhadap sistem ekonomi dan perbankan Islam kepada masyarakat. Ia dilaksanakan ekoran daripada keputusan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan sejurus setelah mengharamkan sistem pelaburan internet.

(viii) Program Ihya’ Ramadan Program Ihya’ Ramadan dan Mesra

Desa telah diadakan di kampung-kampung pedalaman dan saudara baru di seluruh negeri Sabah. Program seperti ini bertujuan sebagai medan untuk menyampaikan dakwah melalui pendekatan “turun padang” bersama masyarakat, sekaligus menjadi wadah penghayatan Islam di kalangan mereka.

4 5

7 6

9 8 1-9. Antara aktiviti dakwah yang dilaksanakan oleh Jakim

Cawangan Sabah.

Jakim: empat dekad memacu transformasi pengurusan hal ehwal islam 175


Program Dakwah di Sarawak

Antara program dakwah yang dilaksanakan di Sarawak ialah kursus, seminar, forum, kuliah dan ceramah di sebelas bahagian di Sarawak kepada seluruh masyarakat. Antara golongan yang terlibat ialah masyarakat awam, pertubuhan, ketua-ketua kaum, ahli-ahli jawatankuasa masjid, imam-imam dan kakitangan jabatan kerajaan dan swasta. Jakim Sarawak juga tidak ketinggalan memenuhi jemputan dan mengendalikan kelas-kelas pengajian, memberikan ceramah dan bimbingan Islam kepada peserta kursus dan masyarakat, mengadakan program kerjasama dengan agensi kerajaan dan pertubuhan bukan kerajaan, memberi khidmat nasihat kepada peserta, menyelaraskan dan melaksanakan dakwah bil-hal kepada bukan Islam dan saudara kita.

1

2

3

4

1-4. Antara program dakwah yang dilaksanakan oleh Jakim Sarawak.


DAKWAH MELALUI MEDIA CETAK

Dari sudut sejarah, aktiviti penerbitan media cetak Jakim mula digerakkan sejak awal penubuhan Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI). YTM Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ketika itu mengarah Urus Setia MKI supaya menerbitkan sebuah kitab tafsir al-Quran dalam bahasa Melayu. Usaha awal ini berjalan tanpa wujudnya satu organisasi yang kemas sehingga pada tahun 1974 apabila unit Dokumentasi diwujudkan di Cawangan Pusat Penyelidikan Islam.

Pusat Penyelidikan yang ditubuhkan pada tahun 1971 mempunyai objektif untuk mengkaji dan menyelidik masalah semasa yang dihadapi oleh masyarakat Islam dan memberi pandangan serta perakuan bagi mengatasi masalah-masalah berkenaan. Dalam hal ini bidang penerbitan media cetak adalah salah satu aktiviti untuk merealisasikan objektif tersebut.

Antara tahun 1971 hingga 1978, selain meneruskan aktiviti mentafsirkan al-Quran, terdapat juga aktiviti mmenerbitkan kitab hadith, buku-buku agama, risalah percuma yang dinamakan dengan “al-Yakin” dan “al-Risalah”, menganjurkan peraduan menulis cerpen berunsur Islam, menerbitkan jurnal tahunan Pusat Penyelidikan Islam yang dinamakan dengan “Masa” dan menerbitkan bahan bacaan dalam berbagai-bagai bentuk untuk tatapan masyarakat.

Pada tahun 1984 Unit Dokumentasi diletakkan di bawah Cawangan Pentadbiran dan Penyelarasan. Kemudian, pada tahun 1987 ia menjadi sebuah cawangan yang berasingan dan pada tahun 1997 menjadi sebuah bahagian dengan beberapa perubahan struktur sesuai dengan perubahan dan keperluan semasa.

Penerbitan media cetak dilihat mampu menjadi wadah dakwah yang penting dalam menyebarkan ajaran Islam. Antara terbitan Jakim ialah buku, jurnal, majalah, buletin, risalah, rampaian dan lain-lain. Bagi meningkatkan kualiti terbitan, Jakim sentiasa memastikan beberapa perkara dipatuhi, antaranya dasar dan garis panduan penerbitan, hak cipta, piawaian editorial dan lain-lain.

Penerbitan Buku

Buku-buku terbitan Jakim meliputi pelbagai bidang, antaranya al-Quran dan tafsir, hadith, akidah, syariah, undang-undang, tasawuf, akhlak, kemasyarakatan, ekonomi, politik, sejarah, pendidikan, falak, astronomi, pengurusan, biografi dan karya kreatif. Kebanyakan buku yang diterbitkan mempunyai pendekatan yang bersesuaian dan mencakupi keperluan semasa masyarakat di negara ini. Walau bagaimanapun, Jakim memberi keutamaan kepada bidang-bidang teras, iaitu kitab-kitab tafsir dan hadith.

Penerbitan Kitab Tafsir

Kitab tafsir terawal yang diterbitkan oleh Jakim ialah “Tafsir Pimpinan Ar-Rahman Kepada Pengertian al-Quran”. YTM Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj dalam kata-kata aluan yang dimuatkan dalam kitab tafsir tersebut mengatakan:

“Keputusan hendak menterjemahkan kitab suci al-Quran al-Karim ke Bahasa Melayu pada mulanya telah dibuat dalam Persidangan Majlis Rraja-Raja yang diadakan pada 13 Jun 1963. Oleh sebab perjalanan pentadbiran telah menimbulkan berbagai-bagai kesulitan dalam melaksanakan keputusan Majlis Raja-Raja itu, maka kerja

5

6

5. Al-Yakin merupakan risalah percuma terbitan Jakim sekitar tahun 1971-1978.

6. Kitab tafsir terbitan Jakim


menterjemahkan kitab Allah yang mulia itu telah tidak dapat dijalankan dengan pesat dan sempurna. Dengan yang demikian mulai daripada bulan Oktober tahun 1967, saya telah mengambil alih kerja ini daripada jawatankuasa yang telah ditubuhkan itu dan meletakkan di bawah jagaan saya sendiri.”

Oleh yang demikian, kerja-kerja menterjemahkan al-Quran telah diletakkan di bawah bidang tugas Jabatan Perdana Menteri mulai tahun 1967. Dengan pembentukan MKI pada tahun 1968 kerja-kerja mentafsirkan al-Quran ke dalam Bahasa Melayu telah dilaksanakan oleh urus setia berkenaan.

Awalnya kitab tafsir ini telah diusahakan oleh Ustaz Faisal Haji Othman sehingga 4 Mei 1968. Selanjutnya diteruskan sepenuhnya oleh Tuan Sheikh Abdullah Mohd. Basmeih sehingga selesai 30 juzuk al-Quran. Draf kitab ini disemak oleh SS Dato’ Haji Muhammad Noor bin Haji Ibrahim, (bekas) Mufti Kerajaan Negeri Kelantan dengan kerjasama SS Tan Sri Sheikh Abdul Mohsein Haji Salleh yang ketika itu menjadi Mufti Wilayah Persekutuan dan Dato’ Abu Hassan Din al-Hafiz pada masa itu Pemangku Imam Besar Masjid Negara.

Kitab tafsir ini pada awalnya diterbitkan dalam naskhah Jawi pada tahun 1968 iaitu jilid pertama mengandungi 10 juzuk. Jilid kedua diterbitkan dalam tahun 1970 dan jilid ketiga diterbitkan dalam tahun 1972. Selanjutnya pada tahun 1980, Tafsir Pimpinan ar-Rahman naskhah rumi diterbitkan dalam satu jilid setebal 1756 muka surat. Tafsir Pimpinan ar-Rahman naskhah jawi dijadikan satu jilid mengandungi 30 juz diterbitkan pada tahun 1983.

Melihat kepada keperluan semasa masyarakat dan kekurangan kitab tafsir dalam bahasa Inggeris di pasaran, Jakim telah mengambil inisiatif menterjemahkan Tafsir Pimpinan

Ar-Rahman kepada Pengertian Al-Quran ke dalam bahasa Inggeris. Kitab ini dinamakan sebagai “Tafsir Ar-Rahman-Interpretation of the Meaning of the Quran”. Projek ini dimulai pada tahun 1998 dengan melantik Institut Terjemahan Negara Malaysia Berhad (ITNM) untuk melaksanakan kerja-kerja terjemahan. Perjanjian antara Jakim dengan ITNM telah dibuat pada 15 Jun 1998 yang ditandatangani oleh Brig. Jen. (B) Dato’ Abdul Hamid bin Zainal Abidin bagi pihak Jakim dan YBhg. Datuk Mahpor bin Baba, Pengarah Urusan ITNM bagi pihak ITNM.

1

2

3

1. Tafsir ar-Rahman versi Bahasa Inggeris. 2. Majlis menandatangani perjanjian menerbit, mencetak

dan mengedar Tafsir Pimpinan ar-Rahman antara Ketua Pengarah Jakim ketika itu, Dato’ Hj. Mohd Shahir dan Dato’ Mohamad Zaki mewakili Darul fikir disaksikan oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri serta Timbalan Ketua Pengarah (Operasi) dan Timbalan Ketua Pengarah (Pentadbiran) ketika itu di Putrajaya.

3. Tuan Sheikh Abdullah Mohd. Basmeih


Semakan akhir telah disempurnakan oleh YBhg. Ustaz Uthman El-Muhammady. Tafsir setebal 1317 halaman ini siap dicetak dan dilancarkan pada 11 Februari 2008 oleh Dato’ Dr. Abdullah Md Zin, Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Proses cetakan dan edaran telah dilaksanakan oleh Syarikat Darul Fikir Sdn. Bhd..

Kini Jakim mengorak selangkah lagi untuk menerbitkan Tafsir Pimpinan ar-Rahman versi bahasa Tamil dan Mandarin yang dijangka siap pada tahun 2010.

Tafsir Pedoman Muttaqin

Sebagai kesinambungan kepada Tafsir Pimpinan ar-Rahman, Jakim telah menerbitkan kitab Tafsir Pedoman Muttaqin hasil tulisan Dr. Abdul Hayei bin Abdul Sukor. Ia bakal menjadi rujukan yang muktabar dan pedoman kepada umat Islam di Malaysia, negara serantau dan dunia antarabangsa. Bagi memantapkan dan menambah baik isi kandungannya, Jakim menubuhkan satu Lajnah Tashih yang dipengerusikan oleh Prof. Dato’ Dr. Abdul Shukor bin Hj Husin, Pengerusi Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan. Sebanyak dua juzuk akan diterbitkan setiap tahun dan dijangka siap sepenuhnya 30 juzuk menjelang tahun 2022. Sehingga kini sebanyak enam juzuk telah siap ditafsirkan, manakala juzuk 1 dan 2 telah berjaya dilancarkan pada 20 November 2008 yang lalu.

Bil nama keahlian

1. PROF. DATO’ DR. ABDUL SHUKOR BIN HAJI HUSIN PENGERUSI

2. SS DATO’ HAJI HASSAN BIN HAJI AHMAD PAKAR RUJUK (MUFTI)

3. SS TAN SRI DR. HAJI HARUSSANI BIN HAJI ZAKARIA AHLI (MUFTI)

4. SS DATO’ SETIA UTAMA MOHD TAMYES BIN ABDUL WAHID AHLI (MUFTI

5. SS DATO’ PADUKA SHEIKH HASBULLAH BIN HAJI ABD HALIM AHLI (MUFTI)

6. TAN SRI SHEIKH HAJI ISMAIL BIN HAJI MUHAMMAD AL HAFIZ AHLI (AL-QURAN)

7. DATO’ HAJI MD SALLEH BIN HAJI AHMAD AHLI (SYARIAH)

8. PROF. MADYA DR. ISMAIL BIN YUSOFF AHLI (TAFSIR)

9. PROF. MADYA MOHD KAMIL BIN ABD MAJID AHLI (TAFSIR)

10. PROF. MADYA DR. ABDUL RASHID BIN AHMAD AHLI (TAFSIR)

11. PROF. MADYA DR. MOHD YAKOB @ ZULKIFLI MOHD YUSOFF AHLI (TAFSIR)

12. PROF. MADYA DR. UDAH @ BUDAH BIN MOHSEN AHLI (HADITH)

13. PROF. MADYA DR. MUDASIR BIN ROSDER AHLI (HADITH)

14. PROF. MADYA DR. FAUZI BIN DERAMAN AHLI (HADITH)

15. DR. ABDUL WAHAB BIN SALLEH AHLI (HADITH)

16. DR. HAJI ZULKIFLI BIN MOHAMAD AL-BAKRI AHLI (TAFSIR)

17. DR. AHMAD NAJIB BIN ABDULLAH AL-QARI AHLI (TAFSIR)

18. DR. MOHD ZAWAWI BIN ABDULLAH AHLI (TAFSIR)

19. DR. JUANDA BIN HAJI JAYA AHLI (SYARIAH)

20. HAJI ABDUL RAHMAN BIN RUKAINI AHLI (BAHASA)

21. HAJI WAN HAMID BIN WAN TEH AHLI (BAHASA)

Jadual 10: Senarai Ahli Lajnah Tashih (Lembaga Semakan Pakar) Kitab Tafsir Pedoman Muttaqin.

4

5

4. Dato’ Dr. Abdullah Md. Zin bersama Ketua Pengarah Jakim ketika itu, menunjukkan replika isi kandungan kepada para tetamu selepas melancarkan Tafsir Pimpinan ar-Rahman versi Bahasa Inggeris.

5. Kitab Tafsir Pedoman Muttaqin Jilid 1 dan 2, diterbitkan oleh Jakim pada tahun 2008.


1 2

3 4 5

6

1. Majlis Pelancaran Tafsir Pedoman Muttaqin yang oleh Dato’ Ahmad Zahid Hamidi Menteri di Jabatan Perdana

Menteri ketika itu.2. Naskhah hadiah kepada Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil

Khir bin Haji Baharom (B).3. Kerja-kerja“filmmasking”yangdijalankanolehsyarikat

percetakan.4. Antara pegawai Jakim yang terlibat dalam penerbitan

kitab melakukan pemeriksaan akhir pada “masking” sebelum kerja-kerja percetakan dijalankan.

5. Pemeriksaan “sample printing” semasa percetakan dijalankan untuk memastikan kualiti kitab.

6. Kerja-kerja melipat kuras yang sedang dijalankan.


Kitab Hukum-Hukum Dalam al-Quran

Selain menerbitkan tafsir al-Quran karya asli, Jakim turut menerbitkan tafsir al-Quran terjemahan. Hukum-hukum Dalam al-Quran merupakan sebuah kitab terjemahan daripada tafsir Ahkam al-Quran oleh Abu Bakr Muhammad bin Abdullah (Ibn Al-Arabi).

Penerbitan Kitab Hadith

Dalam bidang hadith, Jakim telah menerbitkan sebuah karya asli yang berjudul Mastika Hadith Rasulullah SAW dan tiga kitab terjemahan, iaitu Terjemahan Sahih al-Bukhari, Terjemahan dan Huraian Riyadh al-Salihin dan Terjemahan dan Huraian Bulugh al-Maram.

Mastika Hadith Rasulullah SAW

Penerbitan kitab Mastika Hadith Rasulullah SAW merupakan projek kedua terpenting Jakim selepas kitab Tafsir Pimpinan Ar-Rahman. Usaha ini dilakukan oleh Jakim pada awal tahun 1970-an atas ilham YAB Tun Haji Abdul Razak bin Husin, Perdana Menteri Malaysia ketika itu. Siri kitab ini merupakan lanjutan daripada penerbitan kitab Tafsir Pimpinan Ar-Rahman Kepada Pengertian al-Quran untuk memberi huraian yang lebih jelas dan terang tentang Islam dan ajaran-ajarannya daripada hadith-hadith Rasulullah SAW.

Jilid muqaddimah dan jilid satu kitab ini telah diusaha bersama oleh SS Dato’ Haji Mohd. Noor bin Haji Ibrahim, Haji Ismail bin Yusuf dan Tuan Sheikh Abdullah bin Mohd. Basmeih. Jilid kedua pula ditulis oleh Tuan Sheikh Abdullah bin Mohd. Basmieh, disemak dan disahkan oleh SS Tan Sri Dato’ Sheikh Abdul Mohsein Haji Salleh. Jilid ketiga juga ditulis oleh Tuan Sheikh Abdullah bin Mohd. Basmieh. Kitab ini memuatkan himpunan hadith pilihan yang mengandungi panduan lengkap daripada Rasulullah SAW meliputi aspek-aspek iman

(Ilmu Tauhid), Islam (hukum-hukum syarak) dan ihsan (akhlak dan asuhan budi).

Terjemahan Sahih al-Bukhari

Inisiatif penerbitan kitab Terjemahan Sahih al-Bukhari pada asalnya dimulakan oleh Yayasan Dakwah Islamiah Malaysia (Yadim) dengan penerbitan jilid pertamanya pada tahun 1986. Proses penerbitan kitab ini selanjutnya telah diusahakan oleh Jakim. Sehingga tahun 2009, terjemahan ini telah diterbitkan dalam tujuh jilid. Penerbitan jilid-jilid selanjutnya masih diusahakan.

Terjemahan dan Huraian Riyadh al-Salihin

Kitab Terjemahan dan Huraian Riyadh al-Salihin merupakan terjemahan dan huraian sebuah kitab hadith karya Imam al-Nawawi Rahimahullah yang berjudul Riyadh al-Salihin. Jilid pertama kitab ini diterbitkan pada tahun 1986. Antara 1986 hingga 1990 Jakim telah menerbitkan sebanyak lapan jilid kitab berkenaan. Peringkat awal terjemahan kitab ini diusahakan oleh Unit al-Quran, Sunnah dan Tafsir, Pusat Penyelidikan Islam dan disemak oleh SS Datuk Haji Ismail Yusuf, Timbalan Mufti Kerajaan Negeri Kelantan.


Terjemahan dan Huraian Bulugh al-Maram

Kitab Terjemahan dan Huraian Bulugh al-Maram ialah terjemahan dan huraian daripada kitab Bulugh al-Maram Min Adillat al-Ahkam karangan al-Hafiz Ibn Hajar Al-`Asqalani. Kitab ini merupakan sebuah kitab hadith hukum yang memuatkan hadith-hadith berkaitan sesuatu hukum berserta terjemahan, huraian dan kesimpulan mengenainya. Pada mulanya, kitab ini diusahakan oleh Unit al-Quran, Sunnah dan Tafsir, Pusat Penyelidikan Islam, Bahagian Hal Ehwal Islam (Baheis) di bawah seliaan Haji Md. Adnan Daud.

Terjemahan, huraian dan kesimpulannya berdasarkan kepada kitab asalnya dan juga kitab Subul al-Salam Syarh Bulugh al-Maram. Penulisan awal kitab ini telah disemak oleh Ustaz Muhammad Zahir bin Uthman, bekas Ketua Jabatan Usuluddin, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Buku ini diterbitkan dalam bahasa Melayu tulisan jawi. Jilid pertama telah diterbitkan pada tahun 1993 dan jilid dua pada tahun 1996. Penerbitan jilid-jilid seterusnya sedang diusahakan oleh Bahagian Penerbitan, Jakim.

Penerbitan Buku Karya Kreatif

Dalam menarik minat pembaca di setiap peringkat, Jakim turut mempersembahkan kepada khalayak ramai buku-buku karya kreatif seiring dengan penerbit lain. Antara jenis karya kreatif yang telah diterbitkan oleh Jakim ialah buku cerita kanak-kanak, antologi cerpen dan novel remaja. Kebanyakan bahan penulisan diperoleh daripada penulis tempatan.

Menyusur sejarah lampau, penerbitan karya kreatif telah bermula sejak tahun 1974 apabila diadakan peraduan Cerpen Berunsur Islam Kali Pertama, yang hasilnya diterbitkan antologi cerpen.

Penerbitan Buku Umum

Dalam penerbitan buku umum, fokus penerbitan Jakim menjurus kepada karya asli dan terjemahan yang membicarakan pelbagai aspek kehidupan manusia secara am dari sudut pandangan Islam. Buku-buku ini meliputi bidang-bidang akidah, syariah, akhlak, tasawwuf, undang-undang, pendidikan, sosial dan kemasyarakatan, ekonomi, politik, falak, astronomi, pentadbiran, pengurusan, sejarah, biografi, sains, kesihatan dan sebagainya.


Penerbitan Buku Percuma

Dalam pelaksanaan fungsi dakwah menerusi penerbitan buku, Jakim turut menerbitkan buku-buku yang diedar secara percuma kepada masyarakat. Buku-buku ini meliputi pelbagai bidang seperti akidah, dakwah, akhlak dan politik, permasalahan semasa dan koleksi seperti Koleksi Kertas Kerja, Khutbah Jumaat dan Soal Jawab Agama.

Penerbitan Jurnal

Terdapat tujuh buah jurnal diterbitkan oleh Jakim, iaitu Jurnal Penyelidikan Islam, Jurnal Hukum, Jurnal Darul Quran, Jurnal Hadhari, Jurnal Muamalat, Jurnal Halal dan Jurnal ILIM.

Jurnal Penyelidikan Islam

Jurnal Penyelidikan Islam memuatkan rencana hasil penyelidikan yang dilakukan oleh Jakim. Ia mula diterbitkan pada tahun 1978 dan menjadi jurnal pertama diterbitkan oleh Jakim. Pada awalnya Jurnal Penyelidikan Islam diberi nama Jurnal MASA.

Judul MASA telah diguna pakai dalam penerbitan jurnal ini daripada penerbitan sulungnya sehinggalah ke bilangan yang kelima. Mulai bilangan keenam pada tahun 1986 dan seterusnya, jurnal ini telah ditukar nama kepada Jurnal Penyelidikan Islam. Perubahan nama ini dibuat dengan tujuan supaya orang ramai lebih maklum terhadap hasil-hasil penyelidikan dan kajian yang dijalankan oleh Jakim. Sehingga kini sebanyak 21 siri keluaran telah berjaya diterbitkan yang merupakan koleksi hasil-hasil kajian dalam pelbagai bidang yang berkaitan dengan permasalahan ummah semasa.

Jurnal Hukum

Jurnal Hukum ialah jurnal kedua diterbitkan oleh Jakim selepas Jurnal Penyelidikan Islam. Ia pertama kali diterbitkan ialah pada November 1980 bersamaan Muharam 1401H dengan siri pertamanya Jilid I Bahagian I.

Kandungan jurnal ini mengandungi rencana-rencana mengenai perundangan Islam dan fatwa serta kes-kes yang telah diputuskan oleh Mahkamah Syariah.

Apabila Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM) ditubuhkan pada Disember 1998, peranan dan fungsi jabatan ini didapati meliputi tujuan penerbitan jurnal ini. Oleh sebab itu mulai tahun 2004 penerbitan jurnal ini telah diserahkan kepada JKSM bermula jilid 17 bahagian 1 hingga seterusnya.


Jurnal Darul Quran

Jurnal Darul Quran mula diterbitkan pada Rabi’ul Awwal 1416H bersamaan Ogos 1995 dengan nama Jurnal Institut Pengajian Tahfiz al-Quran. Mulai tahun 1997, apabila Darul Quran mula beroperasi judul jurnal ini ditukar kepada Jurnal Darul Quran. Penerbitan jurnal ini bertujuan untuk memperkayakan bahan bacaan dalam bidang pengajian tahfiz al-Quran, mendedahkan disiplin-disiplin ilmu al-Quran kepada masyarakat, serta menyemarakkan budaya penyelidikan dan penulisan di kalangan ilmuwan al-Quran masa kini.

Jurnal Hadhari

Jakim dengan kerjasama Institut Islam Hadhari Universiti Kebangsaan Malaysia telah menerbitkan Jurnal Hadhari Antarabangsa Edisi Khas. Pelancaran Jurnal ini telah diadakan sempena Wacana Ekslusif Pendekatan Islam Hadhari: Relevankah Islam Hadhari” pada 25 Oktober 2008 bertempat di Hotel Ancasa & Spa, Jalan Pudu, Kuala Lumpur.

Jurnal Muamalat

Bagi tujuan pendokumentasian hasil-hasil kajian berkaitan muamalat Islam, Jurnal Muamalat diterbitkan pada bulan Disember 2008. Menerusi jurnal ini, hasil-hasil kajian dapat dihimpun untuk dirujuk dan memberi pendedahan secara ilmiah kepada masyarakat khusus berkaitan sistem muamalat Islam.

Jurnal Halal

Jakim telah menerbitkan Jurnal Halal bermula pada tahun 2006. Jurnal ini diterbitkan setahun sekali dan telah diterbitkan sebanyak dua keluaran. Jurnal Halal memaparkan isu-isu semasa mengenai halal seperti penggunaan nilai tambah dalam produk berasaskan

daging, kesan penggunaan stunning dalam penyembelihan halal, alkohol dalam makanan, penggunaan kaedah sains dalam pengesahan halal, aplikasi samak dalam industri halal dan sebagainya.

1

1. Majlis Pelancaran Jurnal Hadhari Antarabangsa Edisi Khas yang disempurnakan oleh Ketua Pengarah Jakim sempena Wacana Ekslusif Pendekatan Islam Hadhari pada 25 Oktober 2008 bertempat di Hotel Ancasa, Kuala Lumpur.

Jurnal ILIM

Jurnal ILIM mula diterbitkan pada tahun 2008. Jurnal ini memaparkan isu-isu semasa yang berkaitan secara langsung dengan pusat-pusat pengajian di Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM).


Penerbitan Majalah

Jakim turut menerbitkan majalah sebagai media dakwahnya. Majalah-majalah pernah diterbitkan oleh Jakim ialah Sinaran Islam, Ruhaniyyat, Sinar Rohani, Cahaya dan Pendidik.

Majalah terbitan Jakim merupakan bahan terbitan percuma. Dalam menyampaikan mesej dakwah melalui majalah, Jakim menitikberatkan tiga sasaran pembaca, iaitu kanak-kanak, remaja dan dewasa.

Sinaran Islam

Sinaran Islam ialah majalah sulung keluaran Jakim, iaitu bermula sejak Jun 1982 bersamaan Sya`ban 1402H. Pada awalnya majalah ini diterbitkan dalam bentuk tabloid, bersamanya dikembarkan sebuah buletin yang mengandungi beberapa halaman yang diberi judul “Berita Pusat Islam”.

Mulai tahun 1984, majalah ini diterbitkan dalam wajah baharu. Mulai tahun 1992, ruangan berita mengenai aktiviti Jakim telah dikeluarkan berikutan terbitnya sebuah buletin khusus iaitu Uswah yang memaparkan maklumat-maklumat tersebut.

Sinaran Islam ialah sebuah majalah umum untuk golongan dewasa. Motonya ialah “Ke Arah Melahirkan Masyarakat Berilmu, Beriman dan Beramal”. Keluaran majalah ini diberhentikan berikutan terbitnya sebuah majalah baru iaitu Sinar Rohani bermula 1998/1419H.

Ruhaniyyat

Majalah Ruhaniyyat mula diterbitkan pada Mac 1989 bersamaan Sya`ban 1409H. Matlamat utama adalah bagi menjelaskan kedudukan ilmu tasawuf sebagai ilmu yang penting dalam

Islam. Oleh itu moto yang digunakan bagi majalah ini ialah “Pembentuk Jiwa Murni.”

Isi kandungan majalah ini menitikberatkan persoalan akidah, tasawuf, falsafah, akhlak, tarikat dan lain-lain yang sesuai dengan tujuan pemurnian akidah. Majalah ini juga telah diberhentikan keluarannya berikutan penerbitan majalah Sinar Rohani pada tahun 1998/1419H.

Majalah Sinar Rohani

Majalah ini merupakan kombinasi dan kesinambungan penerbitan majalah Sinaran Islam dan Ruhaniyyat. Ia mula diterbitkan pada tahun 1998/1419H dengan gabungan konsep dan matlamat kedua-dua majalah tersebut. Majalah Sinar Rohani diterbitkan sebanyak enam kali dalam setahun. Motonya ialah “Pembimbing Ummah” dan sesuai dibaca oleh golongan dewasa.

Majalah Cahaya

Majalah Cahaya mula diterbitkan pada bulan Ogos 1989 bersamaan Muharram 1410H. Cadangan untuk menerbitkan majalah ini telah dipersetujui dalam mesyuarat pertama Badan Penyelarasan Gerakan Dakwah Islamiah Malaysia yang telah diadakan pada 22 Mac 1988. Cadangan tersebut kemudiannya dibawa dalam mesyuarat MKI kali ke-33 pada 2 Disember 1988 dan mempersetujui majalah ini diterbitkan.

Majalah Cahaya diterbitkan sebanyak enam kali dalam setahun. Motonya ialah, “Pembimbing Remaja Cemerlang,” Majalah ini sesuai dibaca oleh golongan remaja.


Majalah Pendidik

Majalah Pendidik ialah sebuah majalah kanak-kanak dan mula diterbitkan pada bulan Ogos 1989 bersamaan Muharram 1410H. Majalah Pendidik diterbitkan sebanyak enam kali dalam setahun. Motonya ialah “Membina Generasi Berhemah Tinggi”.

Penerbitan Buletin

Antara jenis-jenis buletin yang diterbitkan oleh Jakim ialah Buletin Jakim, Buletin Takmir, Buletin Tilawah, Buletin Hadhari, Buletin Lepai dan Buletin Halal. Buletin-buletin ini juga mempunyai tujuan, konsep dan sasaran tertentu.

Buletin Jakim

Buletin Jakim diterbitkan sebagai saluran memaparkan aktiviti-aktiviti semasa Jakim. Pada asalnya buletin ini diberi judul Uswah yang mula diterbitkan pada Mac 1992 bersamaan Ramadhan 1412H. Kemudiannya ditukar nama kepada Buletin Jakim sesuai dengan peranannya sebagai buletin rasmi jabatan. Buletin ini diedarkan untuk kakitangan Jakim, jabatan-jabatan kerajaan dan perpustakaan-perpustakaan di negara ini.

Buletin Takmir

Buletin Takmir ini mula diterbitkan pada Mei 1992 bersamaan Zulkaedah 1412H. Penerbitan buletin ini mempunyai objektif untuk menyalurkan maklumat mengenai isu-isu dan perkembangan Islam semasa, memaparkan kegiatan-kegiatan Program Takmir Masjid dan Surau sama ada yang dijalankan oleh Jakim atau pun negeri. Buletin ini telah diberhentikan dan berita mengenai kegiatan takmir hanya dimasukkan dalam Buletin Jakim.

Buletin Tilawah

Buletin tilawah mula diterbitkan pada tahun 2001 sempena Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa. Diterbitkan setiap tahun sempena berlangsungnya Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa. Diterbitkan setiap hari sepanjang berlangsungnya majlis tilawah tersebut.

Buletin Hadhari

Buletin Hadhari mula diterbitkan pada tahun 2008. Buletin ini diterbitkan sebanyak empat kali setahun. Buletin ini diterbitkan dengan tujuan memaparkan hal-hal yang berkaitan dengan aktiviti Pendekatan Islam Hadhari.

Buletin Lepai

Buletin Lepai diterbitkan pada tahun 2008. Tujuan buletin ini diterbitkan bagi memperkenalkan aktiviti bahagian yang diadakan dari semasa ke semasa.

Buletin Halal

Buletin Halal mula diterbitkan pada tahun 2005. Penerbitan buletin ini bertujuan menyalurkan maklumat terkini mengenai isu-isu berkaitan halal kepada orang ramai. Buletin ini juga memaparkan tentang peranan Jakim dalam aktiviti pensijilan halal di Malaysia dan membantu pengguna Islam untuk mendapat produk yang disahkan halal.

Penerbitan Risalah

Risalah yang diterbitkan oleh Jakim mempunyai kepelbagaian judul, siri dan bentuk. Penerbitan yang dikategorikan sebagai risalah ialah penerbitan yang bersaiz kecil daripada saiz buku biasa, yang bersiri dan tidak bersiri, termasuk buku kecil dan pamflet.


Risalah yang diterbitkan oleh Jakim terdiri daripada risalah bersiri dan tidak bersiri. Kebanyakan risalah yang diterbitkan mempunyai isu dan bersifat semasa sesuai dengan keperluan masyarakat. Risalah-risalah ini diterbitkan dalam pelbagai bahasa seperti bahasa Inggeris, Arab, Mandarin, Tamil dan bahasa suku kaum tertentu seperti Dusun/Kadazan dan Iban.

Risalah Bersiri

Siri-siri risalah yang pernah diterbitkan oleh Jakim ialah al-Syari`ah, al-Yakin, al-Risalah, Dasar Penerapan Nilai-Nilai Islam (DPNI), dan Islam Itu Mudah. Penerbitan risalah mengikut siri yang diterbitkan mempunyai tujuan untuk mengkelaskan bidang-bidang sesuatu penerbitan dan membezakan konsepnya.

Risalah Tidak Bersiri

Selain risalah bersiri, Jakim turut menerbitkan risalah tidak bersiri. Risalah kategori ini mempunyai dua bentuk, iaitu buku kecil dan pamflet.

Penerbitan Lain

Jakim juga menerbitkan tabloid, kalendar Islam, poster dan stiker.

Tabloid

Suara Masjid Negara (SMN) mula diterbitkan pada tahun 1976 secara mingguan iaitu pada setiap hari Jumaat. Tabloid ini mengandungi berita-berita perkembangan Islam semasa sama ada peringkat nasional mahu pun antarabangsa, rencana mengenai Islam, sudut puisi dan renungan. Mulai 1 Ogos 2006, kualiti dan persembahan tabloid ini telah ditukar dan dinamakan dengan “Suara Masjid” selaras dengan kewujudan dua masjid baru, iaitu Masjid Wilayah Persekutuan di Jalan Duta dan Masjid Putra di Putrajaya.

Poster

Poster yang diterbitkan oleh Jakim ialah poster yang mempunyai mesej dakwah. Lazimnya poster yang diterbitkan ialah lukisan yang disertakan tulisan ayat al-Quran atau hadith yang membawa pengertian dan mesej tertentu. Poster-poster yang diterbitkan mempunyai ukuran dan pelbagai saiz.

Stiker

Stiker lazimnya diterbitkan sempena perayaan hari-hari kebesaran Islam seperti sambutan Ma`al Hijrah dan Maulidur Rasul. Biasanya stiker memaparkan ungkapan-ungkapan tema sesuatu perayaan, ungkapan-ungkapan yang mengajak manusia ke arah kebaikan, logo atau pengertian sesuatu ayat al-Quran atau hadith. Dari segi bentuk, stiker yang pernah diterbitkan mempunyai pelbagai bentuk dan saiz, diperbuat daripada plastik yang sesuai dilekatkan pada permukaan bercermin.

Kalendar Islam

Kalendar Islam ialah terbitan tetap Jakim setiap tahun. Kalendar ini dibuat dalam tiga bentuk iaitu kalendar meja, poket dan dinding. Kalendar dinding ialah kalendar tahun Hijriah dengan disertakan penyelarasannya dalam tahun Masihi dan memuatkan juga jadual waktu solat. Kalendar ini diterbitkan pada awal Muharram setiap tahun.

Pamflet

Pamflet yang diterbitkan oleh Jakim memaparkan penerangan ringkas terhadap sesuatu topik yang dibincangkan.

Skrip Selawat

Skrip selawat diterbitkan sempena sambutan Maulidur Rasul SAW, diedarkan kepada masyarakat ketika majlis sambutan Maulidur Rasul SAW yang diadakan setiap tahun.


Sisipan Akhbar

Sisipan akhbar mula diadakan pada tahun 2007 sempena sambutan ulang tahun hari kemerdekaan negara dengan tujuan memberi maklumat mengenai sejarah dan kejayaan yang dicapai oleh Jakim. Antara kandungannya ialah maklumat berkaitan perkembangan kemajuan Islam di Malaysia yang telah dilaksanakan oleh Jakim.

Peraduan Penulisan

Peraduan penulisan berunsur Islam telah dimulai sejak tahun 1980-an. Antara bentuk peraduan tersebut ialah peraduan penulisan cerpen, peraduan penulisan novel dan peraduan menulis rencana dan peraduan penulisan skrip drama.

Sumbangan Artikel/Penulisan

Selain sebagai penerbit, Jakim turut menyumbangkan artikel untuk diterbitkan oleh penerbit lain. Penulisan berunsur Islam ini dapat dimanfaatkan oleh seluruh masyarakat. Sebagai contoh dalam akhbar Utusan Malaysia, disediakan ruangan Kalamullah untuk dimuatkan artikel tafsir yang dibekalkan oleh Jakim. Dalam Jakim sering mendapat tempat untuk siaran artikel yang bersesuaian dengan keperluan semasa. Kebanyakan bahan penulisan diperoleh daripada pegawai-pegawai Jakim dan panel penulis Jakim. Dalam Buletin Teman iaitu terbitan dalam bas MARA Liner memuatkan artikel yang disediakan oleh pegawai-pegawai Jakim.

1

2

4

3

1. Dato’ Zainal Abidin Abd Kadir semasa menjadi Ketua Pengarah Baheis menyampaikan ucapan alu-aluan di Majlis Pelancaran Buku-Buku Terbitan Baheis 1994 dan Penyampaian Hadiah Peraduan Menulis Cerpen Berunsur Islam Ke-viii.

2. Majlis Penyampaian Hadiah Peraduan Penulisan Artikel Berunsurkan Islam sempena Abad Ke-15 Hijrah di Dewan Bahasa dan Pustaka yang dianjurkan oleh Jakim pada tahun 1981. YAB Perdana Menteri ketika itu menyampaikan hadiah kepada salah seorang pemenang.

3. Antara peserta yang berjaya dalam peraduan menulis cerpen yang dianjurkan oleh Baheis pada tahun 1995.

4. Keputusan Peraduan Mengarang Cerpen Berunsur Islam Kali Yang Kelima anjuran Bahagian Ugama Jabatan Perdana Menteri pada tahun 1983 yang disiarkan dalam Berita Pusat Islam bulan Ogos 1983.


Edaran Terbitan Jakim

Jakim mengadakan edaran dan pasaran bahan terbitan melalui edaran percuma di setiap majlis atau program yang dianjurkan oleh Jakim, melalui perkhidmatan pos, pameran dan jualan yang diadakan di seluruh negara dan juga melalui kaunter.

Penerimaan masyarakat terhadap penerbitan Jakim adalah menggalakkan khususnya terbitan percuma yang diedarkan di sekolah, masjid dan majlis-majlis tertentu. Begitu juga dengan buku jualan sehingga terdapat buku-buku terbitan Jakim di ulang cetak beberapa kali.

TAHUN JUALAN (RM)

2003 24,637.85

2004 52,970.20

2005 59,652.79

2006 74,885.54

2007 90,655.52

2008 126,556.30

5

6 7

8

5. Pameran dan jualan buku terbitan Jakim yang diadakan di perkarangan Masjid Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur mendapat sambutan menggalakkan.

6 & 7. Jakim juga turut mengambil bahagian dalam Kuala Lumpur International Book Fair yang diadakan setiap tahun di Putra World Trade Cente.

8. Pengarah Bahagian Penerbitan dan pegawai serta kakitangan Jakim yang terlibat dalam penerbitan turut mengadakan lawatan kerja ke Percetakan Nasional Malaysia Berhad di Jalan Chan sow Lin bagi mendalami kerja-kerja “pre-press” dan percetakan yang dijalankan di sana.

Jadual 11: Hasil Jualan Terbitan Jakim Tahun 2003-

2008.

Jakim sentiasa berusaha meningkatkan kualiti penerbitan media cetak sejajar dengan peranannya membangun pemikiran ummah dan menyebarkan dakwah Islamiah.


DAKWAH MELALUI TEKNOLOGI MAKLUMAT DAN KOMUNIKASI

Teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dilihat dapat memainkan peranan penting dalam menyampaikan ilmu dan dakwah. Mulai tahun 1985 Jakim melalui Pelan Strategik ICT (ISP) telah mengorak langkah pertama membangunkan projek ICT di bawah Sistem Maklumat Islam (Sismi). Fokus awal pembangunan projek ICT ialah pembangunan rangkaian setempat (Local Area Network) Bahagian Hal Ehwal Islam (Baheis), Jabatan Perdana Menteri, bagi membolehkan kakitangan memiliki akses ke intranet dan internet. Pada akhir tahun 1990-an, usaha pembangunan projek ICT lebih menumpukan kepada pembangunan aplikasi berasaskan web dan pembangunan Portal Islam untuk menjadi model Islam di seluruh dunia.

Laman Sesawang/Portal Jakim

Sejak dilancarkan pada 16 Disember 1996, Laman Sesawang Jakim telah mengalami banyak perubahan terutamanya dari segi persembahan multimedia, perkhidmatan dan kandungannya. Laman sesawang ini boleh diakses dalam empat bahasa, iaitu bahasa Melayu, Inggeris, Arab dan Mandarin.

Perubahan dalam laman sesawang ini merupakan petunjuk terhadap kemajuan yang dicapai dalam aktiviti yang dilaksanakan oleh Jakim dalam memberikan perkhidmatan berkaitan bidang maklumat Islam. Aktiviti-aktiviti yang terlibat bagi menjayakan matlamat ini ialah perolehan dan khidmat pengguna, operasi dan penyelenggaraan dan khidmat internet dan pembangunan sistem.

Bahagian Perkhidmatan ICT selaku bahagian yang bertanggungjawab telah melaksanakan aktiviti perolehannya dengan mendapatkan bahan-bahan di peringkat nasional dan

antarabangsa serta melaksanakan tugas khidmat pengguna seperti pendokumentasian, pengklasifikasian informasi dan penganalisaan maklumat.

Dalam bidang operasi dan penyelenggaraan, bahagian ini telah menentukan keperluan penggunaan informasi, menjamin keselamatan informasi dan memberi khidmat kepenggunaan informasi. Khidmat internet pula meliputi kerja-kerja rangkaian komputer dan menyediakan maklumat Islam yang sesuai untuk dimasukkan ke dalam internet. Bidang pembangunan sistem mempunyai tugas untuk mengenal pasti dan membangunkan sistem-sistem yang ada bagi memenuhi keperluan semasa.

Selaras dengan keperluan semasa yang mementingkan teknologi maklumat dalam semua bahagian dan cawangan di Jakim, Bahagian ICT telah memberi perkhidmatan yang menyeluruh termasuk menyediakan pelbagai aplikasi, produk perkhidmatan, penyelenggaraan, penyediaan prasarana ICT dan rangkaian komputer.

Pada peringkat negara, Jakim menguruskan pelaksanaan projek Sistem Maklumat Islam atau ringkasnya Sismi yang melibatkan semua agensi agama di seluruh Malaysia. Projek Sismi ini adalah projek pembangunan utama ICT Jakim yang disebut secara khusus dalam Rancangan Malaysia

1

1. Laman web utama Jakim, www.islam.gov.my


Kelapan bertujuan meningkatkan pengurusan dan syiar Islam di Malaysia melalui penggunaan ICT secara bersepadu dan menyeluruh.

1. Portal Halal (e-Halal) (http://www.halaljakim.gov.my/) Menyediakan perkhidmatan permohonan pensijilan Halal Malaysia, aduan halal dan semakan

status halal sesuatu produk industri.

2. SIMPI (Sistem Maklumat Perkahwinan Islam) (http://simpi.islam.gov.my/simpi/index.html) Menyediakan proses kerja yang lengkap bermula dengan permohonan kursus pra

perkahwinan, permohonan kebenaran nikah, pendaftaran nikah sehinggalah kepada proses perceraian yang melibatkan runding cara di semua Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) khususnya Pejabat-pejabat Pendaftaran Nikah di seluruh Malaysia.

3. Al-Quran (http://www.islam.gov.my/dircportal/quran.htm)

Memaparkan Al-Quran yang menggunakan Resam Uthmani secara digital dan membolehkan umat Islam membuat rujukan atau pembacaan Al-Quran secara online. Rujukan terjemahannya adalah daripada Tafsir Pimpinan Ar-Rahman.

4. Mastika Hadis (http://www.islam.gov.my/dircportal/hadith.htm)

Memaparkan himpunan hadis-hadis, terjemahan serta huraian sebagai panduan dan rujukan umat Islam.

5. e-Fatwa (http://www.e-fatwa.gov.my/default.asp) Menghimpunkan fatwa yang telah dikeluarkan atas persetujuan mufti di seluruh Malaysia

sebagai rujukan.

6. Kemusykilan Agama (http://baheis.islam.gov.my/web/musykil_new.nsf)

Memudahkan umat Islam mengemukakan soalan dan kemusykilan agama serta merujuk jawapan yang telah disediakan dan dijawab oleh panel yang dilantik.

Perkhidmatan Atas Talian (Online) Jakim

Antara paparan utama perkhidmatan atas talian (online) yang disediakan di Laman Sesawang/Portal Jakim ialah seperti yang berikut :


7. Khutbah Online (http://www.islam.gov.my/khutbahjakim/)

Memaparkan himpunan teks khutbah sembahyang Jumaat yang telah dibacakan dan diedarkan di masjid-masjid.

8. Aduan Awam (http://baheis.islam.gov.my/sismi/aduan.nsf) Menerima sebarang komen atau pandangan daripada masyarakat mengenai hal ehwal

Islam di Malaysia. Semua aduan di selaraskan oleh Unit Perhubungan Awam, Jakim.

9. e-Hadis (http://www.islam.gov.my/portal/e-hadith.php) Memaparkan koleksi hadith harian yang diterbitkan setiap hari di Laman Sesawang utama

Jakim.

10. Jualan Buku Jakim (http://www.islam.gov.my/portal/ekatalog.php)

Menyediakan kemudahan bagi pelanggan yang ingin membeli dan membuat pesanan buku-buku keluaran Jakim. Untuk kemudahan pengunjung laman sesawang, sinopsis bagi buku-buku yang diterbitkan boleh dilawati di paparan ini.

11. e-solat / Arah Kiblat (http://www.e-solat.gov.my/)

Menyediakan waktu-waktu solat untuk rujukan seluruh masyarakat Malaysia. Selain itu aplikasi ini juga menyediakan panduan solat Jamak dan Qasar.

12. e-Almanak Falak (http://www.islam.gov.my/ppi/almanak/falak/almanak.html)

Menyediakan data-data yang diperlukan untuk hitungan-hitungan falak syarie seperti penentuan kalendar, waktu-waktu solat serta imsak dan penyediaan data rukyah hilal.

13. e-RHK (Rukyah Hilal Kebangsaan) (http://www.islam.gov.my/e-rhk/)

Menyediakan maklumat berkaitan aktiviti cerapan hilal di Malaysia.


14. e-Ucapan (http://www.islam.gov.my/portal/tepi_kucapan.php)

Koleksi teks-teks ucapan tetamu kehormat sempena majlis-majlis rasmi anjuran Jakim.

15. e-MEP (Media Elektronik dan Penyiaran) (http://www.islam.gov.my/kalendar/tv.php)

Menyediakan kalendar elektronik dan waktu-waktu penyiaran program terbitan Jakim yang disiarkan di radio dan juga RTM 1.

16. SIMPENI (Sistem Maklumat Pendidikan Islam) (http://www.islam.gov.my/simpeni.islam.gov.my/kalendar/tv.php)

Menyediakan maklumat mengenai pengurusan dan pentadbiran KAFA dan sekolah agama yang lengkap serta sistematik.

17. SISMIM (Sistem Maklumat Imam dan Masjid) (http://imam.islam.gov.my/)

Menyediakan maklumat Imam dan Masjid di seluruh Malaysia.

18. e-Rujukan (http://www.islam.gov.my/e-rujukan/index.php)

Menghimpunkan koleksi ilmiah, garis panduan dan artikel umum serta isu-isu semasa yang boleh dijadikan rujukan dan bahan bacaan sampingan.

19. e-Jenazah (http://www.islam.gov.my/portal/jenzh.php)

Menyediakan maklumat berkenaan dengan Garis Panduan Pengurusan Jenazah Muslim dan Garis Panduan Pengurusan Jenazah Orang Kenamaan.

20. e-Penyelidikan (http://www.islam.gov.my/portal/e-penyelidikan.php) Himpunan penyelidikan Islam dari institusi Islam dan institusi pengajian di Malaysia.


Maklumat Lain

Selain menyediakan perkhidmatan atas talian (online) dan pautan (hyperlink), Laman Sesawang Jakim turut menyediakan maklumat lain seperti Islam Hadhari, Pengukuhan Integriti Perkhidmatan Awam, maklumat hal ehwal Islam dalam internet.

Ternyata hari ini Jakim turut seiring dengan jabatan kerajaan lain dalam mempertingkatkan kemajuan ummah dengan mengutamakan pembangunan ICT dalam menjayakan dasar-dasar kerajaan.

Buktinya Jakim pada tahun 2002 pernah memenangi naib johan dalam Pertandingan Laman Web Terbaik pada Hari Kualiti di Jabatan Perdana Menteri. Pada tahun 2005 Jakim telah bekerjasama menjayakan pembangunan sistem SIMPI dengan e-Syariah dan membangunkan Data Islamic Dictionary dengan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM) dan lain-lain jabatan.

Pada tahun 2007 pula Jakim telah menandatangani Memorandum of Understanding dengan DAPAT Vista berkaitan SMS halal, mengadakan kerjasama dengan Blue Hyppo untuk menyiarkan Majlis Tilawah Al-Quran Peringkat Antarabangsa secara langsung melalui internet.

Pada tahun 2008, Jakim telah mengadakan kerjasama dengan Unit Pemodenan Tadbiran dan Perancangan Pengurusan Malaysia (MAMPU) membangunkan sebuah portal yang dinamakan dengan Islam GRID. Sehingga Mei 2009 kemudahan ruang maya yang dilihat mampu membina jaringan dakwah yang kuat telah menerima pengunjung sejumlah 12,216,830 dari seluruh dunia sejak ia dilancarkan.

1. Jakim telah dipilih sebagai Naib Johan dalam Pertandingan Laman Web Terbaik sempena Hari Kualiti Jabatan Perdana Menteri Tahun 2005. Keputusan tersebut telah diumumkan semasa Majlis Hari Kualiti Jabatan Perdana Menteri yang telah diadakan pada 20 Disember 2005, di Auditorium, Blok B1, Kompleks Jabatan Perdana Menteri, Putrajaya.

2. e-Halal membolehkan pengguna mendapat pengesahan sijil halal sesuatu produk melalui kemudahan sMs. Pengguna hanya perlu memasukkan perkataan halal, nombor kodbar (barcode) produk dan hantarkannya ke 32728 (DAPAT) bagi mendapatkan pengesahan sijil halal

1

2

Pautan (Hyperlink)

Beberapa pautan telah diwujudkan melalui Portal Jakim bagi memudahkan pengunjung, antaranya ialah:

1. PEJABAT MENTERI

2. MYGOV

3. YADIM (Yayasan Dakwah Islamiah

Malaysia)

4. JAWI (Jabatan Agama Islam Wilayah

Persekutuan)

5. DARUL QURAN

6. ILIM (Institut Latihan Islam Malaysia)

7. JKSM (Jabatan Kehakiman Syariah

Malaysia)

8. IKIM (Institut Kefahaman Islam Malaysia)

9. LEMBAGA TABUNG HAJI

10. DBP (Dewan Bahasa dan Pustaka)

11. PERKIM (Pertubuhan Kebajikan Islam

Malaysia)

12. JAWHAR (Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji)

13. MABIMS (Pertemuan Tahunan Tidak

Rasmi Menteri-menteri Agama Negara

Brunei Darussalam, Republik Indonesia,

Malaysia dan Republik Singapura)

14. MIFC (Malaysia International Islamic

Financial Centre)

15. eKL (Sistem Penyampaian Perkhidmatan

Online di kawasan Lembah Klang)

16. BLESS (Business Licensing Electronics

Support System)

17. MASJID PUTRA

18. MASJID NEGARA

19. BPA (Biro Pengaduan Awam)


3-5. sekitar sambutan Maàl Hijrah Peringkat Kebangsaan.

SAMBUTAN HARI KEBESARAN ISLAM

Sambutan Maàl Hijrah Peringkat Kebangsaan

Kedatangan tahun baru Islam setiap tahun menjadi salah satu daripada agenda sambutan tahunan kebangsaan umat Islam di Malaysia dan menjadi salah satu acara rasmi negara. Pada mulanya, Majlis Sambutan Maàl Hijrah di kenali sebagai Sambutan Awal Muharram.

Jakim telah menganjurkan sambutan Maàl Hijrah Peringkat Kebangsaan sejak 1408 Hijriah bersamaan 1986 Masihi hingga kini. Sambutan ini dilaksanakan oleh Jawatankuasa Induk yang dipengerusikan YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Majlis sambutan ini diselaraskan oleh Bahagian Keurussetiaan dan Perhubungan Antarabangsa, Jakim dengan dibantu oleh lima belas Jawatankuasa Kecil.

Antara lokasi yang pernah menjadi tempat perhimpunan umat Islam secara besar-besaran ini ialah Pusat Islam, Stadium Negara, Stadium Putra Bukit Jalil, Dewan Merdeka, Pusat Dagangan Dunia Putra dan Dewan Plenari, Pusat Konvesyen Antarabangsa Putrajaya.

3

4 5


tokoh-tokoh ma’al hiJrah

1

1. Persembahan nasyid dari semua wakil-wakil kakitangan kerajaan yang terlibat menjayakan Majlis sambutan Maàl Hijrah yang diadakan di perkarangan Pusat Islam, Kuala Lumpur tahun 1408H.

2. Prof. Dr. Wahbah al- Zuhaily dari syria antara salah seorang penerima anugerah tokoh Maàl Hijrah.

3. Penerima tokoh Maal Hijrah yang pertama tahun 1408, Tuan sheikh Mohd Idris bin Abdul Rauf al-Marbawi diiringi Dato’ Dr. Abdul Hamid Othman.

43. seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong menyampaikan Anugerah Tokoh Maàl Hijrah tahun 1426 kepada Dr. Muhammad Uthman El-Muhammady.

5. Tun Hussein Onn, mantan Perdana Menteri Malaysia menyampaikan ucaptama semasa Majlis Perasmian Abad ke -15 Hijrah.

penerima anugerah penghargaan ma’al hijrah

peringkat kebangsaan 1427h

1. prof. dr. mohd Yusof bin haji othman.

2. dato’ haji mustapha ma bin abdullah.

penerima anugerah penghargaan ma’al hijrah

peringkat kebangsaan 1428h.

1. tan sri dato’ muhammad ali hashim.

2. Yaa datok sheikh ghazali abdul rahman.

Bil tahun nama

1. 1408h syeikh mohd idris bin abdul rauf al-marbawi. (allahyarham)

2. 1409h prof. tan sri datuk ahmad bin mohamed ibrahim. (allahyarham)

3. 1410h tan sri dato’ s.o.k. ubaidulla bin kadir Basha. (allahyarham)

4. 1411h tan sri prof. dr. ahmad muhammad abdul rauf (allahyarham)

5. 1412h tan sri dato’ mohd. asri bin haji muda. (allahyarham)

6. 1414h Y.m. raja tun mohar bin raja Badiozaman. (allahyarham)

7. 1415h haji munawir sjadzali. (allahyarham)

8. 1416h tun dato’ seri (dr.) haji hamdan bin sheikh mohammad tahir

Jalaluddin. (allahyarham)

9. 1418h Y.m. prof. diraja ungku abdul aziz bin ungku abdul hamid.

10. 1420h tan sri dato’ seri (dr.) ahmad sarji bin abdul hamid.

11. 1421h tan sri ainuddin bin abdul wahid.

12. 1422h dato’ dr. ismail bin haji ibrahim.

13. 1423h dato’ haji hassan bin azhari.

14. 1424h dato’ mursyid di raja dato’ paduka syeikh abdul majid bin haji

muhammad noor.

15. 1425h dato’ dr. abdul halim bin haji ismail.

16. 1426h dr. muhammad ùthman el-muhammady.

17. 1427h tiada.

18. 1428h tiada.

19. 1429h tan sri syed mokhtar al-Bukhari.

20. 1430h prof dr. wahbah al-Zuhaily (dari syria),

ss dato’ seri haji harussani bin Zakaria.

21. 1431h tan sri mohd Yusuf bin noor,

prof. dr. Yusuf al-Qaradawi.22. 1432h Ym tan sri dato’ ungku dr. Zeti akhtar binti ungku aziz.

23. 1433h prof. emeritus tan sri dr. abdul shukur bin haji hussin.

dr. fouad abdul salaam bin muhammad al-farisi.


2 3 4

5

Aktiviti utama sambutan ini ialah acara perhimpunan, forum khas, persembahan kesenian berunsurkan dakwah, ceramah dan penerbitan risalah khas. Lazimnya perhimpunan ini dihadiri oleh pemimpin-pemimpin negara, kakitangan kerajaan, kakitangan sektor swasta, ahli-ahli pertubuhan, pelajar-pelajar dan orang awam.

Acara kemuncak sambutan ini ialah penganugerahan tokoh Maàl Hijrah Peringkat Kebangsaan. Tokoh Maàl Hijrah terdiri daripada individu yang telah memberi sumbangan besar dalam meningkatkan syiar Islam di negara ini dalam bidang fardhu ain dan fardhu kifayah. Terdapat juga penerima anugerah Tokoh Maàl Hijrah Peringkat Kebangsaan daripada individu dari luar negara.

Penganjuran majlis sambutan ini dilihat sebagai salah satu acara yang dapat menyemarakkan lagi syiar Islam serta mampu menjadi pemangkin perubahan ummah ke arah yang lebih cemerlang.


Sambutan Maulidur Rasul SAW Peringkat Kebangsaan

Bagi menyemarakkan rasa kecintaan kepada Rasulullah SAW dan menghayati perjuangan baginda, majlis perhimpunan dan sambutan Maulidur Rasul SAW yang diadakan sempena dengan tarikh kelahiran baginda SAW telah dijadikan sebagai salah satu acara tahunan rasmi sambutan keagamaan negara.

Perarakan Maulidur Rasul SAW yang diketuai oleh pemimpin tertinggi negara adalah antara acara utama program sambutan ini. Ia turut disertai oleh kontinjen-kontinjen agensi kerajaan, badan berkanun, syarikat swasta, pertubuhan badan bukan kerajaan, institusi pengajian tinggi awam dan swasta, sekolah dan orang ramai. Sambutan dan perhimpunan ini turut diserikan dengan persembahan khas. 1

2 3

1. Perarakan Maulidur Rasul bermula dari masjid-masjid berdekatan Kuala Lumpur menuju stadium Merdeka melalui Jalan Tuanku Abdul Rahman pada tahun 1963.

2. sekumpulan Masyarakat Cina Muslim yang turut menyertai Perarakan dan Perhimpunan Maulidur Rasul di stadium Merdeka, Kuala Lumpur pada tahun 1973.

3-5. Umat Islam beramai-ramai menyertai perarakan dan perhimpunan Maulidur Rasul yang diketuai Yang di-Pertuan Agong dan Perdana Menteri menuju masuk ke stadium Merdeka pada tahun 1983.

6&7. sekitar perarakan Maulidur Rasul 1983.


Sebagaimana sambutan Ma’al Hijrah Peringkat Kebangsaan, majlis ini juga turut menjadikan penganugerahan Tokoh Maulidur Rasul Peringkat Kebangsaan sebagai kemuncak acara sambutan. Penerima anugerah bukan sahaja dalam kalangan orang Islam tetapi juga bukan Islam yang telah membuktikan kemampuan dan memberi sumbangan kepada negara. Selain pengiktirafan, ia dilihat sebagai satu landasan yang sesuai untuk memberikan gambaran sebenar kedudukan masyarakat bukan Islam pada kaca mata Islam.

4

5

6

7


Pada awalnya sambutan ini diadakan di Stadium Merdeka, tetapi mulai tahun 1998 sambutan tersebut telah diadakan di Stadium Putra Bukit Jalil. Pada tahun 2009, sambutan ini telah diadakan di Dataran Merdeka, Kuala Lumpur. Perarakan dan perhimpunan yang diadakan ini dilihat sebagai satu mekanisme yang mampu mempertemukan segenap lapisan masyarakat Islam dan memperlihatkan kesatuan ummah serta dapat menyemarakkan lagi syiar Islam dalam negara.

1

3

4

5

61. Penerima Anugerah Maulidur Rasul bergambar

beramai-ramai selepas penganugerahan.2. Umat Islam yang Kurang Upaya (OKU) juga tidak

ketinggalan menyertai perarakan Maulidur Rasul di Stadium Bukit Jalil, Kuala Lumpur pada tahun 2008.

3. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong mencemar duli untuk turut bersama-sama umat Islam dalam perhimpunan Maulidur Rasul yang diadakan di Dataran Merdeka, Kuala Lumpur pada tahun 2009.

4-6. Sekitar perarakan Maulidur Rasul pada tahun 2009.

2


7. Kumpulan Nasyid Jakim, johan Festival Nasyid Jabatan Perdana Menteri pada tahun 2002.

8. Tuan Haji Mahzan Manan pencipta dan penulis lirik lagu Jakim bergambar bersama kumpulan nasyid Jakim.

9. Barisan juri Festival Nasyid Kebangsaan.

Dakwah Melalui Kesenian Islam

Jakim turut menganjurkan pelbagai program kesenian sebagai alternatif kepada masyarakat dalam menghayati kesenian berlandaskan Islam.

Festival Nasyid Peringkat Kebangsaan

Penganjuran Festival Nasyid Peringkat Kebangsaan merupakan respons Jakim terhadap kecenderungan anak muda kini dalam hiburan bersesuaian dengan kepesatan industri muzik tanah air. Festival yang dianjurkan sejak tahun 1989 ini telah bertahan selama dua puluh tahun sehingga hari ini. Antara objektif festival tersebut ialah seperti yang berikut:

(i) Mempertingkat dan memperkembangkan seni nasyid sebagai satu warisan budaya Melayu yang berunsur keagamaan untuk dakwah dan pembangunan insan;

(ii) Menarik minat pencipta lagu dan penulis lirik supaya melibatkan diri secara aktif dalam bidang dakwah dan pembangunan insan melalui ciptaan lagu dan lirik-lirik yang berunsurkan Islam dan kemanusiaan sejagat; dan

(iii) Mencetuskan kesedaran di kalangan penyanyi untuk berperanan lebih positif dalam membangunkan negara dan penerapan nilai-nilai Islam melalui persembahan lagu-lagu yang bermutu.7

8

9


Festival ini disertai oleh kumpulan-kumpulan nasyid yang menjadi johan peringkat negeri. Bagi kategori terbuka pula, penyertaan diterima daripada kumpulan-kumpulan nasyid dari negeri-negeri yang tidak mengadakan festival nasyid di peringkat negeri. Bagi kategori ini, lagu-lagu akan dinilai terlebih dahulu oleh juri profesional sebelum layak ke peringkat akhir. Dari segi lagu, festival ini terbahagi kepada dua kategori iaitu nasyid tradisi dan moden.

Penganjuran festival ini terbukti telah membuka dimensi baru dalam industri muzik terutamanya mulai pertengahan 1990-an apabila irama dan kumpulan nasyid mula mendapat tempat dan turut mewarnai perkembangan industri hiburan tanah air.

Malam Puisi Yang Syahdu

“Malam ini malam puisi yang penuh syahduDari awal hingga ke akhir kesyahduan itudari suara pelajar kepada suara ulama dan menteri.Di sini puisi ternyata mendapat lidah yang luar biasa.Dan saya merasa amat bahagia sempat berada di tengahnya”

Oleh Sasterawan Negara Datuk A. Samad Said

Seminar Nasyid Peringkat Kebangsaan

Seminar Nasyid Peringkat Kebangsaan telah diadakan buat pertama kalinya pada tahun 1991. Objektif seminar ini adalah untuk memberi pendedahan kepada orang awam dan penggiat seni nasyid mengenai konsep nasyid tradisi dan moden ke arah membentuk ummah berperadaban tinggi serta menjadikan seni lagu sebagai media dakwah.

Malam Puisi

Malam Puisi Islam telah diadakan sebanyak dua kali, iaitu pada tahun 2001 dan 2002. Ia merupakan usaha dan idea Brig. Jen. (B) Dato’ Seri Abdul Hamid bin Haji Zainal Abidin, mantan Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Malam Puisi Islam ini telah dilaksanakan oleh Jakim dengan kerjasama Berita Harian yang pengisian program ini tidak bercanggah dengan syariat dan tatasusila masyarakat majmuk.

Dengan bertujuan menyemarakkan kesenian Islam, khususnya dalam genre puisi, program ini mampu mencerna pemikiran ummah untuk menghayati makna kehidupan mengikut sudut pandangan Islam dan mengeratkan lagi ukhuwwah Islamiyah serta mempertingkatkan syiar Islam di tanah air. Malam puisi ini telah menonjolkan beberapa tokoh terkenal seperti Datuk A. Samad Said (Sasterawan Negara), Ustaz Uthman El-Muhammady, Kalam Hamidi, Zubir Ali, Sutung Umar R.S. dan lain-lain.2

1

31. Datuk A. Samad Said ketika mendeklamasikan

puisinya.2. Antara tetamu yang hadir dalam Festival Nasyid

Peringkat Kebangsaan.3. Kumpulan yang menang bergambar kenangan.



Anugerah Media Islam Negara (AMIN)

Anugerah Media Islam Negara (AMIN) merupakan cetusan idea Dato’ Dr. Abdullah bin Md Zain, semasa menjadi Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Idea tersebut diucapkan dalam Majlis Malam Bersama Media pada 30 Disember 2005 di Hotel Palm Garden, IOI Resort, Putrajaya.

Anugerah ini merupakan penghargaan dan pengiktirafan Kerajaan Malaysia kepada pengamal media yang telah memberikan sumbangan cemerlang dalam memartabatkan Islam sebagai penggerak kemajuan ummah dan negara.

AMIN kali pertama telah diadakan pada tahun 2007. Pada peringkat permulaan ini sebanyak empat kategori anugerah telah diperkenalkan

4 5

67

4. Dato’ Mustafa Abd. Rahman menyampaikan salah satu kategori anugerah kepada pemenang.

5. RekabentuktrofiAnugerahAMIN.6. Pemenang-pemenang Anugerah AMIN 2007.7. Ustaz Uthman El-Muhammady, pemenang

Anugerah Media Islam Negara tahun 2007.


iaitu Anugerah Penerbitan Radio, Anugerah Penerbitan TV, Anugerah Penerbitan Media Cetak dan Anugerah Perdana Media Islam Negara. Program ini telah mendapat sambutan yang menggalakkan daripada pengamal media serta mendapat sokongan banyak pihak.

Berdasarkan kepada kejayaan majlis tersebut, program ini diteruskan pada tahun 2008. Pada kali ini dua kategori anugerah telah ditambah iaitu Anugerah Penerbitan Drama dan

Anugerah Laman Web. Pada tahun 2009 program ini diteruskan buat kali ketiga dan satu kategori lagi telah dipertandingkan iaitu Anugerah Khas Juri.

Anugerah Perdana Media Islam Negara pada tahun 2007 telah dimenangi oleh Ustaz Uthman El-Muhammady, manakala pemenang pada tahun 2008 telah dimenangi oleh Dato’ Dr. Ismail Haji Ibrahim.

1 2

3

4 1-4. Sekitar Majlis Anugerah Media Islam Negara Ketiga 2009.


Dakwah Melalui Media Penyiaran

Bagi meningkatkan usaha dakwah agar lebih berkesan, pada 1 Jun 1994 kerajaan mengarahkan dua unit penyiaran di RTM, iaitu Unit Dakwah Radio dan Unit Dakwah TV dipindahkan ke Baheis. Sejak itu, Baheis mengendalikan program-program agama di RTM dari segi perancangan, pemilihan penceramah dan lain-lain yang berkenaan. Baheis dan RTM diminta bekerjasama rapat antara satu sama lain dengan mengambilkira penjimatan kos, tenaga kerja dan kepakaran teknikal serta pengalaman profesional. Untuk menjalankan operasi, RTM terus dipertanggungjawabkan dari segi teknikal berkaitan penerbitan, rakaman dan penyiaran program-program agama Radio dan TV.

Pada 1 Januari 1997, urusan ini dapat dilaksanakan dengan lebih cekap dan teratur apabila Bahagian Media Elektronik dan Penyiaran diwujudkan dalam struktur baru Jakim yang disusun semula berkuat kuasa mulai tarikh tersebut.

5

7

8 9

5-7. Perintis awal penerbit rancangan agama radio di Malaysia.

8&9. Bengkel Semakan dan Penambahbaikan Rancangan Agama Radio.


6


Saluran Radio dan TV

Pada peringkat permulaan, Jakim bertanggungjawab menyediakan pakej semua rancangan agama di Radio 1, Radio 3, Radio Ibu Kota, FM Stereo, Radio Negeri-Negeri, rakaman empat program dalam Bahasa Inggeris, lima program dalam Bahasa Cina dan enam program dalam Bahasa Tamil. Ia termasuk pakej rancangan agama TV untuk saluran Nasional, iaitu TV1 dan TV2, serta TV3 dan TV4 daripada saluran swasta. Walau bagaimanapun, atas inisiatif sendiri pihak pengendali saluran TV swasta telah mengambil langkah membuat pengendalian dan penerbitan rancangan agama secara sendiri dengan mendapatkan nasihat dan pandangan Jakim secara berskala.

Hasil kerjasama yang baik dan erat antara Jakim dan RTM, saluran radio dan TV berkembang dan bertambah dari semasa ke semasa. Sekaligus berlaku pertambahan secara positif jangka masa siaran sama ada melalui program radio atau program TV. Sehingga Jun 2009, Jakim berjaya menyediakan pakej rancangan agama radio di lima saluran Radio Nasional, RTM, iaitu Klasik Nasional (B. Melayu), Traxx FM (B.Inggeris), Ai FM (B. Mandarin), Minnal FM (B. Tamil), dan Asyik FM (Suara Orang Asli).

Satu pencapaian yang membanggakan ialah Jakim dengan kerjasama RTM telah berjaya mewujudkan satu saluran radio khusus yang dikendalikan sepenuhnya oleh Jakim. Ia dinamakan dengan Salam FM. Melalui saluran ini, berbagai-bagai program agama dapat diterbit dan disiarkan sama ada secara langsung ataupun berakam.

Selain itu, hasil kerjasama rapat dengan RTM, Jakim berjaya menembusi kebanyakan saluran radio negeri seluruh negara melalui penyediaan pakej program agama. Antaranya

ialah Kelantan FM, Terengganu FM, Sabah FM, Sarawak FM dan lain-lain. Tidak ketinggalan, Jakim turut membekalkan pakej program agama untuk saluran Suara Islam dan Voice of Islam yang dikendalikan oleh RTM.

Perkembangan positif ini juga melibatkan saluran TV Nasional. Sehingga kini Jakim masih menyediakan pakej rancangan agama untuk siaran RTM, iaitu TV1 dan TV2. Bermula awal tahun 2007, Jakim melangkah setapak maju ke hadapan apabila berjaya membekalkan program agama TV untuk saluran TV swasta Astro Oasis.

Komitmen dan kesungguhan mantan YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi untuk merealisasikan dakwah Islamiah melalui penerbitan program agama TV secara lebih luas dan menyeluruh telah mendorong Jakim untuk melakukan inisiatif bagi mewujudkan satu saluran TV

Jakim sentiasa memberi perhatian berat dan bersungguh-sungguh dalam menyediakan kemudahan prasarana dan pembangunan logistik teknikal terutamanya untuk tujuan penghasilan dan penerbitan program agama radio dan TV. Ia terbukti apabila satu studio TV dan studio radio yang lengkap berjaya

3

1. Siaran langsung forum perdana Ehwal Islam.2 & 3. Pertandingan peringkat akhir Tilawah Interaktif

RTM 1 tahun 2008.

2

1


dibangunkan dan disiapkan awal tahun 2009. Pembinaan kedua-dua studio tersebut menelan belanja melebihi RM15 juta.

Setelah melalui tempoh usia hampir 15 tahun, dakwah melalui media penyiaran yang dilaksanakan oleh Jakim telah melalui fasa perkembangan yang membanggakan. Walaupun masih dalam jangkamasa umur remaja, ternyata Jakim melepasi cabaran dan dugaan secara matang ke arah mencapai matlamat utama meningkatkan kefahaman Islam menerusi media penyiaran bagi melahirkan ummah yang bermaklumat, progresif dan berakhlak mulia berteraskan Islam sejajar dengan falsafah negara.

Penerbitan Program Radio

Pada peringkat awal dalam dua tahun pertama, penerbitan program agama radio melibatkan penyediaan pakej rancangan secara pukal untuk siaran-siaran radio sepertimana yang dinyatakan sebelum ini. Penerbitannya merangkumi pelbagai bahasa mengikut golongan sasaran program dan saluran berkenaan seperti Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Mandarin, dan Tamil. Penerbitan program agama untuk saluran Suara Orang Asli diwujudkan beberapa tahun selepas itu setelah Jakim mengambil keputusan perlunya dakwah Islam melalui mekanisme penerbitan program radio dilebarkan kepada masyarakat Orang Asli yang mempunyai pendengar tersendiri.

Pengisian isi kandungan program

kebanyakannya menyentuh isu-isu ringan

dan permasalahan agama yang dihadapi

oleh masyarakat Islam. Ia diterbitkan dalam

kedua-dua bentuk sama ada siaran secara

langsung (live) ataupun secara berakam

dengan berbagai-bagai format seperti kapsul,

majalah, bual bicara, soal jawab hukum atau

permasalahan agama dan lain-lain. Ternyata

penerbitan program-program seumpama

ini telah mendapat tempat dan sambutan

yang amat menggalakkan daripada kalangan

masyarakat Islam seluruh negara, bahkan

melangkaui negara Brunei dan Singapura.

Program-program seperti soal jawab agama

yang disiarkan secara langsung adalah antara

program agama yang popular di kalangan

mereka.

Bagi melihat secara jelas dan terperinci

mengenai perkembangan masa siaran

penerbitan program Radio Saluran Klasik

Nasional yang dikendalikan oleh MEP Jakim,

ia dapat dibahagikan kepada beberapa fasa

seperti yang berikut:

4 5

6

4-6. Antara kemudahan yang terdapat dalam studio TV dan radio yang diwujudkan pada tahun 2009.


Fasa I: 1994 hingga Jun 2004

Dalam tempoh ini, secara umumnya penerbitan

program agama agak memberangsangkan.

Sehingga tahun 2003, masa minimum yang

diperuntukkan ialah sebanyak tiga jam 35 minit

(Ahad) sehari, manakala masa maksimum yang

diperuntukkan ialah lima jam dua minit sehari

(Jumaat).

Fasa II: Julai 2004 hingga Mei 2005

Hasil daripada perkembangan dan perubahan

yang berlaku di RTM, secara keseluruhan

tempoh ini boleh dibahagikan kepada

beberapa fasa sebagaimana berikut:

(i). Fasa II (a): 1 Julai hingga 31 Disember

2004.

Masa minimum dalam tempoh ini ialah

sebanyak tiga jam 32 minit sehari (Ahad),

manakala tempoh masa maksimum

ialah sebanyak lima jam dua minit sehari

(Jumaat).

(ii). Fasa II (b): 1 Januari hingga 30 April 2005.

Perubahan jangka masa mengikut belting

iaitu masa yang telah diperuntukkan dalam

tempoh pukul 7.00 malam hingga 9.00

malam. Jangka masa minimum dalam

tempoh ini dua jam 48 minit sehari (Ahad),

manakala tempoh maksimum ialah tiga

jam 48 minit sehari (Jumaat). Dalam

tempoh masa ini (7.00 malam hingga

9.00 malam), terkandung di dalamnya

ulasan berita, ulasan Parlimen dan

juga melibatkan siaran-siaran langsung

program negara. Atas permintaan Jakim,

pihak RTM memberikan kebenaran masa

ini ditukar kepada 6.00 petang hingga

8.00 malam. Siaran ini bermula 1 Mei

2005.

Fasa III: 1 Mei hingga 28 Jun 2006

Dalam tempoh ini, perubahan jangka

masa agak ketara berlaku. Selepas Radio

Klasik Nasional diperkenalkan belting baru

diperkenalkan iaitu bermula pada pukul 6.30

petang hingga 8.00 malam.

Jumlah minimum masa yang diperoleh dalam

tempoh ini ialah sebanyak dua jam 10 minit

sehari, manakala maksimum ialah sebanyak

tiga jam sehari. Pada Ogos 2006, program

“Bersama Mufti” diperkenalkan pada pukul

12.15 tengah hari hingga 12.45 tengah hari

pada hari Jumaat.

Namun begitu, pada 8 September 2006,

Menteri Penerangan telah mengarahkan Klasik

Nasional mengambil alih program radio di

Saluran Nasional bermula 6.00 hingga 12.00

malam. Implikasinya, program agama dalam

tempoh masa tersebut diminta dibatalkan,

kecuali pada pukul 6.30 petang hingga

7.00 malam. Ini bermakna, bermula tempoh

ini, program agama hanya diperuntukkan

sebanyak 30 minit sehari. Pada sebelah pagi

diberikan sebanyak 40 minit sehari untuk

program Mutiara Hati dan lain-lain bermula

5.10 pagi hingga 5.50 pagi.

Selepas pewujudan Klasik Nasional ini juga

(bermula 8 September 2006), rancangan-

rancangan Khutbah Jumaat secara langsung,

Bersama Mufti, Bacaan al-Quran (selepas

Maghrib) dibatalkan daripada disiarkan. Bacaan

al-Quran Tartil sebelum ini pada 11.45 malam

dipindahkan kepada 12.10 tengah malam.

Fasa IV: Jun 2006 hingga Kini (Julai 2009) Dalam tempoh ini, terdapat sedikit

penambahan program dan jangka masa siaran

daripada fasa sebelumnya. Pihak pengurusan

Radio RTM telah bersetuju membenarkan

Jakim menerbit dan menyediakan program

kapsul agama sebanyak enam program

dengan jangka masa lima minit setiap satu.

Di samping itu, pada setiap hari, kecuali

2

1. Kemudahan yang terdapat dalam konti radio yang diwujudkan pada tahun 2009.

2. Antara siaran langsung yang dikendalikan oleh Jakim.

1

Jumaat selama 30 minit bermula pada 6.30 petang setiap minggu.


Bil. Rancangan Masa Siaran Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad

1 Tazkirah (1) 0305-0308 3m 3m 3m 3m 3m 3m 3m2 Tinta Dinihari 0330-0400 - - - - - 30m -3 Sobahul Khair 0430-0500 - - - - - 30m -4 Fikrah Wahyu 0505-0600 50m 50m 50m 50m 50m 50m 50m5 Panduan Waktu Sembahyang 0805-0806 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m6 Tazkirah (2) 0630-0633 3m 3m 3m 3m 3m 3m 3m7 Glosari Islam 0905-0906 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m8 Tazkirah (3) 0930-0935 - - - - - 3m 3m9 Tazkirah (4) 1010-1015 3m 3m 3m 3m 3m 3m 3m10 Tazkirah (5) 1110-1115 - - - - 3m - -11 Doa Harian 1120-1122 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m12 Permata Hati 1130-1200 - - - - - 30m -13 Intisari al-Quran 1230-1250 - - - - 15m - -14 Bacaan- al-Quran 1250-1300 - - - - 10m - -15 Sembahyang Jumaat 1300-1400 - - - - 60m - -16 Azan Zuhur 1315-1320 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m17 Info Islam (selepas azan) 1321-1322 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m19 Dinamik (Live) 1330-1400 30m 30m 30m 30m - - -19 Glosari Islam 1510-1511 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m20 Azan Asar 1630-1635 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m21 Info Islam (selepas azan) 1636-1637 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m22 Belajar Bahasa al-Quran (Live) 1815-1900 45m - - - - - -23 Teladan (Live) 1815-1900 - 45m - - - - -24 Forum Islam Semasa 1815-1900 - - 45m - - - -25 Kursus Membaca Quran (Live) 1815-1900 - - - 45m - - -26 Titian Ilmu (Live) 1815-1900 - - - - 45m - -27 Mawaddah 1815-1845 - - - - - 30m -28 Minda Intelek 1815-1845 - - - - - - 30m29 Iktibar al-Quran 1845-1900 - - - - - 15m -30 Fitrah Seni 1845-1900 - - - - - - 15m31 Bacaan al-Quran 1910-1920 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m32 Azan Maghrib 1920-1925 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m33 Info Islam (selepas azan) 1926-1927 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m34 Tazkirah (6) 1920-1923 3m 3m 3m 3m 3m 3m 3m35 Nada Ilham 1925-1940 15m 15m 15m 15m 15m - -36 Titian Hikmah 1930-2000 - - - - - 30m -37 Fiqhul Sirah 1930-2000 - - - - - - 30m38 Doa Harian 2010-3012 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m39 Azan Isyak 2030-2035 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m40 Info Islam 2036-2037 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m41 Glosari Islam 2110-2111 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m42 Talaqqi (Live) 2215-2300 - - - 45m - - -43 Quran Tartil 2330-2340 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m44 Hidayah 2340-2400 20m 20m 20m 20m 20m 20m 20m

Jumlah Masa Siaran (jam) Setiap Hari 3j 44m 3j 44m 3j 44m 4j 29m 4j 42m 5j 02m 3j 32m

Jadual 12: Tahun 2004.

Jadual Siaran Radio 1


Bil. Rancangan Masa Siaran Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad

1. Al-Falah 1930-2000 - 30m - - - - -2. Bacaan al-Quran 1910 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m3. Belajar Bahasa al-Quran (Live) 2030 - 30m - - - - -4. Epilog 1930 - - - - 30m - -5. Fikrah 1927 3m 3m 3m 3m 3m 3m 3m6. Fiqhul Sirah (Live) 2030 - - - - 30m - -7. Glosari Islam Sebelum Azan 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m8. Hidayah 2005 - 30m - 30m - 30m -9. Hikmah Pagi 0630 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m10. Iktibar al-Quran 2005 - - 30m - - - -11. Info Islam Selepas Azan 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m12. Inspirasi 2005 - - - - 30m - -13. Interaksi 2030 - - 30m - - 30m -14. Kursus Membaca Quran (Live) 2030 - - - 30m - - -15. Mawaddah 1930 - - - - - - 30m16. Minda Intelek 2030 - - - - - - 30m17. Nada Ilham 1930 30m - 30m - - - -18. Nadwah 2030 30m - - - - - -19. OB Solat Jumaat 1300 - - - - 60m - -20. Panduan Waktu Sembahyang 0805 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m21. Permata Hati 1930 - - - - - 30m -22. Quran Tartil 2350 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m23. Salam Ukhwah 2005 - - - - - - 30m24 Talaqqi 2005 30m - - - - - -25. Tazkirah (1) Siaran 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m26. Tazkirah (2) Akan 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m27. Tazkirah (3) Ditentukan 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m28. Tazkirah (4) oleh 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m29. Tazkirah (5) Pihak 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m30. Tazkirah (6) Radio 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m31. Tazkirah (7) 1 2m 2m 2m 2m 2m 2m 2m32. Tinta Ilmu 1930-2000 - - - 30m - - -

Jumlah Masa Siaran (jam) Setiap Hari 2j 48 m 2j 48 m 2j 48 m 2j 48 m 3j 48 m 2j 48 m 2j 48 m

Jumlah Masa Siaran (minit) Setiap Hari 168m 168m 168m 168m 228m 168m 168m

Jadual 13: Tahun 2005. Masa Siaran (7.00 malam-9.00 malam).

Berkuatkuasa 1 Januari 2005.


Bil Rancangan Masa Siaran Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad

1 Hikmah Pagi 0630-0635 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m2 Iktibar al-Quran 1815-1830 15m - - - - - -3 Inspirasi 1815-1845 - 30m - - - - -4 Minda Intelek 1815-1845 - - 30m - - - -5 Kursus Membaca al-Quran 1815-1900 - - - 45m - - -6 Interaksi 1815-1845 - - - - 45m - -7 Mawaddah 1815-1845 - - - - - 30m -8 Forum Perdana 1815-1900 - - - - - - 45m9 Belajar Bahasa al-Quran 1830-1900 30m - - - - - -10 Epilog Murni 1845-1900 - 15m - - - - -11 Nada Ilham 1845-1900 - - 15m - - - -12 Salam Ukhwah 1845-1900 - - - - - 15m -13 Bacaan al-Quran 1915-1925 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m14 Azan Maghrib Mengikut waktu 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m15 Fikrah 1925-1930 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m16 Hidayah 1930-2000 30m - - - 30m - -17 Tinta Ilmu 1930-2000 - 30m - - - - -18 Fiqhul Sirah 1930-2000 - - 30m - - - -19 Al-Falah 1930-2000 - - - 30m - - -20 Permata Hati 1930-2000 - - - - - 30m -21 Talaqqi 1930-2000 - - - - - - 30m22 Khutbah Jumaat Mengikut waktu - - - - 20m - -23 Glosari Islam Selepas azan 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m (5x1min=5minit sehari) 24 Info Islam Sebelum dan 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m (10x1 min = 10minit sehari) selepas azan 25 Quran Tartil 2350-2400 10m 10m 10m 10m 10m 10m 10m26 Panduan Waktu Sembahyang 7.20 pagi dan (6x1min = 6 minit sehari) sebelum azan 6m 6m 6m 6m 6m 6m 6m27 Tazkirah 1 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m28 Tazkirah 2 Masa 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m29 Tazkirah 3 siaran 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m30 Tazkirah 4 disesuaikan 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m31 Tazkirah 5 oleh DJ 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m32 Tazkirah 6 Nasional FM 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m33 Tazkirah 7 1m 1m 1m 1m 1m 1m 1m

Jumlah Masa Siaran (jam) Setiap Hari 2 j 18m 2j 18m 2j 18m 2j 18m 2j 38m 2j 18m 2j 18m

Jadual 14: Tahun 2006. (masa siaran pukul 6.15 petang-8.00 malam).


HARI/MASA 0510-0550 1830-1900 MAGHRIB 0010 0219 & 0630 Jumlah Masa

AHAD TALAQI FORUM AL-QURAN DOA & AL- PERDANA TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min

ISNIN MUTIARA HATI BELAJAR AL-QURAN DOA & AL- BAHASA ARAB TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min (LIVE)

SELASA INSPIRASI IKTIBAR AL-QURAN DOA & AL- AL-QURAN TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min (LIVE)

RABU FIQHUL SIRAH MINDA INTELEK AL-QURAN DOA & AL- (LIVE) TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min

KHAMIS TINTA ILMU KURSUS AL-QURAN DOA & AL- MEMBACA AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min QURAN (LIVE)

JUMAAT MUTIARA HATI KHUTBAH INTERAKSI AL-QURAN DOA & AL- JUMAAT (LIVE) TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min

SABTU MAWADDAH HIDAYAH AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH 1 j 30 min

GLO

SA

RI I

SLA

M (

SE

BE

LUM

AZA

N)

PAN

DU

AN

WA

KTU

SE

MB

AH

YAN

G (

IBU

NE

GE

RI)

PAN

DU

AN

WA

KTU

SE

MB

AH

YAN

G (S

ELA

NG

OR

, W

ILAY

AH

PE

RS

EK

UTU

AN

KL

& P

UTR

AJA

YA)

HARI/MASA 0510-0550 MAGHRIB 0010 0219 & 0630 Berkala Jumlah Masa (5 min x 5)

AHAD TALAQI AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min

ISNIN MUTIARA HATI AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min SELASA INSPIRASI AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min RABU FIQHUL SIRAH AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min

KHAMIS TINTA ILMU AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min JUMAAT MUTIARA HATI KHUTBAH AL-QURAN DOA & AL- JUMAAT TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min

SABTU MAWADDAH AL-QURAN DOA & AL- TARANUM QURAN TARTIL HIKMAH TAZKIRAH (5X) 1 j 30 min

GLO

SA

RI I

SLA

M (

SE

BE

LUM

AZA

N)

PAN

DU

AN

WA

KTU

SE

MB

AH

YAN

G (

IBU

NE

GE

RI)

PAN

DU

AN

WA

KTU

SE

MB

AH

YAN

G (S

ELA

NG

OR

, W

ILAY

AH

PE

RS

EK

UTU

AN

KL

& P

UTR

AJA

YA)

Jadual 15: Tahun 2007. (Masa Siaran 6.30 petang - 7.00 malam).

Jadual 16: Tahun 2007. (Masa Siaran 6.30 petang - 7.00 malam).

Berkuatkuasa 1 September 2007.

Sehingga 31 ogos 2007


Radio Empat-English (90.3 FM / 100.1 FM)Bil rancangan hari/waktu J/masa1. Ad-Deen Harian/0005/0305/ 5 m 0505/0605/1205/1405/17052. Pearl of Wisdom Khamis/1905 15 m

Radio Lima – Mandarin (86.7 FM)Bil rancangan hari/waktu J/masa1. Kapsul Agama Harian/0310/0603/ 5 m 15102. Santapan Rohani Harian/2355 2 m3. Dialog Agama Ahad 1510 15 m

Radio Enam – Tamil (96.3 FM)Bil rancangan hari/waktu J/masa1. Forum Ehwal Semasa Isnin/1515 15 m2. Panduan al-Quran Isnin/2115 15 m3. Menuju Kejayaan Selasa/1515 15 m4. Kisah dan Teladan Selasa/2115 15 m5. Sahabat Rasul Rabu/1515 15 m6. Sabda Junjungan Rabu2115 15 m7. Jambatan Persabahatan Khamis/1515 15 m Belajar al-Quran 15 m8. Bacaan al-Quran Khamis/2115 10 m9. Tafsir al-Quran Jumaat/0605 15 m10. Ceramah Islam Jumaat/0620 15 m11. Kuiz Agama Jumaat/1515 15 m12. Pendidikan Islam Jumaat/2115 15 m13. Keluarga Islam Sabtu/1045 15 m14. Masyarakat Penyayang Sabtu/2115 15 m15. Irama Hikmah Ahad/2115 15 m16. Kapsul Agama Harian/2355 15 m Harian/0605 5 m

Radio 7 – Suara Orang Asli (91.10 FM)Bil rancangan hari/waktu J/masa1. Bingkisan Rohani Harian/1510/1710/1910/2010 5 m2. Ehwal Islam Jumaat/1600 30 m3. Sekapur Sirih Seulas Pinang Sabtu/1400 30 m

Penerbitan rancangan dan siaran radio selain saluran Klasik Nasional tidak banyak perubahan dan penambahan masa.

Hasil kesungguhan dan komitmen para penerbit rancangan dan sokongan pelbagai pihak, penerbitan program agama radio semakin bertambah baik dari semasa ke semasa terutama dari segi teknik penerbitan, pemilihan penceramah, fokus isi kandungan dan topik program. Antara program yang pernah diterbitkan oleh Radio Klasik Nasional ialah tafsir al-Quran dan al-Hadis Kitab Riyadh al-Solihin melalui rancangan Talaqqi, sirah Nabi SAW melalui Fiqh Sirah, tajwid dan kaedah membaca al-Quran melalui Kursus Membaca al-Quran, soal jawab agama melalui Tinta Ilmu, motivasi remaja melalui Dinamik, Info Islam melalui Glossari Islam, isu-isu semasa dan hukum melalui Bersama Mufti, tazkirah ringkas melalui Kapsul Agama dan lain-lain.

Penerbitan untuk saluran-saluran radio lain turut mengambil pendekatan dan pengisian program yang hampir sama untuk memberikan pendedahan dan pengetahuan asas serta kefahaman Islam kepada masyarakat bukan Islam, seperti tazkirah, pengajian mengenai al-Quran, pendidikan asas Islam, isu-isu semasa dan sebagainya.

Selain itu, Jakim turut mengadakan penerbitan dan siaran khas aktiviti majlis sambutan hari kebesaran Islam peringkat kebangsaan melalui siaran radio seperti Majlis Sambutan Ma’ al Hijrah, Maulidur Rasul SAW dan lain-lain. Begitu juga program tetap tahunan

Jadual 17: Jadual Penerbitan Rancangan dan Siaran Radio selain Saluran Klasik Nasional tahun 1994-2009.


3

yang dikendalikan Jakim seperti Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa yang disiarkan secara langsung melalui semua lima saluran radio berkenaan. Penerbitan program khas radio yang lain ialah perisytiharan puasa Ramadhan dan hari raya Idilfitri, hari raya Idiladha, takbir raya, program khas tahun baru hijrah, dan Seruan Haji.

Hasil daripada penyelidikan, bengkel, dialog dan seminar yang dianjurkan oleh Jakim melalui Bahagian MEP dengan melibatkan individu, wakil agensi ataupun golongan akademik Jakim sentiasa membuat penambahbaikan dan pembaharuan penerbitan program agama radio sesuai dengan perkembangan dan tuntutan semasa.

Jakim sentiasa mengambil kira minat dan kepelbagaian latar belakang pendengar dalam menerbitkan sesuatu program. Justeru, program-program agama radio dibahagikan mengikut golongan pendengar dewasa, remaja dan kanak-kanak. Dari sudut isi kandungan pula ia dibuat mengikut pembahagian aspek pendidikan, hiburan, kefahaman dan kemahiran serta info Islam.

Secara keseluruhan, sepanjang tempoh 15 tahun kemunculan program agama radio yang diurus dan diusahakan oleh Jakim terbukti telah berjaya memberikan kesan positif dalam menyemai minat masyarakat Islam kepada agama Islam, sekaligus memperbaiki kualiti pengamalan agama di kalangan mereka. Ia juga telah menjadi inspirasi kepada pihak radio-radio swasta untuk menerbitkan program-program kapsul atau ceramah pendek hasil sambutan dan minat pendengar yang memberangsangkan kepada program dan maklumat tentang Islam.

1

2

1-3. Program Khas Takbir Raya pada tahun 2008 yang turut dihadiri oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri di studio tv Jakim.


Radio Salam FM

Jakim memandang positif terhadap keberkesanan dan sambutan dakwah melalui media penyiaran. Oleh yang demikian, Jakim sentiasa mencari ruang untuk menyebarluaskan dakwah Islamiah kepada masyarakat Islam dan bukan Islam. Cetusan idea untuk menubuhkan satu saluran radio khusus yang dikendalikan oleh Jakim bermula sekitar penghujung tahun 2006. Awal tahun 2007, cadangan ini telah dipersetujui oleh Jakim dan RTM. Setelah segala perancangan berjalan lancar dan persiapan program serta kakitangan pengendali dibuat, maka pada 15 Februari 2009 buat pertama kali saluran radio yang dikendalikan sepenuhnya oleh kakitangan radio Jakim mula bersiaran.

Carta 13: Peratus Kandungan Rancangan Radio Salam FM Berdasarkan Minit Sehari.

Saluran radio hasil kerjasama antara Jakim dan RTM ini dinamakan Salam FM. Operasi siaran dibuat di konti radio di RTM dengan menggunapakai frekuensi 91.1 FM dan beberapa frekuensi lain mengikut kawasan. Buat permulaan, jangka masa siaran adalah selama tujuh jam sehari bermula pada jam 1 pagi hingga 8 pagi setiap hari.

Jakim mengambil peluang keemasan ini untuk menambah baik program-program sedia ada yang diterbitkan dan disiarkan di Klasik Nasional dengan lebih fokus. Pengisian program dibuat dengan lebih mendalam dan menyeluruh mengenai Islam dan kehidupan berasaskan prinsip dan ajaran Islam dalam perbagai bentuk atau format rancangan.

218; 50% 63; 15%

149; 35%

Berita & Info

Hiburan

Pemurnian Kefahaman

4 5

4 & 5. Antara juruhebah radio yang mengendalikan Salam FM.


BIL NAMA SASARAN OBJEKTIF FORMAT J/MASA

Anakku

Bacaan al-Quran dan

Terjemahan

Bacaan al-Quran Tartil

Berita

Bersama Artis

Bersama Mufti

Bersama Tokoh

Citra Remaja

Dinamik

DJ - Pilihan DJ

Doa Pembukaan

Drama

D’Sayang

Fikrah Wahyu

Glassori Islam

Global

Ikhwah

Berakam : muzik pengenalan - perantara - lagu

- bahan sisipan - lagu - bahan sisipan - lagu -

muzik penutup

Berakam

Berakam

Cross-over dari Klasik Nasional (Siaran Langsung)

Siaran Langsung : muzik pengenalan - DJ - lagu

- bual bicara bersama artis - lagu - bual bicara

- lagu - panggilan pendengar - lagu - muzik

penutup.

Berakam : Muzik Pengenalan - Mukaddimah

perantara - Bual bicara bersama SS Mufti-Zikir /

nasyid - bual bicara-penutup - muzik penutup.

Siaran Langsung : Muzik pengenalan - DJ - Lagu

- bual bicara bersama tokoh - Lagu - Bual bicara -

Lagu - pendengar - lagu - muzik penutup.

Siaran Langsung - Muzik pengenalan - bual bicara

bersama tetamu - lagu - bahan sisipan - muzik

penutup.

Siaran Langsung - muzik pengenalan - bual bicara

bersama tetamu - lagu - bahan sisipan - muzik

penutup.

Siaran Langsung : Muzik pengenalan - DJ - Lagu

- DJ - lagu - DJ - Lagu - Muzik penutup

Kapsul (Berakam)

Berakam : muzik pengenalan - lakonan - kesan

bunyi - muzik penutup.

Berakam : Muzik pengenalan - perantara - bahan

sisipan - lagu - bahan - lagu - muzik penutup.

Berakam : Muzik pengenalan - perantara - doa

- al-Quran - lagu Arab - perantara - bahan - lagu -

muzik penutup

Kapsul (berakam)

Berakam : muzik pengenalan - perantara - bual

bicara - info/zikir/nasyid - bual bicara - muzik

penutup.


- seorang pendengar kemuka masalah - lagu

- terima panggilan pendengar memberikan

pandangan - lagu - muzik penutup.

Pengukuhan pendidikan kekeluargaan /

keibubapaan dan anak-anak.

Membiasakan pendengar dengan bacaan dan

terjemahan al-Quran.

Melatih dan menanam semangat membaca

al-Quran.

Menyampaikan maklumat dan berita terkini.

Mendekatkan golongan artis dan karyawan

bersama pendengar.

Menyampaikan nasihat dan penjelasan hukum

hakam .

Berkongsi pengalaman dan kepakaran yang

diceburinya.

Mendedahkan para remaja tentang peranan dan

tanggungjawab terhadap bangsa, agama dan

negara.

Memurnikan dan memberi kefahaman tentang

isu-isu semasa yang berkaitan keagamaan.

Memberi hiburan dan santai lagu-lagu klasik

padang pasir disamping menghayati kata-kata

hikmah.

Melazimkan pendengar dengan doa

Memberi bimbingan nilai-nilai murni

kemasyarakatan dan penjelasan terhadap

sesuatu isu melalui lakonan.

Memberi panduan dan bimbingan tentang

kekeluargaan bagi membina keluarga yang

bahagia.

Mendidik masyarakat beramal dan berakhlak

mulia.

Memberi info ringkas istilah berkonsepkan

tasawwur Islam.

Memberi pendedahan dan pengetahuan

berkenaan isu-isu dunia Islam

Berkongsi masalah dan bersama memberi

pandangan dan nasihat jalan penyelesaian

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Remaja

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Dewasa

Umum

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

30 min

10 minit

15 min

45 min

30 min

45 min

30 min

30 min

45 min

3 minit

30 min

30 min

45 min

1 min

30 min

30 min

Jadual 18: Ringkasan Program Agama Radio Salam FM Tahun 2009.



Intisari rancangan

Klasik Padang Pasir

Koleksi Fatwa

Kompas

Kuliah Subuh

Lagu dan Kenangan

Lagu Patriotik

Menara Gading

Minda Intelek

Munajat

Musafir

Muzakarah

Nada ilham

Nasyid Pilihan

Panduan Kesihatan

Pendapat

Siaran Langsung

Siaran Langsung : muzik pengenalan - DJ - lagu -

kata-kata hikmah - lagu - DJ

Berakam - muzik pengenalan - perantara - lagu -

penjelasan bahan sisipan - muzik penutup

Berakam : Muzik pengenalan - perantara - bahan

sisipan - lagu - bahan - lagu - muzik penutup

Berakam : muzik pengenalan - huraian

penceramah - info/zikir/nasyid - huraian - muzik

penutup.

Siaran Langsung : muzik pengenalan - DJ -

Lagu - panggilan pendengar - lagu - panggilan

pendengar - lagu - muzik penutup

Berakam

Siaran Langsung : muzik pengenalan - perantara

- bual bicara - lagu - panggilan pendengar - lagu -

bual bicara - lagu - muzik penutup.

Berakam : muzik pengenalan - ulasan buku -

muzik info - ulasan tokoh - muzik penutup.

Berakam : muzik pengenalan - zikir - muzik latar -

zikir - muzik penutup

Siaran Langsung : Muzik pengenalan - DJ -

Lagu - panggilan pendengar - lagu - panggilan

pendengar - lagu - muzik penutup.

Berakam - Muzik pengenalan - bual bicara

bersama ahli panel - lagu - bahan sisipan - muzik

penutup

Siaran Langsung : muzik pengenalan - DJ - Lagu

- DJ + kata-kata hikmah - lagu - DJ + kata-kata

hikmah - Lagu - Muzik penutup

Siaran Langsung: muzik pengenalan - DJ - Lagu -

DJ - lagu - DJ - Lagu - Muzik penutup

Berakam : muzik pengenalan - perantara - bahan

(pesakit) - info/zikir/nasyid - huraian pakar

kesihatan - muzik penutup.

Siaran Langsung : muzik pengenalan - perantara

- bahan sisipan - lagu - pendapat awam - lagu -

muzik penutup

Makluman pendengar mengenai rancangan-

rancangan yang akan disiarkan berikutnya.

Memberi hiburan dan santai lagu-lagu klasik

padang pasir di samping menghayati kata-kata

hikmah

Memberi penjelasan dan penerangan ringkas

berkenaan fatwa yang diputuskan oleh J/kuasa

Fatwa Kebangsaan

Memberi motivasi dan daya kreativiti golongan

saudara kita dan OKU bagi menghadapi cabaran

hidup dan komitmen masyarakat umum bagi

memberikan sokongan moral dan bantuan yang

diperlukan

Memberi pendidikan dan bimbingan serta

kefahaman Islam berasaskan kitab-kitab turath

dalam bidang al-Quran dan tafsir, al-Hadith dan

tafsir, sirah Nabi, akidah, hukum hakam

Membina jati diri dan motivasi melalui

penghayatan lagu dan kenangan / pengalaman

hidup yang dilalui

Menanam perasaan kecintaan kepada negara

dan agama

Memberi penjelasan dan penerangan berkenaan

isu-isu pendidikan tinggi IPTA / IPTS

Membudayakan minat membaca di kalangan

masyarakat

Membiasakan pendengar dengan zikir munajat

Berkongsi pengalaman hidup dalam perjalanan

/ musafir

Memberi kefahaman kepada masyarakat Islam

terhadap isu akidah, syariah dan akhlak

Memberikan hiburan alternatif dengan mesej nilai

murni dan mulia

Memberikan hiburan alternatif dengan mesej nilai

murni dan mulia

Memberi penjelasan berkenaan kepentingan dan

cara penjagaan kesihatan bagi melahirkan warga

yang sihat jasmani dan rohani dan memberi

panduan

Menjana minda dan budaya berfikir untuk

menyelesaikan masalah

Umum

Umum

Umum

OKU/

Umum

Dewasa

Umum

Umum

Pelajar /

Umum

Umum

Umum

Umum

Umum

Remaja

Umum

Umum

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

2 min

45 min

15 min

30 min

30 min

45 min

3 min

30 min

15 min

15 min

45 min

30 min

15 min

45 min

30 min

30 min



Persona

Pesanku

Pilihan Pendengar

Res-Q

Rujukan

Sampaikan

Soal Jawab Agama

Tasawwur Islam

Tashih

Tazkirah

Teladan

Usahawan

Warisan

Berakam : muzik pengenalan - perantara - bahan

sisipan - lagu - bahan - lagu - muzik penutup


- pendengar - lagu - pendengar - lagu - muzik

penutup.


- pendengar membuat pilihan lagu - lagu - DJ -

pendengar membuat pilihan lagu - membuat pilihan

lagu - muzik penutup

Berakam : muzik pengenalan - perantara - lagu -

bahan sisipan - lagu - bahan sisipan - lagu - muzik

penutup


- bual bicara bersama tetamu - lagu - bual bicara -

lagu - panggilan pendengar - ulasan - lagu - muzik

penutup.


- pendengar sampaikan ucapan - lagu - DJ -

pendengar sampaikan ucapan - lagu pendengar

sampaikan ucapan- muzik penutup

Berakam : muzik pengenalan - perantara - soal

jawab bersama tetamu - lagu / breaker - soal jawab

- muzik penutup

Berakam : muzik pengenalan - ayat tema (al-Quran)

- penjelasan isu semasa yang berkaitan

- muzik penutup

Berakam - kapsul

Berakam - kapsul / ceramah pendek

Berakam : Muzik pengenalan - perantara sebutkan

nama tokoh - lagu - sketsa kisah - lagu - muzik

penutup

Siaran Langsung: muzik pengenalan - DJ - lagu -

bual bicara - lagu - bual bicara - lagu - pendengar

- lagu - muzik penutup.

Siaran Langsung : muzik pengenalan - DJ - lagu -

panggilan pendengar - lagu - panggilan pendengar

- lagu - muzik penutup

Mendedahkan kejayaan yang telah dicapai oleh

individu dalam semua bidang kerjaya untuk

dijadikan contoh dan panduan hidup

Mendidik remaja dengan akhlak mulia

mendengar dan mematuhi nasihat dan pesan

ibu bapa

Memberikan hiburan alternatif melalui lagu-lagu

bermesej nilai murni dan mulia berdasarkan

pilihan pendengar

Memberi pendedahan dan penghargaan kepada

pasukan beruniform yang memberikan bantuan.

Kesedaran kepada masyarakat memberikan

kerjasama kepada mereka

Mendedahkan kepada masyarakat tentang

peranan dan fungsi agensi agama.

Memberikan hiburan alternatif melalui lagu-lagu

bermesej nilai murni dan mulia.

Memberi penjelasan kepada kemusykilan yang

dikemukakan pendengar.

Memberi pengetahuan tentang perkembangan

tamadun dan peradaban umat Islam dalam

konteks semasa.

Memperbetulkan kekeliruan dan kesalahan

dalam sebutan dan makna kalimah bahasa Arab/

agama Islam.

Memberikan bimbingan dan nasihat melalui

ceramah pendek.

Memberikan pendidikan melalui kisah hidup

sahabat dan alim ulama.

Berkongsi pengalaman dalam membina kerjaya

dan perusahaan.

Menyuburkan warisan seni budaya Melayu Islam.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

30 min

30 min

45 min

45 min

30 min

30 min

30 min

45 min

20 minit

15 min

1 min

45 min

30 min

45 min

45 min

Umum

Remaja

Umum

Pasukan

beruniform

Umum

Remaja

Dewasa

Dewasa

Umum

Umum

Remaja

Umum

Umum


Penerbitan Program Agama Televisyen

Penerbitan program agama TV sentiasa berkembang dan bertambah bermula dari tahun 1995. Hingga ke hari ini, Jakim menerbitkan program-program agama untuk siaran dua saluran TV utama RTM, iaitu TV1 atau RTM1 dan TV2 atau RTM2. Jakim sentiasa mendapat kerjasama yang baik dengan RTM dalam membuat sebarang penambahbaikan atau permohonan tambahan bagi tujuan penerbitan program TV sama ada berbentuk rakaman atau siaran secara langsung.

Sehingga sepuluh tahun pertama semenjak perpindahan ke Jakim, Cawangan TV MEP mendapat peruntukan masa siaran tidak kurang 12 jam seminggu dengan purata masa setiap hari lebih kurang satu setengah jam tidak termasuk program-program khas mengikut peristiwa dan aktiviti berkaitan seperti Hari Raya, Maulidur Rasul SAW, Ma’al Hijrah dan sebagainya bagi program agama dalam Bahasa Melayu.

MASA / SIARAN BIL NAMA RANCANGAN FORMAT

HARI WAKTU TEMPOH SIRI/MASA

1. Forum Perdana Ehwal Islam bual bicara Khamis 2130 60 min 52 siri

2. Islam Dot Gov majalah Selasa 1830 30 min 52 siri

3. U-Remaja majalah Rabu 1830 30 min 52 siri

4. Al-Tijarah / al-Bayan bual bicara Isnin 1830 30 min 52 siri

5. Sayang Di Sayang dokumentari Khamis 1830 30 min 52 siri

6. Khutbah dan Solat Jumaat ceramah Jumaat 1300 60 min 52 siri

7. Tilawah Interaktif pendidikan Jumaat 2330 60 min

Sabtu 60 min 104 siri

8. Qiraatul Quran pendidikan Jumaat 1830 30 min

Sabtu 0630 30 min 52 siri

9. Daurah NMI hiburan Ahad 1830 30 min 52 siri

10. Bicara Mufti kapsul Isnin - Ahad 0630 30 min 356 siri

11. Azan seruan Harian 5 waktu 135 min Siri

12. Bacaan al-Quran pendidikan Harian Mula

Siaran 35 min 356 siri

13. Nasyid hiburan Jumaat 1300 15 min 52 siri

14. Ulangan Bicara Mufti kapsul Harian 0130 30 min 356 siri

15. Doa Penutup doa Harian 0135 35 min 356 siri

Jumlah minit

keseluruhan 730 min

Jumlah Masa 12 jam

Siaran Seminggu 10 min

Jadual 19: Rancangan TV MEP - Bahasa Melayu (Jadual siaran sehingga 2006).

2

1. Penerbit dan juruteknik penerbitan dalam konti bergerak ketika siaran langsung ke udara.

2. Lintas langsung yang sedang berjalan di lokasi.

1


Jakim juga menerbitkan program agama TV dalam bahasa Mandarin dan Tamil khusus bagi meraikan para penonton berbangsa Cina dan India. Ternyata program-program ini mempunyai penonton dan peminat yang tersendiri.

Jumlah program dan jangka masa siaran TV sentiasa meningkat dari semasa ke semasa. Sehingga Julai 2009, Jakim mendapat peruntukan masa sebanyak lebih 13 jam seminggu tidak termasuk program-program khas. Jakim juga telah melebarkan saluran dakwahnya melalui TV dengan mengadakan kerjasama dengan saluran TV swasta yang lain, iaitu membekalkan program agama TV kepada saluran TV Astro Oasis, dan memberikan kebenaran menyiarkan siaran secara langsung program-program keagamaan peringkat kebangsaan seperti Majlis Sambutan Maulidur Rasul SAW, Ma‘al Hijrah dan lain-lain.

Secara umumnya penerbitan rancangan agama TV dibahagikan kepada beberapa kategori seperti pendidikan, dokumentari, hiburan, majalah dan sebagainya.

MASA SIARAN

BIL NAMA RANCANGAN FORMAT HARI WAKTU TEMPOH SIRI/MASA

1. Qudwah (Tamil) bual bicara Jumaat 1730 30 min 32 siri (RTM TV2)

2. Hikmah (Mandarin) bual bicara Jumaat 1230 30 min 32 siri (RTM TV2)

Jumlah minit 60 min

Jumlah Masa 1 jam

Jadual 20: Rancangan Bahasa Tamil dan Mandarin di TV2.

Jadual 21: Jangka Masa dan Jadual Siaran Program Agama TV - 2009

Jadual 22: Kategori Rancangan

Carta 14: Kategori Rancangan Agama TV.

PENDIDIKAN

DOKUMENTARI

MAJALAH

HIBURAN

LAIN-LAIN

BICARAWARA

25%18%22%

14%

14%7%

BIL RANCANGAN SIARAN Jangkamasa

Siaran RTM1

1. Bicara Mufti Setiap hari – 6.30 pagi

ulangan – 2.30 pagi 30 minit

2. NCR (Nikah Cerai Rujuk) Jumaat – 3.00 petang

siaran langsung 1 jam

3. Solat Jumaat Jumaat – 1.00 tgh – 2.00 petang

siaran langsung 1 jam

4. Al-Bayan Isnin – 6.30 petang 30 minit

5. Ziarah Ad-Din Selasa – 6.30 petang 30 minit

6. U-Remaja Rabu – 6.30 petang 30 minit

7. Sayang di Sayang Khamis – 6.30 petang 30 minit

8. Qiraatul Quran Jumaat – 6.30 petang 30 minit

9. Qudwah Sabtu – 6.30 petang 30 minit

10. Hikmah Ahad – 6.30 petang 30 minit

11. Forum Perdana Ehwal Islam Jumaat – 9.30 malam 1 jam

12. Tilawah Interaktif Khamis & Jumaat – 12.30 malam

(siaran langsung) 1 jam

13. Dian Iman 5.15 pagi setiap pagi 15 minit

14. Respon@1 Jumaat – 5.15 pagi 20 minit

Siaran RTM2

15. Nasyid Minggu Ini Jumaat – 6.00 pagi

ulangan 2.00 petang 30 minit

Siaran Astro Oasis

16. Modal Insan (9 siri) Semasa Hari Raya Haji dan akan disiar

semula pada Maulidur Rasul 2009/1430H 30 minit

1. Pendidikan (Qiraatul Quran, Tilawah Interaktif, Khutbah Jumaat)

2. Majalah (U-Remaja, Qudwah, Hikmah, Islam Dot Gov)

3. Dokumentari (Sayang di Sayang, Infaq, At-Tijarah)

3. Hiburan (Nasyid Minggu Ini (NMI), Selingan Nasyid)

4. Bicara Wara (Forum Perdana Ehwal Islam, Al-Bayan, Bicara Mufti, At-Tijarah)

5. Lain-Lain (Azan, Doa Penutup, Bacaan Al-Quran, Info)


Pencapaian Program Agama Televisyen

Jakim melalui MEP bertanggungjawab menyiarkan sambutan hari-hari kebesaran Islam dan acara rasmi negara seperti Majlis Sambutan Maulidur Rasul SAW, Ma‘al Hijrah dan sebagainya. Acara-acara rasmi negara yang lain seperti Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa yang merupakan acara tahunan negara disiarkan secara langsung dengan kerjasama RTM. Di samping itu, MEP Jakim menjadi lidah rasmi pengisytiharan Hari Raya Idil Fitri dan Idil Adha.

Mulai tahun 2008 MEP diberi tanggungjawab melaksanakan siaran langsung Anugerah Media Islam Negara (AMIN), iaitu satu majlis rasmi bagi menghargai jasa dan sumbangan kepada pengamal media terhadap dakwah Islamiah melalui media. MEP Jakim dengan kerjasama RTM diberikan hak eksklusif untuk menyiarkan acara tersebut. Dengan kata lain, Jakim dengan kerjasama RTM ialah penyiar utama acara tersebut, manakala stesen-stesen yang berminat menyiarkan program yang sama perlu mendapat kebenaran daripadanya.

Program Forum Perdana Ehwal Islam ialah salah satu program bicarawara agama TV terbitan MEP Jakim yang mendapat tempat di hati masyarakat tanpa mengira latar belakang kedudukan, warna kulit dan bangsa. Ia bukan asing lagi kepada anggota masyarakat yang berminat dengan majlis ilmu terutama apabila ia dibuat dalam bentuk perbincangan atau perdebatan yang melibatkan beberapa orang tokoh.

Sepanjang kajian “rating” yang dibuat oleh AC Nielsen, program Forum Perdana Ehwal Islam tidak pernah terkeluar daripada kelompok sepuluh program agama TV yang mendapat “rating” tertinggi. Pada suatu ketika dahulu ia pernah berada di kemuncak antara sekian banyak program agama TV yang disiarkan

sama ada oleh stesen TV swasta ataupun kerajaan.

Pada pertengahan tahun 2008, Forum Perdana Ehwal Islam bergerak lagi ke hadapan, mengorak langkah masuk ke Istana Negara, Kuala Lumpur. Siaran Forum Perdana Ehwal Islam ini telah mendapat perkenan Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong. Seri Paduka Baginda sendiri bersama Tuanku Permaisuri turut mencemar duli menghadiri dan menyaksikan program yang disiarkan secara langsung ini. Ia turut disertai oleh kerabat diraja dan orang-orang kenamaan. Kemudian diikuti pula selepas itu siaran secara langsung di Istana Sri Menanti, Negeri Sembilan, Istana Kubang Kerian, Kelantan dan lain-lain.

Setelah melihat kejayaan ini, MEP Jakim melalui program Forum Perdana Ehwal Islam ini bermusafir pula ke seberang laut merentasi sempadan negara. Buat julung-julung kalinya Forum Perdana Ehwal Islam telah berjaya dirakamkan di Singapura pada 20 Disember 2008.

Kejayaan ini diikuti pula dengan program-program lain yang diterbitkan oleh MEP Jakim. Hari ini program-program seperti Bicara Mufti, Tilawah Interaktif, Nasyid Minggu Ini, al-Bayan, Qiraatul Quran, dan Sayang di Sayang sudah tidak asing lagi kepada peminat program agama TV terutama yang disiarkan oleh RTM1. Rata-rata program ini dapat menarik minat penonton tidak kurang daripada 300,000 orang penonton bagi setiap rancangan mengikut penyelidikan yang dibuat oleh AC Nielsen.

Pencapaian yang membanggakan ini membuktikan bahawa program-program agama TV mampu menjadi wadah pemangkin perubahan ummah kerana ia mempunyai kekuatan dan daya tarikan tersendiri.

1

2

3

1. Siaran langsung Forum Perdana pada tahun 2007. 2. Lintas langsung Majlis Tilawah Al-Quran Peringkat

Antarabangsa pada tahun 2008.3. Kerja-kerja di balik tabir.



PEMBANGUNAN PENDIDIKAN ISLAM

Dalam program Pembangunan Pendidikan Islam, Jakim menjadi urus setia kepada Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam (Lepai). Tugas utama Jakim dalam bidang ini ialah menguruskan hal-hal yang berkaitan dengan kelas al-Quran dan Fardhu Ain (KAFA) dan Sekolah Agama Rakyat dan Negeri.

Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam (Lepai)

Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam (Lepai) adalah sebuah lembaga yang ditubuhkan dengan perkenan Majlis Raja-Raja dalam mesyuaratnya kali ke-126 pada 24 Februari 1983. Melalui satu peruntukan yang diluluskan oleh Majlis Raja-raja iaitu, “Peraturan Lembaga Penasihat Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam”, Lepai telah mengorak langkah melaksanakan tanggungjawabnya dengan sempurna.

Keanggotaan Lepai

Keanggotaan Lepai terdiri daripada Pengerusi dan Naib Pengerusi yang dilantik oleh Majlis Raja-Raja, wakil setiap negeri yang dilantik oleh Raja atau Yang di-Pertua Negeri berkenaan, wakil daripada Universiti Kebangsaan Malaysia, Universiti Malaya, Kementerian Pelajaran Malaysia, seorang pakar dalam bidang pelajaran dan pendidikan Islam, seorang setiausaha dan beberapa orang ahli yang difikirkan perlu oleh Majlis Raja-Raja yang bilangannya tidak melebihi lima orang. Tempoh pelantikan seseorang anggota Lepai adalah tidak melebihi tiga tahun dan boleh disambung tiga tahun berikutnya setelah mendapat perkenan Majlis Raja-Raja.

Peranan Lepai

Lepai berperanan untuk menyelaraskan sistem pendidikan agama Islam di Sekolah Agama Negeri (SAN) dan Sekolah Agama Rakyat (SAR) di seluruh Malaysia. Tanggungjawab Lepai juga adalah untuk meningkatkan mutu pelajaran dan pendidikan agama Islam di sekolah-sekolah tersebut supaya pelajar-pelajar yang lulus daripadanya dapat menjawat jawatan guru agama dan pegawai agama atau melanjutkan pelajaran di institusi-institusi pengajian tinggi tempatan dan luar negeri. Lepai juga bertanggungjawab untuk melaksanakan kajian atau mengemukakan syor-syor yang dipersetujui dalam Mesyuarat Lepai kepada pihak-pihak berkenaan.

Selain itu, Lepai juga berperanan untuk memberi khidmat nasihat kepada Jabatan Agama Islam Negeri di negeri-negeri mengenai pelbagai aspek pendidikan agama Islam di sekolah-sekolah dan menyalurkan bantuan dan subsidi yang diperoleh daripada pelbagai sumber.

Bagi meningkatkan mutu pendidikan Islam di negara ini, Lepai telah menggubal Enakmen Pengawalan Sekolah-Sekolah Agama Islam dan Kaedah-kaedah Sekolah-Sekolah Agama Islam untuk diterima pakai dan dikuatkuasakan

1. Tan Sri Mohd Yusof bin Noor semasa mempengerusikan mesyuarat Lepai kali ke-34.

2-5. Sekitar Mesyuarat Lepai kali ke-26.6. Guru SMAN dan SMAR yang mengikuti kursus di

Jordan.

1

2 3



oleh semua negeri. Mulai 1987, fungsi dan tanggungjawab Lepai telah diperluaskan termasuk melaksanakan tanggungjawab seperti berikut:

(i) Mengadakan sukatan pelajaran dan kurikulum pelajaran agama Islam;

(ii) Menentukan buku teks;(iii) Mengatur dan menyelaras peperiksaan

percubaan Sijil Tinggi Agama Malaysia dan Ujian Penilaian Kelas KAFA (UPKK);

(iv) Mengeluarkan sijil-sijil UPKK; dan(v) Mengadakan kursus-kursus pengajaran dan

pembelajaran kepada guru-guru agama.

Mulai tahun 2006, Jakim telah menghantar guru-guru Sekolah Menengah Agama Negeri (SMAN)/Sekolah Menengah Agama Rakyat (SMAR) untuk mengikuti kursus Bahasa Arab di Jordan selama sebulan bagi meningkatkan kecemerlangan seiring dengan arus pendidikan negara serta memberi galakan kepada mereka supaya berkhidmat lebih cemerlang dan penuh dedikasi. Sehingga kini, seramai 15 orang guru SMAN dan SMAR telah mengikuti kursus tersebut.

Pada tahun 2008, Jakim telah memperuntukkan sebanyak RM100,000.00 untuk bantuan buku-buku rujukan kepada SMAN dan SMAR di seluruh negara. Pemberian buku-buku rujukan tersebut bertujuan untuk membantu SMAN dan SMAR dalam usaha meningkatkan sumber rujukan utama di sekolah-sekolah berkenaan. Majlis penyampaian bantuan buku-buku rujukan telah disempurnakan oleh Dato’ Haji Wan Mohamad bin Dato’ Sheikh Abdul Aziz, Ketua Pengarah Jakim kepada Pengarah-Pengarah Jabatan Agama Islam Negeri pada 25 Februari 2008.

Selain itu, Jakim telah menerbitkan kurikulum KAFA yang diguna pakai di seluruh negara dan mulai tahun 2009 telah menyelaras buku teks KAFA. Kurikulum SMAN dan SMAR yang akan diguna pakai di seluruh negara masih dalam proses penyelarasan.

5

6

4



itu, Jawatankuasa Kemajuan Hal Ehwal Islam Malaysia (JKI) dalam mesyuaratnya kali ke-15 pada 14 Oktober 1986 yang dipengerusikan oleh Timbalan Perdana Menteri ketika itu telah memutuskan supaya kelas-kelas pengajian al-Quran dan Fardhu Ain bagi kanak-kanak disusun dan dilaksanakan dengan sistematik di seluruh negara. Pada 17 Januari 1989, Mesyuarat JKI kali ke-18 telah bersetuju mewujudkan Kelas al-Quran dan Fardhu Ain (KAFA) dan dilaksanakan di seluruh negara.

Program ini mula beroperasi pada tahun 1990 dengan bilangan muridnya seramai 169,330 orang serta bilangan guru dan kelas sebanyak 5,380. Setelah menjangkau 19 tahun beroperasi, bilangan murid kini telah melebihi satu juta dan bilangan guru serta kelasnya hampir mencecah 34,000. Kelas-kelas KAFA dijalankan di masjid, surau, balai raya, rumah persendirian, bangunan sekolah dan premis-premis yang dibenarkan.

Program ini telah diselaraskan oleh Jakim melalui Bahagian Pembangunan Pendidikan

Kelas Al-Quran dan Fardhu Ain (KAFA)

KAFA merupakan satu program untuk memperkukuhkan pengajaran dan pendidikan Islam bagi kanak-kanak di Sekolah Rendah Kebangsaan. Ia juga bertujuan untuk memastikan semua kanak-kanak Islam di seluruh negara boleh membaca al-Quran dengan baik dan betul serta mempunyai pengetahuan asas fardhu ain dan mendapat latihan amali yang sempurna.

Dari sudut latar belakangnya, kewujudan kelas-kelas agama tambahan yang pelbagai menimbulkan banyak kelemahan dan kekurangan sama ada dari segi pengurusan, kurikulum, kemudahan pembelajaran, tenaga pengajar dan penyertaan murid-murid. Ekoran

1

2 1 & 3. Sekitar Majlis Perasmian Karnival Dakwah tahun 2008 sempena sambutan 30 tahun Jakim di Sabah.

2 & 5. Sesi Pembelajaran Kelas al-Quran dan Fardhu Ain (KAFA) yang diadakan di sekolah-sekolah.

4. Antara aktiviti yang dilaksanakan dalam Majlis Ihtifal KAFA peringkat negeri Sabah tahun 2007.


Islam (BPPI) dan pelaksanaannya dipertanggungjawabkan kepada Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri (kecuali di Kelantan oleh Jabatan Pembangunan Persekutuan (JPP) dan di Terengganu oleh Yayasan Islam Terengganu (YIT) serta di Sabah oleh Jakim Sabah).

Pada awal pelaksanaannya, bayaran elaun guru-guru berdasarkan kiraan jam, iaitu RM7.00 bagi Semenanjung, Sabah dan Sarawak. Mulai Julai 1993, elaun tersebut telah dinaikkan kadarnya kepada RM12.00 sejam atau RM288.00 sebulan bagi Semenanjung, sementara RM14.00 sejam atau RM336.00 sebulan bagi Sabah dan Sarawak.

Pada tahun 2006, kerajaan telah mengumumkan kenaikan elaun bagi guru-guru KAFA sebanyak RM500.00 sebulan, sementara elaun bagi penyelia pula dinaikkan kepada RM750.00 sebulan. Pada tahun 2008, sebanyak RM208,930,000.00 telah diperuntukkan untuk membayar elaun kepada guru-guru dan penyelia KAFA berbanding RM20 juta pada tahun 1990. Bilangan penyelia, guru dan murid

3

4 5

KAFA dari tahun 1990 hingga 2008 semakin bertambah setiap tahun. Unjuran bilangan penyelia, guru, murid KAFA dan peruntukan KAFA tahun 1990 hingga 2008 adalah seperti jadual 23 di sebelah.


Ujian Pencapaian Kelas Al-Quran dan Fardhu Ain (UPKK)

Dalam usaha untuk menilai pencapaian murid-murid yang mengikuti program KAFA, kerajaan telah memperkenalkan Ujian Pencapaian Kelas Al-Quran dan Fardhu Ain (UPKK) kepada semua murid tahun lima dan mula dilaksanakan pada tahun 1994.

UPKK dijalankan oleh Jakim dengan kerjasama Jabatan Agama Islam Negeri pada setiap tahun dan prestasi murid-murid direkodkan dalam Buku Penyata Laporan Akademik Kelas KAFA. Mata pelajaran yang terkandung dalam UPKK adalah seperti berikut:

(i) Tilawah al-Quran;(ii) Amali Solat;(iii) Penghayatan Cara Hidup Islam;(iv) Pelajaran Jawi;(v) Ulum Syariah;(vi) Sirah;(vii) Adab; dan(viii) Lughatul Quran;

Pada tahun 1994, seramai 76,000 murid telah menduduki peperiksaan UPKK. Pada tahun 2007, jumlah ini telah meningkat kepada 160,357 calon. Peningkatan ini menunjukkan wujudnya kesedaran dan minat di kalangan para ibu bapa untuk menghantar anak-anak mereka ke kelas-kelas KAFA. Jadual 24 menunjukkan jumlah calon yang menduduki UPKK dan calon yang lulus dari tahun 2001 hingga 2007.

TAHUN BILANGAN BILANGAN BILANGAN JUMLAH PENyELIA GURU MURId PERUNTUKAN (RM)

1990 44 5,830 169,330 20,000,000

1991 86 11,379 327,340 37,120,000

1992 139 18,409 536,858 60,130,000

1993 153 20,249 590,543 66,140,000

1994 184 28,423 767,778 112,770,000

1995 220 29,308 921,456 115,670,000

1996 221 29,308 968,814 115,670,000

1997 221 29,538 998,172 115,670,000

1998 221 29,538 998,172 95,880,000

1999 221 29,538 998,172 95,880,000

2000 232 30,745 998,172 83,179,380

2001 232 30,767 1,032,841 96,296,084

2002 232 30,767 1,046,078 81,953,206

2003 247 31,477 1,064,098 89,725,000

2004 247 31,477 1,064,098 93,050,000

2005 247 31,477 1,064,098 87,936,750

2006 247 34,475 1,037,663 214,000,000

2007 247 32,475 1,027,111 219,235,880

2008 247 33,475 1,081,987 208,930,000

Jumlah calon hadir UPKK dan calon lulus dari tahun 2001-2008

0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

160,000

180,000

20022001 2003 2004 2005 2006 2007 2008

74,0

32

97,3

57 115,

268

131,

156

132,

686

152,

248

162,

789

165,

665

48,9

16 65,8

46

94,9

10

118,

603

117,

949

148,

424

162,

789

165,

407

Jadual 23: Bilangan Penyelia, Guru, Murid KAFA dan Peruntukan KAFA Tahun 1990-2008.

Jadual 24: Jumlah calon hadir UPKK dan calon lulus dari tahun 2001-2008.


1

2 3

4

Penaziran Kelas KAFA

Pada November 2007, Jakim dengan kerjasama negeri-negeri telah berjaya membentuk satu instrumen penaziran KAFA yang seragam bagi tujuan penaziran program KAFA di seluruh negara. Instrumen penaziran yang dibentuk mencakupi seluruh pengurusan program KAFA yang terdiri dari lima bahagian iaitu:

(i) Pengurusan KAFA;(ii) Pengajaran dan Pembelajaran (P&P);(iii) Soal selidik guru;(iv) Soal selidik murid; dan (v) Soal selidik ibu bapa.

Melalui instrumen penaziran ini, Jakim dapat menilai keberkesanan pelaksanaan program KAFA di seluruh negara dan penambahbaikan dapat dilakukan bagi memperkasakan program ini dari semasa ke semasa.

1-4. Sekitar Majlis Anugerah Kecemerlangan STAM dan UPKK Peringkat Kebangsaan 2008.


Sistem Maklumat Pendidikan Islam (SIMPENI)

Bagi memperoleh data berkaitan dengan Kelas al-Quran dan Fardhu Ain (KAFA) dan sekolah agama dengan cepat, tepat dan terkini, Bahagian Pembangunan Pendidikan Islam dengan kerjasama Bahagian Perkhidmatan ICT Jakim telah mewujudkan satu sistem pengumpulan data secara “online”. Sistem yang dinamakan sebagai Sistem Maklumat Pendidikan Islam atau ringkasnya SIMPENI telah dibangunkan sejak tahun 2006 bermula dengan fasa pertama yang melibatkan data KAFA dan fasa kedua pada tahun 2007 berkaitan data sekolah agama termasuk Maahad Tahfiz.

Kewujudan SIMPENI bertujuan untuk membangunkan pangkalan data dan maklumat mengenai pengurusan dan pentadbiran KAFA dan sekolah agama yang lengkap serta sistematik. Ia menjadi sumber rujukan utama kepada pihak-pihak yang terlibat dalam pengurusan dan perancangan masa depan program KAFA dan sekolah agama di seluruh negara.

Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM)

Kurikulum Maahad Bu’uth al-Azhar mula diguna pakai di seluruh negara mulai tahun 1999. Ia adalah hasil persetujuan antara kerajaan Malaysia dengan pihak Universiti al-Azhar pada 10 November 1998 tentang penyatuan sijil-sijil Sekolah Menengah Agama di Malaysia bagi kemasukan pelajar-pelajar ke universiti berkenaan. Peperiksaan pertama berdasarkan kurikulum tersebut dinamakan Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM) yang diadakan mulai tahun 2000 di bawah pengendalian Lembaga Peperiksaan Malaysia. Jakim ditugaskan sebagai urus setia bagi menyelaras pelaksanaan kurikulum dan peperiksaan STAM di Sekolah-Sekolah Menengah Agama Negeri dan Rakyat seluruh Malaysia.

Bidang penyelarasan yang dilakukan ialah kurikulum, buku teks dan peperiksaan Sijil Tinggi Agama/Ugama yang dilaksanakan oleh Jabatan-Jabatan Agama Islam Negeri dan Sekolah-Sekolah Menengah Agama Negeri dan Rakyat. Tujuan penyelarasan ialah untuk meningkatkan mutu pengajaran dan pembelajaran di Sekolah-Sekolah Menengah Agama khususnya di Sekolah-Sekolah Menengah Agama Negeri dan Rakyat. Ini memberi peluang yang lebih luas kepada para pelajar untuk mengikuti sukatan pelajaran Maahad Bu’uth al-Azhar dan mengambil peperiksaan tersebut bagi kemasukan ke Universiti al-Azhar. Sijil STAM juga diguna pakai untuk mendapat pengiktirafan bagi kemasukan ke Institusi Pengajian Tinggi Awam di bawah Kementerian Pengajian Tinggi.

Jakim dengan kerjasama negeri-negeri telah menyediakan soalan dan mengadakan peperiksaan percubaan STAM pada setiap tahun. Bagi melonjakkan kecemerlangan dalam pembelajaran, pendedahan dan motivasi kepada pelajar yang akan menduduki peperiksaan STAM turut diadakan melalui beberapa siri Mukhayyam Kecemerlangan STAM.

1

2

3


Kurikulum STAM

Kurikulum yang diguna pakai untuk peperiksaan STAM berdasarkan kurikulum Maahad Bu’uth al-Azhar. Bagi tujuan kemasukan ke Universiti al-Azhar, pelajar-pelajar STAM diwajibkan mengambil 10 mata pelajaran yang ditetapkan seperti berikut :

(i) Hifz al-Quran dan Tajwid;(ii) Nahu dan Sarf;(iii) Fiqh;(iv) Tauhid dan Mantiq;(v) Tafsir dan Ulumuhu;(vi) Hadith dan Mustolah;(vii) Insya’ dan Mutalaah;(viii) Balaghah;(ix) Adab dan Nusus; dan(x) ‘ArudhdanQafiyah.

Peranan Jakim dalam Sistem Pendidikan Islam

Dalam usaha membangunkan modal insan bermula dari zaman kanak-kanak hingga ke peringkat dewasa, Jakim sentiasa memberi perhatian terhadap aspek-aspek berikut:

(i) Pelaksanaan sistem pendidikan yang seragam;

Sistem pendidikan agama perlu diseragamkan di semua sekolah agama agar dapat melahirkan pelajar-pelajar yang berkualiti dan mendapat pengiktirafan masyarakat.

(ii) Menyediakan asas pembangunan modal insan kepada kanak-kanak yang beragama Islam di seluruh negara;

Pembangunan modal insan merupakan agenda terpenting dalam usaha kerajaan untuk melahirkan generasi pelapis yang bakal menerajui negara. Pelajar-pelajar aliran agama dianggap golongan pewaris yang menjadi contoh bagi semua generasi.

(iii) Meletakkan sistem Pendidikan Islam setaraf atau setanding dengan sistem pendidikan yang lain;

Sistem Pendidikan Islam perlu dipertingkatkan agar setaraf atau setanding dengan sistem pendidikan yang sedia ada. Keyakinan dan pengiktirafan masyarakat amat penting bagi membuktikan sistem Pendidikan Islam setanding dengan pendidikan lain malah ia lebih baik disebabkan pelajar-pelajar memiliki kelebihan dari aspek pendidikan dan amalan agama.

(iv) Peruntukan kewangan; Peruntukan kewangan amat penting

dalam usaha memperkasakan Pendidikan Islam. Perkara ini mencakupi beberapa aspek termasuklah bayaran elaun kepada penyelia dan guru-guru KAFA, skim

4

5

6

1-3. Antara yang hadir dalam Bengkel Pemurnian Sistem Maklumat Pendidikan Islam (Simpeni) yang dianjurkan oleh Jakim.

4. Antara ahli mesyuarat yang hadir dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pelaksanaan KAFA Peringkat 1/2008.

5. Program Mukhayyam Kecemerlangan STAM negeri Kelantan pada tahun 2008.

6. Program Multaqa Penyelia dan Guru-Guru KAFA Negeri Johor di Dewan Besar Pusat Islam Iskandar, Johor pada 2009.


jawatan yang disandang, prasarana, kemudahan alat bantu mengajar, kemudahan ICT dan sebagainya. Sekiranya kedudukan kewangan stabil, pelbagai projek dapat dilaksanakan dan matlamat kerajaan untuk melahirkan generasi ulul albab akan tercapai.

(v) Mengintegrasikan disiplin Pendidikan Islam dengan disiplin ilmu yang lain.

Pelajar-pelajar aliran agama perlu mengetahui hala tuju dan matlamat masing-masing demi melahirkan golongan ulama’ dan umara’ yang bakal menerajui negara berasaskan kepimpinan Islam dan mendapat pengiktirafan di mata dunia.

Beberapa strategi turut dirancang dalam memperkasakan bidang pendidikan, antaranya ialah:

(i) Memperkasa Ujian Pencapaian Kelas KAFA (UPKK);

Bilangan calon UPKK meningkat dari setahun ke setahun. Namun, tidak semua di kalangan mereka menduduki peperiksaan tersebut. Ini berikutan terdapat sesetengah negeri yang tidak mewajibkan murid-muridnya mengambil UPKK. Hasrat Jakim adalah untuk memperkasa UPKK dan menjadikannya salah satu syarat untuk ke sekolah menengah aliran agama.

(ii) Mewujudkan Sekolah Model Lepai di setiap negeri;

Jakim sedang berusaha untuk mewujudkan Sekolah Model Lepai. Objektif penubuhan sekolah ini adalah sebagai sekolah contoh yang melaksanakan sistem Pendidikan Islam bersepadu antara kurikulum KBSM dengan keperluan Lepai bagi memenuhi keperluan pembelajaran di peringkat institut pengajian tinggi.

(iii) Penyatuan dan penyeragaman sijil peperiksaan sekolah agama;

Penyatuan dan penyeragaman sijil peperiksaan sekolah agama amat perlu ke arah mewujudkan satu sistem peperiksaan yang standard dan berkualiti di samping memastikan tahap penyampaian pengajarandanpembelajaranyangefisienserta seragam kepada semua calon SAN dan SAR walaupun berlainan negeri.

(iv) Memastikan kanak-kanak yang beragama Islam dapat membaca al-Quran dengan fasih dan lancar;

Objektif utama penubuhan KAFA adalah untuk memastikan kanak-kanak yang beragama Islam mampu membaca al-Quran dengan fasih dan lancar. Selain itu, Jakim turut berusaha agar kanak-kanak yang mengikuti kelas KAFA akan dapat memperbaiki mutu bacaan al-Quran dari segi tajwid dan kelancaran bacaan.

(v) Memperkasakan penghayatan fardhu ain di kalangan kanak-kanak yang beragama Islam;

Seiring dengan 19 tahun program kelas KAFA berjalan, Jakim telah melaksanakan pelbagai langkah bagi memperkasa penghayatan fardhu ain di kalangan kanak-kanak yang beragama Islam. Penghayatan dan pengukuhan ini amat penting bagi melahirkan kanak-kanak yang berakhlak mulia dan memiliki ciri-ciri sahsiah Islamiah.

(vi) Melahirkan guru Pendidikan Islam yang profesional, berinovasi, mempunyai kemahiran ICT serta berdaya maju;

Guru merupakan pemangkin utama ke arah pendidikan berkualiti. Pelbagai kursus dan latihan diadakan untuk melahirkan guru Pendidikan Islam yang profesional, berinovasi, mempunyai kemahiran ICT serta berdaya maju. Matlamat Jakim

adalah untuk melahirkan guru-guru agama seiring dengan guru-guru kementerian dari pelbagai aspek.

(vii) Mewujudkan pangkalan data dan maklumat secara berpusat;

Jakim berusaha untuk mewujudkan pangkalan data yang lebih sistematik danefisienseiringdenganpembangunane-kerajaan. Kini pengurusan pangkalan data dan maklumat secara berpusat amat perlu untuk kepentingan semua pihak.

(viii) Memperkasakan pengajaran dan pembelajaran di sekolah-sekolah melalui ICT.

Kecanggihan teknologi maklumat perlu dimanfaatkan sepenuhnya dalam usaha meningkatkan mutu pengajaran dan pembelajaran di kalangan para pelajar sama ada peringkat KAFA, SAN dan SAR. Pendidikan Islam perlulah seiring dengan arus pembangunan dan pemodenan semasa.

Secara keseluruhannya, Jakim telah berusaha melaksanakan pembangunan dalam bidang pendidikan Islam bagi mencapai tahap cemerlang seiring dengan bidang ilmu yang lain.

1


PEMBANGUNAN KELUARGA DAN SOSIAL

Masalah keluarga dan sosial di kalangan umat Islam didapati semakin hari semakin meruncing dan membimbangkan. Menyedari situasi ini, Jakim meletakkan keyakinan bahawa hanya dengan pematuhan dan pengamalan ajaran Islam sahaja mampu menyelesaikan masalah yang berlaku. Sehubungan itu, Jakim telah merancang dan melaksanakan pelbagai program pembangunan keluarga dan sosial ke arah membina ummah yang bahagia dan sejahtera.

Program Rumahku Syurgaku

Program Rumahku Syurgaku telah dilancarkan oleh YAB Perdana Menteri pada 1 Julai 1992. Program ini terus diperkasakan untuk meningkatkan keperihatinan masyarakat terhadap pembinaan dan pengukuhan institusi keluarga Islam. Sistem keluarga yang mantap mampu melahirkan individu dan masyarakat yang mempunyai daya kekuatan rohani dan jasmani, sekaligus berupaya membentuk masyarakat yang harmoni, berbudi bahasa dan berbudaya penyayang.

2

3 4

1. Guru sedang mengajar di kelas KAFA.2. Pelancaran Program Rumahku Syurgaku pada

tahun 1992 oleh Tun Dr. Mahathir Mohamed.3-4. Seminar Hak-Hak Wanita yang diadakan pada tahun 2008.

Untuk melahirkan ummah yang sejahtera dan terhindar daripada gejala yang tidak sihat, institusi keluarga dan masyarakat perlu dimantapkan. Ini kerana kedua-dua institusi tersebut merupakan komponen yang amat penting dalam meneruskan pembentukan generasi cemerlang. Nilai-nilai kekeluargaan yang berteraskan kepada penghayatan agama perlu dipupuk di kalangan anggota keluarga dan masyarakat. Oleh itu, program Rumahku Syurgaku dilaksanakan dengan kepelbagaian tema dan pengisian.

falsafah rumahku syurgaku

Falsafah Rumahku Syurgaku ialah:

• Membinakebahagiaan;

• Membinaintelekdanmeningkatkanilmu pengetahuan;

• MewujudkansuasanapenghayatanIslam dankedamaianalamkeluarga;

• Mengekalkankedamaiandankerukunan rumahtangga;

• Menjagakesihatandankebersihan keluarga;

• Mengukuhdanmenjagaekonomi rumahtangga;

• Mewujudkankeselesaandankeindahan dalamrumahtangga;

• Berkomunikasisecarabaik;

• Mewujudkanpergaulansuamiisteriyang baik;

• Mewujudkanhubunganbaikibubapa dengananak;

• Mewujudkanhubunganbaikanakdengan ibubapa;dan

• Memupukkasihsayangdantoleransi keluarga.


Program Rumahku Syurgaku bukan sahaja diuar-uarkan menerusi seminar, ceramah dan forum, malah bengkel runding cara khusus bagi pegawai runding cara di Jabatan Agama Islam Negeri turut dijalankan. Bagi memantapkan lagi institusi kekeluargaan, Jakim telah mencetak artikel dan risalah berkaitan perkahwinan dan perceraian untuk diedarkan kepada masyarakat umum. Ini akan membantu masyarakat mengetahui dan menyedari peranan, hak dan sebagainya.

Usaha menangani isu kekeluargaan dan sosial telah dilaksanakan secara menyeluruh oleh Jakim dengan pengukuhan Program Pembangunan Keluarga Islam (PPKI) dan Program Pembangunan Sosial (PPS) di seluruh negara. Program ini telah diperkenalkan pada tahun 1999, iaitu sejak penubuhan Bahagian Pembangunan Keluarga, Sosial dan Pengurusan Masjid (Kesuma).

Pelaksanaan Program Pembangunan Keluarga Islam dan Program Pembangunan Sosial

Selaras dengan keputusan Mesyuarat Jawatankuasa Kemajuan Hal Ehwal Islam (JKI) ke-30 pada 18 Mac 1999, yang dipengerusikan oleh YAB Tun Abdullah bin Ahmad Badawi selaku Timbalan Perdana Menteri Malaysia pada ketika itu, Program Pembangunan Keluarga Islam (PPKI) dan Program Pembangunan Sosial (PPS) telah diperkenalkan oleh Jakim dan dilaksanakan secara pilot project di setiap negeri di seluruh negara.

Objektif PPKI dan PPS ialah untuk mewujudkan pusat rujukan setempat masyarakat yang tetap (bertempat) dan mudah dikunjungi serta mempunyai kaedah pendidikan dan penerangan yang sistematik dan berterusan.

1

2

3


Sebanyak 13 buah negeri telah bersetuju untuk melaksanakan PPKI dan PPS sama ada secara integrasi atau pun berpusat.

Pada peringkat awal pelaksanaan, setiap negeri menubuhkan satu projek perintis Pusat Pembangunan Keluarga Islam dan satu projek perintis Pusat Pembangunan Sosial. Program jangka panjang ini diteruskan sehingga ke peringkat daerah dan mukim di seluruh negara. Projek perintis PPKI dan PPS telah dimulakan pada tahun 1999 dengan menjadikan Masjid Amru Ibn al-‘As, Bandar Baru Sentul Kuala Lumpur sebagai model kepada negeri-negeri.

Jakim telah menyalurkan peruntukan ke Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) sebanyak RM 748,000.00 sebagai langkah permulaan bagi membantu negeri-negeri melaksanakan projek perintis PPKI dan PPS. Walau bagaimanapun peruntukan tersebut hanya untuk membiayai bayaran elaun fasilitator yang bertugas di pusat-pusat berkenaan.

Pada tahun 2006 peruntukan sebanyak RM 800,000.00 telah diluluskan bagi membiayai pelaksanaan PPKI dan PPS yang dijalankan di negeri-negeri. Jakim melalui Bahagian Media Elektronik dan Penyiaran (MEP) berusaha memperkasakan lagi pelaksanaan PPKI dan PPS ini dengan mempromosi program-program tersebut dalam slot-slot TV dan siaran radio.

4

1. Mesyuarat Menangani Gejala Sosial yang dianjurkan Jakim pada tahun 2008.

2. Program Bersama Remaja Anjuran Jakim.3. Kursus Kem Sahsiah Gemilang untuk remaja anjuran

Jakim dengan kerjasama Persatuan Ibu Bapa dan Guru Telok Mas, Melaka pada tahun 2008.

Program Pembangunan Keluarga Islam (PPKI)

Konsep program ini adalah berasaskan kepada pendidikan insan yang bermula dari alam rahim. Dalam tempoh tersebut, ibu bapa diberikan pengetahuan dan bimbingan mengenai peranan dan tanggungjawab masing-masing agar mereka dapat mengamalkan gaya hidup sihat yang boleh menyumbang kepada pembentukan keluarga yang beriman dan sejahtera. Program ini menyediakan empat modul untuk diguna pakai seperti berikut:

• ModulPerkhidmatanIbuHamil;• ModulPerkhidmatanKemahiran

Keibubapaan;• ModulPerkhidmatanPendidikanKanak-

kanak;dan• ModulPerkhidmatanKeluarga

Bermasalah.

Aktiviti-aktiviti atau perkhidmatan yang diberikan oleh Pusat Pembangunan Keluarga Islam ini adalah dalam bentuk khidmat nasihat, runding cara, ceramah, seminar, bengkel dan lawatan ke rumah. Penyertaannya terbuka kepada masyarakat awam dengan matlamat memberi pendedahan kepada ibu bapa, cabaran dan ancaman globalisasi terhadap keutuhan institusi keluarga serta kaedah dan pendekatan memperkasakan keluarga mengikut tuntutan syara’.

Dalam melaksanakan program ini, modul dan kurikulum PPKI telah dijadikan panduan oleh fasilitator yang dilantik. Kajian dan penilaian juga diadakan dari semasa ke semasa untuk menilai tahap keberkesanan dan kesesuaian program.

5

4. Semasa Majlis Pelancaran Pusat Pembangunan Keluarga Islam pada tahun 1999.

5. Sebahagian antara buku-buku modul yang diterbitkan oleh Jakim.


Program Pembangunan Sosial (PPS)

Program ini berasaskan konsep pembinaan sistem kekeluargaan yang lebih luas bagi membentuk masyarakat Islam yang benar-benar mantap dalam hubungan sosial mereka. Ia merupakan kesinambungan kepada PPKI yang lebih menumpukan kepada persediaan rohani dan jasmani yang harus diberikan kepada setiap individu dalam proses menjalin dan memantapkan hubungan sosial dengan anggota masyarakat.

Program ini juga berasaskan konsep memasyarakatkan masjid, iaitu meningkatkan dan meluaskan lagi fungsi dan peranan masjid. Pusat ini menyediakan lima modul untuk diguna pakai seperti berikut:

• ModulPerkhidmatanPendidikanRemaja;• ModulPerkhidmatanPengukuhanAkidah;• ModulPerkhidmatanSaudaraBaru;• ModulPerkhidmatanKejiranan;dan• ModulKhidmatNasihatAwam.

Jakim juga melaksanakan program bengkel dan seminar sosial kepada golongan belia dan remaja dalam usaha untuk membentuk jatidiri dan integriti mereka selaras dengan akidah, syariah dan akhlak Islam. Antaranya ialah program menjadikan masjid tempat persinggahan bekas penagih dadah, bengkel bina insan, seminar menangani gejala sosial dan lain-lain.

Dalam menangani isu-isu yang bersifat lebih global seperti masalah dadah, Human Immunodeficiency Virus and Acquired Immunodeficiency Syndrome (HIV/ AIDS) pula, Jakim terus memperkukuhkan jaringan dan kerjasama antara agensi-agensi yang terlibat termasuk pemimpin-pemimpin masyarakat Islam bagi memastikan masalah dapat ditangani dengan jayanya. Modul Islam dan HIV/AIDS yang disediakan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia dengan kerjasama Jakim diguna pakai oleh pemimpin-pemimpin agama dalam menghadapi pesakit-pesakit HIV/AIDS. Program Latihan Modul Islam dan HIV/AIDS telah dijalankan kepada Pegawai-pegawai Hal Ehwal Islam, imam-imam, guru-guru takmir dan pemimpin-pemimpin masyarakat Islam. Latihan ini bertujuan memberikan pendedahan dan maklumat kepada golongan agama untuk berhadapan dengan pesakit-pesakit HIV dan AIDS.

Bagi memperkasakan program pembangunan keluarga dan sosial dari semasa ke semasa, Jakim telah menubuhkan Panel Menangani Gejala Sosial pada April tahun 2007 yang bertujuan memperkukuhkan lagi peranan Jakim dalam usaha menangani isu kekeluargaan dan sosial melalui penyelarasan program bersama Badan Bukan Kerajaan (NGO) dan agensi kerajaan. Panel ini terdiri daripada pelbagai agensi kerajaan, badan bukan kerajaan, institusi pengajian tinggi dan individu.

Untuk melahirkan ummah yang sejahtera

dan terhindar daripada gejala yang tidak

sihat, institusi keluarga yang menjadi teras

kepada pembangunan dan kehidupan

sosial masyarakat perlu diperbaiki dan

diperkemaskan. Menerusi Panel Menangani

Gejala Sosial ini, semua program kekeluargaan

dan sosial dapat diselaraskan dan menjadi

lebih mantap serta memberikan impak yang

maksimum kepada masyarakat.

2

3

1 1. Rumah Sinar Salam, Lorong Hj. Taib 4, Chow Kit turut menjadi lokasi Temu Seru.

2-4. Jakim dengan kerjasama Agensi Anti dadah Kebangsaan (AADK) telah menganjurkan temu seru (outreach) kelapangan permasalahan sosial pada tahun 2009.

5. Taklimat sebelum temu seru dijalankan.


Penyelarasan dan Pengukuhan Urusan Perkahwinan, Perceraian dan Rujuk

Jakim telah menyelaraskan prosedur berkaitan urusan nikah, cerai dan rujuk antara negeri-negeri, serta urusan perkahwinan rakyat Malaysia di luar negara. Beberapa insentif telah diperkenalkan bagi memantapkan institusi keluarga. Antaranya ialah pada tahun 1997 diperkenalkan Kursus Praperkahwinan kepada semua pasangan suami isteri. Bagi mengelakkan gejala jangkitan HIV/AIDS menular dalam masyarakat Islam, maka pada tahun 2006 diperkenalkan program ujian saringan HIV/AIDS kepada bakal pasangan suami isteri diberi secara percuma. Ia dilaksanakan dengan kerjasama Kementerian Kesihatan dan Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri.

Usaha-usaha untuk menyelaraskan dan mengukuhkan urusan perkahwinan, perceraian dan rujuk di kalangan masyarakat Islam terus giat dijalankan oleh Jakim melalui aktiviti-aktiviti seperti berikut:

• PersidanganKetuaPendaftarNikah,CeraidanRujuk(NCR)seluruhMalaysia;

• MuzakarahPenceramahKursusPraperkahwinan Islam Peringkat KebangsaandanMuzakarahBersama Syarikat/Penganjur Kursus Praperkahwinan Islam Peringkat Kebangsaan;

• BengkelPenjelasanUndang-UndangIslam Kepada Pendaftar/ Penolong Pendaftar Perkahwinan, Perceraian dan RujukseluruhMalaysia;

• BengkelSemakanBukuProsedurPentadbiran Perkahwinan, Perceraian dan Rujuk. Bengkel ini diadakan bagi membuat penambahbaikan dan memperkemaskan kandungan buku sebelum dicetak dan diedarkan kepada KetuaPendaftarNCR/PenolongPendaftarNCR/ImamJurunikahdiseluruhnegara;

• Bengkel Penyediaan Format Laporan

Nikah,CeraidanRujuk.Bengkelinitelah

diadakan bagi menyedia dan menyelaras

format laporan nikah, cerai dan rujuk di

semua Jabatan Agama Islam Negeri.

Terdapat18formatlaporanNCRtelah

berjaya dihasilkan dan digunakan di

seluruhJabatanAgamaIslamNegeri;• Menerbitkanduabuahbukuberkaitan

prosedurNCR,iaitu:BukuPanduanPengurusan Nikah di Malaysia dan Buku Prosedur Pentadbiran Perkahwinan, PerceraiandanRujuk;dan

• MenerbitkancakerapadatBukuDirektoriKetua Pendaftar/ Pendaftar/ Penolong PendaftarNikah,CeraidanRujuk,Tatacara Majlis Akad Nikah, Buku Gerbang Perkahwinan dan Modul Bersepadu Kursus Pra-Perkahwinan Islam (MBKPI).

Sistem Maklumat Perkahwinan Islam (SIMPI)

Sistem Maklumat Perkahwinan Islam (SIMPI) telah siap dibangunkan pada penghujung tahun 2004. Walau bagaimanapun, peningkatan dan pengubahsuaian akan terus dilaksanakan mengikut keperluan semasa negeri-negeri. Sistem ini penting bagi meningkatkan keupayaan pengurusan maklumat perkahwinan umat Islam di Malaysia. Antara objektif SIMPI adalah untuk menyediakan proses kerja yang lengkap bermula daripada permohonan kursus praperkahwinan, permohonan kebenaran nikah, pendaftaran nikah, proses perceraian dan rujuk serta percetakan sijil nikah. Ia juga dapat memudahkan proses pengurusan kes-kesberkaitannikah,ceraidanrujuk(NCR)serta dapat menghasilkan laporan dengan lebih cepat dan tepat.

4

5


Projek Perkhidmatan Kemasukan Backlog Data 1995 – 2005

Jakim telah mengambil inisiatif bagi melaksanakan pengemaskinian data tertunggak untuk dimasukkan ke dalam SIMPI. Terdapat 1,256,157 rekod nikah, cerai dan rujuk dari tahun 1995 hingga 2005. Rekod-rekod tersebut akan diambil dari 147 Pejabat Agama Islam Daerah (PAID) di seluruh Malaysia dengan menggunakan kaedah Teknology IntelligentCharaterRecognition(ICR),DataEntry,Scanning,OCRdanDataMigration.Projek ini bermula September 2007 hingga September 2008.

Pengintegrasian SIMPI

Kerja-kerja integrasi SIMPI dengan aplikasi-aplikasi lain di agensi-agensi yang berkenaan sedang dilaksanakan. Aplikasi-aplikasi tersebut termasuklah Sistem e-Syariah di Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia, Sistem Pangkalan Data Penduduk (JPN) dengan perancangan menggunakan MyKad sebagai Kad Akuan Nikah dan Sistem POWER di Bahagian Pencen, Jabatan Perkhidmatan Awam. Integrasi SIMPI dengan e-Syariah adalah di peringkat pangkalan data dan secara dua-hala. Ini bermakna maklumat perceraian yang telah disahkan di mahkamah boleh dicapai terus melalui SIMPI.

PENGURUSAN MASJID

Rancangan Takmir Masjid dan Surau

Jakim mempunyai jawatankuasa tetap bagi menambahbaik pengurusan dan pembangunan masjid, yang dianggotai oleh pihak Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri. Pelbagai siri kursus, seminar dan bengkel pengurusan masjid diadakan secara berkala. Bagi menjadikan masjid sebagai pusat keilmuan, program Takmir Masjid yang dibiayai sepenuhnya oleh Kerajaan Persekutuan dengan purata kos sebanyak RM110 juta setahun. Sehingga 2009 terdapat seramai 3,405 guru takmir di seluruh negara, melibatkan 3,757 masjid dan 4,226 surau. Purata kehadiran jemaah atau pelajar dalam setiap kelas ialah seramai 38 orang.

2

3


1


5

6

7

1-3. Multaqa Imam-Imam Masjid Seluruh Negara, pada tahun 2008.

4. Perjumpaan YAB Perdana Menteri ketika itu, bersama-sama Pegawai Hal Ehwal Islam seluruh Malaysia di masjid Putrajaya.

5-7. Seminar Pengimarahan Masjid / Surau Peringkat Jajahan Gua Musang, Kelantan pada 28 September 2004.

Mulai tahun 2007 Kerajaan Persekutuan telah memperkenalkan skim elaun tetap kepada imam mukim/kariah seluruh negara bagi memastikan pentadbiran dan aktiviti masjid berjalan lancar. Pemberian ini disediakan sebagai tanda penghargaan kerajaan kepada sumbangan dan jasa mereka dalam meningkatkan syiar Islam dan pembangunan negara. Pada tahun 2009 terdapat seramai 12,449 orang imam di seluruh negara yang menerima elaun sebanyak RM450.00 sebulan.

Pelaksanaan program Takmir Masjid di peringkat awal hanya melibatkan lima buah negeri, iaitu Pulau Pinang, Melaka, Selangor, Perlis dan Negeri Sembilan. Pada tahun 1986, rancangan ini diperluaskan kepada empat buah negeri lain, iaitu Terengganu, Perak, Pahang dan Johor. Pada tahun 1987 Negeri

Kelantan pula turut serta, diikuti Kedah pada tahun 1988 dan Wilayah Persekutuan pada tahun 1989. Rancangan Takmir Masjid dan Surau telah berjaya dilaksanakan dan diterima di seluruh negara pada tahun 1989.

Tujuan rancangan Takmir Masjid dan Surau ini diadakan adalah untuk mewujudkan masyarakat Islam yang berpengetahuan agama dan mengamalkan ajaran Islam yang sebenar. Melalui rancangan Takmir Masjid dan surau ini kaedah pengajaran agama golongan dewasa lebih tersusun, dalam segenap aspek ilmu seperti akidah, syariah dan akhlak.

Rancangan ini juga berfungsi sebagai serampang dua mata dalam membendung perkembangan ajaran sesat dan penyatuan masyarakat. Masjid dan surau telah dijadikan

4


sebagai pusat komuniti setempat dan membantu dalam perkembangan ekonomi, sosial dan pembangunan negara.

Jakim telah melantik Pegawai Penyelaras Takmir Masjid dan Surau bagi membantu dalam urusan pentadbiran, perancangan, penyelarasan dan penyeliaan aktiviti masjid. Jakim turut memberi latihan kemahiran dalam bidang pengurusan organisasi masjid, pentadbiran kewangan dan isu-isu semasa kepada pegawai-pegawai yang terlibat dengan pengurusan masjid.

Bagi menyumbangkan kemakmuran masjid, Jakim telah merancang beberapa aktiviti, antaranya ialah program kebersihan masjid, program masjid Hadhari di seluruh negara, pusat komuniti atau ‘one stop center’ yang menawarkan pelbagai kemudahan dan perkhidmatan kepada para jemaah serta pengunjung seperti kemudahan atau perkhidmatan kaunseling, perpustakaan awam, kiosk, rumah musafir, komputer, kelas pengajian kanak-kanak dan dewasa dan sebagainya.

Kerajaan juga menyalurkan peruntukan khas ke negeri-negeri untuk membiayai penubuhan Pusat Pembangunan Sosial dan Pusat Pembangunan Keluarga Islam di beberapa masjid terpilih. Perkhidmatan ini dapat membantu masyarakat menyelesaikan masalah mereka serta menjadikan masjid sebagai pusat pembelajaran sepanjang hayat bersama institusi pengajian tinggi di negara ini yang menawarkan kelas bahasa Inggeris dan beberapa kursus lain.

1


3 4

1 & 2. Majlis Bacaan Ya-sin, Tahlil dan Doa Selamat diadakan di Masjid Negara yang turut dihadiri oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong, Tuanku Mizan Zainal Abidin Ibni Almarhum Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah.

3 & 4. Majlis Bacaan Ya-sin, Tahlil dan Doa Selamat sempena Sambutan Ma‘al Hijrah Peringkat Kebangsaan pada tahun 2008.

Selain aktiviti yang dinyatakan, Jakim juga berusaha mengadakan aktiviti sambutan hari kebesaran Islam khususnya di dua buah masjid di bawah pengurusannya, iaitu Masjid Negara dan Masjid Putra. Antara program yang dilaksanakan setiap tahun ialah Majlis Bacaan Ya-Sin, Tahlil dan Doa Selamat. Pada kebiasaannya majlis yang diadakan di Masjid Negara dihadiri oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dan Raja Permaisuri Agong.

Majlis Bacaan Ya-Sin diadakan sempena sambutan awal Muharram, Sambutan Hari Keputeraan Yang di-Pertuan Agong, Sambutan Hari Pahlawan, dan Sambutan Hari Kemerdekaan. Jakim bersama beberapa agensi kerajaan yang lain seperti Jabatan Perdana Menteri dan Kementerian Kebudayaan dan Pelancongan telah bekerjasama menjayakan majlis ini.

2


Pegawai Penyelaras Masjid Daerah

Jawatankuasa Kemajuan Hal Ehwal Agama Islam Malaysia dalam mesyuaratnya kali ke-19 pada 22 April 1991 yang dipengerusikan oleh YAB Timbalan Perdana Menteri Malaysia telah bersetuju mewujudkan jawatan Pegawai Penyelaras Pentadbiran Masjid Daerah (PPMD). Mereka yang dilantik akan ditempatkan di seluruh negeri dengan dibayar elaun bulanan sebanyak RM1,210.00 dan kemudahan tuntutan elaun perjalanan tidak melebihi RM500.00 sebulan.

Satu mesyuarat bagi meneliti cara-cara pengambilan PPMD dengan agensi pusat telah diadakan pada 2 Oktober 1991 dan agensi pusat berpendapat oleh kerana PPMD tidak mempunyai skim perkhidmatan yang khusus,

maka pelantikannya tidak boleh dibuat oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam (SPA). Memandangkan Majlis Agama Islam Negeri merupakan pihak berkuasa melantik pegawai-pegawai masjid maka adalah wajar PPMD dilantik oleh Majlis Agama Islam Negeri dengan peruntukan kewangan dibiayai sepenuhnya oleh Kerajaan Persekutuan.

Jumlah PPMD seluruh negara setakat ini adalah seramai 87 orang. Ia meliputi 11 buah negeri termasuk Kelantan yang baru mewujudkan 10 jawatan di bawah Skim S27 (kontrak). Wilayah Persekutuan, Sarawak dan Sabah belum mempunyai perkhidmatan ini. Senarai bilangan PPMD seluruh negara adalah seperti di Jadual 25.

Negeri Kelantan merupakan negeri pertama yang mempelopori dan melaksanakan perkhidmatan PPMD dengan mengklasifikasikan perkhidmatan ini di bawah Skim S27 secara kontrak. Ini kerana perkhidmatan PPMD di Kelantan telah diwujudkan pada tahun 2005.

PPMD berperanan dalam membantu Jabatan/ Majlis Agama Islam Negeri dalam memastikan program pengimarahan masjid berjalan lancar. Dengan adanya perkhidmatan PPMD, maka pemantauan kelas pengajian takmir dan hal ehwal masjid di peringkat daerah dapat dilaksanakan.

KOD NEGERI KATEGORI MASJID KATEGORI SURAU KAKITANGAN

JAK

IM

NE

GE

RI

BA

ND

AR

DA

ER

AH

IMA

M

KA

RIA

H

BIL

AL

INS

TITU

T

NO

JA

JUM

LAH

JUM

LAH

JUM

LAH

SU

RA

U

SU

RA

U(S

. JU

MA

AT)

1. JOHOR 1 1 20 803 9 834 8 1715 1723 2613 389 333 3335

2. KEDAH 1 547 548 1312 1312 1318 40 750 2108

3. KELANTAN 1 6 9 548 564 632 632 903 467 124 1494

4. MELAKA 1 2 3 178 184 5 607 612 334 165 146 645

5. NEGERI SEMBILAN 1 12 273 286 12 1235 1247 578 145 151 874

6. PAHANG 1 1 25 545 5 577 269 269 1347 1027 931 3305

7. PULAU PINANG 1 4 201 206 1 408 409 603 351 378 1332

8. PERAK 1 3 8 572 2 586 17 1846 1863 1415 768 167 2350

9. PERLIS 1 101 1 103 1 161 162 204 96 74 374

10. SELANGOR 1 1 3 396 2 403 13 1856 1869 669 291 276 1236

11. TERENGGANU 1 40 8 433 482 1199 1199 1167 1151 2318

12. SABAH 3 4 9 946 3 965 109 691 800 1443 4 8 1455

13. SARAWAK 1 19 294 315 8 616 624 429 205 174 808

14. W.P. KUALA LUMPUR 1 1 54 56 48 438 486 299 238 95 632

15. W.P. LABUAN 1 11 12 14 12 26 29 9 5 43

16. W.P. PUTRAJAYA 1 1 6 30 36 25 14 13 52

JUMLAH 2 16 58 121 5903 22 6122 242 13027 13269 13376 5360 3625 22361

Jadual 25: Senarai Bilangan Pegawai Penyelaras Pentadbiran Masjid Daerah (PPMD) Seluruh Negara Mengikut Kategori.


1

BiL. Negeri BiL JAwAtAN

1. Kedah 12 org

2. Perak 15 org

3. Selangor 9 org

4. Johor 7 org

5. Negeri Sembilan 7 org

6. Pulau Pinang 5 org

7. Melaka 3 org

8. Perlis 2 org

9. Pahang 10 org

10. Terengganu 7 org

11. Kelantan 10 org

Jumlah 87 org

Jadual 26: Senarai Bilangan Pegawai Penyelaras Pentadbiran Masjid Daerah (PPMD) Seluruh Negara.

1. Sesi dialog Ketua Pengarah Jakim, dengan guru-guru takmir Masjid / Surau pada 9 Mei 2001.

Khutbah Jumaat

Melihat kepada beberapa permasalahan semasa hari ini, khutbah dilihat sebagai medium penting dalam memberi kesedaran kepada umat Islam. Di peringkat Persekutuan, khutbah disediakan untuk tiga buah masjid utama iaitu Masjid Negara, Masjid Wilayah Persekutuan dan Masjid Putra, Putrajaya. Bagi negeri-negeri, khutbah disediakan oleh Jabatan Mufti atau Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri berkenaan.

Setiap khutbah yang dihasilkan mencakupi pelbagai bidang, seperti akidah, fiqah, akhlak, syariah, mu’amalat, sains dan teknologi,

sambutan hari-hari kebesaran Islam dan negara, keluarga, sosial, kesihatan, perubatan, dasar-dasar kerajaan dan pendidikan sama ada yang bersifat tradisional atau kontemporari.

Khutbah mempunyai kedudukan yang signifikan dan penting dalam pembangunan ummah. Oleh yang demikian, penyediaannya sangat dititikberatkan agar bersesuaian dan menepati kehendak serta keperluan semasa. Selain kandungannya yang dapat menyedarkan dan menginsafkan masyarakat, ia juga dijadikan rujukan kepada khatib di dalam dan luar negara.


MASJID NEGARA

Sudut Sejarah

Sejarah dan cita-cita membina Masjid Negara bermula pada 30 Julai 1957, iaitu sebulan sebelum Malaysia mencapai kemerdekaan. Majlis Kerja Kerajaan Persekutuan memutuskan bahawa sebuah masjid patut dibina dan dinamakan dengan nama Perdana Menteri yang pertama, YTM Tunku Abdul Rahman, sebagai hadiah daripada rakyat kepada beliau yang memimpin kemerdekaan dengan aman. Tunku Perdana Menteri telah menolak pernghormatan itu sebaliknya mencadangkan agar masjid ini dinamakan dengan Masjid Negara.

Lokasi Masjid Negara

Masjid Negara suatu ketika dahulu merupakan bangunan yang termoden di Asia Tenggara. Kedudukannya yang terletak di tengah-tengah Bandaraya Kuala Lumpur ini menjadikannya sangat menarik dan istimewa. Masjid Negara dikelilingi oleh bangunan menarik dan menjadi tempat tumpuan masyarakat. Antaranya ialah bangunan stesen keretapi Kuala Lumpur, Dataran Merdeka, Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, MuziumKesenianIslam,BangunanDayabumi dan Tasik Perdana. Dengan

2

1

3

“Masjid Negara adalah merupakan bibit-bibit cinta saya yang saya kandung semenjak saya memimpin rakyat dan negara Malaysia ini. Selain daripada saya dapat berkhidmat dan berbakti kepada negara, maka saya juga hendak menyumbangkan khidmat dan bakti terhadap agama yang menjadi agama rasmi negara.”

Tunku Abdul Rahman Putra,14 ogos 1965

kedudukan yang menarik dan strategik ini menyebabkan saban hari Masjid Negara menerima kunjungan masyarakat Islam dan pelancong asing melebihi seribu orang sehingga Masjid Negara disenaraikan menjadi tempat yang paling ramai menerima kunjungan pelancong oleh Kementerian Pelancongan Malaysia pada tahun 2008.


Pembinaan Masjid Negara

Persediaan tapak untuk pembinaan Masjid Negara bermula dalam bulan Disember 1960. Reka bentuk dan penyeliaan bangunan ini telah dilaksanakan oleh para arkitek dari Bahagian Reka Bentuk dan Penyelidikan, Jabatan Kerja Raya Persekutuan. Sebelum mengadakan projek pembinaan masjid ini, arkitek utama iaitu Encik Baharuddin bin Abu Kasim (Dato’) telah mengadakan kajiannya ke beberapa buah masjid di negara India, Pakistan, Iran, Turki, Arab Saudi, Republik Arab Bersatu dan Sepanyol.

Masjid ini dibina di atas tanah yang berkeluasan 13 ekar. Bangunan masjid dan kawasan sekeliling yang didirikan mengambil ruang seluas lima ekar. Kos pembinaannya ketika itu menelan belanja sebanyak RM10 juta hasil sumbangan orang persendirian dan pertubuhan-pertubuhan daripada pelbagai bangsa di negara ini. Perkongsian ini menjadi bukti perpaduan rakyat yang memberikan sokongan kepada satu tujuan yang mulia.

Masjid yang dibina ketika itu dilengkapi dengan pelbagai kemudahan, antaranya ialah dewan sembahyang, dewan syarahan, perpustakaan, ruang pejabat, bilik istirahat diraja, bilik imam dan menara.

5 6

1-6. Gambar-gambar Masjid Negara dalam proses pembinaan pada tahun 1960.

Lima tahun selepas Masjid Negara berjaya disiapkan, ia dirasmikan oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong pada hari Jumaat bersamaan 27 Ogos 1965 dengan dihadiri oleh Raja-raja Melayu dan duta-duta negara asing, Perdana Menteri, Timbalan Perdana Menteri, Menteri dan Gabenor-gabenor.

4


Pengurusan

Pengurusan Masjid Negara ketika ini diletakkan di bawah pengurusan Jakim. Pentadbirannya diketuai oleh Imam Besar Masjid Negara. Seramai 12 orang Imam Besar sehingga kini telah berkhidmat memimpin Masjid Negara dengan cemerlang.

IMAM BESAR MASJID NEGARA

1. HajiGhazaliAbdullah(1965)2. Haji Mohd Salleh Hassan Farid 3. Datuk Sheikh Abdul Mohsein Haji Salleh

(1974 - 1975) 4. Dato’ Haji Ahmad Shahir Haji Daud (1975 - 1980) 5. Dato’HajiHassanDinal-Hafiz (memangku Imam Besar 1981-1983) 6. Dato’ Haji Ahmad Shahir Haji Daud (1984 - 1992) 7. HajiArifinHarun(1992-1993)8. HajiTaibAzamuddenMd.Taib (1993 - 1999) 9. Haji A. Jalil bin Sindring @ Perangreng

(memangku Imam Besar 1999 - Sept. 2001) 10. Haji Wan Halim bin Wan Harun (2001 - 2004) 11. Dato’ Haji Kamaruddin bin Haji Zakaria

(2005 - 2006) 12. Tan Sri Syaikh Haji Ismail bin Haji

Muhammad (Februari 2007 - kini)

Dalam melaksanakan operasi, dua bahagian telah diwujudkan iaitu Bahagian Pengurusan dan Bahagian Pengimarahan. Bahagian Pengurusan mempunyai tiga unit, iaitu Unit Pentadbiran dan Kewangan, Unit Perhubungan Awam dan Pusat Sumber dan Unit Multimedia dan Penerbitan. Bahagian Pengimarahan pula mempunyai enam unit, iaitu Unit Dakwah dan Ibadah, Unit Pembinaan Sahsiah, Unit Perkhidmatan Sosial, Unit Protokol dan Kebajikan,Unit Pengajian Dewasa dan Unit Pengajian Wanita dan Kanak-kanak.

1

4

3 1. Sebahagian diplomat-diplomat asing negara-negara Islam yang turut hadir di Majlis Persmian Masjid Negara.

2. Puluhan ribu umat Islam seluruh Malaysia membanjiri sekitar Masjid Negara.

3. DYMM Seri Paduka Baginda yang di-Pertuan Agong sedang meletakkan batu asas Masjid Negara pada 2007 Februari 1963.

4. YTM Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj sedang menghadiri upacara menetapkan arah Kiblat pada 27 /9/ 1961.

2

Di Masjid Negara setiap tahun diadakan beberapa program penting negara seperti sambutan Ma‘al Hijrah, bacaan Ya-Sin sempena Sambutan Hari Keputeraan Yang di-Pertuan Agong, bacaan Ya-Sin sempena Hari Kemerdekaan dan solat dua hari raya.

Di Masjid Negara juga terdapat Makam Pahlawan,iaitutempatpersemadianjenazahpembesar-pembesar negara. Antara mereka yang dikebumikan di sini ialah Allahyarham TunAbdulRazak,TunHuseinOnn,TunDrIsmail dan Tun Ghafar Baba.

6

5. Imam masjid menyambut tetamu diplomat asing negara Islam yang hadir di Majlis Perasmian.

6. Lawatan Ratu Elizabeth ke Masjid Negara.7. Umat Islam berpusu-pusu memasuki ruang solat

ketika ianya pertama kali di buka untuk orang ramai.8. Umat Islam memenuhi setiap ruang solat Masjid

Negara.9. Khubah putih bersebelahan Masjid Negara

terletaknya Makam Pahlawan.

5

Pihak pengurusan Masjid Negara sentiasa meningkatkan usaha bagi mencapai matlamat masjid sebagai pusat pelbagai tumpuan utama. Antara kemudahan yang disediakan kepada masyarakat dan pelancong ialah penyewaan dewan utama, kemudahan pemandu pelancong (bekerjasama dengan ABIM Outreach), kemudahan dewan mesyuarat, bilik kuliah dan bilik siber.

Bagi tujuan penyebaran maklumat semasa, Masjid Negara melalui kerjasama Bahagian Kesuma Jakim, mengeluarkan majalah Suara Masjid setiap bulan secara percuma untuk pengunjung yang hadir. Selain itu juga Masjid Negara telah mewujudkan laman webnya, iaitu www.masjidnegara.gov.my bagi memberikan maklumat semasa berkaitan peranan dan aktiviti yang dilaksanakan.

9

8

7



Misi Masjid Negara

Misi Masjid Negara adalah untuk membentuk masyarakat yang kuat pegangan iman dan memupuk kefahaman dan kesedaran masyarakat ke arah pengamalan dan penghayatan cara hidup yang berlandaskan Islam. Di samping menjadi tempat ibadat, Masjid Negara juga berfungsi untuk menyampaikan kesedaran dan pengetahuan Islam kepada masyarakat melalui pelbagai aktiviti, penyebaran maklumat serta memberi perkhidmatan yang cekap dan berkesan.

Kesinambungan dengan matlamat sebagai pusat ilmu, Masjid Negara telah memainkan peranan yang besar kepada masyarakat dengan mengadakan kelas-kelas agama. Semenjak dahulu kelas pengajian di Masjid Negara mendapat sambutan yang menggalakkan. Pengajian agama yang telah dilaksanakan di Masjid Negara meliputi kelas pengajiantahfiz,kelaspengajianwanita,kelas pengajian dewasa, pengajian bahasa Arab, Kelas al-Quran dan Tajwid, pengajian Fiqh dan Akidah. Tenaga pengajar pula terdiri daripada individu yang mempunyai kepakaran dalam bidang tertentu.

Masjid Negara turut mengadakan bimbingan kaunseling keluarga, jamuan berbuka puasa

secara percuma sepanjang bulan Ramadhan, tadarus Ramadhan, mengadakan korban berkelompok, majlis berkhitan, ekspo Masjid Negara,kursuspengurusanjenazah,klinikal-Fatihah, lawatan dan sumbangan ke kampung Orang Asli, lawatan ke hospital dan kuliah sebelum solat Jumaat setiap minggu.

1. Generasi pertama kelas pengajian Tahfiz al-Quran di Masjid Negara. Berdiri dua dari kiri ialah Tan Sri Syaikh Ismail bin Haji Muhammad ( Imam Besar Masjid Negara sekarang).

2. Upacara berarak sebelum berkhatan di Masjid Negara pada tahun 1993.

3. Antara kelas pengajian yang dijalankan Masjid Negara.

4. Ibadah korban di Masjid Negara.

1

2

3 4


5-8. Keindahan seni bina hiasan dalaman Masjid Putra.

MASJID PUTRA

Penamaan Masjid Putra diilhamkan sempena nama Perdana Menteri Malaysia yang pertama, Almarhum YTM Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj. Masjid ini merupakan salah satu mercu tanda utama di Putrajaya. Kedudukannya bersebelahan dengan Dataran Perdana dan berhadapan dengan Tasik Putrajaya. Masjid ini mula dibina pada Jun 1997 dan siap serta diserahkan kepada Jakim pada 1 September 1999.

Pembinaan masjid memakan masa selama dua tahun. Keluasan masjid ini meliputi kawasan seluas 1.37 hektar. Kawasan masjid bermula di pintu utama sehinggalah ke dalam kawasan masjid. Arkitek yang membina masjid ini ialah Y. Bhg. Dato’ Dr. Nik Mohamad bin Mahmood dari Kumpulan Senireka Sdn. Bhd.. Kos pembinaan masjid ini menelan belanja kira-kira RM 250 juta.

Masjid Putra dibina bagi memenuhi tuntutan-tuntutan Fardhu Ain dan Fardhu Kifayah kepada kariah Putrajaya yang berjumlah 55,000 orang pada masa sekarang. Masjid Putra dianggap sebagai sebuah institusi kerajaan yang ahli-ahli kariahnya terdiri daripada semua pegawai dan kakitangan pejabat-pejabat Kerajaan di sekitarnya. Dari segi peranannya, Masjid Putra dapat dilihat sebagai pusat ibadat, pusat ilmu, budaya dan tamadun Islam, pusat kebajikan dan pusat perkembangan syiar Islam.

87

6

5


Pusat Kebajikan

Masjid Putra menganjurkan pelbagai aktiviti dan program kebajikan ummah. Sebagai pusat kebajikan, Masjid Putra menyediakan beberapa kemudahan seperti khidmat nasihat kekeluargaan, khidmat pengurusan dan pengendalianjenazah,khidmatsosialsepertipenyediaan kemudahan kepada para pelawat atau pelancong, penyewaan dewan makan, auditorium dan bilik kuliah. Selain tempat untuk menghubungkan silaturrahim antara penduduk, masjid juga dijadikan sebagai pusat sukarela.

Pusat Ibadat

Sebagai pusat ibadat, masjid ini menyediakan kemudahan melaksanakan tuntutan syariat seperti dewan solat untuk melaksanakan solat lima waktu, solat Jumaat, solat Hari Raya Aidilfitri dan solat Hari Raya Aidiladha. Dewan solat utama masjid ini mempunyai reka bentuk yang ringkas dan menarik, luas dan tidak mempunyai dinding dalaman, sebaliknya mempunyai 12 tiang seri.

Selain digunakan sebagai tempat bersolat, dewan utama ini digunakan juga untuk aktiviti-aktiviti lain, antaranya bacaan Ya-Sin dan Doa (mingguan), kuliah Subuh, program Qiamulail dan iktikaf Ramadhan.

Pusat Ilmu, Budaya dan Tamadun Islam

Masjid Putra dilihat berperanan sebagai pusat ilmu, budaya dan tamadun Islam dengan wujudnya kemudahan sebuah pusat sumber dan rujukan ilmu serta perhubungan dengan institusi-institusi pengajian tinggi. Pusat Sumber Masjid Putra diisi dengan pelbagai kelengkapan bersesuaian dengan kedudukannya di tengah-tengah bandar bestari dan laluan Koridor Raya Multimedia negara.

Pusat Syiar Islam

Sebagai sebuah Pusat Syiar Islam, Masjid Putra berperanan menyebarkan kefahaman Islam kepada pengunjung Islam dan bukan Islam yang datang ke Putrajaya. Pusat rujukan setempat dapat digunakan oleh setiap pengunjung yang datang ke masjid atau secara maya melalui laman webnya, iaitu http;//www.masjidputra.gov.my.

1

3

1. Kaunter informasi diletakkan di pintu masuk Masjid Putrajaya.

2&3. Majlis bacaan Ya-Sin yang dijalankan di Masjid Putra pada tahun 2009.

4. Lanskap lengkap menghiasi kiri dan kanan pesiar kaki di pintu masuk masjid.

5. Dewan solat masjid.

2


PERKEMBANGAN

Masjid Putra yang mula beroperasi pada tahun 1999 telah mengalami proses transformasi dan perkembangan dalam pelbagai aspek selari dengan kemajuan semasa di Malaysia. Semasa mula beroperasi, Masjid Putra mempunyai kakitangan seramai 14 orang dan diletakkan di bawah Bahagian Pembangunan Keluarga, Sosial dan Pengurusan Masjid (Kesuma) Jakim. Terdapat dua unit yang beroperasi, iaitu Unit Pengurusan dan Pentadbiran dan Unit Pengimarahan yang diketuai oleh seorang Imam Besar. Pada masa itu, Unit Pengimarahan menjalankan aktiviti-aktiviti tertentu sahaja seperti menunaikan solat lima waktu, solat Jumaat, solat sunat Hari Raya Aidilfitri dan Aidiladha. Selain itu, unit tersebut jugamenjalankankursuspengurusanjenazah,kursus pemantapan solat, seminar dan forum sambutan hari-hari kebesaran Islam.

Masjid Putra pada masa ini telah bergerak seiring dengan matlamatnya untuk menjadi masjid contoh negara. Penstrukturan semula organisasi telah diadakan menyebabkan penambahan bilangan kakitangan masjid seramai 35 orang dan diletakkan di bawah tujuh unit baru, iaitu Unit Pentadbiran dan Kewangan, Unit Ibadah dan Dakwah, Unit Khidmat Sosial, Unit Pengajian Dewasa, Unit Pendidikan Remaja dan Kanak-kanak, Unit Urus Setia, Hari-hari Kebesaran dan Seminar, dan Unit Perhubungan Awam dan Multimedia. Dengan penambahan kakitangan dan unit yang baru maka Masjid Putra telah merancang dan menjalankan pelbagai aktiviti.

Unit Khidmat Sosial

Unit Khidmat Sosial bertanggungjawab merancang dan menguruskan hal ehwal kebajikan dan khidmat sosial masyarakat, iaitu menguruskan khidmat nasihat kekeluargaan, pusatkhidmatpengurusanjenazahtermasukmengendalikan kursus-kursus dan aktiviti-aktiviti sosial. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. KursusPengurusanJenazah;2. ProgramPengurusanRumahtangga;3. KuliahSaudaraBaru;4. DakwahBil-Hal;5. ProgramSeminarSosial;6. PendaftaranAnakKariahPutrajaya;7. MenyelarasKaunterKutipanZakat;dan8. Menguruskanjenazah(mandi,kafan,

sembahyang, pengebumian, talqin dan tahlil).

5

4


Pendidikan Remaja dan Kanak-kanak

Unit Pendidikan Remaja dan Kanak-Kanak bertanggungjawab menyusun, mengendalikan, menyelaraskan kursus dan kelas-kelas pendidikan remaja dan kanak-kanak. Aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. KelasPengajianal-QuranKanak-kanak;2. Kelas Mental Arithmetic;3. SeminarKecemerlanganPelajar;4. Persidangan Perwakilan Pelajar IPTA/

IPTS;5. KursusPemantapansolat;6. KhemahIbadahKepimpinanRemaja;7. KursusPemantapanal-Quran;dan8. Kursus Penghayatan Ramadhan

Kanak-kanak.

Unit Ibadah dan Dakwah

Unit Ibadah dan Dakwah bertanggungjawab menguruskan aktiviti-aktiviti pengimarahan Masjid Putra dari segi hal ehwal ibadah dan dakwah di samping mengendalikan kelas-kelas pengajian, kursus-kursus dan program-program yang berkaitan. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. BacaanYa-SindanDoa(mingguan);2. KuliahSubuh;3. ProgramQiyamullail;4. ProgramIktikafRamadhan;5. SolatSunatHariRayaAidilfitri

danAidiladha;6. BengkelKhutbah;7. Kursus Tahsin Qiraah Imam dan

BilalMasjid-masjidUtamadan;8. Kursus Asas Imam dan Bilal Masjid/

Surau Putrajaya.

Unit Pengajian Dewasa

Unit Pengajian Dewasa melaksanakan fungsi memberi pendedahan dan menyebarkan ilmu pengetahuan kepada masyarakat dari aspek akidah, ibadah, akhlak dan syariah. Aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. KuliahPengajianUmum;2. Kelas Pengajian al-Quran Dewasa

(asas);3. Kelas Pengajian al-Quran Dewasa

(lanjutan);4. Kelas Pengajian al-Quran Dewasa

(Tarannum);5. KelasPengajianTafaqquh;6. KelasBahasaArab;7. BengkelModulPengajianUmum;8. KuliahZohorRamadhan;9. KuliahTafsir;10. Kursus Penghayatan Ramadhan

Dewasa;dan11. Seminar Rasm Uthmani.

1

2



Unit Perhubungan Awam, Multimedia dan Pusat Sumber

Unit ini menyelaraskan hal-hal perhubungan awam, publisiti dan sidang media untuk Masjid Putra. Unit ini juga berperanan memberi khidmat nasihat mengenai perhubungan awam, publisiti dan kempen serta mengukuhkan hubungan yang baik secara berterusan antara kementerian, jabatan dengan pihak media massa dan orang ramai. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan ialah seperti yang berikut:

1. KelasPengajianKomputer;2. ProgramSeminarBedahBuku;3. Mencetak dan mengeluarkan pamplet

MasjidPutra;4. Mencetak dan mengeluarkan Taqwim

Ramadhan;5. Mengendalikan Perpustakaan Masjid

Putra;dan6. Memberikan taklimat kursus kepada

rombongan lawatan/pelawat rasmi dari dalam dan luar negara.

Unit Urus setia, Hari-hari Kebesaran dan Seminar

Unit ini merancang dan melaksanakan sambutan hari-hari kebesaran Islam dan negara serta mengendalikan seminar-seminar yang berkaitan di samping mengurussetiakan Mesyuarat Jawatankuasa Tadbir Masjid Putra dan Mesyuarat jawatankuasa Akaun Amanah Masjid-masjid di Putrajaya. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. Majlis bacaan Ya-Sin, Tahlil dan Doa Selamatsempenahari-harikebesaran;

• Ma‘alHijrah. • HariWilayahPersekutuan. • MaulidurRasulSAW. • HariPekerja. • HariKeputeraanSeriPadukaBaginda

Yang di-Pertuan Agong. • Isra’danMikraj. • HariPahlawan. • HariMerdeka.2. MajlisForumMa’alHijrah;3. MajlisForumMaulidurRasulSAW;4. MajlisForumIsra’danMikraj;5. ProgramSehariBersamaJemaah;6. SeminarHadhari;7. CeramahNuzulal-Quran;8. Mesyuarat Jawatankuasa Akaun

AmanahMasjid;dan9. Mesyuarat Jawatankuasa Tadbir Masjid

Putra.

3

4

5

6

1. Kemudahan multimedia yang terdapat di dewan kuliah Masjid Putra.

2. Dewan kuliah yang boleh memuatkan 70-80 orang peserta dalam sesuatu masa.

3. Kedai cenderamata yang terdapat di Masjid Putra, Putrajaya.

4. Masjid Putra dilengkapi dengan sebuah Dewan Makan yang boleh memuatkan sehingga 230 orang tetamu.

5-6. Kemudahan yang terdapat di Perpustakaan Masjid Putra yang sehingga kini mempunyai sejumlah 10,193 naskah buku yang sesuai digunakan untuk semua peringkat.


IMAM BESAR MASJID PUTRA

1. Tan Sri Dato’ Syaikh Haji Abdul Kader bin Talip (16 Julai 1999 – 15 Julai 2001).

2. Tan Sri Dato’ Shaikh Haji Ismail bin Muhammad

(1 Disember 2001 – 14 Januari 2007).

3. Tuan Haji Abdul Manaf bin Mat (3 September 2007 – sekarang)

Unit Pentadbiran dan Kewangan

Unit ini bertanggungjawab menyediakan perkhidmatan kepada masyarakat dengan mesra, cekap dan berkesan. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut:

1. Merancang dan mengurus hal-hal berkaitankewangan;

2. Menguruskan hal-hal pentadbiran dan perkhidmatan;

3. Memantauperkhidmatankontraktor; dan

4. Mengurus tempahan kemudahan- kemudahan di Masjid Putra.

Denganmatlamatmenjadi“MasjidContohNegara”, Masjid Putra sentiasa berusaha mengisi program secara terancang dan menarik supaya ia menjadi ikutan dan model kepada masjid-masjid seluruh negara dalam aspek pengurusan dan pengimarahan.

1. Auditorium Masjid Putra yang boleh memuatkan tetamu seramai 380 orang.

2. Tetamu yang hadir dalam Program Bedah Buku.3. Program bedah buku yang diadakan di Masjid Putra.

1

2

3


6

5

4

PENGURUSAN HALAL

Aktiviti kajian dan pengesahan halal yang dilaksanakan oleh Jakim telah bermula sejak tahun awal penubuhannya lagi. Satu unit di bawah Pusat Penyelidikan Islam diwujudkan bagi menguruskan sijil halal kepada pengusaha-pengusaha yang mengeluarkan pelbagai jenis makanan untuk orang Islam setelah diselidiki dan disahkan oleh pegawai-pegawai yang dilantik.

Bermula tahun 1981, sebuah Jawatankuasa yang dikenali sebagai Jawatankuasa Teknikal Makanan dan Barang Gunaan Islam telah ditubuhkan yang keahliannya terdiri daripada pakar-pakar sains dalam bidang berkaitan. Bidang tugas jawatankuasa ini antara lain membuat kajian dan pengesahan premis makanan dan barang gunaan orang Islam sama ada di dalam atau luar negara.

Bermula daripada tugas tersebut, Jakim (Bahagian Agama, Jabatan Perdana Menteri ketika itu) meluaskan langkah mengurus hal yang berkaitan halal termasuk kajian tentang makanan dan permohonan pengesahan halal. Pada peringkat awal pengesahan halal hanya diberikan melalui surat pengesahan jabatan, tetapi mulai tahun 1994, Jakim mula mengeluarkan sijil dan logo halal.

Dalam merealisasikan dasar penswastaan negara, Syarikat Ilham Daya Sdn.Bhd. telah dilantik pada 30 September 1998 untuk menjalankan tugas pemeriksaan premis di dalam dan luar negara, kecuali premis dan produk yang berasaskan haiwan seperti yang terkandung dalam Animal Ordinance 1953

dan Animal Rules 1962. Bagaimanapun, tanggungjawab mengesahkan, mengeluarkan sijil halal dan pemantauan adalah menjadi tanggungjawab Jakim.

Walau bagaimanapun, pada 2 September 2002 perjanjian penswastaan tersebut telah ditamatkan berikutan timbulnya pelbagai masalah dan bantahan daripada pihak-pihak syarikat. Semua urusan pensijilan halal dikembalikan kepada Jakim. Lanjutan daripada keputusan tersebut, Jakim telah menubuhkan Bahagian Kajian Makanan dan Barangan Gunaan Islam yang beroperasi sepenuhnya bermula 1 Januari 2003 dengan 28 orang pegawai dan kakitangan. Bahagian ini kemudiannya dimantapkan lagi strukturnya menjadi Bahagian Hab Halal pada tahun 2005 dengan penambahan tenaga seramai 165 orang pegawai dan kakitangan. Penstrukturan baru ini bertujuan memantapkan keupayaan Jakim selaras dengan usaha kerajaan menjadikan Malaysia sebagai Hab Halal Serantau. 4. Logo halal terkini.

5. Logo halal pertama diguna pakai.6. Logo halal kedua diguna pakai.



sebagai Hab Halal Serantau telah banyak dilaksanakan oleh agensi yang dilantik. Antara usaha-usaha tresebut ialah seperti pembangunan standard halal, program-program promosi dalam dan luar negara, penggalakan pengeluaran produk dan sebagainya.

Sebagai menyokong usaha kerajaan ini, Pelan Induk Perindustrian Malaysia Ketiga (Malaysia’s Third Industrial Master Plan - IMP3) 2006 -2020 telah menyentuh secara khusus dalam Bab ke-21 mengenai Pembangunan Industri Halal Negara.

Malaysia Sebagai Hab Halal Serantau

Keputusan untuk menjadikan Malaysia sebagai Hab Pengeluaran Produk Halal Serantau telah dicetuskan dalam Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) yang kemudiannya di bawa ke Mesyuarat Jemaah Menteri untuk mendapat persetujuan. Jemaah Menteri telah bersetuju sebuah Jawatankuasa Teknikal ditubuhkan, iaitu Jawatankuasa Teknikal Menjadikan Malaysia Sebagai Hab Halal Serantau. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri.

Jawatankuasa ini telah dianggotai oleh semua agensi yang terlibat dalam pengurusan halal mengikut program yang telah diwujudkan. Antaranya ialah Jakim sebagai badan pensijilan halal yang diiktiraf di Malaysia, Jabatan Piawaian Malaysia (Department of Standard Malaysia) dan Institut Penyelidikan Piawaian dan Perindustrian Malaysia (SIRIM Berhad) bagi pembangunan standard halal dan akreditasi badan pensijilan halal, Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani Malaysia (MOA) sebagai peneraju dalam pengeluaran produk makanan halal, Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna (KPDNHEP) sebagai badan penguatkuasa dan undang-undang berkaitan halal, Perbadanan Pembangunan Perdagangan Luar Malaysia (MATRADE) dan Lembaga Kemajuan Perindustrian Malaysian (MIDA) bagi mempromosikan pensijilan dan standard halal Malaysia di luar negara. Demikian juga dari sudut bantuan kerajaan, Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MECD) bertanggungjawab membangunkan usahawan bumiputera dalam pengeluaran produk halal, manakala Perbadanan Pembangunan Industri Kecil dan Sederhana (SMIDEC) pula menyedia geran bantuan dan insentif kepada pengeluar produk halal. Usaha-usaha menjayakan dan mempromosikan hasrat menjadikan Malaysia

3

1

1-3. Majlis Menandatangani Perjanjian Penswastaan Kajian dan Pemeriksaan Makanan dan Barangan Gunaan Islam, Jakim antara Jakim dengan Syarikat Ilham Daya Sdn.Bhd. pada 10 September 1998.

4&5. Buku berkaitan halal yang diterbitkan oleh Jakim.

2


Standard dan Garis Panduan Halal

Pelaksanaan pensijilan halal Jakim dibuat berdasarkan Standard Malaysia MS1500:2004, Makanan Halal – Pengeluaran, Penyediaan, Pengendalian dan Penyimpanan - Garis Panduan Umum. Standard bagi pensijilan produk makanan ini telah diiktiraf di peringkat antarabangsa dan telah dijadikan penanda aras oleh banyak negara dalam pensijilan halal di negara mereka. Standard ini pernah dibentangkan di Forum Ekonomi, Persidangan Pertubuhan Islam (OIC) di Jeddah pada tahun 2006.

Bagi produk bukan makanan pula, MS2200:2008, Barang Gunaan Islam – Bahagian 1: Kosmetik dan Dandanan Diri – Garis Panduan Umum merupakan standard halal bagi barangan kosmetik dalam kategori barang gunaan orang Islam. Kedua-dua standard ini telah dibangunkan oleh

Jawatankuasa Teknikal Makanan Halal dan Barangan Gunaan Islam yang dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jakim dan diurussetiakan oleh SIRIM Berhad.

Pengiktirafan dan Kerjasama

AntarabangsaPeranan dan

Kementerian & Agensi

PembangunanInstitusi

HUB HALAL

MekanismaUndang- Undang

Sistem &Prosedur

Standard&

Akreditasi

Insentif

PenglibatanIndustri

Penjenamaan&

Promosi

45


1

23

Keprihatinan umat Islam yang semakin meningkat terhadap keperluan pengesahan halal bagi produk-produk gunaan yang bukan berasaskan makanan telah mendorong Jakim untuk membangunkan beberapa garis panduan kepada pihak industri. Antaranya termasuklah Garis Panduan Penggunaan Kulit dan Bulu Untuk Dijadikan Pakaian atau Barangan; Garis Panduan Penggunaan Tulang, Kuku dan Taring untuk Dijadikan Barangan atau Perhiasan; dan Garis Panduan Bagi Perkhidmatan Logistik Untuk Produk Halal.

Garis Panduan Penggunaan Kulit dan Bulu serta Garis Panduan Penggunaan Tulang, Kuku dan Taring telah diluluskan dalam Mesyuarat Panel Kajian Syariah dan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia pada 3 hingga 4 Februari 2008.


1. Semasa Majlis Perasmian Konvensyen Bisnes Produk halal yang di adakan di PWTC dengan kerjasama Sindora Berhad anak syarikat J-Corp.

2. Pelancaran Buku Direktori halal Sempena Perasmian Konvensyen Bisnes Produk halal pada 18 Disember 2003.3. Buku Direktori halal 2003-2004 yang pertama kali

diterbitkan oleh Bahagian halal, JAKIM.4. YB Dato’ Dr. Abdullah Md Zin menyampaikan

cenderahati kepada salah seorang pembentang Muzakarah Panel Penasihat halal Kebangsaan kali ke-2.

Pensijilan dan Pemantauan Halal

Mulai Januari 2007, semua prosedur, borang dan proses audit bagi pensijilan halal Jakim telah dilaksanakan mengikut keperluan Standard ISO/IEC Guide 65, iaitu standard yang digunakan dalam Program Akreditasi Badan Pensijilan dan DSM ACB-HALAL PRODUCT iaitu satu standard rujukan yang dibangunkan khusus oleh Standard Malaysia bagi mengakreditasi badan pensijilan halal.

Sebagai agensi yang dipertanggungjawabkan untuk memberi pengesahan terhadap pengeluaran produk makanan, minuman, barang gunaan, restoran dan rumah sembelihan di Malaysia, Jakim juga turut bertanggungjawab melaksanakan aktiviti pemantauan dan penguatkuasaan. Pelaksanaan penguatkuasaan halal dibuat melibatkan beberapa agensi lain seperti Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna (KPDNHEP), Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), Jabatan Perkhidmatan Vetarina (JPV) serta Pihak Berkuasa Tempatan.

Aktiviti pemantauan dibuat secara berkala sejurus pemohon berjaya memperoleh Sijil Halal Malaysia bagi memastikan pemohon sentiasa mematuhi prosedur dan standard halal yang ditetapkan. Bagi aktiviti penguatkuasaan, ia dilakukan bersama (KPDNHEP). Bagi kes aduan awam, sama ada secara atas talian atau melalui borang aduan, penyiasatan akan dibuat ke premis yang berkenaan. Sekiranya terdapat kes, tindakan undang-undang boleh dikenakan ke atas pesalah mengikut Akta Perihal Dagangan 1972.

4


Pengesahan Halal Rumah Sembelih dan Loji Pemprosesan Luar Negara

Jakim telah menjalankan pemeriksaan ke atas rumah sembelih dan loji pemprosesan di luar negara bersama-sama Jabatan Perkhidmatan Vetarina (JPV) semenjak awal tahun 1980-an. Ini berlaku apabila kerajaan memutuskan bahawa semua daging dan produk berasaskan daging yang diimport ke Malaysia mestilah halal dan pihak berkuasa agama di negara ini perlu membuat pemeriksaan ke atas rumah sembelih dan loji pemprosesan di negara pengeksport.

Berikutan keputusan tersebut, Jakim bersama JPV telah membuat pemeriksaan halal ke atas rumah sembelih dan loji pemprosesan di lebih 15 buah negara pengeksport semenjak tahun 1982 sehingga 2009.

1

Pemeriksaan tersebut melibatkan pemeriksaan pelaksanaan sembelihan halal, proses pengendalian dan pembungkusan, penggunaan peralatan dan kemudahan sembelihan dan pemprosesan, pengasingan halal dan non halal, penyimpanan dan juga aspek pemantauan halal oleh badan Islam yang diiktiraf.

2


Pengiktirafan Badan Pengesahan Halal Luar Negara

Pemeriksaan halal oleh Jakim ke atas rumah sembelih dan loji pemprosesan di luar negara hanya dibuat sekali dalam tempoh dua tahun. Bagi memastikan rumah-rumah sembelih dan loji-loji yang telah diluluskan halal mematuhi prosedur halal secara berterusan, Jakim telah menetapkan syarat supaya setiap premis berkenaan melantik sebuah badan pemantau pematuhan halal di kalangan badan pengesahan halal tempatan yang diiktiraf oleh Jakim. Jakim membuat pemeriksaan audit ke atas badan-badan yang terlibat bagi memastikan mereka mematuhi syarat pengiktirafan yang telah ditetapkan sebelum pengiktirafan diberi.

Atase Halal

Akhir-akhir ini pengesahan halal daging import menjadi satu isu penting dalam kerjasama dua hala perdagangan antara Malaysia dengan negara-negara pengeluar daging seperti Australia, New Zealand, USA, Brazil, Belanda dan lain-lain. Masalah pemahaman dan pematuhan kepada keperluan halal di Malaysia mengikut standard dan peraturan halal negara ini sering menjadi topik perbincangan dengan negara-negara berkenaan.

Sebagai jalan penyelesaian, beberapa pendekatan telah diambil oleh kerajaan. Antaranya ialah mewujudkan jawatan pegawai Atase Halal di luar negara yang Australia merupakan negara perintis pewujudan jawatan ini. Seorang pegawai Jakim telah dilantik sebagai Sekretari Pertama di Suruhanjaya Tinggi Malaysia di negara berkenaan mulai tahun 2008.

Antara tugas Atase Halal adalah untuk menjadi perantara Jakim dan Malaysia dengan pihak berkuasa berkenaan di negara berkenaan. Beliau juga bertanggungjawab menyelia pemantauan halal di rumah-rumah sembelihan dan loji pemprosesan yang diluluskan di Australia yang dibuat oleh badan-badan pensijilan halal yang diiktiraf oleh Jakim.

3

1. Muzakarah Panel Penasihat halal Kebangsaan Kali Ke-2. 2. Taklimat Penggunaan barcode GSI di hotel Istana, Kuala Lumpur.3. Pelancaran e-halal Jakim di PWTC oleh YB Dato’ Dr. Abdullah bin Md. Zin.4. Pameran produk halal.

4


Prosedur Pengeluaran Daging Halal Untuk Luar Negara

Jakim telah memperkenalkan peraturan pengeluaran daging halal mengikut syarat dan keperluan Malaysia. Setelah lebih 20 tahun membuat pemeriksaan ke atas rumah sembelih dan loji pemprosesan di luar negara, Jakim mendapati proses pengeluaran daging dan produk berasaskan daging halal adalah berbeza antara sesebuah negara. Pemahaman dan pentafsiran kaedah syarak dalam pelaksanaan halal juga berbeza mengikut fahaman mazhab badan pengesahan halal tempatan yang dilantik. Demikian juga prosedur pematuhan halal yang dilaksanakan adalah berbeza mengikut negara.

Akhir-akhir ini pula, banyak penggunaan teknologi dan amalan terkini dijalankan bagi membantu memudahkan proses penyembelihan sama ada untuk tujuan pematuhan undang-undang kebajikan haiwan di negara berkenaan mahupun untuk tujuan mempercepatkan proses penyembelihan. Sesetengah amalan tersebut seperti penggunaan electrical immobilisation, thoracic sticking, mechanical slaughtering, gas stunner (carbon dioxide), aesophageal clip dan lain-lain, perlu mendapat pandangan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan.

Bagi memudahkan dan menyeragamkan prosedur pengeluaran daging halal oleh rumah-rumah sembelihan dan loji pemprosesan di luar negara mematuhi syarat dan peraturan di Malaysia, Malaysian Protocol for the halal Meat Production telah dibangunkan oleh Jakim pada tahun 2007 dengan kerjasama JPV, Kementerian Kesihatan, Jabatan Standard Malaysia dan SIRIM Berhad. Protokol ini perlu dipatuhi oleh semua rumah sembelihan dan loji pemprosesan di luar negara sebelum mendapat kelulusan halal Malaysia.

2

1


Pensijilan Halal Luar Negara

Sesuai dengan hasrat kerajaan untuk menjadikan Malaysia sebagai hab halal di peringkat antarabangsa, Jakim telah berusaha untuk memperluaskan skim pensijilan halal Malaysia ke luar negara. Pensijilan halal antarabangsa merupakan satu peluang negara untuk memberi banyak ’spin-offs’ kepada pelbagai aktiviti lain. Matlamatnya ialah supaya dapat menghasilkan bekalan perkhidmatan dan juga produk halal yang bukan sahaja terbaik malah menepati piawaian dan kualiti produk sebagaimana yang ditetapkan oleh MS 1500:2004. Maka dengan itu, kredibiliti logo halal Malaysia dapat dimantapkan lagi sebagai satu ’branding’ yang terpilih di peringkat global.

Bagi menjayakan pensijilan halal di luar negara, Jakim telah berusaha mendaftar logo halal Malaysia dengan pejabat-pejabat pendaftar cap dagangan di luar negara. Pendaftaran di bawah Certification Mark bertujuan melindungi logo halal Malaysia daripada disalahgunakan oleh pihak yang tidak bertanggungjawab. Pendaftaran ini dilakukan dengan kerjasama SIRIM Berhad, selaku perunding yang dilantik. Pada masa ini, pendaftaran sedang dibuat di negara China dan seterusnya ke negara-negara lain seluruh dunia.

Jakim juga telah menyediakan Manual Prosedur Pensijilan Halal (Luar Negara). Manual ini merupakan garis panduan bagi Jakim dalam melaksanakan pensijilan halal di luar negara dan juga sebagai syarat yang perlu dipatuhi oleh syarikat-syarikat di luar negara yang ingin memohon sijil pengesahan halal dari Jakim. Usaha memperluaskan pensijilan halal Malaysia ke luar negara bertepatan dengan hasrat kerajaan untuk menjadikan Malaysia sebagai pusat halal dunia dan pusat rujukan berkaitan halal.

1-2 Pemeriksaan rumah sembelih/loji pemprosesan luar negara yang pernah dilakukan oleh pegawai-pegawai Jakim.

3-5. Pemeriksaan ke rumah sembelihan ayam luar negara.6. Pembungkusan dan kebersihan juga dititikberatkan

dalam mendapatkan sijil halal.7-9. Rumah sembelih dan pemprosesan lembu di luar

negara.

3 6

8

7

9

4

5


Sistem e-Halal

Untuk kemudahan pihak industri halal dan orang awam berurusan berkaitan dengan pensijilan halal, satu sistem aplikasi dan kemudahan ICT telah diperkenalkan oleh Jakim, iaitu sistem e-Halal. Ia merupakan satu aplikasi sistem maklumat menyeluruh yang berasaskan web dan mengandungi kemudahan permohonan sijil halal secara atas talian untuk kemudahan pihak industri halal. “e-Halal” menjadi saluran utama untuk kemudahan pihak industri halal dan juga orang awam (pengguna) melalui portal HYPERLINK “http://www.halaljakim.gov.my”

Secara asas, ia mengandungi pangkalan data tentang syarikat-syarikat yang mempunyai sijil halal Malaysia dan barangan halal yang terdiri daripada produk atau barang gunaan, premis makanan, dan rumah sembelih.

e-Halal juga merangkumi fungsi-fungsi pemantauan dan penguatkuasaan pensijilan halal, termasuk penggunaan kemudahan seperti sistem pesanan ringkas dan pengimbas atau scanner.

1-3. Majlis Pelancaran dan Penyerahan Sistem e-halal kepada Majlis Agama Islam Negeri dan Jabatan Agama Islam Negeri.

4-6. Gambar hiasan. Penyediaan makanan yang bersih dan halal.

Perkhidmatan SMS halal di bawah e-Halal menjadi salah satu fungsi pemantauan yang berkesan dan memudahkan pihak pengguna. Selain daripada mendapat maklumat halal dengan mudah, saluran SMS memberikan keupayaan kepada pengguna menjadi ejen pemantauan halal di mana saja dan pada bila-bila masa.

1

2 3


Penggalakan Pensijilan Halal Pengusaha Hotel

Mengikut sumber Tourism Malaysia, jumlah keseluruhan hotel di Malaysia pada tahun 2008 ialah 2,224 buah dengan jumlah bilik sebanyak 151,135 buah. Jumlah hotel di Malaysia meningkat dari tahun ke tahun. Berdasarkan Laporan Tahunan Persatuan Hotel Malaysia (MAH), pada tahun 2006 sebanyak 27 ahli baru telah diterima, manakala bagi tahun 2007 sehingga bulan Mei sebanyak 16 ahli baru mendaftar dengan persatuan.

Menyedari akan kekurangan permohonan sijil halal di kalangan pengusaha hotel, Jakim telah mengadakan perjumpaan dengan Persatuan Hotel Malaysia pada 24 November 2004. Perjumpaan tersebut bertujuan mengenalpasti langkah-langkah yang perlu diambil bagi menggalakkan hotel-hotel ini memohon sijil halal.

Mesyuarat Focus Group On Issues Related To The hotel Industry, PEMUDAh yang diadakan

pada 9 Julai 2007 telah membangkitkan isu berkaitan permohonan halal. Sehubungan itu, pada 26 Julai 2007 Unit Pemodenan Pentadbiran dan Perancangan Pengurusan Malaysia (MAMPU) telah mengadakan mesyuarat dengan Persatuan Hotel Malaysia, Persatuan Pemilik Hotel Malaysia serta Jakim untuk membincangkan isu yang berkenaan. Lanjutan daripada mesyuarat tersebut, pada 17 September 2007 Bahagian Hab Halal telah mengadakan perbincangan dengan Persatuan Hotel Malaysia dan Persatuan Pemilik Hotel Malaysia, beberapa keputusan telah dicapai dalam perbincangan tersebut, iaitu:

a) Jakim akan bekerjasama dengan Persatuan Hotel Malaysia bagi mengadakan penerangan dan kursus kepada ahli-ahli Persatuan Hotel Malaysia;

b) Kursus ini akan diadakan mengikut zon. Persatuan Hotel Malaysia akan bertanggungjawab menyediakan tempat dan peserta, manakala Jakim akan menyediakan penceramah.

Berdasarkan isu yang dinyatakan, beberapa usaha perlu dilaksanakan untuk menggalakkan pengusaha hotel memohon sijil halal. Antaranya ialah program kerjasama dengan Persatuan Hotel Malaysia dan Persatuan Pemilik Hotel Malaysia, kerjasama dengan Kementerian Pelancongan dan Tourism Malaysia dan menetapkan dasar bagi program di hotel-hotel dengan mengemukakan cadangan kepada kerajaan supaya setiap program yang dianjurkan oleh agensi kerajaan di hotel-hotel hendaklah disyaratkan hanya diadakan di hotel yang mempunyai sijil halal sahaja.

Usaha penggalakan permohonan pensijilan halal bagi pengusaha-pengusaha hotel di

4

5 6


1

2Malaysia adalah penting memandangkan sebahagian besar pengguna adalah orang Islam sama ada dari dalam atau luar negara. Langkah ini juga bertepatan dengan penekanan yang diberikan dalam Pelan Induk Perindustrian 3 (IMP3) yang memfokuskan perkhidmatan hotel sebagai salah satu industri perkhidmatan halal. Hasrat Kerajaan Malaysia ingin menjadikan negara Malaysia sebagai hab halal dunia akan menjadi kenyataan dengan kerjasama dan komitmen pelbagai pihak termasuklah industri perhotelan yang menjadi pemangkin kepada pertumbuhan industri pelancongan di Malaysia.

Mulai 2 April 2008, proses pensijilan halal dan perkara berkaitan dengannya telah diambil alih oleh sebuah perbadanan iaitu halal Industry Development Corporation (HDC). Mulai tarikh itu, Jakim tidak lagi berperanan dalam pengurusan pensijilan halal Malaysia, Jakim masih meneruskan agenda membangunkan garis panduan dan standard halal dengan kerjasama Jabatan Standard Malaysia dan SIRIM Berhad. Garis panduan dan standard halal dibangunkan melalui jawatankuasa-jawatankuasa yang sedia ada. Selain itu, segala urusan keperluan terhadap keputusan atau hukum yang berkaitan dengan halal masih di bawah tanggungjawab Jakim. Begitu juga

dengan urusan menyediakan pakar audit Syariah bagi menjalankan pemeriksaan rumah sembelih dan loji pemprosesan produk berasaskan daging luar negara sekiranya diminta oleh JPV. Jakim memainkan peranan memberi input dan pandangan serta nasihat berkaitan aspek Syariah dalam menentukan status halal bagi permohonan tersebut.

Berkuat kuasa 8 Julai 2009, Jakim telah dipertanggungjawabkan semula untuk

menguruskan persijilan halal Malaysia bagi produk dalam dan luar negara dengan menggunakan logo halal Malaysia. Oleh itu, bermula 1 Ogos 2009, Bahagian Hab Halal Jakim secara rasmi memulakan operasi dan pengurusan pensijilan halal yang bertempat di Cyberjaya. Secara tidak langsung, Jakim memainkan peranan yang penting dalam membantu negara mencapai hasrat kerajaan merealisasikan Malaysia sebagai ’World halal hub’.

1. Lawatan kerja oleh wakil kedutaan Amerika Syarikat ke pejabat halal Jakim di Cyberjaya.

2. Lawatan kerja SIRIM ke pejabat halal Jakim di Cyberjaya dapat mengeratkan lagi kerjasama kedua-dua Jabatan ini.


PEMBANGUNAN AL-QURAN

Antara program yang dilaksanakan oleh Jakim dalam bidang pembangunan al-Quran ialah program Tahfiz al-Quran, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa, Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan dan program pembelajaran al-Quran melalui Radio dan Televisyen Malaysia (RTM)

3. Sebahagian antara pelajar Darul Quran. 4. Bangunan Darul Quran yang terletak di Kuala Kubu

Baharu.

4

Tahfiz Al-Quran

Program Tahfiz al-Quran telah bermula apabila wujudnya Kelas Pengajian Menghafaz al-Quran dan ilmu Qiraat di Masjid Negara Kuala Lumpur pada 1 Mac 1966. Aktiviti ini lahir atas ilham dan kehendak Perdana Menteri Malaysia yang pertama, Yang Teramat Mulia Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj. Cadangan ini disuarakan oleh Yang Teramat Mulia Tunku semasa Majlis Perasmian Masjid Negara pada 27 Ogos 1965 yang mahukan sebuah Institut Pengajian al-Quran diwujudkan. Idea ini timbul sebagai kesinambungan program Musabaqah al-Quran yang diadakan semenjak tahun 1960 serta cadangan daripada Rektor Universiti al-Azhar, Sheikh Mahmud Syaltut.

Yang Teramat Mulia Tunku telah menghubungi kerajaan-kerajaan negeri menerangkan hasratnya dan berharap supaya setiap negeri dapat menghantar pelajar-pelajar untuk mengikuti kursus pengajian tersebut. Hasrat dan maksud yang suci ini telah mendapat sambutan daripada kerajaan negeri, dan sebahagian besar negeri-negeri telah menyatakan kesanggupan untuk membiayai biasiswa serta menghantar pelajar-pelajar seperti yang dikehendaki.

3


Pada tahun 1992, institut ini telah dipindahkan ke Taman Tun Dr. Ismail bagi pelajar lelaki, manakala bagi pelajar perempuan di Jalan Ledang, Kuala Lumpur. Pada tahun 1994, pelajar perempuan dipindahkan ke Taman Tun Dr. Ismail. Pada tahun 1996 pelajar lelaki dipindahkan ke Batu 14 Sg. Semungkis, Hulu Langat, Selangor. Pelajar lelaki dan perempuan telah dipindahkan ke kampus tetap di Kompleks Darul Quran di Ampang Pecah, Kuala Kubu Bharu pada 1 November 1998.

Hasil persetujuan yang telah dicapai, program ini dimulakan di Dewan Syarahan Masjid Negara pada 1 Mac 1966. Bilangan pelajar pada masa itu ialah seramai lapan orang yang dipilih dan dihantar oleh negeri-negeri di Malaysia. Antara pelajar tahfiz yang terawal ialah Dato’ Abu Hasan Din, Tan Sri Dato’ Shaikh Haji Ismail bin Muhammad dan Dato’ Haji Salahuddin bin Omar.

Pada Tahun 1970, graduan pertama Maahad Tahfiz Wal-Qiraat melanjutkan pelajaran ke Maahad Qiraat al-Azhar Syubro. Mereka ditawarkan ke Kelas Marhalah Tajwid. Rayuan dikemukakan oleh para pelajar berkenaan kepada pihak al-Azhar agar mereka ditawarkan ke Marhalah Takhassus. Walau bagaimanapun, hanya pada tahun 1974 graduan kedua Maahad Tahfiz Wal- Qiraat ditawarkan ke Marhalah Aliyah.

Maahad Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat

Dari tahun 1966 hingga tahun 1978 pengajian Tahfiz al-Quran diletakkan di bawah kelolaan Jawatankuasa Tadbir Masjid Negara dan Urus Setia Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia.

Awal tahun 1979 Maahad Tahfiz Wal-Qiraat diletakkan pula di bawah kelolaan Pusat Penyelidikan Islam, Bahagian Agama, Jabatan Perdana Menteri sehingga tahun 1980. Selepas itu ia dipindahkan ke Bangunan JKR 588/33, Jalan Chenderasari, Kuala Lumpur dan diletakkan di bawah kelolaan Institut Dakwah dan Latihan Islam (Indah) Bahagian Agama, Jabatan Perdana Menteri sehingga tahun 1983.

Awal tahun 1984 Maahad Tahfiz Wal-Qiraat berpindah ke Bangunan JKR 500/34, Jalan Chenderasari, Kuala Lumpur dan dari tarikh tersebut Maahad Tahfiz lahir sebagai sebuah Cawangan di Bahagian Agama, Jabatan Perdana Menteri. Pada tahun yang sama nama Maahad Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat telah ditukar kepada Institut Pengajian Tahfiz al- Quran Wal-Qiraat.

Institut Pengajian Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat

Pada 28 Januari 1985, Institut Pengajian Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat telah dipindahkan ke Kompleks Pusat Islam Malaysia, Kuala Lumpur. Bermula Januari 1990, institut ini membuka kelas pengajian kepada pelajar-pelajar perempuan. Seramai 11 orang pelajar perempuan ditawarkan untuk mengikuti program ini. Mereka belajar di bangunan Pusat Islam Kuala Lumpur dan tinggal di Asrama Tengku Kursyiah, Jalan Pantai, Kuala Lumpur, kemudian di Taman Tun Dr. Ismail, kemudian di Jalan Gurney, Kuala Lumpur dan kemudian berpindah ke Wisma Zubaidah, Kg. Baru, Kuala Lumpur.

1

2

3


Darul Qur’an

Pada tahun 1997 Institut Pengajian Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat telah dinaikkan taraf sebagai salah satu bahagian di Jakim dan diberi nama Darul Quran. Jumlah kakitangan Darul Quran telah bertambah kepada 28 orang.

Pada sesi Mei 1999, Darul Quran telah mengubah sistem pengajian dari sistem penggal kepada sistem semester. Perubahan ini adalah dengan kelulusan Lembaga Darul Quran, kerana selaras dengan perubahan sistem pengajian yang diamalkan di universiti pada masa itu. Oleh itu, Kaedah-Kaedah Akademik Darul Quran 1999 diluluskan oleh Lembaga Darul Quran. Begitu juga dengan Peraturan Program Pengajian 1999 dan Peraturan-peraturan Peperiksaan 1999.

4

5

1. Dato’ Haji Salahuddin Omar mantan Pengetua Institut Pengajian Tahfiz al-Quran wa al-Qiraat.

2. Bangunan lama Indah, Bahagian Agama, JPM yang terletak di Jalan Chenderasari, Kuala Lumpur.

3. Sebahagian pelajar lelaki sedang menghafaz al-Quran.4. Antara aktiviti pelajar di Darul Quran.5-8. Kelas pengajian yang dilaksanakan di Darul Quran

dalam melahirkan hafiz dan hafizah.

4

8

6

87


Persijilan Tahfiz al-Quran Dengan Kerjasama Universiti Islam Antarabangsa Malaysia

Bermula 6 Januari 2000 Darul Quran, Jakim memulakan program Persijilan Tahfiz al-Quran dengan kerjasama Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM). Program ini dikhususkan kepada pelajar-pelajar lepasan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) dari aliran sains. Selepas peperiksaan SPM, calon-calon yang berjaya akan mengikuti pengajian di Darul Quran selama 18 bulan dan kemudian akan menyambung pengajian di peringkat Matrikulasi UIAM dalam bidang perubatan, kejuruteraan, farmasi, arkitek dan lain-lain. Memorandum persefahaman antara Jakim dan UIAM telah disempurnakan pada 8 Mac 2005.

Darul Quran juga mengadakan program kerjasama dengan Universiti Sains Islam Malaysia (USIM), iaitu Ijazah Sarjana Muda Pengajian Islam Quran dan Sunnah. Bagi peringkat permulaan, program ini ditawarkan kepada 50 orang pelajar Darul Quran dan pelajar Maahad Tahfiz al-Quran Negeri.

1

2

Senarai universiti tempatan dan luar negara yang telah memberi pengiktirafan kepada Darul Quran Jakim.

Universiti Tarikh Pengiktirafan

akademi pengajian islam, universiti malaya 28 mei 1993

fakulti pengajian islam, universiti Kebangsaan malaysia 17 mei 2000

universiti islam antarabangsa malaysia 31 mac 2000

Kolej universiti islam malaysia/universiti sains islam malaysia 16 april 2001

universiti islam negeri sultan syariff Kasim riau, indonesia 21 mac 2005

fakulti pendidikan, universiti Kebangsaan malaysia 17 Julai 2005


1&2. Majlis Menandatangani Memorandum Persefahaman Program Persijilan Tahfiz al-Quran antara Jakim dan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia.

3&4. Majlis Menandatangani Memorandum Persefahaman Bagi Program Ijazah Sarjana Muda Pengajian Quran dan Sunnah dengan kepujian antara Jakim dan Universiti Sains Islam Malaysia 2009.

Program Diploma Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat

Pada 16 April 1983, kelayakan Syahadah Maahad Tahfiz Al-Quran Wal-Qiraat telah diberi pengiktirafan oleh Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia (JPA) setaraf dengan Diploma Institut Teknologi MARA (UiTM) bagi membolehkan pemegang sijil tersebut memohon ke jawatan yang bersesuaian dalam perkhidmatan kerajaan.

Bagi mendidik dan melahirkan tenaga muda dalam hafazan al-Quran, pada 27 Oktober hingga 5 November 1995 Jakim telah menghantar rombongan ke Universiti al-Azhar, Mesir untuk mendapatkan pengiktirafan Diploma Darul Quran supaya para pelajar boleh meneruskan pengajian di fakulti yang

bersesuaian. Rombongan ini diketuai oleh YB Dato’ Dr. Abdul Hamid Othman, Menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika itu. Hasil lawatan tersebut, Diploma Darul Quran diiktiraf setaraf dengan Peringkat Aliyah (Tinggi) di Maahad Qiraat al-Azhar al-Syariff dan boleh menyambung pengajian di Maahad berkenaan, di peringkat Takhassus.

Diploma Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat Darul Quran Jakim juga diiktiraf oleh universiti tempatan dan luar negara bagi mengikuti pengajian tahun pertama di universiti berkenaan.

3

4


Kemudahan Para Pelajar

Pembiayaan para pelajar Darul Quran ditanggung sepenuhnya oleh kerajaan melalui Jakim. Oleh itu, semua bentuk pengajian, peperiksaan dan penggunaan kemudahan di Darul Quran diberikan secara percuma kepada para pelajar kecuali makan minum, pakaian rasmi, dan buku kuliah. Para pelajar juga diberi biasiswa sebanyak RM 250.00 sebulan.

2

Pencapaian

Sejak ditubuhkan sehingga tahun 2008, seramai 2,295 graduan hafiz telah berjaya dilahirkan. Daripada jumlah tersebut, seramai 1,510 graduan lelaki dan 785 orang graduan wanita. Kini kebanyakan mereka berkhidmat dalam pelbagai bidang, iaitu pensyarah, ahli politik, pegawai tinggi kerajaan, tokoh agama, imam, guru dan kakitangan kerajaan dalam pelbagai bidang.

1

3

7

4 5 6


Program Persijilan Tinggi Tarannum al-Quran

Darul Quran juga turut memperkenalkan program Persijilan Tinggi Tarannum al-Quran yang dirangka khusus untuk melahirkan generasi al-Quran yang dapat mengembalikan tradisi kegemilangan ilmuwan Islam. Selain itu, program ini akan menjana qari dan qariah yang berkemampuan tinggi dan sekaligus mampu memikul cabaran yang diamanahkan oleh negara. Cadangan pelaksanaan program ini adalah idea YB Dato’ Dr. Abdullah bin Md. Zin yang mahukan umat Islam di Malaysia mendalami seni bacaan al-Quran.

1-6. Antara kemudahan di Darul Quran termasuk Masjid, perpustakaan, bilik komputer dan dewan peperiksaan.

7-9. Antara aktiviti-aktiviti riadah yang dilakukan oleh pelajar Darul Quran.

10 & 11. Majlis Konvokesyen Darul Quran.

98 11

10


Program Berkembar Ijazah Sarjana Muda Pengajian Quran dan Sunnah Dengan Kepujian

Dalam memperkasakan bidang tahfiz al-Quran, Darul Quran telah mengadakan kerjasama dengan Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) bagi melaksanakan program Ijazah Sarjana Muda Pengajian Quran dan Sunnah Dengan Kepujian. Melalui program ini, lepasan diploma Darul Quran boleh melanjutkan pelajaran ke peringkat Sarjana Muda Pengajian Quran dan Sunnah Dengan Kepujian yang dijalankan di Darul Quran. Program ini mendapat kelulusan Jawatankuasa Pendidikan Tinggi, Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia. Majlis menandatangani Memorandum Persafahaman (MoU) antara USIM dengan Darul Quran, Jakim telah diadakan pada 26 Jun 2009.

Program Persijilan Tahfiz al-Quran Bagi Orang Kurang Upaya

Pada tahun 2008, Jakim mengorak selangkah lagi dalam program Tahfiz al-Quran ini, iaitu dengan memulakan program Persijilan Tahfiz al-Quran Bagi Orang Kurang Upaya Penglihatan. Program ini hasil cetusan idea YB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi, mantan Menteri di Jabatan Perdana Menteri.

2

1

Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan

Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan yang dianjurkan oleh Kerajaan Malaysia dan diurussetiakan oleh Jakim telah diadakan sejak tahun 1979. Pelaksanaannya dikelolakan oleh Jawatankuasa Induk Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan. Pada tahun 2009, majlis ini telah mencapai usia 30 tahun dari tarikh permulaan penganjurannya.

Majlis ini dianjurkan bertujuan untuk meningkatkan kesedaran dan kefahaman umat Islam mengenai kaedah menghafaz al-Quran dengan baik dan mendalami serta menghayati

3 4 5


kepada tiga kategori, iaitu kategori satu hingga lima juzuk, kategori kedua satu hingga lima belas juzuk dan kategori ketiga satu hingga tiga puluh juzuk.

Penyertaan dibuka kepada peserta lelaki dan perempuan. Pembahagian hadiah pula diberikan mengikut kategori lelaki dan perempuan. Hadiah-hadiah berupa wang tunai, hadiah iringan dan sijil penyertaan diberikan kepada johan, naib johan dan tempat ketiga.

pengajaran yang terkandung di dalam al-Quran. Majlis ini juga bermatlamat untuk mencungkil kecederungan generasi muda supaya cintakan al-Quran.

Kebiasaannya, Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan diadakan di Pusat Islam, Kuala Lumpur, tetapi bermula tahun 1996, Jawatankuasa Pusat telah memutuskan majlis tersebut diadakan secara bergilir-gilir antara semua negeri di Malaysia. Ia bertujuan untuk memberi peluang kepada kerajaan negeri memberi sumbangan dan peluang kepada rakyat tempatan menyaksikan lebih dekat majlis ini.

Dari segi pelaksanaan, Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan dibahagikan 6

7

1-2. Majlis Menghafaz al-Quran pada tahun 2008.3-5. Majlis Pendaftaran Pelajar Baru Program Orang

Kurang Upaya Masalah Penglihatan (OKUMP) sesi 2008/2009.

6-7. Majlis Menghafaz al-Quran pada tahun 2009.

8-9. Panel hakim dan juri yang terlibat dalam majlis menghafaz al-Quran pada tahun 2008.

8

9

Majlis Menghafaz al-Quran Peringkat Kebangsaan telah membuka peluang kepada peserta-peserta yang pernah menjadi johan, naib johan dan tempat ketiga untuk menyertai pertandingan di luar negeri. Antara negara yang pernah menjemput peserta hafazan dari Malaysia ialah Iran, Tunisia, Emiriah Arab Bersatu, Brunei Darussalam, Libya, Arab Saudi, Mesir, Maghribi dan Afrika. Penglibatan peserta-peserta Malaysia di peringkat antarabangsa ini dapat menambah pengalaman dan mereka berpeluang bertukar pandangan sesama peserta hafazan dari seluruh pelosok dunia.

Majlis Hafazan Peringkat Kebangsaan tahun 2007 yang dianjurkan di Terengganu telah mencatat sejarah tersendiri bahawa kanak-kanak seusia 12 tahun telah mampu untuk menghafaz al-Quran dan muncul sebagai johan hafazan peringkat kebangsaan kategori 1 hingga 15 juzuk. Kejayaan ini memberi pengajaran yang amat bermakna bahawa anak-anak kecil sesungguhnya mampu menguasai al-Quran sekiranya dididik dengan al-Quran sewaktu mereka masih kecil dengan kaedah yang betul.

Tidak dinafikan, usaha yang berterusan daripada masyarakat dan kerajaan dalam melahirkan generasi celik al-Quran adalah satu usaha yang amat murni demi pembangunan ummah yang gemilang. Mereka ini mampu berhadapan dengan cabaran arus globalisasi dan dapat mengaplikasikan kemajuan sains dan teknologi dalam kehidupan mengikut jendela wahyu.


Majlis Tilawah al-Quran

Majlis Tilawah al-Quran merupakan salah satu acara tahunan yang dianjurkan oleh Kerajaan Malaysia untuk meninggikan syiar Islam. Program cetusan ilham YTM Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj, Perdana Menteri Malaysia pertama ini telah diadakan secara teratur semenjak tahun 1960 di peringkat kebangsaan. Setahun selepas itu, majlis tilawah ini telah dilaksanakan pula di peringkat antarabangsa dan berterusan setiap tahun sehingga kini.

membuktikan usaha dan keprihatinan kerajaan meninggikan syiar Islam dan mendaulatkan al-Quran melalui penganjuran majlis tilawah al-Quran.

Program ini pertama kalinya dikenali sebagai “Pertandingan Membaca Al-Quran” kemudian dikenali sebagai “Musabaqah Membaca al-Quran”, selepas itu “Ujian Tilawah al-Quran”, dan sekarang “Majlis Tilawah Al-Quran.” Majlis ini diadakan dalam dua peringkat, iaitu peringkat kebangsaan dan antarabangsa.

Usaha kerajaan menganjurkan majlis ini telah mendapat sokongan dan dokongan semua pihak kerana ia memberi kesan yang amat mendalam kepada umat Islam dalam mempertingkatkan mutu bacaan ayat-ayat suci al-Quran dan mengeratkan hubungan antara negara-negara Islam.

Sepanjang penganjuran Majlis Tilawah al-Quran, majlis ini telah diurussetiakan oleh Jabatan Perkhidmatan Penerangan bermula tahun 1960 hingga 1968, kemudian

Penganjuran majlis seperti ini membuktikan kerajaan begitu peka dalam melaksanakan program-program keagamaan untuk kepentingan umat Islam. Justeru usaha kerajaan memartabatkan al-Quran melalui program tilawah al-Quran memberi nilai yang besar dalam perkembangan syiar Islam.

Setelah separuh abad program ini dilaksanakan, nilai tersebut dapat dirasai apabila banyak program pembelajaran al-Quran dan ilmu-ilmu yang berkaitan dengannya berkembang luas mengisi penghayatan Islam di negara ini, bahkan ke negara luar majlis ini telah menjadi contoh. YTM Tunku Abdul Rahman telah

1

2

3

1. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong sedang menyampaikan piala kepada Hj. Ismail bin Hashim pada 2 Januari 1967.

2. Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj, semasa berucap dalam Mesyuarat Membaca al-Quran.

3. Para pengunjung yang hadir menyaksikan majlis tilawah al-Quran yang diadakan pada tahun 1979.


diurussetiakan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 1969, selepas itu tanggungjawab ini dilaksanakan oleh Kementerian Pelajaran Malaysia mulai tahun 1970 hingga 1981.

Jakim pula mengambil alih peranan ini mulai tahun 1982. Pada tahun 1982 hingga 1994 tanggungjawab ini diletakkan di bawah Cawangan Pentadbiran. Pada tahun 1995 sebuah unit khas, iaitu Unit Majlis Tilawah al-Quran diwujudkan untuk melaksanakan urusan ini. Unit ini berperanan hingga tahun 1997 apabila struktur Baheis disusun semula dengan peningkatan tarafnya kepada sebuah jabatan

4. Sijil diberikan kepada Johan Lelaki Pertandingan Membaca al-Quran Peringkat Kebangsaan kali pertama pada tahun 1960 yang dimenangi Encik Abdul Hamid bin Desa dari Kedah.

5 & 6. Antara bentuk hadiah kepada pemenang majlis tilawah al-Quran.

7. Keratan akhbar mengenai tilawah al-Quran.

6

5

7

dengan nama baru, iaitu Jakim pada tahun 1997. Serentak itu, tugas ini menjadi tanggungjawab Bahagian Keurussetiaan dan Perhubungan Antarabangsa hinggalah sekarang.

Bahagian ini memikul tanggungjawab sepenuhnya terhadap pelaksanaan majlis tilawah al-Quran ini termasuklah menjadi urus setia kepada Jawatankuasa Pusat, Jawatan Teknikal dan semua perkara yang berkaitan dengan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa.

Sehingga tahun 2009, sebanyak 52 kali Majlis Tilawah al-Quran di peringkat kebangsaan dan 51 kali Majlis Tilawah al-Quran di peringkat antarabangsa telah dianjurkan. Usaha kerajaan menganjurkan majlis ini mendapat pengiktirafan dunia dan banyak negara luar telah menjadikan Malaysia sebagai rujukan dan panduan untuk menganjurkan majlis seumpama ini di negara masing-masing.

4


Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan

Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan kali pertama telah diadakan pada 18 Mac 1960 bersamaan 20 Ramadhan 1397H. Tarikh ini telah memahatkan satu sejarah penting kepada negara kerana selepas tiga tahun mencapai kemerdekaan, di Stadium Merdeka, tempat pengisytiharan kemerdekaan negara Malaysia, majlis tilawah al-Quran diadakan. Majlis kali pertama ini disertai oleh 44 orang peserta dari 11 buah negeri Persekutuan Tanah Melayu.

Pada mulanya Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa diadakan secara bersekali di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur dan dilangsungkan dalam bulan Ramadhan pada setiap tahun. Majlis Tilawah

1

2

al-Quran Peringkat Kebangsaan dijalankan terlebih dahulu, kemudian diikuti peringkat antarabangsa. Malam terakhir khusus untuk majlis penutup dan penyampaian hadiah kepada pemenang.

Mulai tahun 1981, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa diadakan secara berasingan. Pada tahun yang sama, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan buat kali pertama telah diadakan di luar Kuala Lumpur dan Negeri Sembilan menjadi tuan rumah kepada majlis tersebut. Sehingga sekarang, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan diadakan secara bergilir-gilir antara negeri-negeri di Malaysia.

Tujuan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan diadakan di negeri secara bergilir-gilir adalah untuk memberi peluang kepada rakyat tempatan menyaksikan dan menikmati bacaan al-Quran qari dan qariah dari dekat.


Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa

Rancangan mengadakan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa telah dicadangkan oleh YTM Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj semasa Majlis Penutup Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kebangsaan kali pertama pada 18 Mac 1960. Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa kali pertama telah diadakan pada 9 Mac 1961 bersamaan 22 Ramadhan 1380H di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur. Dalam majlis pertama ini, sebanyak tujuh buah negara dengan 13 orang peserta telah mengambil bahagian.

Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa yang dianjurkan oleh Malaysia (Malaya pada ketika itu) ialah Majlis Tilawah yang julung-julung kalinya dianjurkan di dunia. Majlis ini pada peringkat awalnya dibuka kepada negara-negara Asia Tenggara sahaja, namun begitu negara-negara di luar kawasan Asia Tenggara turut menyatakan hasrat ingin mengambil bahagian.

1. Astaka Pertandingan Membaca al-Quran Peringkat Kebangsaan pada tahun 1960.

2. Pertandingan Membaca al-Quran tahun 1968 yang diadakan di Stadium Merdeka.

3. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong Berucap di Majlis Perasmian Tilawah al-Quran Peringkat kebangsaan tahun 2004.

4. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong di perkenalkan kepada para hakim tilawah al-Quran semasa perasmian.

5. Johan Qari dan Qariah Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa kali ke-46 tahun 2004.

3 4

5


menerbitkan dua buah buku, iaitu 50 Tahun Tilawah al-Quran Malaysia dan Johan Qari dan Qariah Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa Malaysia 1380H/1961M – 1428H/2007M diterbitkan dalam tiga bahasa, iaitu bahasa Malaysia, Inggeris dan Arab. Penerbitan buku ini merakamkan peristiwa penting dan bersejarah sepanjang penganjuran tilawah al-Quran di negara ini di samping menghargai sumbangan besar ahli al-Quran dalam perkembangan pembelajaran al-Quran. Buku ini diabadikan sebagai bahan koleksi sejarah berharga negara dan antarabangsa untuk tatapan masyarakat dan generasi akan datang.

Tahun demi tahun berlalu, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa turut mengalami perubahan dan perkembangan semasa. Bilangan penyertaan juga semakin bertambah, termasuk dari negara-negara yang penduduknya bukan majoriti penganut Islam.

Pada tahun 2008, Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa telah menjangkau usia 50 tahun. Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa Kali Ke-50 telah diadakan pada 18 hingga 25 Ogos 2008 di Dewan Konvensyen Taman Tamadun Islam, Pulau Wan Man, Kuala Terengganu, Terengganu. Sempena 50 tahun tilawah al-Quran peringkat antarabangsa berlangsung, Jakim telah

1

2

3


1. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong disambut oleh Tun Abdul Razak semasa perasmian Pertandingan Membaca al-Quran Peringkat Antarabangsa pada tahun 1972.

2. Semasa mesyuarat hakim-hakim Pertandingan Membaca al-Quran Peringkat Antarabangsa pada tahun 1980.

3. Hakim-hakim peringkat antarabangsa tahun 1964.4. Qari dari Indonesia, pemenang tempat pertama

MajlisTilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa tahun 2008.

5. Seorang peserta sedang memperdengarkan bacaan.6. Nasyid merupakan antara acara selingan yang terdapat

dalam Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa.7. Juruacara Majlis Tilawah al-Quran Peringkat

Antarabangsa tahun 2006.8. Hakim sedang menjalankan tugas semasa tilawah al-Quran.9. Antara hakim Majlis Tilawah al-Quran dari luar negara.

8

4 5

6 7

Pelancaran buku ini telah disempurnakan oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong al-Wathiqu Billah Tuanku Mizan Zainal Abidin Ibni Almarhum Sultan Mahmud Almuktafi Billah Shah semasa Majlis Perasmian Penutupan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa ke-50 pada 25 Ogos 2008.

8 9


Tahsin Bacaan al-Quran

Salah satu usaha Jakim dalam bidang pembangunan al-Quran ialah melalui program tahsin bacaan al-Quran. Program ini bertujuan memperbaiki mutu bacaan dan kompetensi para peserta sebagai persediaan untuk menyertai majlis tilawah al-Quran. Ia merupakan program pengukuhan dan usaha Jakim mengenal pasti bakat dan potensi yang dimiliki oleh para peserta yang mengikuti kursus.

Bagi memastikan keberkesanan kursus ini, modul kursus sentiasa diberi perhatian melalui usaha penyemakan dan pemantapan dari semasa ke semasa. Selain itu, kursus khas mendalami dan mengukuhkan kemahiran bertarannum di kalangan qari dan qariah juga telah di atur. Khidmat pakar tarannum al-Quran dari luar negara di jemput khas untuk membimbing peserta dari setiap negeri, khususnya johan qari dan qariah yang akan mewakili negara ke Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Antarabangsa. 1

2

1-4. Kursus Tahsin bacaan al-Quran yang dianjurkan oleh Jakim.


3

4

Antara program yang telah dilaksanakan bagi program peningkatan mutu bacaan al-Quran ialah seperti berikut:

(i) Kursus Tahsin Tilawah al-Quran untuk Para Qari & Qariah Peringkat Zon dan Peringkat Kebangsaan;

(ii) Kursus Tahsin Tilawah al-Quran untuk Remaja Peringkat Kebangsaan;

(iii) Kursus Asas Ilmu Tarannum al-Quran untuk Penuntut Institusi Pengajian Tinggi (IPTA/IPTS);

(iv) Kursus Ilmu Tarannum al-Quran Bersama Khidmat Pakar Ilmu Tarannum Dari Luar Negara;

(v) Kursus Tahsin Hafazan al-Quran Peringkat Kebangsaan;

(vi) Bengkel Pemantapan Modul Kursus Tahsin Tilawah al-Quran; dan

(vii) Muzakarah Hakim Majlis Tilawah dan Hafazan al-Quran Peringkat Kebangsaan


WARISAN TAMADUN ISLAM

Dalam memartabatkan warisan dan tamadun Islam, Jakim turut memberi sumbangan yang besar melalui beberapa aktiviti yang dilaksanakan.

Penubuhan Balai Pameran Islam

Pada tahun 1984, Bahagian Hal Ehwal Islam (Baheis), Jabatan Perdana Menteri telah menubuhkan Balai Pameran Islam yang terletak di Kompleks Pusat Islam Malaysia, Jalan Perdana, Kuala Lumpur.

Antara tujuan penubuhan Balai Pameran Islam adalah untuk mengumpul dan memulihara warisan tamadun Islam dalam bentuk artifak sebagai bahan warisan sejarah umat Islam, menjalankan penyelidikan terhadap warisan sosiobudaya umat Islam dan menganjurkan pelbagai bentuk dan siri pameran sebagai salah satu media dakwah kepada masyarakat.

1-2. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong berkenan berangkat ke Balai Pusat Islam Sempena Festival Tamadun Islam Sedunia 1994.

3. Poskad kenang-kenangan sempena Ekspo Tamadun Islam Sedunia yang pertama diadakan di Malaysia.

4-7. Antara barang-barang yang dipamerkan di Balai Pameran Islam.

2

1

Penubuhan Balai Pameran Islam mendapat kerjasama daripada pihak Muzium Negara, Kuala Lumpur. Dua orang Penolong Kurator telah ditempatkan secara pinjaman untuk membantu pengurusan Balai Pameran Islam,

3


khususnya dalam aspek-aspek berkaitan penyimpanan, pemuliharaan dan pameran. Antara tahun 1985 hingga 1997, Balai Pameran Islam telah berjaya mengumpul lebih 5,000 koleksi artifak sejarah dan tamadun Islam dari dalam dan luar negara.

Koleksi tersebut adalah dalam pelbagai bentuk seperti al-Quran tulisan tangan, manuskrip agama dan perubatan, tekstil, mata wang kerajaan Islam, ukiran, tembaga, alat-alat pertahanan, cap mohor dan lain-lain. Paling berharga ialah kejayaan mengumpul sebanyak lebih 1,800 manuskrip agama karya ulama Nusantara seperti Syeikh Daud bin Abdullah al-Fatani, Syeikh Arsyad al-Banjari dan lain-lain lagi yang meliputi bidang akidah, fiqah, tasawuf, falak, perubatan, nahu, saraf, balaghah, sastera dan kata-kata hikmat. Sebuah katalog mengenainya telah berjaya diterbitkan dengan usaha sama Jakim dan Universiti Malaya.

MANUSKRIP ISLAM

HALAMAN PERMULAAN

HALAMAN AKHIR

SENJATA

KESELURUHAN ARTIFAK

TERPERINCI

SENJATA

KESELURUHAN ARTIFAK

TERPERINCI

PELBAGAI

KESELURUHAN ARTIFAK

TERPERINCI

Program utama di peringkat nasional dan antarabangsa yang pernah dianjurkan oleh Balai Pameran Islam:

• ManifestasiPerdanaSeniKhat88,anjuranbersama Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan dan Kumpulan Utusan Melayu (M) Berhad;

• PameranWarisanTamadunIslamSedunia 1990, anjuran bersama Kumpulan The New Straits Times (NST);

• WorldIslamicCivilizationFestival1994(WICF’94),yangdikendalikansecarapenswastaan kepada Kumpulan Jetson Berhad;

• PameranMatawangEmasKerajaanIslam;

• PameranAstronomiIslam;dan

• PameranRumahkuSyurgaku.

4

5 6 7


3

51&2. Sekitar Majlis Menandatangani Perjanjian antara Kerajaan Malaysia dengan Yayasan al-Bukhary dan Upacara Pecah Tanah Muzium Kesenian Malaysia pada 16 Mei 1997.

3-5. Sekitar Majlis Menandatangani Perjanjian Operasi dan Pengurusan Muzium Kesenian Islam Malaysia antara Jakim dan Yayasan al-Bukhary.

1 2

4



Selain daripada program tersebut, Balai Pameran Islam turut mengendalikan secara purata sebanyak enam pameran berkaitan dengan warisan tamadun Islam pada setiap tahun. Pameran tersebut diadakan di Kuala Lumpur ataupun dalam bentuk pameran bergerak di seluruh Malaysia. Jakim juga

6-8. Lawatan Peserta Kursus-kursus RISEAP (al-Quran) dari Taiwan ke Balai Pameran Islam Jakim pada tahun 1998.

9. Muzium Kesenian Islam Malaysia yang berdiri megah di Kuala Lumpur.

6

7

8

Melalui majlis Menandatangani Perjanjian Operasi dan Pengurusan Muzium Kesenian Islam Malaysia antara Jakim dan Yayasan al-Bukhari, Muzium Kesenian ini telah diserahkan kepada Yayasan al-Bukhari untuk menjalankan operasinya. Muzium ini berperanan sebagai penyimpan, pembaik pulih, pemelihara kesenian Islam supaya generasi baru dapat mengenali dan menghargai keindahan Islam.

pernah mengadakan Pameran Warisan Tamadun di Negara Brunei Darussalam dan Republik Indonesia.

Pada tahun 1998, sejajar dengan penubuhan Muzium Kesenian Islam Malaysia (MKIM) di Jalan Perdana, Kuala Lumpur, Balai Pameran Islam telah ditamatkan operasinya. Semua bahan koleksinya telah dipinjamkan secara kekal sebagai koleksi muzium berkenaan untuk tatapan masyarakat.

9


Planetarium Negara

Padatahun1984,YBDato’Dr.MohamadYusof bin Haji Mohamed Noor, Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika merasmikan Pameran Astronomi Islam anjuran Baheis telah mengisytiharkan cadangan penubuhan sebuah planetarium di Kuala Lumpur. Planetarium ini akan berfungsi sebagai pusat cerapan bulan dan bintang, di samping menjadi satu lagi media dakwah melalui aspek ketamadunan Islam.

1. Pintu masuk Planetarium Negara.2. Balai cerap Planetarium Negara.3. Pakaian angkawan turut di pamerkan di galeri pameran.4-6. Pameran penerokaan angkasa yang terdapat di

Planetarium Negara.

6

51

3

2

4

Balai Pameran Islam yang menjadi urus setia kepada penubuhan planetarium ini telah berusaha merealisasikan pembinaan Planetarium Negara, bersebelahan dengan Kompleks Pusat Islam Malaysia. Ekoran itu Bahagian Planetarium telah diwujudkan di bawah Jabatan Perdana Menteri pada tahun 1989 bagi menyambung tanggungjawab ini.

Pembinaan kompleks Planetarium Negara telah bermula dalam tahun 1990 dan disiapkan pada tahun 1993. Pelancaran secara tidak rasmi bermula pada bulan Mei 1993 dan pembukaan rasmi telah disempurnakan oleh Mantan Perdana Menteri, Tun Dr. Mahathir bin Mohamad pada 7 Februari 1994. Setelah setahun setengah beroperasi dengan jayanya, pada bulan Julai 1995, bahagian ini telah dipindah alih ke Kementerian Sains, Teknologi dan Alam Sekitar.


Perpustakaan Awam Islam

Penubuhan Perpustakaan Awam Islam (PAI) telah dirancang sejak tahun 1978, sebagai kesinambungan perkhidmatan perpustakaan yang telah bermula pada tahun 1982 di Masjid Negara.

Sebaik sahaja Kompleks Pusat Islam, Jalan Perdana Kuala Lumpur boleh digunakan pada pertengahan tahun 1985, perpustakaan ini mula memberi khidmat di bangunan yang dikhususkan.

7

7-8. Sebahagian koleksi buku-buku dari seluruh dunia sebagai rujukan yang terdapat di Perpustakaan Awam Islam, Pusat Islam, Kuala Lumpur.

9-10. Antara buku-buku, risalah dan jurnal koleksi terbitan Jakim.

10

PAI mempunyai fungsi seperti berikut:

• Menjadipusatmengumpul,memprosesdan mempamerkan koleksi warisan intelektual Islam dan pusat pengumpulan maklumat berkaitan hal ehwal Islam;

• Kemudahanrujukandanmaklumatintelektual Islam bagi pegawai jabatan, pelajar pusat pengajian tinggi, pendakwah dan penyelidik dari kalangan awam;

• KemudahansirkulasikoleksiPAIdanmenguruskan pinjaman di bawah Sistem Pembekalan Penerbitan (SPP) untuk warga kerja Jakim dan JAWI; dan

• MemenuhikeperluanmaklumatIslambagimembantu pelaksanaan visi dan matlamat jabatan dan negara.

Pada peringkat awal penubuhan, jumlah koleksi yang terdapat di PAI adalah sebanyak 3,873 naskhah buku dan 10 unit terbitan bersiri. Koleksi ini semakin bertambah dari setahun ke setahun. Sehingga tahun 2009, PAI memiliki 120,000 naskhah buku yang meliputi bidang berkaitan Islam, falsafah, ibadah, politik, undang-undang, ekonomi, pendidikan dan ketamadunan. Terbitan bersiri juga sudah meningkat kepada 10,674 unit termasuk bahan-bahan yang dijilid pada setiap tahun. PAI kini sedang mengumpulkan bahan-bahan dalam bentuk multimedia seiring dengan perkembangan perpustakaan.

398


Sistem Perpustakaan

PAI menggunakan sistem pengkelasan Islam, iaituIslamicClassificationSchemeZiauddinSardar. Seiring dengan perkembangan teknologi maklumat, perpustakaan turut menggunakan sistem perpustakaan berkomputer, iaitu Softrade Library System With Arabic Support. Sistem ini menyediakan pencarian bahan dalam tulisan roman dan arabic berasaskan tajuk dan pengarang.

pelbagai bidang, keratan akhbar dan majalah sertakoleksiCD.Buku-bukuyangterdapatdi perpustakaan ini sehingga tahun 2009 berjumlah, 9994 naskhah dalam bahasa Arab dan 23,915 naskhah selain bahasa Arab.

Seiring dengan perkembangan struktur organisasi Jakim, institusi-institusi di bawah Jakim seperti Institut Latihan Islam Malaysia, Darul Quran, Institut Kemahiran Islam Sarawak, Masjid Putra dan Masjid Wilayah Persekutuan telah mewujudkan perpustakaan masing-masing. PAI turut menyumbang dari segi khidmat nasihat dalam penubuhan perpustakaan-perpustakaan tersebut bagi memantapkan koleksi dan perkhidmatannya. Penubuhan perpustakaan tersebut dapat membantu mempercepatkan pencapaian maklumat yang diperlukan oleh pegawai dan kakitangan dalam melaksanakan tugas di semua institusi di bawah pengurusan Jakim.

2

3

1. Sistem komputer, Softrade Library System With Arabic Support yang terdapat di Perpustakaan Awam Islam.

2-3. Pameran dan Koleksi yang terdapat di Perpustakaan Awam Islam.

Perpustakaan Jabatan

Semasa perpindahan Jakim ke Putrajaya, PAI dikekalkan di Kompleks Pusat Islam, Kuala Lumpur. Justeru sebuah perpustakaan jabatan telah diwujudkan untuk kegunaan pegawai dan kakitangannya bertempat di Aras 1, Blok D9, Kompleks D, Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan Putrajaya. Bagi pembinaan koleksi awalan perpustakaan tersebut, koleksi Pinjaman Dewasa PAI telah dipindahkan ke sana. Bahan rujukan di perpustakaan ini terdapat dalam pelbagai bahasa seperti Melayu, Arab, Inggeris dan Indonesia merangkumi bahan terbitan Jakim, buku peperiksaan dan kamus, ensiklopedia, buku-buku lain dalam

1


PERUNDANGAN ISLAM

Perkara 74(2) Perlembagaan Persekutuan memberi kuasa kepada Badan Perundangan Negeri untuk membuat undang-undang berhubungan dengan apa-apa perkara yang dinyatakan dalam Jadual Kesembilan, Senarai II – Senarai Negeri. Sehubungan dengan itu, 14 buah negeri di Malaysia telah menggubal dan menguatkuasakan sekurang-kurangnya enam undang-undang teras iaitu:

(i) Undang-Undang Pentadbiran Agama Islam;

(ii) Undang-Undang Keluarga Islam;

(iii) Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah;

(iv) Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah;

(v) Undang-Undang Keterangan Mahkamah Syariah; dan

(vi) Undang-Undang Kesalahan Jenayah Syariah.

5

4

4. Barisan Jawatankuasa Teknikal Undang-undang Syarak/Sivil 2007-2009 bersama Ketua Pengarah Jakim.

5. Akta/enakmen yang digunapakai di negeri-negeri

Kuasa untuk menggubal undang-undang bagi negeri-negeri terletak di bawah bidang kuasa Badan Perundangan Negeri. Masalah perbezaan peruntukan dalam Akta/Enakmen antara satu negeri dengan negeri yang lain tidak dapat dielakkan disebabkan tiada penyelarasan dan penyeragaman undang-undang antara satu negeri dengan negeri yang lain.

Bagi mengatasi masalah ketidakselarasan dan ketidakseragaman undang-undang serta ketidakselarasan penguatkuasaannya di negeri-negeri, dua bahagian berkaitan dengan undang-undang telah diwujudkan di Jakim. Bahagian tersebut ialah Bahagian Undang-Undang dan Bahagian Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-Undang.

Bahagian Undang-Undang Jakim telah ditubuhkan secara rasminya pada tahun


Penyelarasan dan Penyeragaman Undang-undang Islam

Mekanisme penyelarasan dan penyeragaman undang-undang Islam telah diwujudkan oleh Majlis Raja-Raja dengan tertubuhnya Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI) yang dipengerusikan oleh YAB Perdana Menteri Malaysia dan diurussetiakan oleh Jakim. Salah satu daripada fungsi majlis ini ialah bertanggungjawab untuk menyelaras dan menyeragamkan undang-undang yang berkaitan dengan hal ehwal Islam.

Bagi merealisasikan fungsi tersebut, MKI telah menubuhkan Jawatankuasa Induk Mengkaji Undang-Undang Syarak dan Sivil pada 12 Februari 1988. Pada tahun 1988 juga Jawatankuasa Induk itu pula telah menubuhkan sebuah jawatankuasa pakar yang dinamakan sebagai Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil yang bertanggungjawab untuk menggubal undang-undang Islam yang seragam untuk pemakaian seluruh negara, mengkaji dan menyemak undang-undang sedia ada ke arah mengharmonikan undang-undang syarak dan sivil serta memberi pandangan pakar kepada kerajaan ke arah penyelarasan dan penyeragaman undang-undang Islam. Jawatankuasa ini diurussetiakan oleh Bahagian Undang-Undang Jakim.

Bahagian Undang-Undang Jakim bertanggungjawab membantu Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil dan Jabatan Peguam Negara (JPN) dalam membuat kajian terhadap enam undang-undang teras yang telah dikuatkuasakan di negeri-negeri bagi mengenal pasti perbezaan peruntukan yang wujud.

Setelah kajian yang mendalam dibuat, Jawatankuasa Teknikal tersebut telah mencadangkan supaya Jakim menyediakan model undang-undang Islam bagi penyelarasan

1997 dengan menggabungkan Bahagian Penasihat Undang-Undang dan Cawangan Pembangunan Undang-Undang di Bahagian Penyelidikan Jakim.

Bahagian Undang-Undang mempunyai empat fungsi utama iaitu:

(i) menyelaras dan menyeragamkan undang-undang Syarak;

(ii) menjalankan kajian penyelidikan dan semakan berhubung dengan undang- undang Syarak;

(iii) menggubal undang-undang Islam secara teratur dan terancang berdasarkan kepada sumber-sumber yang muktabar; dan

(iv) memberi khidmat nasihat dan penerangan mengenai undang- undang Islam.

Bahagian Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-Undang telah diwujudkan pada 1 April 2002. Antara tanggungjawab bahagian ini ialah:

(i) merancang, menyelaras, menyeragam dan memastikan hal-hal berkaitan penguatkuasaan dan pendakwaan di seluruh Malaysia dilaksanakan secara lebih teratur, berkesan dan bersepadu; dan

(ii) memantau tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan supaya selaras dan seragam antara negeri-negeri serta memastikan tindakan yang dilakukan bertepatan dengan kehendak undang-undang.

dan penyeragaman di negeri-negeri. Pendekatan ini selaras dengan Perkara 76(1)(b) Perlembagaan Persekutuan yang memperuntukkan bahawa Parlimen boleh membuat undang-undang bagi negeri-negeri bagi tujuan menggalakkan keseragaman undang-undang antara dua negeri atau lebih.

Bagi maksud kajian tersebut, lima undang-undang Islam yang sedang berkuat kuasa di Wilayah Persekutuan, iaitu Undang-Undang Pentadbiran Agama Islam, Undang-Undang Keluarga Islam, Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah, Undang-Undang Keterangan Mahkamah Syariah dan Undang-Undang Kesalahan Jenayah Syariah serta satu undang-undang yang sedang berkuat kuasa di negeri Perak, iaitu Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah telah dijadikan asas perbandingan.

Meskipun enam model undang-undang Islam seragam telah disediakan hanya lima daripada model undang-undang Islam seragam tersebut telah dipersetujui oleh Jemaah Menteri untuk dikemukakan kepada Mesyuarat Majlis Raja-Raja mengikut Perkara 38(2) Perlembagaan Persekutuan. Lima model undang-undang Islam seragam yang telah dipersetujui itu ialah Undang-Undang Pentadbiran Agama Islam, Undang-Undang Keluarga Islam, Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah, Undang-Undang Keterangan Mahkamah Syariah dan Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah. Model Undang-Undang Kesalahan Jenayah Syariah seragam telah ditangguhkan pembentangannya supaya kajian lanjut dapat dibuat bagi memperkemaskan lagi undang-undang tersebut.


1

2

1. Barisan Jawatankuasa Teknikal Undang-undang Syarak/Sivil 2007-2009 bersama Ketua Pengarah Jakim.

2. Lawatan kerja barisan Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil 1994 di Iran.

Kelima-lima model undang-undang Islam seragam itu telah diangkat dan dikemukakan dalam Mesyuarat Majlis Raja-Raja kali ke-188 yang telah diadakan pada 22 Mac 2001. Dalam mesyuarat tersebut Majlis Raja-Raja telah memperkenankan kelima-lima model undang-undang Islam seragam untuk diterima pakai oleh negeri-negeri. Pada masa ini sebahagian besar negeri-negeri telah menerima pakai dan menguatkuasakan kelima-lima model rang undang-undang Islam seragam tersebut.


Mekanisme Penyelarasan dan Penyeragaman Undang-undang Islam Masa Ini

Bahagian Undang-Undang Jakim yang bertindak sebagai urus setia kepada Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil telah melaksanakan beberapa pendekatan dalam merealisasikan usaha penyelarasan dan penyeragaman undang-undang Islam pada masa ini. Mekanisme yang digunakan ialah melalui Mesyuarat Gubalan Undang-Undang Islam, Mesyuarat Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil, Dialog Dengan Negeri-Negeri

Peringkat Zon dan Persidangan Tahunan Penyelarasan Undang-Undang Syarak/Sivil.

Mesyuarat Gubalan Undang-Undang Islam dihadiri oleh pakar-pakar dalam undang-undang yang akan digubal. Pakar-pakar ini terdiri daripada mereka yang terlibat secara langsung dalam perkara yang akan dibincangkan. Kehadiran pakar-pakar ini banyak membantu urus setia untuk mendapatkan dan melengkapkan maklumat dalam menyediakan draf awal sesuatu model undang-undang Islam itu.

1

2

1. Mesyuarat Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-Undang Islam dengan pihak Polis Diraja Malaysia.

2-3. Peserta Bengkel Pemahaman Undang-Undang Prosedur Mal Syariah (25-28 Mac 2002).

3. Peserta Mesyuarat Gubalan Rang Undang-Undang.3

4


Setelah draf awal dimuktamadkan, draf tersebut akan dibentangkan kepada Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil bagi tujuan penelitian, pindaan dan penambahbaikan. Di peringkat ini, peruntukan dalam draf yang disediakan akan dibaca satu persatu dan diberi pandangan dan ulasan oleh ahli jawatankuasa ini.

Draf yang telah siap dikemas kini kemudiannya akan dibentangkan dalam Majlis Dialog yang dihadiri oleh Penasihat-Penasihat Undang-Undang Negeri, Mufti-Mufti Negeri, Ketua-Ketua Hakim Syarie Negeri dan Pengarah-Pengarah Jabatan Agama Islam Negeri. Majlis Dialog ini akan membincang dan membahaskan semua peruntukan yang dimasukkan draf undang-undang yang digubal.

Setelah kata sepakat dicapai, pindaan yang sewajarnya akan dibuat terhadap draf undang-undang tersebut. Draf kemudiannya

4-5. Majlis Pelancaran Kod Etika Pengawai Penguatkuasa oleh YB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid bin Hamidi pada tahun 2007.

4 5

dibentangkan pula dalam Persidangan Penyelarasan Undang-Undang Syarak/Sivil. Persidangan Penyelarasan Undang-Undang Syarak/Sivil adalah acara tahunan yang pada amalannya dirasmikan oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Sesi perbincangan dalam persidangan ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah, Jakim. Persidangan ini dihadiri oleh Penasihat-Penasihat Undang-Undang Negeri, Mufti-Mufti Negeri, Ketua-Ketua Hakim Syarie Negeri, Pengarah-Pengarah Jabatan Agama Islam Negeri dan Setiausaha-Setiausaha atau Ketua-Ketua Pegawai Eksekutif Majlis Agama Islam Negeri. Kebiasaannya di peringkat ini, draf tersebut akan diluluskan oleh semua ahli yang hadir.

Perbincangan melalui persidangan ini membolehkan penyelarasan dan penyeragaman undang-undang di seluruh Malaysia dapat dibuat dengan cepat dan berkesan.


Keanggotaan Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil

Pada tahun 2008 Jawatankuasa Teknikal

Undang-Undang Syarak/Sivil telah mencapai

umur dua puluh tahun. Jawatankuasa

ini berfungsi sebagai tenaga pakar bagi

membantu kerajaan khasnya Jakim dalam

urusan penggubalan dan penyelarasan

undang-undang Islam. Jawatankuasa ini

juga bertanggungjawab mengenal pasti akta,

enakmen, ordinan atau undang-undang

bertulis yang berkuat kuasa di Malaysia agar

tidak bercanggah dengan Hukum Syarak

dan membangunkan undang-undang Islam

di Malaysia berdasarkan Hukum Syarak

dengan berkesan, teratur dan profesional.

Keanggotaan jawatankuasa ini silih berganti

disebabkan kematian atau perpindahan

tempat kerja. Antara mereka yang pernah

menganggotai Jawatankuasa Teknikal ini ialah:

(i) Prof. Emeritus Tan Sri Ahmad Ibrahim; - (Pengerusi Jawatankuasa

Teknikal sejak 1988 sehingga meninggal dunia pada 1999).

(ii) Prof. Dato’ Dr. Osman Ishak;

(iii) Encik Mohd Kamil Awang;

(iv) Encik Zainal Rashid Husin;

(v) Dato’ Haji Wan Mohamad Haji Wan Mustapha;

(vi) Dato’ Nik Abd. Rashid Nik Abd. Majid;

(vii) Prof Dr. Mahmud Saedon Awang Osman;

(viii) Encik Md. Akhir Yaakob;

(ix) Dato’ Sulaiman Daud;

(x) Prof Madya Dr. Abdullah Abu Bakar;

(xi) Prof. Tan Sri Dato’ Wan Hamzah Wan Salleh;

(xii) Prof.Tan Sri Harun Mahmud Hashim;

(xiii) Dato’ Abdul Hamid Mohamad;

(xiv) Dato’ Abu Naim Haji Ikhsan; dan

(xv) Hajah Nik Noriani Nik Badli Shah.

Pada masa ini keanggotaan Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil terdiri daripada sepuluh orang pakar dalam bidang syarak dan sivil. Mereka ialah:

(i) YBhg. Tan Sri Sheikh Ghazali Abdul Rahman; (Pengerusi Jawatankuasa Teknikal mulai 1999 hingga kini)

(ii) YBhg. Dato’ Faiza Thamby Chik;

(iii) YAA Dato’ Aria Di Raja Haji Daud Muhammad;

(iv) Dato’ Dr. Abdul Monir Yaacob;

(v) Dr. Hassan Abdul Rahman;

(vi) Dato’ Dr. Zaleha Kamarudin;

(vii) YBhg. Dato’ Haji Ismail Yahya;

(viii) YBhg. Datin Dr. Siti Zalikhah Md Noor;

(ix) YBhg. Tuan Haji Zainul Rijal Abu Bakar; dan

(x) YBhg. Tuan Haji Mahamad Naser Disa.

Pencapaian

Selain daripada menyeragamkan enam undang-undang Islam bagi diterima pakai di seluruh Malaysia, Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil dan Bahagian Undang-Undang Jakim juga telah dan sedang menggubal undang-undang Islam lain, antaranya seperti berikut:

(i) Rang Undang-Undang Muamalat Sewa dan Beli;

(ii) Rang Undang-Undang Wasiat;

(iii) Rang Undang-Undang Faraid;

(iv) Rang Undang-Undang Wakaf;

(v) Rang Undang-Undang Zakat dan Fitrah;

(vi) Rang Undang-Undang Sekolah Agama Islam;

(vii) Rang Undang-Undang Pengembangan Agama Bukan Islam Kepada Orang Islam (Kawalan dan Sekatan);

(viii) Rang Undang-Undang Profesion Guaman Syarie;

(ix) Rang Undang-Undang Mahkamah Syariah (Bidang kuasa Jenayah) (Pindaan);

(x) Kaedah-Kaedah Peguam Syarie;

(xi) Kaedah-Kaedah Tauliah Mengajar Agama Islam;

(xii) Kaedah-Kaedah Sulh;

(xiii) Kaedah-Kaedah Elaun, Kos dan Fi;

(xiv) Kaedah-Kaedah Jawatankuasa Kariah Masjid;

(xv) Kaedah-Kaedah Cara Pendaftaran, Jagaan dan Pengajaran Mualaf;

(xvi) Kaedah-Kaedah Perkahwinan, Perceraian dan Rujuk;

(xvii) Kod Etika Hakim Syarie; dan

(xviii) Kod Etika Peguam Syarie.


1&2. Semasa Persidangan Penyelarasan Rang Undang-Undang Syarak/Sivil Kali ke-11 yang dirasmikan oleh YB Dato’ Dr. Abdul Hamid bin Othman, Menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika itu yang diadakan pada tahun 1998.

2

Selain undang-undang, Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak/Sivil juga telah menyumbang buah fikiran dan usaha dalam penubuhan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM). Penubuhan Jabatan ini memberi dimensi baru kepada perundangan syariah di Malaysia. Ditubuhkan pada 1 Mac 1998 dan dirasmikan pada 15 Disember 1998 oleh Y.B. Dato’ Paduka Dr. Abdul Hamid Othman, Menteri di Jabatan Perdana Menteri, JKSM telah diketuai oleh Y. Bhg. Dato’ Sheikh Ghazali bin Abdul Rahman sebagai Ketua Pengarah pertama.

1


Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-Undang Islam

Penguatkuasaan undang-undang Islam termasuk pendakwaan sepertimana diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan adalah kuasa mutlak Pihak Berkuasa Negeri. Ia telah menjadi sebahagian daripada core-business Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) dan peranan tersebut telah dijalankan sejak dari mula penubuhan JAIN melalui pewujudan Bahagian Penguatkuasaan dan Bahagian Pendakwaan.

Tugas utama penguatkuasaan ialah untuk merancang dan menjalankan operasi penguatkuasaan, risikan, siasatan dan tangkapan, manakala tugas pendakwaan pula ialah untuk meneliti dan menyemak kertas siasatan, menyediakan kertas pertuduhan dan menjalankan pendakwaan serta rayuan berdasarkan kepada peruntukan undang-undang Islam negeri masing-masing.

Undang-undang yang digunapakai dalam tugas penguatkuasaan dan pendakwaan ini adalah seperti yang berikut:

(i) Undang-Undang Pentadbiran Agama Islam;

(ii) Undang-Undang Kesalahan Jenayah Syariah;

(iii) Undang-Undang Keluarga Islam;

(iv) Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah; dan

(v) Undang-Undang Keterangan Mahkamah Syariah.

Memandangkan tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan undang-undang Islam adalah di bawah bidang kuasa negeri-negeri, maka ketidakselarasan dalam pelaksanaannya tidak dapat dielakkan. Bagi meminimumkan perbezaan tersebut, Bahagian Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-undang, Jakim bertanggungjawab untuk membuat

dasar dan garis panduan kepada Pegawai-Pegawai Penguat Kuasa Agama negeri-negeri dalam menjalankan tugas berkaitan penguatkuasaan kesalahan jenayah syariah. Draf asal Arahan Tetap Pengarah ini telah disediakan oleh Jawatankuasa Kerja Penyelarasan Penguatkuasaan dan Pendakwaan Undang-Undang Syariah yang diurussetiakan oleh Jakim sebelum diperhalusi dan dikemas kini oleh sebuah jawatankuasa khas yang diurussetiakan oleh Bahagian Penasihat (Seksyen Syariah) Jabatan Peguam Negara. Ahli-ahlinya terdiri dari wakil-wakil Jakim, Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM), Polis Diraja Malaysia (PDRM), Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan (JAWI), Jabatan Agama Islam Selangor (JAIS), Jabatan Agama Islam Perak (JAIP), Jabatan Agama Islam Sabah (JAIS) dan Bahagian Pendakwaan dan Bahagian Gubalan, Jabatan Peguam Negara Malaysia.

Arahan Tetap Pengarah ini kemudiannya telah dipersetujui oleh Mesyuarat Ketua Pegawai Penguat Kuasa Agama dan Ketua Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia, Persidangan Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Seluruh Malaysia dan seterusnya diperakukan oleh Jabatan Peguam Negara dan dipersetujui oleh Mesyuarat Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (MKI) pada 7 Jun 2007 untuk diguna pakai secara selaras dan seragam di seluruh Malaysia. Ia dilancarkan oleh Ketua Pengarah Jakim pada 22 November 2007 sempena Persidangan Pegawai Penguat Kuasa Agama dan Pendakwa Syarie Kali Ketiga.

(ii) Arahan Ketua Pendakwa Syarie

Jawatankuasa Kerja Penyelarasan Penguatkuasaan dan Pendakwaan

penyelarasan antara negeri-negeri di samping memastikan segala tindakan yang dilakukan tidak melampaui had bidang kuasa yang telah diperuntukkan dalam undang-undang.

Bagi maksud penyelarasan tersebut, forum perbincangan dengan negeri-negeri telah diwujudkan. Penggubalan arahan dan garis panduan berkaitan penguatkuasaan dan pendakwaan turut dibuat di samping kajian bagi memperkasa, memantap dan memperkemaskan lagi fungsi penguatkuasaan dan pendakwaan.

Forum-forum yang diwujudkan bagi menyelaras tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan antara negeri-negeri adalah seperti berikut:

(i) Persidangan Pegawai Penguatkuasa Agama dan Pegawai Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia;

(ii) Mesyuarat Ketua Pegawai Penguatkuasa Agama dan Ketua Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia;

(iii) Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Penyelarasan Penguatkuasaan dan Pendakwaan Undang-Undang Syariah;

(iv) Mesyuarat Jawatankuasa Sistem Maklumat Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah;

(v) Mesyuarat Jawatankuasa Penerbitan Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah; dan

(vi) Mesyuarat Jawatankuasa Task-Force Isu-Isu Penguatkuasaan dan Pendakwaan.

Sehingga kini, Jakim telah berjaya menggubal dan menyelaras pemakaian dua arahan dan satu kod etika untuk digunapakai secara seragam oleh negeri-negeri. Arahan dan kod etika berkenaan adalah seperti berikut:

(i) Arahan Tetap Pengarah Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri

Arahan Tetap Pengarah ini merupakan


Usaha-usaha yang konsisten terus dicetuskan dan diterajui oleh Bahagian Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-undang, Jakim bagi menyelaras dan memperkasakan institusi penguatkuasaan dan pendakwaan syariah. Untuk itu kajian berterusan dan pendekatan strategik dilaksanakan melalui langkah-langkah berikut:

(i) Penyelarasan borang-borang penguatkuasaan dan pendakwaan untuk diguna pakai di negeri-negeri;

(ii) Kajian pemerkasaan fungsi penguatkuasaan dan pendakwaan Syariah melalui cadangan penubuhan Jabatan Penguatkuasaan Syariah dan Jabatan Pendakwaan Syariah negeri-negeri;

(iii) Penyelarasan pakaian seragam pegawai penguatkuasa agama di negeri-negeri;

(iv) Pembangunan sistem maklumat penguatkuasaan dan pendakwaan Syariah yang seragam;

(v) Kajian penubuhan dan penyelenggaraan bilik tahanan di Bahagian Penguatkuasaan dan Pejabat Agama Islam Daerah;

(vi) Kajian penyelarasan pelaksanaan waran tangkap luar bidang kuasa antara negeri-negeri;

(vii) Kajian penyelarasan pelaksanaan waran geledah; dan

(vii) Kajian mewujudkan peruntukan kompaun bagi kesalahan kes-kes syariah;

Usaha yang telah dijalankan oleh Jakim sehingga kini telah berjaya memartabatkan penguatkuasaan dan pendakwaan syariah di negara ini ke tahap yang membanggakan. Tindakan ini selaras dengan usaha Jakim dalam penyeragaman undang-undang Islam dan penyelarasan tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan di Malaysia.

Undang-Undang Syariah telah menyediakan Arahan Ketua Pendakwa Syarie bagi diguna pakai oleh semua pegawai yang menjalankan tugas pendakwaan undang-undang Islam. Arahan ini dipersetujui oleh Mesyuarat Ketua Penguat Kuasa Agama dan Ketua Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia dan Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri Seluruh Malaysia bagi diguna pakai secara selaras dan seragam bermula tahun 2007.

(iii) Kod Etika Pegawai Penguatkuasa Agama

Kewujudan Kod Etika Pegawai Penguatkuasa Agama ini merupakan antara siri garis panduan yang dirangka dalam usaha memantapkan tugas penguatkuasaan undang-undang Islam. Matlamatnya untuk terus meningkatkan mutu kerja dan integriti Pegawai Penguatkuasa Agama agar fungsi mereka dapat dilaksanakan dengan cekap, telus, adil dan berkesan. Kod Etika ini digubal oleh Jawatankuasa Kerja Penyelarasan Penguatkuasaan dan Pendakwaan Undang-Undang Syariah pada tahun 2007. Ia kemudiannya dipersetujui oleh Mesyuarat Ketua Pegawai Penguat Kuasa Agama Dan Ketua Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia dan Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri Seluruh Malaysia bagi digunapakai secara selaras dan seragam di seluruh negara. Pelancaran Kod Etika ini telah disempurnakan oleh YB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid bin Hamidi, mantan Menteri di Jabatan Perdana Menteri pada 22 Disember 2008 sempena Perasmian Persidangan Pegawai Penguat Kuasa Agama Dan Pendakwa Syarie Kali Keempat.

Bagi menggelakkan tindakan penguatkuasaan dan pendakwaan dibuat mengikut tafsiran

dan pemahaman sendiri seseorang pegawai, Jakim melalui Bahagian Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-undang juga menggubal beberapa garis panduan berkaitan kesalahan-kesalahan jenayah syariah, antaranya adalah seperti yang berikut:

(i) Garis Panduan Bagi Kesalahan Yang Berhubung Akidah;

(ii) Garis Panduan Bagi Kesalahan Minuman Yang Memabukkan;

(iii) Garis Panduan Bagi Kesalahan Tidak Sopan Di Tempat Awam;

(iv) Garis Panduan Bagi Kesalahan Khalwat;

(v) Garis Panduan Bagi Kesalahan Berjudi;

(vi) Garis Panduan Bagi Kesalahan Menggalakkan Maksiat;

(vii) Garis Panduan Bagi Kesalahan Persetubuhan Luar Nikah;

(viii) Garis Panduan Bagi Kesalahan Mengajar Agama Tanpa Tauliah;

(ix) Garis Panduan Bagi Kesalahan Tidak Menghormati Ramadhan;

(x) Garis Panduan Bagi Kesalahan Lelaki Berlagak Seperti Perempuan; dan

(xi) Garis Panduan Bagi Kesalahan Pelacuran.

Selain itu beberapa kajian dan cadangan yang dikemukakan oleh Jakim juga telah berjaya menghasilkan pencapaian yang signifikan dalam memantapkan dan memperkemaskan fungsi penguatkuasaan dan pendakwaan syariah. Antara usaha yang paling membanggakan ialah kejayaan memisahkan fungsi penguatkuasaan dan pendakwaan melalui pewujudan Bahagian Pendakwaan yang berasingan daripada Bahagian Penguatkuasaan di semua Jabatan Agama Islam Negeri bermula tahun 2007. Sebelum ini Bahagian Penguatkuasaan dan Pendakwaan merupakan satu bahagian yang sama. Pemisahan perlu dilakukan bagi mengelakkan daripada berlaku ‘bias’ dalam proses pelaksanaan keadilan kepada tertuduh.


1. Majlis Penyerahan Masjid al-Najihin, Bandar Sri Pemaisuri, Cheras pada 14 April 2009.

2. Masjid al-Najihin, yang telah siap dibangunkan. 1

2

PELAKSANAAN PROJEK PEMBANGUNAN

Selain aspek pembangunan rohani yang menjadi tugas utama, aspek penyediaan prasarana bagi menyokong usaha-usaha yang dilakukan itu tidak dikesampingkan. Secara tidak langsung Jakim turut terlibat membangunkan beberapa kemudahan seperti sekolah rendah agama, masjid dan lain-lain projek pembangunan yang melibatkan bidang kuasanya.

Pada 1 Januari 1997, selaras dengan pembangunan dan kemajuan Islam yang bertambah mantap di negara ini, Jakim telah diwujudkan dengan fungsi sebagai Agensi Pusat dalam perancangan dan pengurusan hal ehwal Islam serta pembangunan ummah bagi

melahirkan masyarakat Islam yang progresif dan berakhlak mulia. Bagi memastikan fungsi ini dapat dilaksanakan beberapa program yang melibatkan pembangunan dari aspek fizikal seperti pembinaan bangunan masjid, sekolah, pusat latihan dakwah/Islam dan sebagainya dirancang dalam program pembangunan Rancangan Malaysia lima tahun. Pelaksanaan projek pembangunan ini dapat membantu aktiviti yang melibatkan hal ehwal Islam dapat dilaksanakan dengan jayanya.


3. Bangunan Sekolah Agama turut dibina di dalam kawasan Masjid Alam Damai.

4-5. Masjid Alam Damai dalam proses pembinaan.

5

4

Projek Pembangunan Rancangan Malaysia Ketujuh

Menerusi Rancangan Malaysia Ketujuh (RMK-7), Jakim telah diperuntukkan siling perbelanjaan pembangunan sebanyak RM164.521 juta bagi membina beberapa kemudahan pendidikan dan dakwah seperti institut latihan Islam, pusat latihan dakwah dan lain-lain pembangunan fizikal.

Selain aspek pembangunan rohani yang menjadi tugas utama, aspek penyediaan prasarana bagi menyokong usaha-usaha yang dilakukan itu tidak diketepikan. Sebagai sebuah agensi Islam peringkat Persekutuan, Jakim bertanggungjawab menyediakan bukan sahaja program dan aktiviti yang bermanfaat, malah prasarana yang baik dan sesuai turut dititikberatkan, selaras dengan kehendak masyarakat dan tuntutan semasa. Setelah berakhirnya RMK-7, Jakim telah membelanjakan sebanyak RM85.87 juta bagi pelaksanaan 11 projek pembangunan. Antara projek utama yang telah dilaksanakan ialah pembinaan Darul Quran Fasa I di Kuala Kubu Baharu, Selangor.

3


2 3 4

Projek Pembangunan Rancangan Malaysia Kelapan

Di bawah Rancangan Malaysia Kelapan (RMK-8), lebih banyak masjid dan sekolah rendah agama di sekitar Wilayah Persekutuan telah dibangunkan. Kerajaan telah meluluskan siling peruntukan sebanyak RM276,386,800.00 bagi mengendalikan 60 projek pembangunan.

Sehingga tamatnya RMK-8, hampir 92 peratus projek pembangunan yang telah diuruskan dapat disiapkan oleh Jakim dengan bantuan agensi pelaksana seperti Jabatan Kerja Raya, Dewan Bandaraya Kuala Lumpur, Jabatan Pembangunan Persekutuan Sabah, Jabatan Kerja Raya Sarawak dan Perbadanan Labuan. Keupayaan pelaksanaan dan perbelanjaan yang agak tinggi ini menunjukkan Jakim berupaya melaksanakan projek-projek pembangunan yang secara tidak langsung membantu meningkatkan prasarana kemudahan awam di negara ini. Antara projek pembangunan utama Jakim yang telah dilaksanakan semasa RMK-8 ialah pembinaan Pusat Latihan Islam Kundasang di Sabah dan pembangunan ILIM Fasa II di Bangi, Selangor.

1

1. Darul Quran di Kuala Kubu Baharu, Selangor. 2-5. Institut Latihan Islam Malaysia, Wilayah Timur,

Besut, Terengganu dalam proses pembinaan.


5 Lawatan ke tapak projek Pusat Latihan Islam di Kundasang, Sabah6-9. Projek pembinaan semula Pusat Latihan Islam

Kundasang.

Carta 15: Perbelanjaan Projek Pembangunan Jakim Tahun 2001 hingga 2005

87

5

44,9

30,2

10.6

7

30,6

17,5

41.8

1

50,3

15,7

99.4

2

75,9

91,1

43.2

4

0.00

10,000,000.00

20,000,000.00

30,000,000.00

40,000,000.00

50,000,000.00

60,000,000.00

70,000,000.00

80,000,000.00

1 2 3 4 5

Tahun

Perbelanjaan Projek Pembangunan Jakim 2001 - 2005

56,1

80,1

05.5

2

6

9


Projek Pembangunan Rancangan Malaysia Kesembilan

Bagi pelaksanaan projek dalam Rancangan Malaysia Kesembilan (RMK-9), Jakim telah cuba memohon siling peruntukan sebanyak RM478.1 juta. Permohonan yang tinggi ini, adalah bagi memastikan projek yang dirancang dapat dilaksanakan tanpa sebarang masalah. Masalah yang dihadapi semasa pelaksanaan projek dalam RMK-8 seperti kenaikan harga besi serta kesukaran mendapatkan bahan mentah yang lain, gegaran bumi yang memberi kesan kepada struktur bangunan, kenaikan harga minyak dan lain-lain lagi umpamanya telah memberi impak tidak langsung kepada kenaikan kos bagi projek yang sedang dilaksanakan.

Pada dasarnya Kerajaan telah meluluskan permohonan Jakim sebanyak RM306.1 juta. Kelulusan ini adalah bagi melaksanakan 44 projek, iaitu 23 projek sambungan dan 21 projek baru. Walau bagaimanapun, semasa Kajian Separuh Penggal (KSP) RMK-9, peruntukan siling ini telah dikurangkan sebanyak RM40,285,697.00 menjadikan peruntukan Jakim berbaki sebanyak RM265,814,303.00. Namun begitu, Jakim telah diluluskan tambahan peruntukan sebanyak RM4,404,766.00 disebabkan oleh Variation of Price (Vop) pada Mac 2009 dan RM8,000,000.00 semasa Pakej Rangsangan Kedua, menjadikan peruntukan pembangunan RMK-9 Jakim kepada RM278,219,069.00

Jadual 27: Siling Peruntukan Pembangunan RMK-9 Jakim.

BIL NAMA PROJEK BILANGAN SILING %

PROJEK RMK-9 (RM)

1. Menaiktaraf Masjid Wilayah Persekutuan 2 50,535,774 18.16

2. Pembinaan Kompleks Latihan Islam 7 57,149,240 20.54

3. Pembinaan/Ubahsuai Masjid/Kuarters 12 94,307,256 33.89

4. Pembinaan Sekolah Rendah Agama (SRA) 11 21,963,245 7.89

5. Pembangunan Tanah Perkuburan 2 2,887,950 1.04

6. Studio MEP/ Pusat Penyelidikan Halal/ 2 14,014,128 5.04

7. Pusat Sumber Digital Islam Hadhari 1 12,961,526 4.66

8. Pembinaan Pusat Latihan Dakwah/Islam 6 24,399,950 8.77

JUMLAH 43 278,219,069 100

1


1-6. Kerja-kerja menaik taraf Masjid Wilayah Persekutuan. 2

43

Siling peruntukan di dalam RMK-9 ini mengalami perubahan bersesuaian dengan kedudukan semasa ekonomi dan perancangan pembangunan yang dilaksanakan oleh kerajaan.

Prestasi perbelanjaan projek Jakim bagi RMK-9 adalah sebanyak RM207,876,763.24 (74.48%) daripada RM278.2 juta yang telah diluluskan. Perbelanjaan ini terus ditingkatkan supaya penerima-penerima faedah dapat menikmati kemudahan yang disediakan, seterusnya keseluruhan siling RMK-9 dapat dibelanjakan dalam dua tahun terakhir RMK-9 ini iaitu tahun 2009 dan 2010.

6

5


Status Pelaksanaan Bil % Siling (RM) Belanja (RM) % Projek Projek Belanja

Dalam Pelaksanaan 11 25.58 162,188,227 117,697,564.83 42.30 (58.29%)

Dalam Perancangan 3 6.97 20,199,950 696,146.33 0.25 (7.26%)

Sudah Siap 22 51.16 91,666,284 85,730,790.48 30.81 (32.94%)

Projek Ditangguh 7 16.27 4,164,608 4,164,607.18 1.49 (1.49%)

JUMLAH 43 100.00 278,219,069 208,289,108.88 74.88

Perbelanjaan pembangunan Jakim bagi tempoh tiga tahun dalam RMK-9 adalah seperti Jadual 28. Prestasi perbelanjaan projek pembangunan yang telah dijalankan oleh Jakim sepanjang tempoh tahun 2006 hingga 2009 sehingga 31 Mac 2009 mengikut status pelaksanaan adalah seperti Jadual 29.

Jadual 28: Perbelanjaan Pembangunan Jakim Bagi Tahun 2006 - 2008.

Jadual 29: Prestasi Pelaksanaan Projek RMK-9.

Tahun Peruntukan (RM) Perbelanjaan (RM)

2006 62,300,000.00 69,381,848.88

2007 62,752,300.00 62,389,299.14

2008 72,150,000.00 69,458,562.74

Sehingga April 2009, terdapat 11 projek dilaksanakan oleh Jakim dengan kerjasama agensi pelaksana seperti Jabatan Kerja Raya dan Perbadanan Labuan. Projek-projek yang dilaksanakan ini adalah seperti projek menaik taraf Masjid Putra dan Masjid Wilayah, Pembinaan ILIM Wilayah Timur, Pembinaan Masjid Taman Alam Damai, Pembinaan Sekolah Rendah Agama Kg. Baru, Kg. Malaysia Tambahan serta Layang-Layangan, menaik taraf Tanah Perkuburan Islam Kuala Lumpur serta Tanah Perkuburan Labuan dan pelaksanaan Pusat Digital Islam. Projek-projek tersebut pada dasarnya mengikut jadual pelaksanaannya. Secara keseluruhannya, prestasi perbelanjaan RMK-9 Jakim berada pada tahap yang memuaskan.

1


2

4

5

3

1-5 Projek pembinaan Sekolah Rendah Agama Kampung Baru, Wilayah Persekutuan.


1-3 Pembinaan Sekolah Rendah Agama Layang-layangan Wilayah Persekutuan Labuan.

1

2

3

Keperluan menyediakan bangunan masjid, sekolah rendah agama, pembangunan tanah perkuburan, pembangunan ICT serta pembangunan pusat latihan Islam dan dakwah telah meningkatkan imej Jakim sebagai sebuah jabatan yang dipertanggungjawabkan untuk mengurus hal ehwal Islam. Ini akan memberi kesan yang positif bagi membantu membentuk masyarakat Islam yang lebih progresif kerana dengan adanya pusat-pusat ibadat dan seumpanya yang disediakan membolehkan pelbagai aktiviti dapat dijalankan dengan lebih teratur dan terancang. Perkara ini bersesuaian dengan pendekatan Islam Hadhari yang diperkenalkan oleh kerajaan.

Projek pembinaan masjid, sekolah rendah agama dan seumpamanya juga merupakan usaha jabatan bagi meningkatkan keupayaan masyarakat setempat untuk melaksanakan aktiviti-aktiviti keagamaan yang boleh membantu meningkatkan silaturrahim di kalangan umat Islam. Oleh yang demikian, kepentingan bagi melaksanakan projek-projek tersebut turut menjadi keutamaan Jakim. Ini akan memberi imej positif kepada kerajaan kerana berupaya menyediakan banyak kemudahan kepada masyarakat Islam bagi membolehkan pelbagai aktiviti dijalankan oleh masyarakat. Justeru, Jakim akan terus terlibat secara langsung dalam pembangunan rancangan Malaysia lima tahun pada masa akan datang bagi menyediakan kemudahan-kemudahan yang bersesuaian kepada masyarakat Islam di negara ini.


KERJASAMA SERANTAU DAN ANTARABANGSA

Jakim turut terlibat di peringkat serantau dan antarabangsa, khususnya program penyelarasan dan kerjasama dalam bidang keislaman antara negara-negara Islam.

1. negara anggota MABIMS, Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik Singapura

2. Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi Menteri-menteri Agama MABIMS dan Pegawai-pegawai Kanan (SOM) negara Anggota MABIMS pada 5 Muharam 1410H bersamaan 7 Ogos 1989.

Kerjasama Serantau

Pertemuan Tidak Rasmi Menteri-Menteri Agama Negara Brunei Darussalam, Republik Indonesia, Malaysia dan Republik Singapura (MABIMS)

MABIMS merupakan suatu bentuk kesepakatan serantau yang bergerak atas dasar keagamaan bagi menjaga kepentingan umat Islam tanpa mencampuri hal-hal yang bersifat politik negara anggota. MABIMS yang diwujudkan pada 7 Ogos 1989 mulanya dianggotai oleh Negara Brunei Darussalam, Republik Indonesia dan Malaysia. Mulai tahun 1994 Singapura secara rasmi menjadi anggota penuh dalam kesepakatan tersebut.

1

2


Kewujudan MABIMS bertitik tolak daripada Muktamar Keempat Menteri-menteri Wakaf dan Hal Ehwal Islam Pertubuhan Persidangan Islam (OIC) yang berlangsung di Jeddah, Arab Saudi pada 12 hingga 14 Syawal 1409H bersamaan 17 hingga 19 Mei 1989 yang dianjurkan oleh Kementerian Haji dan Wakaf Arab Saudi. Dalam muktamar itu, tiga Menteri Agama Asia Tenggara turut hadir, iaitu Yang Berhormat Pehin Jawatan Luar Pekerma Raja Dato’ Seri Utama Dr. Ustaz Haji Awang Mohd Zain bin Haji Serudin dari Negara Brunei Darussalam, Yang Terhormat Haji Munawir Sjadzali M.A. dari Republik Indonesia dan Yang Berhormat Dato’ Dr. Mohamad Yusof bin Haji Mohamed Noor dari Malaysia.

1

2

Menteri-menteri tersebut telah memikirkan akan perlunya kerjasama yang lebih erat antara ketiga-tiga negara berkenaan bagi melaksanakan perkara-perkara yang dibincangkan dalam muktamar tersebut, iaitu cara-cara meningkatkan dakwah, aliran-aliran yang mengancam dunia Islam dan penyelarasan antara media-media yang terlibat dalam bidang dakwah. Hasil perbincangan tersebut, mereka bersetuju mewujudkan kesepakatan MABIMS dan negara Brunei Darussalam dipersetujui menjadi tuan rumah bagi pertemuan MABIMS pertama pada 5 Muharam 1410H bersamaan 7 Ogos 1989.


1. Mesyuarat Pegawai-pegawai Kanan (SOM) Negara Anggota MABIMS 1995.

2. Majlis Perasmian Pertemuan Jawatankuasa-jawatankuasa Tenaga Pakar Majlis Muamalat, Majlis Muzakarah Ulama’ dan Penyediaan Kaedah Pembacaan Pengajian al-Quran Yang Mudah, Negara-negara Anggota MABIMS, oleh Yang Amat Berhormat Tan Sri Dato’ Hj Muhyiddin Hj Mohd Yasin Menteri Besar Johor - 1995.

3. Forum Perdana mengenai masalah sosial dan cara mengatasinya sempena Pertemuan MABIMS ke-7, 1997.

4. Menteri-menteri agama MABIMS semasa menghadiri Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi MABIMS di Pulau Langkawi, tahun 1999.

4

3


1-3. Delegasi Malaysia - Senior Official Meeting (SOM) ke-33 dan Pertemuan Tidak Rasmi Menteri-menteri Agama MABIMS ke-13, pada 10-14 November 2008, di Yogyakarta, Indonesia.

4. Penyampaian Cenderahati Pertemuan tidak Rasmi Menteri-menteri Agama MABIMS ke-13 pada 2008.

5. Gambar kenangan Majlis Perasmian Mesyuarat Pegawai-Pegawai Tinggi bagi Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi Menteri-Menteri Agama ( MABIMS) kali ke-19 pada 11 September 1995.

2

Objektif MABIMS ialah:

(a) untuk mewujudkan dan mengukuhkan semangat persaudaraan yang sedia ada di kalangan umat Islam di Asia Tenggara;

(b) sebagai wadah untuk bermuzakarah, bertukar maklumat, pengalaman, pengetahuan, penyelidikan dan pembangunan, dan berkongsi pengalaman dalam kepakaran di kalangan umat Islam serantau dalam menangani perkara-perkara yang berkaitan dengan kepentingan bersama dalam mempertingkatkan dan memantapkan akidah dan syariah;

(c) untuk mengangkat kedaulatan umat Islam Asia Tenggara dalam perkembangan ekonomi, sosial dan kebudayaan Islam;

(d) sebagai model atau contoh kepada umat Islam sejagat tentang budaya kerjasama serantau yang berjaya mentadbir, mengatur dan mengurus hal ehwal Islam;

(e) untuk memahami sistem perundangan, dasar dan peraturan pentadbiran hal ehwal Islam di kalangan negara-negara anggota.

3

1


4

Sehingga 2008, pertemuan MABIMS telah diadakan sebanyak 13 kali dan Mesyuarat SOM MABIMS telah diadakan sebanyak 33 kali. Pertemuan MABIMS Kali Ke-13 telah diadakan pada 13 dan 14 November 2008 di Yogyakarta dan Mesyuarat SOM MABIMS Kali Ke-33 telah diadakan pada 10 hingga 12 November 2008. Mesyuarat peringkat jawatankuasa yang meliputi 19 bidang kerjasama seperti muamalat, rukyah dan takwim Islam, pertukaran bahan-bahan penerbitan dan lain-lain diadakan dari semasa ke semasa. Dalam Mesyuarat SOM MABIMS ini juga telah diadakan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kanak-Kanak MABIMS.

Jakim juga telah menghadiri dalam Mesyuarat (Retreat) Halatuju MABIMS – Ke arah Wawasan Baru yang telah diadakan pada 4 hingga 6 Jun 2008 di Singapura dan menyertai Leadership Training Belia MABIMS di Jawa Barat pada 20 hingga 24 Oktober 2008.

5


4

1

2

Mekanisme Kerja MABIMS

MABIMS bergerak dalam berbagai-bagai cara ke arah mencapai matlamat kesepakatan, antaranya ialah mengadakan Pertemuan Tahunan Peringkat Menteri Agama, Mesyuarat Pegawai-Pegawai Tinggi (SOM), Mesyuarat Jawatankuasa Teknikal, seminar, persidangan, lawatan-lawatan antara negara dan lain-lain.

Unit Keurussetiaan MABIMS bertanggungjawab untuk:

1. mengurussetiakan Mesyuarat SOM dan Pertemuan MABIMS;

2. merancang dan menyelaras Mesyuarat Pra/Pasca SOM dan Mesyuarat Pra/Pasca Pertemuan MABIMS;

3. menyediakan laporan-laporan bidang kerjasama MABIMS untuk Mesyuarat SOM dan Pertemuan MABIMS;

4. menyelaraskan penyediaan kertas kerja untuk Mesyuarat SOM dan Kerjasama MABIMS;

5. mengurussetiakan Mesyuarat Jawatankuasa Bidang-Bidang Kerjasama MABIMS;

6. mengurussetiakan Majlis Tilawah al-Quran Peringkat Kanak-Kanak MABIMS;

7. merancang tindakan susulan ke atas keputusan Mesyuarat Jawatankuasa Bidang Kerjasama MABIMS seperti berikut:

i. Muamalat MABIMS;

ii. Majlis Muzakarah Ulama MABIMS;

iii. Pelaksanaan Pengkajian Islam Asia Tenggara;

iv. Mengembalikan Kemurniaan Islam Sebenar;

v. Undang-undang Keluarga Islam MABIMS;

3


7

5

6 7

8

1-3. Majlis Perasmian Mesyuarat Pegawai-Pegawai Tinggi Bagi Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi Menteri-Menteri Agama Negara (MABIMS) kali ke -19 pada 11 September 1995.

4. Mesyuarat Jawatankuasa kerjasama dalam bidang pelaksanaan Undang-Undang keluarga Islam MABIMS pada 15 hingga 16 Ogos 1997 di Kuala Terengganu, Terengganu.

5. Tuan Haji Che Min sedang menyampaikan Sijil Kursus Pembangunan dan Pengembangan Fakwa Negara MABIMS kepada peserta negara Brunei pada tahun 2003.

6-7. Buku-buku terbitan negara-negara anggota MABIMS.8. Peserta Kursus Falak Syarei Negara-Negara Anggota

MABIMS pada 7-17 April 2002.

vi. Tilawah al-Quran Peringkat Kanak-kanak MABIMS;

vii. Pertukaran Bahan-bahan Penerbitan;

viii. Peranan Takmir Masjid Dalam Kehidupan;

ix. Pusat Pengajian dan Penyebaran al-Quran;

x. Penyediaan Garis PanduanTatacara Kerja Urus Setia MABIMS, Garis Panduan Pelaksanaan Penerbitan dan Pertukaran Bahan-Bahan Penerbitan, Garis Panduan Keikutsertaan Negara Lain dalam MABIMS;


1-3. Ketua Pengarah menerima lawatan tetamu dari luar negara.

4. Rombongan lawatan daripada Indonesia ke bahagian Penyelidikan pada tahun 2001.

1 2

xi. Pelaksanaan Kerjasama Tamadun Islam Sebagai Media Dakwah;

xii. Jawatankuasa Penyelarasan Rukyah dan Takwim Islam;

xiii. Jawatankuasa Kawalan Akidah Umat Islam; dan

xiv. Jawatankuasa Mengatasi Masalah Sosial di Kalangan Remaja dan Belia Islam yang dihadapi oleh negara MABIMS dan

8. menyelaras penerbitan MABIMS;

9. menguruskan lawatan dari negara MABIMS; dan

10. menguruskan lawatan dari negara rantau Asean yang lain selain MABIMS.

3

4


KERJASAMA ANTARABANGSA

Di peringkat antarabangsa khususnya dalam bidang kerjasama dan hubungan diplomatik dengan negara-negara Islam, Jakim turut terlibat dalam pelaksanaan tugas dan tanggungjawabnya bagi pihak Malaysia.

Penglibatan Dalam Program-Program Persidangan Pertubuhan Negara-Negara Islam (OIC)

Persidangan Pertubuhan Negara-Negara Islam (OIC) sehingga kini telah disertai oleh 57 buah negara Islam termasuk Malaysia. Pelbagai bentuk program yang dianjurkan merupakan persidangan bertaraf antarabangsa yang dicetuskan oleh Arab Saudi pada awal tahun 1980-an dan diadakan setiap tiga tahun sekali. Persidangan ini telah dihadiri oleh menteri-menteri dari 57 buah negara anggota OIC. Tujuan persidangan ini diadakan untuk membentuk kerjasama dan penyelarasan di kalangan negara-negara Islam dalam urusan wakaf dan hal ehwal Islam, termasuklah mengadakan penyelarasan dan kerjasama dalam bidang dakwah, wakaf dan pemeliharaan serta pengawalan ke atas tempat-tempat suci Islam.

Beberapa bidang kerjasama di kalangan negara anggota telah dibentuk oleh muktamar ini melalui bidang dakwah dengan penyediaan kader-kader dakwah, bidang pemeliharaan dan pengawalan tempat-tempat suci Islam, mengadakan terjemahan bahan-bahan penerbitan Islam di dalam pelbagai bahasa, kerjasama dalam penjagaan harta wakaf dan pelaburan serta kerjasama dalam agihan zakat di peringkat antarabangsa.

Persidangan Menteri-menteri Wakaf dan Hal Ehwal Islam Kali Keenam yang diadakan pada 29 Oktober hingga 1 November 1997 di Republik Indonesia telah mencadangkan supaya Malaysia menjadi tuan rumah bagi Muktamar Kali Ketujuh. Majlis Eksekutif Muktamar Kali Kelima di Mesir pada 24 dan 25 November 1998 telah bersetuju supaya Malaysia menjadi tuan rumah bagi Muktamar kali ketujuh pada tahun 2000.

7

6

5. Lawatan SF Sheikh al-Azhar Prof. Dr. Muhammad Sayyed Tantawi pada tahun 2006.

7-8. Lawatan wakil al-Azhar al-Syarif, Kaherah Mesir ke Jakim pada tahun 2006.

5


Malaysia telah menjadi tuan rumah Muktamar ketujuh dengan jayanya pada 23 hingga 25 Safar 1423H bersamaan dengan 6 hingga 8 Mei 2002 di Kuala Lumpur. Sebanyak tiga resolusi telah dicapai daripada persidangan tersebut dan sebanyak sembilan kertas kerja berjaya dibentangkan. Tiga jawatankuasa kecil, iaitu Jawatankuasa Dakwah, Warisan Islam dan Penterjemahan Pengertian al-Quran al-Karim dan Kaedah-kaedah Penyebarannya Melalui Internet telah berjaya ditubuhkan.

1. Tun Mahathir Mohamad bersama menteri di Jabatan Perdana Menteri ketika itu semasa ucaptama Muktamar ke-7 Menteri-Menteri Wakaf dan Hal Ehwal Islam OIC di Kuala Lumpur pada tahun 2002.

2-3. Perdana Menteri ketika itu menerima kunjungan hormat dari para tetamu Muktamar kali ke-7.

4. Sebahagian peserta dari 57 buah negara Islam OIC termasuk Malaysia yang menghadiri Muktamar kali ke-7 di Kuala Lumpur.

1

2 3

4


76

5

Forum, Seminar dan Ekspo Peringkat Antarabangsa

Antara forum terpenting berkaitan hubungan antara negara-negara Islam ialah Persidangan Menteri-menteri Luar OIC. Dalam forum ini, Jakim turut menghantar pegawainya hadir dalam mesyuarat-mesyuarat yang diadakan. Beberapa persidangan telah diadakan dan Jakim pernah menganjurkan Persidangan Sesi Ke-10 Jawatankuasa Penyelarasan Tindakan Bersama Aktiviti Dakwah OIC pada 12 hingga 15 Januari 1996 di Kuala Lumpur.

Jakim melalui Bahagian Keurussetiaan dan Perhubungan Antarabangsa juga turut terlibat menguruskan penyertaan wakil Malaysia dalam Persidangan Akademi Fiqh Sedunia yang dikendalikan oleh Arab Saudi dari semasa ke semasa. Pada tahun 2007, Jakim telah mencatat sejarah di peringkat antarabangsa kerana telah berjaya menganjurkan Persidangan Antarabangsa Akademi Fiqh Islam Kali Ke-18 dengan kerjasama OIC di Putrajaya. Persidangan yang berlangsung di Hotel J.W. Marriot, Putrajaya tersebut dihadiri oleh tokoh-tokoh ulama tersohor dari seluruh dunia.

Jakim turut diberi penghormatan oleh Universiti al-Azhar, Mesir sebagai penganjur bersama Multaqa Sedunia Alumni al-Azhar yang julung-julung kalinya diadakan di luar Kaherah, Mesir iaitu bertempat di KLCC, Kuala Lumpur pada 15 hingga 18 Februari 2008. Bahagian Keurussetiaan dan Perhubungan Antarabangsa telah dipertanggungjawab sebagai jawatankuasa persidangan tersebut. Persidangan yang bertemakan “Pendekatan Islam Hadhari: Antara Warisan dan Pendekatan Semasa” itu telah dihadiri oleh lebih seribu orang ilmuwan Islam dari seluruh dunia. Ucaptama Multaqa telah disempurnakan oleh Sheikh Prof. Dr. Muhammad Sayyed Tantawi, Sheikh al-Azhar.

5. Persidangan Antarabangsa Akademi Fiqh Islam Kali Ke-18 dengan kerjasama OIC di Putrajaya.

6. Semasa Persidangan Antarabangsa Akademik Fiqh pada tahun 2007.


Dalam penganjuran tilawah antarabangsa, setiap tahun Jakim menjemput hakim dari pelbagai negara untuk menghakimi tilawah al-Quran yang dianjurkan di samping mengajak peserta dari negara luar untuk menyertai tilawah al-Quran. Hubungan diplomatik antara Jakim dengan negara-negara Islam secara keseluruhannya telah berjaya menghasilkan beberapa kerjasama dan persetujuan. Antaranya ialah pewujudan Suruhanjaya Bersama antara Malaysia dan beberapa negara seperti Iraq, Yaman, Arab Saudi, Mesir dan lain-lain negara Arab. Urus setia bagi Suruhanjaya Bersama ini ialah Kementerian Luar Negeri.

1. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong menyampaikan hadiah kepada johan Qari Majlis Tilawah al-Quran peringkat Antarabangsa tahun 2008.

2-5. Suasana semasa Majlis Tilawah al-Quran peringkat antarabangsa pada tahun 2008 yang diadakan di Pusat Konvensyen Taman Tamadun Islam (TTI), Pulau Wan Man, Kuala Terengganu.

6. Lawatan wakil al-Azhar al-Syarif ke Jakim pada tahun 1999.

7. JAKIM menerima dua tetamu dari Negara Yaman pada tahun 2000.

8. Lawatan Imam Besar Masjid Rifai Damsyik, Sheikh Usamah al-Rifai‘ie pada 22 Ogos 2003.

9. Kunjungan hormat Menteri Agama Republik Indonesia di Pejabat Menteri di Jabatan Perdana Menteri (JPM), Aras 4, Blok Barat, Bangunan Perdana Putra pada 3 Mei 2002.

2

1

5

3 4


Penonjolan Jakim di peringkat antarabangsa agak menyerlah terutamanya di kalangan negara-negara Islam. Kedudukan Malaysia selaku Pengerusi OIC pada tahun 2007 telah menjadikan Malaysia sebagai negara contoh dan model dalam bidang-bidang tertentu oleh kebanyakan negara-negara berkenaan. Malaysia telah menjalinkan hubungan dua hala dengan negara-negara di Asia Barat dan Afrika dengan mengadakan perjanjian persefahaman misalnya perjanjian persefahaman dengan Kerajaan Mesir, Tunisia, Sudan dan Yaman. Persetujuan-persetujuan yang dicapai khususnya dalam pembangunan pengurusan hal ehwal Islam terus diperkasakan dari semasa ke semasa. Jakim adalah agensi yang terlibat secara langsung bagi pihak Malaysia dalam isu-isu yang berkaitan dengan agama Islam.

Program kerjasama dan hubungan diplomatik dengan negara-negara Islam turut diwujudkan melalui aktiviti lawatan peringkat menteri dan pegawai serta penyertaan wakil negara ke persidangan-persidangan antarabangsa yang diadakan. Dalam konteks hubungan dua hala peringkat antarabangsa, perwakilan negara-negara luar sama ada peringkat menteri atau pegawai turut mengadakan lawatan ke Jakim.

Selain menerima lawatan peringkat menteri ke Malaysia, Jakim juga sering menerima lawatan peringkat pegawai dan pertubuhan. Dalam hal ini, Jakim menjadi tuan rumah bagi lawatan-lawatan yang menyentuh bidang hal ehwal Islam. Pada tahun 2007, sebanyak enam delegasi telah mengadakan lawatan rasmi ke Jakim. Antaranya ialah delegasi Brazil, China, Mesir, Jerman, Iran dan Regional Islamic Da’wah Council of Southeast Asia and the Pacific (RISEAP).

Pada tahun 2008, sebanyak sembilan delegasi telah mengadakan kunjung hormat kepada Ketua Pengarah Jakim dan lawatan rasmi iaitu Kazakhstan, Afghanistan, Indonesia, Imam-imam RISEAP, Afrika, Brunei, Bangladesh, Arab Saudi dan Forum Wanita RISEAP.

6

7

8 9


1. Kunjungan delegasi dari Acheh, Sumatera ke Jakim pada 9 April 2003.

2. Lawatan dari Bahagian Hal Akademik UiTM Cawangan Johor ke Jakim pada tahun 2002.

3. Lawatan daripada rombongan Menteri Hal Ehwal Ugama Republik Indonesia pada tahun 1987.

5

1

2 3

4

4. Rombongan daripada Indonesia ke Bahagian Penyelidikan Jakim pada tahun 2001.

5. Lawatan wakil al-Azhar al-Syarif Kaheerah, Mesir di bilik Mesyuarat Utama, Jakim pada tahun 2006.

6. Lawatan Dr. Magid Kagimu dan delegasi dari Persatuan Perubatan Islam, Uganda dan Majlis AIDS Malaysia ke Jakim pada 23 April 2002.

6


7. Lawatan Menteri Pembangunan dan Masyarakat Singapura pada 7 Jun 2004.

8. Lawatan Delegasi dari Negara Oman ke Jakim pada 11 Mei 2004 di Dewan Syura Jakim.

9. Lawatan Setiausaha Agong Muslim World League, Dr. Abdullah Abdul Mohsin dari Turki, ke Jakim Oktober 2003.

10. Lawatan Timbalan Menteri Haji dan Ehwal Agama Afghanistan pada 25 Mei 2004.

11. Ketua Hakim Syarie Negara Brunei melawat Jakim.12. Lawatan daripada Negara Iran, ke Jakim pada 19

Januari 2006.

7 8

9 10

11 12


Bantuan Negara-negara Minoriti

Jakim turut memainkan peranan penting dalam pembangunan ummah di peringkat antarabangsa. Perkara ini sejajar dengan saranan Junjungan Besar Nabi Muhammad SAW yang menekankan kepentingan mengambil perhatian berat ke atas nasib saudara seagama di seluruh dunia. Antara peranan penting yang dimainkan Jakim ialah dengan memberikan bantuan kepada negara-negara minoriti dengan sokongan padu melalui pengurusan, penyediaan surat sokongan dan bantuan kepakaran serta bimbingan dan pertolongan yang tidak melibatkan dasar dan implikasi kewangan. Pada tahun 2007, Jakim telah membantu menguruskan beberapa permohonan daripada negara Uganda, International Islamic Youth League dari Afrika Barat dan Kemboja. Pada tahun 2008, pihak Wisma Putra telah memohon ulasan daripada Jakim kepada negara-negara seperti Arab Saudi, Kuwait, Kemboja, Thailand dan Myanmar.

Atase Agama Di Luar Negara

Pada 1 Januari 1981, Kerajaan telah mewujudkan dua buah Pejabat Atase Agama di luar negara iaitu di London dan Jakarta yang diletakkan di bawah Jakim.

Pada 1 Januari 1987 atas sebab-sebab tertentu seperti masalah kemelesetan ekonomi dan untuk menjayakan langkah berjimat cermat pada masa itu kerajaan telah menutup operasi beberapa pejabat atase di London seperti pejabat Penasihat Kastam, Pejabat Imigresen dan Pejabat MARA termasuk Pejabat Atase Agama. Operasi pejabat atase agama di Jakarta dikekalkan memandangkan keperluannya yang mendesak pada masa itu. Ini adalah kerana kebanyakan ajaran-ajaran salah yang masuk ke negara ini melalui negara berkenaan dan kos operasi Pejabat Atase Agama di Jakarta tidak setinggi jika dibandingkan dengan Pejabat Atase Agama di London.

Jawatan Atase Halal di Canberra, Australia telah diwujudkan mulai 4 Februari 2008. Antara bidang tugas Atase Halal berkenaan ialah menyelia rumah-rumah sembelih yang mengeksport daging ke Malaysia khusus di Queensland, Victoria dan Tasmania, mengaudit rumah-rumah sembelih, memantau dan menyelia pemeriksaan halal yang dilantik (checker) oleh kerajaan Malaysia untuk bertugas sepenuh masa di rumah sembelih, bertindak sebagai setiausaha kepada Tabung Amanah Pemeriksa Halal yang ditubuhkan di Suruhanjaya Tinggi Malaysia di Australia, menguruskan pembayaran gaji checker yang dilantik, bertanggungjawab sebagai pegawai penghubung antara kerajaan Malaysia dengan Australia mengenai isu pengimportan daging halal ke Malaysia dan menyalurkan maklumat mengenai dasar-dasar yang ditetapkan oleh Kerajaan Australia berkaitan dengan penyembelihan dan pemprosesan daging halal

dan dimaklumkan kepada pihak berkuasa agama di Malaysia.

Pada April 2009, Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia telah meluluskan waran perjawatan bagi Atase Agama di Mesir. Antara tugas dan tanggungjawab Pegawai Atase Agama tersebut pada ketika itu ialah untuk menjalankan tugas-tugas seperti berikut:

(a) menjalankan upacara pernikahan warganegara Malaysia termasuk pegawai, kakitangan kerajaan dan pelajar-pelajar Malaysia;

(b) memberi khidmat runding cara mengenai hal-hal berkaitan dengan agama Islam seperti menyelesaikan masalah-masalah keluarga Islam di kalangan warganegara Malaysia, pegawai dan kakitangan di pejabat-pejabat Kedutaan Malaysia di negara-negara berkenaan;

(c) menyempurnakan kerja-kerja pengurusan jenazah warganegara Malaysia bagi tujuan dibawa balik ke Malaysia atau dikebumikan di negara-negara berkenaan;

(d) menjadi sumber rujukan agama kepada warganegara dan pelajar-pelajar Malaysia di negara berkenaan; dan

(e) menjalankan tugas-tugas pemerhatian dan penyelidikan ke atas perkara-perkara mengenai perkembangan dan gerakan dakwah Islamiah di negara-negara berkenaan dan mengemukakan laporan dari semasa ke semasa kepada kerajaan.

1


1. Atase Agama di luar Negara.2-3. Brig. Jen. (B) Dato’ Seri Abdul Hamid bin Haji Zainal

Abidin semasa pelancaran PKPU.4. Semasa pelancaran Portal PKPU.net pada tahun 2009

di Pusat Latihan Islam Malaysia, ILIM.

4

KeBaJiKan

Persatuan Kakitangan Perkhidmatan Ugama

Persatuan Kakitangan Perkhidmatan Ugama, Jabatan Perdana Menteri atau lebih dikenali dengan panggilan PKPU telah ditubuhkan oleh sekumpulan Pegawai Hal Ehwal Islam yang mula-mula berkhidmat di Bahagian Ugama, Jabatan Perdana Menteri ketika itu. PKPU telah didaftarkan di Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Cawangan Selangor (kini Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Cawangan Selangor/Wilayah Persekutuan) pada 12 Februari 1980 dengan memperoleh Sijil Pendaftaran bernombor:3135 Selangor. Pada awalnya PKPU beroperasi di No. 2A, Pusat Islam, Jalan Lembah, Kuala Lumpur.

Penubuhan PKPU bertujuan untuk melaksanakan enam agenda utama iaitu:

a. Menjaga kebajikan dan kepentingan ahli;

b. Memiliki harta melalui kegiatan ekonomi yang diluluskan oleh undang-undang negara dan syarak;

c. Menambah sumber kewangan mengikut dasar yang ditentukan dari semasa ke semasa;

d. Menderma kepada badan-badan kebajikan keagamaan, kebangsaan atau badan yang berdaftar;

e. Memberi biasiswa kepada anak-anak ahli, anak-anak bekas ahli, individu yang difikirkan sesuai; dan

f. Berusaha melaksanakan amar makruf dan nahi mungkar.

Keahlian PKPU telah bertambah dari setahun ke setahun berbanding pada awal penubuhannya yang hanya terdiri daripada beberapa orang pegawai. Kini keahlian PKPU mencecah hampir 600 orang ahli rentetan daripada penyusunan semula struktur perjawatan dan pertambahan serta pengembangan beberapa bahagian baru dengan fungsi kerja yang lebih mencabar.

3

2


2

3

PKPU ditadbir urus oleh sebuah jawatankuasa yang dilantik dalam Mesyuarat Agung Tahunan PKPU dan diterajui oleh beberapa orang Yang Dipertua. Berikut adalah nama-nama Yang Dipertua yang pernah dilantik menerajui PKPU:

1. Datuk Haji Mohamad Shahir bin Haji Abdullah (Allahyarham).(1980/1984)

2. Tuan Haji Md. Zaki bin Abdul Manan. (1984/1985)

3. Tuan Haji Abdul Kadir bin Che Kob. (Allahyarham). (1985/1987)

4. Tuan Haji Taib Azamuddin bin Mohd Taib. (1987/1988)

5. Tuan Haji Mohamad bin Jusoh. (1988/1989)

6. Tuan Haji Md. Zaki bin Abdul Manan. (1989/1990)

7. Tuan Haji Mohamad bin Jusoh. (1990-12.11.1990)

8. Tuan Haji Wan Mohamad bin Dato’ Syeikh Abdul Aziz. (kini Datuk) (12.11.1990) Memangku/1996)

9. Tuan Haji Mohd Amin bin Saleh. (1996/1997)

10. Tuan Haji Wan Mohamad bin Dato’ Syeikh Abdul Aziz. (kini Datuk).(1997/2002)

11. Tuan Haji Razali bin Haji Shahabuddin. (2002/2004)

12. Tuan Haji Othman bin Mustapha. (2004/2007)

13. Tuan Haji Azizian bin Haji Hamid (Allahyarham).(2007 hingga 11.11.2007)

14. Tuan Haji Mohamad Nordin bin Ibrahim. (Januari 2008 memangku sehingga -29 Mei 2009)

15. Tuan Haji Mohamad Nordin bin Ibrahim. (29 Mei 2009 hingga kini).

Sehingga 2009, PKPU telah berjaya melangsungkan sebanyak 25 kali Mesyuarat Agung Tahunan bagi membentangkan laporan tahunan, penyata kewangan tahunan, melantik jawatankuasa dan membahaskan usul.

Sepanjang perjalanan keorganisasiannya, PKPU telah berjaya melaksanakan beberapa program utama khususnya dari segi perkhidmatan dan kebajikan bagi kepentingan semua ahlinya dan masyarakat awam. Sumber dan dana PKPU adalah melalui bayaran masuk dan yuran ahli, sumbangan dan projek-projek khas yang dijalankan dari semasa ke semasa.

Terdapat beberapa EXCO PKPU yang diwujudkan antaranya ialah:

1. EXCO Perkhidmatan dan Kenaikan Pangkat;

2. EXCO Kebajikan dan Perhubungan Negeri;

3. EXCO Latihan, Sukan dan Lawatan;

4. EXCO Ekonomi;

5. EXCO Penerangan dan Penerbitan; dan

6. EXCO Hal Ehwal Ahli.

1


1-2. Semasa Mesyuarat PKPU diadakan.3. Ekspedisi Kasih dan Korban ke Kemboja antara

salah satu program yang dijalankan oleh PKPU.4. Timbalan Yang DiPertua PKPU menerima

cenderahati dari wakil masyarakat Islam Kemboja yang turut diperhatiakan oleh Yang DiPertua PKPU.

5. Upacara Korban yang dijalankan di salah sebuah perkampungan di Kemboja.

6. Ahli-ahli PKPU turut bergotong royong menyediakan bubur lambuk pada bulan Ramadhan.

3

4

6

PKPU telah memperkenalkan logo baru persatuan yang lebih ceria dan menampakkan imejnya sebagai sebuah persatuan yang berwibawa. Logo tersebut mengandungi tiga warna dan bentuknya sesuai untuk diterapkan dalam penerbitan dan cenderamata.

penerangan logo

1. Warna Biru – melambangkan kedamaian dan kesejahteraan;

2. Warna Kuning – melambangkan keagungan Islam sebagai wadah perjuangan;

3. Bucu Lapan Kaligrafi – melambangkan Islam sebagai asas perjuangan:

4. Bucu lima Kaligrafi kiri dan kanan – melambangkan setiap aktiviti berteraskan ilmu-ilmu Islam; dan

5. Al-Quran – sebagai asas rujukan sepanjang zaman.

5


1

2 4

3


1-8. Sekitar aktiviti PKPU

1

2

5

6 7

8

1-8. Hari Keluarga dan sukaneka yang dijalankan PKPU bagi memupuk silatur rahim di kalangan ahli-ahli.


2

1

Puspanita Jakim

Persatuan Suri dan Anggota Wanita Perkhidmatan Awam atau Puspanita Jakim telah ditubuhkan pada tahun 1982. Pada masa itu, ia dikenali sebagai Puspanita Bahagian Hal Ehwal Islam,(Baheis) Jabatan Perdana Menteri (JPM).

Pada awal penubuhan, keahliannya terdiri seramai 30 orang yang terdiri daripada pegawai dan kakitangan serta isteri pegawai yang berkhidmat di Baheis, JPM.

Pada 7 November 1983, Puspanita Peringkat JPM telah dilancarkan di Rumah Malaysia Jalan Ampang. Ahli Puspanita Baheis turut terlibat dalam majlis pelancaran tersebut dengan membuat persembahan nasyid dan koir. 1

3

4


Sejak penubuhannya sehingga kini Puspanita Jakim telah dipengerusikan oleh tujuh orang pengerusi, iaitu:

1. Puan Safiah (1982-1985);

2. Puan Seri Jemilah Mohd Said (1986-1990);

3. Datin Seri Rohani Zakaria (1991-1997);

4. Datin Seri Hajah Latifah Haji Abdullah (1998-2001);

5. Datin Hajah Nadratun Nafisah Mohd Samin (2001-2004);

6. To’ Puan Hajah Hasiah Chik (2004-2008); dan

7. Datin Hajah Saadiah Ahmad Rashdi (2008-2011).

8 YBhg Datin Hajah Rohani bt Mohammad (2011 hingga kini)

Berikut adalah senarai biro-biro Puspanita Jakim:

1. Biro Agama dan Pendidikan;

2. Biro Seranta;

3. Biro Hal Ehwal Ahli;

4. Biro Kebajikan;

5. Biro Ekonomi;

6. Biro Keseniaan;

7. Biro Sukan dan Riadah; dan

8. Biro Lawatan.

1-9. Antara aktiviti yang dilaksanakan oleh Puspanita Jakim.

5

8

9

76


ALBUM KENANGAN

Serah Terima Tugas


UCAPAN

PenghargaanSetinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima

kasih kepada semua pihak yang telah memberikan

kerjasama dalam menjayakan penerbitan buku ini

terutamanya kepada semua bahagian di Jakim yang

terlibat, Perpustakaan Foto Jabatan Penerangan

Malaysia, Cawangan Dokumentasi dan Cawangan

Akses Arkib Negara Malaysia dan semua pihak yang

turut membantu menjayakan penerbitan buku ini.

Semoga segala sumbangan tenaga, masa dan buah

fikiran akan mendapat ganjaran daripada Allah SWT,

Insya-Allah.

Jakim 4 Dekad

Documents

Transcript of Jakim 4 Dekad