KAEDAH PEMBIAKAN TANAMAN

PEMBIAKAN TANAMAN

Pembiakan adalah satu proses di mana tiap-tiap organisma menambah dari segi

bilangan individu beranak dan berkembang dalam peredaran masa. Tumbuhan

membiak dan berkembang dengan dua cara :

•seksual; contoh biji benih, spora

•Tampang (vegetatif); contoh keratan, belahan, cantuman, organ-organ khas dan

lain- lain.

Biji benih

Kebanyakan tumbuhan dibiak dengan biji benih. Contohnya pokok-pokok bunga

semusim, pokok saka dan juga daripada jenis renek walaupun pokok-pokok ini boleh

dibiak secara tampang.

Kebaikan Pembiakan Secara Biji Benih

•Boleh menghasilkan baka-baka baru

•Dapat menyediakan pokok-pokok sebagai pokok penanti untuk cantuman

•Murah dan menghasilkan lebih banyak pokok

•Anak pokok mungkin lebih cergas (hybrid vigour) berbanding dengan induknya.

Keburukan Pembiakan Secara Biji Benih

•Biji benih mungkin mempunyai masa rehat (dormancy)

•Mengambil masa yang panjang untuk matang

•Kemungkinan menghasilkan tumbuhan yang berbeza daripada induknya

•Setengah tumbuhan hanya dapat dibiakkan pada masa-masa tertentu kerana

pengeluaran buah dan biji benihnya bermusim

Pemilihan Biji benih

Biji benih dengan ciri-ciri berikut perlu dipilih:

•Matang

•Tulen (tidak bercampur dengan biji benih dari baka lain)

•Berisi, segar dan bersih dari kekotoran

•Bernas (mempunyai keupayaan untuk bercambah)

•Bebas dari penyakit dan perosak

Biji benih yang hendak digunakan mestilah diambil dari buah-buah yang matang atau

masak. Biji itu dibersihkan. Biji-biji yang telah dipilih itu kemudian dikeringkan di tempat

yang terbuka dan ternaung. Biji benih perlu cukup kering supaya tahan lama. Dalam

keadaan biasa seperti di Malaysia biji benih tidak dapat disimpan lama dan akan

kehilangan daya percambahan dengan cepat. Jika hendak disimpan lama, biji benih

hendaklah disimpan di tempat bersuhu dan peratus lembapan yang rendah. Jika benih

dibeli, periksa tarikh luputnya. Peratus percambahan benih menurun apabila disimpan

lama.

Percambahan biji benih

Percambahan biji benih bergantung pada faktor-faktor seperti peratus lembapan, suhu,

cahaya dan oksiogen. Percambahan biji benih yang tidak serentak disebabkan oleh

faktor-faktor fizikal, fisiologikal dan persekitaran. Fenomena ini berlaku oleh kerana kulit

biji benih (testa) tidak telap air atau biji benih mengeluarkan bahan beracun dan lain-lain

faktor dalaman. Kadangkala biji benih memerlukan rawatan tertentu untuk

mempercepatkan percambahan.

Rawatan percambahan biji benih

Terdapat beberapa cara rawatan untuk percambahan biji benih:

•Pelelasan (scarification)

Satu proses dimana kulit biji benih dirawat supaya biji benih telap air. Cara-

caranya biasa dilakukan ialah membuang atau mengikis testa, merendam biji

benih dalam asid atau air panas.

•Stratifikasi

Stratifikasi adalah proses melembutkan testa ddengan meletakkan biji benih

dalam timbunan pasir, tanah atau habuk papan yang basah pada suhu yang

turun naik.

•Vernalisasi

Vernalisasi adalah satu proses menyebabkan biji-biji benih mengeluarkan

hormon untuk percambahan dengan meletakkan biji benih pada suhu yang

rendah.

•Pemeraman (fermentation)

Pemeraman adalah satu proses merendam biji benih ke dalam air atau

menyimpannya dalam beg plastik yang diikat untuk menanggalkan selaput biji

benih.

Menyemai Biji benih

a. Rawatan sebelum menyemai

Biji benih yang hendak disemai sebaik-baiknya dirawat terlebih dahulu bagi

mengelakkan dari serangan penyakit terutama penyakit dari jenis kulat.

Bahan-bahan kimia yang digunakan ialah seperti Thiram, Benlate atau kuprum

sulfat (kadar bancuhan 1 gm/liter air)

b. Medium Percambahan

Medium percambahan yang digunakan harus mempunyai ciri-ciri berikut:

•mampu menyokong anak-anak benih,

•menyimpan air secukupnya

•mempunyai cukup rongga untuk pengudaraan dan penembusan akar

•bebas dari biji benih rumpai

Contohnya; vermiculite, perlite, tanah gambut, tanah loam, habuk papan atau

cocopeat reput, pasir atau campuran bahan-bahan di atas J.I.S.).

c. Cara menyemai

Biji benih disemai mengikut saiznya. Terdapat perbezaan teknik menyemai untuk

biji benih halus dan kasar.

Biji benih halus

Sediakan campuran tanah J.I.S dan dimasukkan kedalam bekas semaian.

Siram bekas ini sehingga lembab. Biji benih halus digaul dengan pasir

halus dengan nisbah 1 bahagian benih : beberapa bahagian pasir halus

dan kering untuk memudah dan meratakan taburan biji benih atas

permukaan tanah. Selepas ditabur, tutup biji benih dengan satu lapisan

tanah peroi dan disiram. Bekas menyemai boleh ditutup dengan gelas

atau plastik lutsinar hingga benih bercambah.

Biji benih kasar

1. Sediakan medium percambahan, dan bekas semaian yang sesuai.

2. Pilih biji benih yang bernas dengan merendamkannya di dalam air. Biji

benih yang timbul dibuang. Semai secepat mungkin dengan

menggunakan teknik yang betul.

3. Setelah biji benih mengeluarkan 2-3 helai daun sebenar (true leaves)

bolehlah diubah ke dalam beg politena.

Pembiakan Tampang

Pembiakan tampang ialah pembiakan yang menggunakan bahagian-bahagian vegetatif

tumbuhan seperti akar, batang, daun untuk memperbanyakkan tumbuhan yang sama

dengan induknya. Tumbuh-tumbuhan yang dihasilkan secara demikian dipanggil klon.

Bahagian-bahagian vegetatif ini adalah paling istimewa oleh sebab tiap-tiap sel ini

mewakili pokok keseluruhannya. Oleh itu, pokok yang dibiak 100 tahun dahulu adalah

sama dengan yang dibiak sekarang.

Kebaikan Pembiakan Tampang

* Boleh mendapat pokok yang seragam

* Ciri-ciri anak pokok menyerupai induknya

* Cepat berbunga atau berbuah

* Boleh dibiakkan sepanjang tahun

* Dapat dibiak dengan banyak dalam satu masa

* Dapat digunakan untuk membiakkan tumbuhan yang tidak mengeluarkan biji

benih bernas

Keburukan Pembiakan Tampang

* Tidak semua jenis tumbuhan dapat dibiak dengan cara ini

* Pemindahan penyakit lebih mudah terutama penyakit virus

* Setengah kaedah memerlukan kemahiran teknikal yang agak rumit

Jenis-jenis Pembiakan Tampang

A) Secara Semula Jadi

a.Rayapan (stolon) – batang yang keluar dari aksil daun dan biasanya tumbuh

menjalar secara mendatar di atas permukaan tanah. Contoh: Episcia dan

chlorophythum.

b. Sulur - Anak atau rumpun pokok yang dipisahkan dari pokok induk. Contoh:

Pisang kipas (Ravenala), Keladi

c.Umbisi - Contoh: Gladiolus, abaca

d.Bebawang (leaf scale) Contoh : Lily, Amaryllis

e.Rizom – batang yang menjalar di bawah permukaan tanah. Contoh : halia,

bunga tasbih, iris, rumput, kunyit

f.Tuber Contoh: kentang, keladi

g.Akar Tuber - Akar yang membesar dalam tanah. Mata tunas terdapat pada

jemala akar. Contoh: dahlia, keledek, gloriosa

Pembahagian boleh dilakukan kepada beberapa jenis bahagian tumbuhan tersebut di

atas dengan memotongnya kepada bahagian-bahagian yang lebih kecil. Contoh

kentang, bebawang.

B. Secara Buatan

KERATAN

a. Keratan dahan atau batang

Keratan dahan terdiri daripada keratan kayu keras, kayu sederhana dan keratan

kayu hijau atau lembut. Cara mengambil keratan batang:

Pilih dahan atau ranting yang subur dan tidak berpenyakit. Panjangnya

keratan anantara 15 - 20cm. Potong pangkal keratan itu serong di bawah

satu mata tunas. Tinggalkan 2 atau 3 helai daun. Tentukan sekurang-

kurangnya ada 1 tunas untuk akar dan 1 tunas untuk pucuk. Tanam

keratan itu sedalam kira-kira 5 - 7cm (1/3 daripada keratan). Tekan di

sekeliling pangkal keratan. Siram. Untuk keratan yang susah berakar,

rawat pangkal keratan dengan hormon penggalak akar seperti IBA, ABA,

NAA. Jenis-jenis hormon ini ada dijual dalam bentuk debu.

b. Keratan daun

Jenis ini terdiri daripada keratan bahagian daun, keratan urat daun, keratan

tangkai daun dan keratan helaian daun. Keratan helai daun dibuat dengan

mengambil sehelai daun yang bertangkai atau tidak bertangkai di mana ianya

ditanam dalam medium pengakaran seperti pasir. Akar dan daun baru akan

keluar dari sebelah bawah daun. Pokok Begonia boleh dibiak dengan meletak

sehelai daun yang telah dikerat urat daunnya di atas pasir. Pokok sanseiveria

boleh dibiak dengan cara keratan bahagian daun. Untuk membuat keratan

tangkai daun tentukan lai daun mempunyai batang sepanjang 2.5 – 4cm

panjang.

d. Keratan Akar

Keratan akar dibuat dengan memotong bahagian-bahagian akar yang sihat dan

tidak berpenyakit kira-kira 7 - 15cm panjang dan kemudian ditanam dengan

membaringkan akar di dalam pasir yang bercampur serbuk papan atau tanah

gambut. Pastikan paras atas akar adalah sama paras dengan pasir.

Ada setengah pokok tidak mengeluarkan biji dan susah pula dibiak dengan cara

lain, (misalnya pokok sukun, dahlia, Plumbago). Oleh itu akarnya boleh

digunakan sebagai bahan pembiakan.

Penjagaan Keratan

Penjagaan rapi adalah mustahak semasa pengakaran. Sebaiknya keratan jangan

diubah-ubah kerana akar-akar baru sangat lembut dan senang patah. Kebersihan

kawasan perlu dijaga untuk mengelakan dari jangkitan penyakit.

Peratus kelembapan dikurangkan secara berperingkat setelah pengakaran mula

berlaku dan keamatan cahaya dipertingkatkan. Keratan-keratan tadi sedia diubah

apabila mengeluarkan akar sekunder. Elakkan akar tercedera semasa mengubah

dengan menyiramnya terlebih dahulu sebelum dicungkil. Kemudian tanam di dalam

bekas yang mengandungi campuran tanah yang bersesuaian. Siram secukupnya dan

beri teduhan selama 7-14 hari.

Cantuman

Cantum satu pembiakan tampang biasanya digunakan untuk membiak pokok buah-

buahan. Namun ianya sesuai juga untuk pokok-pokok hiasan.

Pembiakan cara cantuman terbahagi kepada 3 jenis :

a) Cantuman tunas atau Cantuman dekatan

i) Sandingan

b) Cantuman mata tunas

i) Cantuman 'T'

ii) Cantuman tampal

iii) Cantuman takuk

c) Cantuman Belahan

i) Belahan tepi

ii) Belahan rencung

iii) Belahan baji

Pokok Penanti (Stock Plant)

Pokok penanti ialah pokok yang ditanam dari biji benih untuk tujuan mendapatkan

sistem akar yang baik. Cantuman boleh dilakukan apabila pokok penanti mencapai saiz

batang yang sesuai (berukuran lebih kurang 1 cm garispusat) untuk menerima mata

tunas.

Mata tunas

Terdapat dua jenis mata tunas iaitu mata tunas rehat dan mata tunas ketiak. Pokok-

pokok yang mempunyai mata tunas rehat ialah seperti rambutan, bunga kertas, ciku,

cempedak dan lain-lain. Pokok-pokok yang mempunyai mata tunas ketiak ialah seperti

durian dan ros.

Cara mencantum mata tunas

Contoh: Cantuman tampal

a) Sediakan pokok penanti

b) Potong dua garisan daripada atas ke bawah, panjang kira-kira 4cm

pada batang pokok penanti, dengan menggunakan pisau cantuman yang

tajam dan bersih.

c) Potongan dibuat kira-kira 15cm daripada tanah. Jarak antara garisan

kira-kira 1cm.

d) Buat satu garisan melintang di sebelah bawah dan kopek sedikit kulit

bagi menentukan sama ada kulit itu boleh dikopek.

e) Pilih satu mata tunas yang baik, potong dua garisan sebesar dengan

yang dibuat pada pokok penanti tadi. Kemudian potong kepingan tunas

daripada kayu mata tunas dan tanggalkan kulitnya beserta mata tunas.

f) Kopekkan kulit daripada pokok penanti tadi dan tampalkan mata tunas.

Buangkan kulit pokok penanti dan tinggalkan lebih kurang 1cm.

g) Antara 20 - 30 hari mengikut jenis-jenis pokok, buka balutan pita plastik

itu.

h) 1 minggu selepas pita plastik dipotong, bahagian atas pokok penanti

dipotong kira-kira 5cm - 8cm daripada bahagian yang dicantum.

Dalam masa 2 - 3 minggu selepas pokok penanti dipotong, mata tunas akan mulai

membesar. Tunas-tunas yang tumbuh daripada bahagian-bahagian lain sepanjang

pokok penanti hendaklah dibuang.

Untuk memastikan kejayaan cantuman perkara-perkara berikut perlu diberi perhatian:

a) Pisau cantuman mestilah tajam dan bersih

b) Pokok penanti dan mata tunas yang hendak dicantum mestilah dari keluarga

yang sama.

c) Saiz mata tunas dan saiz kelaran di pokok penanti mestilah sama.

d) Proses mencantum mesti dibuat dengan cepat untuk mengelakkan kambium

atau mata tunas menjadi kering

e) Pokok penanti dan mata tunas mestilah sihat dan subur.

f) Tentukan ikatan jangan terlalu kuat atau terlalu longgar

g) Kerja mencantum eloklah dibuat di waktu pagi atau petang sebelum siraman

dilakukan.

LENTURAN (layering)

Lenturan adalah satu proses pembiakan tampang menggunakan bahagian pokok yang

masih menjadi sebahagian daripada pokok induk yang masih hidup.

Terdapat empat jenis lenturan:

a) Lenturan Pucuk (tip layerage)

b) Lenturan Busut

c) Lenturan Peparitan (berbaringan)

d) Lenturan udara (tut)

a) Lenturan udara (tut)

Lenturan yang biasa di buat. Pembiakan cara ini sesuai digunakan untuk pokok-

pokok yang susah dibiak dengan cara tampang yang lain. Biasanya dilakukan

pada pokok-pokok jenis kayu keras seperti pokok kenanga, cempaka, limau dan

ciku.

Cara-cara mengetut

Sediakan tanah campuran yang sesuai yang mempunyai sifat-sifat

senang dikepal, melekat dan yang boleh menyimpan air dengan

secukupnya selama masa dahan dalam proses pengakaran.

Tanah campuran biasa digunakan ialah

a) 2 bahagian isipadu tanah peroi 1 bahagian isipadu baja organik

b) 4 bahagian isipadu habuk papan 3 bahbahagian isipadu tanah peroi

2 bahagian isipadu baja organik

Cara memilih dahan yang sesuai

a) Dahan dipilih daripada pokok sihat, segar dan tidak berpenyakit

atau diserang serangga.

b) Dahan mestilah dari kayu keras atau sederhana keras,

sekurang-kurangnya l cm garis pusat.

c) Dahan yang dipilih sebaiknya seimbang percabangan, berbentuk

lurus dan mendapat cukup cahaya matahari.

Cara mengetut

a) Sediakan kepalan campuran tanah sebesar telur ayam dan direnjis air

sehingga lembab.

b) Pilih dahan yang sesuai serta buangkan daun-daun dan ranting-ranting di

bawah kelaran yang akan dibuat. c) Buatkan kelaran keliling, pertama di bawah

mata tunas dan kelaran kedua dibuat sekurang-kurangnya 3cm di bawah dari

kelaran pertama.

d) Kupas kulit di antara dua kelaran dan kikiskan (kambium) hingga ke kayu.

e) Sapukan hormon penggalak akar di kelaran atas

f) Ikatkan plastik di bahagian kelaran bawah.

g) Dekatkan tanah yang telah dikepal di bahagian dahan yang telah dikikis tadi,

tentukan tanah itu padat dan melekat dengan baik.

h) Bungkuskan kepalan tanah dengan kertas plastik dan diikat pada kedua-dua

hujungnya.

i) Selepas 2 - 3 bulan, tut ini akan mengeluarkan akar dan boleh dipotong

bahagian bawah dan diubah ke dalam beg plastik.

KETERANGAN AM CILI

Nama Tempatan : Lada, Cabai, Cili Hijau, Cili Merah

Nama Saintifik : Capsicum annum

Komposisi Nutrien :

Kandungan Amaun/100g

Protein 2.8 g

Karbohidrat 9.5 g

Lemak 0.7 g

Serabut 0 g

Kalsium 15.0 mg

Besi 1.8 mg

Fosforus 80 mg

Kalium 0 mg

Natrium 0 mg

Karotena beta 2730.0 ug

Vitamin B1 0.2 mg

Vitamin B2 0.1 mg

Vitamin C 175.0 mg

Niacin 0.7 mg

KETERANGAN BOTANI

Batang :Tumbuh menegak, bercabang dan berwarna hijau. . Buku warna hijau atau ungu .

Akar :Sistem akar tunjang dan akar serabut.

Daun :Berwarna hijau muda ke hijau tua.Bentuknya 'lanceolate' .

Bunga :Berwarna putih, dari ketiak daun .

Buah :Merah dan tirus dihujung .

Cara Pendebungaan :Persenyawaan sendiri. Persenyawaan silang (30%)

Kultivar :

Varieti Ciri-ciri

Kulai 

(Baris

15)

Tinggi pokok 70-80 cm, panjang buah 10-15 cm, 7-10 g/biji. Rasanya sangat pedas.

Sederhana tahan kepada antraknos dan virus. Tahan kepada layu bakteria. Hasil

sebanyak 15-20 tan/ha.

MC 4Tinggi pokok 60-70 cm, panjang buah 7-10 cm, 10-15 g/biji, rasa kurang pedas. Rentan

pada antraknos dan virus. Hasil sebanyak 12-20 tan/ha.

MC 5Tinggi pokok 100-200 cm, panjang buah 10-157 g/biji, rasanya pedas. Rentan pada

antraknos dan virus. Hasil sebanyak 15-25 tan/ha.

MC 11Tinggi pokok 85-110 cm, panjang buah 8-20 cm, 7-10 g/biji, rasanya pedas. Rentan pada

antraknos dan virus dan sedikit tahan pada Choanephora . Hasil sebanyak 17-24 tan/ha.

MC 12Tinggi pokok 60-80 cm, panjang buah 10-13 cm, 12-14 g/biji, rasanya pedas. Rentan

pada antraknos dan Choanephora dan 'escape' pada virus. Hasil 15-29 tan/ha.

KEPERLUAN ASAS TANAMAN

Suhu :

20-33° C .

Taburan hujan :

1500-2000 mm/tahun.

Ketinggian :

Sehingga 500 m atas parat laut

Jenis tanah :

Berbagai jenis tanah termasuk tanah gambut, BRIS dan tanah bekas lombong.

pH tanah :

5.5 - 6.8

AMALAN KULTUR

Penyedian Kawasan :

Kawasan dibajak dan digembur. Batas dibentuk selebar 1.2 m dan tinggi 20-30 cm.

Pengapuran dilakukan tidak kurang dari 14 hari sebelum menanam semasa

pembajakan. Kadar mengapur adalah 20-25 tan/ha. Batas ditutup dengan sungkupan

plastik selepas pembajakan asas dengan baja organik .

Penyediaan anak benih:

Jenis bahan tanaman : Biji benih

Keperluan biji benih   : 300-500 gm

Rawatan biji benih     : Guna racun captan pada kadar 3g/ 1000 g biji benih .

Masa menyemai       : Enam minggu sebelum menanam

Tempat menyemai    : Di atas batas, polibeg atau di dalam kotak semaian

Penanaman di ladang :

Umur anak benih      : 6 minggu

Jarak tanaman         : 90 cm di antara pokok di dalam satu baris dan 120 cm di antara

baris

Kepadatan tanaman : 8,570 pokok.

Menyulam               : 1 minggu selepas menanam

Junjung pokok         : Gunakan kayu pancang untuk sokong 1 bulan selepas menanam

Pengurusan Air :

Pengairan dilakukan dengan menyiram atau menggunakan sistem pengairan renjis. Kos

bahan bagi sistem ini adalah RM5,000-RM8,000 sehektar. Perparitan diperlukan bagi

kawasan yang menghadapi masalah saliran. Parit ladang dibina untuk menyalir air

bertakung ke parit utama .

Pembajaan :

Pembajaan yang disyorkan adalah seperti berikut :

Jenis

Tanah Jenis Baja

Kadar

(t/ha/musim

)

Masa 

(Minggu lepas

tanam)

Cara

1. Bris

Rudua

Tahi ayam

NPK12:12:17:

2

10 

2

-1 *

2,8 & 14  

Gaul dalam tanah keliling

pokok

Baging

Tahi ayam 

NPK12:12:17:

2

30 

3-1 *

2,8 & 14

Gaul dalam tanah keliling

pokok

2. Bekas Lombong

Pasir

Tahi ayam

NPK12:12:17:

2

20

3-1 *

2,8 & 14

Gaul dalam tanah keliling

pokok

3. Gambut NPK12:12:17:

22 2,8 & 14 Keliling pokok

PEMELIHARAAN DAN PENYELANGGARAAN TANAMAN HIASAN

PENYEDIAAN CAMPURAN MEDIUM PENANAMAN Ayak semua bahan utama yang akan di gunakan saperti tanah atas, bahan

organik dan pasir untuk mengeluarkan bahan-bahan yang terlalu besar; Gunakan 3 bahagian tanah atas, 2 bahagian bahan organik dan 1 bahagian

pasir (3:2:1), sebaik-baiknya longgokkan semua bahan tersebut di atas simen;

Gaul campuran tadi dengan membalik-balikkan mengunakan penyodok. Ia perlu di lakukan sebanyak beberapa kali supaya campuran menjadi sebati/seragam.

PEMASUAN SEMULA TANAMAN DALAM PASU Lembapkan sedikit tanah di dalam pasu; Keluarkan tanaman dengan menghentak-hentak dari pasu dengan kayu dan

mencabutnya keluar; Periksaakar tanaman di mana akar yang berpenyakit atau terlalu padat perlu

di potong dan di buang; Potong dan pangkas akar-akar yang terlalu padat dan banyak; Masukkan serpihan pasu atau batu bata ke dalam pasu yang akan di

gunakan;

PEMELIHARAAN DAN PENYELANGARAAN TANAMAN HIASAN Penyediaan campuran medium penanaman Pemasuan semula tanaman dalam pasu

Pengerasan anak benih Menanam anak pokok dan anak benih ke dalam beg politena Menanam anak pokok dan anak benih ke dalam pasu Menanam anak pokok dan palma ke tanah Memindah pokok dan palma Penjagaan anak pokok dan palma Isi separuh penuh pasu dengan tanah campuran pemasuan; Masukkan tanaman dan letakkan di tengah-tengah pasu kemudian isikan lagi

campuran tanah sehingga 1-2cm daripada mulut pasu; Hentak-hentakkan pasu sedikit beberapa kali supaya tanah lebih padat; Siram tumbuhan dan letakkan di tempat yang teduh selama 1-2 minggu.

PENGERASAN ANAK BENIH Letakkan anak benih yang telah di tanam ke dalam pasu ataupun ke dalam

beg politena di tempat yang di panggil ‘ Kawasan Pengerasan’ yang permukaannya di turap dengan simen atau batu-batu kerikil;

Dedahkan anak benih kepada cahaya matahari secara beransur-ansur sewaktu menjalani proses pengerasan;

Kurangkan penyiraman dari segi jumlah air dan kekerapan untuk mengurangkan pertumbuhan anak benih dan ini membolihkan karbohidrat yang terbentuk dapat di simpan untuk di gunakan ketika anak benih tumbuh di taman nanti dan ia di lakukan selama tujuh hingga ke sepuluh hari.

MENANAM ANAK POKOK DAN ANAK BENIH KE DALAM BEG POLITENA Pilih beg politena hitam yang beukuran besar sedikit daripada bola akar anak

pokok atau anak benih; Tentukan beg politena mempunyai lubang-lubang kecil untuk saliran di

sekelilingnya; Masukkan anak pokok atau anak benih ke dalam beg politena dan tambah

lagi medium pemasuan sehingga hampir penuh; Padatkan sedikit medium di sekeliling anak pokok atau anak benih supaya

akar dapat bersentuhan baik dengan medium; Letakkan beg politena di tempat yang teduh dan siram anak pokok atau anak

benih dengan secukupnya;

Dedahkan anak pokok kepada cahaya matahari secara beransur-ansur setelah lebih kurang seminggu.

MENANAM ANAK POKOK DAN ANAK BENIH KE DALAM PASU Pilih pasu yang mempunyai dua atau tiga lubang saliran di bahagian

bawahnya; Rendam dalam aiar terlebih dahulu selama beberapa jam jika mengunakan

pasu tanag liat,pasu-pasu plastik tidak perlu di randam kerana dindingnya tidak telap air;

Masukkan batu-batu kecil atau sabut kelapa yang di kisar ke dalam pasu setebal 2-3cm;

Masukkan medium pemasuan ke dalam pasu sehingga separuh penuh; Keluarkan anak pokok atau anak benih daripada kotak semaian atau beg

politena, pecah-pecahkan sedikit bola akar sekiranya terlalu padat dan letakkan pokok di tengah-tengah pasu;

Hentak-hentakkan pasu sedikit beberapa kali supaya medium dalam pasu menjadi mampat;

Pastikan anak pokok tidak di tanam lebih dalam daripada paras asalnya ketika di dalam beg politena atau kotak semaian;

Siram tanaman dengan cermat; Letakkan pasu di tempat teduh selama beberapa hari.

MENANAM ANAK POKOK DAN PALMA KE TANAH Sediakan dan bersihkan kawasan yang akan di gunakan untuk menanam

anak pokok atau palma; Siapkan lubang seluas 1m x 1m x 1m (1 meter padu); Masukkan campuran tanah penanaman yang melebihi dari paras permukaan

lubang yang di buat tadi, bahan campuran tanah penanaman ialah 3 bahagian tanah atas dan 1 bahagian bahan organik (bahan dari najis binatang);

Buat lubang kecil di atas timbunan tanah penanaman tadi di mana anak pokok akan di masukkan ke dalam lubang itu;

Tanam anak pokok dengan berhati-hati supaya akar tunjangnya lurus ke bawah dan akar-akar cabang terletak dengan baik dan elakkan dari menanamnya terlalu dalam;

Beri sokongan dengan mengunakan kayu yang di ikat pada batang anak pokok tadi dan dari masa ke semasa awasi ikatan tali supaya sentiasa berkeadaan longgar dan ganti jika perlu;

Siram anak pokok secukupnya untuk menyegarkan anak pokok yang baru di tanam dan seterusnya tutup permukaan tanah dengan mengunakan bahan sungkupan saperti rumput kering, jerami padi atau plastik hitam;

Beri perlindungan anak pokok yang baru di tanam tadi dengan mengunakan daun-daun besar saperti daun palma atau mengunakan kepingan politena hitam.

MEMINDAH POKOK DAN PALMA Pilih dan sediakan pokok atau palma yang akan di pindah; Besihkan kawasan pokok atau palma yang akan di pindah dengan

membuang tanah di sekeliling pohon pokok untuk membuat bola akar; Buat bola akar dengan mengunakan skop dan potong akar-akar yang

berlebihan atau terkeluar dari bola akar; Bungkus bola akar dengan mengunakan kepingan plastik, beg politena atau

guni; Angkat dan pindah pokok tadi ke dalam penanaman yang baru; Beri sokongan dengan mengunakan kayu yang di ikat kepada batang pokok

tadi; Siram pokok tadi secukupnya dan kemudian tutup permukaan tanah dengan

bahan sungkupan saperti rumput kering, jerami padi atau plastik hitam.

PENJAGAAN ANAK POKOK DAN PALMA Siram untuk membekalkan anak pokok kelembapan yang cukup untuk

pertumbuhannya; Baja kerana baja yang di berikan boleh membekalkan tanaman dengan

kandungan nutrien yang mencukupi; Pangkas dahan-dahan yang tidak di kehendaki dan juga untuk membentuk

pokok kepada bentuk dan saiz yang di kehendaki; Kawal tumbuhan rumpai untuk mengelakkan rumpai-rumpai yang mengambil

makanan dan air yang di perlukan untuk tanaman dan juga boleh mencacatkan kecantikan taman;

Kawal tanaman daripada serangan penyakit dan serangga perosak. Sebelum memberi rawatan kepada penyakit atau meracun serangga perosak hendaklah di teliti dan di ketahui jenis-jenis penyakit atau serangga perosak di mana dalam tanaman hortikultur dan lanskap terdapat tiga cara penyakit berjangkit iaitu melalui virus, bakteria dan melalui jangkitan kulat, kimia kawalan adalah berlainan dari satu-satu jangkitan. 

CARA PENANAMAN CILI

Pengenalan

cili ialah sejenis sayuran berbuah yang popular di kalangan penduduk Malaysia. Ia

dipercayai berasal dari Mexico dan America Selatan, tetapi sekarang ditanam disemua

negeri beriklim tropika. Cili yang dikenali juga sebagai lada atau cabai, kebanyakan

ditanam di kawasan tanah rendah.

Di Semenanjung Malaysia, kawasan-kawasan pengeluar terutama cili ialah

Perak, Johor dan Kelantan

Kultivar yang disyorkan

1. MARDI MC11: Pedas

berhasil tinggi (17-24 mt/ha)

mengeluarkan hasil 10 minggu selepas ditanam

pemetikan hasil sebanyak 30 kali semusim dan ia berbuah secara berterusan.

kandungan pepejal sebanyak 20% yang sesuai untuk kegunaan pemprosesan

toleran terhadap penyakit anthraknos (7% jangkitan) dan penyakit hawar pucuk

Choenophora

2. MARDI MC12

Sederhana pedas, mempunyai ciri masak serentak dan matang awal

Hasil tinggi 15-25 mt/ha

Ia mengeluarkan hasil 7 minggu selepas ditanam dan sangat produktif cepat

matang tahan penyakit dan penuaian selang 5 hingga 6 hari sekali.

3. CILIBANGI-1: untuk kegunaan segar, mempunyai ciri masak serentak, biomas

optima dan kurang masalah rebah. Purata hasil 1.17 kg/pokok.

4. CILIBANGI-2: jenis untuk cili kering, berpotensi untuk ditanam oleh pekebun kecil.

Purata hasil 1.02 kg/pokok.

5. CILIBANGI-3: stabil, sangat pedas, sesuai untuk kegunaan segar dan berhasil tinggi.

6. CILIBANGGI–4: buah masak kering di pokok, oleh itu sesuai untuk cili kering. Saiz

pokok kecil dan rendah, dan boleh ditanam dengan kepadatan 44,000 pokok/ha.

7. CILIBANGGI-5: Hasil buah juga tinggi, kurang pedas dan sesuai untuk makan segar.

8. CILIBANGGI-6: Saiz buah lebih besar dari CILIBANGGI-5, kering dipokok, dan

buahnya pedas.

9. CILI Kulai varieti tempatan yang berbentuk panjang dan pedas

7 jenis cili kulai

Kesesuaian Tanah/Cuaca

Sesuai ditanam di dataran rendah, Suhu diantara 22-40 °C

hujan yang sederhana iaitu antara 1500 - 2000 mm/tahun

iklim yang paling baik ialah yang mempunyai suhu 28-29 °C

Cili sesuai ditanam di kebanyakan jenis tanah termasuk tanah gambut dan tanah

pasir (tanah BRIS dan tanah bekas lombong)

Nilai pH tanah yang sesuai untuk tanaman ini ialah 5.5 – 6.8

Taburan hujan : 15000-2000 mm/tahun

Penyediaan anak benih

Menyedia Anak Benih

Sediakan kotak semaian 60 cm x 30 cm x 10 cm utk 100 anak benih

Isikan kotak semaian dengan tanah campuran 3 bahagian tanah, 1 bahagian tahi

ayam reput dan 1 bahagian pasir.

200 g/ha biji benih (50% percambahan)

Biji benih dirawat dengan 3g thiram/1000 g biji benih

Siram dengan penyiram semburan halus dua kali sehari

Kotak semaian mesti dilindungi daripada matahari dan hujan yang berlebihan.

Ubah anak benih ke ladang 3 - 4 minggu selepas disemai.

Sebelum diubah ke ladang, dedahkan anak benih kepada cahaya matahari

selama 3 hingga 4 hari untuk mengeraskannya.

Penyediaan kawasan

Ladang

Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 hingga 22 cm.

Sediakan batas berukuran 1.2 m lebar dan 22 - 30 cm tinggi. Panjang batas

mengikut keadaan kawasan.

Jarak antara batas - 45 cm.

Gaulkan tahi ayam reput sebanyak 25 kg bagi 50 meter persegi kawasan.

Pengapuran

Untuk tanah gambut dan berasid, pengapuran pada kadar 2 tan/ha setahun.

Untuk tanah berasid yang sangat rendah (pH 3.5 –3.7), pengapuran pada kadar

10 – 25 tan/ha setahun.

Penyuburan tanah

tambahkan najis haiwan pada tanah berpasir & tanah liat

Penanaman di ladang

Anak benih berumur 4 – 7 minggu boleh diubah ke batas.

Sebelum mencabut, basahkan kotak semaian supaya anak benih senang digali.

Kemudian gali anak benih dengan segumpal tanah dan tanam terus ke batas.

Jarak tanaman - 80cm X 80 Atau 90cm X 120 cm antara pokok. 150 cm antara

baris

PENJAGAAN

Sungkupan

Gunakan rumput-rumput kering atau pelepah kelapa sebagai sungkupan.

Merumput

Bersihkan batas dariapada rumpai dengan menggunakan tanah, cangkul atau

tajak. Bagi tanaman dalam pasu cabut rumpau untuk mengawalnya.

Pembajaan

Pembajaan mesti dilakukan mengikut elemen-elemen baja yang diperlukan

secukupnya

Baja NPK berwarna hijau (15:15:15) atau baja cecair (15:30:15) digunakan untuk

pembajaan asas.

Baja buah NPKMg berwarna biru (12:12:17:2:TE) atau baja cecair (18:18:21)

untuk pembajaan pokok dewasa.

Hormon dan vitamin tumbuhan boleh digunakan untuk menjamin kesihatan

pokok.

Jumlah baja NPK dan NPKMg yang digunakan adalah 1.8 – 2.5 tan/ha dan

dibahagikan kepada 4 kali pembajaan.

Pembajaan asas dibuat sekali sebelum atau ketika pengubahtanaman diikuti

dengan 3 pusingan pembajaan permukaan.

Sebanyak 10 g baja ditabur di sekeliling pokok setiap 2 minggu. Baja cecair

dilarutkan pada kadar 1 sudu besar per liter air. Baja cecair 15:30:15 disembur

dari pangkal pokok hingga ke daun setiap 7-10 hari sehingga pokok berbunga.

Baja cecair 18:18:21 juga disembur pada kadar yang sama.

Pengurusan air

Penyiraman

Dilakukan 2 kali sehari dengan sistem ‘sprinkler’ pada awal pagi dan petang

Boleh juga secara manual

Cili memerlukan 3.5 L air sehari

Jarak antara batas : perlu diselangi parit seluas 75 sm untuk mengatasi air

bertakung dan banjir

Perparitan diperlukan jika menghadapi masalah saliran

Pengurusan perosak

perosak tanaman dan penyakit

Racun rumpai pracambah digunakan selepas tanah disediakan untuk mengawal

rumpai

Racun serangga digunakan untuk mengelakkan serangan kutu daun dan

hamama serta vektor afid yang membawa penyakit virus.

Pelekat (perangkap) lalat buah boleh digunakan semasa pembuahan.

Varieti-varieti Cili bangi rintang kepada penyakit kerekot daun (virus CVMV) dan

antraknos buah. Racun kulat digunakan untuk penyakit kulat yang lain.

Penyakit Cili

Penyakit mozek dan daun kerinting disebabkan virus adalah antara penyakit

yang biasa menyerang cili. Daun-daun yang diserang menjadi kecil, tidak tentu

bentuknya dan selalunya bergulung ke bawah. Virus biasanya disebarkan oleh

serangga, oleh itu cara yang berkesan untuk mengurangkan penyakit ini ialah

dengan menyembur pokok-pokok dengan Malathion sebulan sekali untuk

mengawal serangga.

Kadangkala layu daun disebabkan oleh bakteria Pseudomonas solanacearum

berlaku juga pada pokok cili. Semua pokok yang diserang hendaklah dicabut dan

dibakar.

Bintik Daun yang dikenali sebagai cercospora leaf spot @ bacterial leaf spot

yang berpunca dari kulat Xanthomoas. Kulat akan menghisap cecair dari daun

pokok cili sehingga daun pokok cedera dan berlubang

hamama - selalu dikelirukan dengan serangan virus, kerana daun yang diserang

kedua-dua perosak tersebut menunjukkan tanda yang hampir sama. Daun jadi

kerekot, kerinting, mengecil dan pokok boleh terbantut.Daun yang kerekot tu

akan melengkung ke bawah..Daun akan bertukar warna menjadi perak dan luruh

Antraknos buah - berpunca dari serangan kulat. merebak dengan cepat. Buah

rosak dan gugur

Serangga Perosak

Lalat buah merupakan serangga perosak cili yang utama. Lalat ini bertelur dalam

buah-buah yang muda dan larvanya makan di dalam buah. Warna coklat pada

cili hijau akibat serangan larva selalunya boleh dilihat pada cili hijau yang

dihidangkan di restoran. Buah cili ini dipetik sebelum kerosakan bertambah

serius hingga menyebabkan buah cili gugur.

Jika dibiarkan, buah cili menjadi lembut, berwarna coklat dan akan gugur

sebelum tua. Larva lalat buah itu boleh dilihat bila buah cili dipotong untuk

diperiksa. Semua jenis cili mudah diserang lalat buah. Cara-cara mengawal lalat

buah ialah seperti yang diterangkan pada halaman yang lalu. Jika serangannya

berterusan, walaupun dikawal dengan berbagai cara, cara yang paling baik untuk

mengelakkan daripada diserang ialah dengan memetik buah cili ketika ia masih

hijau

KAWALAN SERANGGAN DAN PENYAKIT PENGUTIPAN HASIL

Hasil dipetik ketika pokok berumur 12 hingga 16 minggu. Purata hasil 16-20

tan/ha.

Punggutan hasil dibuat setiap 3 atau 4 hari.

Peringkat kematangan yang sesuai untuk penuaian berbeza mengikut cara

pemasarannya dan cara memakannya samaada untuk makan segar atau

diproses sebagai produk hiliran.

Cili boleh dipetik 60-75 hari selepas menanam di ladang

memetik cili bagi kegunaan segar - berwarna hijau tua kemerahan

cili kering - apabila cili berwarna merah sepenuhnya

Kerja-kerja memetik cili sebaik-baiknya dilakukan pada waktu pagi atau lewat

petang ketika suhu rendah.

Penuaian cili dilakukan dengan hanya menarik secara perlahan-lahan bagi

mengelak kelompok cili terluka ataupun terguris

Pengendalian lepas tuai

Aspek yang dirangkumi termasuklah tahap kematangan, pengendalian dan

pengangkutan di ladang, perlakuan operasi rumah pembungkusan dan

pengagihan untuk pasaran.

Pemprosesan

Cili yang diproses secara minimum merupakan cili yang telah didedahkan

kepada proses pembersihan, pemotongan, pra-perlakuan kimia, pengeringan

dan pembungkusan. Produk ini sedia untuk terus di masak/makan. Cili yang

diproses minimum boleh disimpan di suhu 2°C selama 3 minggu.

Pengeringan

perlu dilakukan untuk membuat lebihan air yang melekat pada cili bagi mengawal

pertumbuhan pathogen

Penuaian

berbeza mengikut cara pemasarannya dan cara memakannya samaada untuk makan

segar atau diproses sebagai produk hiliran.

Pemilihan

mengasingkan cili yang cedera, berubah warna, kematangan dan saiz yang tidak

sesuai. Pengasingan pada peringkat awal yang dilakukan di ladang akan menjimatkan

kos dan memudahkan operasi seterusnya.

Pembasuhan

membuang kotoran, dan sisa penggunaan bahan kimia seperti racun kulat. Bekas yang

bersih perlu digunakan untuk membasuh. Air mestilah bersih dan perlu ditukar selalu

bagi mengelakkan pengumpulan patogen dan jangkitan penyakit yang boleh

menyebabkan kerosakan pada cili.

Penggredan/Pengkelasan

digred untuk mengasingkan tahap kematangan, tahap kecederaan mekanik, rupa

bentuk, warna, tahap serangan penyakit dan rupa keseluruhan. Cili yang telah digred

akan lebih seragam dan mudah untuk dipasarkan

Pembungkusan

pembungkus yang sesuai serta tahan lasak. Pembungkusan yang baik dapat

mengurangkan kehilangan air dan kerosakan mekanik yang boleh mempengaruhi mutu

cili pada peringkat penggunaan. bahan pembungkus yang sesuai ialah beg plastik

LDPE, jaring plastik, beg kertas dan dulang polistairin yang di balut dengan filem

polivinal klorida.

CARA PENANAMAN SERAI

Nama Melayu (Malay Name) : Serai

Keluarga (Family) : GRAMINEAE = POACEAE

Nama Saintifik (Scientific Name) : Cymbopogon citratus (DC.) Stapf

Saiz Pokok (Plant Size) : 100 cm

Nama Lain (Other Names) : Lemon Grass

Pokok Serai adalah pokok herba malar hijau yang digunakan dalam masakan Asia

(terutamanya masakan Thailand), Kemboja dan Vietnam) dan Caribbean. Pokok ini

mempunyai perasa lemon dan boleh dikeringkan untuk menjadi tepung atau digunakan

segar. Digunakan dalam teh, sup, dan masakan kari, pokok ini juga sesuai untuk ayam,

ikan, dan makanan laut.

Terdapat melebihi 50 spesies Cymbopogon. Serai India Timur (Cymbopogon flexuosus)

adalah tempatan di India, Sri Lanka, Burma, dan Thailand sementara Serai India Barat

(Cymbopogon citratus) dipercayai berasal dari Malaysia. Sementara kedua-dua boleh

digunakan, C. citratus lebih sesuai untuk memasak. Di India C. citratus digunakan untuk

herba perubatan dan wangi-wangian.

Spesies lain digunakan dalam industri minyak wangi adalah Cymbopogon martini

(disuling menjadi minyak palmarosa) dan Rumput Citronella (Cymbopogon winterianus

Jowitt) dari mana minyak citronella didapati. Lilin atau gaharu diperbuat dengan minyak

citronella pekat boleh digunakan sebagai penghalau nyamuk.

Anak Benih Serai Paha Ayam / batang RM0.25

PENGENALAN PERUSAHAAN SERAI

Bidang yang dipilih ialah penanaman serai secara komersial. Serai merupakan

tanaman yang sangat memberi keuntungan kepada pengusahanya kerana permintaan

serai di pasaran sangat baik. Serai biasa digunakan sebagai salah satu perisa atau

bahan dalam masakan. Oleh sebab ini lah serai sangat diperlukan setiap hari.

Kehendak pelanggan terhadap serai setiap hari membuatkan pasaran serai sangat baik

sekali. Oleh sebab inilah saya memilih serai untuk menjadi bidang usaha pilihan saya.

Serai bukan sahaja menjadi bahan penambah perisa dalam masakan, tetapi juga

digunakan sebagai herba, bahan ubat-ubatan dan sebagainya. Keperluan terhadap

serai sangat tinggi dari hari ke hari. Serai boleh dijual untuk tujuan pemprosesan

menjadi bahan lain seperti ubat dan sebagainya. Ia juga diperlukan untuk jualan runcuit

di pasar raya dan pasar-pasar basah. Dalam masyarakat Melayu, serai memainkan

peranan yang sangat penting. Boleh dikatakan rakyat nagara ini menggunakan serai

hampir setiap hari untuk tujuan masakan dan sebagainya. Jadi dengan itu, serai sangat

diperlukan setiap hari. Tidak ramai individu yang mengusahakan perusahaan menanam

serai ini. Jadi perusahaan ini sangat mempunyai potensi untuk berjaya dan pastinya

membawa pulangan yang lumayan kepada pengusaha tanaman serai.

Serai (Lemon grass)

Cymbopogon citrates

Famili : Gramineae (poaceae)

Variety

Di Malaysia variety tempatan ditanam dan digunakan sebagai bahan perisa bagi

makanan dan minuman.

Kesesuaian tanah dan iklim

Jenis tanah :

Sesuai dikebanyakan jenis tanah kecuali tanah yang terlalu liat dan saliran yang kurang

baik. Tanah lom berpasir yang bersaliran baik paling sesuai.

pH tanah : 5 - 6.5

Iklim : Tropika

Hujan : 2500-3000mm/tahun

Amalan kultur

Bahan tanaman : Anak berakar

Penyediaan kaw. Tanaman :

Kawasan yang telah dibersihkan, dibajak dan digembur. Kadar pengapuran 4 – 5 t/ha

bagi tanah gambut, 1 – 3 t/ha bagi tanah bris, dan 3 – 5 t/ha bagi tanah mineral. Kapur

ini digaul dalam tanah dua minggu sebelum menanam.

Kuantiti benih : 40 000 batang/ha

Jarak tanaman : 0.5 m x 1 m

Kepadatan : 20 000 rumpun/ha

Cara menanam : 2 – 3 batang ditanam ke dalam lubang pada musim hujan

Pembajaan

Pengawalan rumpai

Dilakukan secara manual di antara pokok setiap bulan

Pengawalan perosak dan penyakit

Sehingga kini tiada perosak dan penyakit utama yang menyerang tanaman serai

Pengendalian selepas tuai

Aliran pengendalian

Pengendalian

Serumpun serai boleh menghasilkan 30 – 40 batang serai yang boleh dipasarkan.

Hasilnya lebih kurang 700 000 batang/ha (13 461.54 kg/ha). Pokok serai boleh dituai

lebih kurang 6 – 8 bulan selepas menanam. Rumpun digali dengan cangkul, akar dan

daun dipotong meninggalkan batang dengan upih daun sepanjang 10 – 15 cm.

pembungkusan secara pukal tidak melebihi 30 kg dalam bekas yang kukuh. Beg

polietilena (beg plasik), beg kertas dan filem polivinil klorida digunakan untuk

pembungkusan runcit.

PENANAMAN SAYUR-SAYURAN

Pengenalan

Sayur-sayuran sering ditanam di kawasan rumah atau secara komersial. Sayuran yang

ditanam sendiri lebih selamat dimakan berbanding dengan sayuran yang ditanam

secara komersial kerana bebas daripada racun. Sayuran sangat penting kepada

manusia kerana ianya membekalkan vitamin, garam mineral, protein, karbohidrat dan

lemak.

Jenis Sayur-sayuran

Sayur-sayuran boleh dibahagikan kepada empat jenis utama mengikut bahagian-

bahagian makanan.

Jadual Jenis Sayur-Sayuran

Bil Jenis sayuran Contoh

1 daun bayam, sawi bunga, sawi putih,

kobis dan kangkung

2 kekacang kacang botor/kelisa, kacang buncis,

kacang tanah dan kacang panjang

3 buah bendi, cili, kundur, terung, petola,

timun, tomato

3 akar / umbisi halia, lobak putih, lobak merah, ubi

keledek, ubi sengkuang, keladi

Pemilihan Tapak

Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi pemilihan tapak pertanian antaranya

termasuklah;

berhampiran dengan bandaraya atau pekan bagi memudahkan proses

pemasaran.

berhampiran dengan sumber air bagi memudahkan penyiraman dan

mencuci sebelum pasaran dilakukan.

di kawasan yang luas dan lapang supaya cahaya matahari terkena terus

kepada tanaman bagi tujuan fotosentisis dan akar pokok tidak bersaing

untuk mendapatkan air dan nutrien.

mempunyai kemudahan infrastruktur.

mempunyai tanah yang rata supaya mudah pengurusan. Teres digunakan

jika tanah bercerun.

Jauh dari kawasan yang berpotensi untuk pembiakan agen perosak dan

penyakit.

berdekatan dengan rumah bagi memudahkan pengurusan dan

mengelakan kecurian

Penyediaan tapak

Tanah di Malaysia sering mengalami suhu tinggi dan hujan lebat. Oleh iitu

pemuliharaan tanah perlu untuk kesuburan tanah. Kesuburan tanah adalah satu konsep

umum dan ditakrifkan sebagai keupayaan sesuatu tanah untuk menampung

pengeluaran hasil tanaman yang memuaskan. Tanah akan terjejas jika mempunyai sifat

seperti berikut:

Kandungan nutrien yang rendah – kawasan tropika sering mengalami kadar

proses luluhawa dan larut resap menyebabkan kandudngan nutrien tanah tidak

mencukupi.

Keadaan tanah berasid – tanah asid sulfat dan tanah gambut ialah dua jenis

tanah yang bermasalah di Malaysia kerana pH yang lebih rendah. Tanah asid

sulfat kurang subur dan tanaman yang ditanam di tanah ini biasanya mengalami

ketoksidan aluminium, ferum dan mangan. Tanah gambut bermasalah kerana

kekurangan beberapa mikronutrien seperti kuprum, mangan, zink, ferum,

molibdenum dan boron.

Tanah berlempung – mengandungi tanah liat yang tinggi. Tanah ini menjadi lekit

apabila basah dan berketul bila kering. Kadar saliran dan kadar peresapan air

sangat rendah.

Tanah berpasir – tanah berpasir seperti tanah bekas lombong dan tanah Bris

mengalami

saliran lampau sehingga kandungan air tidak mencukupi untuk keperluan

tanaman.Tanah ini tidak mempunyai struktur yang boleh memegang tumbuhan

dan kurang daya penahan air dan pH tanah jenis ini adalah antara 4.3 hingga

5.8.

Secara umumnya tanah untuk sayuran hendaklah mengandungi tanah peroi,

mempunyai saliran yang baik, menyimpan nutrient, kelembapan yang sederhana dan

tidak terlalu berasid.

Penyediaan batas

Kawasan pertanian yang dipilih perlu disediakan untuk tujuan penanaman sayur-

sayuran seperti :

Membuang rumpai dan batu batan

Membakar rumpai bagi mengelakkan serangga perosak dan penyakit membiak.

Abunya boleh digunakan sebagai baja. Rumput yang kering pula boleh

digunakan sebagai sungkupan.

Gali dan terbalikkan tanah sedalam 25-30 cm bagi tujuan menggembur tanah,

membunuh haiwan perosak dan akar-akar rumpai.

Gemburkan tanah kepada gemburan yang lebih halus bagi memperbaiki saliran

dan pengudaraan tanah.

Bina batas samada batas rata dengan ketinggian 15 – 25 cm atau batas tunggal

berketinggian 20 – 25 cm.

Sungkupan

Sungkupan bermakna penutupan batas dengan bahan-bahan yang sesuai seperti

rumput yang dipotong, daun, pelepah dan kompos. Lapisan sungkupan mestilah jangan

terlalu tebal sebab ia akan mengelakkan anak benih dari bercambah dan

menggalakkan haiwan perosak dan penyakit.

Sebab-sebab sungkupan diperlukan adalah untuk;

mengurangkan suhu tanah: – suhu tanah yang tinggi menyebabkan sejatan yang

keterlaluan dan juga membunuh hidupan tanah yang berguna.

menjaga tanah supaya sentiasa lembab: - air yang dipelihara akan didapati oleh

anak benih dan hidupan tanah.

mengelakkan tanah daripada terlalu keras dan padat:- tumbesaran akar adalah

sukar dan hidupan tanah mendapati sukar untuk hidup di dalam tanah yang

keras dan padat.

mengelakkan tumbesaran rumpai

mengelakkan hujan lebat dari menghakis tanah atau menghanyutkan biji benih.

bertindak sebagai baja organan apabila ia reput.

Pemilihan biji benih

Pemilihan biji benih perlu dilakukan dengan sempurna dan teliti bagi menjamin kadar

percambahan dan pertumbuhan anak benih yang sihat seterusnya membawa pulangan

yang tinggi.

Ciri-ciri biji benih yang baik

Besar dan berisi penuh supaya anak benih sihat.

Cukup matang dan bernas supaya kadar percambahan tinggi.

Bebas dari haiwan perosak dan penyakit agar peratus percambahan menjadi

tinggi.

Tidak rosak atau cacat.

Kaedah penyimpanan biji benih sayur-sayuran

Keringkan biji benih supaya tidak bercambah dan tidak diserang penyakit.

Simpan di dalam bekas kedap udara bagi mengelakkan serangan haiwan

perosak.

Labelkan biji benih supaya mudah dikenali.

Simpan ditempat yang kering dan sejuk bagi mengelakkan kerosakan.

Gaulkan racun serangga dan racun kulat bagi mengelakkan

Penyemaian biji benih

Cara menyemai biji benih adalah bergantung kepada saiznya. Terdapat tiga cara

penyemaian:

Semaian terus biji benih besar

Semaian terus secara tetap pada jarak yang tertentu.

Sebelum menyemai biji benih peraturan berikut perlu di patuhi :

Rendamkan biji benih seharian untuk mempercepatkan percambahan

Tanam sebiji atau dua biji selubang

Selepas bercambah, lakukan penjarangan.

Semaian terus biji benih kecil

Menyemai sayuran berbiji benih kecil seperti jenis daun, cili tomato, terus dan lain-lain

boleh menggunakan dua cara:

Semaian terus ke batas tetap.

Kaedah alur - buat alur yang cetek dengan jarak tertentu

Tabur sedikit ke alur dan timbuskan sedikit dengan tanah.

Beri perlindungan (sungkupan) dan air.

Selepas percambahan, jarangkan anak benih dan tinggalkan pokok pada

jarak tertentu.

semaian biji benih halus di dalam kotak semaian

Kebaikan menyemai di dalam kotak semaian semaian

penjagaan anak benih lebih mudah

anak benih yang sihat boleh dipilih untuk diubah ke batas tetap. Ini memastikan

hasil yang bertambah.

anak benih yang sama saiz boleh dipilih dan akan memberi tumbesaran yang

sama.

Pokok yang rosak dibatas tetap mudah diganti dari batas semaian.

Menyemai cara semai tabur

Teknik menyemai secara semai tabur adalah seperti berikut,

tabur biji benih atas batas dan timbus dengan lapisan tanah yang nipis.

beri perlindungan (sungkupan) dan air.

selepas percambahan, jarangkan anak benih dan tinggalkan pokok pada jarak

tertentu.

Penjarangan

Satu proses pembuangan anak benih / pokok yang tumbuh terlalu rapat di antara satu

sama lain. Sebab-sebab penjarangan adalah untuk mengurangkan anak benih/ pokok

bersaing untuk mendapatkan cahaya, air dan nutrien. Disamping itu untuk menentukan

tumbesaran yang sekata dan hasil yang tinggi.

Penjarangan dilakukan dengan mencabut pokok atau memotong batang dengan pisau

yang tajam.

Menyulam

Satu proses mengubah anak benih di bahagian yang terlalu jarang di antara anak

pokok. Sekiranya anak pokok terlalu jarang di batas atau tapak penanaman, akan

berlaku pembaziran tempat dan akan merendahkan pengeluaran hasil serta kos akan

meningkat.

Adakalanya terdapat juga anak benih yang tidak bercambah, mati, diserang perosak,

terbantut tumbesaran atau tidak sihat, anak benih ini perlu dibuang dan diganti. Proses

ini dinamakan Penyulaman Anak Benih.

Penanaman

Panaman adalah penting bagi mengurangkan persaingan dan juga untuk memudahkan

kerja penjagaan. Berikut adalah beberapa sistem yang biasa diigunakan dalam

penanaman sayuran.

Mengubah

Proses menanam semula anak benih/pokok ke tempat yang lain. Biasanya anak benih

dari batas semaian diubah ke batas tetap.

Teknik mengubah anak benih adalah seperti berikut ;

Segarkan anak benih sebelum diubah

Lakukan waktu pagi atau petang

Siram batas semaian untuk lembutkan tanah dan untuk mengelakkan dari tanah

pecah semasa mengubah.

Dengan menggunakan sudip, cungkil tiap-tiap anak benih dengan ketul tanah di

sekeliling akar.

Mesti dilakukan dengan cermat untuk mengurangkan kerosakan akar.

Tanam anak benih di batas tetap pada jarak yang disyorkan

Tekan tanah disekeliling anak benih padat-padat supaya akar dapat pegangan

yang kuat.

Bekalkan perlindungan dan air.

Buangkan perlindungan sedikit demi sedikit selepas beberapa hari

Naungan

Naungan perlu diberikan kepada anak benih muda atau baru diubah untuk

mengurangkan pancaran cahaya matahari yang terik ke atas anak benih. Cahaya

matahari yang terik mungkin menyebabkan anak benih layu dan mati. Naungan dapat

mengelakkan timpaan hujan yang terus ke atas anak benih muda yang akan merosak

atau menghanyutkan anak benih.

Bahan-bahan biasa yang digunakan untuk naungan ialah pelepah kelapa, lalang/rumput

yang dipotong, kertas plastik dan jaring. Naungan janganlah terlalu tinggi kerana

cahaya matahari yang terik dan air hujan boleh masuk menerusi tepi naungan.

Naungan haruslah sedikit demi sedikit dibuang ketika anak benih membesar. Ini akan

membolehkannya menerima cahaya matahari untuk membina makanan.

Penjagaan tanaman sayuran

Penjagaan tanaman sayuran meliputi aktiviti berikut:

Menyiram

Penyiraman perlu dilakukan dua kali sehari iaitu disebelah pagi dan petang.

Penyiraman penting bagi membantu melarutkan nutrien di dalam tanah untuk diserap

oleh akar pokok. Disamping itu juga air diperlukan oleh tumbuhan untuk kesegahan sel-

sel dan juga untuk kesegaran tumbuhan. Siraman jangan dilakukan terlalu kuat

sehingga merosakkan anak benih dan menghanyutkan tanah. Untuk tujuan itu kita perlu

menggunakan penyiram yang mempunyai lubang siraman yang halus.

Merumput

Rumpai adalah semua jenis tumbuhan yang tidak dikehendaki. Merumput adalah untuk

mengelakkan persaingan diantara rumpai dengan sayur-sayuran dalam mendapatkan

nutrien, air, cahaya dan ruang. Merumput juga dapat memusnahkan tempat tinggal dan

tempat pembiakan perosak dan agen penyakit. Pengawalan rumpai hendaklah

dilakukan semasa penyediaan tanah dan pada peringkat tumbesaran anak benih sayur-

sayuran. Rumpai kecil boleh dicabut dengan tangan. Rumpai besar atau terlalu banyak

boleh dicabut dengan menggunakan serampang tangan. Tajak boleh digunakan untuk

membuang rumpai di lorong batas. Jika saiz ladang luas, rumpai boleh dikawal secara

kimia.

Membaja

Sayur-sayur memerlukan makanan atau nutrien untuk tumbesaran yang sihat. Terdapat

tiga jenis nutrien yang utama iaitu nitrogen, fosforus dan kalium (NPK). Kalsium,

magnesium dan sulfur juga diperlukan oleh sayur-sayuran tetapi dalam kuantiti yang

sedikit. Nutrien tanah yang telah berkurangan boleh ditambah dengan cara membaja.

Baja yang boleh digunakan ialah baja organik dan baja kimia.

Membuat sokongan

Setiap jenis sayur-sayuran mempunyai tabiat tumbesaran yang berbeza. Ada yang

menjalar, melilit atau mempunyai batang yang lemah. Sayur-sayuran yang memanjat

seperti timun dan kacang panjang memerlukan kayu pancang, sementara sayur-

sayuran yang berbatang lemah memerlukan sokongan untuk menyokong buahnya yang

berat.

Tujuan utama memberi sokongan adalah supaya pokok boleh mendapat cahaya

matahari yang secukupnya. Selain itu, ia juga akan memudahkan kerja pengurusan

seperti merumput, membaja, memungut hasil dan mengelakkan buahnya daripada

menjadi kotor kerana terkena tanah.

Mengawal Perosak dan penyakit

Haiwan perosak atau hidupan lain yang menyerang sayur-sayuran boleh menjejaskan

mutu sayur-sayuran. Di samping itu ia juga boleh membantutkan tumbesarannya.

Kebanyakan perosak sayuran adalah dari kumpulan serangga. Manakala penyakit pula

biasanya di sebabkan oleh kulat dan bakteria. Oleh itu perosak atau agen penyakit ini

perlu dikawal bagi mendapat hasil yang bermutu tinggi. Sayuran yang diserang penyakit

selalunya kelihatan melecur ataupun kelihatan daunnya bertompok-tompok kehitaman.

Tanda diserang perosak pula ialah daun yang berlubang atau tepinya telah di makan

ulat. Perosak yang biasa menyerang sayur-sayuran ialah ulat beluncas, siput babi, kutu

daun, kumbang, pianggang, koya, teritip dan bari-bari.

Penyakit-penyakit biasa sayur-sayuran

Penyakit yang biasa menyerang sayur-sayuran pula ialah melecur anak benih, bintik

daun dan layu bakteria. Berikut adalah jadual yang menerangkan penyakit-penyakit

yang biasa terdapat pada sayur-sayuran di Malaysia.

Penyakit-penyakit biasa sayur-sayuran

Penyakit Agen Simptom

Melecur anak

benih

Kulat Anak benih layu dan mati

Reput akar Kulat atau bakteria Pokok layu dan mati

Bintik daun Kulat Daun dengan bintik perang

atau hitam

Layu bakteria Bakteria Urat daun menjadi hitam.

Pokok akan layu dan mati

Kulapok Bakteria Daun yang diserang layu dan

mati.

Karat batang/ daun

atau lengai

Kulat Tompok kuning/perang daun

yang dijangkiti akan jatuh.

Memungut hasil

Hasil sayur-sayuran boleh dipungut mengikut kehendak pengguna. Oleh itu memungut

hasil pada masa yang sesuai adalah penting. Sebagai contoh, jika sayuran jenis daun

dipungut terlalu awal, hasilnya adalah rendah. Sebaliknya jika lewat dipungut, hasilnya

banyak tetapi mutunya rendah kerana mengandungi serat kasar.

Masa memungut hasil

Masa yang sesuai untuk memungut sayur-sayuran adalah pada waktu pagi atau lewat

petang. Ini bertujuan untuk mendapat hasil yang segar dan memuaskan.

Panduan Memungkut Hasil Sayuran

Sayur-sayuran Tempoh mula memungut hasil Panduan

Sawi 4 hingga 6 minggu Cukup besar tetapi belum

berbunga

Timun 4 hingga 6 minggu Buahnya muda tetapi belum

bertukar menjadi warna

kekuning-kuningan

Kacang

panjang

6 hingga 8 minggu Lengai mudah di patahkan

tetapi bijinya belum terbunjul

keluar

Sengkuang 20 hingga 24 minggu Daun mula menjadi kuning

dan gugur.

Cara memungut yang betul ;

memotong dengan pisau / sekatur

contoh - bendi, kundur, peria, petola, timun, labu

mencabut

contoh - sayuran jenis daun, sayuran jenis akar atau umbisi.

memetik contoh - sayuran kekacang, cili, terung, tomato dan lain-lain.

menggali dengan cangkul/serampang

contoh - sayuran jenis akar / umbisi seperti keledek, keladi, sengkuang dan lain-

lain.

Memasar

Sayuran yang dipungut mestilah dibasuh, digredkan, dan dibungkus dengan sempurna

sebelum dipasarkan. Sayuran perlu dipasarkan seger

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN STOLON (Contoh Tanaman: Rumput Bermuda/Episcia sp)

Pisahkan anak-anak tanaman yang tumbuh daripada tanaman induk; Tanam ke dalam pasu atau beg politena; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN RIZOM (Contoh Tanaman: Heliconia sp/Zingiber sp)

Potong rizom kepada beberapa potongan kecil dan setiap potongan sekurang-kurangnya mempunyai dua mata tunas;

Tanam ke dalam pasu atau beg politena; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

 

Heliconia sp

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN BEBAWANG (Contoh Tanaman: Hymenocallis sp)

Pisahkan anak-anak bebawang yang tumbuh dari bebawang induk; Tanam ke dalam pasu atau beg politena; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

 

Hymenocallis sp

 

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN UBI (Contoh Tanaman: Ipomea sp/Ubi) Potong bahagian-bahagian yang mempunyai tunas kepada beberapa

bahagian; Celup bahagian ubi yang telah dipotong dengan racun kulat sebelum

menanam; Tanam bahagian-bahagian ubi ke dalam medium penanaman; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN UMBISI (Contoh Tanaman: Ananas/Agave) Ambil anak-anak umbisi yang di panggil kormel; Potong anak-anak umbisi; Tanam bahagian-bahagian umbisi ke dalam medium penanaman; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

PEMBIAKKAN MENGUNAKAN PEMBAHAGIAN RUMPUN (Contoh Tanaman:

Ophiopogon sp) Ambil tanaman yang mempunyai rumpun; Pecah-pecahkan rumpun sehingga menjadi beberapa rumpun; Ambil rumpun yang telah di pecahkan; Tanam ke dalam medium penanaman dan hendaklah di tanam separas

dengan keadaan semasa hidup berumpun; Letakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh pembiakkan.

 

Ophiopogon sp

 

PEMBIAKAN SECARA KERATAN BATANG 

KERATAN BATANG LEMBUT:

Contoh Tanaman – Alternanthera sp

Ambil bahagian batang yang termuda sekali dan masih hijau;

Buat keratan sepanjang 10-15cm berserta 2-3 helai daun;

Celup pangkal batang dengan hormone pengalak akar;

Semai keratan didalam lubang-lubang kecil yang telah disediakan diatas

medium pengakaran atau semai terus ke dalam plastik politena yang

bersesuaian;

Siram persekitaran sehingga medium menjadi lembap;

Letakkan semaian di tempat yang terlindung;

Catit jenis dan jumlah yang disemai dengan menyatakan tarikh penyemaian

di dalam lebal yang di simpan di tepi pasu atau beg politena.

 

KERATAN BATANG SEDERHANA:

Contoh Tanaman: Hibiscus sp

Ambil bahagian dahan yang baru matang;

Buat keratan sepanjang 10-20cm dan di sertakan dengan beberapa helai

daun;

Celup pangkal dahan dengan hormone pengalak akar;

Semai keratan di dalam lubang-lubang kecil yang telah di sediakan di atas

medium;

Siram persekitaran keratan sehingga medium menjadi lembap;

Letakkan semaian di tempat yang terlindung;

Catit jenis dan jumlah yang di semai dengan menyatakan tarikh penyemaian

di dalam lebal yang di simpan ditepi pasu atau beg politena.

 

KERATAN BATANG KERAS:

Contoh Tanaman: Pokok Simpur

Ambil dahan yang mudah mengeluarkan akar iaitu daripada dahan dan

batang yang telah lama matang;

Buat keratan sepanjang 2m atau lebih;

Celup pangkal dahan dengan hormon pengalak akar;

Tanam keratan batang keras terus ke dalam beg politena atau pasu;

Siram persekitaran keratan sehingga medium menjadi lembap;

Letakkan semaian di tempat yang terlindung;

Catit jenis dan jumlah yang di semai dengan menyatakan tarikh penyemaian

di dalam lebal yang di simpan ditepi pasu atau beg politena.

PEMBIAKAN SECARA KERATAN AKAR (Contoh Tanaman: Philodendron sp)  Potong akar-akar se panjang 15-30cm; Semai ke dalam medium pengakaran secara tegak atau mendatar; Semai secara tegak tentukan yang bahagian hujung akar itu berada di dalam

medium dan bahagian pangkalnya berada di atas medium; Letakkan bahan biakkan di tempat yang terlindung; Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biak serta mencatit tarikh

pembiakkan.

PEMBIAKKAN SECARA KERATAN DAUN (Contoh Tanaman: Sanseviera sp)  Keratan daun bolih di akarkan dan kaedah ini sering di lakukan untuk

mengakarkan daun berlendir. Terdapat empat cara menyediakan keratan daun: 

KERATAN URAT DAUN (Contoh Tanaman: Begonia sp)o Ambil daun yang sihat dan bebas daripada penyakit atau

seranggan serangga perosak;o Letakkan di atas medium penanaman dengan memotong urat

daun sepanjang 1cm;o Tekan sedikit daun dengan mengunakan pin ke atas medium

penanaman supaya urat daun yang di potong dapat bersentuhan dengan medium penanaman;

o Letakkan bahan biakan di tempat yang terlindung;o Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh

pembiakkan. 

KERATAN LAI DAUN (Contoh Tanaman: Sanseviera sp)o Ambil lai daun dan potong sepanjang 4-5cm;o Semai keratan-keratan yang telah di potong secara tegak atau

mendatar di atas medium pengakaran;o Keratan-keratan lai daun yang di semai menegak hendaklah

bahagian atas lai daun itu menghala ke atas dan bahagian bawah lai daun di tanam ke medium medium;

o Letakkan bahan biakan di tempat yang terlindung;o Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh

pembiakkan. 

KERATAN TUNAS DAUN (Contoh Tanaman: Lornicera sp)o Ambil daun yang mempunyai tunas ketiak dan sedikit bahagian

batang;o Semai keratan ke dalam medium pengakaran dengan cara

mencocok keratan sehingga ke paras bahagian lai daun;o Letakkan bahan biakan di tempat yang terlindung;o Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh

pembiakkan. 

KERATAN LAI DAUN DAN TANGKAI DAUN (Contoh Tanaman: Begonia sp)

o Ambil sekeping daun serta tangkai daun;o Tanam bahagian tangkai daun ke dalam medium pengakaran

dan bahagian lai daun berada di atas permukaan medium;o Letakkan bahan biakan di tempat yang terlindung;o Catit dan rekod jenis dan jumlah yang di biakan serta catit tarikh

pembiakkan.