Seediscussions,stats,andauthorprofilesforthispublicationat:https://www.researchgate.net/publication/286078140

KepentinganStesenKerjaErgonomikTerhadapKesihatanPerkerjaan:KajiankeatasOrganisasiMultinasionaldiMalaysia

ArticleinInternationalJournalofKnowledgeManagementStudies·January2008

READS

11

3authors,including:

ZafirMohdMakhbul

NationalUniversityofMalaysia

96PUBLICATIONS69CITATIONS

SEEPROFILE

Availablefrom:ZafirMohdMakhbul

Retrievedon:30June2016

ISSN 0127-8983 Vol. 15. No. 2 December.2008

SURVEY ART]CLtrIslamic Dinar and 100 PeKcnt ReserveRequir.meni Monetary System

ARTICLEferceivcd Elcments of Purchase Acccle.ation:A Study in Kuala Lulrpur

Market Efficiency of the Malaysian StockExchange: Further Evidrnce

Confucius Rcvisited: An Analysis of theDnrgzhou Analects for Managerial Applicationand Understanding in China and Bcyond

Use of Dichoiomous Choice ContingentValuation Method to Value the rutrajaya

Contribulion to Society in NationalDcvclophent: ACaseof M.laysian Governmenl

Exports, DomesticDcmand, and RcalCDP PerCapita: Empirical Evideflcc fron Mal.ysla

Analisis Kccekapan Tcknikal lirma Melaytdal.m Sektd Pembuatan Malaysia

Variabiliii Harga Relatif dan Inflasir BrktiEmpidkal cli Semenanjung Malaysia, Sabah

Potensi Eksport Firma Usahawan Bumiputer.Perusahaan Kecil dan Scdefhana (PKS) dalam

Kcpentingan Stesen Kerja E.Sonomik TerhadapKcsihatan Pekcrjaan: Kajiin ke atas OrganisasiMuliinasional di Malaysin

Masudrl Alatt Choudh|t!

Tiry Dntt Haoi

Abt Hassar Shaari Mohtl Not

l,@iitla h s ha I iJurtdrl

KhLlida Kirona Yohya

Mah.iFdisdlMohtl lsaZltkrllc. Dnu.l

N orl i txla T0 | dot Abt Baka I

Zlttkef! AIltit|I Kati 1Mohd. Azldr Shoh Za)di

Mahd Nasn Mohd Satknni

ZnJir ilolnnted ikkhbtl

97

4 l

69

t 9

8l

1 1 9

143

165

183

205

IIMS Ls (2), 205-226 (2008\

KEPENTINGAN STESEN KERJA ERGONOMIKTERHADAP KESIHATAN PEKERJAAN: KAJIANKE ATAS ORGANISASI MULTINASIONAL DI

MALAYSIA

ZAIIR MOHAMED MAK}IBI,'LFakulli fkononi Daa PetniaeaaaU n il'eh}i Keba n gqaa n M al ay 5i a

DURRISHAH IDRUSFakuLti Pmgurwan dan Pefibaflgunall sufiber Mafiusia

Unioersiti TevLologi Malaysia

MAI REBI ABDUL RANIF ikulti Kei wuteraan MekanikilUnio er siti Tekfi ola gi M alay si a

ABSTRAK

MasaL& kesihatun peketjaan dalan oryanisasi nerupakaft bu utot a yangpeiu dilihat d$i sadut ekonotni. Tinjauan litentw men njakkatl bohowaWrsekitaran stesen ketja yang ti'lik ergonolnik ,netupakrn antarc penyebabutalna kepada nasalnh kesitutan pekeriaitl. OLeh itu, penyelidikin i iberhtj an neftgknji peth bangan di antara faktor stesen kerji ergonolnikda11 kesihatatl peketjaah. safifel selafiai lifii fitlts ope/ator pengel irantelah dipilih datipada sebelas olganigasi Wkilangitl elektuonik yitlgbefiaftat fungafl Malavsian lfltematiofial Chat ber of Confierce andb\fuEtry (MICCD dengan lnenggunakafi kaedall persn ftpeldtl rcwakbefituata berkaihrafl, KaeAah soal seldik telah digunakall dalafi prosespeflgumprlan data kajian ini, Pefletnuan utalna ftefiunjukknn reka befitukstesen ketja etgonor ik ,ner pakifl strategi pefititrg dnLafi fieftinifiufika11,nasaLah kesihatan peketjaan dalaln oryafiisasi, AnsLi.sis regresi lifiearberbilang menunjul*an ked dukan tubuh badan, leka bentuk rwng kerja,penguduaan, ketja sif dtn tenpoh nasa bekerji signifikrn dengan 'nasatdhkesihatsn pekeiastl. Atralisis Kolelisi Peirson netlSuklthkin kenyataanini deftgafi t1efiltflj11kkaft kesen& Jiktot stesefi kelja elgofiotnik terceb tfielftpunVai kekuntan h b|tr8a11 yang lebih kztaft dcngaft kpsihntall

ABSTRACT

Plltpose -The occ :rrence ofworkstuess is Edteraftpant it fiafi factutingorgaftbations whidt itlTtoloe blae-coLlar u1olkers. Tfu Literature revealed tluta poof erSofiomic Lootkstation en|tironment is among tlrc mdjor confiibutorsto ocaqational healtlr ptoblens. Th s, this st'tdV aimed to emmine therelationship between eryonomic wa*stunon fadors and occupationalhealth.

DesignlMethod.olowlApproach - A snnpLe of 500 ma'nfacturittgoperotors were deriaed from 11 man facturfug electronics organisatioftswhi.h werc registered uith Malaysiafi lfiternationaL Chambet of Amlnerceafid lndustry (MICCD by using propottionate sfiatiJiEd fthdoh salnplins.Question aires wele usedJor tle dnta coLLectiolls pficess.

Findings The najoT fi1dillg sllou'ed tlat an ergononi&Ily designerlwotkstation is an impottant strategy in minimising occltpitional healtltptoble/ns in organisations. The m ltiple rcgression amlysis showed thatbod! posture, work arca design, h midity, shif uork, and working hotlr

fsctorc haae signiJiant rctationshiry with occ pationat health ptobtems.These JindinSs uere s pported by the Pevson conelation analysis whitishowed that all of these ergononic roorkstatiofl factors haoe high signiJicnfltcoTrclntiofi uiflt occupational health.

Oigiltalitylualue - The fnditrgs oJ this research are inryortant tooryanizations which cre in need of healthy and conpete t human rcsourceift-Iine uith the aspiration of a dynatnic hnnan cdpitaL deT,elop Ent.

Key ui o r ils - Er go no mi cs, Works tatio n, O ccup atio nal H eaLth, Multin atio n alO78a izatian, Manufacturin8 Wator

Paper Tgpe Research Paper

PENGENALAN

Masalah kesihatan sumber manusia sehan$nya tidak diabaikan olehorganisasi kerana ia boleh menyebabkan sumber manusia sesebuahnegara tedejas daya saingnya. Apabila situasi begini berterusan,ia boleh menggugat operasi organisasi daJl akhimya menjejaskanproduktiviti negara. Antara penyelesaian kepada masalah kesihatanpeke4aan adalah melalui peningkatan pe$ekitaran stesen keda yantergonomik Persekitaran stesen keda yaJlg ergonomik sebenamyamemberi kesan ke atas fisiologi dan psikolo$ sumb€r manusia (Hagg,

206 uj"'lsls (2),205-226 (2008)

2003; Piko,2006). Kesedaran terhadap impaktersebut telah membawakepada penyelidilan yant berterusan terhadap konsep eryonomikdalam menjayakan matlamat organisasi. Kebanyakan penyelidikmelihat persekitaran stesen keia yant tidak ergonomik sebagaiancaman dalam keselamatan dan kesihatan pekeqaan (Dempsey.Mccorry & O'Brien 2004; Thomtor! Stuart-Buttle,Wyszynski & Wilson2004). Isu sebegini bukan sahaja menjadi masalah individu tetapimerupakan masalah organisasi dan negara keselun:hannya (McHugh& Brennan, 1994). Penyelidik kini perlu memberi tumpuan terhadappenyelidikan ergonomik di tempat ke4a kemna k€pentingannyadalam menyelesaikan masalah kesihatan pekedaan (Patet 2006;Yeow & Nath Sen, 2005). Sistem ke4a yant eryonomik bertujuanmengoptimumkan hubungan manusia-mesin dan memastikanpeke4a dalam keadaan selamat dan sihat Mohamad Khan, 2001).Di kebanyakan netara tahap aplikasi ertonomik dan kesedamnnyamasih di peringkat rendah walaupun impak ergonomik amat besarterhadap peningkatan amalan kerja s€rta keselamatan dan kesihatanpeke4aan (Ahasan & Imbeau,2003; Shikdar & Sawaqed,2003).

Peningkatan masalah kesihatan peke4aan amat berkait dengangangguan otot dan tendon, sindrcm terowong karpal (Carpal TunnelSyndrome - CTS) dan &nt$an saraf (Bohr, 2000; Go€tsch, 2002).Menurut Bohr (2000), masalah kesihatan sebegini ada hubuntkaitnyadengan persekitaran stesen keia yang tidak ergonomik. Kesemuamasalah kesihatan ini boleh dikategorikan sebagai CTD ataugangguan muskuloskeletal (musculoskeletal disorders - MSD). CTDperlu diatasi kerana merupakan sumber utama kepada masalahkesihatan pekeiaan masa kini (Franco & Fusetti, 2004; Strazdins &Bammer, 2004). Tambahan puh Cm boleh berlaku kepada sesiapa juatanpa mengambil kira jenis pekerjaan dan menjadi penyebab utamakepada peningkatan ketidakladiran ke tempat keqa, pusing gantipeke44 tuntutan pampasar! dan kos penjataan kesihatan (Franco &Fusetti,2004). CTD berlaku disebabkan olehpersekitann ste6en keiayang tidak selesa, kedudukan tubuh badan yang ie k (poor post rc),ketinggian kerusi yant tidak betul, peralatan komputer (tetikus,papan keklnci dan monitor) yant tidak e€onomik dan masa rehatyang tidak mencukupi (Dahlber& Karlquist, Bildt & Nykvist 2004;Harrington & walker, 20Ot). Pendapat mercka konsisten denganapa yant diutarakan oleh Boonlong (2001) dan Madi& Irvine,Fluharty dan Gatty (2003). Mereka menegaskan bahawa masalahCm disebabkan oleh pergerakan yang tidak betul, statik tekananberlebihan yant diperlukan untuk melaksanakan keia, masa rehatyang tidak mencukupi, kesan getaran (rr'&/afiolr) dan suhu yangmelampau,

r'tMs 1.5 (2'),20s-22612008) 207

Dunia yang semakin mencabar dengan perubahan teknologi yangdrastik telah menjadikan tuntsi ertonomik semakin bertambahpenting (Mohamad Khan, Nor Azimah & Ab. Aziz 2005). Peningkatanteknologi elektronik dan penggunaan komputer telah mencetuskankecederaan berkaitan dengan pergelangan tangan, siku dan lentan(Chao, 2001). Tepper, Vollen-HutterL Hemens dan Baten (2003)menyatakan bahawa di Netherlands, terdapat lebih daripada duajuta pekeia bedsiko akibat MSD dan50O000 daripada m€reka adalahdisebabkan oleh penggunaan komputer. Ini ditambah p\rla denganmasa bekeda yang semakin panjang dan majikan pula mengabaikanaspek keselamatan dan kesihatan pekeiaan (?epper et al.,2ac3).

Konz dan Rys Q002/2003) menyatakan bahawa situasi pekeiaanpada masa hadapan memerlukan pekeia untuk berdiri denganlebih lama dalam satu tempoh masa yant panjant. Situasi ini seringberlaku dalam organisasi perkilangan yant melibatkan operatorpenSeluaran yang bekeia mengikut sistem syif. Antara isu lain yangmelibatkan pekeia kolar biru adalah pendedahan kepada bahankimia, habuk, tekanan psikolod dan masalah ergonomik di tempatke4a (Liang & Xian& 2004). Pendapat ini selari dengan Cooper danWilliams (1991) yang menyatakan pekeda kolar biru lebih terdedahkepada risiko kesihatan berkait dengan kerja berbanding denganpekeia kolar putih atau kumpulan profesional. Tambahan pula,Yeow dan Nath Sen (2003) menegaskan bahawa kajian ertonomikamat berguna kepada sektor perkilangan terutamanya yangmempunyai tahap kesedaran erSonomik yang rendah. MenurutShahnavaz (1996) aplikasi ergonomik amat diperlukan di negara-netara yanS sedang membangun kerana masalah persekitaian kedayang buruk kelemahan mengatasi isu kecederaan di tempat ke4adan ketidakselesaan, kesemua elemen ini menyebabkan penintkatankecederaan dankadar kemalangan, Kenyataan ini bertepatan denganfenomena di Malaysia di mana jumlah kemalangan yang dilaporkanuntuk sektor perkilangan adalal tertinggi semenjak tahun 1996sehingga 2004 berbanding d€ngan sektor-sektor lain (PERKESO,2004). Fakta ini disokong oleh Mohamad Iclarl et l?1. (2005) yangmenyatakan jumlah kemalantan yant dilaporkan pada tahun 1999hingga 2003 bagi sektor perkilangan merupakan jumlah tertinggiberbanding dengan lain-lain sektor

PEMBOLEH UBAH STESEN KER]A ERGONOMIK

Kesihatan peke4aan merujuk kepada keselesaan yang diEsai olehsumber manusia dari segi fisiologi, psikologi dan gelagat (Beeht

2m rJMS 1s (2),20s-226 (2008)

1995). Keselesaan inilah yant akan menghasilkan tahap kesihatanyaJlg memuaskan kepada individu sebelum, semasa dan selepasmelakukan sesuatu tugas yang ditetapkan (Beehr, 1995).

Kedudukan tubuh badan dan pergerakan adalah pemboleh ubah yangsangat penting dalam kesihatan pekeiaan dan ia dipengaruh olehjenis peke4aa& stesen keqa dan ciri-ciri antropometri peke4a (Vieira& Kumar, 2004). Menurut mereka tekanan terhadap tisu-tisu badanya]lg utama akan berlaku jika kedudukan tubuh badan berada dalamkeadaan janttal, te$atas dan tidak bersimetri. Ganttuan tisu-tisubadan yant utama ini boleh menyebabkan kelesuan, ketidakselesaandan kesakitan. Kebiasaannya, tisu yang boleh tercedeG akibatk€dudukan tubuh badan ialah otot, tendon dan ligamen. Kerusimemainkan peranan penting dalam memastikan keselesaan tubuhbadan ketika bekeia. Menurut Cook, Burgess Limerick dan Papalia(2004), kerusi yant boleh dilaras dan mempunyai tempat letaktangan (annl€sts) boleh meminimumkan beban otot bahu dan lengan.la boleh meminimumkan ketegangan yant berlaku pada bahagianleher. Reka bentuk ruant keia iuta boleh menjadi penyebab kepadamasalah k€sihatan di tempat keia (Sutton & Rafaeli, 1987). Kajianpsikologi sosial menunjukkan bahawa kesesakan dan kepadatanruant keia boleh memberi reaksi negatif terhadap prestasi ke4aindividu (Lanter & SaegerL 1977).

Persekitaran stesen ke4a seperti sistem pentudaraan dalam organisasiturut membantu dalam menjadikan seseorang pekeia itu lebihproduktif atau sebaliknya. Penyelidikan dalam bidant ergonomikmenunjukkan bahawa suhu organisasi yant melampau mempunyaihubungan negatif dengan prestasi dan tahap kesihatan individu(Wickens, Lee, Liu & Becker2004). Bunyi bising yang melampau dantidakdijangkapulaboleh menjejaskan prestasi keqa dan menyebabkanketegangan emosi (Gawron, 1984). Ia boleh menintkatkan tekanandarah, mengganggu tidur, sakit kepala dan hipertensi (creenber&2004). Pendedahan kQada bunyi bising juga amat berkait denganmasalah jantun& ketidalhadirarL kelesuan dan tekanan psikologi(McDonald, 1989). Pencahayaan yant tidak sesuai juta merupakanpen)umbant utama kepada ketidakelesaan penglihatan sepeniketegantan mata, mata berair, sakit kepala dan daya pentlihatanyang kabur (Blonrla 2005). Terdapat persetujuan dalam kalanganpenyelidik bahawa tahap silau yang ketara, calaya semulajadi yangkurang dan tahap pencahayaan yang lemah memberi kesan negatifke atas prestasi dan kesejahteraan pekeda (Sutton & Rafaeli, 1987).

Pe6ekitaran stesen keia yant baik turut menSambil kira sistem kerjasyif yang terdapat dalam organisasi. Penemuan kajian Tasto et al.

rlt{s 1.5l2),20s-226 QA\q 209

(1978) menunjukkan pekeia syif cenden ng menthadapi masalahseperti gangguan tidur, aduan sakit perut (Fstrointestinal), sakitdada, keletihan, gugup, pengambilan alkohol dan menggunakanransantan, Pemeriksaan rekod pekeda pula menunjukkan pekeiasyil lebih mmai mentambil cuti sakit daJl mengalami kemalanganpekeiaan (Tasto, Colligarl, Skjei & Polly 1978). Situasi ini mempunyaikaitan dentan tempoh masa bekelja seseorang individu. Tempoh masabekeia perlulah diberi pefiatian oleh organisasi dalam memastikansumber manusia mendapat rehat yant mencul<upi. Bekeda dalamwaktu yanS panjang tanpa rehat yant cukup boleh menyebabkankeletihan dan masalah kesihatan (Wickens et a1., 2004).

METODOLOGI KAJIAN

Persampelan

Populasi kajian ini ialai operator pengeluaran dalam orSanisasiperkilangan elekbonik multinasional yang berdaftar denganMalayshn lkternationaL Chamber of Commerce and Industry (MICCI)dengan jumlah keseluruhan operator pengeluamn seramai 51,000omnt. Penentuan saiz saInpel berdasarkan tadual Krejcie dan Morgan(1970). Berdasarkan jadual tersebut/ apabila saiz populasi mencapai50,000 jumlah saiz sampel ialah 381. Memandangkan jr:mlah populasiyang besar dan matlamat meminimumkan ralat persampelarr sampelkajian ini telah ditetapkan sebanyak 500 responden. Pemilihansampel kajian ini dimulakan apabila penyelidik menghantar suratpermohonan mentendalikan penyelidikan kepada kesemua syarikatyang berdaftar dengan MICCL Hasilny4 11 organisasi bersetujuuntuk terlibat dalam penyelidikan ini. Penentuan sampel kajianbagi setiap organisasi berdasarkan perkadaran antam jumlahoperator pengeluaran organisasi tersebut dibahagikan denganjumlah keseluruhan operator pengeluaran dan didarabkan dengan500 responden. Pemilihan sampel bad setiap o$anisasi dilakukansecara rawak mudah dan ini dikenali sebagai persampelan rawakberstrata berkadaran. Proses pen$rmpulan data kaiian adalahdengan menggunakan borang soal selidik yant diubahsuai daripadabebempa soal selidikyang telah ditunakan dalam penyelidikan stesenke4a ergonomik dan stres di tempat keia. Terdapat juga item-itemdalam soal selidik dibentuk sendiri oleh penyelidik khusus untukmeniayakan matlamat penyelidikan ini. Setiap item meng8unakan 5-mata skala Likert iaitu (1) sangat tidak bersetuju, (2) tidak bersetuju,(3) tidak pasti (4) bersetuju dan (5) santat bersetuju. Penyusunansetiap item dalam bahagian ini menggunakan kombinasi item negatif

210 rlMs 75 (2),205-226 (2008)

dan positif, Walau bagaimanapu& semasa pengkodan dilakukan,setiap item positif dikod semula secara terbalik (teoelse coded) kepaaanegatif. Penyelidikan menunjukkan walaupun pentukumn negatifdan positif membe impak ke atas kesejahteraan psikologi, kesanne$tif merupakan penentu terbaik terhadap kesejahteraan psikologi(Dua & Price, 1992).

Soal selidik mengandungi item berkaitan dengan kedudukan tubuhbadan, kerusi/tempat duduk sewaktu beke4a, reka bentuk mangke44 sistem pengudaraar! sistem akustik, pencahayaan, ke4a syifdan tempoh masa bekeia. Pengubahsuaian item adalah berdasarkankaiian House dan Nzzo (1972), Brief dan Aldat (1976), Lemastersdan Atte$ury (1996), Tate, Whatley darl Clutston (1997), Hedge danErickson (1997), Miles (2000), Hild€brandL Bongers dan Van Dijk(2001), Nat dan Nat (2004) serta Tarcan et al. (2004). Kajian rintis telahdijalankan ke atas 204 omng operator pengeluaran daripada sebuahorganisasi perkilangan elektronik multinasional yant mengambilbalagian dalam penyelidikan ini. Pentubahsuaian dan pengguguranitem dilakukan terhadap item-item dalam soal selidik selepas kajiandntisdijalankan. Iniuntukmemastikankesalandankebolehpercayaaninstrumen bagi memenuhi matlamat kajian. Analisis statistik kajianrintis ini melibatkan proses penyemakan data (data screening).Penyemakan data ini melibatkan aspek kebolehpercayaar! kesahar!normality, linearity, homoscedasticity dan multicollinearity.

ANALISIS DAN INTERPRETAS I DATA

Proses EDA yang dilakukan terhadap data sebenar kajian turutmengesahkan andaian-andaian analisis multivatiat seperti linearity,homocedasticity, hetercczdasticity d.a^ multicollinearity dipenuhi. Jadual1 menunjukkan tidak berlakunya r asal^ nulticollinearity bat)pemboleh ubah-pemboleh ubah tidak beGandar dalam kajian. Nilailolelarce menunjuklan kesemua pemboleh ubah tidak bersandarmempunyai nilai m€lebihi 0.760 dan VIF menghampiri 1. Kenyataanini dip€rkukuhkan melald eigettaal e da condilian inder. Tiadapemboleh nbah mempunyai ei|enoolue rI.et\Bhar piti 0. Conditioninder pula menunjukkan hanya pemboleh ubah tempoh masa bekeiamempunyai nilai melebihi 30. Walau bagaimanaPu4 pemboleh ubahini mempunyai nilai ioierance d.al].vlF yantbaik iaitu masing-masing0.814 dan 1.229. Kedua-dua kaedah statistik ini cukup membuktikantiada masalah multicollinedtity berlaku terhadap pemboleh ubah

IIt'rIS 75 (2),20F226 (2008) 211

Jadurl 1: Statistik Collinearity"

Collinearity Statistics

(Comtant

Tubuh badan

K€rusi

Ruans ke4a

PenSudaraan

Keia syif

Tempoh bekeda

.no

.u7

.826

.845

.858

.475

.858

.814

1.29

l.t8t

7.211

1.183

1.165

1.141

1.165

1.229

". Statistik ne uniu*lefl ar,d.lbis collinatiE selery analisb laktot dilalal@'t.

Selepas EDA dilakrkan dan andaian-andaian fiultioaittedipmuhi, penyelidik menganalisis nilai kesahan (loading faclot)dan kebolehpercayaan (croflbach alpha) bag) setiap pemboleh ubah.HasiJlya adalah seperti yang ditunjukkan dalam ,adual 2. Inimenunjuklcn bahawa instrumen yang digunakan adalah sah danmempunyai kebolehpercayaan yang baik.

facfor loadiflS unhrk konstiuk dalam kajian ini pula menuniukkanianya be$esuaian [adual 2), Ini kerana nilai loddhg bagi *tiapkonstruk melebihi 0.30 (Fiel4 2003; Arcrr & Coups 2005). Walaupunterdapat beberapa ̂ ilai loadinS yang rendah (menghampiri 0.30),namun kelemahan ini di atasi dengan saiz sampel yant amatsignifikan dalam k4ian ini (Stevens, 1992). Jadual 3 menunjukkansetiap item yang diekstrak selepas analisis faktor dmgan putaranoainaa (ttarimot rotetior) dilakukan. Terdapat beberapa perubahanseperti gaburyan pemboleh ubah dan penSurangan jurnlah itemyant benar-benar dapat menerangkan model utama kajian ini.

212 IIt,tS 75 (2),20s-226 (2008)

\,1F

ladllal 2t loading dan Kebolehpercayaan bagi Setiap ltem

ItemdanSkala LoadinS s

kduduktn tubuhbadanItrg6 sya memerlu*an saya bangm dati k€rusi lebihk*p.Tbgas saya nemerlukn untuk mengantkat obiek beratdengd lebih kerap.Tugas saya memerlukan saya berdiri dalam jangka na5ayanA lama.saya melakukan pergerakan ya Bseabal,ie nooenntluntuk satu ,aryka masa yang pania8.Saya bekerja denSd k€dudukan tubuh badan yangtidak sel€sa.Saya melalukan tugc yang berulang dan kerap denSanmmggmakan l€ngarL tanFn atau jafi dalam rEs.

Saya rasa keria saya amat memenatkan secaF fizikal\phlsiattv efiausted) pada setiap penghujuns harib€keda.Saya s€dng nembongkok (rrlnct!) melakukan rugas di

Susun ahlr ruanS keia dan tempat duduk di sr€senkeia anat sesal (co"g?strd).

Knt/filte r'at duduk sdro*tu b?kriaSaya bol€h melard (adi60 kerusi 6aya ds8an

K€rusi saya bol€h dilaras (ndirct) dalam pelbagai

K€rusi saya boleh dilaEs (adlrlJlat le).'i

R.kr bmh* rueng kerjaStesen keia Eaya mempunyai mang kerja yang

Persekitaran ruang kerja saya adalaft mernuarkan.*'

Suhu dalaman organisasi santat pmas.Per€daran udara (ril mo?emett) dalam orSanisasi amatsedikit.Udara dalam o€anisasi sanSat keling (too dry).Terdapat bau yang kurang menymgkan (Ilz/ldasarlodor) pada udara dale orSanisasi.Udara dalam percekitaran dalam ortanisasi sangatberbau hapak Grarr)-

51

38

,rt8

.58

.41,

.m

.72

.81

.57

.!A

.a

.63

.67

.39

.84

.m

,n

ws 15 (2), 205-226 (2008) 273

(sambungan ladual2)

rahap bunyi bising (not6r) dalam kawasan ke4a sayaadalah memuaskan."'Pe$ekjtaran stesen kerja tidak mempunyai masalahbunyi biEing."Organisasi berusaha meminimumkan tanap bunyibising di persekitaian sGsen k€da saya,"

I-dhap pencalEyaan di ruang ke4a saya memuaskan."OrSdisaei menyedialan sistem pencahayaan ysnSlebih flekib€I."Calaya lanpu yang t€ran8 dalam orSanisasim€runSkatkan prestasi k€ia yang saya lakukan."Organisa€i memastikan saya mendapat cahayamencukupi ketika b€kerja."

saya sula bekeia secara syit"Jadual keria syif saya memperuntukkan masa rehat

Saya berpuas hati dengan pengurusan keia syif olehorganisasi.-Kehidupan peribadi dan sosial tidak terganggu keranabekeria s€cara syif."

S.ya berpuas hati dengan tempoh masa bekeia yangdibet pkd o.ganisasi."Saya diberi rehat yanS menclrkup' dalam s€suatutempoh masa bekerja.*'Tempoh masa bekerta tidak rneng8angsu kehidupanpenbadi."

Saya mempunyai masalah untuk tidur dalam k€adaanyang lena (rsle?P).Masalah berkaitan kerja menyebabkan saya seringterjaga pada waktu malam.Saya beiasa tegalg (ldrr.) dengan keia yang saya

Saya serinS teqaga daripada tidur kerana b€rasa sakilatav k4a E lstifnesslaching) pada bahagian oto! atau

Saya tidak mempunyai tahap kesihatan yang

.73

'Nota: KMO = 0.856, Bartlett test of Eph€ricity = 8314.8i p = 0.000Loadingadalqh nenskut putarc,t ffiritnax. Iuhlah vatians yanS .litc,aagkan nlah b4.99%" an dikod s.carc tetbalik (ffiteft. coded)

214 \M515 (2),205-226 (2008)

.48

.46

.64

.4E

.53

.59

.66

.72

.58

.n

.61

.42

.68

.53

.60

.71

.75

.75

.77

,lltl

,ado.l 3: Mallumat Demografi Responden

Kekerapan %

IantimLelauPet€tnpuan

Umur<25 tahun26 -30 tthm3l -35 tahun36 - 40 tahun41 - 45 tahurh> 45 tahun

Tahap pendidik'nLCE/SRP/PMRMCE/SPMHSC/STPMDiploma

Gait kadar bulanan< RM1000RMl(m - RMtS(x)RXvJlSOr -RM2m0RI\Dmr - RM25O0

924G

188732u49

963t64l47

tt!619

421n

1239t

v)

la)

1&48t.6

37'626472.410.69.82A

79.263.2a29-4

Ket6 6ytfYaIdrt

66.429.2330.6

u2153

ladul ke46 syifSytf pati dan petangsyif pat! dan malamSlf paSi FtanS dan rlalamSyiI Ft rrg dan mdamSyif malan

Jumlah jaft beteia 6eminggu36i.m-45jama6 iam -5sjam56 iam - 6s jam66 jam - 7s jam76 ja.dr - 85 jam

7.429.221.6o24l.l

A626.O2.61.0

rJMS 15 (2),205-226 (2008) 21s

LATAR BELAKANG RESPONDEN

Jadual 3 menunjukkan denSan terpednci analisis latar belakangresponden kajian. Majoriti rcsponden kajian terdiri daripada kaumwanita iaitu 408 responden (81.6%). Selebihnya, iaitu 92 rcsponden(18.4%) adalah lelaki. Komposisi jantina ini adalah biasa bagi jawatanoperator pengeluaran di mana majoriti pekerjanya adalah wanita.

Bekeda sebagai opemtor pengeluamn semestinya akan berhadapandengan keia syit Ini kerana majoriti ortanisasi peke4anya menjadiresponden kajia& beroperasi 24 jam. Oleh itu, tidak hairailal iika84.2% rsponden beke4a secara syif. Daripada peratusan ini, 44.1%responden beke4a syif 'x.ala]J.., 29.2% beke4a syif pagi dan malam,21.6% beke4a syit pagt, petang, dan malam, 7.4% beke4^ syl| pagidan petang serta selebihnya beke4a syif petant dan malam. Statistikini menunjukkan 95.6% responden terlibat dengan syif malam.Kebiasaannya syif malam bermula daripada pukul 11.00 malamhinSga 7.00 pagi (3 syif). Bagi kilang yang memprnyai 2 syif pul4syifmalam b€rmula daripada pukul7.00 malam hingga 7.00 pagi.

ANALISIS MIN DAN SISIIIAN PIAWAI

Jadual a menunjukkan min dan sisihan piawai bagi setiap pembolehubah yang terlibat dalam kajian ini. Berdasarkan Jadual 4, faktorpencahayaanditantFp sebagai yangterbaikberbanding faktor-Iaktoryang lain. Min darl sisihan piawai bagi faktor tersebut masint-masinS2.19 dan 0.43. lni diikuti dengan faktor tempoh masa beke4a (min 2.32,sisihan piawai 0.58). Faktor-faktor lain seperti ke4a syif, reka bentukruang ke44 pentudaraan dan kerusi / tempat duduk sewaktu beke4apuld boleh dikatakdn a8ak baik kerana masing-masing mempunyailMi'] 2.40, 2.46, 2.56 da\ 2.77. S€rakan data di sekeliling min pulaberada antara 0.64 hin#a 0.98. Faktor kedudukan tubu}| badanditangtap sebatai paling kurang memuaskan berbanding denganfaktor-faktor lain (Min 3.18, sisihan piawai 0.69). Ini diikuti denganfaktor akustik dengan min dan sisihan piawai masing-masing 2.79dan 0.73. Tanggapan terhadap faktor-faktor Btesen ke4a ergonomiktersebut yang memuaskan telah menyumbang kepada keseluruhanIaktor dalam stesen keia erpnomik sebagai memuaskan (Min 2.63)dan serdkdn disekelint min ialdi 0.J8. Sisil'an piawai yang minimumini membolehkan analisis min diinterpretasikan dengan lebihberkesan. Situasi ini turut m€nyumbary kepada masalal kesihatankeseluruhan yang sederhana deryan min 2.99 dan sisihan piawai0.76.

2't6 UMS 75 (2\,205-226 (2008\

Ia&rd * MrL Sisihan Piawai dan tdorclasi antaa p€nboleh ubah

M i n S P 1 2 3 4 5 6 7 8 9

H

1. Kesihatan 2.966 .7fl]a I

2. Tubuhbadan 3,1775 .69413 306* 1

3. Kerusi 2.710 .9n51 .188- .293- 1

a Ruaryl€ria L&2 #t17 258- .111' .lff 1

t Pogudder 2559r .686$ 365* .231* -rZ' 21rt I

6. Alc$rik 2.7W .7eX .r55- .13t' 241- .W .11f I

7. Pencaluyaan 2.1A92 .43313 .211n .055 .148* .r88* ,102' .150* 1

8. r.eia syif 2.4010 .7M72 .217' ,017 .113' .ll1' .103i .098' .220* 1

9. T€mpohbek€d. 23184 57ffi .314ft .1(}lr .$8- .191* .1(4* .151- .183* .325- I

8 "=*g ' p < o.o5 (2-railed)

! - p<oJr e-lailed)

ANALISIS KORELASI

Jadual 4 menunjukkan korelasi antara pemboleh ubah tidakbersandar dengan pemboleh ubal bersandar. Melaluijadual tersebutmenunjukkanbahawasetiapf aktorstesenkerjaergonomikmempunyaikekuatan hubungan signifikan dengan kesihatan (p<0,01). Di antarakesemua faktor tersebul faktor sistem pengudaraan paling kuathubungannya dengan kesihatan (r = 0.365). Ini diikuti tempoh masabekeria (r = 0.314), kedudukan tubuh badan (r = 0.305), reka bentukruary keda (r = 0.258t sistem keia syif (r = 0.214, pencahayaan (r =

0.211), kerusi (r = 0.188) dan sistem akustik (r= 0.165).

ANALISIS REGRESI BERBILANG

Jadual 5 menunjukkan 48.3% perubahan kesihatan disebabkan olehhubungarmya dengan faktor kedudukan tubuh badan, kerusi, rckabentuk ruang keia, pengudalaan, akustik, pencahayaan, kerja syifdan tempoh masa bekeia. Jadual ini juga menunjukkan "adi6fedR Square (Rz)" iaitu 0.480. Ad./rsfed R? memberikan kita idea tentangsejauhmana model yant dibeniuk dapat digeneralisasikan terhadappopulasi dan secara idealnya kita mengharapkan nilainya sama atauhampir dengan R'z.

Jadual5: Nilai Pekali Korelasi Berbilang R dan Lain-Lain Statistik

Adiust€d Std. Error of ^ . . ...K 5quare tne rs mate

.710(a)

Model R ^ R

5quare

.480 .66827 L909

Jadual 6 mengesahkan bahawa hubungan antara kesemua laktorstesen keia ergonomik dengan kesihatan adalah signifikan padatahap 0.01 (p<0.01). Jadual 7 pula menunjukkan dengan terperincifaktor stesen ke4a ergononik yang signidkan dengan kesihatan.M€Ialui jadual ini, faktor kedudukan tubuh badan, reka bentuk ruantkerj4 pengudaraar! ke4a syif dan tempoh masa bekeia signifikandentan kesihatan (p<0.01).

Jadual 7 juga menunjukkan nilai Eela yant membolehkan penyelidikmembandingkan kepentiryan relatif bagi setiap pemboleh ubahtidak be$andar Berdasarkan nilai Beta te$ebut, faktor kedudukan

218 rlMS 15 (2),205-226 (2008)