SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU, PERKAMUSAN DAN TERJEMAHAN

BMM 3123SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU, PERKAMUSAN DAN TERJEMAHAN

71

PENGENALANSejarah perkembangan Bahasa Melayu perlu dilihat dari sudut etimologi kata Melayu. Asal usul perkataan ini sebenarnya masih belum disahkan oleh ahli sejarah. Apa yang dapat dilakukan ialah meneliti beberapa bukti yang dapat dikaitkan dengan kata Melayu, iaitu catatan Cina yang menyatakan bahawa sebuah kerajaan Mo-lo-yeu mempersembahkan hasil bumi kepada Maharaja Cina sekitar tahun 644-645 Masihi. Ada juga yang berpandangan bahawa kerajaan Mo-lo-yeu berpusat di daerah Jambi, Sumatera yang diberikan namanya berdasarkan sebatang sungai bernama Sungai Melayu. Satu catatan orang Cina ialah seorang sami Buddha yang bernama I-Tsing menggunakan perkataan tersebut apabila menceritakan tentang dua buah kerajaan yang dilawatinya sekitar tahun 675 Masihi. Dalam bahasa Jawa Kuno pula, perkataan Mlayu bermaksud berlari atau mengembara. Ini dapat dikaitkan dengan kedatangan Indo-Melayu (Austronesia) yang dikatakan bergerak dari Yunan ke Tanah Melayu.Istilah Melayu dapat dilihat dari dua segi, iaitu pengertian yang sempit dan pengertian yang luas (Asmah,1985:37). Bagi pengertian pertama, istilah ini merujuk kepada bangsa-bangsa Austronesia yang terdapat di semenanjung Tanah Melayu dan kawasan tradisional yang disebut sebagai gugusan pulau-pulau Melayu, yakni pulau-pulau yang meliputi Indonesia hari ini. Pada tahun 1972, pertubuhan UNESCO telah memilih istilah Melayu bagi merujuk kepada suku bangsa yang berbahasa Melayu yang mendiami Semenanjung Tanah Melayu, pantai timur Sumatera dan beberapa tempat lagi yang berdekatan. Bahasa yang digunakan oleh penduduk di kawasan ini ialah Bahasa Melayu. Bahasa ini menjadi bahasa kebangsaan di Malaysia, manakala di Indonesia dikenal pula sebagai Bahasa Indonesia yang merupakan bahasa kebangsaan di negara itu juga.Bahasa Melayu tergolong dalam keluarga Nusantara di bawah rumpun Bahasa Austronesia. Asal-usul Bahasa Melayu adalah dari filum Austris. Filum Austris terpecah kepada tiga rumpun bahasa yang besar iaitu rumpun Austroasia dan rumpun Austronesia (dulu dikenali sebagai Malayo-Polinesia), dan rumpun Tibet-China. Rumpun Austronesia pula dipecahkan kepada empat keluarga, iaitu Indonesia (Nusantara), Melanesia, Mikronesia dan Polinesia (Rajah 1.2). Dalam keluarga bahasa Nusantara terdapat kira-kira 200 hingga 300 bahasa. Namun begitu, bahasa-bahasa tersebut dikelaskan kepada golongan tertentu seperti golongan Filipina, Sumatera, Jawa, Kalimantan, Bali-Sasak, Muna-Butung, Gorontalo, Tomini, Loinang, Bunku-Laki, Sulawesi selatan, Bima-Sumba, Ambon-Timul, Sula-Bacon, dan Halmahera selatan-Irian Jaya. Bahasa Melayu tergolong ke dalam kumpulan bahasa Sumatera.Beberapa teori telah mengatakan bahawa penutur-penutur Bahasa Melayu berasal daripada golongan manusia yang diberi nama Austronesia. Mereka datang dari daerah Yunan dan telah turun dalam dua gelombang pergerakan ke wilayah Asia Tenggara. Golongan pertama disebut Melayu Proto yang datang sejak tahun 2,500 sebelum Masihi. Tidak dijelaskan mengapa mereka berpindah. Mereka tinggal di kuala-kuala sungai dan pantai untuk memudahkan kerja-kerja mencari makan. Golongan kedua disebut Melayu Deutro yang datang kira-kira dalam tahun 1,500 sebelum Masihi. Perpindahan mereka juga tidak dapat dipastikan sebab-sebabnya. Melayu Deutro ini telah berpindah mengikut jalan dan laluan yang dilalui Melayu Proto. Apabila sampai di selatan mereka mendesak golongan pertama ke daerah pinggiran, ke hulu sungai, ke kawasan gunung atau ke tempat-tempat yang terpencil, manakala Melayu Deutro tinggal di kawasan tanah pamah, tanah rendah, lembah sungai dan di tepi laut.Subjek ini juga menceritakan tentang perkamusan dan terjemahan bahasa Melayu. Perancangan bahasa melibatkan banyak tahap. Pertama, analisis keperluan dilakukan yang melibatkan analisis komunikasi pola sosiopolitik dalam masyarakat. Kemudian, pemilihan satu bahasa pelbagai bahasa untuk tujuan perancangan. Tahap ini kadangkala dikenali sebagai perancangan status yang merangkumi kodifikasi, penstandardan, perluasan dan pelaksanaan. Sebagai tambahan kepada pelaksanaan melalui perancangan status dan korpus, penilaian dan maklum balas perlu sebagai mekanisme bagi menentukan bagaimana perkembangan usaha perancangan bahasa bergerak.

1.0 BAHAGIAN A - KAJIAN LITERATUR: PENULISAN ESEI DAN PENYUSUNAN GRAFIK1.1 MENGENAL PASTI DAN MENJELASKAN FALSAFAH DAN SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU 1.1.1 Asal Usul Bahasa MelayuBeberapa orang sarjana bahasa Barat telah membuat penyelidikan tentang bahasa-bahasa yang tersebar di kepulauan Melayu dengan membandingkan antara satu bahasa dengan bahasa yang lain. Antara pengkaji yang terkenal termasuklah R.H. Geldern, J.H.C. Kern, Wilhem von Humboldt, van der Tuuk, Otto Demwolff, P.W. Schmidt, Brandstetter, William Marsden dan lain-lain. Sarjana tempatan yang turut memberi sumbangan terhadap usaha ini ialah Asmah Haji Omar, Amat Juhari Moain, Harun Aminurrashid, Ismail Hussien dan lain-lain. Bangsa Melayu dikatakan berasal dari Asia Tengah atau dari Nusantara (kepulauan Melayu). Ini berdasarkan dua teori yang dikemukakan oleh para pengkaji, iaitu R.H. Geldern, iaitu seorang ahli pengkaji prasejarah yang mengatakan bahawa bangsa Melayu berasal dari Asia Tengah berdasarkan kajian yang dibuat terhadap kapak tua (beliung batu) yang ditemui. Kapak tua tersebut ditemui di sekitar hulu Sungai Brahmaputra, Irrawaddy, Hwang, Salween dan Yangtze yang didapati serupa dengan kapak tua yang ada di kawasan Nusantara. Beliau menyimpulkan bahawa kapak tua di Nusantara itu dibawa oleh masyarakat dari Asia Tengah bersama-sama dengan bahasanya sekali. Pengkaji seterusnya ialah J.H.C. Kern, seorang ahli filologi Belanda juga mengatakan bahawa bangsa Melayu itu berasal dari Asia Tengah berdasarkan persamaan beberapa perkataan. Beliau mendapati ada beberapa perkataan yang terdapat di kepulauan Nusantara itu terdapat juga di Madagaskar, Taiwan, beberapa pulau di kepulauan Pasifik dan di Filipina. Beliau juga mendapati bahawa perkataan yang digunakan berasal daripada induk yang sama, iaitu Asia. Selain dua tokoh tersebut, William Marsden yang membuat kajian terhadap bahasa Melayu mendapati bahasa Melayu dan bahasa Polinesia itu merupakan bahasa serumpun. Pendapat yang kedua mengatakan bahawa bangsa Melayu itu berasal dari Nusantara yang bermaksud bahasa Melayu itu bermula dari Nusantara. Dalam kajian ini, istilah filum digunakan bagi menggambarkan kelompok bahasa yang menjangkau lebih 5,000 tahun.Perkataan Austronesia merupakan gabungan dua perkataan, iaitu austro dan nesos. Perkataan w berasal daripada bahasa Latin, yang bermaksud selatan; manakala perkataan nesos berasal daripada bahasa Yunani yang bermaksud pulau. Oleh itu, istilah austronesia membawa pengertian pulau-pulau selatan. Istilah ini diperkenalkan oleh P.W. Schmidt, manakala istilah Malayo-Polenesia digunakan oleh Wilhem von Humboldt, ahli bahasa yang telah mengkaji aspek keserumpunan bahasa antara bahasa Melayu dengan bahasa- bahasa di daerah Polinesia. Bahasa Austronesia ialah satu rumpun bahasa yang tergolong dalam satu filum bahasa Austris bersama-sama dengan rumpun bahasa Austroasia dan Tibet China. Istilah rumpun digunakan bagi menggambarkan sekelompok bahasa yang mempunyai tempoh masa antara 2,500 hingga 5,000 tahun. Bahasa Melayu tergolong dalam keluarga Nusantara di bawah rumpun bahasa Austronesia. Asal-usul bahasa Melayu adalah dari filum Austris. Filum Austris terpecah kepada tiga rumpun bahasa yang besar iaitu rumpun Austroasia dan rumpun Austronesia (dulu dikenali sebagai Malayo-Polinesia), dan rumpun Tibet-China. Rumpun Austronesia pula dipecahkan kepada empat keluarga, iaitu Indonesia (Nusantara), Melanesia, Mikronesia dan Polinesia. Dalam keluarga bahasa Nusantara terdapat kira-kira 200 hingga 300 bahasa. Namun begitu, bahasa-bahasa tersebut dikelaskan kepada golongan tertentu seperti golongan Filipina, Sumatera, Jawa, Kalimantan, Bali-Sasak, Muna-Butung, Gorontalo, Tomini, Loinang, Bunku-Laki, Sulawesi selatan, Bima- Sumba, Ambon-Timul, Sula-Bacon, dan Halmahera selatan-Irian Jaya. Bahasa Melayu tergolong ke dalam kumpulan bahasa Sumatera. Beberapa teori telah mengatakan bahawa penutur-penutur bahasa Melayu berasal daripada golongan manusia yang diberi nama Austronesia. Mereka datang dari daerah Yunan dan telah turun dalam dua gelombang pergerakan ke wilayah Asia Tenggara. Golongan pertama disebut Melayu Proto yang datang sejak tahun 2,500 sebelum Masihi. Tidak dijelaskan mengapa mereka berpindah. Mereka tinggal di kuala-kuala sungai dan pantai untuk memudahkan kerja-kerja mencari makan. Golongan kedua disebut Melayu Deutro yang datang kira-kira dalam tahun 1,500 sebelum Masihi. Perpindahan mereka juga tidak dapat dipastikan sebab-sebabnya. Melayu Deutro ini telah berpindah mengikut jalan dan laluan yang dilalui Melayu Proto. Apabila sampai di selatan mereka mendesak golongan pertama ke daerah pinggiran, ke hulu sungai, ke kawasan gunung atau ke tempat-tempat yang terpencil, manakala Melayu Deutro tinggal di kawasan tanah pamah, tanah rendah, lembah sungai dan di tepi laut. Selain itu, terdapat teori yang menyatakan bahawa bangsa Melayu berasal dari Tanah Besar Asia Tenggara. Pendapat ini didukung oleh pengkaji- pengkaji Barat. H. Kern menyatakan bahawa penduduk di kepulauan Asia Tenggara berasal dari Assam, di bahagian timur negara India. Beliau membuat kesimpulan demikian lantaran terdapat persamaan-persamaan adat resam beberapa suku di Sumatera dan Borneo dengan suku-suku di Assam seperti suku Naga di India. Henry Yule pula berpendapat seperti J.R. Logan iaitu tentang wujudnya persamaan adat resam antara penduduk-penduduk di daratan Asia Tenggara dengan yang terdapat di kepulauan Melayu. Persamaan-persamaan ini menunjukkan bahawa mereka adalah daripada keturunan yang sama. Berdasarkan kajian-kajian ini boleh dikatakan bahawa penduduk-penduduk kepulauan Asia Tenggara hingga ke Lautan Teduh berasal dari tanah besar Asia Tenggara. Tetapi tidak dapat dipastikan dari mana. Ada yang mengatakan dari Yunan, di barat daya negeri China; dari Assam, India; dari Asia Tengah; dan ada juga yang mengatakan dari bahagian selatan tanah besar Asia Tenggara. Seorang lagi sarjana yang membuat kajian perbandingan bahasa ialah Mees. Beliau membuat kajian bertitik tolak daripada pembahagian oleh Schmidt dengan sedikit perubahan dan data yang lebih perinci. Menurut Mees lagi, bahasa dan dialek di Tanah Melayu tidak dapat tidak, mempunyai hubungan dengan bahasa yang digunakan di pantai Timur Sumatera, iaitu bahasa Melayu. Malah, daerah bahasa Melayu di luar Tanah Melayu merangkum kepulauan Riau, Palembang, Kampar, Jambi dan Medan.

Istilah keluarga digunakan bagi menggambarkan sekelompok bahasa yang kurang daripada 2,500 tahun. Daripada keluarga Indonesia (Nusantara), bahasa Melayu terpecah kepada 16 subkeluarga atau bahasa, iaitu bahasa Filipina, Sumatera, Jawa, Kalimantan, Bali- Sasak, Gorontalo, Tomini, Toraja, Loinang, Bunku-Laki, Sulawesi Selatan, Muna- Butung, Bima-Sumba, Ambon-Timur, Sula-Bacon, Halmahera Selatan-Irian Jaya. Dalam subkeluarga Sumatera termasuk bahasa Aceh, Batak, Minangkabau, Melayu, Nias, Lampung, dan orang Laut.Osman Omar (1961:3) mengatakan bahawa percabangan bahasa Indonesia begitu tersebar luas kerana dikembangkan oleh suku bangsa yang seketurunan dengan bangsa Melayu dan penyebaran ini terjadi disebabkan sifat semula jadi bangsa Melayu sendiri sebagai ahli pelayaran dan perantau yang masyhur. Ciri-ciri pelaut dan perantau bangsa Melayu ini mengakibatkan berlakunya dua pertembungan penting pada induk bahasa Indonesia menjadi berbagai-bagai bahasa lain. Menurut Asmah (1985) kawasan penyebaran bahasa-bahasa Indonesia dianggap sebagai pusat keseluruhan kawasan Austronesia atas beberapa sebab. Antara lain, keluarga bahasa ini melebihi mana-mana keluarga bahasa dari segi bentuk-bentuk bahasanya. Malah daripada keluarga bahasa inilah terdapatnya bahasa Melayu, iaitu bahasa yang pesat perkembangannya sehingga dijadikan bahasa kebangsaan bagi negara Malaysia, Indonesia dan Brunei Darussalam. Malah kerajaan yang memerintah alam nusantara semuanya terdapat di kawasan Indonesia, misalnya Kerajaan Sriwijaya-Melaka dan kerajaan Melayu-Johor. Hal ini diperjelaskan oleh Ismail Hussien (1948:5) yang mengatakan bahawa bahasa Melayu hanyalah merupakan satu daripada lebih kurang 200 bahasa dalam kepulauan Melayu. Oleh sebab bentuknya yang amat sederhana dan kemungkinan menerima unsur asing dan sifatnya yang dapat dilentur buat memenuhi keperluan semasa, maka jadilah bahasa Melayu sebagai satu bahasa yang terpenting dalam sejarah bahasa-bahasa di kepulauan Melayu. Ahli bahasa membahagikan perkembangan bahasa Melayu kepada beberapa tahap, iaitu i) bahasa Melayu Kuno, ii) bahasa Melayu Klasik, dan iii) bahasa Melayu Moden. Bahasa Melayu mempunyai jumlah penutur yang besar jumlahnya dibandingkan dengan bahasa lain seperti bahasa Jawa atau bahasa Tagalog. Bahasa Melayu Purba dikatakan wujud pada zaman prasejarah namun tidak ada bukti yang bertulis pada masa itu. Perbincangan dalam modul ini lebih tertumpu kepada perkembangan bahasa Melayu Kuno dan bahasa Melayu Klasik yang menjadi asas kepada perkembangan bahasa Melayu Moden.1.1.2 Bahasa Melayu KunoBahasa Melayu Kuno ialah bahasa yang dipengaruhi oleh bahasa Sanskrit. Bahasa Sanskrit dikatakan banyak mempengaruhi kosa kata dalam bahasa Melayu. Bahasa Melayu Kuno melalui zaman kegemilangannya semasa berada di bawah kerajaan Sriwijaya, kira-kira pada abad ke-7 hingga abad ke-13. Kegemilangannya terbukti apabila bahasa Melayu mampu menjadi lingua franca dan bahasa pemerintah. Kerajaan Sriwijaya berjaya menghasilkan bahasa Melayu yang dipertuturkan oleh semua masyarakat sehingga bahasa Melayu menjadi bahasa komunikasi di kepulauan Melayu, kepulauan Riau dan juga Sumatera. Kewujudan bahasa ini dibuktikan melalui penemuan-penemuan batu-batu bersurat seperti batu bersurat di Kedukan Bukit, Palembang (683SM); batu bersurat di Talang Tuwo, dekat Palembang (684M); batu bersurat di Kota Kapur, Pulau Bangka (686M); dan batu bersurat di Karang Brahi, Jambi (686M). Batu bersurat di Gandasuli, Jawa Tengah (832M) ialah batu bersurat yang pertama ditemui menerima pengaruh tulisan Nagiri. Rumpun ini merupakan keluarga bahasa Nusantara dan berkembang dari abad ke-7 hingga abad ke-13 sebagai bahasa pentadbiran dan bahasa lingua franca. Penuturnya terdapat di semenanjung Tanah Melayu, kepulauan Riau dan Sumatera. Kepentingannya sebagai bahasa lingua franca kerana sifatnya yang sederhana dan mudah menerima pengaruh asing, tidak terikat kepada perbezaan susun lapis masyarakat dan mempunyai sistem yang lebih mudah berbanding dengan bahasa Jawa. Bahasa ini banyak dipengaruhi oleh sistem bahasa Sanskrit yang banyak menyumbang kepada pengayaan kosa kata bahasa Melayu. Pengaruh Sanskrit kuat akibat kaitannya dengan agama Hindu, kedudukannya sebagai bahasa golongan bangsawan dan hirarkinya yang tinggi. Tulisan yang digunakan merupakan tulisan yang berasal dari India seperti Devanagiri dan Pallava. Tulisan ini dikatakan pengaruh tulisan India seperti Jawa Kuno dan tulisan Kawi. Ini didapati pada prasasti dengan banyaknya pengaruh kata pinjaman Sanskrit yang berkait rapat dengan pengaruh kebudayaan India dan agama Hindu. Bahasa Melayu Kuno tidak mempunyai pengaruh bahasa Arab baik dari segi kosa kata atau tulisan. Bahasa Melayu Kuno ternyata disebarkan pada zaman beberapa buah kerajaan lama seperti kerajaan Campa dan empayar Funan di Vietnam Tengah dan selatan, Thailand tengah dan selatan, kerajaan Sailendra di Pulau Jawa dan empayar Sriwijaya yang terdapat di Sumatera Utara, Pulau Jawa dan Tanah Semenanjung hingga ke Segenting Kra. 1.1.3 Bahasa Melayu KlasikMenurut Awang Sariyan, bahasa Melayu Klasik merupakan tahap ketiga dalam periodisasi bahasa Melayu, sesudah bahasa Melayu Purba dan bahasa Melayu Kuno. Bahasa Melayu Klasik dikatakan bermula pada abad ke-13 dan berakhir pada abad ke-19. Bahasa Melayu Klasik ini diasaskan sewaktu terdirinya kerajaan Islam pertama di sebelah timur Aceh, iaitu kerajaan Samudera-Pasai di bawah Sultan Malikul Salih. Bahasa ini merupakan kesan langsung kedatangan agama Islam dan kebudayaan Islam. Zaman permulaannya ditandai dengan kemunculan prasasti Terengganu yang bertarikh 702 Hijrah bersamaan dengan 1303 Masihi. Bahasa Melayu Klasik muncul dengan wujudnya tulisan Jawi, iaitu tulisan Arab berbahasa Melayu pada awal abad ke-14. Prasasti bahasa Melayu Klasik banyak terdapat di semenanjung Tanah Melayu seperti di Pengkalan Kempas, Negeri Sembilan, Pahang, Perak, Kelantan, Kedah dan beberapa tempat lain. Prasasti ini juga ditemui di Sumatera Selatan, Jambi, Riau, Sumatera Barat, Sumatera Utara dan Aceh. Pada abad ke-13, peralihan bahasa berlaku ekoran daripada pengaruh yang dibawa oleh agama Islam ke Asia Tenggara. Kehadiran agama Islam ke Asia Tenggara banyak mempengaruhi perkembangan bahasa Melayu ketika itu terutama dari aspek kosa kata, struktur kata dan juga tulisannya. Peralihan bahasa Melayu Kuno kepada bahasa Melayu Klasik ini dapat dibuktikan dengan penemuan batu-batu bersurat seperti batu bersurat Minye Tujuh, Aceh (1390), iaitu batu bersurat pertama yang ditemui penggunaan kata-kata Arab seperti khalifah, nabi-nabi, Allah dan rahmat. Batu bersurat Pagar Ruyung pula mempunyai sedikit perbezaan dengan batu bersurat abad ke-7, iaitu dari segi bahasanya. Bahasa Melayu Klasik dikatakan mengalami zaman kegemilangannya semasa berada di bawah kerajaan Melaka, Aceh dan Johor Riau. Hal ini disebabkan kerajaan-kerajaan tersebut pernah menjadi kawasan yang penting untuk kegiatan perdagangan dan perkembangan Islam dan seterusnya bahasa pada ketika itu. Kemunculan bahasa Melayu Klasik ini juga ditemui dalam manuskrip Melayu Lama. Terdapat kira-kira 10,000 naskhah manuskrip Melayu lama ini tersimpan di beberapa buah negara terutamanya di Barat. Manuskrip Melayu lama yang tertua ialah surat kiriman Sultan Ternate, dari kepulauan Maluku kepada Raja Portugis yang bertarikh tahun 1521 dan 1522. Tulisan berbentuk buku pula ialah ialah kitab Aqaid al-Nasafi yang bertarikh 1590 (988H). Terdapat juga manuskrip lama lain seperti Tutinameh (1600), Hikayat Seri Rama (1633), surat Raja Aceh kepada Harry Middleton (1602) dan surat emas Sultan Iskandar Muda Mahkota Alam, Aceh kepada Raja Inggeris, King James I (1615). Penemuan ini menunjukkan bahasa Melayu telah menjadi bahasa lingua franca di Asia Tenggara pada masa itu. Dari segi fonologi, sistemnya tidak dapat ditentukan kerana tiada data lisan. Kebanyakan data berbentuk tulisan dan ini menyukarkan pengesanan sebutan yang sebenar. Awang Sariyan mengatakan bahawa perlambangan bunyi vokal terbatas kepada tiga sahaja, iaitu i, a dan u (daripada vokal Arab alif, ya dan wau). Namun demikian dapat diandaikan bahawa bahasa Melayu klasik mempunyai enam bunyi vokal sebagaimana yang terdapat dalam bahasa Melayu, iaitu a, e pepet, e taling, i, o, dan u. Dari segi bunyi konsonan pula, dapat diandaikan bahawa bunyi konsonan bahasa Melayu Klasik sama dengan yang terdapat dalam bahasa Melayu Moden. Pelambangan bunyi getaran alveolar r yang jelas menggunakan huruf ra dalam bahasa Arab. Penggunaan ini pada hujung suku kata akhir tertutup menggambarkan bahawa bunyi getaran alveolar itu hidup dan tidak senyap dalam bahasa lisan klasik. Bunyi diftong pula memperlihatkan persamaan dengan bunyi diftong dalam bahasa Melayu Moden, iaitu ai, au dan oi. Dari segi tatabahasa pula, imbuhan yang digunakan sama dengan yang digunakan dalam bahasa Melayu Moden. Hal yang sama juga berlaku bagi proses morfofonemik, penggandaan dan pemajmukan. Dari segi sintaksis, ayat dalam bahasa ini memanfaatkan empat pola ayat dasar, iaitu ayat tunggal, ayat majmuk yang sama rumusannya dengan bahasa Melayu Moden, ayat kompleks dan ayat pasif. Gaya bahasa Melayu Klasik pula memperlihatkan gaya yang tersendiri. Gaya bahasa Melayu Klasik kelihatan pada ayat kompleks, ayat pasif dan ayat songsang. Hal ini disebabkan oleh pengaruh bahasa Arab dan lenggoknya yang jelas kelihatan kearab-araban. Selain itu, bunga bahasanya juga menggambarkan kehalusan dan daya cipta berseni karyawan pada zaman tersebut. Bahasa Melayu Klasik bertunjangkan sistem tulisan Jawi yang berasaskan aksara Arab. Sistem tulisan ini merupakan alat yang meluaskan penyebaran dalam bahasa persuratan di Alam Melayu. Malah sistem tulisan inilah merupakan bukti yang nyata tentang kewujudan bahasa ini. Warisan bahasa Melayu Klasik tertulis dalam karya persuratan yang meliputi pelbagai bidang, iaitu agama, undang-undang, ketatanegaraan, historiografi, sastera, perubatan dan pentadbiran serta hubungan politik. Bahasa Melayu Klasik juga mendapat pengaruh kata-kata pinjaman daripada bahasa Arab dan Parsi. Bahasa Melayu Klasik jelas banyak digunakan dalam penulisan agama khususnya bidang tauhid atau usuluddin, syariah atau undang-undang Islam, dan tasawuf. Karya agama yang tertua dihasilkan dalam bahasa Melayu Klasik ialah al-Nasafi. Kitab ini membicarakan tentang hakikat kejadian benda, kemungkinan ilmu, punca ilmu, keobjektifan ilmu, teori cakerawala, hakikat Tuhan dan diri manusia. Jelasnya, kitab ini merupakan titik awal bidang ilmu yang jauh jangkauan pemikiran manusia dan diungkapkan dalam bahasa Melayu. Ini merupakan pencapaian penting bagi membuktikan bahawa bahasa Melayu mampu menjadi bahasa ilmu.

1.2 KAJIAN TEKS BAHASA MELAYU KLASIK DAN PERALIHAN

Jika mendengar nama William Shellabear, ia sebenarnya bukanlah nama yang asing dalam dunia kebahasaan dan kesusasteraan Melayu. Hal ini demikian kerana peranan dan sumbangan beliau yang luas dan besar. Sebahagian besar daripada hayatnya dari 1862 hingga 1948 ditumpukan kepada usaha mengumpul manuskrip Melayu lama, menyusun dan menerbitkannya semula. Sumbangan dan pengaruh tulisan dan hasil usahanya banyak mempengaruhi suasana dan corak pemikiran masyarakat, khususnya Melayu terutamanya pada era sebelum pendudukan Jepun dan pra kemerdekaan.Bagi pengkaji, peminat dan pelajar yang mengikuti hasil-hasil kerja beliau, buku William Shellabear - A Biography merupakan wadah bagi mendalami orang yang bergelumang secara gigih untuk mengenali dan mentafsir alam Melayu dan Islam. Tidak dinafikan, sebahagian daripada usaha beliau untuk memudahkan penyebaran agama Kristian di Asia Tenggara, khususnya Tanah Melayu, sumbangan besarnya seperti menyelesaikan ejaan perkataan seperti menyebut (mnybot); menyelesaikan (mnylsaikan); dan menentukan (mnntukan).Salah satu hasil kerja beliau yang terserlah suntingannya ke atas Sejarah Melayu, dan naskhah itu menjadi sumber kajian penting di peringkat sekolah menengah atas dan pengajian tinggi. Membaca biografi ini dapat menilai peranan William Shellabear dan sumbangan beliau sepanjang hayatnya bermula dari seorang askar, kemudian menjadi mubaligh dan seterusnya melibatkan diri dengan dunia Melayu. Berbalik kepada buku Sejarah Melayu yang ditulis oleh William Shellabear, ia sebenarnya merupakan satu teks yang melibatkan penggunaan bahasa Melayu Klasik dan bahasa Melayu pinjaman. Jika dilihat dari segi penggunaan bahasa Melayu Klasik, terdapat 3 aspek yang perlu diambil berat. Aspek tersebut ialah kosa kata, tatabahasa, dan sistem tulisan serta ejaan.

Jika dilihat dari aspek kosa kata, kosa kata dalam buku ini banyak menggunakan kosa kata Melayu yang telah diperkaya dengan kosa kata bahasa Arab. Antara contoh kosa kata tersebut ialah seperti berikut:

Rajah 1.1: Kosa kata Bahasa ArabSeterusnya ialah ialah penggunaan bahasa Melayu klasik dari aspek tatabahasa. Ia pula boleh dibahagikan kepada dua iaitu struktur ayat dan penggunaan perkataan. Dari aspek struktur ayat, ayat yang terdapat dalam buku ini banyak berbentuk majmuk, panjang dan juga meleret-leret. Antara contoh yang boleh dilihat ialah seperti berikut:Shahdan, maka hairanlah hati Raja Iskandar melihat akan rupa Putri Shahrul Bariyah itu, tiadalah dapat disifatkan lagi; dan pada keesokan harinya maka dipersalini oleh Raja Iskandar akan Tuan Putri Shahrul Bariyah itu dengan selengkap pakaian kerajaan dan dianugerahinya harta, tiada tepermanai lagi banyaknya

Selain itu, didapati juga banyak penggunaan ayat songsang. Ayat songsang ialah ayat yang predikatnya mengalami proses pendepanan. Contohnya ialah seperti berikut: Raja Gangga Syah Johan nama rajanyaSeterusnya, terdapat juga banyak penggunaan ayat pasif dalam buku ini. Ayat pasif yang dimaksudkan ialah ayat yang mengandungi perkataan berimbuhan ter atau di. Antara contoh ayat tersebut adalah seperti berikut :... maka dititahkan baginda berbuat peti kaca, berkunci dari dalam..Dalam buku ini juga terdapat unsur pengulangan kata dalam ayat-ayatnya. Contoh pengulangan kata yang dimaksudkan dapat dilihat dalam petikan ayat berikut: Maka alahlah Raja Kida Hindi itu, oleh Raja Iskandar ditangkap baginda dengan hidupnya; maka disuruhnya membawa imam, maka Raja Kida Hindi pun membawa imanlah jadi Islam Selanjutnya, dari aspek penggunaan perkataan pula, buku Sejarah Melayu versi Shellabear ini banyak menggunakan bahasa istana. Contoh bahasa istana yang digunakan ialah gundik, gering, gahara, andika.

Rajah 1.2: Bahasa IstanaSelain itu, buku ini juga banyak menggunakan kata pangkal ayat seperti, maka, arakian, hatta, adapun, syahdan dan sebermula.

Rajah 1.4: Kata pangkal ayatSeterusnya, buku Sejarah Melayu versi Shellabear ini juga banyak menggunakan partikel ataupun kata penegas. Contohnya ialah perkataan lah dan pun. Selain itu, terdapat juga penggunaan istilah dalam bahasa Melayu klasik dalam buku Sejarah Melayu versi Shellabear ini. Istilah yang dimaksudkan adalah seperti berikut:

Rajah 1.6: Bahasa Melayu Klasik - Moden

Dari aspek sistem tulisan dan ejaan pula, asalnya buku ini menggunakan tulisan jawi pada bahagian kata pengantarnya. Edisi ini telah dihasilkan pada tahun 1896 Walaubagaimanapun, ia telah dirumikan. Walaubagaimanapun, ia kemudiannya telah dirumikan.Seperti yang dinyatakan tadi, buku Sejarah Melayu ini juga mengandungi penggunaan perkataan Bahasa Melayu yang dipinjam dari bahasa asing. Contoh perkataan adalah seperti di bawah.

Rajah 1.7: Bahasa Melayu dipinjam daripada bahasa asingAbdullah Munsyi atau lebih dikenali sebagai Abdullah Abdul Kadir (1796- 1854) dianggap sebagai 'Bapa Sastera Melayu Moden'. Beliau dilahirkan di Melaka pada Ogos 1796 dan meninggal dunia di Mekah pada 1854.Beliau telah bertugas sebagai penyalin dokumen kepada Sir Stamford Raffles. Beliau juga bertanggungjawab menterjemahkan kitab Injil ke dalam bahasa Melayu untuk pergerakan-pergerakan mubaligh Kristian (missionary Christian) di Singapura dan Melaka. Karya beliau banyak mengandungi unsur pengkritikan terhadap pemimpin Melayu, etika penggunaan bahasa dan budaya. Salah satu karya beliau yang terkenal ialah Hikayat AbdullahHikayat Abdullah merupakan biografi atau penceritaan pengalaman hidup Munsyi Abdullah atau nama sebenarnya Abdullah Bin Abdul Kadir. Hikayat ini mengandungi segala hal yang berlaku pada diri Munsyi Abdullah dan masyarakat selat pada masapemerintahan Inggeris dan peralihan kuasa Inggeris kepada Belanda di Melaka. Hikayat ini merupakan dokumentasi sejarah yang berlatar belakangkan peristiwa peristiwa yang berlaku pada abad ke -19 yang diceritakan mengikut perspektif beliau yang hidup pada zaman tersebut. Turut diceritakan dalam hikayat ini mengenai kisah pembukaan Singapura dan pembangunannya pada awal abad ke 19. Dalam hikayat ini, Munsyi Abdullah telah mengkritik gaya hidup da kepercayaan masyarakat yang berbilang kaum di Melaka pada masa itu yang terdiri daripada empat kapitan, iaitu Keling, Cina, Nasrani,dan Melayu. Masyarakat pada zaman tersebut begitu taksub dengan kepercayaan tahyul terutamanya masyarakat Melayu yang begitu mempercayai penanggal dan polong. Perkara ini diceritakan dengan teliti tentang asal usul makhluk makhluk ini serta cara untuk membunuhnya. Dalam hikayat ini, beberapa kali Munsyi Abdullah menyatakan kebencian beliau terhadap kepercayaaan karut-marut masyarakat Melayu pada ketika itu. Hikayat ini boleh dikatakan sebagai dokumentasi Abdullah. Munsyi Abdullah telah telah membawa pembaca bertemu dengan tokoh tokoh sejarah seperti Farquhar,Lord Minto dan Crawford. Hikayat ini telah menceritakan peribadi mereka mengikut pandangan Munsyi Abdullah yang berdampingan dengan mereka. Tokoh tokoh ini digambarkan sebagai baik dan disanjungi oleh Munsyi Abdullah. Pembentang tidak mengulas lebih lanjut apakah kebaikan kebaikan tokoh yang dilakukan terhadap Munsyi Abdullah sehinggakan tokoh yang kita anggap mereka jahat tetapi disanjung tinggi oleh Munsyi Abdullah.Penceritaan hikayat ini jelas menunjukkan Munsyi Abdullah seorang yang gigih menuntut ilmu. Munsyi Abdullah berketurunan peranakan Arab India yang berjaya menguasai bahasa Melayu , bahasa Tamil, Hindustan, Inggeris dan Cina. Penguasaan beberapa bahasa ini menunjukkan kegigihan Munsyi Abdullah mempelajari bahasa. Munsyi Abdullah juga mengkritik sikap masyarakat Melayu yang malas mempelajari bahasa Melayu. Perkara ini membuktikan betapa Munsyi Abdullah melakukan pelbagai kritikan sosial dalam hikayatnya. Dalam pembentangan yang dilakukan, pembentang telah mengemukakan lima falsafah yang terkandung dalam Hikayat Abdullah, iaitu falsafah ketuhanan, keadilan, kebenaran dan keindahan. Falsafah ketuhanan yang dibentangkan oleh pembentang mengenai kebencian karut dan tahyul masyarakat Melayu yang membelakangkan kuasa Allah S.w.t. Abdullah berfikiran rasional dan realistik dan tidak mempercayai bomoh,dukun dan pawang. Beliau juga mengkritik kepercayaan orang Melayu yang tidak mempercayai ilmu falak dan tidak mempercayai bahawa bumi ini bulat. Beliau juga mengkritik orang Melayu yang mempercayai peristiwa gerhana bulan disebabkan bulan dimakan oleh Rauf (ular). Musnsyi Abdullah menyeru masyarakat supaya memandang sesuatu itu secara rasional dan berpegang kepada kuasa Allah. Perkara ini membuktikan,dalam karya ini Munsyi Abdullah amat menekankan aspek ketuhanan dalam karyanya. Falsafah kedua yang dikemukakan oleh pembentang ialah falsafah keadilan.Falsafah keadilan yang dikemukakan adalah berkaitan dengan kes Syed Yasin, keskezaliman Sultan, keadilan Farquha yang sedia membantu golongan bawahan yangkesusahan. Pada hari tersebut, pembentang tidak pula mengutarakan pertikaian Munsyi Abdullah mengenai konsep perbezaan taraf dalam amalan dalam sistem masyarakat Melayu. Beliau menyeru dan menuntut kesamarataan dalam gagasannya yang terkandung dalam karya. Falsafah ketiga yang dikemukakan oleh pembentang ialah falsafah kebenaran.Munsyi Abdullah menyatakan perkara kebenaran dalam hikayatnya. Apa yang diceritakan merupakan perkara yang betul betul berlaku dan diamalkan sehingga ke hari 20Hal ini seperti kepercayaan tahyul oleh masyarakat Melayu. Ketika pembentangmembentangkan falsafah ini, tidak begitu jelas diterangkan mengenai falsafah kebenaran yang dimaksudkan oleh kumpulan pembentang. Falsafah keempat yang diutarakan oleh pembentang ialah falsafah keindahan.Keindahan yang dimaksudkan dari segi bahasa, adat dan pemikiran yang diutarakan dalam hikayat. Hikayat Abdullah membawa perubahan tema, plot, dan jalan cerita seperti karya karya yang ditulis dalam zamannya. Beliau telah menjadikan pengalaman beliau sebagai bahan penulisan. Perkara ini menjadikan karya beliau bersifat realiti dan tidak diselitkan dengan cerita cerita dongeng seperti karya karya lain yang ditulis dalam zamannya.

Beliau menyelitkan pantun, syair dan kiasan untuk menyampaikan sesuatu pemikirannya. Selain itu, terdapat banyak kosa kata baharu dan penggunaan teknik dialog dalam karya ini. Boleh dikatakan bahawa hikayat ini sebagai permulaan karya Melayu moden yang boleh diibaratkan seangkatan ASAS 50 yang lahir seratus tahun selepas kelahiran hikayat ini. Jelas menunjukkan pemikiran Munsyi Abdullah tidak dibatasi oleh masa. Falsafah terakhir yang dibentangkan ialah falsfah etika yang terkandung dalam hikayat ini. Undang undang Singapura dikatakan sebagai hasil kebijaksanaan Raffles. Pembentang juga mengatakan falsafah etika ini dikaitkan dengan penceritaan kisah Tuan Bangoor yang begitu mementingkan nilai kebersihan. Adat menggunakan keris juga dikatakan sebagai falsafah etika yang diutarakan dalam karya ini oleh pembentang. Namun, terdapat lagi falsafah lain yang tidak dibincangkan oleh pembentang. Contohnya seperti falsafah pemikiran. Tidak dibincangkan mengenai pemikiran Munsyi Abdullah yang jauh ke depan dan bersifat revolusioner. Beliau juga dianggap sebagai tokoh yang menerajui perkembangan sastera moden di tanah Melayu pada ketika itu. Selain itu, perlu juga ditelusuri betapa Munsyi Abdullah ini begitu teruja dan terpegun dengan orang asing yang menjajah Tanah Melayu pada ketika itu. Jika dilihat daripada aspek penggunaan bahasa pula, penulisan Hikayat Abdullah berpegang pada ciri-ciri khusus bahasa Melayu klasik iaitu menggunakan tulisan Jawi. Tulisan atau aksara ini dipinjam daripada bahasa Arab, kemudian ditambah dengan huruf baru seperti pa, nga, ga, nya, dan ca. Hal ini bererti tulisan tersebut masih dalam bentuk asalnya dengan menggunakan tulisan dan sistem ejaan Jawi. Penulisan Hikayat Abdullah juga tidak menggunakan tanda-tanda baris pada tulisannya.Dari aspek imbuhan, penulisan karya Hikayat Abdullah telah pun menggunakan imbukan meN-. Hal ini dapat diperhatihan pada petikan karya Hikayat Abdullah seperti dibawah: ... ka-pada Susunan di-Bantaram itu. Maka jawab-nya, Tuan, sahaya-lah chakap membawa jalan ka-pada Susunan itu, akan te-tapi tuan sekarang ada penoh kapal-kapal Inggeris pada sa-genap jajahan tanah Jawa itu menjaga, tiada-lah boleh masok dan keluar barang perahu atau kapal kechi; dan lagi pula Holanda itu pun terlalu keras kawal-nya, serta dengan chemburuan-nya. Maka... Jika dilihat dari aspek sintaksisnya pula, adakalanya Abdullah gemar menggunakan ayat yang panjang panjang, meleret-leret dan menyulitkan pembaca untuk memahaminya. Ayat-ayat yang panjang begini mengganggu pemahaman pembaca kerana ada waktunya pembaca terpaksa mengulangi pembacaan. Jelas dari segi bahasa (ayat), Abdullah masih lagi tidak membawa apa-apa pembaharuan. Contoh ayat yang dimaksudkan adalah seperti dibawah. ... ku pada masa ini. Maka jikalau sa-kira-nya tiada suloh itu di-tangan-ku, dan chermin mata itu ku pakai, neschaya banyak kali sudah aku terperosok ka-dalam limbah dan parit yang penoh pada tiap-tiap lorong dan jalan; seperti kechuali kebanyakkan kelakuan orang yang tiada memegang suloh itu terperosok ia ka-sana ka-mari, jatoh bangun choreng-moreng berlumur dengan lumpur dan arang, dan patah-riok kaki-tangannya di-hadapan-ku. Maka ada-lah ku...Selanjutnya, kita lihat penggunaan bahasa Melayu dalam Hikayat Abdullah dari aspek semantik pula. Secara umumnya, kita berpendapat bahawa makna sesuatu bahasa akan mudah difahami apabila dalam bentuk ayat. Andaian ini tidak selamanya tepat kerana kehadiran ayat yang dibina daripada kata dan kelompok kata, dan tidak semuanya hanya memiliki satu makna. Dalam bahasa Melayu seringkali apa yang kita ucapkan atau tuliskan tidak serupa dengan apa yang dimaksudkan. Dapat diperhatikan dalam karya Hikayat Abdullah maksud atau pun perkara yang disampaikan melalui makna tersurat. Makna tersurat yang dimaksudkan ialah makna yang diperolehi semata-mata daripada makna yang tertulis atau makna yang diujarkan sahaja. Dimana dalam penulisannya banyak menyatakan terus atau secara langsung apa yang hendak disampaikan kepada masyarakat Melayu ketika itu. Contohnya adalah seperti di bawah: Bermula maka ada-lah telah berpuloh-puloh kali aku ini di-surohkan oleh tuan-tuan itu memanggil dan menchari anak-anak Malayu, supaya boleh ia belajar dan mengetahui membacha dan menulis, baik bahasa Malayu baik bahasa Inggeris, maka oleh sebab bodoh-nya dan sangka merikaitu nanti di-masokkan Inggeris, tiada-lah ia mau datang, karna fikiran merikaitu, dengan kekerasan nanti di-tangkap di-masokkan Inggeris; maka beberapa kali sudah aku ingatkan akan merikaitu, serta memberi tahu akan merikaitu, Bahwa sakali-kali tiada Inggeris itu hendak memasokkan sa-saorang ka-dalam agama-nya kalau yang empunya diri tiada suka ; melainkan supaya kamu boleh belajar dan menge-...Seterusnya, dari aspek kosa kata pula, Abdullah masih tidak dapat melepaskan penggunaan kata asli dalam tulisannya. Bukan sahaja bahasa yang digunakan itu bahasa lama tetapi struktur ayatnya juga masih seperti cerita hikayat. Contohnya adalah seperti di bawah.Maka beberapa lama-nya dalam hal yang demikian, maka datang-lah saorang orang Arab Sayyid yang bernama Habib Abdullah, bangsa-nya Haddad, maka ada-lah iaitu aulia, maka sangat-lah di-permulia orang akan dia dalam Melaka ; maka segala laki-laki dan perempuan pun pergi-lah berguru ka-pada-nya dari hal perkara agama Islam. Maka bonda-ku juga yang tiada pergi, sentiasa dudok menangis sebab terkenangkan anak-anak-nya yang mati itu. Maka ada-lah rumah-ku itu berhadapan dengan rumah tempat tuan itu tinggal, maka sa-hari-hari ia menengar bonda-ku menangis; maka di-suroh-nya panggil bapa-ku, di-pereksa-nya akan hal bonda-ku itu dudok menangis-nangis. Maka oleh bapa-...Struktur ayat lama ini dikutkan lagi dengan penggunan kata-kata asli seperti maka, beberapa lamanya, maka adalah, akan dia dan maka apabila. Dalam Hikayat Abdullah banyak terdapat kata nasihat. Hal ini menunjukkan bahwa Abdullah masih terikut-ikut struktur penulisan sastera lama. Begitu juga apabila dia menggunakan pantun dan syair dalam karyanya. Penggunaan perkataan hikayat itu sendiri membayangkan bahawa Abdullah masih cenderung meneruskan tradisi penulisan lama. Dalam pada itu, hikayat ini juga banyak menggunakan kata pinjaman Bahasa Inggeris dan Bahasa Arab.Secara keseluruhannya, Abdullah Munsyi menggunakan bentuk laporan dalam membina karya-karyanya. Dia melaporkan apa saja yang terjadi pada dirinya, yang dilihat dan dialami. Walau bagaimanapun, dia bukanlah seperti wartawan kerana dia juga mengemukakan cadangan dan nasihat dalam karya-karyanya. Bentuk penulisan kritikan juga terlihat dalam karyanya terutama kritik terhadap raja-raja Melayu. Seperti karya cereka, Abdullah juga menggunakan dialog dalam penceritaan di samping diksi watak- watak bagi menyampaikan maksud atau persoalan yang dikemukakan.Diteliti karya-karya Abdullah Munsyi, dapat dibuat kesimpulan bahawa Abdullah telah jauh meninggalkan bentuk penulisan sastera lama. Ini tergambar pada persoalan atau tema yang dikemukakan, pada plot cerita, perwatakan, latar cerita dan sudut pandangan. Hanya gaya bahasa yang masih kekal seperti gaya bahasa sastera lama. Buah tangannya ini boleh dijadikan bahan rujukan dan bahan dokumentasi yang penting.

1.3 BAHASA MELAYU PRAMERDEKA DAN PASCAKOLONIAL

Bahasa Melayu sebelum merdeka (pramerdeka) bermula dengan tertubuhnya ASAS 50 (6 Ogos 1950) hingga kepada kemerdekaan 1957. Zaman ini boleh dianggap sebagai zaman yang memperjuangkan taraf atau status bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Selain itu, terdapat juga beberapa pertubuhan dan persidangan diadakan.

Rajah 1.8: Kata pangkal ayatPersatuan ini bergerak dengan cita-cita memajukan bahasa dan sastera Melayu sebagai alat untuk menuju ke arah kemerdekaan, keadilan sosial dan kemajuan fikiran, selari dengan konsep perjuangannya, 'Seni Untuk Masyarakat' atau 'Seni Untuk Rakyat'. Dengan berpegang kepada konsep ini ASAS 50 telah berjaya membawa satu bentuk dalam bidang penulisan cerpen dan sajak. Pada umumnya, tema cerpen dan sajak ASAS 50 bersifat kritik masyarakat. Oleh itu, banyak daripada cerpen atau sajak yang mereka hasilkan mengarah kepada menentang golongan atasan dan membela kaum buruh, petani dan nelayan. Meskipun terdapat kelemahan-kelemahan dan tentangan-tentangan terhadapnya, ASAS 50 telah berjaya memberi daya dan mewarnai kehidupan sastera zamannya dalam bentuk majalah dan surat khabar. Asas 50 juga merupakan pelopor pembaharuan kepada kesusasteraan Melayu moden, iaitu selepas Perang Dunia Kedua (ASAS 50 Ditubuhkan, 2002).Pada zaman ini asas perjuangan badan ini ialah mengutamakan Bahasa Melayu dan merancang pemodenan serta perkembangan bahasa ini yang diperjuangkan melalui saluran politik. Kewujudan Bahasa Melayu pada era ini lebih kepada perjuangan menjadikan Bahasa Melayu bahasa kebangsaan negara melalui kuasa politik. Bentuk bahasa ini belum dipiawaikankan dan perkembangannya tidak dirancang secara sistematik. Malah dari segi tatabahasa, bahasa ini begitu dipengaruhi oleh tatabahasa Zaba dan sistem ejaan yang digunakan ialah Ejaan Zaba dan Ejaan Kongres (1956-1957). Tema Angkatan ASAS 50 pada ketika itu ialah perjuangan atau berkonsepkan perjuangan. Penulis ASAS 50 memperjuangkan konsep 'Seni Untuk Masyarakat' dan 'Seni Untuk Seni' tetapi konsep 'Seni Untuk Masyarakat' lebih menonjol kerana sebahagian besar daripada Angkatan ASAS 50 terdiri daripada wartawan dan berkhidmat diUtusan Melayu,Berita Hariandan juga beberapa majalah. Perjuangan mereka ditonjolkan melalui bahasa dalam penulisan cerpen, sajak dan kerja seni lain yang dipaparkan dalam media cetak yang mereka kendalikan. Ini memberi sumbangan yang besar terhadap masyarakat dengan mengangkat darjat orang bawahan seperti orang kampung dengan tema-tema cerita tertentu. Perjuangan pada ketika itu menuntut kemerdekaan dengan menggunakan bahasa dan sastera.Penubuhan ASAS 50 yang memperjuangkan Bahasa Melayu telah mendorong sebuah pertubuhan yang diasaskan oleh guru-guru Melayu dikenali sebagai Lembaga Bahasa Melayu (LBM) pada tahun 1951. Pertemuan guru-guru Melayu yang telah diadakan pada 1 Oktober 1950 di Kelab Kota Raja, Singapura bertujuan untuk menubuhkan perkumpulan yang akan berjuang untuk memajukan Bahasa Melayu. Pertemuan ini telah digerakkan oleh Cikgu Mahmud Ahmad dengan kerjasama Kesatuan Guru-Guru Melayu Singapura (KGMS). Pertubuhan ini didaftarkan dan disahkan oleh kerajaan pada 26 April 1951.

Pada hari 22 Jun 1956 ketika perjuangan dan semangat kemerdekaan tanah air begitu rancak dilaung-laungkan, Dewan bahasa dan Pustaka (Rajah 3.3) telah ditubuhkan dan ditempatkan di sebuah Bangunan Kerajaan di Bukit Timbalan, Johor Bahru, Johor (Penubuhan Balai Pustaka, 2008). Di situlah Dewan Bahasa dan Pustaka mengaturkan langkah pertama, iaitu mengembangkan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara merdeka. Setahun setelah Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan dan apabila Bahasa Melayu diisytiharkan dalam perlembagaan yang baru sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara selepas merdeka, maka Dewan Bahasa dan Pustaka pun berhijrah ke Kuala Lumpur dan ditempatkan di bangunan bekas Wad Hospital Tangling, Jalan Young, Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka kemudiannya telah bertukar taraf daripada sebuah Jabatan Kerajaan menjadi Badan Berkanun melalui Akta Parlimen (tahun 1959) yang memberikan autonomi kepada Dewan Bahasa dan Pustaka untuk menggubal dasar-dasarnya yang khusus, menyusun rancangan pembinaan dan pengembangan bahasa sastera yang lebih mantap.

1.4 PERANCANGAN DAN PEMODENAN BAHASA MELAYU 1.4.1 Konsep dan DefinisiPemodenan bahasa mempunyai pengertian yang khusus bagi menilai perkembangan sesuatu bahasa. Sukar untuk ditentukan garis pemisah antara moden dan tradisi dalam perkembangan bahasa Melayu. Pemodenan ialah proses menjadikan bahasa-bahasa yang sudah berkembang maju sebagai bahasa media komunikasi, iaitu proses menyatukan masyarakat dunia bahasa-bahasa yang kian saling menterjemahkan yang dikenali sebagai cara yang wajar bagi bentuk-bentuk moden dalam wacana (Ferguson,1968:32 dipetik daripada Ismail Dahaman 2007). Pemodenan bahasa dapat dikatakan bermula dengan pemodenan kosa kata bahasa Melayu melalui pembentukan korpus dalam bidang ilmiah yakni pembentukan kata baharu atau istilah. Perkembangan ini memperlihatkan kemunculan bahasa Melayu tinggi yang digunakan dalam wacana ilmiah yang mempunyai ciri-cirinya tersendiri dengan kosa kata khusus, struktur morfologi dan fonologi menjadi lebih kompleks.Perancangan bahasa ialah usaha untuk mempertingkatkan komunikasi dengan cara mengkaji hubungan antara pengguna bahasa atau mencipta satu situasi bahasa. Perancangan bahasa merupakan pembangunan matlamat, objektif, dan strategi untuk mengubah cara penggunaan bahasa dalam sesebuah masyarakat atau komuniti. Hal ini melibatkan perekasayaan sosial penggunaan bahasa bagi sesebuah negara. Perancangan bahasa merangkumi dua komponen penting, iaitu perancangan taraf atau status dan perancangan korpus. Perancangan taraf mementingkan peranan yang dimainkan bahasa dalam pembinaan bangsa (Asmah:1987). Penggunaan satu bahasa rasmi merupakan penetapan taraf bahasa dalam sesebuah negara. Usaha ini merupakan urusan rasmi di peringkat kerajaan atau pemerintah tentang pemilihan dan peningkatan penggunaan satu bahasa dalam pentadbiran negara. Usaha ini dilakukan dengan bersungguh- sungguh oleh individu, kumpulan, atau organisasi untuk mempengaruhi penggunaan atau pembangunan satu bahasa sebagai bahasa rasmi. Perancangan korpus pula merujuk kepada perubahan dalam bahasa itu sendiri yang melibatkan penciptaan perbendaharaan kata yang baharu dan pembakuan atau penstandardan termasuklah sistem ejaan dan tulisan dalam sesuatu bahasa.Dari segi sistem pendidikan, perancangan bahasa yang meletakkan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu telah menggalakkan pelajar, pengajar, guru dan pensyarah, penggubal kurikulum, penyedia soalan peperiksaan, dan pentadbiran menuntut kegiatan peristilahan bahasa Melayu dipacu dengan lebih laju. Ini memperlihatkan proses pemodenan bahasa Melayu berlaku secara terancang, iaitu melalui perancangan bahasa. Pelaksanaan dasar bahasa yang menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di sekolah rendah, menengah dan hinggalah ke peringkat institusi pengajian tinggi menggerakkan kegiatan peristilahan yang didukung oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP). Banyak Jawatankuasa Istilah (JKI) telah ditubuhkan oleh DBP dengan kerjasama institusi pengajian tinggi awam untuk mengumpul, membentuk dan menyebar luas istilah bahasa Melayu dalam bidang sains asas dan sains gunaan. Perubahan ini menyaksikan perancangan korpus bahasa Melayu berkembang dengan cepat sekali.Globalisasi menyaksikan perkembangan ilmu tanpa sempadan yang boleh diterokai oleh mana-mana pihak yang berminat untuk mempertingkatkan pengetahuan dalam pelbagai bidang. Hal ini juga memperlihatkan keutamaan diberikan kepada bahasa Inggeris sebagai bahasa ilmu antarabangsa di samping beberapa bahasa utama lain seperti Perancis, Jerman, Mandarin dan sebagainya. Aspek ini amat berkait rapat dengan perancangan bahasa, khususnya bagi negara-negara membangun seperti Malaysia yang sedang berusaha untuk mempertingkatkan pembangunan ekonomi dan sosial. Bahasa Melayu, sama ada dalam penggunaan umum ataupun penggunaan bidang khusus, merupakan wahana penting dalam pengembangan ilmu pengetahuan. Perancangan bahasa juga merupakan fenomena yang berlaku dalam bahasa untuk tujuan umum (BUTU) dan juga bahasa untuk tujuan khusus (BUTK). Asas bagi perancangan bahasa bagi bidang khusus ini adalah untuk membolehkan komunikasi profesional berlangsung dalam bahasa Melayu.

Perancangan bahasa adalah satu proses yang berterusan dan mengambil jangka masa yang agak panjang. Perancangan bahasa oleh mana-mana negara memerlukan pembentukan satu dasar oleh pemerintah. Noss (1971) melihat hal ini dari sudut perancangan dasar bahasa yang terbahagi kepada tiga, iaitu dasar bahasa rasmi, dasar bahasa pendidikan, dan dasar bahasa am. Dasar bahasa rasmi ialah dasar yang dikeluarkan oleh pemerintah yang menentukan bahasa yang seharusnya digunakan dalam mencapai matlamat tertentu. Dasar bahasa pendidikan ialah dasar bahasa yang dipegang dalam menggunakan bahasa sebagai bahasa pengantar di sekolah. Dasar bahasa am ialah dasar yang secara tidak rasmi diterima oleh kerajaan mengenai penggunaan bahasa dalam perdagangan, perhubungan rakyat dan dalam hubungan dengan orang-orang, badan-badan atau negara-negara luar.Dalam perkembangan perancangan bahasa, terdapat beberapa istilah yang merujuk kepada usaha-usaha untuk merancang atau merencanakan pembinaan dan pengembangan bahasa secara sedar. Antaranya :

a) Perancangan bahasa (language planning), b) Perekasayaan bahasa (language engineering), c) Politik bahasa (glottopolitics and glossopolitics), d) Pengurusan bahasa (language management), e) Pemupukan bahasa (language cultivation), f) Perawatan bahasa (language treatment) dan Pembinaan bahasa (language development). Tahap seterusnya ialah peluasan dan pelaksanaan. Peluasan melibatkan sebarang aktiviti yang mengembangkan pembangunan sesuatu bahasa termasuklah peluasan leksikal yang memungkinkan perkembangan bahasa yang dinamis. Pelaksanaan merupakan proses pemupukan bahasa melalui penghasilan kamus dan penulisan ilmiah dalam bahasa tersebut. Sebagai tambahan kepada pelaksanaan melalui perancangan status dan korpus, penilaian dan maklum balas perlu sebagai mekanisme bagi menentukan bagaimana perkembangan usaha perancangan bahasa bergerak dan sejauh mana keberhasilan usaha yang dilaksanakan.1.4.2 Perancangan Taraf BahasaPerancangan taraf bahasa meliputi kedudukan sesuatu bahasa dalam hubungannya dengan bahasa lain dalam sistem pemerintahan. Perancangan taraf atau status melibatkan perubahan-perubahan fungsi sesuatu bahasa atau kelainan bahasa dan hak-hak mereka yang menggunakannya. Hal ini mementingkan peranan yang dimainkan bahasa dalam pembinaan bangsa. Penggunaan satu bahasa rasmi merupakan penetapan taraf bahasa dalam sesebuah negara. Perancangan taraf bahasa memberi pertimbangan kepada beberapa faktor, iaitu identiti kebangsaan, pengetahuan bahasa, prestij kebangsaan dan penyertaan bangsa dalam dunia antarabangsa (Asmah,1987). Oleh itu perancangan ini dikatakan perancangan dasar bahasa. Dasar ini menetapkan peranan yang dipegang oleh sesuatu bahasa dalam sesebuah negara. Fernando Penalosa (1981) memetik pandangan Heinz Kloss yang mengatakan bahawa terdapat enam unsur dalam perancangan taraf bahasa: Pertama, dasar bahasa rasmi yang tunggal seperti di Indonesia, negara Thai, dan Perancis. Di negara-negara tersebut, bahasa rasmi digunakan dalam semua sistem pentadbiran kerajaan. Tidak ada bahasa-bahasa lain yang digunakan dalam sebarang upacara rasmi kerajaan. Kedua, dasar bahasa rasmi yang mengandungi lebih daripada satu bahasa. Misalnya di Brunei Darussalam yang menggunakan bahasa Melayu dan bahasa Inggeris sebagai bahasa rasmi secara bersama. Di Kanada juga, bahasa Inggeris dan bahasa Perancis digunakan secara meluas, manakala di Switzerland menggunakan empat bahasa rasmi, iaitu Perancis, Jerman, Itali dan Romansch. Ketiga, bahasa rasmi di negeri bahagian (regional official language) seperti bahasa Ibo di Nigeria Timur dan bahasa Tamil di Tamil Nadu. Keempat, bahasa yang dinaikkan taraf (promoted language), iaitu bahasa yang tidak mempunyai taraf rasmi tetapi digunakan oleh kerajaan untuk berurusan dengan masyarakat dalam urusan rasmi. Misalnya bahasa Sepanyol di barat daya Amerika Syarikat oleh penduduk setempat dan pegawai kerajaan. Kelima, bahasa yang diizinkan (tolerated language), iaitu bahasa yang bukan bahasa rasmi tetapi dibenarkan untuk digunakan oleh penuturnya. Ini berlaku di sempadan negara Perancis, antara negara Perancis dan Sepanyol terdapat satu suku bangsa yang mempunyai bahasa mereka sendiri, iaitu bahasa Basque. Keenam, bahasa yang dilarang, iaitu bahasa yang tidak dibenarkan oleh pemerintah seperti bahasa Turki di Asia Tengah sewaktu pemerintahan Tzar Rusia. Pembuatan keputusan tentang dasar dan perancangan bahasa lahir daripada keperluan sosiopolitik. Perancangan bahasa juga dilakukan demi mengurangkan kepelbagaian linguistik dalam sesebuah negara yang multibahasa dan multibangsa. Pada kebiasaannya perancangan dalam bahasa untuk tujuan khusus (BUTK) pula digerakkan ke arah perkembangan peristilahan yang belum lagi wujud dalam bahasa berkenaan. Misalnya negara-negara di Afrika yang perlu mengembangkan peristilahan bahasa ibunda mereka untuk berkomunikasi dalam bidang khusus. Terdapat juga negara-negara yang memilih untuk menggunakan bahasa Inggeris atau bahasa Perancis bagi mendapatkan ilmu bidang khusus kerana menganggap bahasa ibunda mereka tidak dapat mendukung konsep-konsep yang terdapat dalam bidang khusus ini. Apa pun keputusan yang diambil oleh pihak yang berwibawa dalam menentukan perancangan taraf bahasa, semangat kecintaan kepada bahasa ibunda perlulah menjiwai pembuat dasar. Perancangan taraf bahasa Melayu di Malaysia boleh dibahagikan kepada dua zaman, iaitu zaman sebelum merdeka dan zaman sele pas merdeka .1.4.3 Perancangan Taraf Bahasa Melayu Sebelum MerdekaBagi zaman pertama, yakni sebelum tahun 1957, Malaysia yang dikenali sebagai Tanah Melayu berada di bawah penjajahan British. Kerajaan British tidak membuat sebarang dasar untuk menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan negara ini. Oleh itu usaha perancangan bahasa bersifat individu semata-mata. Usaha-usaha ini dijalankan oleh tokoh seperti Abdullah bin Abdul Kadir Munsyi. Beliau merupakan orang Melayu yang pertama menyatakan pendiriannya sikap orang Melayu terhadap bahasa Melayu. Kesedaran orang Melayu terhadap bahasanya telah menyebabkan mereka bertindak memajukan dan memperjuangkan kedudukannya dalam masyarakat Melayu di semenanjung Tanah Melayu. Kumpulan ini merupakan kumpulan guru dan wartawan Melayu menggunakan ruang akhbar untuk menyuarakan pandangan mereka. Fungsi dan perkembangan bahasa Melayu seperti ejaan, sebutan, istilah, tatabahasa, perkamusan dan sebagainya sering dijadikan bahan perbincangan. Pertubuhan yang terlibat pula ialah Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa (1888), Persaudaraan Sahabat Pena (1949), ASAS 50 (1950), Lembaga Bahasa Melayu (1950) dan Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (1955). Kegiatan ini berlangsung dalam bentuk kongres, iaitu Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Pertama (1952), Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Ke-2 (1954), dan Kongres Persuratan Melayu Ke-3 (1956). Antara perkara yang telah dicadangkan dalam ketiga-tiga kongres tersebut meliputi keperluan penggunaan tulisan Rumi bagi bahasa Melayu, memorandum penubuhan Balai Pustaka, penyatuan Bahasa Melayu dengan Bahasa Indonesia, dan perkembangan bahasa Melayu dalam dunia pendidikan khususnya di sekolah- sekolah rendah dan menengah. 1.4.4 Perancangan Taraf Bahasa Melayu Selepas MerdekaPerkembangan perancangan bahasa Melayu selepas tahun merdeka (1957) menyaksikan peningkatan taraf bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Perkara 152 Perlembagaan Malaysia memperuntukkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi. Perlembagaan ini hanya membenarkan penggunaan bahasa Inggeris dalam tempoh sepuluh tahun selepas merdeka. Akta Bahasa Kebangsaan 1963 yang berkuatkuasa pada 11 April 1963 memperuntukkan pula mengenai tulisan bagi bahasa kebangsaan, bentuk angka dan bahasa dalam borang rasmi kerajaan. Pada 1 Julai 1972, Akta Bahasa Kebangsaan 1963/1967 diluluskan hasil semakan kepada Akta Bahasa Kebangsaan tahun 1963 dan 1967. Akta ini menjelaskan bahawa bahasa kebangsaan hendaklah digunakan bagi maksud rasmi. Akta-akta ini memberi taraf dan kedudukan undang-undang kepada bahasa Melayu menjadi bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara.

Pemilihan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan disebabkan beberapa faktor seperti yang berikut (Raja Muktaruddin Raja Mohd. Dain, 1982:13):

a) Bahasa Melayu merupakan bahasa lingua franca di kepulauan asia tenggara sejak awal lagi. Oleh itu kaum bumiputera di daerah ini, walaupun menuturkan bahasa mereka sendiri, mereka menerima dan menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa perantara. Bahasa Melayu telah tersebar luas sejak awal lagi kerana perhubungan yang dijalankan oleh penduduk daerah ini sejak dahulu lagi. Kegiatan perdagangan dan pengembangan agama melahirkan interaksi antara penduduk dengan menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.

b) Bahasa Melayu mempunyai ciri-ciri sejarah, keetnikan, autonomi dan daya hidup. Bahasa Melayu mempunyai tradisi kesusasteraan bertulis sejak dulu lagi. Bahasa Melayu telah mempunyai sistem tulisannya tersendiri, bermula dengan tulisan Melayu kuno, sistem tulisan Jawi dan sekarang sistem tulisan rumi. Bahasa Melayu begitu fleksibel dan boleh menyerap unsur asing dan sifat ini membolehkan Bahasa Melayu maju.

c) Bahasa Melayu mempunyai jumlah penutur yang besar. Pada masa itu penutur bahasa Inggeris hanya terdapat di bandar-bandar besar sahaja. Begitu juga halnya dengan kaum lain. Orang Cina mempunyai banyak dialek dan hal yang sama dengan orang India. Oleh itu tidak praktikal memilih bahasa lain kecuali bahasa Melayu.

d) Bahasa Melayu boleh diterima sebagai lambang untuk dijadikan identiti/jati diri kedaulatan negara. Bahasa Melayu diterima sebagai bahasa kebangsaan, bahasa yang menyatukan rakyat.

Perancangan bahasa biasanya amat rapat dengan masalah sosiopolitik. Oleh itu ahli sosiologi dan ahli sains politik merupakan golongan pertama dikenal pasti dapat membantu perkembangan ini. Badan politik Melayu yang menjadikan isu bahasa sebagai bahan kempen, iaitu UMNO dengan lantang memperjuangkan keunggulan bahasa Melayu di samping parti-parti politik dan pertubuhan-pertubuhan nasionalisme lain seperti PAS, Kesatuan Melayu di Semenanjung, ASAS 50, Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya, PENA, Persatuan Pelajar-Pelajar Maktab Perguruan Bahasa dan sebagainya. UMNO sebagai sebuah parti politik, telah menjadikan isu bahasa sebagai bahan kempen. UMNO telah memenangi pilihan raya dengan mempertahankan isu bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan. Berikutan ini, Allahyarham Tun Abdul Razak telah mengumumkan penubuhan Balai Pustaka (kini DBP), iaitu Jabatan Bahasa dan Kesusasteraan pada tahun 1956. ASAS 50 sebuah pertubuhan karyawan seni yang memperjuangkan kepentingan bahasa Melayu dari segi menentukan ejaan hingga kepada perjuangan memberi status bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. ASAS 50 telah memperjuangkan pemakaian tulisan rumi secara rasmi dan mencadangkan agar Balai Pustaka ditukar menjadi Dewan Bahasa dan Pustaka 1956. Laporan Pelajaran Razak 1956 mencadangkan penggunaan satu jenis sekolah yang menggunakan bahasa kebangsaan dan memperjuangkan supaya bahasa Melayu diberikan nilai ekonomi. Persekutuan Bahasa Melayu Universiti Malaya (PBMUM) telah bergerak sejak tahun 1955 dan telah juga turut dalam perjuangan menentukan kedudukan Bahasa Melayu. Persatuan Pelajar-Pelajar Maktab Perguruan Bahasa (PPBPM) tahun 1959 telah mengadakan tunjuk perasaan untuk menuntut supaya bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar di maktab perguruan. PENA yang ditubuhkan pada Februari 1961 telah memperjuangkan pelaksanaan bahasa Melayu dalam sistem pendidikan negara. Barisan Bertindak Bahasa Kebangsaan (BBBK) turut berjuang melaksanakan kehendak perlembagaan seperti termaktub dalam Perlembagaan 152.

1.4.5 Perancangan Korpus BahasaPerancangan korpus pula merujuk kepada perubahan dalam bahasa itu sendiri yang melibatkan hal-hal seperti pembinaan ortografi (pembakuan atau pemiawaian termasuklah sistem ejaan dan tulisan dalam sesuatu bahasa), pembinaan penggunaan kata baru yang difikirkan dan dipertimbangkan dengan teliti supaya bahasa itu dapat diperluaskan penggunaannya (sumber-sumber baru kosa kata dan penciptaan perbendaharaan kata) termasuklah penggubalan istilah, penyediaan kamus, dan kesusasteraan. Asmah Haji Omar (1985:22) mengatakan bahawa perancangan korpus bahasa tidak lain daripada pembinaan bahasa kerana perancangan bahasa ini meliputi penciptaan istilah-istilah baharu, perubahan-perubahan yang dilakukan dalam sistem ejaan dan morfologi, pengambilalihan sistem tulisan baharu, dan sebagainya. Perancangan korpus atau bahan melibatkan pembinaan ortografi yang menetapkan sistem ejaan rasmi bagi sesuatu bahasa. Ismail Dahaman (2007) mengatakan bahawa usaha perancangan korpus bahasa termasuklah aktiviti pengayaan kosa kata umum dan ilmu melalui pembentukan istilah baharu, penyusunan kamus pelbagai jenis, penyempurnaan sistem ejaan Rumi dan Jawi, sebutan baku, penyelidikan dan pendokumentasian korpus bahasa pada peringkat nasional dan dalam pelbagai sektor kehidupan masyarakat. Ferguson (1968) mengatakan bahawa apabila bahasa vernakular dirancang untuk membentuk bahasa baku, terdapat tiga komponen penting, iaitu pengabjadan, pemodenan, dan pembakuan. Pengabjadan ialah proses merancang penulisan bahasa, iaitu pemilihan aksara, sistem ejaan, pemantapan tatabahasa, penggubalan istilah, penambahan kosa kata, perkamusan, dan sebagainya. Usaha ini bagi memastikan bahawa sesuatu bahasa itu mampu untuk bersaing dan hidup supaya menjadi wahana untuk penyampaian ilmu dalam sains dan teknologi serta membentuk peradaban moden yang teguh, kukuh dan mantap. Ronald Wardhaugh (1998) mengatakan bahawa perancangan korpus bahasa itu termasuklah pembinaan ortografi, sumber-sumber baharu kosa kata, kamus, kesusasteraan dan penggunaan bahasa. Oleh itu dapat disimpulkan bahawa perancangan korpus bahasa melibatkan beberapa unsur, iaitu pemilihan dan perancangan aksara, penyusunan ejaan, pemantapan tatabahasa, penggubalan istilah, penyeragaman sebutan baku, pembakuan kosa kata dan penyusunan kamus, pembakuan ungkapan, penyelarasan laras bahasa, penyelarasan wacana bahasa, penulisan hasil karya kesusasteraan, dan pengajaran bahasa pertama dan bahasa kedua. Logistik perancangan bahasa mengandungi tiga perkara penting, iaitu pakar bahasa dan perancang bahasa, institusi perancangan bahasa, dan sumber kewangan bagi membiayai perancangan bahasa.Perancangan bahasa melibatkan banyak tahap. Pertama, analisis keperluan dilakukan yang melibatkan analisis komunikasi pola sosiopolitik dalam masyarakat. Kemudian, pemilihan satu bahasa pelbagai bahasa untuk tujuan perancangan. Tahap ini kadangkala dikenali sebagai perancangan status yang merangkumi kodifikasi, penstandardan, perluasan dan pelaksanaan. Sebagai tambahan kepada pelaksanaan melalui perancangan status dan korpus, penilaian dan maklum balas perlu sebagai mekanisme bagi menentukan bagaimana perkembangan usaha perancangan bahasa bergerak.1.4.6 Perkamusan dalam Kerangka Perancangan Bahasa MelayuPerkamusan sebagai korpus bahasa sama pentingnya dengan peristilahan sebagai wahana ilmu dalam meningkatkan kedudukan bahasa Melayu sebagai bahasa moden. Kosa kata yang terkumpul dalam kamus merupakan rakaman penggunaan bahasa yang digunakan pada ketika bahasa tersebut dirakamkan. Perkamusan Melayu mempunyai sejarah yang panjang. Menurut Asmah Haji Omar (1987), kamus Melayu yang paling awal yang pernah diketahui ialah senarai kata Melayu-Cina yang terdiri daripada 482 kata entri yang dikumpulkan antara 1403M-1511M, seperti yang dihuraikan oleh C.O.Blagden dalam karangannya yang bertajuk A Chinese Vocabulary of Malacca Malay Words dan Phrases Collected Between A.D. 1403 and 1511, dalam Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol.VI, 1930-32, (h. 715-749). Daftar kata tertua dikatakan merupakan catatan daftar kata Itali-Melayu yang dihasilkan oleh Pigafetta pada tahun 1521. Senarai kata ini dinamakan Daftar Kata Orang Islam. Pada tahun 1623 muncul kamus Melayu yang lebih baik, iaitu kamus Belanda-Melayu yang berjudul Vacabularian ofte Woord-boek naer ordre vanden Alphabet Duytsch-Maleysch ende Maleysch-Duytsch. Kamus ini disusun oleh Casper Wiltens dan Sebastianus Dankaerts. Sejak tahun 1950, terdapat dua kamus yang dihasilkan, iaitu Kamus Am Bahasa Melayu dan Kamus Melayu (di Indonesia dikenali sebagai Kamus Modern Bahasa Indonesia dan Kamus Umum yang diterbitkan pada tahun 1954 dan 1952). Selepas tahun 1950, telah muncul beberapa kamus besar dan juga institusi-institusi formal yang berusaha menyusun kamus seperti Dewan Bahasa dan Pustaka dan juga Pusat Bahasa Indonesia. Era ini ditandai dengan kemunculun Kamus Umum Bahasa Indonesia susunan W.J.S Poerwadaminta pada tahun 1952 yang telah menyimpan 20 ribu entri. Kamus ini dijadikan asas bagi penghasilan Kamus Dewan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka.1.4.7 Sistem Ejaan Dalam Kerangka Perancangan Bahasa Melayu Sistem Ejaan Rumi dalam bahasa Melayu telah mengalami beberapa perubahan. Sistem ejaan yang terawal ialah Sistem Ejaan Marsden (1812), diikuti oleh Sistem Ejaan Ophuisjen (1901), Sistem Ejaan Wilkinson (1902), Sistem Ejaan Zaba (selepas 1904), Sistem Ejaan Fajar Asia (1943), Sistem Ejaan Suwandi (1947), Sistem Ejaan Kongres (1956/57), Sistem Ejaan Malindo (1959) dan akhir sekali, Sistem Ejaan (Rumi) Bersama 1967. Kesimpulannya, perancangan bahasa Melayu perlu mempunyai iltizam yang tinggi dan pelaksanaannya juga dilakukan dengan rasa keyakinan bagi meletakkan tarafnya sebagai salah satu bahasa ilmu di dunia ini.

1.5 MASA DEPAN DAN CABARAN BAHASA MELAYU1.5.1 Kedwibahasaan Kedwibahasaan berlaku dalam kalangan masyarakat yang menggunakan banyak bahasa. Kedwibahasaan atau bilingualisme ialah penguasaan dua bahasa seperti penutur bahasa asli. Penggunanya menggunakannya sebagai bahasa komunikasi, yakni menggunakan satu bahasa rasmi untuk berkomunikasi, dan bahasa ibunda untuk hubungan lain misalnya orang Cina dan India yang menggunakan bahasa Melayu untuk komunikasi rasmi tetapi bahasa ibunda di rumah. Kedwibahasaan yang sempurna ialah penguasaan sepenuhnya dua bahasa oleh penutur. Kedwibahasaan sepenuhnya jarang berlaku kerana jarang sekali seseorang individu dapat menguasai lebih dari satu bahasa dengan baik.Terdapat negara yang mempunyai dua bahasa atau lebih (bilingual atau multilingual) sebagai bahasa rasmi atau bahasa kebangsaan. Negara Kanada dan Belgium misalnya mengamalkan bilingual, manakala Switzerland pula mengamalkan multilingual. Sesebuah negara itu tidak dapat dikatakan bilingual kecuali sebahagian besar daripada rakyatnya bertutur dalam dwibahasa. Menurut Mario Pei pula, kedwibahasaan ialah kualiti atau kebolehan seseorang bertutur dalam dua bahasa. Kedwibahasaan majmuk ialah individu yang memperoleh dua bahasa semasa kecil. Kedwibahasaan kordinat pula berlaku apabila individu tersebut memperoleh salah satu bahasa tersebut sebagai bahasa pertama dan bahasa kedua pula diperoleh kemudian. Kedua-dua sistem tersebut disepadukan dan disimpan secara berasingan. Kedwibahasaan lahir dalam masyarakat majmuk yang pelbagai budaya, etnik, agama, bangsa, kaum dan lain-lain. Hubungan budaya dengan budaya asing biasanya berlaku di bandar-bandar besar dan pusat perdagangan yang mempunyai pelbagai ragam manusia dan budaya. Penjajahan juga membawa masuk unsur budaya baru dan bangsa asing yang menggunakan dan memaksa rakyat pribumi menggunakan bahasa mereka dalam sistem pemerintahan, khususnya pendidikan dan ekonomi misalnya penjajah Inggeris di Tanah Melayu. Hartmann (1976) mengatakan bahawa kedwibahasaan melibatkan penggunaan dua bahasa oleh penutur atau masyarakat pengguna bahasa. Penutur dwibahasa tidak semestinya penterjemah yang baik sebab kemahiran menukar kod dari satu bahasa ke bahasa yang lain diperoleh secara berasingan dan individu tersebut mestilah mahir dalam perbualan kedua-dua bahasa dalam semua keadaan. Malaysia merupakan sebuah negara yang multibahasa dan terdapat individu yang dapat memahami dua bahasa atau lebih, sama ada Melayu-Inggeris, Cina-Melayu-Inggeris, atau India-Melayu-Inggeris, dan sebagainya. Individu yang berpengetahuan dalam kedua-dua bahasa tetapi yang satu lagi tidak pernah dilahirkan dalam bentuk ujaran atau tulisan, bahkan cuba disembunyikan atas sebab-sebab tertentu dinamakan covert bilingual atau dwibahasa terlindung. Individu dwibahasa tidak akan mempunyai pengetahuan kedua-dua bahasa yang sama baik. Kadang-kadang individu tersebut hanya memahami sahaja tetapi tidak boleh menulis atau bertutur dengan baik. Kedwibahasaan wujud di negara-negara yang menjadikan dialek sebagai bahasa rasmi seperti di Perancis. Keadaan dwibahasa yang memperlihatkan penutur mengamalkan dialek masing-masing dalam kehidupan seharian tetapi menggunakan dialek utama yang telah dijadikan bahasa rasmi. Sama juga halnya dengan Malaysia yang menggunakan dialek Melayu-Johor sebagai bahasa rasmi tetapi menggunakan dialek masing-masing di rumah misalnya dialek Kelantan, Terengganu, Perak, Negeri Sembilan, Kedah dan sebagainya. Kedwibahasaan berlaku akibat bahasa tempatan dijadikan bahasa rasmi tetapi bahasa lain digunakan sebagai bahasa penyatuan misalnya di Rusia, bahasa Rusia dijadikan bahasa penyatuan tetapi rakyat tempatan boleh menggunakan bahasa tempatan sebagai bahasa rasmi seperti bahasa Ukraine dan Estonia. Kedwibahasaan juga berlaku akibat berpegang kepada idea bahawa penggunaan satu bahasa asing yang dipupuk di samping bahasa ibunda terus digalakkan dalam pembelajaran untuk tujuan mendapat pengiktirafan setaraf dengan bangsa lain. Mengikut ideologi ini, pembelajaran satu bahasa asing dalam keadaan tertentu akan membentuk individu yang mempunyai cara pemikiran baru untuk menghapuskan permusuhan dalam kalangan rakyat misalnya di Singapura.

Perdagangan memainkan peranan utama apabila bahasa merupakan wahana untuk berkomunikasi dan berinteraksi untuk urusan jual-beli. Penerokaan dunia baru juga memerlukan individu memahami dunia yang dilawati untuk memahami budaya bangsa merentasi pelbagai negara. Pengembangan agama oleh mubaligh Kristian dan Islam membawa masuk bahasa asing ke alam Melayu, iaiatu bahasa Inggeris, Belanda, Portugis, dan Arab. Dasar pendidikan sesebuah negara mencerminkan masyarakat yang lahir misalnya Malaysia yang menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa kedua dalam sistem pendidikan negara akan melahirkan penutur dwibahasa. Dasar bahasa negara juga melahirkan penutur dwibahasa. Malaysia telah menetapkan bahawa bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan tetapi menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa kedua; manakala Brunei Darussalam menetapkanbahasa Melayu dan bahasa Inggeris sebagai bahasa rasmi. Satu lagi unsur yang mewujudkan kedwibahasaan ialah perkahwinan campur dalam masyarakat majmuk yang melahirkan kanak-kanak yang berdwibahasa sejak dari lahir lagi. Pemerolehan dua bahasa serentak berlaku apabila kedua ibu dan bapa menggunakan kedua-dua bahasa ibunda mereka dalam kehidupan seharian. Kesan yang paling ketara akibat kedwibahasaan ini ialah berlakunya penukaran kod atau pertukaran kod yang dikenali sebagai code switching. Berlakunya penukaran daripada satu bahasa kepada satu bahasa yang lain disebabkan oleh perubahan tajuk atau pertukaran siapa yang disapa. Fenomena ini begitu meluas dalam kalangan penutur di Malaysia. Misalnya pelajar Melayu berbahasa Inggeris dengan kawan berbangsa Cina tetapi menukar kodnya semula ke dalam bahasa Melayu apabila bercakap dengan ibunya yang tidak fasih berbahasa Inggeris. Kesan yang selanjutnya ialah percampuran kod atau code mixing. Ini berlaku apabila seseorang menukarkan kod apabila berbicara secara berganti-ganti untuk satu tajuk yang sama dalam ujaran mereka. Misalnya seorang pelajar bangsa Melayu bercakap dalam bahasa Inggeris untuk membincangkan sesuatu tajuk tetapi kemudiannya mencampuradukkan dengan bahasa Melayu kerana sesuatu hal seperti tidak tahu perbendaharaan kata yang sesuai digunakan atau sebagainya. Fenomena percampuran kod menggambarkan keadaan bahasa sebenar dalam tempoh pemerolehan bahasa kanak-kanak. Namun begitu, dengan berlakunya peredaran masa dan penambahan perbendaharaan kata, ciri ini mungkin luput apabila kanak-kanak berupaya menggunakan kata dalam bahasa kedua untuk menyampaikan maksud. Namun demikian, di Malaysia dengan latar pendidikan dwibahasa yang diamalkan di sekolah-sekolah dan luar persekitaran yang didedahkan dengan bahasa Inggeris seperti media elektronik, kanak-kanak telah didedahkan dalam situasi dwibahasa pada peringkat awal lagi. Malah, percampuran kod bukan sesuatu yang asing lagi dalam kalangan masyarakat kita pada hari ini. Pemindahan bahasa juga berlaku akibat kedwibahasaan. Ini berlaku apabila terdapat penggunaan unsur-unsur bahasa pertama dalam bahasa kedua. Terdapat dua jenis pemindahan bahasa, iaitu pemindahan negatif atau gangguan dan kedua, pemindahan positif. Pemindahan negatif melibatkan pola bahasa natif yang menyebabkan kesilapan dalam bahasa sasaran. Pemindahan positif pula melibatkan pemindahan yang memudahkan pembelajaran dan berlaku dalam kedua-dua bahasa natif dan bahasa sasaran yang mempunyai unsur persamaan. Kita juga dapat melihat bentuk pengasimilasian bahasa berlaku dalam kedwibahasaan. Proses ini melibatkan penerimaan bahasa secara beransur-ansur oleh generasi kedua sehingga akhirnya tidak menggunakan bahasa ibunda mereka. Kesan lain ialah kelahiran bahasa pijin dan bahasa kreol. Bahasa pijin memperlihatkan unsur kedua-dua bahasa bercampur sehingga melahirkan bahasa baru, namun tidak boleh diklasifikasikan sebagai bahasa asal. Bahasa kreol pula ialah bahasa pijin yang menjadi bahasa ibunda atau bahasa pertama masyarakat penuturnya akibat pertembungan dua bahasa.

Rajah 1.8: Masa depan bahasa Melayu1.5.2 Matematik, Sains Dan Teknologi Dalam Bahasa Inggeris Hasrat untuk mengukuhkan bahasa Melayu menghadapi cabaran yang paling getir apabila munculnya idea pengajaran Sains dan Matematik dalam bahasa Inggeris yang telah dibentangkan dalam perjumpaan kabinet pada 17 April 2002. Ini diikuti pula dengan cadangan oleh Kementerian Pendidikan menyemak semula Kurikulum Baharu Bersepadu untuk memberikan ruang bagi pengajaran bahasa Inggeris dalam bidang Sains dan Matematik yangdilaksanakan bagi murid tahun satu, pelajar tingkatan satu dan pelajar tingkatan enam rendah pada tahun 2003. Alasan yang diberikan ialah pelajar masih tidak menguasai bahasa Inggeris dengan baik, walaupun telah diberikan peluang pemelajaran selama lebih kurang 11 tahun dalam alam persekolahan rendah dan menengah. Sekiranya bahasa Inggeris digunakan sebagai bahasa pengantar di sekolah-sekolah, maka ini dikira bercanggah dengan apa yang termaktub dalam Dasar Pendidikan Negara.Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu pada 8 November 2006 telah membuat ketetapan meminta kerajaan supaya tidak menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar bagi mata pelajaran Sains dan Matematik di sekolah-sekolah demi mengembalikan kedudukan bahasa Melayu pada tempat yang sewajarnya, sebagaimana termaktub dalam Laporan Razak (1956). Apa yang kurang diberikan perhatian ialah penguasaan bahasa Inggeris itu sendiri memang lemah dari segi penyediaan kurikulum, kemahiran pengajaran, dan pelaksanaan strategi menyebabkan kemerosotan yang begitu ketara dalam pelajar. Namun begitu bahasa Melayu tidak perlu dihukum apabila menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar Sains dan Matematik yang telah berjaya ditangani dengan baik sekali selama ini dalam bahasa Melayu.

1.5.3 Kepesatan Teknologi Maklumat Dan KomunikasiTeknologi maklumat dan komunikasi (TMK) wujud berdasarkan perkembangan dan kemajuan pesat dalam bidang mikroelektronik yang menghasilkan kemudahan teknologi seperti komputer dan komputer riba, jaringan internet, emel, laman sesawang dan sebagainya. Bahasa Inggeris merupakan bahasa yang digunakan dalam teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) pada peringkat antarabangsa. Namun demikian, bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu juga mampu menggalas tanggungjawab penting untuk menyebarkan ilmu dalam bidang teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) kepada masyarakat di Malaysia.Masyarakat pengguna bahasa Melayu perlu bersikap terbuka dan bersedia menerima cabaran perkembangan dunia teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) yang dipengaruhi oleh bahasa asing, iaitu bahasa Inggeris. Usaha untuk membentuk peristilahan bahasa Melayu dalam bidang ini perlu lebih progresif dan terbuka dengan menerima penyerapan masuk kata-kata asing bagi pengayaan perbendaharaan kata bahasa Melayu.Perkembangan era globalisasi memberikan cabaran baru kepada bahasa Melayu. Perkembangan pesat dalam teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) melahirkan unsur baru yang dikenali sebagai bahasa rojak. Bahasa rojak semakin berkembang luas dalam kalangan pengguna bahasa. Ini dicirikan dengan penggunaan bahasa Melayu yang bercampur aduk dengan bahasa Inggeris. Penggunaan bahasa Melayu dalam ruang siber ini menyebabkan berlakunya perubahan yang memperlihatkan unsur bahasa yang unik dan tersendiri yakni bahasa Melayu internet. Muncul perkataan seperti kang (nanti), mekum (assalamualaikum), kol (menefon), ko(engkau/kau) dan lain-lain. Fenomena ini dikhuatiri akan mencemarkan nilai-nilai asli dalam bahasa Melayu. Ayat-ayat yang terbentuk juga tidak mematuhi hukum tatabahasa bahasa Melayu dan kelihatan janggal. Inilah yang perlu disedari oleh pengguna internet yang menggunakan bahasa Melayu sebagai wadah komunikasi agar tidak menggunakan bahasa Melayu.

1.6 MENJELASKAN SUSUR GALUR PERKEMBANGAN PENULISAN TATABAHASA BAHASA MELAYU

1.6.1 Peringkat Perkembangan Tatabahasa MelayuPada peringkat awal, karya tatabahasa Melayu kebanyakkannya dipelopori oleh sarjana Barat. Berdasarkan sejarah, buku pertama penulisan tentang tatabahasa Melayu ditulis oleh Raja Ali, iaitu Bustanul Al-Katibin, dari Pulau Penyengat, Riau. Sebenarnya, tatabahasa Melayu susunan Raja Ali jelas menunjukan pengaruh bahasa Arab. Hal ini dibuktikan melalui penyelidikkkan yang dilaksanakan oleh Harimurti Kridalaksana tentang tatabahasa susunan Raja Ali, khususnya dari segi kelas kata yang menunjukkan pengaruh Arab.Tatabahasa di Malaysia telah melalui pelbagai cabaran dalam usaha memantapkan penggunaannya. Pengaruh tatabahasa tradisional yang berasal daripada tradisi Yunani-Romawi amat mempengaruhi corak penyusunan tatabahasa Melayu pada peringkat awal. Pengaruh ini dapat dilihat dalam buku Pelita Bahasa Melayu susuzan Zainal Abidin Ahmad (Za ba). Buku yang diterbitkan oleh Pejabat Karang Mengarang menggabungkan tiga jilid Pelita Bahasa Melayu, iaitu pengal I (1940), Penggal II (1946), dan penggal III (1947).

1.6.1.1 Pelita Bahasa Melayu Penggal I

Rajah 1.9: Pelita Bahasa Melayu Penggal I

1.6.1.2 Pelita Bahasa Melayu Penggal II

Rajah 2.0: Pelita Bahasa Melayu Penggal II

1.6.1.3 Pelita Bahasa Melayu Penggal III

Rajah 2.1: Pelita Bahasa Melayu Penggal III

1.6.2 Pengaruh Tatabahasa Transformasi GeneratifTatabahasa Transformasi Generatif mula diperkenalkan dalam bidang linguistik pada tahun 1975. Pengasas bagi tatabahasa ini ialah seorang ahli linguistik bernama Noam Chomsky. Beliau telah memperkenalkan bidang linguistik baharu yang diberi nama tatabahasa generative berdasarkan teori yang beliau usahakan sepanjang tahun 1950-an. Beliau telah menghasilkan sebuah buku bertajuk Syantactic Structures (1975) dan Aspects of the Theory of Syntax (1965).Antara tokoh bahasa Melayu yang sealiran dan seangkatan dengan tatabahasa ini ialah Lufti Abas melalui bukunya iaitu Linguistik Deskriptif (1971), Abdullah Hassan melalui bukunya bertajuk Linguistik Am (1980) dan Nik Safiah Karim melalui bukunya Tatabahasa Dewan (1991). Menurut awing Sariyan (1996), buku Tatabahasa Dewan dipengaruhi oleh transformasi-generatif khususnya dalam bahagian sintaksis, kajian mengenai struktur ayat, walaupun terdapat sifat eklektif dalam penyusunan buku itu.Kajian bahasa berdasarkan tatabahasa Transformasi Generatif memberi tumpuan terhadap bidang sintaksis serta mengutamakan bidang semantik. Dasar utama teori ini menganggap bahawa setiap ayat yang dihasilkan sebenarnya mengandungi dua peringkat dikenali sebagai struktur dalaman dan struktur permukaan. Struktur dalaman ialah struktur yang mengandungi bentuk ayat dasar atau ayat inti yang diperlukan untuk membentuk asas makna ayat atau semantik ayat. Manakala, struktur permukaan pula merujuk kepada struktur ayat yang biasanya telah mengalami perubahan daripada struktur dalamannya.

1.6.3 Tatabahasa FormalTatabahasa formal merupakan satu peraturan untuk menghasilkan hukum-hukum nahu yang betul. Berikut merupakan ciri-ciri tatabahasa formal :Rajah 2.2: Tatabahasa formal

1.6.4 Tatabahasa Deskriptif

Rajah 2.3: Tatabahasa deskriptif

1.6.5 Tatabahasa Nasional, Tatabahasa Preskriptif, Tatabahasa Bebas Konteks, Dan Tatabahasa FungsionalTatabahasa NotionalTatabahasa PreskriptifTatabahasa Bebas KonteksTatabahasa Fungsional

Merujuk kepada sesuatu bahasa yang diertikan berdasarkan makna. Berdasarkan kesejagatan bahasa dan mempunyai struktur yang ideal. Ayat ditakrifkan sebagai deretan ujaran yang bermakna.

Juga dikenali sebagai tatabahasa normative. Menekankan beberapa ciri yang dianggap betul sahaja. Penentuan kaedah baku dijadikan panduan sebagai rujukan atau pedoman. Merupakan jenis Tatabahasa Struktur Frasa. Dinamakan bebas konteks kerana Rumus Tulis semula digunakan dengan tidak mengira sebarang konteks.

Merupakan salah satu linguistik moden, instrument simbolik digunakan untuk tujuan berkomunikasi. Kajian sintaksis dan semantik diberi perhatian dalam tatabahasa ini

Jadual 1.1 : Ciri-ciri Tatabahasa Notional, Preskriptif, Bebas Konteks, dan Fungsional

1.7 ALIRAN DAN TOKOH DALAM TATABAHASA MELAYU

Terdapat ramai sarjana Barat & tempatan yang mengkaji tatabahasa Melayu. Dalam tajuk ini kita hanya meneliti aspek penggolongan kata yang dibuat oleh Zaba, Marsden dan Windstedt yang menjelaskan tatabahasa dengan menggolongkan nama mengikut makna. Kita juga dapat melihat penggolongan kata yang dibuat oleh ketiga-tiga tokoh tersebut pada dasarnya adalah sama.1.7.1 MarsdenMarsden membahagikan kata kepada dua bidang utama iaitu golongan besar dan golongan kecil. Golongan Besarnamaan, sifat nama, kerjaan/perbuatan,

Golongan Kecilganti nama, angka, sifat kata, kata depan, kata sendi, dan kata seru.

Rajah 2.4: Pembahagian kata

1.7.2 Winstedt: A Grammar of the Malay Language (1812) Penggolongan kata boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu namaan (substantives), kerjaan (verbals) dan partikel.Kata Nama/Namaannama, ganti nama, angka, sifat nama

Kerjaan/Perbuatankata kerja, sifat kata

Partikelkata depan, kata sendi, kata seru, penambah

Rajah 2.5: Penggolongan kata

1.7.3 Zaba: Pelita Bahasa Penggal 1 (1940) Zaba pula membahagikan golongan kata kepada lima bahagian iaitu kata nama, kata perbuatan, kata sifat, kata sendi dan kata seruan. Kata Namamenyebut nama benda atau orang

Kata Kerjamenyebut perbuatan atau keadaan yang diadakan

Kata Sifatmenerangkan sifat sesuatu nama atau perbuatan atau lainnya

Kata Sendimenyambungkan antara perkataan dengan perkataan atau antara bahagian percakapan

Kata Seruanmengeluarkan perasaan hati

1.7.4 Aliran StrukturalAliran struktural merupakan aliran yang membangkang aliran tradisional. Linguistik di Barat berkembang dengan pesatnya. Aliran ini begitu menekan kepada unsur dalam sesuatu bahasa. Setiap unsur dikaji secara mendalam mengikut sistem bahasa. Bukti yang nyata ialah penggolongan kata kerja yang dibuat oleh Asmah Hj. Omar dalam buku Nahu Melayu Mutakhir yang berasas kriteria sintaksis.Antara ciri-ciri nahu ini ialah bahasa dianggap sebagai struktur Unsur yang membentuk struktur itu mempunyai hubungan dan sifat tertentu Unsur ini juga digunakan untuk menjanakan ayat dan menentukan struktur konstituennya. Bagi membincangkan aliran struktural yang dibawa oleh Asmah Haji Omar, kita boleh merujuk kepada hasil penulisan beliau iaitu An Introduction to Malay Grammar (1969),Nahu Melayu Mutakhir (1982) dan Nahu Kemas Kini (2008). Selain Asmah, Abdullah Hassan (1980) juga merupakan tokoh bahasa aliran struktural yang membahagikan kata kepada enam golongan iaitu kata nama, kata kerja, kata adverb, kata adjektif, kata tugas dan kata partikel.

Kata Namanama (nama khas, nama am), ganti nama (diri, tanya, penunjuk), bilangan (angka, kuantiti), dan penjodoh bilangan.

Kata Kerjamelampau dan tak melampau (dinamik, static)

Kata AdverbaTempat, aspek perbandingan

Kata AdjektifKeadaan, dinamk

Kata Tugaspositif, negatif, kata depan

Kata Partikeltanya, tegasan, seruan

Jadual 1.2 : Penggolongan kata menurut Abdullah Hassan

1.7.5 ALIRAN TRANSFORMASI GENERATIFDalam lingusitik, aliran transformasi generatif (TG) ialah satu aliran mazhab pengkajian bahasa yang telah dikemukakan oleh Noam Chomsky. Beliau merupakan seorang profesor lingustik yang menyumbangkan buah fikirannya di Massachusetts Institute of Technology. Aliran TG yang dikemukakan oleh Chomsky ini diperkenalkan olehnya melalui penerbitan sebuah monograf yang bertajuk Syntactic Structure, pada tahun 1957. Kemudian, teori TG ini diperbaik oleh Chomsky melalui bukunya, Aspect of the Theory of Syntax.Transformasi Generatif memberi tumpuan terhadap bidang sitaksis (ayat) serta mengutamakan bidang semantik(makna). Dasar utama teori ini ialah dengan menganggap bahawa setiap ayat yang dihasilkan sebenarnya mengandungi dua peringkat. Peringkat-peringkat tersebut ialah struktur dalaman dan struktur permukaan.Struktur dalaman ialah struktur yang mengandungi ayat dasar atau ayat inti. Struktur permukaan pula ialah struktur yang telahpun mengalami perubahan daripada struktur dalamannya dan merupakan bentuk ayat yang dituturkan oleh seseorang penutur.

1.8 SEJARAH EJAAN JAWI1.8.1 Zaman Kesultanan Melayu PasaiPada abad ke-13 merupakan zaman kegemilangan Islam ke alam Melayu. Perkembangan agama Islam telah meletakkan bahasa rasmi agama Islam ialah bahasa Arab yang mulai mendapat tempat dalam kalangan penganut agama Islam di daerah ini. Bahasa Melayu Kuno yangmenggunakan huruf-huruf India bertukar menggunakan huruf-huruf Arab disebut huruf Jawi. Perkataan Jawi ini bermaksud orang Jawa atau berasal dari tanah Jawa. Penulis-penulis Arab pada zaman klasik termasuk Ibn Batutah dalam bukunya Al-Rehlah, menggelarkan pulau Sumatera sebagai Al-Jawah. Oleh itu, orang Arab memanggil orang Melayu di Jawa sebagai Jawi dan tulisan Melayu yang menggunakan huruf Arab sebagai tulisan Jawi.Tulisan ini dicampuradukkan dengan tulisan Arab yang menggunakan 29 huruf dengan lima huruf tambahan bukan Arab yang dicipta oleh orang Melayu sendiri. Lima huruf bukan Arab yang terdapat dalam tulisan Jawi ialah Ca, Nga, Pa, Ga, dan Nya. Huruf-huruf ini dicipta untuk melambangkan bunyi-bunyi yang lazim disebut pada lidah Melayu. Huruf-huruf baharu ini ditiru daripada huruf Arab yang seakan-akan sama bentuknya.Tulisan ini telah berkembang sejak zaman Kerajaan Islam Pasai kemudian disebarkan ke Kerajaan Melaka, Kerajaan Johor dan juga Aceh pada abad ke-17. Bukti kewujudan tulisan ini di Malaysia adalah dengan terjumpanya Batu Bersurat Terengganu yang bertarikh 702H atau 1303M manakala tulisan Rumi yang paling awal ditemui adalah pada akhir kurun ke-19. Ini menunjukkan tulisan Jawi telah sampai ke negara ini lebih awal berbanding tulisan Rumi.

1.8.2 Zaman Kesultanan Melayu Melaka Dan JohorTulisan Jawi merupakan tulisan rasmi bagi Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu semasa penguasaan British. Kini tulisan ini digunakan dalam urusan agama Islam dan adat istiadat Melayu yang kebanyakannya di Johor, Kedah, Kelantan, Perlis dan Terengganu. Pada zaman dahulu, tulisan Jawi memainkan peranan penting dalam masyarakat. Tulisan ini digunakan sebagai perantara penting dalam semua urusan pentadbiran, adat istiadat dan perdagangan. Contohnya digunakan dalam perjanjian-perjanjian penting antara pihak-pihak di-Raja Melayu dengan pihak-pihak berkuasa Portugis, Belanda dan Inggeris.Selain itu, Pemasyhuran Kemerdekaan 1957 bagi negara Malaysia antara lain juga tertulis dalam abjad Jawi (Wikipedia, 2008).

1.8.3 Tulisan Jawi Di Batu Bersurat TerengganuTulisan Jawi yang terdapat pada Batu Bersurat memperlihatkan pengaruh bahasa Arab mula menjalar masuk ke dalam bahasa Melayu. Batu bersurat di Kuala Berang memperlihatkan satu perubahan radikal terhadap bahasa Melayu. Tulisan pada batu bersurat tersebut memperlihatkan penggunaan huruf-huruf yang dikatakan tulisan Jawi. Tulisan Jawi yang terdapat pada Batu Bersurat Kuala Berang memperlihatkan bahawa tulisan ini telah mengenal abjad bahasa Melayu dengan agak lengkap. Misalnya, abjad yang terdapat dalam perkataan yang tertulis pada batu bersurat tersebut. Antaranya ialah a (ada), b (bagi), c (cucuku), r (rasul) dan lain-lain. Didapati juga bahawa keseluruhan wacana yang terdapat pada Batu bersurat Kuala Berang itu hanya huruf q,v,x, dan z sahaja yang tidak ditemui. Namun demikian, hal ini tidaklah mengatakan bahawa hurufq dan z tidak ada pada zaman tersebut kerana huruf tersebut sememangnya wujud dalam huruf Arab, iaitu Qaf dan Zai.

1.9 SEJARAH DAN PERKEMBANGAN EJAAN RUMISejarah perkembangan tulisan Rumi ini bermula pada tahun 1902, apabila tulisan Rumi yang pertama telah disusun oleh Jawatankuasa Ejaan R.J. Wilkinson. Sistem ini kemudiannya diperbaiki oleh Pendita Zaaba dan dikenali sebagai Sistem Ejaan Sekolah. Sistem ini dijadikan tulisan rasmi sehingga beberapa tahun. Ketika Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Ketiga diadakan di Singapura dan Johor Bahru pada tahun 1956 satu sistem ejaan yang dinamakan Ejaan Kongres telah dibentuk. Malangnya, sistem ini tidak dapat dilaksanakan kerana terdapat beberapa huruf di dalam sistem ini yang agak sukar untuk diikuti. Pada tahun 1959 sistem Ejaan Malindo diperkenalkan setelah beberapa rundingan diadakan antara Malaya dan Indonesia tetapi sistem ini tidak dapat dilaksanakan atas sebab-sebab tertentu. Kemudiannya pada tahun 1966, Kerajaan telah menubuhkan sebuah Jawatankuasa Bahasa dan Ejaan yang dipengerusikan oleh Tan Sri Syed Nasir Ismail. Jawatankuasa ini telah mengadakan siri-siri rundingan baru dengan Indonesia sehingga tercapai persetujuannya pada 27 Jun 1967 dan ini dikenali sebagai Sistem Ejaan Bersama Malaysia/Indonesia. Perlaksanaan sistem ini juga terpaksa ditangguh sehingga bulan Jun 1972, satu rombongan Malaysia yang diketuai oleh Tuan Haji Sujak b. Rahiman telah pergi ke Indonesia dan mengadakan rundingan dengan Pendita Ejaan Bahasa Indonesia yang diketuai oleh Ibu Dra. Mulyadi. Kedua-dua pihak akhirnya bersetuju berdasarkan kepada semangat keputusan 1