w w w . t n b . c o m . m y

No. 129, Jalan Bangsar, 59200 Kuala Lumpur

Tel: 603 2296 5640 Faks: 603 2283 5494

TE

NA

GA

NA

SIO

NA

L B

ER

HA

D

(200866-W)

l a p o r a n t a h u n a n

2008

lap

ora

n ta

hu

na

n 2

00

8

Gunakan mentol jimat tenaga untuk penggunaan tenaga yang lebih berhemat.

Jimatkan tenaga. Kuasa di tangan anda.

Gunakan peralatan yang menggunakan tenaga dengan lebih cekap bagi mengelakkan pembaziran elektrik.

Jimatkan tenaga. Kuasa di tangan anda.

Sentiasa pastikan peralatan elektrik dipadam apabila tidak digunakan.

Jimatkan tenaga. Kuasa di tangan anda.

Tetapkan suhu penyaman udara pada 23-24˚C untuk keselesaan yang optimum.

Jimatkan tenaga. Kuasa di tangan anda.

Sentiasa memastikan cahaya semulajadi digunakan untuk mengelakkan pembaziran elektrik.

Jimatkan tenaga. Kuasa di tangan anda.

VisiUntuk menjadi di antara badan korporat yang terunggul di dunia

dalam bisnes tenaga dan bidang-bidang lain yang berkaitan

MisiKami beriltizam untuk mencapai kecemerlangan dalam produk dan perkhidmatan kami

mentaati amanat Organisasi 5 Misi 5 Visi 8 Mengenai Kami 9 Sorotan Kewangan Penting 10 Sorotan Anugerah Korporat 16 Notis Mesyuarat Agung Tahunan 19 Penyata Bersama Notis Mesyuarat

Agung Tahunan

memperkukuhkan prestasi 20 Sorotan Penting 21 Sorotan Prestasi Lima Tahun 22 Carta Prestasi Korporat 24 Hasil Teras TK2008 25 Kalendar Kewangan 2008 26 Statistik Operasi 27 Prestasi Harga Saham

memperkasakan kepimpinan 28 Utusan Pengerusi Kepada

Pemegang Saham 34 Ulasan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif 45 Ulasan Operasi

46 Penjanaan 56 Penghantaran 62 Pembahagian 70 Kewangan 76 Hal Ehwal Korporat 78 Sumber Manusia Kumpulan 82 Perancangan 86 Pengurusan Pelaburan 90 Teknologi Maklumat & Komunikasi 96 Perolehan100 Perkhidmatan Korporat104 Sabah Electricity Sdn Bhd

membentangkan maklumat kOrpOrat114 Maklumat Korporat116 Struktur Korporat Kumpulan118 Struktur Organisasi119 Kalendar Korporat124 Sorotan Media

menYinarkan ketelusan126 Penyata Tadbir Urus Korporat138 Pengurusan Risiko Perusahaan142 Penyata Kawalan Dalaman145 Laporan Jawatankuasa Audit Lembaga

Pengarah148 Terma Rujukan Jawatankuasa Audit

Lembaga Pengarah

menJana keCemerlangan152 Lembaga Pengarah154 Profil Lembaga Pengarah160 Jawatankuasa Tertinggi Kumpulan – JTK161 Jawatankuasa Pembekalan Tenaga – JPT162 Jawatankuasa Pengurusan Eksekutif

Kumpulan – JEK

menYalurkan tenaga kami164 Tanggungjawab Sosial Korporat170 Perkhidmatan-Perkhidmatan Lain

– Pengurusan Produktiviti dan Kualiti171 Laporan Keselamatan Dan Kesihatan

Pekerjaan172 Penyata Alam Sekitar

angka menCerminkan kekuatan174 Penyata Kewangan

petunJuk-petunJuk utama274 Analisis Pegangan Saham277 Analisis Pegangan Sekuriti Pendapatan

Tidak Bercagar Boleh Tebus Boleh Tukar 2004-2009 (“CRIS”)

280 Senarai Hartanah  • Borang Proksi

KANDUNGAN

Rasional KulitKita adalah pelindung alam sekitar dan juga penjaga masa depan yang bakal diwarisi generasi akan datang. Tanggungjawab ini telah membimbing kami menerajui pemeliharaan sumber kita yang amat tinggi nilainya. Panel solar itu menggambarkan komitmen Tenaga Nasional Berhad sebagai penggerak kemajuan negara yang menjaga kesejahteraan alam sekitar serta usaha yang berterusan untuk menggabungkan paradim pembangunan bagi keperluan masa depan. Langit biru nan jauh melambangkan hasrat kami yang tak terbatas untuk terus menyumbang kepada negara, masyarakat dan alam sekitar.

ini menghubungkan stesen-stesen janaelektr ik TNB dan Pengeluar-pengeluar Tenaga Bebas (IPP) dengan rangkaian sistem pembahagian. Grid ini juga disambungkan dengan sistem penghantaran Thailand di Utara dan sistem penghantaran Singapura di selatan. Rangkaian pembahagian TNB pula diuruskan menerusi satu sistem yang komprehensif serta pusat-pusat perkhidmatan pelanggan dan pusat-pusat pengurusan panggilan.

Hari ini, TNB juga terlibat dalam pelbagai aktiviti yang berkaitan dengan industri tenaga. Melalui subsidiarinya, TNB juga terlibat dalam pengeluaran alat ubah, perkakas suis bervoltan tinggi dan kabel; perkhidmatan perunding profesional, seni bina, perkhidmatan kejuruteraan awam dan elektrikal, penyenggaraan dan pemba ikan kerosakan dan juga penyelidikan dan pembangunan; pembangunan hartanah; dan perkh idmatan-perkh idmatan pengurusan projek.

Tenaga Nas iona l Berhad (TNB) merupakan syarikat util it i elektrik terbesar di Malaysia dengan aset melebihi RM69.8 bilion. Disenaraikan di papan utama Bursa Malaysia, TNB mempunyai kira-kira 29,210 warga kerja dan menyediakan perkhidmatan kepada l eb ih tu juh j u ta pe l anggan d i Semenanjung Malaysia dan Sabah. TNB memainkan peranan yang utama untuk kemakmuran nasional, ekonomi dan s o s i a l d e n g a n m e n y e d i a k a n perkhidmatan-perkhidmatan yang cekap dan berdaya harap.

Bisnes teras TNB adalah penjanaan, penghantaran dan pembahagian tenaga elektrik. TNB merupakan penyumbang utama kepada kapasiti industri total di Semenanjung Malaysia menerusi enam stesen haba dan tiga janakuasa hidro utama. TNB juga mengurus dan mengendalikan rangkaian penghantaran yang komprehensif, iaitu Grid Nasional. Merentasi Semenanjung, rangkaian grid

Dalam pembangunan modal insan, Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) ditubuhkan untuk melahirkan individu-individu yang berbakat dalam pelbagai bidang. Sebahagian besar tanggung-jawab sosial korporat Syarikat dalam pendidikan, tajaan dan sumbangan, disalurkan menerusi sebuah badan amanah, iaitu Yayasan Tenaga Nasional.

Bagi memast ikan Syar ikat terus menyediakan perkhidmatan yang cemerlang dan menyokong visi strategik kepimpinan global, kompetensi warga kerja TNB dipertingkatkan secara berterusan menerusi program-program yang tersusun. Sebagai warga korporat yang bertanggungjawab, TNB juga menitikberatkan perhubungan komuniti demi memastikan masyarakat umum mendapat f aedah dan manfaa t sewajarnya daripada usaha-usaha yang dilaksanakan.

Mengenai Kami

8

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

tahun kewangan 2007 tahun kewangan 2008 (rm’juta) (rm’juta)

Sorotan Kewangan Penting

Hasil 23,320.4 25,750.6

Perbelanjaan Operasi (18,371.4) (22,503.4)

Pendapatan Operasi Lain 593.7 794.8

Lebihan Operasi 5,542.7 4,042.0

Kos Kewangan (1,305.0) (1,095.8)

Keuntungan/(Kerugian) 33.5 (19.1)Translasi

Keuntungan Sebelum 4,313.6 2,972.0Cukai & Keuntungan/(Kerugian) Translasi

Keuntungan Bersih 3,608.8 2,540.8Sebelum KeuntunganTranslasi

Keuntungan Translasi 452.3 53.2

Keuntungan bagi Tahun 4,067.6 2,600.4

Keuntungan diagihkankepada:

Pemegang Ekuiti 4,061.1 2,594.0

Kepentingan Minoriti 6.5 6.4

4,067.6 2,600.4

9

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Anugerah Korporat

1. Anugerah Kecemerlangan Industri Perdana Menteri (AKIPM) & Anugerah ‘Quality Management Excellence Award’ – (QMEA)

Tahun Kewangan 2008 paling bermakna bagi TNB kerana Syarikat telah diumumkan sebagai pemenang Anugerah Kecemerlangan Industri Perdana Menteri (AKIPM), setelah berjaya mengatasi lebih 217 syarikat lain, antaranya termasuk organisasi multinasional. TNB juga memenangi Anugerah Kecemer langan Pengurusan Kualiti atau ‘Quality Management Excellence Award’ (QMEA) yang menandakan kemajuan dan peningkatan Syarikat dalam kecemerlangan kualiti.

AKIPM merupakan usaha Kerajaan memberi pengiktirafan kepada syarikat-syarikat tempatan yang telah memperlihatkan kecemerlangan dalam organisasi, inovasi dan tanggungjawab sosial korporat. Syarikat-syarikat yang menyertai akan dinilai berdasarkan lapan kriteria utama iaitu Kepimpinan Pengurusan Atasan dan Pengurusan Kualiti, Penggunaan Data dan Maklumat Berkualiti, Pengurusan Sumber Manusia, Fokus Pelanggan, Jaminan Kualiti Pembekal-pembekal Luar, Pengurusan Proses, Kua l i t i dan Has i l Operas i /B isnes dan Tanggungjawab Sosial Korporat.

10

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2. TNB Finalis Anugerah ‘Platts 2007 Global Energy Awards for Top Power Company of the Year’, diletakkan pada kedudukan Ke-32 Antara Syarikat Tenaga Utama di Asia dan Ke-42 Syarikat Tenaga Utama Global

TNB sekali lagi berjaya disenaraikan di antara 56 syarikat tenaga utama di Asia berikutan kaji selidik tahun 2007 ke atas 250 Syarikat Tenaga Utama Dunia oleh syarikat yang berpangkalan di Amerika Syarikat. Keputusan kaji selidik itu telah meletakkan TNB pada kedudukan ke-32 di kalangan syarikat-syarikat tenaga utama. Di peringkat global, TNB menduduki tempat ke-42 antara syarikat utiliti elektrik.

‘Platts Top 250’ memberi pengiktirafan kepada prestasi kewangan bagi tahun sebelumnya. Setiap syarikat yang disenaraikan dalam Platts Top 250 telah menunjukkan prestasi luar biasa serta usaha-usaha dan dedikasi cemerlang tenaga kerjanya. Kejayaan TNB dalam kedudukan Platts Top 250 merupakan satu pencapaian yang berprestij dan penghormatan bagi Syarikat dalam industri tenaga. Pengiktirafan ini penuh bermakna kerana ia meletakkan TNB di kalangan pengeluar-pengeluar tenaga yang paling berjaya serta yang terbesar di dunia. Bagi TNB pencapaian ini merupakan satu perjalanan yang berterusan ke arah kecemerlangan dalam usahanya hendak mencapai wawasan untuk menjadi di antara badan korporat yang terunggul di dunia dalam bisnes tenaga dan bidang-bidang lain yang berkaitan.

3. TNB Memenangi Anugerah ‘NAfMa 2007 – BEST PRACTICE AWARD 2007’ (Syarikat Awam Tersenarai)

TNB dianugerahkan ‘Winner for Best Practice Award 2007’ (Syarikat Awam Tersenarai) untuk Anugerah Kebangsaan Pengurusan Perakaunan (NAfMA) 2007.

Anugerah ini adalah untuk amalan-amalan terbaik dengan tumpuan terhadap pelaksanaan penuh sistem pengurusan perakaunan yang menetapkan piawaian-piawaian baru atau memperkenalkan inovasi di tempat kerja. Sistem-sistem ini telah ditanda aras serta diuji dan hasilnya diukur, dinilai serta didokumenkan dengan teliti. Amalan-amalan terbaik lazimnya membawa kesan dan keterterapan yang luas dalam sesebuah organisasi.

Sebagai Syarikat yang buat julung kali mengambil bahagian, anugerah ini memberi kepuasan yang tinggi terhadap pasukan yang telah berusaha untuk memastikan Kumpulan berjaya disenaraikan di kalangan senarai 10 Syarikat Terulung selepas penilaian pusingan pertama diadakan pada pertengahan bulan Oktober 2007.

4. Anugerah Emas untuk ‘The Best Emerging Contact Centre (Category GLC)’

TNB CareLine 15454 diberi pengiktirafan oleh Contact Center Association of Malaysia dan MSC Malaysia, apabila berjaya memenangi Anugerah Emas bagi The Best Emerging Contact Center (Category GLC).

Anugerah ini diadakan bertujuan untuk mengiktiraf, mempromosi dan menggalakkan agensi-agensi Kerajaan/Syarikat-syarikat Milik Kerajaan (GLCs) untuk meningkatkan keupayaan dan kecekapan perkhidmatan pelanggan kepada masyarakat umum melalui perkhidmatan Pusat-pusat Pengurusan Panggilan.

5. Anugerah ‘BrandLaureate Awards’ 2008 Tenaga Nasional Berhad telah dianugerahkan ‘The BrandLaureate Societe Award

2008’ atas kecemerlangan syarikat dalam tanggungjawab sosial korporat.

2

3

4

5

11

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

7

8

9

10

The BrandLaureate Awards merupakan anugerah penjenamaan yang terunggul di dalam arena penjenamaan di Malaysia dan rantau Asia Pasifik dengan memberi pengiktirafan kepada jenama terbaik di kalangan syarikat-syarikat multinasional, syarikat-syarikat awam tersenarai dan syarikat-syarikat milik kerajaan. Pemenang-pemenang dipilih berdasarkan kepada 300 kriteria penilaian yang dirumuskan khusus untuk menilai kekuatan dan prestasi sesuatu jenama.

Jenama yang memenangi anugerah ini merupakan yang terbaik dalam industri masing-masing dan dipilih mengikut pelbagai kategori. Anugerah ‘Societe Award‘ memberi pengiktirafan kepada kecemerlangan dalam tanggungjawab sosial korporat, mempromosikan isu-isu mesra alam sekitar dan sifat prihatin serta semangat kemuliaan dan altruisme di kalangan organisasi-organisasi dan individu-individu.

6. Pasukan E.G. (WIT) Stesen Janaelektrik (SJ) Sultan Iskandar, Pasir Gudang Memenangi Anugerah Emas Tempat Ke-2 di Konvensyen Kualiti Indonesia

Pasukan E.G. (WIT) dari SJ Sultan Iskandar, Pasir Gudang di bawah pimpinan Encik Roshidi Khamis telah memenangi Anugerah Emas di tempat ke-2 pada Konvensyen Kualiti Indonesia di Jawa Barat Indonesia.

7. TNB Memenangi ‘Top Corporate Award – Malaysia 1000’

TNB telah diiktiraf sebagai pemenang Anugerah ‘Top Corporate Award’ sementara TNB Janamanjung Sdn. Bhd. memenangi Anugerah ‘The Industry Excellence Award’ pada majlis pelancaran Edisi Ketiga Majalah ‘Malaysia 1000’.

Majlis tersebut dianjurkan oleh BASIS Publication House Sdn. Bhd., penerbit majalah ‘Malaysia 1000’ dengan kerjasama Pertubuhan Berita Nasional Malaysia (BERNAMA). Anugerah ini diberikan sebagai pengiktirafan kepada syarikat-syarikat yang terunggul di Malaysia yang telah menyumbang kepada kecemerlangan industri dan pembangunan ekonomi negara ini.

8. TNB Rangkul Tiga Anugerah Sempena Hari Pekerja 2008

Anugerah Majikan Berdaya Saing (Industri Besar)•

Prof Madya Dr. Izham Zainal Abidin, Timbalan Dekan Akademik dan Jaminan •Kualiti, Universiti Tenaga Nasional, menerima ‘Anugerah Tokoh Pekerja Lelaki,’ Kumpulan Eksekutif.

Encik Adnan Saidin, Tukang Tingkatan Kanan, Pejabat Pengurus Kawasan, Alor •Star, Kedah, menerima ‘Anugerah Tokoh Pekerja Lelaki’ – Kumpulan Bukan Eksekutif

9 Anugerah Menteri Sumber Manusia 2007 – ILSAS – (Kategori Penyedia Latihan)

TNB Integrated Learning Solution Sdn. Bhd. – ILSAS telah memenangi Anugerah Menteri Sumber Manusia ‘Kategori Penyedia Latihan’ sempena Persidangan Pembangunan Sumber Manusia 2007.

12

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Anugerah Korporat

10. Anugerah ‘Malaysian Society of Occupational Safety and Health (MSOSH) Award’

a) anugerah keselamatan msOsh 2006

Anugerah Kese lamatan dan Kesihatan Pekerjaan Tahunan ini dianjurkan oleh Majlis Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (MSOSH) untuk menghargai dan mengiktiraf organisasi-organisasi yang te lah mencapai rekod pengurusan keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang cemerlang di tempat kerja masing-masing. Anugerah diberi berdasarkan mata yang diperolehi melalui audit yang dijalankan oleh juruaudit MSOSH terhadap dokumen-dokumen dan stesen-stesen yang terbabit . Memberi pengiktirafan kepada organisasi yang telah mencapai kecemerlangan dalam pengurusan kese lamatan dan kes iha tan pekerjaan merupakan sebahagian daripada usaha Kerajaan untuk menjadikan tempat kerja di Malaysia selamat dan sihat serta menjadikan amalan-amalan kerja yang selamat dan sihat sebahagian daripada budaya d i ka langan rakya t Malaysia.

Stesen-stesen janaelektrik berikut telah memenangi anugerah dalam kategori masing-masing:

anugerah emas kelas i:1. Stesen Janaelektrik Tuanku

Ja’afar, Port Dickson2. Stesen Janaelektrik Sultan

Ismail, Paka3. Stesen-Stesen Janaelektrik,

Cameron Highlands

anugerah emas kelas ii:1. Stesen Janaelektrik Putrajaya2. Stesen Janaelektrik Gelugor3. Stesen Janaelektrik Sultan

Mahmud, Kenyir

11. Stesen Janaelektrik Chenderoh Memenangi Pingat Emas Tempat Pertama sempena Anugerah Kecemerlangan Keselamatan Dan Kesihatan 2007

Stesen Janaelektrik Chenderoh memenangi Anugerah Kecemer-langan Keselamatan dan Kesihatan Peringkat Kebangsaan 2008.

Stesen Janaelektrik Chenderoh dipilih sebagai pemenang Kategori Utiliti Elektrik setelah berjaya menewaskan saingan yang terdiri daripada stesen janaelektrik lain TNB dan sektor swasta. Encik Mustaphakamal Yaacob, Pengurus Stesen Janaelektrik Chenderoh dan Encik Lee Kwan Yong, Eksekutif Keselamatan menerima Anugerah tersebut.

Anugerah Kese lamatan dan Kesihatan Pekerjaan Tahunan telah dianjurkan oleh Majlis Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia dan Kementerian Sumber Manusia bertujuan untuk menghargai dan mengiktiraf organisasi-organisasi yang mencapai rekod pengurusan kese lamatan dan kes iha tan pekerjaan yang cemerlang di tempat kerja masing-masing.

anugerak perak:1. Stesen Janaelektrik Sultan

Iskandar, Pasir Gudang2. Stesen Janaelektrik Jambatan

Connaught, Klang3. Stesen Janakuasa Sultan Azlan

Shah, Manjung

anugerah gangsa:1. Stesen Janaelektrik Ismail

Petra, Pergau

b) anugerah keselamatan msOsh 2007

Stesen-stesen janaelektrik berikut te lah memenangi Anugerah Malaysian Society of Occupational Safety and Health (MSOSH) 2007 dalam kategori masing-masing:

anugerah emas Class 1 (Prestasi OSH yang amat baik)

Stesen Janaelektrik Putrajaya•Stesen Janaelektrik Hidro •Cameron Highlands Stesen Janaelektrik Sultan •Ismail, PakaStesen Janaelektrik Tuanku •Ja’afar, Port DicksonStesen Janaelektrik Chenderoh•

anugerah emas Class 2 (Prestasi OSH yang amat baik)

Stesen Janaelektrik Hidro •Sg. PerakStesen Janaelektrik Gelugor•Stesen Janaelektrik Jambatan •Connaught, KlangStesen Janakuasa Sultan Azlan •Shah, Manjung

anugerah perak (Prestasi OSH yang baik)

Stesen Janaelektrik Sultan •Iskandar, Pasir GudangStesen Janaelektrik Sultan •Mahmud, Kenyir

anugerah gangsa (Prestasi OSH Yang Memuaskan)

Stesen Janaelektrik Sultan •Ismail Petra, Pergau

13

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

12. Anugerah Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC)

a) anugerah ketua pengarah mpCTNB telah diiktiraf sebagai pemegang Anugerah Ketua Pengarah MPC pada majlis Perasmian Konvensyen ICC MPC Kebangsaan 2008.

Anugerah ini diberi kepada syarikat-syarikat yang telah menunjukkan komitmen yang tinggi oleh warga kerjanya dalam Peningkatan Mutu Kerja (WIT), penyertaan yang berterusan dan mendapat pengiktirafan dalam Konvensyen ICC Peringkat Kebangsaan serta Wilayah anjuran MPC.

b) kumpulan iCC bahagian penghantaran & sJ gelugor terima anugerah konvensyen iCC peringkat kebangsaan mpCDua Kumpulan ICC daripada Bahagian Penghantaran telah mencipta sejarah apabila Kumpulan Sinar (Senggaraan Aset, Johor Bahru) dan Northern Star (Senggaraan Aset, Alor Star) berjaya menerima anugerah Emas 3 Bintang pada Konvensyen ICC Peringkat Kebangsaan anjuran MPC pada 21 Ogos 2008. Kumpulan Sinar telah diiktiraf sebagai antara 10 kumpulan ICC terbaik dalam konvensyen tersebut.

Ini merupakan pencapaian terbaik Bahagian Penghantaran sejak ia menyertai Konvensyen ICC. Kumpulan Sinar telah mempersembahkan projek mengatasi masalah penyenggaraan suis lampu lapangan dan lampu jalan manakala kumpulan Northern Star mempersembahkan projek mengatasi masalah menukar penebat di menara-menara penghantaran 132 dan 275 kV. Tempat kedua telah dimenangi oleh Kumpulan Impian dari SJ Gelugor.

c) konvensyen pertandingan iCC Wilayah utara 2008 anjuran mpCPasukan ‘Missing 2’ dari pejabat Pengurus Besar Negeri (Pulau Pinang) telah memenangi Anugerah Emas sempena Konvensyen Pertandingan ICC Wilayah Utara 2008.

Anugerah Perak pula dimenangi oleh Pasukan Wira Sanggara dari pejabat Pengurus Cawangan Bertam.

d) universiti tenaga nasional (uniten) merupakan universiti pertama di malaysia yang berjaya mendapat Quality Environment Practice Certification daripada mpCUNITEN telah dianugerahkan Quality Environment Practice Certification (QE) pada 15 dan 16 April 2008 setelah memenuhi objektif audit pensijilan 5S. Satu proses audit penaksiran penuh telah dijalankan oleh Perunding Kanan merangkap Penaksir MPC, Cik Norzirin Ariffin dan Encik Rosmi Abdullah masing-masing di Kampus Putrajaya dan Kampus Sultan Haji Ahmad Shah.

e) sesb sipitang berjaya mendapat pensijilan mpC untuk 5sSabah Electricity Sdn. Bhd. (SESB) Sipitang telah dianugerahkan Pensijilan Amalan 5S oleh MPC.

f) ibu pejabat bahagian pembahagian, Wisma tnb, Jalan timur dianugerahkan ‘Quality Environment Practice Certification (5S)’Ibu Pejabat Bahagian Pembahagian TNB telah dianugerahkan Quality Environment Practice Certification (Sistem Amalan 5S) oleh MPC.

13

12(b)

12(a)

14

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Anugerah Korporat

TNB dalam operasi bisnes seharian dan perkhidmatan pelanggan seperti E-CIBS, Remote Meter Reading (RMR), On-Line Vendor Registration (OVR) dan Mobile Field Force Automation (MFFA).

16. Pasukan ‘Circle Point’ Juara Konvensyen ‘Innovative & Creative Circle (ICC)’

Pasukan ‘Circle Point’ dari TNB Kuantan, Pahang, muncul sebagai ‘Juara Kategori Perkhidmatan dan J u a r a K e s e l u r u h a n ’ d a l a m Konvensyen ‘Innovative & Creative C i r c l e ( I C C ) ’ P e r i n g k a t Kebangsaan.

Projek Pasukan Circle Point yang bertajuk “Mengesan Kecurian Arus Elektrik” berjaya menewaskan 160 pasukan lain yang turut mengambil bahagian.

17. Anugerah ‘Winner of the 2007 Corporate Award’ – Tier 2, Category 1 oleh Institute of Internal Auditors Malaysia (IIA Malaysia)

Tenaga Nasional Berhad (TNB) telah dianugerahkan ‘Winner of the 2007 Corporate Award’ – Tier 2, Category 1 oleh Institute of Internal Auditors Malaysia (IIA Malaysia). Anugerah yang berprestij ini diberi kepada TNB kerana telah memperlihatkan komitmen kukuh terhadap Pembangunan Profesional Yang Berterusan bagi tahun 2006.

18. Anugerah ‘Tema Gerai Pameran Terbaik’ di Pameran ‘50th Merdeka Expo’

TNB telah mengambil bahagian dalam Pameran ‘50th Merdeka Expo’ yang berlangsung di Pusat Dagangan Dunia Putra (PWTC). Dalam pameran yang berlangsung selama empat hari itu, Gerai Pameran TNB telah dipilih sebagai Tema Gerai Pameran Terbaik (Best Theme Booth).

19. UNITEN Juara Keseluruhan Pertandingan ITEX 2008

Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) muncul sebagai ‘Juara Keseluruhan’ pertandingan ITEX 2008.

Sebanyak 16 produk inovatif d ipe r t and ingkan o leh pa ra penyelidik UNITEN dari Kolej Ke juruteraan dan Teknologi Maklumat, berjaya memenangi lima pingat emas, enam pingat perak dan lima pingat gangsa dalam kategori-kategori yang dipertandingkan.

20. Remaja TNB Naib Juara Keseluruhan Liga Hoki Remaja Kebangsaan 2008

Pasukan Hoki Remaja TNB muncul ‘Naib Juara Keseluruhan Liga Hoki’ Remaja Kebangsaan 2008 setelah memberi tentangan hebat kepada Pasukan pilihan Sekolah Sukan Bukit Jalil (SSBJ) sebelum tewas dengan keputusan 3-4 dalam perlawanan akhir.

21. Kejohanan Sulung Kriket Enam-Sebelah Antarabangsa Kajang

Pasukan Kr iket TNB muncul sebagai Johan pada Kejohanan Kriket Enam-Sebelah Antarabangsa Kajang. Kejohanan anjuran bersama Persatuan Kriket Kajang dan Mitraz Promotion itu berjaya menarik penyertaan antarabangsa dari Korea Selatan, Austral ia dan Singapura.

Pasukan TNB menewaskan Pasukan M a m a n g a m K l a n g d a l a m p e r l a w a n a n a k h i r d e n g a n menunjukkan prestasi permainan yang cemerlang. Pada masa yang sama, ‘Batsman’ TNB, iaitu Encik Thushara Kodikara juga dinobatkan s e b a g a i ‘ B a t s m a n ’ Te r b a i k Kejohanan dengan mendapat sebanyak 147 mata.

g) Jabatan sumber manusia dan pentadbiran bahagian penghantaran dianugerah pensijilan amalan 5sJabatan Sumber Manusia dan P e n t a d b i r a n B a h a g i a n Penghantaran berjaya mendapat pensijilan 5S yang pertama Bahagian tersebut daripada MPC.

13. TNB mendapat Sijil Merit NACRA 2007

TNB dianugerahkan Sijil Merit bagi Laporan Tahunan TNB 2006 sempena Anugerah Laporan Korporat Tahunan Kebangsaan (NACRA) 2007.

NACRA merupakan manifestasi komitmen bersama empat badan penganjur iaitu Bursa Malaysia Berhad, Malaysia Institute of Accountants (MIA), Malaysian Institute of Management (MIM) dan Malaysian Institute of Certified Public Accountants (MICPA) dalam memperkenalkan piawaian tertinggi dalam pelaporan korporat.

14. Anugerah ‘ACCA Malaysia Environmental And Social Reporting Awards (MESRA) 2007’

TNB memenangi Anugerah Merit bagi kategori ‘Environmental Repo r t i ng ’ s empena ACCA Malaysia Environmental And Social Reporting Awards (MESRA) 2007.

15. Anugerah ‘Best New Services’ – ACM 2007

TNB telah menyertai Pameran A S E A N C o m m u n i c a t i o n & Multimedia (ACM) Expo & Forum 2007 yang Ke-10.

Pada pameran tiga hari itu, TNB diumumkan sebagai pemenang Anugerah ‘Best New Services’ bagi beberapa apl ikas i teknologi maklumat yang diguna pakai oleh

15

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Notis Mesyuarat Agung Tahunan

SEBAGAI URUSAN BIASA:-

1. Penerimaan Penyata Kewangan yang telah Diaudit bersama-sama Laporan Pengarah dan Laporan Juruaudit mengenainya bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

resolusi biasa 1

2. Meluluskan pengisytiharan dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham biasa ditolak cukai pendapatan sebanyak 25% bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

resolusi biasa 2

3. Meluluskan pembayaran elaun Pengarah berjumlah RM628,838.00 bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

resolusi biasa 3

4. Memilih semula Pengarah-pengarah berikut yang bersara menurut Artikel 135 Tataurus Syarikat:-

(i) Tan Sri Leo Moggie resolusi biasa 4

(ii) Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy

resolusi biasa 5

(iii) Dato’ Zainal Abidin bin Putih resolusi biasa 6

5. Memilih semula Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob yang bersara menurut Art ikel 133 Tataurus Syarikat.

resolusi biasa 7

6. M e l a n t i k s e m u l a Te t u a n PricewaterhouseCoopers, yang bersetuju untuk dilantik sebagai Juruaudit Syarikat dan berkhidmat sehingga berakhirnya Mesyuarat Agung Tahunan akan datang dan memberi kuasa kepada Pengarah-pengarah untuk menetapkan ganjaran mereka.

resolusi biasa 8

SEBAGAI URUSAN KHAS:-

Mempertimbangkan dan jika difikirkan sesuai, meluluskan Resolusi-resolusi Biasa berikut:-

7. Kuasa khusus bagi Pengarah-pengarah menerbitkan saham menurut Skim Opsyen Saham Pekerja II

“BAHAWA menurut Skim Opsyen Saham Pekerja (“ESOS II”) Tenaga Nasional Berhad seperti yang diluluskan pada Mesyuarat Agung Luar Biasa Syarikat yang telah diadakan pada 29 Mei 2003, kelulusan adalah dengan ini diberi kepada Pengarah-pengarah untuk menerbitkan saham biasa Syarikat pada bila-bila masa selaras dengan terma-terma dan syarat-syarat skim tersebut.”

resolusi biasa 9

8. Kuasa umum bagi Pengarah-pengarah untuk menerbitkan saham menurut Seksyen 132D, Akta Syarikat, 1965

“BAHAWA menurut Seksyen 132D Akta Syarikat, 1965, kuasa penuh adalah dengan ini diberi kepada P e n g a r a h - p e n g a r a h u n t u k menerbitkan saham-saham di dalam modal Syarikat pada bila-bila masa sehingga berakhirnya Mesyurat Agung Tahunan akan datang, mengikut terma-terma dan syarat-syarat dan bagi maksud tertentu yang difikirkan sesuai menurut pertimbangan mutlak Pengarah-pengarah dengan syarat bilangan agregat saham yang akan diterbitkan menurut Resolusi ini tidak melebihi sepuluh peratus (10%) daripada modal saham terbitan Syarikat buat masa itu, tertakluk kepada peruntukan Akta Syarikat 1965, Tataurus Syarikat dan kelulusan Bursa Malaysia S e c u r i t i e s B e r h a d ( “ B u r s a Securities”) dan semua badan-badan penguatkuasa peraturan berkenaan di mana kelulusan sedemikian diperlukan”.

resolusi biasa 10

Dengan ini Dimaklumkan bahaWa mesyuarat agung tahunan kelapan belas Tenaga Nasional Berhad akan diadakan pada hari khamis, 11 Disember 2008 pada pukul 10.00 pagi di Dewan Serbaguna, Kompleks Sukan TNB, Jalan Pantai Baru, 59200 Kuala Lumpur untuk menjalankan urusan-urusan berikut:-

16

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

9. Kuasa untuk cadangan pembelian saham sendir i o leh Syar ikat menurut Seksyen 67A, Akta Syarikat, 1965

“BAHAWA ter tak luk kepada peruntukan Akta Syarikat, 1965, Tataurus Syarikat dan Keperluan Penyenaraian Bursa Securities dan semua undang-undang, garis panduan-gar is panduan dan peraturan-peraturan berkenaan yang berkuatkuasa pada masa ini atau dipinda dari semasa ke semasa, serta kelulusan semua pihak berkuasa yang berkenaan, dengan ini Syarikat diberi kuasa untuk membeli saham biasa dalam modal terbitan dan modal berbayar Syarikat pada harga RM1.00 sesaham melalui Bursa Securities menurut terma-terma dan syarat-syarat dan menurut pertimbangan Pengarah-pengarah Syar i ka t (“Lembaga Pengarah”) adalah wajar dan perlu untuk kepentingan Syarikat, melainkan bahawa:-

(a) bilangan agregat saham yang dibeli menurut resolusi ini tidak melebihi sepuluh peratus (10%) daripada jumlah modal terbitan dan modal berbayar S y a r i k a t ( “ C a d a n g a n Pembelian Balik Saham”);

(b) jumlah maksimum dana yang akan digunakan untuk tujuan Cadangan Pembelian Balik Saham hendak lah t idak melebihi agregat untung tertahan dan/atau akaun premium saham;

(c) kuasa yang diberi di bawah resolusi ini akan berkuatkuasa dengan serta-merta berikutan kelulusan resolusi ini dan akan terus berkuatkuasa sehingga:-

(i) berakhirnya Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat akan datang di mana kuasa itu akan luput melainkan diperbaharui, sama ada tanpa syarat atau bersyarat melalui reso lus i b iasa yang d i l u l u s k a n o l e h pemegang-pemegang saham Syarikat pada mesyuarat agung;

(ii) tamat tempoh yang ditetapkan oleh undang-undang bagi Mesyuarat Agung Tahunan akan datang diadakan;

(iii) kuasa itu dimansuh atau diubah melalui resolusi biasa yang diluluskan o l e h p e m e g a n g -p e m e g a n g s a h a m Syarikat pada mesyuarat agung,

yang mana terdahulu.”

“ D A N B A H A W A L e m b a g a Pengarah dengan ini diberi kuasa untuk menentukan menurut budibicara mereka, sama ada saham biasa yang dibeli oleh Syarikat akan disimpan sebagai saham perbendaharaan atau membatalkannya atau kedua-dua sekali dan/atau menjual semula saham-saham tersebut melalui B u r s a S e c u r i t i e s d a n / a t a u mengagihkannya sebagai dividen-dividen saham.”

“ D A N B A H A W A L e m b a g a Pengarah dengan ini diberi kuasa untuk mengambil tindakan bagi menyempur nakan Cadangan Pembelian Balik Saham dengan berkuasa penuh untuk meluluskan apa-apa syarat, modifikasi, variasi dan/atau pindaan yang mungkin dikenakan oleh pihak berkuasa berkenaan dan/atau mengambil tindakan atau melakukan perkara-p e r k a r a y a n g m e n u r u t pertimbangan Lembaga Pengarah wajar dan perlu untuk kepentingan terbaik Syarikat.”

resolusi biasa 11

10. Menjalankan sebarang urusan lain di mana Notis telah diberikan menurut Akta Syarikat, 1965.

DENGAN PERINTAH LEMBAGA PENGARAH

nor Zakiah binti abdul ghani(LS 0008795)Wan marzimin bin Wan muhammad(LS 0009013)Setiausaha Syarikat

Kuala Lumpur18 November 2008

17

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

nOta penJelasan mengenai urusan khas

(i) resolusi biasa 9: kuasa kepada pengarah-pengarah untuk menerbitkan saham-saham menurut esOs ii.

Cadangan Resolusi Biasa ini, jika diluluskan, adalah untuk memberi kuasa kepada Pengarah-pengarah untuk menerbitkan saham dalam Syarikat menurut terma-terma dan syarat-syarat ESOS II yang telah diluluskan pada Mesyuarat Agung Luar Biasa Syarikat yang telah diadakan pada 29 Mei 2003.

(ii) resolusi biasa 10: kuasa menerbitkan saham menurut seksyen 132D, akta syarikat, 1965.

Cadangan Resolusi Biasa ini, jika diluluskan, adalah untuk memberi kelonggaran kepada Pengarah-pengarah untuk menerbit dan memperuntukkan saham-saham bagi tujuan tertentu yang menurut pertimbangan mutlak Pengarah-pengarah adalah untuk kepentingan Syarikat, tanpa perlu mengadakan mesyuarat agung. Kuasa ini akan tamat pada Mesyuarat Agung Tahunan yang akan datang.

(iii) resolusi biasa 11: Cadangan pembelian balik saham.

Cadangan Resolusi Biasa ini, jika diluluskan, akan memberi kuasa kepada Pengarah-pengarah untuk membeli saham-saham Syarikat sehingga 10% daripada jumlah modal terbitan dan modal berbayar Syar ikat dengan menggunakan dana yang diperuntukkan daripada keuntungan tertahan dan akaun premium saham Syarikat. Kuasa ini akan luput pada Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat akan datang melainkan dimansuh atau diubah pada mesyuarat agung.

nOta-nOta:-

pendaftaran ahli/proksiPendaftaran Ahli/Proksi untuk menghadiri Mesyuarat ini bermula dari pukul 7.00 pagi pada hari Mesyuarat. Ahli/Proksi dikehendaki mengemukakan dokumen pengenalan diri untuk pendaftaran.

proksi(i) Mana-mana ahli yang layak untuk menghadiri dan

mengundi pada Mesyuarat ini adalah layak untuk melantik proksi untuk menghadiri dan mengundi bagi pihaknya. Proksi tidak semestinya seorang Ahli Syarikat.

(ii) Instrumen perlantikan proksi perlu dibuat secara bertulis dan ditandatangani oleh orang yang melantik atau Peguamnya yang dilantik di bawah surat kuasa wakil. Dimana instrumen perlantikan proksi atau proksi-proksi diuruskan oleh sesebuah perbadanan, surat ini hendaklah dimeterai atau ditandatangani oleh seorang pegawai atau Peguamcara yang dilantik di bawah surat kuasa wakil.

(iii) Menurut Artikel 105(4) Tataurus Syarikat, seorang Ahli adalah layak untuk melantik tidak lebih daripada dua (2) proksi, dan jika seorang Ahli melantik dua (2) proksi, perlantikan itu adalah tidak sah kecuali jika peratusan pegangan saham yang diwakili oleh setiap proksi itu ditetapkan.

(iv) Sebuah perbadanan yang menjadi Ahli Syarikat, boleh, melalui resolusi Pengarah-pengarahnya atau badan pengawasan yang lain, memberi kuasa kepada seseorang yang difikirkan sesuai untuk bertindak sebagai wakilnya dalam Mesyuarat ini menurut Artikel 107(6) Tataurus Syarikat.

(v) Instrumen perlantikan proksi atau proksi-proksi hendaklah sampai di Symphony Share Registrars Sdn. Bhd., Tingkat 26, Menara Multi-Purpose, Capital Square, No. 8, Jalan Munshi Abdullah, 50100 Kuala Lumpur, Malaysia tidak kurang daripada empat puluh lapan (48) jam sebelum waktu yang ditetapkan untuk Mesyuarat.

maklumat tambahan kepada resolusi-resolusi biasa 4 hingga 7Maklumat tambahan mengenai Butir-butir Pengarah-pengarah yang akan bersara seperti yang disyarat di bawah Lampiran 8A, Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia telah dinyatakan secara terperinci dalam Laporan Tahunan ini.

18

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Notis Mesyuarat Agung Tahunan

Penyata Bersama Notis Mesyuarat Agung Tahunan

Mengikut Peruntukan Perenggan 8.28(2) Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia Securities Berhad

Pengarah-pengarah yang menawarkan diri untuk dipilih semula pada Mesyuarat Agung Tahunan yang Kelapan Belas Syarikat adalah seperti berikut:

(a) Pengarah-pengarah yang akan bersara menurut Artikel 135, Tataurus Syarikat:-

• Tan Sri Leo Moggie• Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy• Dato’ Zainal Abidin bin Putih

(b) Pengarah yang akan bersara menurut Artikel 133, Tataurus Syarikat:-

• Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob

Maklumat lanjut keempat-empat Pengarah yang menawarkan diri untuk dipilih semula boleh didapati pada profil masing-masing di bawah Profil Pengarah-pengarah di muka surat 154 hingga 159 dalam Laporan Tahunan ini.

Butiran mengenai sebarang kepentingan sekuriti Syarikat atau anak-anak syarikatnya (jika ada) yang dipegang oleh Pengarah-pengarah tersebut dinyatakan di muka surat 178 Penyata Kewangan Yang Telah Diaudit dalam Laporan Tahunan ini.

19

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Penting

pertumbuhan +4.7% – Kumpulan

permintaan unit +6.1% – TNB

pertumbuhan hasil +10.4% Peningkatan sebanyak 27.4% dalam

kos Penjanaan

perbelanjaan Operasi +22.5% Peningkatan dalam pembaikan &

penyelenggaraan dan perbelanjaan

susut nilai

keuntungan bersih RM2,594.0 juta Penurunan sebanyak 36.1% Yang Diagihkan

kepada pemegang- pemegang ekuiti

margin ebitDa 29.5% 37.6% tahun lepas

rOa 4.6% Berdasarkan keuntungan bersih dilaras

Jumlah hutang RM22.7 bilion Penurunan daripada RM24 bilion

Setakat 31 Ogos 2007

Capex RM4.9 bilion RM5.2 bilion tahun lalu

20

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2008 2007 2006 2005 2004 kumpulan

Kewangan (RM’ juta)Jumlah Hasil 25,750.6 23,320.4 20,384.2 18,977.5 17,712.1Keuntungan Sebelum Cukai dan Zakat# 3,025.2 4,765.9 2,756.8 1,818.9 1,482.7Hartanah, Loji dan Kelengkapan 58,333.4 57,382.9 55,201.3 54,721.0 53,443.7 PenjanaanKeupayaan Penjanaan Terpasang (MW) 11,941.8* 11,514.5* 11,464.8 11,497.8 11,137.5 Jualan ElektrikJumlah Unit Dijual (GWj) 90,650.2 86,545.0 82,214.8 78,933.4 72,921.4Hasil Jualan (RM’ juta) 24,190.1 22,384.0 19,707.4 18,326.4 17,219.4 PelangganJumlah Bilangan 7,329,727 7,068,329 6,814,523 6,582,374 6,323,719 Pekerja (Kumpulan)Jumlah Pekerja 29,210 28,822 28,067 27,727 26,989 Pemegang SahamJumlah Pemegang Saham Bumiputra 6,177 5,865 5,943 5,971 6,526Jumlah Pemegang Saham Bukan Bumiputra 22,467 17,516 17,318 14,935 15,726Jumlah Pemegang Saham Institusi 600 539 586 577 497Jumlah Pemegang Saham Asing 1,116 1,242 1,067 1,379 715Jumlah Pemegang Saham Agensi Kerajaan 24 26 28 35 42Jumlah Pemegang Saham Syarikat Nominee 4,153 3,656 3,814 6,080 4,717 Dividen (Kasar) 20.0 sen 36.3 sen 14.8 sen 16.2 sen 18.2 sen Nisbah KewanganNisbah Hutang-Ekuiti (Selepas ditolak Tunai) 0.68 0.78 1.19 1.69 1.94Perolehan Sesaham – Asas (sen) 59.87 94.92 52.52 32.01 26.1Aset Ketara Bersih Sesaham (sen) 592 554 470 499 460

# Kewangan bagi tahun 2004 hingga 2005 tidak dilaraskan bagi peruntukan FRS 101-Pengemukaan Penyata-penyata Kewangan

* (Angka termasuk TNB, Sabah Electricity Sdn Bhd dan Liberty Power Limited)

Sorotan Prestasi Lima Tahun

21

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Carta Prestasi Korporat

Keuntungan Sebelum Cukai# Dan Keuntungan Bersih(Kumpulan)

Keuntungan Sebelum Cukai

Keuntungan Bersih

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

1,48

2.7

1,81

8.9

2,75

6.8

4,76

5.9

3,02

5.2

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

813.

7

1,28

0.0

2,12

6.9

4,06

1.1

2,59

4.0

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

Keuntungan Sebelum Cukai DanKeuntungan Bersih (Syarikat)

Harta, Loji Dan Kelengkapan (Kumpulan)

Keuntungan Sebelum Cukai

Keuntungan Bersih

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

1,75

9.8

1,16

3.6

1,53

5.9

3,51

4.5

2,66

3.6

0

800

1,600

2,400

3,200

4,000

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

1,95

8.6

1,60

1.4

2,00

0.6

4,12

4.4

3,10

4.0

0

900

1,800

2,700

3,600

4,500

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

53,4

43.7

54,7

21.0

55,2

01.3

57,3

82.9

58,3

33.4

0

12,000

24,000

36,000

48,000

60,000

RM’J

uta

RM’J

uta

RM’J

uta

RM’J

uta

RM’J

uta

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

# Kewangan bagi tahun 2004 hingga 2005 tidak dilaraskan bagi peruntukan FRS 101-Pengemukaan Penyata-penyata Kewangan22

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13,4

12

13,4

55

13,3

41

13,0

31

13,5

17

13,5

04

13,5

79

13,8

57

14,0

07

13,9

25

13,9

10

13,8

21

sep’07

okt’07

nov’07

dis’07

jan’08

feb’08

mac’08

apr’08

mei’08

jun’08

jul’08

ogos’08 tahun

Produktiviti (Kumpulan) Pertumbuhan Permintaan MaksimumMW

Unit Dijual/ Pekerja (Dalam Unit / MWj)

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

2,70

1.9

2,84

6.8

2,92

9.2

3,00

2.7

3,10

3.4

Bilangan Pekerja (Bil.)

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

26,9

89

27,7

27

28,0

67

28,8

22

29,2

10

0

6,000

12,000

18,000

24,000

30,000

0

700

1,400

2,100

2,800

3,500

MW

jPe

kerja

12,400

12,600

12,800

13,000

13,200

13,400

13,600

13,800

14,000

14,200

23

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

TK2008 Jumlah RM25,750.6 juta

TK2007 Jumlah RM23,320.4 juta

Hasil Teras TK2008

Semenanjung Malaysia 87.6%

SESB3.3%

Produk dan Perkhidmatan 4.7%

Pendapatan Tertangguh 1.4%

EGAT0.8%

LPL2.2%

} 3.0%

24

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kalendar Kewangan 2008

tarikh

keputusan suku tahun pengumuman

Suku Tahun Kewangan Pertama berakhir 15 Januari 2008

30 November 2007

Suku Tahun Kewangan Kedua berakhir 14 April 2008

29 Februari 2008

Suku Tahun Kewangan Ketiga berakhir 24 Julai 2008

31 Mei 2008

Suku Tahun Kewangan Keempat berakhir 16 Oktober 2008

31 Ogos 2008

Pengedaran Laporan Tahunan 18 November 2008

Mesyuarat Agung Tahunan Ke-18 11 Disember 2008

25

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Statistik Operasi

Jualan Tenaga Elektrik(RM’Juta) (Kumpulan)

Campuran Penjanaan TNB(Grid Nasional)

Jualan Tenaga Elektrik (GWj) (Kumpulan)

Keupayaan Terpasang TNB(Grid Nasional)

Bilangan Pelanggan MengikutKlasifikasi Kumpulan (Kumpulan)

Keupayaan TerpasangTermasuk IPP (Grid Nasional)

Industri 41.61%(RM10,066.6)

Perdagangan 36.73%(RM8,884.1)

Domestik 17.40%(RM4,208.5)

Pertanian 0.28%(RM66.6)

Perlombongan 0.02%(RM5.6)

Lampu Awam 0.73%(RM177.5)

Eksport 0.85%(RM206.6)

Lain-lain (TNB LPL) 2.38%(RM574.6)

Industri 45.78%(41,503.1)

Perdagangan 31.12%(28,214.8)

Domestik 18.62%(16,879.8)

Pertanian 0.24%(214.2)

Perlombongan 0.04%(34.2)

Lampu Awam 1.11%(1,002.6)

Eksport 1.27%(1,152.9)

Lain-lain (TNB LPL) 1.82%(1,648.6)

Industri 0.3832%(28,089)

Perdagangan 16.0144%(1,173,811)

Domestik 82.9228%(6,078,016)

Pertanian 0.0124%(906)

Perlombongan 0.0002%(13)

Lampu Awam 0.0670%(48,892)

Hidro 14.0%(6,670.4 GWj)

Haba Konvensional(Arang Batu) 35.0%(16,748.3 GWj)

Haba Konvensional(Minyak & Gas) 6.9%(3,282.6 GWj)

Kitar Padu 41.4%(19,765.5 GWj)

Turbin Gas 2.7%(1,312.0 GWj)

Hidro 17.6%(1,910.5 MW)

Haba Konvensional(Arang Batu) 33.9%(3,670 MW)

Haba Konvensional(Minyak & Gas) 7.8%(840 MW)

Kitar Padu 25.5%(2,762 MW)

Turbin Gas 15.2%(1,653 MW)

Hidro 9.7%(1,910.5 MW)

Haba Konvensional(Arang Batu) 18.6%(3,670 MW)

Haba Konvensional(Minyak & Gas) 4.2%(840 MW)

Kitar Padu 14.0%(2,762 MW)

Turbin Gas 8.4%(1,653 MW)

IPP 45.1%(8,887.4 MW)

26

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Prestasi Harga Saham03

Sep

07

17 S

ep 0

7

01 O

kt 0

7

15 O

kt 0

7

29 O

kt 0

7

12 N

ov 0

7

26 N

ov 0

7

10 D

is 0

7

24 D

is 0

7

07 J

an 0

8

21 J

an 0

8

04 F

eb 0

8

18 F

eb 0

8

03 M

ac 0

8

17 M

ac 0

8

31 M

ac 0

8

14 A

pr

08

28 A

pr

08

12 M

ei 0

8

26 M

ei 0

8

09 J

un 0

8

23 J

un 0

8

07 J

ul 0

8

21 J

ul 0

8

04 O

gos

08

18 O

gos

08

5

6

7

8

9

10

11

27

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Utusan Pengerusi Kepada Pemegang Saham

28

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Walaupun keuntungan Kumpulan menurun akibat faktor luaran yang tidak dapat dikawal, namun kita telah berjaya meningkatkan kecekapan sistem dan proses Syarikat. Berikutan itu, Syarikat telah berjaya memperolehi pulangan yang lebih tinggi, melangkaui Petunjuk Prestasi Utama (KPI) yang ditetapkan dalam banyak aspek, dan mencatat kemajuan yang membanggakan dalam beberapa init iatif Syarikat, untuk membentuk landasan yang kukuh bagi pembangunan masa hadapan Syarikat.

Prestasi Kewangan

Walaupun TNB memulakan setengah tahun pertama dengan prestasi yang menyakinkan, namun usaha Syarikat untuk mempertahankan prestasi tersebut dihalang oleh kenaikan harga bahan api, khususnya arang batu, serta bayaran kapasiti yang tinggi kepada Pengeluar Tenaga Bebas (IPP). Kos luaran tersebut, termasuk kerugian terjemahan tukaran asing, mengakibatkan prestasi Kumpulan menurun dengan ketara pada Tahun Kewangan 2008 (TK2008).

Hasil pendapatan Kumpulan meningkat sebanyak 10.4% kepada RM25,750.6 ju ta da lam TK2008 berbanding RM23,320.4 juta pada tahun sebelumnya. Namun begitu, keuntungan bersih Kumpulan menurun sebanyak 36.1% kepada RM2,600.4 juta berbanding RM4,067.6 juta pada tahun sebelumnya. Penurunan ketara dalam keuntungan ini adalah kerana peningkatan sebanyak 22.5% dalam kos operasi yang khusus disebabkan oleh kos penjanaan elektrik yang lebih tinggi (terutamanya kos IPP dan bahan api yang merangkumi 60.5% daripada keseluruhan perbelanjaan operasi). Akibatnya, margin EBITDA TNB menurun kepada 29.5% (TK2007: 37.6%) sementara Pulangan Aset menurun kepada 4.5% (TK2007: 6.3%).

Pembayaran Dividen

Dasar dividen TNB menetapkan supaya pulangan yang stabil dan mampan disediakan untuk pemegang saham di samping mempastikan struktur modal adalah cekap dan peruntukan kewangan

adalah mencukupi untuk pembangunan masa hadapan Syarikat. Bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008, Lembaga Pengarah mencadangkan dividen kasar akhir sebanyak 10 sen bagi setiap syer biasa (TK2007: 16.3 sen) selepas ditolak cukai pendapatan sebanyak 25%, tertakluk kepada kelulusan pemegang saham di Mesyuarat Agung Tahunan yang akan datang. Keseluruhan dividen yang diisytiharkan untuk TK2008, setelah mengambilkira dividen kasar interim sebanyak 10 sen yang bernilai RM302.7 juta, adalah dianggarkan berjumlah RM645.8 juta, yang mewak i l i 60 .6% dar ipada keseluruhan aliran tunai bebas Syarikat.

Memperkukuhkan Kecemerlangan Perkhidmatan

Perkhidmatan kepada pelanggan adalah teras perniagaan Syarikat. Sepanjang tahun kewangan in i , TNB te lah melaksanakan beberapa inisiatif untuk memperkukuhkan kecemer langan

Kepada Pemegang Saham,

Bagi pihak Lembaga Pengarah, saya sukacita

melaporkan bahawa Tenaga Nasional Berhad

(TNB) telah memperolehi keuntungan bagi

Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008

walaupun terpaksa berhadapan dengan kesan

kenaikan harga minyak serta peningkatan kos

operasi.tan sri leO mOggiePengerusi

29

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Isu dan Cabaran Industri

keselamatan bekalan tenagaKeselamatan bekalan tenaga adalah satu cabaran utama bagi Industri Bekalan Elektrik (ESI) di Malaysia. Pada masa ini, sektor tenaga berdepan dengan masalah bekalan gas asli yang terhad, dan ini telah meningkatkan pergantungan sektor tersebut kepada arang batu yang diimport. Kebimbangan mengenai masalah bahan api dan campuran bahan api negara, ditambah pula dengan ketidakseimbangan struktur ESI dan peningkatan permintaan untuk mendapatkan bahan api daripada China dan India, kesemua faktor tersebut menekankan betapa pent ingnya diwujudkan satu strategi tenaga yang k o m p r e h e n s i f b a g i m e n j a m i n keselamatan bekalan tenaga negara.

TNB sedang berusaha secara agresif untuk mengenalpasti sumber bahan api alternatif yang realistik dan mempelbagai-kan campuran bahan api negara. Kita sedang mengkaji beberapa pilihan untuk mempastikan keselamatan bekalan elektrik di Malaysia adalah terjamin bagi jangka masa panjang. Kuasa hidro dijangka akan memainkan peranan yang penting di negara ini di masa hadapan. Di Semenanjung Malaysia, lebih kurang 600 MW daripada keseluruhan 1,700 MW potensi hidro yang terdapat sedang d iusahakan untuk d ibangunkan, sementara Koridor Tenaga Diperbaharui Sarawak (SCORE) pula mempunyai potensi untuk menjana 28,000 MW elektrik bagi memenuhi keperluan negara. Lain-lain pilihan termasuklah menggunakan sumber tenaga boleh diperbaharui seperti solar dan biomass.

perkhidmatan dan mempastikan bekalan elektrik yang berdaya harap dan terjamin disediakan kepada lebih kurang 7.0 juta pelanggan di Malaysia.

Bagi tahun dalam kajian, Kumpulan telah mencatatkan Kadar Henti Tugas Tidak Dirancang sebanyak 3.3%, sekali lagi melepasi tanda aras industri di peringkat global yang ditetapkan pada kadar 4.0%, sementara penggearan telah dikurangkan kepada 46.9% (TK2007: 49.9%). Kehilangan Beban Penghantaran dan Pembahagian juga berjaya dikurangkan kepada 9.5% (TK2007: 10%) sementara Minit Sistem Penghantaran pula telah diperkemaskan kepada 6.6 minit (TK2007: 9.3 minit). Syarikat juga berjaya mengurangkan Indeks Tempoh Gangguan Purata Sistem Pembahagian (SAIDI) kepada 78.0 minit berbanding 83.0 minit sebelum ini.

Pada TK2008, penggunaan teknologi baru untuk mengautomasi, meningkat dan memudahkan pelbagai proses, sistem dan aplikasi yang berkaitan dengan pelanggan terus diperkenalkan bagi mempastikan perkhidmatan yang lebih bermutu dan meningkatkan keselesaan pelanggan. Semua bahagian di TNB berjaya memperbaharui sijil ISO masing-masing dan telah memberikan fokus sepenuhnya kepada rancangan pembaikan berterusan bagi bahagian masing-masing. Kumpulan akan terus berusaha dengan gigih untuk memantap-kan mutu piawai sedia ada di TNB bagi meningkatkan lagi prestasi operasi dan kecemerlangan perkhidmatan.

Adalah menjadi keutamaan Kumpulan untuk memenuhi permintaan dan harapan pelanggan untuk menikmati perkhidmatan yang cemerlang serta bekalan elektrik yang berdaya harap dan terjamin. Lembaga Pengarah menggalakkan supaya usaha terus diambil untuk merapatkan hubungan dengan pelanggan dan pemegang saham menerusi pelbagai saluran komunikasi bagi mewujudkan muhibah dan persefahaman, demi mewujudkan kecemerlangan perkhidmatan.

30

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Utusan Pengerusi Kepada Pemegang Saham

Syarikat juga sedang mengkaji dengan serious penggunaan kuasa nuklear sebagai sumber penjanaan tenaga di masa hadapan.

TNB juga komited untuk mempertingkat-kan kecekapan penggunaan tenaga bagi mengelakkan pembaziran. Kita akan terus menjalinkan hubungan dengan pelanggan Syar ikat dan mendidik mereka tentang kepentingan menggunakan elektrik secara berhemah dan dengan cekap. Di peringkat industri, kita sentiasa mendidik pelanggan tentang kepentingan menggunakan tenaga dengan bijak melalui pemakaian sistem penggunaan tenaga cekap dalam operasi masing-masing.

kemampanan sektor tenagaPada Jun 2008, Kera jaan te lah mengumum kan kenaikan harga gas bagi sektor tenaga di Malaysia daripada RM6.40 setiap mmBTU kepada RM14.31 setiap mmBTU. Sejajar dengan itu, Kerajaan juga telah meluluskan pelarasan semula tarif elektrik. Pelarasan semula ini membolehkan TNB menyalurkan kos tambahan tersebut kepada pelanggan bagi menampung kenaikan harga gas, dan buat masa yang sama membantu mengurangkan sebahagian daripada beban yang ditanggung Syarikat akibat daripada kenaikan harga arang batu yang meningkat sebanyak 170% sejak tahun 2006. Walau bagaimanapun, pelarasan tarif tersebut tidak mencermin-kan impak sepenuhnya kenaikan harga arang batu kepada TNB.

Buat masa yang sama, TNB terus dibebankan dengan ketidakseimbangan dalam pengagihan kos yang terkandung dalam terma Perjanjian Pembelian Tenaga (PPA) di antara IPP dengan TNB.

Walaupun TNB boleh meningkatkan kecekapan operasi dengan menguruskan komponen di bawah kawalan Syarikat, namun faktor luaran masih berupaya memberi kesan kepada kemampanan TNB dan keupayaan Syarikat untuk membekalkan bekalan elektrik yang berdaya harap dan berpatutan harganya kepada orang ramai.

Kita di TNB berpendapat kos tenaga kepada pengguna perlulah sensitif kepada kos sebenar menyediakan bekalan. Di dalam pasaran harga bahan api yang tidak menentu sekarang ini, satu mekanisme pelarasan kos bahan api secara automatik dalam struktur tarif adalah pent ing untuk menjamin kewujudan industri bekalan elektrik yang mampan. Ini, dilihat dalam konteks D a s a r Te n a g a N a s i o n a l y a n g berlandaskan perspektif jangka panjang dan rangka kawalselia yang menyokong pengagihan kos membekalkan tenaga kepada pengguna secara yang saksama, akan dapat menjamin keupayaan sektor tenaga untuk menghadapi cabaran di masa hadapan.

Tadbir Urus Korporat

TNB komited dan tidak akan berkom-p r o m i d a l a m u s a h a n y a u n t u k menegakkan prinsip integriti, ketelusan dan kebertanggungjawaban serta dalam melaksanakan amalan terbaik urus tadbir k o r p o r a t . S e b a g a i p e r s e d i a a n menghadapi cabaran dan tuntutan persekitaran, TNB sentiasa mengkaji semula dan berusaha memperkukuhkan proses dan struktur dalaman Syarikat. Pada TK2008, Jabatan Hal-Ehwal Korporat, Perancangan dan Perolehan telah ditubuhkan untuk menguruskan garis arus aktiviti perniagaan teras dan mempastikan fokus yang lebih meluas diberikan terhadap isu strategik Syarikat. L e m b a g a P e n g a r a h j u g a t e l a h menyokong penubuhan Jawatankuasa Eksekutif bagi Perolehan Bahan Api untuk mempastikan proses membuat keputusan mengenai perolehan bahan api, khususnya arang batu, dilakukan dengan tepat dan berkesan.

Tiga dokumen dasar yang strategik juga dibentuk mengenai Usaha Niaga Antarabangsa, Perhubungan Pelabur dan Dasar Perbendaharaan. Sementara itu, pada Ogos 2008, Sistem Pelaksanaan “Whistle Blowing” secara bebas tol telah dilancarkan untuk meningkatkan kepercayaan dan integriti di kalangan pekerja dan mempastikan integriti Syar ikat dan perkhidmatan yang dibekalkan sentiasa dipelihara dan dipertingkatkan.

31

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kumpulan juga, melalui Yayasan Tenaga Nas iona l (YTN) , te lah membuat sumbangan tahunan sebanyak RM53 juta untuk membantu pelajar cemerlang dan yang layak untuk melanjutkan pelajaran mereka di institusi pengajian tinggi tempatan dan luar negara. Sejak penubuhannya pada tahun 1993, YTN te lah menyumbangkan bantuan pendidikan dalam bentuk biasiswa dan pinjaman kepada lebih daripada 8,000 orang pelajar.

Pada TK2008, TNB juga telah melabur sebanyak RM1.32 juta dalam dua projek motivasi, iaitu “Program Kem Remaja Bestari” dan “Program Jejak Gemilang” untuk pelajar cemerlang di luar bandar. Kumpulan juga telah menyumbang sebanyak RM382,500 untuk membiayai penubuhan sebuah pusat pendidikan untuk kanak-kanak istimewa di bawah naungan Kementer ian Pela jaran. Menerus i YTN, Kumpu lan j uga menyumbang RM200,000 kepada Majlis Kanser Negara untuk pusat pemeriksaan kanser bergerak yang dikendalikan dan RM100,000 untuk rumah kebajikan di bawah naungan Kementerian Kebajikan Masyarakat.

L e m b a g a P e n g a r a h j u g a t e r u s diperkukuh kan dengan perlantikan seorang lagi ahli bebas yang mempunyai latar belakang perundangan, serta melalui pengendalian program lanjutan p r o f e s i o n a l b e r t u j u a n u n t u k melengkapkan ahli-ahli Lembaga dengan pengetahuan perlu dan terkini mengenai kawalselia korporat dan perkembangan dalam industri.

Tanggungjawab Sosial Korporat

TNB terus komited untuk melaksanakan amalan terbaik yang dapat memberi impak yang positif kepada semua pemegang saham dalam memenuhi Tanggungjawab Sos ia l Korporat Syarikat.

Pembangunan Sumber Manusia terus menjadi fokus dan keutamaan Syarikat dalam TK2008 menerusi penyediaan bantuan pendidikan dan sumbangan kewangan. Ini termasuklah program pendidikan, seperti projek PINTAR (Promoting Intelligence, Nurturing Talent and Advocating Responsibility) untuk sekolah-sekolah di Kawasan Ekonomi Koridor Utara, Kawasan Ekonomi Pantai Timur dan Iskandar Malaysia.

Selain daripada itu, setiap tahun, TNB, melalui pelaksanaan program Elektrik Luar Bandar dan juga program “Baiti Jannati” untuk golongan miskin tegar, terus berusaha untuk memperbaiki dan menaikkan taraf dan kualiti hidup masyarakat luar bandar.

Komitmen Kumpulan untuk terus melindungi alam sekitar dan menyokong initiatif yang melibatkan pemelihara alam sekitar adalah kukuh dan akan terus diberi keutamaan dalam keputusan yang melibatkan dasar Syarikat. Setakat ini, antara sumbangan Syarikat kepada pemeliharaan alam sekitar adalah m e l a l u i p e m e l i h a r a a n k a w a s a n per l indungan burung d i s tesen janaelektrik Kapar, dan penglibatan berterusan TNB dengan koloni kelip-kelip di Kampung Kuantan, Kuala Selangor, yang bukan sahaja telah dapat membantu memelihara dan melindungi koloni tersebut serta meningkatkan potensi pelancongan di kawasan berkenaan, tetapi secara tidak langsung juga menyumbang ke arah peningkatan taraf ekonomi masyarakat setempat. Selain daripada itu, projek janakuasa hibrid solar dan angin di beberapa lokasi, contohnya di Pulau Perhentian dan Pulau Sibu, juga telah menunjukkan impak yang positif ke atas komuniti sekitarnya.

Kumpulan juga terus menyokong pembangunan para pengusaha dan kontraktor tempatan melalui Program Pembangunan Vendor.

Anugerah dan Pencapaian

Saya berbangga melaporkan bahawa TNB telah meraih pelbagai anugerah dan pencapaian sepanjang TK2008. Syarikat telah muncul sebagai pemenang Anugerah Kecemerlangan Industri dan Anugerah Kecemerlangan Pengurusan Kualiti Perdana Menteri pada TK2008, dua tahun lebih awal daripada sasaran yang ditetapkan Syarikat. Di peringkat global, TNB telah ditempatkan setaraf dengan pengeluar tenaga terbesar dan paling berjaya di dunia oleh Platts, sebuah syarikat antarabangsa pembekal maklumat tenaga yang utama dan berpangkalan di Amerika Syarikat. Platts

32

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Utusan Pengerusi Kepada Pemegang Saham

kerjasama BERNAMA – Agensi Berita Nasional. Tahun ini juga menyaksikan TNB memenangi beberapa anugerah lain dalam bidang kualiti dan inovasi teknologi – kesemuanya hasil daripada komitmen Syarikat untuk mencapai kecemerlangan perkhidmatan.

Cabaran Masa Hadapan

Adalah dijangkakan TNB akan berdepan dengan persekitaran perniagaan yang agak sukar pada tahun hadapan memandangkan keadaan ekonomi global yang tidak menentu serta cabaran yang akan dihadapi oleh industri tenaga dunia. Sejajar dengan pertumbuhan ekonomi yang lembab, permintaan terhadap tenaga elektrik di Semenanjung Malaysia dijangka menurun lebih rendah daripada pertumbuhan sebanyak 6.1% yang dicapai pada TK2008.

Lembaga Pengarah terus memandang serious akan cabaran yang mendatang, terutamanya kos bahan api dunia yang tidak menentu dan impaknya kepada prestasi Kumpulan. Walaupun begitu, Kumpulan bertekad untuk melaksanakan l a n g k a h - l a n g k a h y a n g d a p a t meningkatkan kecekapan operasi dan mengawal kesan faktor-faktor luaran, sebaik yang mungkin. Kita akan memperhebatkan interaksi dengan pelbagai pihak berkepentingan bagi meningkatkan pemahaman mengenai kos membekal tenaga elektrik dan tentang pentingnya mempastikan TNB mempunyai pendapatan yang mencukupi untuk terus membekalkan elektrik yang berdaya harap dan terjamin bagi memenuhi keperluan tenaga negara di masa hadapan.

Kita juga akan terus berusaha untuk mendapatkan sumber pendapatan baru, termasuklah dengan mengembangkan tapak perniagaan Syarikat di peringkat antarabangsa dan mempelbagaikan asas pendapatan Syarikat di luar negara, di mana bersesuaian. Walau bagaimanapun, ini hanya boleh dilakukan setelah dibuat kajian terperinci dan penilaian profesional tentang risiko yang terlibat.

telah menyenaraikan TNB di tempat ke-32 daripada 56 syarikat pengeluar tenaga utama di Asia dan ke-42 daripada 250 syarikat pengeluar tenaga utama di dunia.

Syarikat juga telah menerima Anugerah Emas dar ipada Contac t Cent re Association of Malaysia dan MSC Malaysia sebagai pengikhtirafan kepada TNB Careline 15454 yang dipilih sebagai Pusat Bantuan Terbaik bagi kategori GLC. Di samping itu, institut latihan Syarikat, TNB Integrated Learning Solutions Sdn. Bhd. (ILSAS) telah d i n o b a t k a n d e n g a n A n u g e r a h Kementerian Sumber Tenaga Manusia 2007 bagi kategori Pembekal Latihan. TNB juga menerima Anugerah Ketua Pengarah Pusat Produktiviti Malaysia atas komitmen Syarikat membentuk warga kerja yang dinamik.

Sebagai pengikhtirafan terhadap amalan keselamatan dan kesihatan yang cemerlang, 12 stesen janaelektrik telah menerima anugerah daripada Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia pada TK2007. Kita juga telah memperbaiki pencapaian tahun TK2006 apabila stesen janaelektrik di Putrajaya, Cameron Highlands, Sultan Ismail, Tuanku Ja’afar dan Cenderoh Berjaya menerima Anugerah Emas Kelas 1, sementara stesen janaelektrik Sg. Perak, Gelugor, Connaught Bridge dan Sultan Azlan Shah menerima anugerah Emas Kelas 11. Stesen Sultan Iskandar dan Su l tan Mahmud pu la mener ima Anugerah Perak, sementara stesen Sultan Ismail Petra menerima Anugerah Gangsa.

TNB juga menerima BrandLaureate Sociate Awards 2008 bagi kecemerlangan dalam tanggungjawab sosial korporat; Anugerah Kebangsaan bagi Pengurusan Perakaunan 2007 (NafMA) bagi Anugerah Amalan Terbaik 2007 (Syarikat Awam yang Disenaraikan); Anugerah Korporat 2007 (Tier 2, Kategori 1) daripada Institut Juruaudit Dalaman Malaysia; dan Anugerah Tertinggi Korporat – Malaysia 1000 daripada penerbit majalah Malaysia 1000 dengan

Penghargaan

Bagi pihak Lembaga Pengarah TNB, saya ingin merakamkan penghargaan kepada para pemegang saham, sekutu, rakan kongsi serta pelanggan yang dihormati atas sokongan padu serta kepercayaan yang telah diberikan kepada Kumpulan. Jutaan terima kasih juga kepada Kerajaan Malaysia dan badan-badan kawal selia, khususnya Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi serta Suruhanjaya Tenaga, atas sokongan dan panduan yang diberikan.

Kepada pihak Pengurusan yang dipimpin oleh Dato’ Sri Che Khalib Mohamad Noh dan seluruh warga kerja TNB, terimalah ucapan penghargaan yang ikhlas dan tidak terhingga daripada saya atas dedikasi, usaha bersungguh-sungguh dan semangat untuk terus cemerlang yang telah ditunjukkan kepada Syarikat. Semua ini ternyata telah membantu TNB untuk mengekalkan keuntungan di sebalik persekitaran perniagaan yang begitu mencabar sekali.

Akhir sekali, kepada semua ahli Lembaga Pengarah, saya ingin merakamkan ucapan terima kasih yang seikhlasnya atas segala bimbingan dan pendapat yang diberikan. Sokongan dan komitmen berterusan ahli-ahli Lembaga akan terus disanjungi dan diperlukan dalam usaha kita bersama untuk mengatur rancangan s e t e r u s n y a b a g i m e n g u k u h k a n pertumbuhan Kumpulan di masa hadapan. Saya yakin para pemegang saham dan pihak yang berkepentingan akan terus memberi sokongan yang padu kepada Syarikat dalam usaha kita untuk mengemudi TNB ke hadapan.

Terima Kasih.

tan sri leO mOggiePengerusi

33

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Presiden / Ketua Pegawai Eksekutif

34

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Bagi Tahun Kewangan 2008 (TK2008), permintaan tenga dari sektor komersil dan industri telah meningkat sebanyak 6.1% di Semenanjung Malaysia. Berlatarbelakangkan senario ini, Tenaga Nasional Berhad (TNB atau Kumpulan) telah berjaya menambah pendapatannya sebanyak 10.4%, di samping membuat peningkatan-peningkatan yang padu di dalam pengurusan operasi.

Walau bagaimanapun, kenaikan harga arang batu sedunia yang mendadak, pembayaran kapasiti yang tinggi serta tekanan inflasi, kesemuanya telah menyumbang kepada penurunan dalam keuntungan Kumpulan. Walaupun dibendung oleh masalah tersebut, Syarikat masih terus memberikan tumpuan kepada situasi kewangan serta meningkatkan prestasi operasi bagi menyediakan perkhidmatan yang berkualiti dan berdaya harap kepada pelanggan.

Melangkaui Jangkaan

TK2008 telah menyaksikan bahagian-bahagian serta unit-unit busines TNB menunjukkan peningkatan dalam prestasi operasi mereka, dengan begitu banyak bahagian menjangkaui Petunjuk Prestasi Utama (KPI) yang ditetapkan. Bahagian Penjanaan kita berjaya mencapai Kadar Masa Hentitugas Tidak Dirancang pada kadar 3.3% dan melepasi tanda aras industri yang ditetapkan pada kadar 4%, buat tiga tahun berturut-turut. Bahagian

P e n g h a n t a r a n m e r e k o d k a n pencapaian satu digit bagi Minit Sistem penghantaran pada 6.6 minit berbanding dengan sasaran KPI iaitu 7.9 minit, juga buat tiga tahun berturut-turut.

Bahagian Pembahagian berjaya menepati sasaran KPI iaitu 78 minit bag i I ndeks Pu ra ta Tempoh Gangguan Sistem (SAIDI). Selain daripada itu, Kehilangan (Losses) dalam Sistem Penghantaran dan Pembahagian TNB telah berjaya dikurangkan kepada 9.5% berbanding dengan sasaran KPI sebanyak 10%.

Dalam suasana Syarikat mencapai peningkatan yang memuaskan bagi pengurusan operasi, di bawah program Service Excellence 2010 (SE10/10), usaha-usaha kita telah diiktiraf sewajarnya. TNB telah dinamakan sebagai antara yang te rba ik d i ka langan sya r i ka t pengeluar tenaga oleh Senarai 250 Platts bagi 2007 serta merangkuli Anugerah Perdana Menteri bagi Kecemerlangan Industri, dua tahun lebih awal dari tarikh sasaran 2010.

DatO’ sri Che khalib bin mOhamaD nOhPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif

35

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Menyahut Cabaran

Pada permulaan TK2008, Kumpulan telah merancang untuk meneruskan kejayaan tahun sebelumnya (terutamanya dari segi rekod keuntungan, prestasi operasi, dan inisiatif pembentukan nilai) bagi meningkatkan lagi prestasi operasi dan kewangan kita. Bersandarkan faktor-faktor ini, kita juga telah membuat persediaan untuk menghadapi kenaikan harga arang batu yang semakin meningkat serta kesan kemasukan IPP Tanjung Bin yang baru ke dalam Sistem Grid.

Walaupun Kumpulan memulakan setengah tahun pertama dengan begitu baik sekali, prestasi pada setengah tahun akhir TK2008 telah dibebani oleh kenaikan harga pasaran arang batu sedunia yang tidak menentu. Pembayaran kapasiti yang tinggi serta tekanan inflasi telah menjejaskan kemajuan Kumpulan. Akibat terpaksa berhadapan dengan kos-kos luaran yang tinggi serta kerugian berikutan kelemahan matawang Ringgit berbanding US Dollar dan Yen Jepun, prestasi TNB terus menurun dengan ketara sepanjang TK2008.

Kesan harga bahanapi yang tidak menentu sepanjang tahun menjejaskan hampir keseluruhan manfaat yang diperolehi melalui inisiatif peningkatan kecekapan kami. Penambahan sebanyak 10.4% dalam pendapatan kepada RM25 ,750 .6 j u ta pada TK2008 berbanding dengan RM23,320.4 juta pada tahun sebelumnya tidak mencukupi untuk menyerap kenaikan mendadak harga bahan api dan peningkatan 22.5% kos operasi. Akibatnya, keuntungan bersih TNB menurun sebanyak 36.1% kepada RM2,600.4 juta berbanding keuntungan bersih RM4,067.6 juta pada tahun sebelumnya. Margin EBITDA Kumpulan juga menurun kepada 29.5% berband ing 37 .6% sebe lumnya , sementara kadar pulangan atas aset pula menurun kepada 4.6% berbanding 6.3% sebelumnya.

Peningkatan kos operasi berpunca daripada kos penjanaan yang tinggi, terutamanya kos IPP dan harga bahan api yang merupakan 60.5% dari jumlah kos operasi, kos IPP bertambah sebanyak 22.4% dari RM7,726.0juta pada TK2007

kepada RM9,454.1 juta pada tahun TK2008. Sementara kos bahan api pula meningkat sebanyak 40% dari RM2,959.5 juta pada TK2007 kepada RM4,156.6 juta pada TK2008. Pembayaran kapasiti TNB kepada IPP juga meningkat sebanyak 22.0% dari RM3,452.5 juta pada TK2007 kepada RM4,213.2 juta pada TK2008.

Kesan ini akan bertambah lagi kepada RM 4.4 billion pada TK2009 apabila loji j anae lek t r i k a r ang ba tu J imah dimulatugaskan. Apabila loji janaelektrik J imah mula beroperas i , kapasi t i terpasang akan bertambah sebanyak 1,400 MW seterusnya meningkatkan rezab tenaga kepada 47% dari 40.8% pada masa ini. Menjelang TK2009,

pembayaran tenaga kepada IPP juga akan bertambah sebanyak 63.5%, dari RM5.2 bilion pada TK2008 kepada satu jumlah melebihi RM8.5 bilion.

Pada TK2008, TNB menghadapi cabaran mendapatkan harga arang batu pada harga yang terendah berikutan harga pasaran minyak yang tidak menentu. Keadaan ini dijangka akan berterusan sehingga TK2009 dan akan menambah-kan tekanan ke atas keuntungan Kumpulan pada masa depan.

Sepanjang tempoh setengah tahun kedua TK2008 juga menyaksikan matawang Ringgit menjadi lemah berbanding matawang US Dollar dan Yen, yang membawa kepada kerugian

36

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

translasi matawang sebanyak RM469.6 juta. Ini mengakibatkan keuntungan translasi matawang bersih sebanyak hanya RM53.2 juta bagi keseluruhan tahun TK2008. Matawang yang lemah juga menyebabkan harga arang batu se r ta kos barangan , pera la tan , perkhidmatan serta kadar faedah meningkat pada separuh akhir tahun ini.

Dalam tempoh empat tahun yang lalu, usaha Syarikat untuk menyediakan perkhidmatan yang berkualiti kepada pelanggan, di samping memberikan nilai atau pulangan kepada pemegang saham, telah menghasi lkan ni la i penjimatan berjumlah RM2.6 bilion atau lebih kurang RM652.8 juta pada kadar purata tahunan. Malangnya, ketidak-tentuan dalam harga pasaran arang batu bagi TK2008 telah mengakibatkan peningkatan sebanyak RM1.3 bilion di dalam kos pembelian arang batu TNB serta menjejaskan keuntungan bagi tahun tersebut. Berikutan margin keuntungan operasi yang lebih rendah, TNB merekodkan kerugian ekonomi (economic loss) sebanyak RM2.0 bilion bagi TK2008 berbanding dengan kerugian ekonomi sebanyak RM741.4 juta pada TK2007.

Kearah Kecemerlangan Perkhidmatan

Bagi TK2008, TNB masih meneruskan Pelan Tindakan Strategik 20 Tahun. Dirumuskan dalam tahun 2005, Pelan ini merangka arah tuju strategi TNB bagi jangkamasa 2006-2025. Setelah tamat fasa pertama iaitu Strategi T7 yang berakhir pada tahun TK2007, fasa seterusnya iaitu Program SE10/10 sekarang sedang berjalan lancar.

Di bawah program SE10/10, yang menggariskan bahawa TNB akan mencapai Kecemerlangan Perkhidmatan pada tahun 2010, TNB akan berusaha untuk menjadi syarikat yang diuruskan dengan terbaik menjelang 2010 serta di ik t i ra f sebagai antara syar ikat terkemuka di rantau ini. Matlamat jangka pan jang k i t a ada lah menera ju i kepimpinan global dalam berbagai aspek perniagaan menjelang tahun 2025, d i samping mengukuhkan

kedudukan sebagai sebuah rakan bisnes yang kuat serta meneraju dalam membentuk nilai atau pulangan kepada pemegang-pemegang saham. TNB bercita-cita untuk dikenali sebagai salah satu syarikat yang terunggul di dunia. SE10/10 memerlukan komitmen Syarikat untuk membina kesetiaan pelanggan dan pemegang saham, meningkatkan kecemerlangan perkhidmatan serta keberkesanan operasi, di samping memperluaskan perniagaan, di dalam dan luar negara.

Walaupun mengalami tekanan faktor luaran ke atas operasi Kumpulan, TNB masih berjaya mencapai pelbagai objektif strategik di bawah program SE10/10. Malahan, usaha kita untuk terus meningkatkan kadar kecekapan dan produktiviti telah membuahkan hasil d e n g a n p e n e r i m a a n a n u g e r a h pengurusan kualiti yang terunggul, iaitu Anugerah Perdana Menter i bagi Kecemerlangan Industri. Anugerah ini diterima dua tahun lebih awal dari tarikh sasaran 2010.

Bagi memastikan situasi operasi Syarikat adalah sejajar dengan keperluan bisnes pada masa hadapan, TNB perlu mengkaji semula Pelan tersebut dan menilai semula strategi perlaksanaan bagi fasa 2011-2015 untuk memperluas-kan perniagaan secara global. Di dalam program Syarikat melaksanakan Pelan tersebut, kita masih terus menumpukan usaha untuk memperbaiki diri agar dapat memperkukuhkan pertumbuhan Syar ikat secara berterusan serta menghasilkan lebih nilai atau pulangan kepada pemegang saham.

Menyediakan Khidmat Pelanggan yang lebih baik

Salah satu keutamaan dalam program SE10/10 adalah untuk memberikan khidmat pelanggan yang lebih baik. Bagi TK2008, kita telah menumpukan usaha kita untuk memperbaiki lagi sistem penyampaian kita menerusi usaha-usaha yang berorientasikan khidmat pelanggan yang boleh meningkatkan tahap kepuasan dan keyakinan pelanggan kepada TNB.

37

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Syarikat telah memperhebatkan lagi usaha-usaha untuk menyenangkan para pelanggan dengan memperkenalkan pelbagai saluran pembayaran yang mudah seper t i deb i t l angsung, perbankan telefon, pembayaran secara auto (melalui kredit kad) dan mobile money. Perlaksanaan sistem penggiliran pelanggan yang baru iaitu, Sistem Qmatic, di 40 cawangan Kedai Tenaga telah membantu mengoptimumkan aliran pelanggan dan mewujudkan suasana yang lebih baik kepada pelanggan dan juga pekerja di cawangan tersebut. Sistem Qmatic ini membenarkan TNB untuk memantau waktu menunggu pelanggan serta jangka waktu berurusan bagi setiap kaunter. Lebih banyak sistem akan diperkenalkan di cawangan-cawangan lain pada masa akan datang. Pekerja-pekerja barisan hadapan di Kedai Tenaga juga telah diberikan latihan orientasi mengenai pelanggan, dan kempen “Layanan dengan Senyuman” juga telah dijalankan agar mereka dapat mempertingkatkan lagi kemahiran khidmat pelanggan mereka. Semua ini adalah bertujuan untuk menjadikan pengalaman memberikan khidmat pelanggan sesuatu yang menyeronokkan.

Beberapa lag i ap l i kas i kh idmat pelanggan yang dipertingkatkan adalah Sistem Maklumat Pelanggan (SMP), Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM) dan Sistem Pelaporan Gangguan Bekalan Elektrik TNB (TOMS). SMP telah membolehkan pelbagai aduan dari kumpulan pelanggan yang berbeza disalurkan melalui satu saluran. Bagi memastikan kesemua aduan dan komen diterima, gudang pengkalan data pelanggan untuk pelanggan kita yang berjumlah 6.9 juta membenarkan kita untuk melihat kesemua maklumat pelanggan menerusi satu platform. Integrasi antara maklumat pelanggan dan keupayaan untuk memantau, melapor dan menilai maklumbalas ini dapat membantu Syar ikat dalam jangkamasa panjang untuk meningkatkan lagi khidmat Pengurusan Perhubungan Pelanggan (CRM) ke tahap yang seterusnya. Projek perintis Mobile Field Force Automat ion (MFFA) yang dilancarkan di Shah Alam pada Januari 2008 telah diperkenalkan di seluruh N e g e r i S e l a n g o r d a n W i l a y a h Persekutuan. Ianya membolehkan maklumbalas segera mengenai keadaan di tempat berlakunya gangguan bekalan serta pelanggan dapat dimaklumkan bila bekalan akan dipulihkan melalui TNB Careline. Projek MFFA in dijangka diperkenalkan di Johor dan Pulau Pinang pada penghujung tahun 2008.

Kita akui bahawa pembekalan tenaga elektrik yang stabil kepada pelanggan adalah penting bagi mendapatkan keyakinan mereka. Dengan itu, TNB telah dengan segala daya upaya memperkenalkan sistem komunikasi dua hala agar dapat mengenal i dan memenuhi permintaan pelanggan. Satu usaha pengumpulan maklumat yang berstruktur dan tertumpu telah diadakan semenjak 10 tahun kebelakangan ini bagi mendapatkan maklum balas serta aduan pelanggan. Ianya menggunakan pelbagai jenis saluran termasuk Tinjauan Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI), borang maklumbalas di cawangan Kedai Tenaga, serta tinjauan melalui TNB Careline 15454 CMC. Tinjauan ini d i ja lankan o leh sebuah syar ikat a n t a r a b a n g s a y a n g m e m b e r i mak lumba la s be rhubung t ahap pe r kh idmat an TNB se r t a t u ru t

Penambahbaikkan perkhidmatan telah juga dilakukan di TNB Careline 15454 Pusat Pengurusan Panggilan (CMC) di mana pelanggan-pelanggan Celcom, Maxis dan Digi boleh menghantar Pesanan Ringkas (SMS) untuk membuat laporan gangguan bekalan elektrik serta kerosakan lampu jalan. Teknologi-teknologi terkini seperti Rakaman Suara Interaktif, IP Telephoni dan peralatan CTI telah dipasang di CMC bagi memudahkan lag i k i ta melayan pertanyaan dari pelanggan. Usaha TNB ini telah membuahkan hasil apabila Careline 15454 TNB diiktiraf sebagai Pusat Perhubungan Baru Terbaik dalam Kategori Syarikat Berkepentingan Kerajaan (GLC) oleh Contact Centre Association of Malaysia dan MSC Malaysia.

Sepanjang TK2008, kita juga telah memperkenalkan teknologi baru untuk mengautomasi dan mempertingkatkan lagi pelbagai proses yang sedia ada. Sistem Elektronik Maklumat Pengebilan Pelanggan (e-CIBS) dipertingkatkan lagi, sementara sistem e-Permohonan telah dilancarkan untuk memudahkan lagi proses permohonan dan mempercepat-kan khidmat bekalan eletrik kepada pelanggan. Khidmat e-Permohonan telah mengurangkan birokrasi dan kini pemaju perumahan hanya perlu membuat satu permohonan sahaja bagi setiap projek berbanding dengan berbagai jenis permohonan sebelum ini.

38

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

menyarankan aspek-aspek yang perlu diperbaiki lagi. Tinjauan TK2008 menunjukkan satu peningkatan dalam CSI TNB dari skala 6.8 kepada 7.1 (berdasarkan skala 1 hingga 10), yang meletakkan Syarikat di kalangan 30% syarikat terbaik di dunia.

Dari semasa ke semasa, kita mengadakan sesi dialog serta mesyuarat dengan pemimpin industri, perniagaan serta agensi-agensi Kerajaan untuk mendapat maklumbalas serta memahami perspektif mereka. Perbincangan peringkat atasan ini, yang selalunya melibatkan Kumpulan Pengurusan Atasan, memberi kita satu platfom untuk lebih memahami kehendak pelanggan serta menangani aduan dengan lebih menyeluruh. Seribu (1000) Pengguna Kuasa Besar (LPC) kami diuruskan melalui satu program khas yang d ikena l i sebaga i P rogram Pengurusan PRIME, di mana pegawai TNB sendiri akan berjumpa dengan p e n g g u n a L P C m e r e k a b a g i mendapatkan maklumbalas serta membantu menangani masalah mereka. Pada 1 Disember 2007, TNB telah memulakan satu program yang dipanggil Program Peningkatan Hubungan Akaun Korporat atau CARE bagi mengeratkan lagi hubungan dua hala antara TNB dan pelanggan korporat kami. Pada tahun 2009 pula, kita akan melancarkan satu program tertumpu kepada pelanggan baru yang akan memperbaiki lagi serta mengubah cara kita memenuhi kehendak pelanggan.

Memastikan Bekalan Yang Mencukupi

Seperti syarikat pembekal elektrik yang lain di dunia, TNB mempunyai tanggung-jawab untuk memastikan bekalan elektrik yang mencukupi dan berdaya harap kepada pelanggannya. Tumpuan kami terhadap kecemerlangan operasi dalam sektor penjanaan, penghantaran dan pembahagian telah membolehkan Syarikat memenuhi tanggungjawab di dalam memastikan bekalan elektrik yang berterusan.

Sepanjang tahun ini, Bahagian Penjanaan telah melaksanakan beberapa inisiatif bagi memastikan penjanaan kuasa yang mencukupi serta meningkatkan lagi

keupayaan dan kebolehan loji janakuasa elektrik yang sedia ada. Ini termasuklah penggantian semula kuasa (repowering) Fasa 2 loji turbin gas kitar padu 750 MW di Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar di Port Dickson dan pembangunan dua projek hidro di Semenanjung Malaysia. Langkah-langkah yang diambil o leh Bahagian Pen janaan te lah membolehkan TNB merakamkan Kadar Henti Tugas Tidak Terancang (EUOF) sebanyak 3.3% yang mengatasi tanda aras sedunia iaitu 4% bagi tiga tahun berturut-turut. Ini telah meletakkan beberapa stesen janaelektrik TNB setaraf dengan pesaingnya di dalam pangkalan data North American Electricity Reliability Corporation.

Bahagian Penghantaran TNB pula bertanggungjawab untuk memastikan peningkatan dalam keupayaan, daya harap, kesediaan dan jaminan sistem bekalan yang tinggi, di samping memastikan penambahbaikkan tempoh p e m u l i h a n b e k a l a n r a n g k a i a n penghantaran. Keupayaan rangkaian penghantaran diukur menerusi Minit Sistem iaitu pengukuran jangka waktu gangguan bekalan kepada pelanggan disebabkan kegagalan rangkaian penghantaran. Bahagian Penghantaran telah mencapai Minit Sistem sebanyak 6.6 mini t bagi tahun TK2008 – pencapaian satu digit bagi kali ketiga berturut-turut; ia juga telah memper-tahankan rekod sifar bagi Gangguan Besar.

Istilah SAIDI yang bermaksud purata gangguan (dalam minit) bagi setiap pelanggan dalam setahun adalah merupakan satu ukuran yang penting bagi mengukur prestasi rangkaian pembahagian kita. Pada tahun TK2008, Bahagian Pembahagian merekodkan bacaan SAIDI sebanyak 78 minit berbanding 83 minit pada tahun sebelumnya.

Pada bulan Mac 2005, Bahagian Pembahagian telah menubuhkan satu pasukan yang dikenali sebagai Pasukan Petugas Khas Kehilangan Tenaga (SEAL) y a n g d i t u g a s k a n k h a s u n t u k mengurangkan kerugian bukan teknikal dengan menghapuskan kerugian ‘under-billing’ serta menghalang kecurian bekalan eletrik. Pasukan SEAL pada

mulanya menumpukan usaha-usaha mereka terhadap LPC dan kemudian mengembangkannya kepada Pengguna Kuasa Biasa (OPC). Pasukan ini telah berjaya mengenalpasti sejumlah besar hutang yang tidak dikutip dan pada masa ini akt iv it i kut ipan sedang dijalankan.

Tambahan lagi, kita telah mengambil langkah-langkah untuk meningkatkan lagi keupayaan memantau dan mengesan dengan memperkenalkan projek Bacaan Meter Kawalan Jauh (RMR), di samping meningkatkan sistem pemantauan serta pengesanan sedia ada. Projek RMR ini membolehkan TNB dan juga pelanggan mendapat gambaran yang lebih jelas mengenai profil beban atau corak penggunaan agar para pengguna dapat mengawal penggunaan elektrik dengan lebih efisyen lagi. Pada peringkat awalnya, RMR hanya digunakan untuk pengguna LPC voltan tinggi dan sederhana sahaja, tetapi kini ianya telah juga digunakan oleh pengguna LPC berkuasa rendah.

Sebagai sebahagian daripada usaha kami untuk memastikan bekalan sistem yang mencukupi serta kukuh, kita terus membuat pelaburan di dalam sistem bekalan elektrik. Pada masa yang sama, TNB juga memastikan kapasiti penjanaan ditambahkan ke dalam sistem secara teratur dan tepat pada masanya.

Sepanjang TK2008, terdapat beberapa projek janakuasa besar yang dijalankan. Projek Pemulihan Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar Fasa 2 berjalan lancar dan akan siap pada penghujung tahun 2008. Apabila siap dimulatugaskan, ianya akan berupaya memberikan kapasiti tambahan sebanyak 750 MW kepada kapasiti 750 MW yang sedia ada di loji PD1.

Satu lagi projek pemulihan yang besar pada Rancangan Hidroelektrik Cameron Highlands dan Batang Padang ialah Projek Pemanjangan Jangka Hayat dan Automasi Loji yang dijangka siap pada awal tahun 2009. Takungan Air Ringlet telah dibaik pulih kepada kapasiti asalnya dengan cara ‘desilting’. Projek baikpulih ini dijangka akan menambahkan jangka hayat operasi Stesen Hidroelektrik Cameron Highlands sebanyak 30 tahun lagi setelah menjalankan operasi selama 45 tahun.

39

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Dengan peningkatan kos bahan api fosil, kita perlu terus mengenalpasti serta menerokai potensi kuasa hidro yang ada di Semenanjung Malaysia dan Sarawak. Dua projek hidroelektrik yang besar kini di peringkat perolehan – Projek Hidroelektrik Hulu Terengganu (dengan kapasiti sebanyak 250 MW) dan Projek Hidroelektrik Ulu Jelai (kapasiti sebanyak 372 MW), masing-masing dijangka siap pada tahun 2013 dan 2014.

Projek Janakuasa Arang Batu 300 MW IPP di Sabah, yang telah diberikan kapada sebuah anak syarikat TNB tahun lepas, terpaksa dialihkan ke tapak yang lain. Usaha-usaha untuk mendapatkan kelulusan dari Kerajaan Negeri sedang diperolehi bagi memulakan projek tersebut.

Tahun ini juga memperlihatkan kita meneruskan peningkatan sistem bagi menguatkan lagi rangkaian serta memperbaiki jaminan bekalan. Sejumlah tiga puluh lapan projek penghantaran telah disiapkan dan dilancarkan pada tahun ini sahaja. Talian Penghantaran 500 KV yang menghubungkan Stesen Janaelektrik Arang Batu IPP Jimah dengan Pencawang Lenggeng dan Pencawang Olak Lempit telah disiapkan pada Januari 2008. Pencawang 500/275 kV Lenggeng juga telah disiapkan dalam bulan yang sama. Di sebelah pantai timur, Pencawang 275/132 kV Kandis telah dimulatugaskan pada bulan Disember 2007 kini berfungsi sebagai punca bekalan alternatif dari Grid Nasional sehingga ke Negeri Kelantan. Ia juga merupakan pencawang utama bagi pembangunan Koridor Ekonomi Pantai Timur.

Bagi memenuhi keperluan elektrik negara, TNB telah menandatangi satu perjanjian (Head of Agreement) dengan Sarawak Energy Berhad (SEB) pada 7 Mei 2008 untuk membekalkan tenaga ke Semenanjung Malaysia dari sumber kuasa hidro dan arang batu di Sarawak melalui talian HVDC dan kabel dasar laut. Di dalam perjanjian ini, selain dari Projek Bakun, SEB juga bersetuju untuk membekalkan 3,000 MW tenaga eletrik kepada TNB dari tahun 2017 sehingga 2020 dan sebanyak 5,000 MW lagi

antara tahun 2021 hingga 2030. Bagi mengurangkan isu jaminan pembekalan tenaga, TNB sedang menerokai penggunaan kuasa nuklear sebagai satu sumber alternatif untuk masa depan. TNB sedang bekerjasama dengan pihak-pihak berkepentingan yang lain dan juga agensi-agensi seperti Agensi Nuklear Malaysia (Nuclear Malaysia) dan Lembaga Perlesenan Tenaga Atom (AELB) untuk menerokai peluang ini. Akhir sekali, kita juga sedang meninjau cara yang sesuai untuk meningkatkan penggunaan Tenaga Boleh Diperbaharui (Renewable Energy) dan Kecekapan Tenaga (Energy Efficiency) sebagai langkah alternatif kepada usaha-usaha sedia ada agar bekalan tenaga negara terjamin pada masa hadapan.

Memacu Pembangunan Modal Insan

Aset paling bernilai TNB ialah warga kerjanya yang berjumlah hampir 25,000 orang dan Syar ikat member ikan komitmen untuk membangunkan keupayaan mereka. D i samping menerokai cabaran-cabaran baru, syarikat juga memberikan tumpuan

kepada sekumpulan warga kerja yang berpotensi untuk memenuhi sasaran jangkamasa panjang syarikat serta memastikan kita mengekalkan daya saing. Sejajar dengan seruan Kerajaan untuk membangunkan modal insan, langkah-langkah telah diambil untuk memastikan warga kerja dan pengurusan kita mempunyai kecekapan yang tinggi serta integriti yang kukuh.

Program Pengurusan Penggantian TNB bertujuan untuk memastikan wujudnya sekumpulan pemimpin dan para profesional yang mempunyai kemahiran ter tentu untuk mempertahankan perniagaan kita dan membawa TNB terus maju ke hadapan. Program ini menggariskan pelan pembangunan individu untuk pegawai yang mempunyai potensi agar dapat menyediakan mereka untuk posisi yang lebih tinggi. Sehingga kini, terdapat seramai 288 eksekutif yang telah dikenalpasti di dalam Himpunan Bakat (Talent Pool) TNB untuk mengisi 254 jawatan utama. Sebanyak 85% dari jawatan-jawatan ini telah pun dikenalpasti bagi mereka yang berpotensi.

40

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

Program Ha luan Ke r j aya Paka r (Specialist Career Path) bertujuan untuk menangani ketidakseimbangan di antara kemahiran teknikal dan pengurusan dengan mengekal serta memberikan ganjaran kepada pakar teknikal dalam bidang khusus masing-masing, sambil melatih mereka tentang kemahiran pengurusan. Ia dilaksanakan sebagai strategi kerjaya yang merangkumi kedua -dua a spek t ekn i ka l dan pengurusan. Skim ini telah dilancarkan sejak empat tahun yang lalu dan kini 2 orang pakar dan 24 pakar teknikal telah mengambil bahagian dalam program tersebut. Dua daripada mereka juga telah menerima peng iktirafan antarabangsa untuk inisiatif mereka berhubung analisa pancaran arka dan buku panduan mengenai kualiti tenaga.

Pada bulan Jun 2008, inisiatif Pertukaran Bakat di antara GLC yang pertama telah dilancarkan. Dua dari calon kita telah ditempatkan di Celcom Berhad dan Malaysian Building Society Berhad (MBSB) untuk satu tahun. Kita juga telah menerima dua orang calon, masing-masing dari Malaysia Airports Holdings Berhad dan MBSB.

U n t u k T K 2 0 0 8 , 1 1 4 p r o g r a m pembangunan dan 1110 program latihan teknikal wajib dan bukan teknikal telah dijalankan untuk warga kerja eksekutif dan bukan eksekutif. Program-program ini dibentuk untuk memastikan peker ja TNB di lengkapi dengan kompetensi yang akan meningkatkan kecekapan dan produktiviti Syarikat. Selain itu, institut latihan TNB, TNB Integrated Learning Solution Sdn. Bhd. (ILSAS), juga menjalankan program-program tambahan untuk melatih pekerja mengenai aspek-aspek komersil di dalam pengurusan organisasi.

Sejajar dengan program SE10/10 untuk mencapai perluasan perniagaan secara global, peluang-peluang untuk bertugas di luar negara untuk calon terpilih telah disediakan untuk meningkatkan lagi pengetahuan di samping mendalami pengalaman mereka dalam bidang pengkhususan masing-masing. Beberapa jurutera telah ditugaskan ke Liberty Power Limited TNB (TNB LPL) di Pakistan dan Shuaibah III Independent Water and Power Project (Shuaibah) di Arab Saudi.

Bag i menyokong pembangunan pengeluar dan kontraktor tempatan, TNB terus memperkukuhkan Program Pembangunan Vendor. TNB telah membantu vendor-vendor bumiputera untuk mengeluar dan membekalkan sebahagian dar i pera latan yang d i g u n a k a n o l e h T N B d e n g a n memperkenalkan mereka kepada pihak bank yang dapat memberikan mereka bantuan kewangan, d i samping menawarkan bantuan dari unit kualiti dan penyelidikan TNB. Program ini memberikan manfaat kepada semua pihak di mana pembekal kita mendapat peluang perniagaan dari TNB, manakala TNB pula mendapat peralatan yang bermutu, dan pelanggan pula mendapat bekalan yang berdaya harap. Semenjak 1993, 65 jenis barangan gantian impot te lah d ibangunkan dan kont rak berjumlah RM3.8 bilion telah diluluskan kepada syarikat-syarikat di bawah program ini. Komitmen TNB kepada program pembangunan vendor juga menunjukkan betapa seriusnya kita di dalam usaha menjadikan syarikat bumiputera sebagai ahli perniagaan antarabangsa.

Mengutamakan Keselamatan dan Kesihatan

Keselamatan juga terus menjadi keutamaan d i TNB dan S i s tem Pengurusan Keselamatan Pekerjaan dan Kesihatan (OSH), juga dikenali sebagai Sistem Pengurusan Kecemerlangan Keselamatan (SEMS), membuktikan komitmen Syarikat untuk menjamin keselamatan pekerja.

Pegawai-pegawai Keselamatan dan Kes ihatan TNB yang ber tau l iah memastikan organisasi kita sentiasa bersedia menghadapi semua keadaan, sama ada semasa darurat ataupun krisis. Mereka pula disokong oleh Pemeriksa Keselamatan Tahap 2 dan Waki l Keselamatan Tahap 3 yang membantu memastikan prestasi OSH sentiasa diawasi dan dilaporkan semula kepada pihak pengurusan.

Semua pekerja TNB wajib didedahkan kepada OSH serta menghadiri latihan, s e m e n t a r a p e n g a m a l - p e n g a m a l keselamatan pula perlu berkongsi pengetahuan OSH mereka. Untuk tujuan ini, program latihan yang berterusan, seminar, persidangan, simposium dan bengkel telah diadakan untuk semua per ingkat warga ker ja. Kesemua

41

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

kontraktor TNB juga diberi penerangan tentang kepentingan OSH. Paspot Keselamatan NIOSH-TNB telah dirangka dengan kerjasama Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Negara (NIOSH) bagi memastikan kontraktor sedar akan keperluan asas keselamatan pekerjaan.

Orang ramai juga diberi kesedaran mengenai keselamatan elektrik melalui program pendidikan di sekolah, badan bukan Kerajaan, industri serta pelbagai persatuan. TNB juga menjalankan kempen keselamatan dalam usaha untuk memastikan penyebaran maklumat yang meluas.

TK2008 juga memperlihatkan 12 stesen janaelektrik memenangi Pingat Emas Kelas 1 & 2, Pingat Perak dan Gangsa di Anugerah Persatuan Keselamatan Pekerja dan Kesihatan Malaysia bagi tahun 2007.

Mengembangkan Tapak Perniagaan Antarabangsa

M e m a n d a n g k a n p e l u a n g u n t u k mengembangkan perniagaan di Malaysia adalah agak terhad, TNB akan mencari peluang di luar negara untuk memper-luaskan punca pendapatan Syarikat – sama ada peluang berasaskan pelaburan di dalam aset mahupun perkhidmatan. Mempelbagai kan peluang perniagaan kita di luar negara juga membantu TNB menangani risiko perniagaan dan menambahkan sumber pendapatan. Syarikat akan terus memperkenalkan strategi yang akan meningkatkan pulangan kepada kepakaran asas TNB dan bukan sekadar sebagai pelabur ekuiti. TNB akan terus menjalankan tugas dengan tekun di samping mengkaji peluang-peluang baru ini serta risiko-risiko yang terlibat.

Anak syarikat milik penuh TNB di Pakistan, TNB LPL, terus mengaut keuntungan operasi, walaupun TK2008 menyaksikan TNB LPL mengalami kerugian akibat kerugian translasi matawang. Walaupun situasi politik di Pakistan tidak menentu, loji kita telah berjaya meningkatkan kecekapan operasi mereka dan ianya sekarang adalah salah sebuah loji yang paling kukuh di negara itu. Pada TK2008,

(REMACO) dengan sepenuhnya untuk mengukuhkan kedudukan kita di dalam sektor ini. TNB mempunyai pengalaman selama 59 tahun dan warga kerja yang mempunyai kepakaran dan pengalaman yang relevan untuk menjayakan projek-projek antarabangsa, dan menerusi kepakaran sedia ada, Syarikat akan dapat membina reputasi ke peringkat antarabangsa. Inisiatif ini juga adalah sejajar dengan aspirasi Khazanah untuk GLC men jad i s ya r i ka t be r t a ra f antarabangsa dalam jangkamasa panjang.

TNB juga telah memberi khidmat latihan kepada kakitangan stesen janakuasa dari Vietnam, Yemen, Mongolia, Laos, Indonesia, Thailand, Nepal, Mesir dan Pakistan melalui institut latihan ILSAS, dan TNB akan terus mencari peluang-peluang latihan yang baru melalui ILSAS.

keupayaan kapasiti tahunan (Annual Dependable Capacity atau ADC) bagi loji TNB LPL meningkat dari 211.7 MW kepada 213.3 MW, melebihi ADC semasa tarikh mulatugas komersil yang pada masa itu ditetapkan pada 212 MW.

Pelaburan kita di Arab Saudi melalui Saudi-Malaysia Water dan Electricity Company Limited (SAMAWEC) untuk Shuaibah juga berjalan lancar. Loji tersebut dijangka akan bermula tugas seperti yang dirancang pada bulan Julai 2009.

TNB juga sedang meneroka peluang-peluang pelaburan di negara-negara ASEAN dan Timur Tengah di dalam loji-loji janakuasa dan bidang perkhidmatan. Kita akan menggunakan kemahiran pembaikan dan penyelenggaraan TNB Repair and Maintenance Sdn. Bhd.

42

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

Sungguhpun kita merasa optimistik tentang peluang perniagaan di luar negara, namun TNB perlu mengambil maklum akan cabaran kelembapan ekonomi sedunia dan cabaran dalam mendapatkan bantuan pembiayaan kewangan kerana pembinaan loji baru memerlukan pelaburan kewangan yang besar.

Mara Ke Hadapan

Dunia dijangka akan terus dibebani tekanan berikutan harga bahan api yang tidak menentu, serta krisis kewangan dan ekonomi sedunia.

Walaupun Bajet 2009 pada bulan Ogos 2008 menjangkakan pertumbuhan KDNK sebanyak 5.4%, Institut Penyelidikan Ekonomi Malaysia telah meramalkan KDNK yang lebih rendah iaitu 3.4% untuk tahun 2009 akibat kesan ekonomi sedunia yang merudum. Pergolakan dalam pasaran kewangan sedunia jika berterusan akan menjejaskan permintaan global dan secara tidak langsung melemahkan pertumbuhan ekonomi serantau termasuklah ekonomi Malaysia. Ak iba tnya , pe r tumbuhan da lam permintaan elektrik dijangka akan menurun lebih rendah dari pertumbuhan 6.1% yang dicapai pada tahun TK2008.

Dalam mengorak langkah ke hadapan, kebimbangan terhadap kenaikan harga tenaga dan bahan ap i g loba l , terutamanya ketidaktentuan dalam harga arang batu, penambahan pembayaran kapasiti IPP dan tekanan inflasi akan terus menjadi cabaran kepada TNB. Keputusan tahun in i merupakan manifestasi yang jelas mengenai fenomena ini.

Se la in dar ipada i tu , TNB akan menghadapi cabaran yang lebih ketara pada tahun TK2009 apabila Stesen Janaelektrik Jimah yang berkapasiti 1,400 MW di lancarkan, di mana pembayaran kapasiti dan rizab tenaga dinaikkan. Ditambah pula dengan kelemahan matawang Ringgit, ini akan mengakibatkan harga bahan api dan kos perolehan untuk bahan impot, peralatan dan perkhidmatan yang lebih tinggi; berserta kenaikan kos faedah ke atas pinjaman menggunakan US Dollar dan Yen.

Kedudukan kewangan TNB adalah bergantung kepada sejauh mana kenaikan kos pengeluaran elektrik dapat dipulihkan. Isu kenaikan kos ini juga akan menjejaskan keupayaan Syarikat untuk membuat pelaburan masa hadapan dengan tepat. Walaupun kita tidak dapat mengubah atau menyakinkan kuasa pasaran yang mengawal harga bahan api, kita akan terus memperbaiki kecekapan operasi bagi mengawal kos dan menguatkan lagi tahap daya saing kita. TNB akan sentiasa memberikan fokus untuk memperkukuhkan kedudukan kewangan Syarikat dan akan terus memberi perkhidmatan berkual it i kepada pelanggan. Pada masa yang sama, TNB akan terus menjad i pemangkin kepada kemajuan negara dan memastikan pulangan ekonomi yang positif kepada pemegang saham.

Memandangkan keadaan ekonomi global yang tidak menentu, permintaan untuk elektrik yang lebih rendah, dan kos operasi yang lebih tinggi, keadaan kewangan Kumpulan bagi TK2009 adalah amat mencabar. TNB masih lagi komited untuk memberikan pelanggan bekalan elektrik yang mencukupi serta meningkatkan lagi tahap kecemerlangan perkhidmatan dan operasi. Syarikat akan meneruskan usaha SE10/10 bagi memastikan pertumbuhan Kumpulan akan terus mara kehadapan.

Penghargaan

Saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada Kerajaan Malaysia, Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi, Kementerian Kewangan, Kementerian Industri dan Perdagangan Antarabangsa, Suruhanjaya Tenaga, Lembaga Kemajuan Perindustrian Malaysia (MIDA) dan agensi-agensi Kerajaan yang lain atas sokongan padu mereka. Ucapan terima kasih tidak terhingga juga kami tujukan kepada kesemua pemegang saham serta pelanggan TNB di atas keyakinan yang tidak berbelah bagi mereka terhadap TNB.

S a y a j u g a i n g i n m e r a k a m k a n penghargaan yang tidak terhingga kepada kesemua warga kerja TNB di atas ketahanan dan mutu kerja yang cemerlang mereka walaupun berhadapan dengan keadaan operasi yang tidak menentu. Akhir sekali, penghargaan tulus ikhlas saya kepada Lembaga Pengarah di atas kebijaksanaan dan wawasan mereka. Saya yakin akan terus mendapat sokongan penuh dar i kesemua pemegang saham TNB dalam usaha untuk terus maju kehadapan.

DatO’ sri Che khalib bin mOhamaD nOhPresiden/Ketua Pegawai Eksekutif

43

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penjanaan

Penghantaran

Datuk Wira md sidek bin ahmadNaib Presiden Kanan(Operasi & Teknikal)

Pembahagian Kewangan

44

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

ulasan operasi

Teknologi Maklumat & Komunikasi

Pengurusan Pelaburan

Perolehan

Sumber Manusia Kumpulan

Sabah Electricity Sdn Bhd

Hal Ehwal Korporat

PerkhidmatanKorporat

Perancangan

45

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan pencapaian:

Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara dikekalkan selama 3 tahun berturut-turut pada paras yang lebih baik daripada tanda aras industri Berkelas Dunia sebanyak 4%.

Kecekapan haba terus meningkat dan penambahbaikan dijangka dapat dicapai apabila PD2 dimulatugaskan pada akhir 2008.

Jurutera-jurutera Penjanaan memainkan peranan penting dalam projek-projek berkaitan tenaga sebagai menyokong usahaniaga TNB di luar negara.

Kesemua stesen janaelektrik dan ibu pejabat Bahagian Penjanaan memiliki sijil MS ISO 9001:2000. Kesemua stesen janaelektrik diberi sijil MS ISO 14001. Beberapa stesen menerima anugerah peringkat kebangsaan, misalnya anugerah Persatuan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (MSOSH) dan anugerah Majlis Kebangsaan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (NCOSH).

Bahagian Penjanaan aktif dalam memberi sumbangan terhadap pencapaian anugerah AKIPM oleh TNB.

Dalam melangkah ke hadapan, Bahagian Penjanaan yakin bahawa usaha kami untuk mencapai Prestasi Penjanaan Berkelas Dunia masih menepati sasaran. Komitmen kami untuk memuaskan para pelanggan dan pihak-pihak yang berkepentingan tetap menjadi tumpuan-tumpuan teras. Kami akan terus mengoptimumkan penggunaan aset penjanaan serta meningkatkan kompetensi teknikal. Dengan pengalaman dan rekod pencapaian yang lepas, kami akan berusaha memperluaskan perkhidmatan kami di dalam dan juga di luar negara.

Penjanaan

46

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

MNJG10.4%

PAKA5.8%

CB4.2%

PG3.7%

PD3.7%

PJ3.2%

HID9.7%

GLGR 2.0%

IPP45%

TNB42.7%

KEV12.3%

Matlamat Bahagian

Bahagian Penjanaan, salah satu daripada tiga bahagian teras bisnes TNB, diamanahkan untuk mengendali dan menyenggara enam stesen haba dan tiga stesen janaelektrik hidro utama di Semenanjung Malays ia . Bahag ian Pen janaan j uga memberi sokongan kepada k e r j a - k e r j a o p e r a s i d a n penyenggaraan tiga Pengeluar Tenaga Bebas ( I PP ) , dua daripadanya dimiliki penuh iaitu Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah dan TNB Liberty Power L imited Pakistan dan satu pegangan ekuiti majoriti iaitu Stesen Janaelektr ik Sul tan Salahuddin Abdul Aziz Shah.

Menerusi unit perniagaannya iaitu TNB Repair & Maintenance (TNB REMACO), Bahagian Penjanaan juga menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan pembaikan dan penyenggaraan serta perkhidmatan operasi bukan sahaja kepada loji-loji penjanaan TNB (termasuk tiga IPP) tetapi j u g a k e p a d a p e l a n g g a n -pelanggan luar. TNB REMACO telah menubuhkan satu unit perdagangan barang ganti (BuyCo) untuk memperluaskan asas hasi lnya (untuk mem-pelbagaikan bisnesnya).

Bahag ian Pen janaan j uga menyediakan khidmat kepakaran teknikal dalam projek-projek yang berkaitan dengan tenaga untuk menyokong usahaniaga TNB di luar negara.

mohd nazri bin shahruddinNaib Presiden

Graf 1:Kapasiti Penjanaan bagi TK2007/2008

47

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ringkasan Operasi

Jumlah keupayaan terpasang Bahagian Penjanaan TNB kekal 8,416 MW. Ia merangkumi kapasiti 6,505 MW daripada loji-loji haba dan 1,911 MW lagi dihasilkan oleh loji-loji hidro. Kapasiti penjanaan akan kekal sehingga penghujung tahun 2008 apabila loji kitar padu baru dengan kapasiti sebanyak 750 MW di Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar mula beroperasi pada penghujung tahun 2008. Bahagian pasaran kapasiti TNB ialah 42.7%. (Sila lihat Graf 1)

Akibat operasi komersial sepenuhnya tiga loji haba arang baru di Tanjung Bin (sebuah IPP) yang dengan kapasiti 700 MW setiap satu serta peningkatan marginal dalam permintaan tenaga sistem, bahagian pasaran TNB telah merosot kepada 39.7%, pengurangan sebanyak 0.1 mata peratusan berbanding tahun lalu. Bagi loji-loji tenaga TNB, Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjung telah menyumbang jualan elektrik yang paling tinggi sebanyak 27.96% kepada sistem.

Graf 2 menunjukkan bahagian pasaran penjanaan keseluruhan bagi tahun 2008 dan Graf 3 memberi perbandingan bahagian pasaran tenaga bulanan bagi TK2007 dan TK2008.

Penjanaan dar ipada bahan api gas menyumbang sebanyak 54.46% daripada jumlah jualan tenaga oleh Bahagian Penjanaan, disusuli arang batu sebanyak

Graf 2:Pasaran Penjanaan Keseluruhan mengikut Jualan Tenaga untuk TK2007/2008

KEV9.97%

TNB39.62%

IPP50.41%

PAKA7.79%

MNJG11.08%

CB 2.54%PG 2.02%

PD5.82%

PJ 0.94%HID6.92%

GLGR 2.51%

Graf 3:Perbandingan Bahagian Pasaran Bulanan Penjanaan mengikut Pengeluaran Tenaga bagi TK2007/2008

30Sep’07 Okt Nov Dis Jan’08 Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo

32

34

36

38

40

42

%

44

46

38.72

40.74

33.13

40.2241.25 41.15

40.78

42.02

39.0537.47

39.46

41.21

41.13

45.02

40.10

36.00

40.57

38.71

36.51 36.23

37.63

44.68

34.76

38.03

Pasaran TNB TK2007 Pasaran TNB TK2008

48

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penjanaan

27.96% dan hidro pula 17.47%. Campuran bahan api loji penjanaan bagi tempoh yang dikaji tidak banyak berubah berbanding Tahun Kewangan yang la lu. Graf 4 menunjukkan campuran bahan api Bahagian Penjanaan TNB bagi TK2008.

Tinjauan Prestasi Teknikal

Faktor kesediaan setara loji (eaF)EAF Bahagian Penjanaan bagi TK2008 ialah 90.01%, pengurangan sebanyak 2.14 mata peratusan berbanding TK2007. Seperti yang ditunjuk dalam Graf 5, EAF terendah telah dicatatkan pada bulan November 2007 pada 83.17% disebabkan henti tugas yang terancang dan tidak terancang sepanjang bulan tersebut. (Ini disebabkan terutamanya oleh kerja-kerja pemulihan utama di Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjung dan henti tugas turbin stim di Stesen Janaelektrik Paka yang tidak terancang). Prestasi stesen keseluruhan bagi TK2008 adalah amat baik, di mana 80% daripada stesen telah mencatatkan EAF melebihi 90%. Graf 6 menunjukkan EAF bagi semua stesen.

HIDRO 17.47%

GAS54.46%

ARANGBATU27.96%

MFO0.00%

DIST0.11%

Graf 4:Campuran Bahan Api Penjanaan bagi TNB untuk TK2008

49

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Graf 5:Faktor Kesediaan Setara Loji mengikut Jenis Loji

Graf 6:Faktor Kesediaan Setara (EAF) bagi setiap Stesen

Graf 7:Arah Aliran Faktor Kesediaan Setara

50

60

70

80

90

100

110

CB PD PG GLGR PJ MNJG SGPK KNYR CAM TNBPAKA

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

%%

94.3

695

.57

91.3

091

.97

91.0

790

.93

90.7

9 95.2

1

85.1

795

.76

94.0

695

.79

93.6

082

.01

91.5

493

.58

87.2

9 92.9

6 98.8

471

.50

92.1

290

.01

TK’07 TK’08

82

84

86

88

90

92

94

85.63

90.2 90.2

92.15

90.01

50

60

70

80

90

100

110

Ogo’08

Jul’08

Jun’08

Mei’08

Apr’08

Mac’08

Feb’08

Jan’08

Dis’07

Nov’07

Okt’07

Sep’07

CCP ArangBatukonvensional

Minyak/Gaskonvensional

OCGT Hidro TNB

Graf 7 menunjukkan arah aliran EAF sejak TK2004.Bagi TK2008, EAF yang dicapai iaitu 90.01% adalah lebih tinggi daripada nilai sasaran 88.6%. Henti tugas terancang utama disebabkan kerja-kerja pemulihan utama di U1, Stesen Janakuasa Sultan A z l a n S h a h , M a n j u n g , Pemeriksaan Turbin GT1A di Stesen Janaelektr ik Tuanku Ja’afar, Pemeriksaan ke atas GT5C di Stesen Janaelektrik Jambatan Connaught dan Projek Perlanjutan Jangka Hayat Loji di Stesen Janaelektrik Cameron Highlands.

Antara berbagai jenis loji itu, l o j i - l o j i haba m inyak /gas konvensional telah mencapai EAF sebanyak 96.69% disusuli turbin gas kitar terbuka 96.11%, loji kitar padu 92.48%, loji hidro 90.52% dan loji haba arang batu konvensional 82.01%

Faktor henti tugas tidak terancang setara (euOF)Bagi t iga Tahun Kewangan berturut-turut, EUOF Penjanaan TNB adalah lebih baik daripada tanda aras industri Kelas Dunia sebanyak 4%. EUOF yang dicapai bagi TK2008 ialah 3.34%. Graf 8 menunjukkan arah aliran EUOF dari TK2004 hingga TK2008.

Secara keseluruhan, EUOF adalah cemerlang dengan 80% daripada stesen mencapai EUOF kurang daripada 4%. Kedua-dua Stesen Janaelektrik Paka dan Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjung mencatatkan EUOF yang tinggi disebabkan oleh kerosakan mekanikal pada turbin-turbin st im. Graf 9 menunjukkan EUOF yang dicapai oleh semua stesen bagi TK2008. Butir-butir terperinci mengikut k o d p u n c a h e n t i t u g a s ditunjukkan dalam Graf 10.

50

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penjanaan

Graf 8:Arah Aliran Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF)

Graf 9:Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara mengikut Stesen

Graf 10:Klasifikasi Faktor Henti Tugas Tidak Terancang Setara (EUOF)

CB PD PG GLGR PJ MNJG SGPK KNYR CAM TNBPAKA

%%

1.27

0.90

2.78

4.52

1.23

1.13

2.06

0.21

1.16

2.26

1.53

1.51 1.

907.

18

1.09

2.59

11.1

50.

58

0.69

2.47

2.15

3.34

TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’080

2

4

6

8

10

12

9.50

6.10

3.10

2.10

3.34

TURBINGAS37%

PENJANA20%

TURBINSTIM12%

DANDANG15%

LAIN-LAIN, 2%Dandang HRSG, 0%

PERALATAN KAWALANPENCEMARAN, 0%

KESILAPAN ANGGOTA KERJA ATAUPROSEDUR, 0%

TURBIN HIDRO/PAM, 2%

BAKI LOJI,12%

0

2

4

6

8

10

12

14

51

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Graf 11:Jualan Unit Tenaga mengikut Stesen, TK2007/2008

Graf 12:Arah Aliran Tahunan Jualan Tenaga Penjanaan TNBTK2004-TK2008

Graf 13:Kecekapan Haba mengikut Stesen

CB PD PG GLGR PJ MNJG SGPK KNYR CAMPAKAG

Wh

GW

h

2,13

92,

417

7,40

47,

426

5,51

05,

546

2,15

91,

924

1,96

02,

397

944

900

11,0

0410

,562

2,45

9 3,42

0

1,58

9 2,36

8

805

810

TK’07 TK’08

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,00

12,000

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’0830,000

32,000

34,000

36,000

38,000

40,000

42,000

39,292

34,046

38,176

35,973

37,770

%

CB PAKA PD PG GLGR PJ MNJG TNB

36.1 38

.7

48.4

33.7

40.5

26.5

35.0 36

.2

TK’08 Sebenar

20

25

30

35

40

45

50

55

38.1

38.8

48.5

40.0

40.7

24.6

34.0

37.9

TK’08 Sasaran

Jualan Unit Tenaga

Jumlah jualan unit tenaga bagi TK2008 ialah sebanyak 37,770 GWh, iaitu 14.9% lebih tinggi daripada nilai sasaran sebanyak 32,860 GWh. Stesen Janakuasa Sultan Azlan Shah, Manjung menyumbang jualan unit yang paling tinggi sebanyak 10,562 GWh disusuli Stesen Janaelektrik Paka, (7,426 KWh) dan Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar (5,546 KWh).

Graf 11 menunjukkan per-bandingan jualan tenaga meng-ikut stesen-stesen janaelektrik bagi TK2007 dan TK2008.

Kecekapan Haba

Kecekapan Haba Bersih Bahagian Penjanaan ialah sebanyak 37.9%, meningkat sebanyak 1 .7% berbanding sasaran sebanyak 36.2%. Kebanyakan loji haba telah ber jaya mencatatkan prestasi yang melebihi sasaran masing-masing. Pencapaian ini disebabkan oleh faktor beban yang lebih tinggi bagi loji-loji berkenaan. Graf 13 menunjukkan perbandingan antara nilai sebenar dan nilai sasaran kecekapan haba bagi TK2008. Kecekapan haba telah bertambah baik sejak tahun-tahun yang lalu daripada tahap paling rendah sebanyak 34.1% pada TK2004 kepada 37.9% pada TK2008 seperti yang ditunjukkan dalam Graf 14.

Projek-Projek Utama

P ro j e k P e m u l i h a n S t e s e n Janaelektrik Tuanku Ja’afar Fasa 2 menepati jadual untuk operasi komersial kitar padu pada akhir 2008. Turbin gas individu telah berjaya mencapai beban asas masing-masing pada 17 dan 22 J u l a i 2 0 0 8 . B a t u t a n d a Penyegerakan Penjana Turbin Stim telah dicapai pada 5 Ogos 2008. Pada bulan Ogos 2008, hampir 98% projek ini telah siap dilaksanakan. Apabila dimula-operasikan kelak projek ini dijangka menyumbang kapasiti tambahan sebanyak 750 MW kepada loji PD1 750 MW yang sedia ada.

52

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penjanaan

Projek pemulihan utama di C a m e r o n H i g h l a n d s d a n Janaelekt r ik Hidro Batang Padang ialah Projek Perlanjutan Jangka Hayat Loji dan Automasi yang dijadualkan siap pada awal 2009. Kerja-kerja membersih kelodak dan sisa tumbuhan telah berjaya memulihkan sebahagian besar Tasik Ringlet kepada kapasiti takungan asalnya. Projek pemulihan ini dijangka dapat melanjutkan hayat operas i Rancangan Janakuasa Hidro Cameron Highlands untuk selama 30 tahun lagi setelah beroperasi selama 45 tahun yang lalu.

Dua projek janakuasa hidro iaitu Projek Janakuasa Hidro Hulu Terengganu (kapasiti terancang sebanyak 250 MW) dan Projek Janakuasa Hidro Ulu Jela i (kapasiti terancang sebanyak 372 MW) sedang dalam peringkat awal pemerolehan dan dijadual-kan siap masing-masing pada tahun 2013 dan tahun 2014.

Projek IPP 300 MW haba arang batu di Sabah yang dianu-gerahkan kepada TNB pada tahun kewangan yang la lu terpaksa dipindah ke lokasi baru. Permohonan untuk mendapat kelulusan kerajaan negeri untuk memulakan projek tersebut telah dikemukakan.

TNB juga sedang memohon kelulusan daripada pihak-pihak berkuasa berkenaan untuk membangun semula Stesen Janaelektrik Prai. Jika berjaya, sebuah loji kuasa Turbin Gas Kitar Terbuka (OCGT) 220MW akan dibina.

Inisiatif-Inisiatif Peningkatan Kualiti

Sebagai susulan kepada kejayaan p e l a k s a n a a n s t r a t e g i T 7 , Bahagian Pen janaan te lah merumuskan empat inisiatif seperti berikut yang merangkumi fokusnya sehingga tahun 2010 sebagai menyokong program Kecemerlangan Perkhidmatan 10/10 TNB:

1. pengoptimuman kos hayat benar

2. pembangunan modal insan untuk pertumbuhan global

3. m e m p o s i s i k a n t n b remaCO untuk bisnes luar negara

4. mengadakan p rog ram pengurusan pelanggan/pihak berkepentingan

pengoptimuman kos hayat 1. benar

Bahagian Penjanaan merancang untuk mengoptimumkan secara berterusan kitaran-hayat benar lo j i - lo j i janae lekt r ik untuk meminimumkan jumlah kos pemi l ikan jangka panjang. Aktiviti-aktiviti yang dikenalpasti termasuk:

Pembangunan dan Kawalan a. Projek.

M e n g o p t i m u m k a n K o s b. Marginal Penjanaan.

Melaksanakan Sistem •P e n g u r u s a n L o j i Penjanaan (GPMS) untuk menganalisis Prestasi Loji mengikut Masa Nyata dan mengambil keputusan mengenai rejim operasi keseluruhan.Memperbaiki Kapasiti •Kesediaan Tahunan Teruji (TAAC) loji-loji dan kadar haba.M e n g u r a n g k a n k o s •barang ganti.

Meningkatkan daya harap c. loji.

Melaksanakan Pemerik-•saan Berasaskan Risiko (RBI) dan Penyenggaraan Bertumpukan Daya Harap (RCM).

pembangunan modal insan 2. untuk pertumbuhan global

Bahagian Pen janaan te lah mengenalipasti kesediaan tenaga kerja yang berkompeten tinggi sebagai faktor kejayaan yang kritikal. Sehubungan dengan ini, beberapa program berikut telah dirangka oleh Sumber Manusia Bahagian:

M e n y e d i a k a n l a t i h a n •kepimpinan teras kepada kumpulan-kumpulan sasaran yang berkenaan menerusi kursus-kursus yang dikenal-p a s t i d a l a m P r o g r a m Pembangunan Eksekuti f , Pengurusan Penggantian dan kursus kepimpinan lanjutan.

Menyediakan latihan teknikal •mengikut fungsi kerja staf menerusi kursus-kursus wajib, latihan pensijilan dan kursus-kursus awam.

Latihan yang bertujuan untuk •pematuhan kepada pihak Pengawal Selia dan Piawaian Alam Sekitar.

Graf 14:Arah Aliran Kecekapan Haba TNB TK2004-TK2007

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

34.10

36.5036.22

37.5837.89

32

33

34

35

36

37

38

39

%

53

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

memposisikan tnb remaCO 3. untuk bisnes luar negara

TNB Repair and Maintenance Sdn Bhd (TNB REMACO) adalah subsidiari milik penuh TNB. Ia menyediakan perkhidmatan pembaikan dan penyenggaraan bagi aktiviti teras TNB khususnya d i lo j i - lo j i penjanaan dan penyenggaraan a la t ubah pembahagian. TNB REMACO t e l a h m e n u b u h k a n k e d a i pembaikan dengan keupayaan membaikpulih dan mengganti berbagai komponen loji-loji penjanaan. Syarikat ini berusaha dengan gigih untuk melaksanakan fungsinya dengan cekap dan berkesan untuk membina reputasi negara dalam kecemerlangan kejuruteraan.

TNB sedang memposisikan TNB REMACO untuk menjanakan perolehan tambahan bagi TNB dengan memasarkan secara aktif perkhidmatan-perkhidmatannya dalam sektor penjanaan kuasa dan industri berkaitan tenaga kepada pelanggan luar di dalam dan luar negara. Sehingga kini, TNB REMACO telah berjaya mengendalikan projek-projek daripada beberapa Pengeluar Tenaga Bebas (IPP) termasuk Petronas CUF di Kerteh dan Gebeng untuk penyenggaraan turbin gas ber jadual . TNB REMACO juga menyediakan perkhidmatan pembaikan dan penyenggaraan kepada negara-negara ASEAN.

mengadakan program 4. pengurusan pelanggan/pihak-pihak berkepentingan

Bahagian Penjanaan beriltizam bukan sahaja untuk memenuhi tetapi melampaui pengharapan semua pelanggan dan pihak berke pentingan. Sehubungan dengan in i , Bahag ian in i menyokong penuh penubuhan Bahagian Hal Ehwal Korporat yang baru serta aktiviti-aktivitinya untuk meningkatkan interaksi

dengan semua pihak berkepen-tingan khususnya pihak pengawal seliaan dan pelanggan.

Pelaksanaan Pemiawaian Proses dan Penambahbaikan

Inisiatif Pemiawaian Proses dan Penambahbaikan (PSI) berasaskan rangka kerja pensij i lan ISO 9001:2000 telah dilaksanakan di semua stesen janaelektr ik , jabatan dan subsidiari di bawah Bahagian Penjanaan sejak 2005. Semua bidang-bidang yang disebutkan telah diluluskan oleh SIRIM UKAS selaras dengan Sistem Peng urusan Kualiti ISO 9001:2000.

Bahagian ini telah menubuhkan Sistem Pengurusan Maklumbalas Pelanggan sebagai sebahagian daripada Sistem Pengurusan Kualiti ISO 9001 untuk menangani maklumbalas dan aduan-aduan pelanggan menerusi kaji selidik dan saluran-saluran lain.

Membina Keupayaan Sumber Manusia

Bahagian Pen janaan te lah merangka berbagai program latihan untuk terus meningkatkan kompetensi teknikal dan bisnes tenaga kerjanya supaya mereka berupaya menyumbang secara pos i t i f ke a rah mencapa i matlamat bisnesnya. Antara lain ini juga merangkumi inisiatif-inisiatif baru untuk memper-luaskan perolehan bukan-tarif dan bida projek-projek loji penjanaan di luar negara. Ini juga merupakan sebahagian daripada inisiatif untuk mencapai sasaran SE10/10 TNB. Warga kerja Bahagian juga telah dihantar untuk menghadiri program-program latihan berkualiti anjuran SIRIM, NIOSH dan NPC supaya ditauliahkan sebagai juruaudit dan pelaksana sistem.

Pakar-pakar dalaman Bahagian P e n j a n a a n s e d a n g g i a t melaksanakan Penyenggaraan Bertumpukan Daya Harap (RCM) dan Pemeriksaan Berasaskan Risiko (RBI) sebagai sebahagian daripada usaha ke arah EUOR sifar. Di samping itu, Penyeng-garaan Produktif Total (TPM) sedang diperkenalkan untuk memperkukuhkan usaha-usaha di atas.

Anugerah

Dalam usaha mengekalkan rekodnya sebagai Bahagian yang memenangi Anugerah, stesen-stesen janaelektrik di bawah B a h a g i a n P e n a j a a n y a n g disenaraikan di bawah ini telah memenangi berbagai anugerah dalam tempoh laporan.

anugerah ‘malaYsian sOCietY FOr OCCupatiOnal saFetY anD health (msOsh) aWarDs 2007’

Anugerah Emas Class 1

Stesen Janaelektrik Hidro •Cameron HighlandsStesen Janaelektrik Sultan •Ismail, PakaStesen Janaelektrik Putrajaya•Stesen Janaelektrik •ChenderohStesen Janaelektrik Tuanku •Jaafar, Port Dickson

Anugerah Emas Class 2

Stesen Janaelektrik •Jambatan Connaught, KlangStesen Janaelektrik Hidro •Sg. PerakStesen Janaelektrik Gelugor•Stesen Janakuasa Sultan •Azlan Shah, Manjung

Anugerah Perak

Stesen Janaelektrik Sultan •Mahmud, KenyirStesen Janaelektrik Sultan •Iskandar, Pasir Gudang

54

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penjanaan

Anugerah Gangsa

Stesen Janaelektrik Sultan •Ismail Petra, Pergau

anugerah ‘natiOnal COunCil FOr OCCupatiOnal saFetY anD health aWarDs 2007’

EMAS

Stesen Janaelektrik •Chenderoh

Di samping itu, pasukan ICC Bahagian dari berbagai stesen telah merangkul Pingat-pingat Emas dan Pingat Emas 3-bintang di Konvensyen ICC Peringkat Kebangsaan dan Wilayah yang dianjurkan oleh Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC). Beberapa stesen telah menerima pensijilan 5S dalam tempoh yang sama.

Cabaran dan Prospek

Dalam mengorak langkah ke hadapan, Bahagian Penjanaan yakin bahawa usaha kami untuk mencapai Prestasi Penjanaan Berkelas Dunia masih menepati sasaran. Bahagian ini akan menggunakan pengalaman teknikal yang t inggi untuk men ingka tkan kompetens i teknikal dan pada masa yang sama akan aktif dalam usaha meningkat daya harap loji-loji bertaraf merit. Daya harap loji-loji akan dipertingkatkan untuk m e m e n u h i p e r t u m b u h a n

permintaan e lektr ik dalam negara. Sehubungan dengan ini, beberapa inisiatif utama termasuk Sistem Pengurusan Loji Penjanaan (GPMS) untuk menganalis is prestasi loji mengikut masa nyata dan Penyenggaraan Produktif Total (TPM) sedang dilaksanakan. Penjanaan TNB akan memastikan bahawa arah aliran menaik Faktor Kesediaan Setara akan dikekalkan pada tahap melampaui nilai sasaran.

TNB REMACO, subsidiari milik penuh TNB yang menyediakan perkhidmatan pembaikan dan penyenggaraan dalam sektor p e n j a n a a n t e n a g a d a n perkhidmatan berkaitan industri tenaga di Malaysia dan rantau ASEAN akan te rus mem-perluaskan inisiatif pemasarannya ke lain-lain negara asing.

Dar i seg i kehematan dan pengurusan bajet, Bahagian Penjanaan telah memulakan amalan pengumpulan barang-barang ganti bernilai tinggi dan pembelian barang-barang ganti secara ‘ just - in- t ime’ untuk mengurangkan paras inventori yang tinggi. Pemantauan dan penyemakan bulanan akan terus dijalankan untuk memastikan p e n g g u n a a n b a j e t y a n g berhemah.

Kos bahan api yang semakin men ingka t d idorong o leh k e k u r a n g a n b e k a l a n d a n kemudahubahan harga terus m e n j a d i p e r k a r a y a n g membimbangkan. Bahagian Penjaanan sedang berusaha ke arah mengurangkan penggunaan bahan api dengan menambah-baikan kecekapan loji semasa me la lu i p ro jek GPMSnya . Sementara itu, Bahagian ini juga sedang terlibat sepenuhnya dalam usaha mengoptimumkan campuran bahan api penjanaan tenaga di loji-loji penjanaannya d e n g a n m e m a k s i m u m k a n sumber-sumber hidro dan pada masa yang sama terus bergiat dalam mengenalpasti jenis-jenis bahan api baru seperti tenaga angin, biobahanapi, LNG, haba bumi, solar dan lain-lain.

55

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Dalam konteks masa kini, cabaran terbesar yang kami hadapi dalam operasi masa nyata Grid Nasional ialah operasi yang selamat, terjamin, berdayaharap dan operasi ekonomik paling optimal…. lebih-lebih lagi untuk memenuhi harapan pihak-pihak yang berkepentingan.

Sorotan Pencapaian:

Mencapai ‘System Minutes’ 6.56 sekaligus mengekalkan angka tunggal ‘System Minutes’ bagi tiga (3) tahun berturut-turut.

Mengurangkan kehilangan tenaga sistem penghantaran daripada 2.32% kepada 2.17%.

Mengekalkan Gangguan Utama Sifar bagi tiga tahun berturut-turut.

Menambah sebanyak 6,840 MVA kapasiti alatubah dan 480 MVar bank-bank kapasitor ke dalam sistem sebaik sahaja memulatugaskan 40 projek baru.

ir. ab’llah bin haji mohd sallehNaib Presiden

Penghantaran

56

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Matlamat Bahagian

Bahagian Penghantaran dipertanggungjawabkan untuk mengurus dan mengendalikan Grid Penghantaran 500 kV, 275 kV dan 132 kV di seluruh Semenanjung Malaysia yang dikenali sebagai Grid Nasional. Grid Nasional ini merangkumi talian atas sepanjang kira-kira 18,812 kilometer-litar, kabel bawah tanah 740 kilometer-litar dan 386 pencawang dengan kapasiti alatubah 83,808 MVA. Pada tempoh dalam kajian, tiga puluh dua (32) stesen janaelektrik, yang terdiri daripada stesen-stesen janaelektrik TNB dan IPP, disambungkan kepada grid dengan kapasiti terpasang sebanyak 19,723 MW dan permintaan maksimum bekalan elektrik yang direkodkan adalah sebanyak 14,007 MW pada 21 Mei 2008. (Sila lihat Jadual 1)

Grid Nasional di sebelah utara disambungkan dengan sistem penghantaran Thailand yang dikendalikan oleh Electricity Generating Authority of Thailand (EGAT) melalui sambungtara “High Voltage Direct Current” (HVDC) dengan keupayaan penghantaran ±300 MW dan talian atas “High Voltage Alternating Current” (HVAC) 132 kV dengan kapasiti penghantaran maksima 90 MW. Di selatan pula, Grid Nasional disambungkan ke sistem penghantaran Singapore Power di Senoko melalui dua kabel dasar laut 230 kV dengan kapasiti penghantaran 450 MW.

Grid Nasional membolehkan bekalan elektrik yang dijana di pelbagai stesen janaelektrik dihantar ke pencawang masuk utama yang terdapat di pusat-pusat beban. Objektif Bahagian Penghantaran ialah melaksanakan operasi pembekalan elektrik yang “selamat, berdayaharap dan ekonomik”. Malah ia memainkan peranan penting dalam memastikan bekalan elektrik yang berdaya harap dan berkekalan pada harga kompetitif berbanding utiliti-utiliti lain di rantau ini.

Jadual 1:Pangkalan Data Kelengkapan Pepasangan Sistem Penghantaran seperti pada 31 Ogos 2008.

Jenis-Jenis talian Jarak/kapasiti/bil.

Talian Atas 500 kV

638 (km-litar)

Talian Atas 275 kV

7,565 (km-litar)

Talian Atas 132 kV

10,609 (km-litar)

Jumlah Jarak talian atas

18,812 (km-litar)

Kabel Bawah Tanah 275 kV

51 (km-litar)

Kabel Bawah Tanah 132 kV

689 (km-litar)

Jumlah Jarak kabel bawah tanah

740 (km-litar)

Alatubah 500 kV 10,500 MVA

Alatubah 275 kV 29,193 MVA

Alatubah 132 kV 44,115 MVA

Jumlah kapasiti alatubah 83,808 mVa

Pencawang 500 kV 7

Pencawang 275 kV 69

Pencawang 132 kV 310

Jumlah bilangan pencawang tnb

386

57

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Dalam melangkah ke hadapan, Bahagian Penghantaran berazam u n t u k m e n j a d i e n t i t i penghantaran utama di rantau ini dan juga sebagai pusat Grid Tenaga ASEAN. Semua usaha yang dilaksanakan adalah bagi mencapai matlamat tersebut.

Ringkasan Operasi

Bahagian Penghantaran telah mengambi l i n i s i a t i f un tuk memas t i kan p ro jek -p ro jek penghantaran disiapkan mengikut jadual dan dalam lingkungan belanjawan. Inisiatif-inisiatif ini termasuklah memperbaiki kaedah dan amalan-amalan perolehan, m e m p e r b a i k i s p e s i f i k a s i -spesifikasi projek dan Bil Kuantiti (BQ) serta memastikan skop projek adalah tepat serta proses-proses QA/QC yang lebih mantap.

Sepanjang tahun dalam kajian, sejumlah 40 projek telah berjaya disiapkan dan dimulatugaskan sepenuhnya. Pro jek-pro jek pencawang telah menyumbang kapasiti tambahan alatubah berkeupayaan 6 ,840 MVA kepada sistem. Lapan daripada p ro j e k - p ro j e k i t u a d a l a h pemasangan banka kapasitor yang menyumbang kuasa kapasitor tambahan 450 MVar kepada sistem 132 kV yang dapat memperbaiki pengaturan voltan dan kualiti kuasa.

Talian penghantaran 500 kV yang m e n y a m b u n g k a n S t e s e n Janaelektrik IPP Jimah yang menggunakan a rang batu dengan Pencawang Lenggeng dan Olak Lempit telah siap sepenuhnya pada bulan Januari 2008. Pencawang 500/275 kV Lenggeng telah dimulatugaskan pada bulan yang sama.

Di Wilayah Timur pula, bekalan elektrik mula disambungkan ke pencawang 275/132 kV Kandis pada 31 Disember 2007. Projek in i te lah memperkukuhkan bekalan e lektr ik dar i Gr id Nasional ke negeri Kelantan dan merupakan pencawang utama untuk pembangunan Koridor Ekonomi Timur.

Bahagian Penghantaran telah melaksanakan inisiatif “Zero Tripping With Load Loss” pada awal tahun 2007 dengan objektif m e n g u r a n g k a n b i l a n g a n pelantikan dengan kehilangan beban. Satu plan tindakan jangka p e n d e k k h u s u s y a n g mengandungi 25 inisiatif telah dilaksanakan oleh semua pejabat Senggaraan Wilayah. Pada akhir

Tahun Kewangan 2007/2008, 10 inisiatif telah dilaksana-kan dan telah menyumbang kepada pengurangan ‘System Minutes’ dengan pengurangan pelantikan penghantaran sebanyak 15% berbanding Tahun Kewangan 2007. (Sila lihat Graf 1)

Projek menaikkan taraf Pusat Muatan Beban Nasional (NLDC) sedang berjalan lancar dan dijadualkan siap pada awal tahun 2009. Gr id Nas ional akan d i lengkapi dengan s i s tem SCADA/EMS yang serba canggih yang akan membantu dalam menyediakan operasi yang t e r j a m i n , s e l a m a t d a n berdayaharap.

Peningkatan Baik Operasi

petunjuk-petunjuk utama prestasiB a h a g i a n P e n g h a n t a r a n menggunakan kaedah “Balanced ScoreCard” dalam membangun-kan Petunjuk Prestasi Utama (KPI). Prestasi teknikal telah dimasukkan di bawah perspektif Proses Pelanggan dan Proses

58

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penghantaran

Dalaman. Dari perspektif pelanggan, Bahagian ini telah mencapai indeks “Headline KPI” iaitu ‘System Minutes’ yang nyata lebih rendah. Pada tahun dalam kajian, ‘System Minutes’ ialah 6.56 minit berbanding dengan 9.34 minit tahun lalu. (Sila lihat Graf 2). Ini merupakan tahun ketiga angka tunggal ‘System Minutes’ dicatatkan. Bahagian ini juga berjaya mengekalkan Gangguan Utama Sifar bagi tahun ketiga.

Dari segi Proses Dalaman, Kesediaan Sistem dikekalkan pada 99.5%. (Sila lihat Graf 3)

Bahagian Penghantaran berazam memastikan piawaian berdayaharap bekalan yang tinggi dengan meningkatkan kesediaan kelengkapan dan tindak balas yang pantas terhadap pelantikan peralatan penghantaran. Masa tindak balas telah dipantau menerusi Indeks Purata Pemulihan Sistem (SARI) yang telah menunjukan kemajuan iaitu 71 minit pada tahun kajian berbanding 85 minit tahun lalu.

Talian penghantaran 500 kV di Wilayah Tengah telah mempertingkatkan aliran-beban sistem sementara pemasangan banka-banka kapasitor di pencawang-pencawang tertentu telah memperbaiki pengaturan voltan. Pada keseluruhannya kehilangan tenaga sistem penghantaran telah bertambah baik iaitu 2.17% berbanding 2.32% yang dicatatkan tahun lalu.

pelaksanaan piawaian proses dan penambahbaikanBahagian Penghantaran berkomited sepenuhnya untuk memastikan Kecemerlangan Perkhidmatan melalui inisiatif-inisiatif seperti Piawaian dan Penambahbaikan Proses dan proses pensijilan MS ISO 9001:2000. Sehubungan dengan ini, Bahagian Penghantaran telah mengekalkan pensijilan MS ISO 9001:2000 bagi tiga tahun berturut-turut setelah berjaya mematuhi audit pengawasan oleh SIRIM QAS International pada bulan April 2008.

pengurusan kualiti dan inisiatifPada tahun dalam kajian, 154 pasukan telah mengambil bahagian dalam berbagai projek WIT-ICC (Pasukan Peningkatan Kerja – Kumpulan Inovasi dan Kreatif) di peringkat Jabatan/Bahagian. Pasukan-pasukan yang terpilih telah dihantar untuk mengambil bahagian dalam Konvensyen peringkat Wilayah anjuran Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC) di mana ketiga-tiga pasukan itu telah memenangi pingat emas. Dua pasukan WIT-ICC iaitu Sinar dari Johor Bahru dan Northern Star dari Alor Star telah berjaya menempah tempat untuk menyertai Konvensyen MPC Peringkat Kebangsaan dan telah memenangi Pingat Emas 3-bintang. Sinar telah muncul sebagai antara 10 pasukan terbaik dari 155 pasukan dari berbagai syarikat di Malaysia yang turut mengambil bahagian. Ini merupakan pencapaian Bahagian Penghantaran yang paling cemerlang sejak bermulanya inisiatif kualiti WIT-ICC. Beberapa unit dalam Bahagian juga dianugerahkan pensijilan WIT-5S pada bulan Ogos/September 2008.

0

5

10

15

20

25

TK’00

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’01 TK’02 TK’03 TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

19

99.1 98.7 99.4 99.5 99.5

17

20

14

17.93

13.67

7.32

9.34

6.56

0

20

40

60

80

100

120

Graf 2:“System Minutes”

min

itB

il.

TK’06 TK’07 TK’08

464

429

Graf 1:Pelantikan Penghantaran

per

atus

Graf 3:Kesediaan Sistem

350

400

450

500

392

59

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

membina keupayaanBahagian Penghantaran menaruh keyakinan terhadap melatih dan membangunkan tenaga kerjanya s u p a y a m e r e k a m e m i l i k i kompetensi yang diperlukan untuk menjalankan tugas masing-masing dan dengan demikian dapat menyumbang kepada pencapaian matlamat bisnesnya.

M e l a l u i p ro s e s T N A / T N I , program-program berasaskan kompetensi telah dilaksanakan. P r o g r a m p e m b a n g u n a n ’specialist’/pakar teknikal terus diperluaskan dengan perlantikan para ’specialist’/pakar teknikal dalam bidang perkakas suis, alatubah dan analisis sistem kuasa. Bahagian ini dengan bangganya ingin melaporkan bahawa salah seorang daripada pakar teknikalnya, iaitu Profesor Madya Ir. Sazali P. Abdul Karim telah diberi pengiktirafan dunia apabila penyelidikannya yang berjudul ”Flashover Analysis Tool” telah diterbitkan dalam World Intellectual Properties Organisation pada 29 Mei 2008 di bawah Patent Cooperation Treaty.

Interaks i antara staf te lah men ingkat dengan keta ra berikutan pelaksanaan konsep Gung Ho! yang menjadi asas budaya kerja Bahagian ini dalam memperkukuhkan komitmen dan semangat staf melalui pemberian kuasa , mot i va s i pasukan , penglibatan dan penyertaan aktif mereka melalui pasukan-pasukan yang merentasi fungsi di seluruh Bahagian.

struktur OrganisasiHas i l dar ipada pen ja ja ran strategik struktur TNB pada bulan Disember 2007, Jabatan Perancangan S is tem te lah d ip i sahkan da r i Bahag ian Penghantaran untuk tujuan p e n u b u h a n B a h a g i a n Perancangan yang baru mulai 1 Januari 2008. Dari segi dalaman, Pusat Muatan Beban Nasional dan Unit Perancangan Operasi, Bahagian Penghantaran telah digabungkan untuk penubuhan J a b a t a n O p e r a s i S i s t e m . Bahagian juga telah menubuh satu Unit Pusat Pengurusan Gudang untuk memperbaiki p e n g u r u s a n g u d a n g d a n keperluan logistik. Konsep baru SSO (Operator Suis Pencawang)

melalui skim hub-dan-satelit t e l ah d i l a k sanakan un tuk mengurangkan masa pemulihan.

perkongsian dengan pihak berkepentinganUntuk tahun kelima, Bahagian ini telah menganjurkan Kempen Kesedaran Keselamatan Elektrik TNB untuk guru-guru sekolah di seluruh Semenanjung. Pada tahun kajian, Bahagian ini, dengan kerjasama Kementerian Pendidikan telah menganjurkan Kempen Kesedaran Keselamatan Elektrik TNB secara besar-besaran di 10 negeri dengan dihadiri oleh kira-kira 3,000 guru sekolah. Ia telah dilancarkan oleh Yang Berhormat Menteri Pendidikan di Kluang, Johor Darul Takzim pada 18 Februari 2008. Ini merupakan sebahagian daripada usaha berterusan untuk memberi kefahaman kepada orang ramai, bermula dengan kanak-kanak s e k o l a h , m e n g e n a i c a r a penggunaan kelengkapan elektrik yang selamat. Forum-forum juga dianjurkan untuk mendidik orang ramai supaya mengelakkan diri d a r i p a d a b a h a y a k e t i k a menjalankan aktiviti berhampiran pepasangan TNB.

60

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Penghantaran

PULAULANGKAWI

KEDAH

PERLIS

PULAUPINANG

PERAK

KELANTAN

TERENGGANU

PAHANG

SELANGOR

N. SEMBILAN

MELAKAJOHOR

Khlong Ngae(HVDC link)

TEWA

PLPS

GLGR

SKSP

CEND

SIHY

SYPS

LPIA

KNRG

BMJM

BTGH

CPNG

PAUH

MGON

KSSMGCPD

PFTZ

JENG

ASTR

KSTR

KCMTUMKA TPAU

CIMA

BKTRBKHM

KGAR

KPLS

PWGRGRUN

BDNGINTN

SPTNTKBU

BWTN

BLINKLIM

PRIDSSTL

SKCL

KKTL

SJAYATJN

BBRU

FLIM

INTLJURU

SPNGPRAI

BLPS BTBNPRGS

NTBL

VDORPBTR

JJNG

BSRI

BMRH

KMTG PKCB

TPNGTPID PHCT KKSR

GTWNKJWA

APMCSBGS

NKANKLBG

TASKGPRD

KVRT

SSPT

GRIK

PAPNPKLN

KMPR

SIKDLMTM

LMUT KGJHTMOH

BTNG

SMNK

KSKISKAI

SRVR

PCTY

KPNG KKPG

RBDR

BNTA

KLIP

JTUT

JNKA

MNIDKTRIJBRS

JBRS(T)

KRAKBNTG

MTKBTMID

SONG

BSTA

BDORTINT

HMLG

SBSR

BGJH

ATWR

SGRI

JMJG

BSIA TMGR

PGAU

TMRH

KKRI

PPTHSJTH

GBDK

KTGU

CHRG

KBRG

GMSG

DGUNDGID

PGPPSTNG

EMSB

KTIH

RPTSCUFK

HTXDHTSS

BRKT

RPJGKDIS

PCOR

KBRULMAL

KNYR

PAKA

YPKA

UPIA

GNRE

SPID

BSBU

AJYA

300kV DC line 100kmTo SDAO

PWSMKMAN

ECMLECSSGBNGAMCO

TGLN

JDSI

SMBU

BIMK

KTANMECCMECC

MRAN

PKAN

TJBU

BMSH

KRYG

TKLG

GBIDMTBE

PCMT

CUFG

KTNN

KCTL

KAWA

KULE

PTAI

BFLD

CBDKSRYA

KPAR

PMRN

TPGRBTIN

HCOM SRDGSRDG(T)

PROI

KULNBRGS

AMPGGWAY

PULUKULW

KULS

MGST

BCHGNLAIKBBR AMID

PJAM

MTIN

SHELLTKMG

LKUT

RTAU

TJID

KGDK

CMBG

KKWG

SPTG

NSCI

KPLH

BAHA

PBSR

GMASSGMT

BSPT

BKPG

BKPG

KLGN KLID

MSNG

KLUGMKBL

SRGM

RNGM JTGH

KLAISLNG

YGPGTPCH

BPHT

PSRI

PRJA

SGADTLBH

CAAHJMTH

TKAK

TKIDJSIN

MCOPAKRH

ONST

MMAU

MCOP(T)

HLNNBKPY

KLPPSLTI

OLPT

LGNG

TJGS

MCCASBOK

TMAS

KLMKMFDRMTNH

SMTI

TAGSSABG

PJML AHMJ

SSLGPYSF

PSLG

MUARPGOH

YGPE

YPGN

BPHE

BBTUPNGT

PONT

PNAS

GPTH

TKPG

PBJB

PLNGMAJD

SELG

KTGI

UTRMPUBB

PSAK

PNWR

DSRU

TRMN

TLTP

TLSTCBRU

SDAI

SNKO

PMJYPLTG

BBTGRSIDGTNG

GHLD

ATNI

BTRT

BTRK

BTAI

BBDGKSGR

PKLG

CBPS

JMAH

PDPSTJPS

PTEK

TBIN PGPS PGGS

MPSS

Haba

Bahagian Penghantaran

Stesen Janaelektrik

2008 Grid Nasional

Hidro

Talian Atas500 kV

Talian Atas275 kV

Talian Atas132 kV

Kabel 132 kV

61

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Pencapaian:Pencapaian utama Bahagian Pembahagian sepanjang Tahun Kewangan 2007/2008 ialah:

Berjaya melaksanakan 50% daripada Pembacaan Jangka Jarak Jauh (RMR) mengikut jadual bagi 60,000 Pengguna Kuasa Besar (LPC) Voltan Rendah (LV).

Mulatugas loji Tenaga Diperbaharui Sistem hibrid angin-solar yang pertama di Pulau Perhentian, Terengganu pada 6 November 2007 dengan kerjasama anak syarikat TNB, TNB Energy Services Sdn Bhd (TNB-ES). Projek ini dibiayai bersama oleh TNB, Akaun Amanah Industri Bekalan Elektrik (AAIBE) dan Kerajaan Negeri Terengganu.

Mulatugas Pusat Kawalan Wilayah Selatan dan Metro (MSRCC) pada 22 Ogos 2008 dan Pusat Kawalan Wilayah Utara dan Timur (NERCC) pada 20 Ogos 2008.

Pensijilan ISO 9001:2000 Audit Pengawasan oleh SIRIM.

Mengurangkan Kehilangan Tenaga dalam sistem Pembahagian daripada 9.29% kepada 8.69%.

Pensijilan 5S oleh Pusat Produktiviti Malaysia (MPC)

Mengutip bil tertunggak daripada kecurian bekalan elektrik (TOE) berjumlah RM43.70 juta bagi tempoh daripada September 2007 hingga Ogos 2008.

Pelancaran E-Application bagi pelanggan individu, kontraktor-kontraktor dan pemaju-pemaju pada 28 Ogos 2008 oleh Timbalan Menteri Tenaga, Air dan Komunikasi.

Menambahbaik Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem (SAIDI) kepada 78 minit dan Tempoh Purata Kutipan (ACP) kepada 25 hari.

Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI) mencatat 7.1. Ini adalah kali pertama indeks CSI melebihi catatan 7.0 iaitu yang tertinggi bagi TNB di dalam tempoh 10 tahun. Ia juga merupakan satu peningkatan ketara berbanding 6.8 yang dicapai dalam kaji selidik CSI yang lalu.

Dato’ ir. aishah binti Dato’ haji abdul raufNaib Presiden

PembahagianKami berusaha sedaya upaya untuk meningkatkan kecekapan teknikal di dalam operasi sistem rangkaian dan membantu mengatasi cabaran Kualiti Kuasa (PQ) dengan tujuan menyediakan bekalan elektrik berkualiti tinggi kepada pengguna.

62

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Untuk memfokuskan aktiviti bisnes teras operasi rangkaian pembahagian dan bisnes peruncitan elektrik, Pembahagian sebagai Bahagian yang terbesar serta yang perlu berdepan dengan para pelanggan TNB, menyokong sepenuhnya misi TNB dan telah menterjemahkannya seperti berikut:

“Menyediakan bekalan elektrik serta produk

dan perkhidmatan yang berkaitan secara

berterusan dan menepati masa demi memenuhi harapan

pelanggan dan pihak berkepentingan di samping bertindak

secara berkesan sebagai agen pembangunan

negara.”

Komponen Operasi Rangkaian Bahagian Pembahagian bertindak m e r a n c a n g , m e r e k a b e n t u k , m e m b i n a , m e n g o p e r a s i d a n menyelenggara sistem bekalan elektrik kepada pengguna. Bahagian Pembahagian menyalurkan bekalan elektrik kepada 6.9 juta pengguna daripada Grid Nasional melalui rangkaian sistem pembahagian pada tahap voltan 33 kV, 22 kV, 11 kV, 6.6 kV dan 400/240 V. Bagi Tahun Kewangan 2007/2008, Bahagian Pembahagian telah menyiapkan 3,515 projek bekalan elektrik dan mengukuhkan sistem pada tahap 11kV dengan perbelanjaan modal (Capex) sebanyak kira-kira RM2 b i l i o n . S e b a n y a k 4 9 p ro j e k Pencawang Pembahagian Utama (PPU) 33/11 kV dengan perbelanjaan modal sebanyak kira-kira RM526 juta juga turut dapat disiapkan.

S e h i n g g a k i n i , B a h a g i a n Pembahagian mempunyai 61,238 pencawang dengan ban tuan rangkaian talian atas sepanjang 191,714 km bermula daripada Voltan Rendah (<1 kV), 11 kV, 22 kV hingga 33 kV merentasi Semenanjung. Di samping itu, Bahagian Pembahagian juga telah memasang sistem kabel

sepanjang 357,267 km terdir i daripada Voltan Rendah (<1 kV), 6.6 kV, 11 kV, 22 kV dan 33 kV. Kedua-dua sistem bawah tanah dan talian a ta s sepan jang 548 ,981 km membantu memperkukuhkan lagi rangkaian sistem pembahagian.

Bagi memastikan bekalan yang terjamin dan berdaya harap, TNB k i n i m e l a k s a n a k a n p ro g r a m mempertingkatkan sistem untuk mengganti dan menaiktaraf sistem pembahagian iaitu menggantikan peralatan suis dan alat ubah di seluruh Semenanjung.

Dalam aspek bisnes peruncitan pula, Bahagian Pembahagian dikendalikan menerusi rangkaian 13 buah pejabat negeri dan 40 buah pejabat kawasan yang memasar serta menjual elektrik, menyalur bekalan baru, menyediakan perkhidmatan kaunter menerusi Kedai Tenaga, mengutip hasil, mengendalikan Pusat Pengurusan Panggilan (TNB Careline 15454), menangani pertanyaan-pertanyaan/aduan-aduan pe langgan dan memupuk hubungan erat dengan pelanggan dan pihak Kerajaan.

63

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Komponen operasi pembekalan elektrik melibatkan kerja-kerja merekabentuk, membina, mengendali

dan menyelenggara sistem. Bahagian Pembahagian menyalurkan bekalan elektrik kepada 6.9 juta

pengguna melalui sistem rangkaian pembahagian pada tahap voltan 33 kV dan ke bawah

(22 kV, 11kV, 6.6 kV dan 400/240 V)

Penjanaan Tenaga

Rangkaian Elektrik

Rangkaian Penghantaran

Pencawang Masuk Utama Penghantaran

Pencawang Elektrik Pembahagian

Pelanggan

Niali-Nilai Bersama

Sebagai sebahagian daripada organisasi TNB, kami menghayati nilai-nilai bersama seperti berikut:

Mengutamakan Pelanggan•Integriti•Kecemerlangan Bisnes•Prihatin•

Penambahbaikan Operasi

Bagi inisiatif untuk menambahbaik Pemberian Bekalan Tepat Pada Masanya, Bahagian Pembahagian telah membangunkan satu sistem pemantauan baru dikenali sebagai Sistem Pemantauan Projek Pembahagian (DPMS) untuk membantu pengurus projek mengurus dan memperbaiki pelaksanaan projek mereka dalam memenuhi permintaan dan kehendak pelanggan.

TNB telah memperluaskan penggunaan teknologi Pembacaan Jangka Jarak Jauh (RMR) bagi Pelanggan Kuasa Besar Voltan Rendah (LV-LPC). Setakat 31 Ogos 2008, seramai 37,000 LV-LPC daripada jumlah 60,000 LV-LPC telah dipasang dengan RMR. (Kesemua 3,800 Pelanggan Kuasa Besar Voltan Tinggi dan Voltan Sederhana telah dipasang dan dipantau dengan RMR). RMR membolehkan TNB dan pelanggannya memahami profil beban atau pola penggunaan dengan lebih mudah untuk membolehkan pelanggan menguruskan penggunaan tenaganya dengan cara yang lebih cekap.

Unit Perkhidmatan Jangka (Meter) sedang melaksanakan RMR untuk semua Pelanggan Kuasa Besar Voltan Tinggi (HV), Voltan Sederhana (MV) dan Voltan Rendah (LV). Unit tersebut akan juga melaksanakan projek perintis bacaan jangka dengan menggunakan frekuensi radio untuk Pelanggan Kuasa Biasa (OPC) di Lembah Klang.

TNB juga telah melaksanakan rancangan untuk meningkatkan keupayaan/kompetensi pasukan Khas Pengekangan Kecurian Arus atau Special Engagement Against Losses (SEAL). Ini termasuk membangunkan perisian baru Kecurian Elektrik untuk mengautomasikan analisis pra-serbuan bagi mencapai kadar penangkapan dan produktiviti yang lebih tinggi. Turut dibangunkan ialah modul Kecurian Elektrik untuk mengenalpasti dan mencegah kecurian. Modul yang dinaiktaraf itu akan menggunakan teknik terkini pencegahan Kecurian Elektrik serta pendekatan-pendekatan yang berkesan.

Satu lagi cara untuk memperoleh/berkongsi maklumat dengan pelanggan ialah melalui kaji selidik Kualiti Kuasa (PQ) yang melibatkan semua Pengguna Kuasa Besar (LPC). Ini membolehkan TNB mengukur tahap pengetahuan LPC tentang PQ, beban yang sensitif dalam premis dan penyelesaian yang diperlukan untuk PQ. Di samping itu, TNB telah juga melaksanakan beberapa inisiatif baru seperti Sistem Pengawasan PQ yang mengawasi PQ di dalam

Rangkaian Pembahagian Bekalan Elektrik Yang Disalurkan Kepada Pengguna

64

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Pembahagian

sistem bekalan. Bahagian Pem-bahagian telah melantik TNB Energy Services (TNB-ES) mengendalikan perkhidmatan PQ bagi membantu pelanggan PRIME yang menghadapi masalah PQ dan Pakej Komersil PQ yang disediakan dapat membantu p ihak LPC membiaya i da lam menangani masalah PQ di kilang mereka.

Di samping itu, seminar-seminar PQ telah dianjurkan untuk menyampaikan perkembangan terkini mengenai PQ kepada pelanggan. Bahagian Pembahagian juga melancarkan Buku Panduan PQ untuk edaran kepada Pelanggan-pelanggan PRIME sebagai rujukan. Latihan PQ untuk semua LPC, perunding dan persatuan kontraktor seperti FMM, ACEM & TEEAM juga telah dirancang. Sistem Pengawasan PQ (PQMS) mengenal-pasti insiden-insiden kualiti kuasa dengan lebih tepat di dalam sistem dan maklumat ini boleh diakses oleh Bahagian Pembahagian di seluruh negara supaya tindakan pembetulan boleh diambi l apabi la per lu . Kesemua inisiatif untuk memperbaiki kualiti bekalan adalah selaras dengan hasrat agensi-agensi Kerajaan seperti MIDA/MITI untuk menarik lebih banyak industri berteknologi tinggi ke Malaysia di mana PQ adalah isu k r i t i k a l b a g i p r o s e s - p r o s e s perkilangan tertentu.

Pengurusan Kualiti dan Inisiatif-inisiatif

Anugerah Kualiti Presiden (AKP) Anugerah Kualiti Presiden (AKP) dijalankan setiap dua tahun sekali untuk menyemai budaya “Kecemer-langan Bisnes” di seluruh Bahagian. Penaksiran AKP adalah berlandaskan rangka kerja model Malcolm Baldrige untuk mening katkan piawaian kualiti dan prestasi bisnes. Bahagian Pembahagian juga telah memper-kenalkan Anugerah ”Distribution Leaque Table” untuk mempromosikan tanda aras dalaman di kalangan 13 operasi negeri.

Dalam usaha untuk memper-tingkatkan prestasi anggota kerja, Bahagian Pembahagian te lah menggalakkan program Pasukan Peningkatan Kerja Kumpulan Inovatif – Kreatif (WIT-ICC) sepanjang Tahun Kewangan 2007/2008. Ini termasuk lapan sesi Persembahan Pengurusan WIT-ICC yang dianjurkan di peringkat negeri; salah satu sesi WIT-ICC untuk Persembahan Pengurusan telah diadakan pada peringkat Bahagian di mana 27 projek WIT-ICC yang berpotensi tinggi untuk piawaian telah dipersembahkan. Pada akhir tahun kewangan, empat projek daripada Persembahan Pengurusan tahun lalu telah diluluskan untuk piawaian di seluruh TNB.

Bahagian Pembahagian te lah melaksanakan program 5S sebagai sebahagian daripada inisiatif kualiti berterusan dan telah mencapai beberapa kejayaan penting di semua negeri . Ibu Pejabat Bahagian Pembahagian telah mener ima pensijilan pada 24 Julai 2008 dan semua pe jaba t neger i t u ru t menerima pensijilan 5S masing-masing pada bulan Ogos 2008.

Ringkasan Operasi

Pelanggan Kuasa Biasa (OPC) merangkumi jumlah majoriti daripada hampir 6.9 juta pelanggan yang kebanyakannya merupakan isirumah rakyat Malaysia. Pelanggan Kuasa Besa r ( LPC ) wa l aupun kec i l bilangannya namun menyumbang hampir 80% jumlah jualan elektrik di negara ini. LPC selanjutnya dibahagi-kan kepada kategori komersial dan industri, dan pelanggan industri pula diklasifikasikan mengikut sektor. Tanggungjawab memenuhi keperluan dan permintaan pelanggan adalah ter letak da lam bidang kuasa Bahagian Pembahagian.

Menjaga kepentingan pelanggan adalah satu keutamaan yang penting di TNB. Oleh itu, TNB perlu melaksanakan langkah pengumpulan data dan maklumat mengenai keperluan dan permintaan pelanggan secara terancang dan tersusun. Maklumbalas daripada pelanggan dikumpul melalui gabungan kaji selidik Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI), borang maklum balas di Kedai-kedai Tenaga dan juga kaji selidik yang dilaksanakan melalui T N B C a re l i n e 1 5 4 5 4 ( P u s a t Pengurusan Panggilan (CMC). Kaji selidik CSI telah dijalankan sejak sepuluh tahun lalu oleh sebuah syarikat bebas bertaraf antarabangsa yang member i maklum balas terhadap tahap perkhidmatan TNB serta bidang-bidang yang boleh diperbaiki.

65

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

P ihak pengurusan TNB juga mengadakan perbincangan dengan para pemimpin, wakil-wakil industri, agensi –agensi Kerajaan seperti MITI dan MIDA dan sektor swasta seperti FOMCA, FMM dan REHDA. Dialog dan perjumpaan peringkat tinggi tersebut yang juga melibatkan penyertaan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif Syarikat menjadi wadah bagi TNB memahami keperluan pelanggan dengan lebih mendalam.

Seminar dan dialog dengan para pemimpin industri, bisnes dan Agens i -agens i Kera jaan juga merupakan sebahagian daripada keseluruhan proses menangani pertanyaan pelanggan. Melalui pengurusan pertanyaan pelanggan daripada tiga saluran yang berlainan, dan dengan menggunakan Sistem Maklumbalas Pelanggan (SMP) (perisian ciptaan TNB), kami dapat menjejak, menyebar serta memantau laporan serta mengambil tindakan t e r h a d a p m a k l u m b a l a s . Mengintegrasikan maklumat dan pertanyaan pelanggan pada platform berpusat adalah langkah ke arah mencapai program Pengurusan Perhubungan Pelanggan yang lebih komprehensif.

Untuk memastikan aduan-aduan dan k o m e n - k o m e n p e l a n g g a n di rekodkan, TNB telah mem-bangunkan kemudahan penyimpanan pangkalan data bagi kesemua 6.9 juta pelanggannya. Di samping membolehkan TNB menyemak maklumbalas pelanggan pada

platform berpusat ini, kemudahan ini juga akan dapat memperbaiki pengalaman pihak pelanggan dalam berurusan dengan TNB.

Di samping i tu , pengurusan pelanggan PRIME yang terdiri dar ipada 1,000 LPC terbesar dilaksanakan melalui program khas yang dikenali sebagai Program Pengurusan PRIME. Di bawah program ini, para eksekutif TNB akan mengunjungi pelanggan PRIME dari semasa ke semasa untuk menerima pandangan dan memberi penyelesaian terhadap masalah yang mereka hadapi.

Program CARE

Sebagai Bahagian yang ber-orientasikan pelanggan, Bahagian Pembahagian sentiasa berusaha mencerminkan TNB sebagai sebuah organisasi yang amat prihatin t e rhadap pe r kh idmatan dan kepuasan pelanggan. Pada 1 D i s e m b e r 2 0 0 7 , T N B t e l a h melaksanakan satu program khas yang dikenali sebagai Program CARE atau Program Meningkatkan Hubungan Akaun Korporat bertujuan menjalin hubungan dua hala yang lebih erat antara TNB dengan akaun-akaun korporatnya. Semua Akaun Korporat ini telah diletakkan di bawah seliaan seorang Pengurus CARE yang berperanan sebagai pegawa i perhubungan untuk berinteraksi berterusan di samping m e m a h a m i s e r t a m e m e n u h i keperluan pelanggan tersebut.

Pada peringkat awal pelaksanaan, program ini telah mengenalpasti lapan segmen akaun korporat seperti berikut:

Bank/Institusi Kewangan•Kompleks Perniagaan•Syarikat Utiliti•Rangkaian Makanan Segera•Telekomunikasi•Hotel•Pengangkutan•Petroleum•

Bahagian Pembahagian sentiasa m e m p e r b a i k i p r o d u k d a n perkhidmatannya secara berterusan dan antara program dan aktiviti yang dilaksanakan sejak beberapa bulan kebelakangan ini termasuklah program untuk meningkatkan kesedaran tentang Kualiti Tenaga, lampu jalan, tenaga yang boleh diperbaharui dan kecekapan tenaga. Di samping perisian bersepadu yang dibangunkan untuk mengintegrasikan proses antara pusat panggilan, perkhidmatan luar dan pusat kawalan dalam satu platform, TNB juga menggunakan Mobile Field Force Automation (MFFA) buat pertama kali di Shah Alam pada Januari 2008 dan kini diperluaskan ke seluruh neger i Selangor dan Wilayah P e r s e k u t u a n K u a l a L u m p u r. Kemudahan in i membolehkan maklumbalas segera mengenai apa yang berlaku di tempat kejadian yang perlu dimaklumkan kepada pelanggan melalui Pusat Panggilan TNB Careline. Dengan demikian kecekapan memberi maklumat terkini mengenai pemulihan bekalan dapat dipertingkatkan. Program ini akan diperluaskan ke Johor dan Pulau Pinang pada akhir 2008.

Perkhidmatan Pusat Pengurusan Pangg i l an (CMC) juga te lah mengalami arus perubahan apabila Perkhidmatan Pesanan Ringkas (SMS) k in i d i te r ima sebaga i perkh idmatan tambahan TNB Careline 15454. Perkhidmatan ini membenarkan pelanggan Celcom, Maxis dan DiGi membuat aduan

66

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Pembahagian

gangguan bekalan dan kerosakan lampu jalan melalui SMS ke 15454. Pusat Panggilan berpusat itu juga dilengkapi Perakam Suara Interaktif (IVR), Telefon IP, CTI (Kesepaduan Telefon dan Komputer) dan teknologi serba canggih untuk menguruskan pertanyaan pelanggan mengenai bekalan elektrik.

Buku Kecil “Soalan-soalan yang Sering Ditanya” juga diterbitkan sebagai panduan cara-cara menjawab pertanyaan pelanggan dengan betul dan konsisten untuk warga kerja barisan hadapan dan di kaunter perkhidmatan. TNB juga telah menerb i tkan pake j mak lumat mengenai perkhidmatan TNB serta cara-cara meminta bantuan.

TNB sentiasa berusaha menyediakan perkhidmatan berkualiti tinggi untuk pelanggannya. Oleh itu, Kedai Tenaga kini di lengkapi sistem pengurusan barisan QMatic bagi memudahkan kerja menyemak dan memantau perkhidmatan kaunter. 40 Kedai Tenaga kini dipasang dengan sistem QMatic yang mengoptimum-kan aliran pelanggan, meningkatkan perkhidmatan pelanggan di samping merasai suasana lebih selesa kepada pelanggan dan anggota kerja. Sistem ini juga memudahkan tugas memantau prestasi seperti waktu menunggu oleh pelanggan dan wak tu t r ansaks i bag i se t i ap perkhidmatan kaunter. Bagi Tahun

Kewangan 2007/2008, s is tem QMatic akan diper luaskan ke perkhidmatan/kedai-kedai lain. Warga kerja “barisan hadapan” juga diberi latihan orientasi pelanggan dan kempen ‘Senyum’ yang dilancarkan untuk Kedai Tenaga.

TNB juga melancarkan satu lagi inisiatif memperbaiki perkhidmatan melalui skim promosi jangka 3 Fasa mulai 1 Jun 2007 hingga 31 Mei 2008 untuk semua pelanggan domestik dan komersial. Di bawah skim tersebut, para pelanggan diberi d i s k a u n 5 0 % a t a s b a y a r a n sambungan. Tujuan promosi ini ialah untuk menggalakkan pengguna elektrik fasa tunggal menaiktarafkan bekalan ke jangka 3 Fasa untuk memudahkan beban e lek t r i k tambahan di rumah serta memastikan bekalan elektrik yang lebih berdaya harap.

Bekalan peralatan yang mencukupi dan berkualiti adalah amat penting kepada pembangunan infrastruktur TNB. Ini telah dikenalpasti sebagai inisiatif utama untuk mempertingkat-kan tahap perkhidmatan. TNB berkomited kepada usaha ini untuk memastikan projek-projek bekalan elektrik disiapkan mengikut jadual dan memanjangkan jangka hayat lampu-lampu jalan menerusi produk yang lebih berkualiti.

Jawatankuasa Pengurusan Tertinggi TNB yang diterajui Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif mengadakan mesyuarat dari semasa ke semasa untuk memastikan penyertaan dan komi tmen dar ipada kesemua Bahagian kepada para pelanggan. Malah, di peringkat Bahagian Pembahagian, ketua-ketua jabatan dan eksekutif kerap mengadakan mesyuarat, melaksanakan inisiatif-inisiatif bersilang fungsi, pemantauan rapi yang berterusan ke atas projek, melaksanakan perjanjian-perjanjian tahap perkhidmatan antara jabatan bagi mendapatkan maklum balas berkaitan isu-isu penting.

Perhatian serius juga diberikan untuk meminimumkan kecacatan produk dan memperbaiki prestasi memberi perkhidmatan menerusi pemantauan pengilang dan pembekal dengan rapi.

67

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Menyokong Program Kerajaan – Tenaga Boleh Diperbaharui (RE)

Kerajaan Malaysia sedang berusaha untuk mempergiatkan pembangunan Tenaga Boleh Diperbaharui (RE) di bawah Rancangan Malaysia Ke-9. Sebagai menyokong usaha-usaha K e r a j a a n , T N B m e n e r u s k a n komitmennya untuk mencapai sasaran penjanaan elektrik dari sumber Tenaga Boleh Diperbaharui sebanyak 350 MW menjelang tahun 2010. TNB sedang menawarkan harga pembelian baru elektrik yang dijana dari loji RE biomass sehingga 21sen/kWh (dahulu 14 hingga 17 sen/kWh kemudian naik kepada 19 sen/kWh). Di samping itu, TNB juga t e r l i b a t s e c a r a g i a t d a l a m memformalkan mekanisme sokongan RE yang merangkumi memper-mudahkan Perjanjian Pembelian Kuasa Tenaga Boleh Diperbaharui (REPPA) untuk loji-loji RE yang kecil serta membantu para usahawan membangunkan projek-projek RE.

TNB telah memperlihatkan sokongan yang berterusan terhadap Program SREP (Program Tenaga Kecil Boleh Diperbaharui) Kerajaan dengan

menandatangani tiga REPPA baru pada Tahun Kewangan 2007/2008. Dengan ini 11 REPPA mempunyai kapasiti terkumpul sebanyak 54.5 MW telah ditandatangani TNB di Semenan jung Ma lays ia se jak Program SREP dilancarkan.

Dalam Tahun Kewangan ini, TNB telah menjalankan lebih daripada sepuluh kajian awal teknikal untuk menggalak dan memastikan loji tenaga kecil boleh diperbaharui dapat disambung ke rangkaian pembahagian TNB.

T N B t e l a h m e n a n d a t a n g a n i Memorandum Persefahaman dengan Felda Palm Industries Sdn. Bhd. dan J - P o w e r d a r i J e p u n u n t u k membangun sebuah loji tenaga biomass di Jengka, Pahang yang menggunakan sisa minyak kelapa sawit sebagai bahan api untuk penjanaan kuasa.

TNB akan terus memberi bimbingan dan bantuan kepada pembangun RE bagi memastikan kejayaan sambungan loji Tenaga Kecil Boleh D i p e r b a h a r u i k e r a n g k a i a n pembahagian TNB.

Projek-projek hibrid solar yang dibina oleh TNB merangkumi teknologi yang berupaya menjana tenaga melalui gabungan tenaga sur ia, enj in disel dan bater i . Berfungsi sebagai unit berasingan, sistem ini berupaya membekal elektrik 24 jam sehari. Oleh kerana sistem ini boleh dipantau dari jarak jauh, ia sesuai dipasang di kawasan-kawasan pedalaman dan pulau-pulau yang terletak jauh dari tanah besar.

Projek-projek yang dibiayai Akaun Amanah Industri Bekalan Elektrik (AAIBE) dipantau dan diselaraskan oleh Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wi layah (KKLW). Sehingga kini, antara pulau-pulau di Malaysia yang telah menikmati bekalan elektrik melalui pelaksanaan teknologi ini termasuklah Pulau Sibu, Pulau Aur, Pulau Besar, Pulau Tinggi dan Pulau Pemanggil di luar pesisir pantai Mersing di negeri Johor, Pulau Kapas dan Pulau Perhentian di negeri Terengganu. Projek hibrid solar komersial untuk menampung chalet-chalet di Pulau Kapas telah d i l a k s a n a k a n m e l a l u i P K E N Terengganu sementara projek hibrid solar Pulau Perhentian pula telah dibiayai bersama oleh negeri Terengganu, AAIBE dan TNB.

Projek Bekalan Elektrik Luar Bandar (BELB)

Sebelum ini, TNB telah terlibat secara aktif di dalam projek Bekalan elektrik Luar Bandar yang dipromosi-kan oleh Kerajaan. Kini TNB telah berjaya membekalkan elektrik 99.9% ke kawasan berpenduduk berbanding 30% pada tahun 1957.

Pada TK2007/2008, TNB telah melaksanakan 55 Projek Bekalan Elektrik Luar Bandar yang dibiayai AAIBE dengan kos berjumlah RM39.6 juta. Projek-projek ini memberi bekalan elektrik kepada

68

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Pembahagian

1,619 isi rumah di kawasan luar bandar di seluruh negara. Sebagai sebahagian daripada tanggungjawab sosial, TNB terus melaksanakan kerja operasi dan penyelenggaraan bagi para pelanggannya di kawasan luar bandar yang terpencil termasuk lokasi-lokasi yang boleh dijejaki hanya melalui sungai atau laluan laut. TNB bertanggungjawab untuk penyelenggaraan dan operasi 12 jam dan 24 jam untuk stesen-stesen yang menggunakan disel sebagai bahan api di kawasan luar bandar dan pulau-pulau luar pesisir. Antara lain, TNB telah juga telah melaksanakan pemasangan 25,000 lampu jalan di kawasan luar bandar di bawah projek “Lampu Jalan Kampung” di bawah program Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah (KKLW).

Berikut adalah senarai projek-projek hibrid solar yang telah siap dilaksanakan oleh TNB bagi Tahun Kewangan 2007/2008.

Bil. Projek-projek Kos

1 Pos Pulat, Gua Musang RM1,769,484.462 Kg. Orang Asli Pos Aring 5 RM1,580,384.463 Kg. Org Asli Pos Blau, Gua Musang RM2,003,819.794 Kg. Org Asli Ganuh, Rompin RM1,516,175.545 Kg. Orang Asli Sg Peroh, Kluang RM1,282,7266 Kg. Punan, Mersing RM2,691,3007 Kg. Peta, Mersing RM2,126,314.008 Kg. Orang Asli Tanah Abang, Mersing RM2,079,247.009 Kg. Orang Asli Tg Tuan, Mersing RM1,596,723.81

Pengimbangan Semula Tarif Elektrik

Tarif elektrik TNB dirumus untuk meminimumkan kesannya ke atas pelanggan, khususnya kumpulan berpendapatan rendah. Justeru itu, kajian semula tarif yang dijalankan tahun lalu tidak menyebabkan kenaikan bil elektrik bagi pelanggan yang penggunaan bil bulanannya kurang dari 200 kWh (atau RM43.60). Kumpulan ini terdiri daripada tiga juta isirumah atau 59 peratus d a r i p a d a j u m l a h p e l a n g g a n domest ik . Tar i f Industr i Khas d i keka l kan bag i pe l anggan -pelanggan industri yang layak. Diskaun 10 peratus untuk sekolah-sekolah Kerajaan, institusi-institusi pengajian tinggi Kerajaan, rumah-rumah kebajikan dan tempat-tempat beribadat juga dikekalkan.

Para pelanggan yang berdaftar di bawah kategori universiti, sekolah Kerajaan, rumah kebajikan dan rumah ibadat juga menikmati diskaun 10 peratus bagi bil-bil bulanan mereka. Selaras dengan matlamat pembangunan Kerajaan,

TNB telah memperkenalkan Tarif Pertanian untuk menggalakkan sektor berasaskan tani. Tarif ini meliputi aktiviti-aktiviti utama seperti menternak ayam dan binatang, menanam sayur dan buah-buahan, menternak ikan dan menanam padi.

Pada Tahun Kewangan 2007/2008, TNB telah membelanjakan kira-kira RM348 juta (pada Julai 2008) untuk Tarif Industri Khas, RM188 juta untuk tarif life line (jaluran penggunaan

asas), RM86 juta untuk diskaun lampu jalan, RM38 juta untuk diskaun bagi kumpulan-kumpulan khas ( te rmasuk rumah- rumah kebajikan, tempat-tempat beribadat dan sekolah-sekolah Kerajaan/institusi-institusi pengajian tinggi)

69

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kewangan

Bahagian Kewangan Kumpulan sebagai rakan kongsi kepada bahagian-bahagian yang mengendalikan bisnes teras dan subsidiar i -subsidiar i TNB menyediakan beberapa perkhidmatan komprehensif bagi menyokong dan memastikan operasi perniagaan berjalan dengan lancar. Ini merangkumi fungsi-fungsi utama perakaunan dan kewangan serta pengurusan risiko dan pembangunan bisnes, sejajar dengan strategi bisnes keseluruhan dan meningkatkan nilai pihak berkepentingan.

Pada tahun kajian, Bahagian ini telah memberi tumpuan kepada beberapa inisiatif utama yang dikenalpasti tahun lalu termasuklah:-

Menyemak dan merumus semula dasar-dasar utama iaitu Dasar dan Strategi Pelaburan, Dasar Perhubungan Pelabur dan Perbendaharaan serta beberapa dasar dan prosedur kewangan am yang lain

Memperkukuhkan keupayaan sumber Pembangunan Bisnes dari segi bilangan dan kemahiran

Memulakan proses pelaksanaan program Beli Balik Saham

Memulakan proses menukar kewajipan hutang tertentu kepada instrumen kewangan yang mematuhi syariah di bawah Majlis Kerjasama Teluk (GCC)

Menyiasat dan menilai mekanisme dan aktiviti-aktiviti perlindungan nilai arang batu untuk menyokong aktiviti pengurusan bekalan arang baru oleh TNB Fuel Services Sdn Bhd

Dato’ izzaddin idrisKetua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan (Kumpulan Kewangan)

Kami memberi penekanan kepada peranan sebagai “pakar strategi bisnes” dengan wawasan mencapai “kecemerlangan kewangan“ dengan mengoptimumkan proses-proses kewangan, mengurus kos-kos operasi, memacu prestasi bisnes dan menangani risiko.

70

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

metriks utama kewangan

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08 TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

Penggearan

Perlindungan Faedah EPS Asas

Pulangan Ke Atas Aset

68.6

64.9

58.1

49.9

46.9

4.4

3.8

4.7

6.7 6.

9

26.1 30

.2

52.5

94.9

59.9

2.6

2.2

3.3

6.3

4.6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%%

sen

%

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

20

40

60

80

100

0

1

2

3

4

5

6

7

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08 TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

Penggearan

Perlindungan Faedah EPS Asas

Pulangan Ke Atas Aset

68.6

64.9

58.1

49.9

46.9

4.4

3.8

4.7

6.7 6.

9

26.1 30

.2

52.5

94.9

59.9

2.6

2.2

3.3

6.3

4.6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%%

sen

%

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

20

40

60

80

100

0

1

2

3

4

5

6

7

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08 TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

Penggearan

Perlindungan Faedah EPS Asas

Pulangan Ke Atas Aset

68.6

64.9

58.1

49.9

46.9

4.4

3.8

4.7

6.7 6.

9

26.1 30

.2

52.5

94.9

59.9

2.6

2.2

3.3

6.3

4.6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%%

sen

%

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

20

40

60

80

100

0

1

2

3

4

5

6

7

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08 TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

TK’04 TK’05 TK’06 TK’07 TK’08

Penggearan

Perlindungan Faedah EPS Asas

Pulangan Ke Atas Aset

68.6

64.9

58.1

49.9

46.9

4.4

3.8

4.7

6.7 6.

9

26.1 30

.2

52.5

94.9

59.9

2.6

2.2

3.3

6.3

4.6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%%

sen

%

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

20

40

60

80

100

0

1

2

3

4

5

6

7

RINGKASAN OPERASI

Prestasi Kewangan – TK2008 berbanding TK2007

Secara keseluruhannya, TK2007 adalah tahun yang luar biasa dengan pencapaian penting seperti keuntungan tertinggi sebanyak RM4.1 bilion, prestasi teknikal serta inisiatif pemulihan dan penciptaan nilai yang bertambah baik. Hasil kejayaan-kejayaan ini serta pelaksanaan beberapa pendorong utama untuk meningkatkan prestasi, TNB telah bersedia untuk menghadapi cabaran-cabaran yang dijangkakan pada TK2008, terutamanya kos penjanaan yang lebih tinggi.

TK2008 telah melampaui semua jangkaan kerana harga arang batu serta pembayaran IPP yang lebih tinggi jauh melebihi penjimatan kos operasi dan pertumbuhan permintaan sebanyak 6.1%. Walaupun jumlah hasil kumpulan telah meningkat sebanyak 10.4%, perbelanjaan operasi pula telah meningkat sebanyak 22.5% menyebabkan margin EBITDA jatuh kepada 29.5% berbanding 37.6% yang dilaporkan pada TK2007. Prestasi kumpulan pada tahun kajian juga terjejas disebabkan kejatuhan nilai ringgit berbanding dolar AS dan Yen Jepun pada separuh kedua tahun kewangan.

Prestasi kewangan kumpulan bagi beberapa tahun yang lalu adalah seperti yang ditunjukkan dalam carta-carta berikut:

Nota:-

Penggearan dihitung 1. berdasarkan jumlah hutang sebagai peratusan jumlah modal

Pulang Ke Atas Aset (ROA) ditentukan berdasarkan keuntungan bersih Kumpulan (sebelum tukaran wang asing dan peruntukan FRS 119) sebagai peratusan kepada jumlah aset Kumpulan

Perlindungan faedah 2. bermaksud EBITDA berbanding perbelanjaan faedah

EPS asas dihitung dengan 3. mengambil jumlah keuntungan yang diatributkan kepada pemegang-pemegang ekuiti dibahagi dengan purata wajaran saham-saham biasa yang diterbitkan

71

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Inisiatif-inisiatif utama TK2008

Dengan pengawa lan r ap i berperaturan yang berterusan, keadaan pasaran yang amat sukar, serta harapan lazim pihak berkepent ingan, Bahag ian Kewangan Kumpulan lebih member i tekanan kepada peranannya sebagai “pakar strategi bisnes’ dengan wawasan mencapa i “kecemer langan kewangan“ dengan meng-opt imumkan proses-proses kewangan, mengurus kos-kos operasi, memacu prestasi bisnes dan menangani risiko.

Walaunpun beberapa inisiatif boleh disifatkan sebagai “urusan seperti biasa”, namun langkah-langkah dan sasaran-sasaran yang ditetapkan adalah agresif untuk memastikan peningkatan yang berterusan.

memacu prestasi bisnesBahagian Kewangan Kumpulan t e r u s m e m p e r t i n g k a t k a n kemahirannya serta mengguna-pakai alat-alat yang dibangun d a n d i l a k s a n a k a n u n t u k memantau prestasi bisnes. Model Perancangan Strategik Dinamik 20-tahun yang dirumuskan pada tahun 2005 dan yang menitik-beratkan al iran tunai telah d i p e r k u k u h k a n d e n g a n penambahan beberapa ciri yang membolehkan simulasi tarif yang kompleks, analitik gabungan dan p e n g a m b i l a l i h a n d a n perancangan senario keperluan tuna i . Pe laksanaan penuh

Nisbah KewanganTahun Kewangan

2003 2004 2005 2006 2007 2008

Nisbah pembiayaan diri 40:60 25:75 51:49 68:32 118:-18 76:24

Kos Dana Purata Wajaran Berkesan* 4.9% 5.3% 5.4% 5.9% 5.9% 5.5%

Campuran Matawang (RM:Asing) 49:51 51:49 50:50 52:48# 55:45# 53:47#

Nisbah Perlindungan Pembayaran Hutang 2.0x 1.6x 1.4x 1.8x 2.5x 2.3x

Nisbah Hutang-Ekuiti (Tunai Bersih) 2.11 1.94 1.69 1.19 0.78 0.68

* Mencerminkan pendedahan matawang dalam nilai RM# Menurut FRS 132

Perakaunan Bahagian k in i membolehkan unit-unit bisnes teras termasuk setiap stesen janaelektrik (bagi Bahagian Penjanaan) dan Negeri (bagi B a h a g i a n P e m b a h a g i a n ) mengukur kecekapan dalaman, m e m a n t a u p re s t a s i s e r t a mengenalpasti bidang-bidang yang perlu diperkukuhkan. Aktiviti perancangan belanjawan tradisional kini diperkukuhkan dengan mekanisme kawalan belanjawan automatik untuk menyemaikan disiplin dan pada masa yang sama ciri-ciri kawalan-masa akan diperkenalkan tidak lama lagi untuk memantau kemajuan. Ini akan digunapakai bersama dengan Rangka Kerja Penilaian Pelaburan untuk kaedah Perancangan Belanjawan.

Keupayaan unit-unit bisnes menggunakan amalan-amalan terbaik dan sasaran sebagai tanda aras adalah satu langkah ke arah meningkatkan kecekapan d a n p r o d u k t i v i t i d e m i merealisasikan visi TNB menjadi di antara badan korporat yang terunggul di dunia dalam bisnes tenaga dan bidang-bidang lain yang berkaitan.

Kemajuan Teknologi Maklumat, khususnya teknologi internet, telah membolehkan operasi bisnes dikendalikan melalui internet dan menjadi platform baru bagi entiti-entiti berinteraksi antara satu sama lain. Di TNB, inisiatif awal untuk mengguna Maybank2e.net kini diperluaskan kepada pihak ketiga yang tidak ada akaun dengan Maybank.

Adalah menjadi hasrat kami untuk memindahkan semua pem-bayaran dan transaksi e-platform lama ke Maybank2e.net dengan matlamat menggunakan hanya sa tu s i s tem pemprosesan pembayaran elektronik.

Pada tahun kajian, satu penilaian aset telah dijalankan ke atas a s e t - a s e t o p e r a s i u t a m a Kumpulan bagi memastikan liputan insurans yang wajar dan mencukupi. Walaupun penilaian i t u be r j aya menghas i l kan peningkatan nilai aset yang hendak diinsurankan sebanyak 87% bagi TNB dan 79% bagi TNB Janamanjung Sdn. Bhd., jumlah premium hanya meningkat sebanyak 15% disebabkan penurunan kadar premium. Pengurangan kadar insurans dapat dicapai hasi l proses berhemat dalam memperbaharui polisi insurans, nisbah kerugian y a n g l e b i h r e n d a h b a g i k e b a n y a k a n p o l i s i d a n pengurusan risiko yang lebih mantap dengan membangkitkan keseda ran dan be rkongs i m a k l u m a t / p e n g e t a h u a n pengurusan risiko. Berikutan itu, peni la ian seumpama te lah dijalankan ke atas aset subsidiari-subsidiari utama.

liabiliti hutang & pengurusan modalPengurusan aktif hutang dan kewajipan diteruskan untuk m e m b i n a a s a s k e k u a t a n kewangan TNB dengan nisbah akh i r t ahun berada pada kedudukan yang bertambah baik seperti berikut:

72

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Kewangan Kumpulan

RM j

uta

>20

26

TK20

26

TK20

25

TK20

24

TK20

23

TK20

22

TK20

21

TK20

20

TK20

19

TK20

18

TK20

17

TK20

16

RM

TK20

15

TK20

14

TK20

13

TK20

12

TK20

11

TK20

10

TK20

09

USD Yen Lain-lain

-500

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

Profil Kematangan Hutang seperti pada 31 Ogos 2008

Pinjaman Jangka Panjang & Derivatif Keutamaan

Adalah jelas bahawa kematangan hutang-hutang yang akan matang pada TK2009 dan TK2010 akan dibayar daripada baki tunai semasa dan juga daripada operasi walaupun terdapat kemungkinan hutang-hutang itu dibiayai semula melalui pinjaman baru, tertakluk kepada terma-terma. TNB perlu menimbangkan s t ra teg i a l te r na t i f seper t i prapembayaran dan/atau beli balik bon dalam menghadapi risiko pembiayaan semula yang baka l d ihadap i be r i ku tan kematangan hutang sebanyak RM3.7 bilion pada TK2011. Langkah ini juga sekali gus akan menangani ciri-ciri kekal pinjaman TNB di mana hutang matawang asing melebihi 25% daripada jumlah portfolio hutang yang tidak sepadan dengan asas hasil yang sebahagian besar adalah dalam denominasi Ringgit.

Adalah juga menjadi hasrat TNB bahawa sebarang pembiayaan baru yang diperolehi akan distruktur supaya mematuhi prinsip-prinsip Syariah GCC untuk membolehkan saham-saham TNB diiktiraf sebagai saham Islam dan dengan itu dapat mempelbagaikan asas pelabur yang ada.

Pada 30 Oktober 2008, TNB telah menyertai swap kadar faedah untuk sebanyak Dolar AS 384.7 daripada pinjaman kadar terapung kepada kadar tetap 3.76%. Dengan se lesa inya transaksi ini, kedudukan pinjaman kadar tetap TNB adalah sebanyak 98.8% daripada jumlah portfolio pinjaman, sementara purata kos pinjaman meningkat daripada 5.49% kepada 5.54%.

Lembaga Pengarah TNB telah memberi kelulusan bagi TNB melaksanakan beli balik saham sehingga sepuluh (10%) daripada modal terbitan dan modal berbayar. Cadangan ini adalah tertakluk kepada keperluan penyenaraian Bursa Securities

Sepanjang tahun kajian, Bahagian ini telah memantau kadar pertukaran, harga-harga bon dan kos-kos pembiayaan dengan aktif walaupun dana baru tidak diperlukan. TNB telah menggunakan baki tunainya untuk membuat prapembayaran untuk beberapa pinjaman matawang asing dalam denominasi Swiss Franc dan Euro masing-masing pada bulan Jun dan September 2008.

Profil kematangan hutang TNB seperti pada 31 Ogos 2008 adalah seperti berikut:

73

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

dan peruntukan Akta Syarikat serta Akta Suruhanjaya Sekuriti. TNB bercadang mendapat kelulusan pemegang-pemegang sahamnya untuk cadangan beli balik saham pada Mesyuarat A g u n g L u a r B i a s a y a n g dijadualkan bersamaan dengan Mesyuarat Agung Tahunan pada bulan Disember 2008.

strategi bisnesPada tahun kajian, tiga dasar u tama te lah d isemak dan dibentuk semula supaya sejajar dengan Rancangan Strategi 20 Tahun TNB dan untuk kawalan dalaman yang lebih mantap. Dasar Perbendaharaan telah d i k e m a s k i n i k a n b e r i k u t a n perkembangan terbaru fungsi perbankan elektronik, dasar baru b a g i r a k a n t i m b a l d a n diperkukuhkan dengan kawalan-kawa l an yang l eb ih ba i k sementara Dasar Perhubungan Pelabur dibangunkan untuk mengenalpasti pemilik nyata, menetapkan pendekatan tersusun dalam strategi komunikasi serta mendokumenkan pe r lunya maklumat/berita disebar secara te lus, menepat i masa dan saksama kepada komuni t i p e l a b u r , p e n g a n a l i s i s penyelidikan, agensi penarafan dan orang ramai.

Yang besar keertiannya adalah Dasar Pelaburan dan Strategi baru yang menggariskan prinsip-pr ins ip untuk menetapkan bagaimana Pembangunan Bisnes boleh mengenalpasti, menerokai dan menyokong pe luang-peluang bisnes baru di dalam dan luar negara. Asas dasar dan strategi ini adalah Rancangan Strategik 20 Tahun tetapi sentiasa bergantung kepada kedudukan kewangan TNB. Secara ringkas:-

TNB sebaga i “pe labu r •teknikal” akan meneruskan projek-projek penjanaan “Greenfield” dan “Brownfield”

yang memenuhi ambang pelaburan purata wajaran kos modal serta premium risiko yang sewajar untuk risiko-risiko seperti kedaulatan, k a d a r p e r t u k a r a n d a n pembangunan.

Pelaburan akan dihadkan •kepada antara 10%-25% modal saham ekuiti rakan t imbal yang berwibawa sebagai rakan perkongsian tetapi sentiasa tertakluk kepada kedudukan aliran tunai.

TNB akan memberi tumpuan •kepada negara-negara di ASEAN, di Timur Tengah dan Benua Kecil India dengan had-had yang ditentukan oleh penarafan negara.

Penekanan turut d iber i •kepada aspek-aspek operasi dan penyenggaraan supaya setiap pelaburan berpeluang memajukan bisnes TNB Repair & Maintenance Sdn Bhd.

Pada tahun kajian, 2 peluang gabungan dan pengambilalihan telah dinilai dan TNB turut

melayakkan diri bagi beberapa projek ‘greenfield’ di wilayah Majlis Kerjasama Teluk. Walaupun gabungan dan pengambilalihan itu akan membuka peluang segera bagi TNB bertapak di p e r i n g k a t a n t a r a b a n g s a , keupayaan memper luaskan kapasiti serta menyertai industri “pengumpulan” dalam pasaran maju, penilaiannya akan memberi tekanan ke atas aliran tunai masa depan Kumpulan. TNB juga t e l a h b e r s e t u j u m e n j a l i n perkongsian dengan Kumpulan Saudi Binladin untuk membida projek logi air dan janakuasa bebas 1700 MW dan 150,00 m3/hari di bandaraya industri Yanbu di Arab Saudi. Walaupun terdapat cabaran-cabaran dalam pasaran EPC dan kewangan semasa, keputusan bida itu akan d a p a t d i s e l e s a i k a n p a d a pertengahan bulan Disember 2008.

Bagi projek penyahmasinan air dan janakuasa Shuaibah III yang sedia ada itu, pembinaan secara keseluruhan nya sedang berjalan lancar dan operasi komersial projek ini dijadualkan bermula pada pertengahan 2009.

74

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Kewangan Kumpulan

perhubungan pelabur Yang proaktifPeranan Perhubungan Pelabur di TNB merupakan alat pengurusan strategik yang memberi platform komunikasi dari semasa ke semasa antara Kumpulan dengan komuniti kewangan yang terdiri daripada pelabur sedia ada dan yang berpotensi serta peng-analisis penyelidikan. Tumpuan utama diberi kepada komunikasi yang konsisten serta penyebaran maklumat yang mencerminkan prestasi dan prospek Kumpulan secara tepat, berdaya harap dan menetapi masa kepada para pelabur dan penganalisis. Saluran komunikasi perhubungan pelabur juga merupakan satu cara untuk mendapat maklumbalas daripada komuniti pelaburan yang akan disalur balik kepada Pengurusan dan Lembaga Pengarah.

Seper t i l a z im , TNB tu ru t menjemput komuniti kewangan dan media untuk sesi pengumum-an keputusan kewangan suku tahun. Secara purata seramai 87 pihak menghadiri sesi-sesi pengumuman suku tahun itu atau menyertainya melalui sidang video.

Seperti tahun-tahun lalu, TNB telah mengambil bahagian dalam beberapa persidangan dan m e s y u a r a t p e l a b u r y a n g dianjurkan oleh bank-bank pelaburan terkemuka untuk member i maklumat terk in i mengenai prestasi syarikat dan menangani sebarang isu dan kebimbangan yang dibangkitkan oleh para pengurus dana dan p e l a b u r. S e l a i n d a r i p a d a persidangan dan mesyuarat di luar premis TNB, Pengurusan dan Perhubungan Pelabur sering menerima permintaan daripada pengurus dana dan pelabur untuk bermesyuarat di pejabat-pejabat TNB. Pada tahun kajian,

TNB telah mengadakan kira-kira 120 mesyuarat (tidak termasuk p e n g u m u m a n K e p u t u s a n Kewangan Suku Tahun) dengan para penganalisis dan pengurus dana di pejabat TNB.

Tinjauan dan Melangkah Ke Hadapan – TK2009

Cabaran tnbBahag ian Kewangan akan meneruskan perjalanannya “ke arah kecemerlangan kewangan”. Dengan ikl im ekonomi dan kewangan di jangka mudah berubah dalam tempoh terdekat dan pertumbuhan permintaan akan lebih rendah berbanding t a h u n l a l u , k e u p a y a a n menurunkan kos kekal sebagai faktor penting kejayaan.

Di bawah senario ini, peranan Bahagian Kewangan Kumpulan bagi tempoh berakhir 31 Ogos 2009 ia lah memperbaharui tumpuan kepada aspek-aspek penting pendorong hasil dan kos dan pendorong penciptaan nilai. Cabaran-cabaran utama bagi TK2009 termasuk yang berikut:-

Adalah perlu untuk terus •membangun perkongsian s t r a teg i k dengan pa ra kontraktor EPC, perunding-perunding dan rakan kongsi b i s n e s u t a m a u n t u k membolehkan TNB bersaing dengan lebih berkesan dalam persekitaran semasa untuk berjaya dalam bisnes di peringkat antarabangsa

Harga bahan api yang lebih •t inggi akan memberikan kesan yang besar ke atas kos perkhidmatan dan bahan-bahan yang berkaitan dengan pembangunan dan penyeng-garaan aset

Kemudahubahan pasaran •pertukaran asing berbanding dengan RM akan memberi kesan kepada pendedahan hutang matawang asing dan pembelian arang batu TNB

Keupayaan mendapat dana •pada kada r kompet i t i f memandang pergolakan k e w a n g a n d u n i a y a n g mempunyai kesan ke atas ketersediaan kredit serta j a n g k a a n k e m e l e s e t a n ekonomi di seluruh dunia

Melaksanakan mekanisme •penentuan ha rga yang objektif dan telus untuk manfaat pengguna termasuk tidak memindah kos bahan api kepada mereka dan memperbetulkan ketidak-imbangan dalam rantaian nilai “input-output” bisnes

75

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Hal Ehwal Korporat

Dato’ abdul razak bin abdul majidNaib Presiden Kanan

Matlamat Bahagian

Bahagian Hal Ehwal Korporat ditubuhkan pada bulan Januari 2008 berikutan keputusan penyusunan semula fungsi-fungsi korporat TNB. Bahagian ini terdiri daripada lima (5) jabatan, iaitu:-

Setiausaha Syarikat;1. Yayasan Tenaga Nasional;2. Jabatan Pengurusan dan Perhubungan Kawal Selia;3. Jabatan Perkhidmatan Undang-undang; dan4. Jabatan Komunikasi Korporat5.

Pada tahun kajian, Bahagian ini terus membantu bisnes-bisnes teras TNB dengan menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan kesetiausahaan korporat dan penasihat korporat; pengurusan perundangan dan litigasi; pengurusan dan perhubungan kawal selia dan komunikasi korporat yang amat bernilai dengan pihak berkepentingan dalaman dan dari luar Syarikat. Di samping itu, Bahagian ini terus menyediakan bantuan pendidikan dan kebajikan menerusi Yayasan Tenaga Nasional (YTN).

Matlamat Bahagian ini adalah untuk memastikan pencapaian dan pematuhan amalan-amalan terbaik tadbir urus dengan memupuk pendekatan terbuka dan beramah mesra dalam hal ehwal bisnes dan korporat dan ke arah memperkukuhkan perhubungan dengan pihak berkepentingan TNB, agensi-agensi Kerajaan, organisasi-organisasi bukan-Kerajaan dan para pelanggan keseluruhannya.

76

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ringkasan OperasiJabatan pengurusan dan i. perhubungan kawal seliaJabatan ini memberi tumpuan k e p a d a m e m b i n a d a n mengukuhkan perhubungan rapat dan pertalian di antara TNB dengan pihak kawal selia, agensi-agensi Kerajaan, individu-individu, organisasi-organisasi dan persatuan-p e r s a t u a n y a n g b o l e h mempengaruhi perkara-perkara berkaitan dengan TNB khususnya dan industri tenaga amnya.

Jabatan perkhidmatan ii. undang-undangJabatan ini menyediakan khidmat nasihat perundang-an dan l it igasi korporat berkaitan hal-hal operasi serta memastikan pematuhan kepada Akta-akta Parlimen, khususnya Akta Bekalan Elektrik 1990, peraturan-peraturan dan undang-undang yang berkenaan serta Terma dan Syarat Perlesenan bagi TNB dan subsidiari-subsidiarinya.

Jabatan komunikasi iii. korporatJabatan ini bertanggung-jawab untuk menguruskan persepsi pihak ber kepenting-an menerusi komunikasi dalaman dan luaran yang berkesan dalam perhubungan media, hal-hal komuniti dan tanggungjawab korporat, pen jenamaan korpora t , pengurusan majlis dan sukan, penerbitan, laman web dan perhubungan dalaman. Di samping itu, Jabatan ini juga bertanggungjawab terhadap G a l e r i Te n a g a , y a n g memaparkan dan menjaga koleksi lukisan TNB.

setiausaha syarikativ. Pejabat Setiausaha Syarikat bertanggungjawab terhadap p e m a t u h a n k e p e r l u a n undang-undang dan kawal s e l i a s e r t a p e r j a l a n a n berkesan Lembaga Pengarah dari segi penggubalan dasar dan tugas-tugas kewangan lain kepada Kumpulan TNB m e n g i k u t p e r u n t u k a n

undang-undang syarikat, undang-undang sekuriti, garis panduan-gar i s panduan Suruhanjaya Sekuriti dan keper luan penyenara ian Bursa Malaysia. Fungsi utama yang lain adalah membantu Lembaga Pengarah meng-gunapakai prinsip-prinsip dan amalan-amalan tadbir urus sebagai unsur yang perlu u n t u k p r e s t a s i d a n kewibawaan Syarikat. Jabatan ini juga bertanggungjawab terhadap hal-hal pentadbiran berkaitan dengan pemegang-pemegang saham yang terdiri daripada orang ramai serta warga kerja yang layak.

Yayasan tenaga nasional v. (Ytn)Yayasan Tenaga Nasional (YTN) yang d i tubuhkan sebagai badan amanah TNB memastikan inisiatif-inisiatif serta usaha-usaha tanggung-jawab sosial korporat TNB ditunaikan melalui biasiswa dan pinjaman kepada pelajar-pelajar yang wajar diberi bantuan.

Penambahbaikan Operasi

Pada tahun kajian, Bahagian Hal Ehwal Korporat telah melaksana-kan berbagai inisiatif untuk terus meningkatkan kecekapan dan keberkesanan akt iv i t i yang dirancang. Ini termasuk:

P e m b a n g u n a n S i s t e m •Pengurusan Perundangan un tuk pengurusan dan pemantauan litigasi.

Pelaksanaan Sistem Maklumat •Komunikasi Korporat untuk dokumentasi dan perkongsian maklumat mengenai kalendar aktiviti korporat, keratan berita media, perpustakaan dokumen dan penyerahan tugasan.

Mengoperas ikan S is tem •Pemantauan Pinjaman untuk menjejak pembayaran balik p i n j a m a n o l e h p a r a penuntut.

Memperkukuhkan sistem •i n t ranet TNB menerus i “Livewire” supaya memudah-kan akses dan perkongsian maklumat dalam TNB.

Melancarkan saluran per-•kongsian maklumat seluruh TNB yang dikenali “TNB NewsTube”.

Pengurusan Sumber ManusiaTenaga kerja adalah salah satu asetnya yang paling bernilai dalam mendorong kejayaan matlamat-matlamat operasinya. S e h u b u n g a n d e n g a n i t u , Bahagian ini telah memberi penekanan yang amat tinggi k e p a d a m e m b a n g u n k a n keupayaan sumber manusia melalui program-program latihan bagi memenuhi keper luan pelbagai disiplin dan profesion.

Fokus Pelanggan dan Pengurusan Pihak BerkepentinganB a h a g i a n i n i b e r k o m i t e d sepenuhnya kepada inisiatif Kecemerlangan Perkhidmatan SE10/10 Syarikat. Berbagai sistem, aktiviti dan program telah diadakan untuk meningkat-kan tahap profisiensi selaras d e n g a n k e c e m e r l a n g a n perkhidmatan di bawah Matlamat Korpora t . In i te r masuk lah menubuhkan Pusat Aduan Korporat dan Sistem Maklumat Komunikasi Korporat (CCIS), menganalisa Indeks Kaji Selidik Pelanggan (CSI) dan Indeks Kaji Selidik Pekerja (ESI) sebagai kayu ukur dan maklum balas untuk m e n i n g k a t k a n k e p u a s a n pelanggan. Di samping itu, program-program lain adalah penganjuran Program CLOP atau Community Leader Outreach Programme, inisiatif-inisiatif P e n j e n a m a a n K o r p o r a t , mengadakan ceramah-ceramah TNB sebagai satu sumber rujukan berasaskan Internet mengenai isu-isu TNB untuk media di Malaysia serta mengendalikan Bengkel Media TNB serta menjadi tuan rumah dalam sesi yang diadakan dari semasa ke s e m a s a d e n g a n p i h a k berkepentingan.

77

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Pencapaian: pengurusan penggantian/bakat kepimpinan

Pada masa ini terdapat 288 eksekutif yang tersenarai di dalam Himpunan Bakat (Talent Pool) Kepimpinan TNB. Terdapat 254 Jawatan Kepimpinan Utama (KLP) dan calon-calon berpotensi telah dicadangkan sebagai pengganti untuk mengisi 85% daripada jawatan-jawatan tersebut.

program pertukaran bakat kepimpinan Program Pertukaran Bakat Kepimpinan yang julung kali diadakan di kalangan Syarikat-syarikat

Berkaitan Kerajaan (GLC) telah dilancarkan pada Jun 2008. Dua orang eksekutif berpotensi tinggi dari Himpunan Bakat TNB telah ditugaskan di Celcom Berhad dan MBSB (Malaysian Building Society Berhad) selama setahun. Pada masa yang sama, TNB juga turut menerima dua orang eksekutif, seorang dari Malaysia Airports Holdings Berhad (MAHB) dan seorang lagi dari MBSB.

audit pembangunan kepimpinan (Leadership Development Audit LDA) Terdapat 7 elemen utama yang menjadi pengukur di dalam proses audit Pembangunan Kepimpinan

yang tertera di dalam Orange Book, ianya menjadi panduan kepada semua syarikat GLC. TNB telah mencapai tahap keseluruhan yang memuaskan dengan mendapat 5 elemen diiktiraf sebagai Amalan Baik (Good Practice) dan dua lagi sebagai Memadai (Adequate). Audit ini, yang telah dilaksanakan oleh syarikat perunding bebas, menilai amalan syarikat dari segi kerangka program pembangunan, dasar, proses & amalan bagi memenuhi keperluan-keperluan pengambilan tenaga kerja, pembangunan, pembendungan dan kesediaan anggota kerja syarikat.

pelaksanaan buku biru (Blue Book) TNB telah dinilai sebagai di antara dua Syarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan (GLC) yang menduduki

tempat teratas di dalam pelaksanaan Buku Biru oleh syarikat perunding bebas.

haluan kerjaya pakar (Specialist Career Path – SCP) Skim ini telah dilaksanakan sejak empat tahun dahulu. Sehingga kini, dua Specialist dan 23 Pakar

Teknikal telah dilantik. Dua daripada mereka telah mendapat pengiktirafan antarabangsa kerana berjaya mempatenkan Flashover Analysis Tool untuk kegunaan Sistem Perlindungan Penghantaran Elektrik dan menghasilkan sebuah buku mengenai Power Quality Guidebook.

Sumber Manusia Kumpulan

Dato’ kamaruzzaman bin JusohNaib Presiden

Mutakhir ini, terdapat desakan yang jelas terhadap Bahagian Sumber Manusia untuk memperlihatkan nilai dan sumbangannya ke atas pencapaian keseluruhan organisasi. Keadaan ini memerlukan Bahagian Sumber Manusia memainkan peranan aktif sebagai rakan kongsi di dalam aktiviti pengurusan perniagaan dan operasi. Tidak dapat dinafikan, keperluan ini menjuruskan fokus Bahagian Sumber Manusia ke arah isu-isu strategik seperti menyediakan barisan kepimpinan, mewujudkan tenaga kerja yang berprestasi tinggi dan sebagainya, bukan hanya menumpukan sumber kepada fungsi-fungsi tradisi (asas) seperti urusan-urusan pentadbiran dan perkhidmatan.

78

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ringkasan Operasi

Sebagai usaha untuk memenuhi keperluan bisnes semasa dan masa depan syarikat, TNB perlu memastikan saluran kepimpinan-nya berupaya membekalkan pemimpin yang berkompeten d a n b e r k e b o l e h a n . B a g i mencapai matlamat ini, saiz Himpunan Bakat Kepimpinan TNB telah bertambah ke 288 calon hasil daripada fokus yang bete rusan te rhadap pem-bangunan dan pengecaman bakat kepimpinan. Pencarian bakat kepimpinan berpotensi tinggi ini telah diperluaskan sehingga ke peringkat bawah hierarki eksekutif TNB. Dalam masa yang sama, kumpulan himpunan bakat kepimpinan ini berterusan menerima program pembangunan formal seperti PROGEM (P rog ram un tuk Pengurus Besar) yang dikendali-kan oleh National University of Singapore dan juga program-program pembangunan yang dikendalikan oleh institusi-institusi berprestij dari masa ke semasa berpandukan kepada Pelan Pembangunan Individu (IDP) masing-masing.

P r o s e s t i n j a u a n p e l a n pembangunan dan penempatan jangka panjang dan jangka p e n d e k H i m p u n a n B a k a t Kepimpinan telah dijadikan agenda tetap Uzlah Pengurusan (Management Breakout) TNB, yang diadakan dua kali setahun. Audit Pembangunan Kepimpinan (Leadership Development Audit atau LDA) yang dilaksanakan oleh syarikat perunding bebas, telah menilai TNB mempunyai piawaian pengurusan bakat yang boleh dibanggakan.

Skim Haluan Kerjaya Pakar terus mencipta peluang bagi calon-calon yang berinspirasi dan yang layak. Hari ini bilangan Specialist dan Pakar Teknikal telah mening-kat masing-masing kepada dua orang dan dua puluh tiga orang di dalam bidang kejuruteraan dan ICT. Laluan Kerjaya alternatif ini adalah antara penyumbang kepada pengekalan dan pening-katan teknikal dalam TNB.

mohamed Fuad FaisalPenulis buku berjudul

“Power Quality Guidebook”“Saya kagum dengan Power

Quality Guidebook yang bertajuk kecil Voltage Sag

Solutions for Industrial Customers” kata Alex Mc

Eachern (Pakar Kualiti Kuasa No. 1 dunia), Power Standards Lab, USA

ir. sazali p. abdul karimGagasan beliau “Flashover

Analysis Tool” telah dipatenkan dan kini dipamerkan di World

Intellectual Property Organisation (WIPO)

79

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sebuah syarikat perunding bebas telah dilantik oleh Khazanah Nasional untuk menjalankan audit ke atas pelaksanaan Garis Panduan Buku Biru dalam Mem-perkukuhkan Pengurusan Prestasi berdasarkan tiga elemen utama seperti berikut:

Prestasi Organisasi•Program, dasar dan sistem•Faedah kepada warga kerja•

Audit tersebut telah menilai TNB sebagai di antara pengamal terbaik di kalangan Syarikat-Syarikat Berkaitan Kerajaan (GLC).

pembangunan kapasitiKemahiran dan profesionalisme warga kerja merupakan salah satu ciri penting bagi sebuah organisasi bertaraf dunia. Sejajar dengan matlamat tersebut, Bahagian Sumber Manusia perlu memastikan TNB mempunyai tenaga kerja yang berkemahiran dan berkebolehan. Da lam tempoh laporan ini, 114 program p e m b a n g u n a n d a n 1 , 1 1 0 program mandatori teknikal dan bukan teknikal telah dikendalikan untuk eksekuti f dan bukan eksekutif. Program-program ini telah direka bagi memastikan tenaga kerja TNB dilengkapkan d e n g a n k o m p e t e n s i b a g i memenuhi keperluan bisnes serta meningkatkan kecekapan dan produktiviti organisasi.

D i samping i tu , p rogram tambahan seperti Kepimpinan Bisnes Strategik (Strategic Business Leadership), Buku Hijau FIDIC (FIDIC Green Book) dan Buku Kuning FIDIC (FIDIC Yellow Book) turut dikendalikan oleh Institut Latihan TNB, ILSAS bagi melatih dan mengajar tenaga kerja mengenai aspek-aspek komersial dalam mengendalikan sesebuah organisasi.

Melangkah ke hadapan dan selaras dengan Fasa Kedua Rancangan Tindakan Strategik 20 Tahun TNB untuk mencapai perluasan geografi bisnes, calon-

calon telah dikenal pasti untuk bertugas di luar negara supaya d a p a t m e n a m b a h k a n pengetahuan dan meluaskan pendedahan mereka dalam bidang-bidang tertentu. Di bawah inisiatif ini, lima orang w a r g a k e r j a T N B t e l a h dipinjamkan kepada TNB Liberty Power Limited di Pakistan dan enam yang lain kepada Shuaibah III Independent Water and Power Project di Arab Saudi.

Antara sebahagian inisiatif pelan jangka panjang pembangunan kapasiti (Capacity Building), 2 Jurutera telah dihantar ke Korean Advanced Institute of Science & Technology dan University of Michigan sebagai persediaan sekiranya tenaga nuklear diguna-kan untuk menjana tenaga.

Penambahbaikan Proses

Untuk meningkat kecekapan perkhidmatan kepada pelanggan dalaman, 86 prosedur dan 118 arahan kerja Pengurusan Sumber Manusia telah diisytiharkan da lam MS ISO 9000:2001 berbanding hanya 65 prosedur dan 82 arahan kerja diisytiharkan pada tahun kewangan lalu.

Talian Bebas Tol 1800 888 862 di bawah Prosedur Whistle Blowing telah dilancarkan pada b u l a n O g o s 2 0 0 8 u n t u k membolehkan pelanggan dan warga kerja melaporkan sebarang pelanggaran atau penyalah-gunaan prosedur, undang-undang atau peraturan.

Piagam Pelanggan Sumber Manusia telah diterbitkan pada bulan Jun 2008 bagi menyokong in is iat i f SE10/10 Bahagian Sumber Manusia melalui ‘Mem-pertingkatkan Profesionalisme Sumber Manusia’ (Enhancing HR Professionalism). 27 proses utama Sumber Manusia telah diisytiharkan bagi memastikan perkhidmatan yang diberikan mematuhi piawaian kualiti yang dijanjikan.

HAL EHWAL DALAMAN

sorotan pencapaian:

Memperkenalkan Prosedur Tangkapan Sewaktu Kejadian (Caught Red-Handed).

Melancarkan Sistem Maklumat “Whistle Blowing” (WBIS) dan Talian Bebas Tol.

Memperkenalkan Piagam Pelanggan bagi Jabatan Hal Ehwal Dalaman (JHED)

Matlamat Bahagian

JHED berazam menjadi sebuah jabatan yang profesional dan berintegriti dalam pengurusan disiplin bukan sahaja dalam TNB tetapi juga di kalangan Syarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan (GLC). Objektif utama jabatan ini ialah mengurangkan bilangan kes-kes salahlaku dalam TNB melalui program-program pendidikan dan pencegahan serta memberi perkhidmatan cemerlang.

Ringkasan Operasi

JHED bertanggungjawab dalam mengurus, mengendali dan memantau tindakan tatatertib yang diambil terhadap para pekerja termasuk merumuskan Polisi Tatatertib TNB. Dari segi fungsi, jabatan ini melapor kepada Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah dan dari segi operasi melapor kepada Naib Presiden (Sumber Manusia). Fungsi Utama JHED adalah Peny iasa tan , Pendakwaan, Rundingdamai, Pengurusan kes d i p e r i n g k a t M a h k a m a h Perusahaan/Mahkamah Buruh, Penyelidikan dan Pembangunan termasuk mengadakan program-program latihan dan taklimat kesedaran kepada seluruh warga kerja.

80

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Sumber Manusia Kumpulan

Penambahbaikan Operasi

penambahbaikan kecekapanPengenalan Sistem Maklumat “Whistle Blowing” dan Talian Bebas Tol akan membantu meningkatkan tahap integriti di kalangan warga kerja TNB dan memperkukuhkan disiplin pekerja, meningkatkan kecekapan dan produktiviti. Peningkatan integriti akan menghasilkan penjimatan kos serta penggunaan belanjawan yang wajar. Ini dapat menyumbang kepada peningkatan imej dan nilai tambah kepada TNB.

projek-projek utama

Program Stesen Angkat.•

Program Audit Stesen dan •Kursus Kemahiran untuk Jentera Tatatertib.

petunjuk prestasi utama

Pengurangan bilangan kes-•kes disiplin daripada 158 ( T K 2 0 0 6 ) k e p a d a 1 0 2 (TK2007) dan 66 (setakat Jun 2008)

Penyiasatan disiapkan dalam •tempoh 1½ bulan.

Jabatan berjaya mencatatkan •Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI) sebanyak 85% pada Julai 2008.

Cabaran dan Prospek

Cabaran utama yang dihadapi oleh Jabatan ini ialah dalam m e n y u m b a n g k e p a d a pembentukan warga kerja TNB yang berprestasi tinggi dan b e r i n t e g r i t i s e r t a d a p a t mempertahankan Nilai-Nilai Bersama Kumpulan ke arah mencapai Visi dan Misi Syarikat.

81

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

PerancanganPeranan dan fungsi utama Bahagian Perancangan termasuklah merumus dan menyemak rancangan strategik jangka panjang TNB yang akan meletakkan organisasi ini kearah mencapai kedudukan masa depan yang diingini, merancang pembangunan jangka panjang sistem tenaga bagi menjamin bekalan tenaga yang selamat, boleh diharap dan berekonomi untuki memenuhi keperluan permintaan dan bekalan elektrik negara.

PerluasanBisnes

Membina kesetiaan

Pelanggan/ Pihak

Berkepentingan

KecemerlanganPerkhidmatan

PertahankanBisnes Teras

Kemas kiniOperasi Syarikat

Bersedia UntukBerkembang

KECERLANGANPERKHIDMATAN 2010

PELUASAN BISNES(PERKHIDMATAN) 2015

PELABURANLUAR NEGARA 2020

KEUNGGULAN DUNIA2025

Cemerlang di dalam: – Kesemua bidang bisnes – Reputasi yang baik sebagai rakan bisnes – Berupaya menambah nilai pelaburan untuk para pelabur

TNB diiktiraf sebagai salah sebuah syarikat yang disegani dunia

Peningkatan kedudukan kewangan dan keupayaan sumber manusia TNB

Membuat pelaburan di dalam sektor tenaga di arena antarabangsa

Peluasan kerja dan perkhidmatan yang berkaitan dengan sektor tenaga

Mewujudkan pendapatan baru syarikat berdasarkan kompetensi dan pengetahuan TNB dalam bisnes tenaga

Meningkatkan prestasi bisnes teras kita berlandaskan T7

Meletakkan TNB sebagai syarikat yang terbaik di Malaysia menjelang 2007 dan terbaik di Rantau ini menjelang 2010

Muncul sebagai syarikat terbaik di Malaysia menjelang tahun 2007

Pelan Strategik 20 TahunProjek 17

Sorotan Pencapaian:

Mengkaji semula Rancangan Bisnes Bahagian dan Petunjuk-petunjuk Utama Prestasi Pengurusan Atasan.

Memperkenalkan Inisiatif Mekanisme Pembagunan Bersih (CDM) dalam TNB.

Penyelarasan Isu Strategik Utama; Penyelarasan Harga Gas dan Tarif Elektrik, Penjanaan Bergabung dan Struktur Industri Bekalan Elektrik Malaysia (ESI).

Memetrai Perjanjian Bekalan Elektrik dengan Sarawak Electricity Board (SEB).

Penglibatan dalam Sambungtara Sarawak – Semenanjung Malaysia (SARPEN).

Kajian ke atas Pembangunan Penjanaan Tenaga Nukliar.

Pelaksanaan Perjanjian Tahap Perkhidmatan bagi Stesen-stesen Janaelektrik Haba di bawah bidang kuasa Bahagian Penjanaan.

Zainab binti abdullahNaib Presiden

82

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Matlamat Bahagian

Bahagian Perancangan yang mula beroperasi pada Januari 2008 merangkumi tiga jabatan ia i tu Jabatan Perancangan Strategik, Jabatan Perancangan dan Pembangunan Sistem dan Jabatan Perolehan Tenaga. Jabatan Perancangan Strategik dahulunya diletakkan di bawah Bahagian Kewangan Kumpulan sementara Jabatan Perancangan dan Pembangunan Sistem dan Jabatan Perolehan Tenaga pula beroperasi di bawah Bahagian Penghantaran.

Peranan dan fungsi utama Bahag ian in i te r masuk lah m e r u m u s d a n m e n y e m a k rancangan strategik jangka p a n j a n g T N B y a n g a k a n meletakkan organisasi ini kearah mencapai kedudukan masa depan yang diingini, merancang pembangunan jangka panjang sistem tenaga bagi menjamin bekalan tenaga yang selamat, boleh diharap dan berekonomi bagi memenuhi keper luan permintaan dan bekalan elektrik negara. Di samping itu Bahagian ini juga bertanggungjawab dalam pengurusan pemerolehan tenaga, pengendalian serta pembayaran tenaga dan kapas i t i yang diperoleh daripada pengeluar tenaga dan pe rdagangan merentasi sempadan.

Perumusan dan Pelaksanaan Strategi Korporat

Bahagian Perancangan terlibat secara aktif dalam penyelarasan dan komunikasi Rancangan Strategik untuk memudahkan pelaksanaan strategi dan inisiatif d i se lu ruh Kumpu lan . I n i termasuklah penyelarasan Kajian Separuh Penggal Rancangan Bisnes 5-Tahun semua Bahagian untuk memastikan penjajaran dengan arah tuju strategik jangka panjang TNB. Aktiviti-aktiviti komunikasi, penyelarasan dan p e l a k s a n a a a n R a n c a n g a n Strategik 20 Tahun dilaksanakan bersama dengan bahagian-bahagian lain yang berkaitan.

Jabatan Perancangan Strategik berfungsi sebagai urusetia untuk m e s y u a r a t d w i t a h u n a n Pengurusan iaitu “Management Breakout” yang menjadi forum membincang dan menyelesaikan isu-isu strategic oleh Pengurusan Atasan TNB. Bahagian ini juga mengendalikan Forum Perancang Strategik pada tahun 2008 untuk mewujudkan satu landasan membincang s t ra teg i dan pelaksanaan dan dengan itu menyumbang ke arah penjajaran strategi serta matlamat korporat dengan bahagian-bahagian. Di samping itu, forum ini juga berperanan sebagai landasan yang berguna untuk penyebaran maklumat mengenai strategi dan dasar.

Pengurusan Isu-isu Strategik

pelaksanaan projek-projek •mekanisme pembangunan bersih (CDm)TNB menyokong penuh u s a h a - u s a h a K e r a j a a n me le takkan Mekan i sme Pembangunan Bersih (CDM) sebagai satu mekanimse pelangkap yang penting untuk membantu pelaksanaan projek-projek tenaga terjamin (dengan penekanan kepada Tenaga Boleh Diperbaharui (RE ) dan pro jek -pro jek Kecekapan Tenaga (EE) dengan itu membawa kepada p e n a m b a h b a i k a n d a n perlindungan alam sekitar.

Mekanisme Pembangunan Bersih (CDM) merupakan satu susunan di bawah Kyoto Protocol yang membenarkan negara-negara maju yang mengalami Gas Rumah Hijau (GHG) memberi komitmen pengurangan (dikenali sebagai Lampiran 1) supaya melabur da lam pro jek-pro jek yang mengurang kan pelepasan CO2 di n e g a r a - n e g a r a s e d a n g membangun (seperti Malaysia) sebagai alternatif kepada usaha mengurangkan pelepasan GHG yang jauh lebih mahal di negara sendiri.

Bahagian ini memainkan peranan sebagai urusetia untuk projek-projek CDM di TNB. Pada masa in i dua pro jek pen janaan melibatkan penggunaan CDM iaitu projek-projek hidro di Ulu Terrengganu dan Ulu Jelai. sedang diterokai untuk peng-gunaan CDM. Di samping itu, beberapa projek CDM yang berpotensi juga telah dikenalpasti dalam satu kajian yang dijalankan bersama dengan TNB Research. Ini termasuklah pemulihan hidro-hidro kecil, Program Kuasa Tenaga Boleh Diperbaharui Kecil ( S R E P ) , Te n a g a B o l e h Diperbaharui menggunakan biojisim dan kitaran semula gas-g a s S F 6 d i p e n c a w a n g -pencawang TNB.

penentuan harga gas dan •pelarasan tarif elektrikBahagian ini terlibat secara aktif dalam pelarasan tarif baru-baru ini hasil daripada penyemakan harga gas untuk sektor tenaga. Pelarasan tarif pada Julai 2008 adalah semata-mata untuk mendapat kembali kos tambahan bahan api yang ditanggung oleh TNB disebabkan terutamanya oleh kenaikan harga gas. Bagaimanapun, pelarasan tarif tidak mengambil kira kenaikan harga arang batu baru-baru ini.

penjanaan bergabung•S e b a g a i s a t u u s a h a menyokong inisiatif Kerajaan k e a r a h k e c e k a p a n penggunaan sumber-sumber tenaga, Bahagian ini baru-baru ini telah menubuhkan satu Kumpulan Petugas Silang Fungsi untuk mengkaji semula dasar Penjanaan B e r g a b u n g b e r t u j u a n menggalakkan penggunaan tenaga secara cekap dalam sektor bisnes. Kumpulan Petugas telah mencadangkan beberapa langkah jangka sederhana berkaitan skim kadar dan syarat untuk memudahkan pembangunan Penjanaan Bergabung.

83

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pengurusan Prestasi Bisnes TNB

Bahagian Perancangan telah Berjaya membangunkan Petunjuk-petunjuk Utama Prestasi pengurusan atasan bagi Tahun Kewangan 2009. Di samping itu, Bahagian ini juga bertanggungjawab memantau KPI Atasan TNB (Sila lihat Jadual 1) yang turut dijejaki oleh Khazanah Nasional di bawah Program Transformasi Syarikat-syarikat Berkaitan Kerajaan (GLC).

Jadual 1: Petunjuk-petunjuk Prestasi Utama Atasan TNB

petunjuk prestasi utama

tahun kewangan

actual2004

actual2005

actual2006

actual2007

target2008

actual2008

Pulangan Keatas Aset 2.6% 2.2% 3.3% 6.3% 5.5% 4.6%

Penggearan 68.6% 64.9% 58.1% 49.9% 55%-60% 46.9%

Kadar Henti Tugas Tidak Terancang (UOR)

9.4% 6.1% 4.7% 2.2% < 3% 3.3%

Kehilangan T & D 10.8% 10.5% 11.0% 10.0% < 9.5% 9.5%

Minit Sistem Penghantaran (minit) 18.0 14.0 7.3 9.3 < 7 6.6

SAIDI1 Pembahagian (minit) 152.0 148.0 101.6 83.0 78.0 78.0

1 SAIDI merujuk kepada Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem.

Pembangunan dan Perancangan Sistem Jangka Panjang

B a h a g i a n P e r a n c a n g a n melaksanakan perancangan pembangunan sistem kuasa jangka panjang untuk menjamin bekalan tenaga yang selamat, berwibawa dan berekonomi bagi menampung permintaan elektrik negara. Inisiatif-inisiatif utama yang dijalankan oleh Jabatan Pembangunan dan Perancangan Sistem termasuk:

perjanjian bekalan elektrik •Dengan sarawak energy berhad (seb)Tenaga Nasional Berhad (TNB) dan Sarawak Energy Berhad (SEB) telah menanda-tangani Perjanjian pada 7 Julai 2008 untuk bekalan elektrik ke Semenanjung Malaysia dari loji hidro dan atau arang batu di Sarawak. Di bawah perjanjian ini, selain daripada Bakun, SEB juga bersetuju membekal e lekt r ik sebanyak 3000 Megawat kepada TNB mulai tahun 2017 hingga 2020 dan tambahan 5000 Megawat mulai 2021 hingga 2030.

sambungtara sarawak – •semenanjung malaysiaP a d a t e m p o h k a j i a n , Bahagian ini telah terlibat dalam dua aktiviti utama yang ada kaitan dengan pembangunan sambungtara antara Sarawak (Stesen Tenaga Hidro Bakun) dengan Grid Semenanjung Malaysia yang dikenali sebagai Kajian S i s t e m Te k n i k a l d a n p e r s e d i a a n S p e s i f i k a s i Teknikal untuk sambungtara.

Bahagian Perancangan telah berkerjasama dengan pemaju awal projek dan perunding-perunding yang di lantik dalam Kajian Sistem Teknikal. Peranan kedua-dua pihak ia lah untuk memast ikan keboleh harapan dan prestasi t i n g g i s a m b u n g t a r a berdasarkan kriteria yang ter tera da lam P iawaian Kebolehharapan S is tem Penghantaran dan Kanun Grid Malaysia. Kajian tersebut te lah menerbi tkan satu laporan utama yang berjodol ” B a s i s f o r F u n c t i o n a l Performance Specification ( B FA ) ” . L a p o r a n y a n g disiapkan pada Disember 2007 itu telah menggariskan keperluan teknikal fungsi

s a m b u n g t a r a t e r s e b u t . Susulan kepada Kajian Sistem T e k n i k a l , B a h a g i a n Perancangan juga turut terlibat dalam persediaan pakej Spesifikasi Teknikal.

kajian pembangunan •penjanaan tenaga nuklear di malaysiaSektor tenaga Semenanjung Malays ia mungkin akan menghadapi keselamatan dan kekangan bekalan tenaga (bahan api) yang berpunca dari pengurangan rizab gas as l i dan kerana ter la lu bergantung kepada arang batu yang diimport. Negara juga mungkin menghadapi t e k a n a n b e k a l a n y a n g semakin meningkat disebab kan harga tenaga yang tinggi dan yang mudah berubah. Harga-harga bahan api fosil sudah kian meningkat di sebabkan permintaan yang meningkat dan diburukkan lagi oleh bekalan terhad yang kian berkurangan. Di samping itu, penggunaan bahan api yang tinggi untuk penjanaan kuasa boleh menimbulkan isu alam sekitar disebabkan pelepasan gas rumah hijau. Demi pembangunan terjamin sektor elektrik dan tenaga

84

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Perancangan

dan untuk mengurang kan isu keselamatan bekalan tenaga, loji tenaga nuklear harus diberi pertimbangan serius sebagai alternatif berdaya maju untuk masa depan. TNB sedang bekerja sama rapat dengan pihak berkepentingan dan agens i -agens i l a in khususnya Agensi Nuklear Malaysia (Nuclear Malaysia) mengenai opsyen nukliar itu.

Pelaksanaan Perjanjian Tahap Perkhidmatan (SLA) dengan stesen-stesen tenaga haba yang dikendalikan oleh Bahagian Penjanaan

Dalam usaha untuk memastikan semua s tesen janae lekt r i k beroperasi di bawah persekitaran bisnes yang sama, Bahagian Perancangan telah membangun dan melaksanakan SLA bagi semua loji tenaga haba yang dikendalikan oleh Bahagian Penjanaan. Semua terma teknikal, komersial dan perundangan Perjanjian ini telah diadaptasikan daripada Perjanjian Pembelian Tenaga (PPA) yang terkini . Sehingga ini, enam SLA individu telah ditandatangani.

Cabaran dan Prospeks

Industri bekalan tenaga akan menghadapi cabaran-cabaran y a n g s e m a k i n m e n i n g k a t disebabkan harga bahan api yang mudah berubah, i su keselamatan bekalan tenaga, kemelesetan ekonomi dunia semasa dan kedudukan kewangan y a n g s e m a k i n m e r o s o t . Sehubungan dengan ini, Bahagian Perancangan akan melaksanakan b e r b a g a i i n i s i a t i f u n t u k mengurangkan risiko berkaitan dengan cabaran-cabaran ini:

menjaminkan keselamatan •tenaga Jangka panjangKeselamatan bekalan tenaga d i s e b a b k a n o l e h pengurangan sumber tenaga (gas), harga bahanapi (arang batu) antarabangsa yang m u d a h b e r u b a h d a n kekangan dalam rantaian bekalan arang batu antara-bangsa (sumber bekalan

arang batu dan infrastruktur) memberi cabaran utama k e p a d a s e k t o r t e n a g a Malaysia.

U n t u k m e m a s t i k a n keterjaminan jangka panjang s e k t o r i n i k h u s u s n y a p e n g u r a n g a n r i s i k o keselamatan bekalan tenaga, Bahagian Perancangan telah d iper tanggungjawabkan untuk melaksanakan inisiatif-inisiatif berikut:

– Memanfaatkan tenaga hidro di Semenanjung Malaysia dan Sarawak (Bakun dll).

– Menggalakkan peng-gunaan Pengurusan Aspek Permintaan, Kecekapan Tenaga, Tenaga Boleh Diperbaharui dan sumber-sumber tanaga bukan-fosil yang lain.

– Merancang pembangun-an loji- loji penjanaan yang lebih cekap.

– Membantu kerja-kerja p e r s e d i a a n b a g i kemungkinan mengguna tenaga nuklear. Projek ini memerlukan berbagai usaha untuk merumuskan dasar, mengenalpast i t a p a k , m e n j a l a n k a n k a j i a n - k a j i a n p r a -kebolehlaksanaan dan k e b o l e h l a k s a n a a n , merangka peraturan, menjalankan perancangan tenaga manusia.

– B e k e r j a s a m a r a p a t d e n g a n p i h a k b e r-kepent ingan seper t i Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi dan Unit Perancangan Ekonomi (EPU), Jabatan Perdana Menteri mengenai kajian dasar tenaga negara untuk pembangunan tenaga yang terjamin.

kajian semula rancangan •strategik 20 tahun tnbRancangan Strategik yang dibangunkan pada tahun 2005 menetapkan arah tuju strategik TNB bagi tempoh 2006-2025. Fasa pertama yang bermula pada tahun 2006 bermatlamat untuk mencapai Kecemerlangan

Perkhidmatan pada tahun 2010. TNB telah berjaya mencapai banyak matlamat strategik di bawah fasa ini mesk ipun menghadapai kesan cabaran-cabaran luaran d a n t e k a n a n - t e k a n a n persekitaran. Untuk menjajar-kan TNB dengan persekitaran bisnes semasa dan masa hadapan, Rancangan ini akan dikaji semula dan strategi yang wajar dinilai semula untuk pelaksanaan pada Fasa Kedua (2011-2015) yang memfokuskan per luasan geografi bisnes.

menangani isu-isu risiko •strategik utamaDalam hal ini, Bahagian Perancangan akan memainkan peranan sokongan yang aktif untuk menangani risiko-risiko strategik khususnya kajian semula tarif, mekanisme memindahkan kos dan kajian penentuan harga bahanapi, serta analisis struktur Industri Bekalan Elektrik Malaysia (ES I ) bag i memas t i kan k e j a y a a n p e l a k s a n a a n Rancangan Pengenalpastian R i s i k o S t r a t e g i k d a n P e n g u r a n g a n R i s i k o Bersekutu.

Forum perancang strategik •dan Forum perancang teknikalF o r u m d w i t a h u n a n i n i melibatkan perbincangan antara perancang-perancang strategik atau teknikal dan eksekut i f -eksekut i f yang berkaitan atas isu-isu strategik dan teknikal yang bakal membawa impak kepada TNB dalam jangka pendek dan jangka sederhana. Forum ini juga merupakan landasan u n t u k m e n y a m p a i k a n maklumat terkini mengenai isu-isu/inisiatif-inisiatif utama strategik dan teknikal di samping dasar-dasar TNB.

ppa hidro dan tnbg•Bahagian Perancangan kini s e d a n g m e n g a d a k a n rundingan serta membangun SLA untuk loji-loji tenaga Hidro TNB. Ini termasuklah Stesen-stesen Janaelektrik Kenyir, Temenggor, Pergau dan Cameron Highlands.

85

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pengurusan Pelaburan

Dato’ nik ibrahim bin nik mohamedNaib Presiden

Matlamat BahagianBahagian Pengurusan Pelaburan adalah bertanggungjawab dalam menguruskan portfolio pelaburan ekuiti Syarikat dan Kumpulan TNB yang luas dengan objektif untuk memastikan penambahan nilai positif kepada Kumpulan TNB secara keseluruhan. Pada masa kini, Bahagian tersebut juga memantau pelaburan ekuiti di 68 buah syarikat dan syarikat bersekutu dan lain-lain pelaburan jangka panjang di dalam perniagaan teras dan bukan teras dengan nilai pasaran yang dianggarkan sebanyak RM4.949 bilion.

Ringkasan OperasiBahagian Pengurusan Pelaburan berperanan penting di dalam penetapan arah tuju strategik syarikat di bawah tanggungannya, menggaris arus operasinya dan merumuskan strategi-strategi pelaburan ekuiti jangka pendek dan jangka panjang di dalam Kumpulan TNB. Di samping itu, Bahagian tersebut juga berperanan penting di dalam penyeliaan dan pemantauan prestasi 68 buah syarikat dan pada masa yang sama turut menyelia 10 buah syarikat yang terlibat di dalam sektor-sektor seperti perkilangan, perkhidmatan dan khidmat pakar runding, pendidikan, dan perlombongan. 83 peratus syarikat ini berdaftar di dalam negara.

Pengurusan Pelaburan Ekuiti Yang UtamaBerikut adalah di antara syarikat-syarikat di bawah Bahagian Pengurusan Pelaburan dan Kumpulan TNB mempunyai pegangan ekuiti:

1. malaysia transformer manufacturing sdn. bhd. (mtm)Pada tahun 2007, Malaysia Transformer Manufacturing Sdn Bhd (MTM) menjadi syarikat milik penuh Kumpulan TNB berikutan kejayaannya mengambil alih 27 peratus ekuiti daripada ABB. Namun, MTM mengekalkan identitinya bagi meneruskan pengaruhnya di rantau ini, sementara terus mengukuhkan tadbir urus serta meningkatkan orientasi perniagaannya.

Strategi MTM adalah untuk mengekalkan peranannya sebagai peneraju dalam perkilangan alat ubah seperti Alat Ubah Sistem Pembahagian dari 300 kVA kepada 3000 kVA 11 kV dan seterusnya kepada 33 kV dan Alat Ubah Sistem Penghantaran dari 7.5 hingga 90 MVA 33 kV dan seterusnya sehingga 132 kV serta meningkatkan kedudukannya sebagai syarikat perkhidmatan dalam Pengilangan Semula dan Perkhidmatan Pengurusan Jangka Hayat Alat Ubah serta Projek Pemasangan, Ujian dan Pemulatugasan di Malaysia dan di rantau ini.

Perolehan MTM telah meningkat kepada 17.8 peratus sebanyak RM227.0 juta dan telah menyumbang keuntungan sebelum cukai sebanyak RM21.8 juta. Sebahagian besar perolehan ini adalah disebabkan oleh peningkatan permintaan terhadap Alat Ubah Sistem Pembahagian dari 300 kVA hingga 3000 kVA 11 kV dan seterusnya sehingga 33 kV.

86

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Dalam melangkah ke era baru, MTM berkeyakinan penuh untuk memenuhi visinya iaitu “Menjadi Pemimpin Bertaraf Dunia Dalam Perniagaan Alat Ubah Menjelang Tahun 2020.”

2. tenaga Cable industries sdn. bhd. (tCi)

Tenaga Cable Industries Sdn. Bhd. adalah syarikat Kumpulan TNB dengan milikan 76 peratus ekuiti. TCI telah mencatatkan prestasi yang dinamik dalam perkilangan dan pembahagian kabel kuasa seperti kabel XLPE sebanyak 33 kV, Wayar Tanah Optikal (OPGW), wayar biasa voltan rendah, pengalir aluminium (ACSR), rod aluminium aloi/aloi dan jualan aksesori OPGW. Sebagai peneraju dalam perkilangan kabel, TCI berjaya menetapkan tanda aras kualiti kabel serta harganya.

Semasa tempoh penilaian semula, T C I b e r j a y a m e n g u r a n g k a n pinjamannya sebanyak 53.7 peratus daripada RM54.5 juta kepada RM25.2 juta. Sehubungan dengan itu, Aset Ketara Bersih (NTA) TCI meningkat dari RM0.72 kepada RM0.84. Nisbah Semasa (CR) dari 115 peratus kepada 146 peratus dan Nisbah Penggearan dari 0.92 kali kepada 0.48 kali.

Ciri-ciri utama model perniagaan TCI ialah mewajibkan pemantauan rapi harga di Pasaran Logam London (LME). Usahanya yang gigih telah memberikan pulangan dari segi kewangan apabila syarikat tersebut berjaya membuat penjimatan dari segi kos sebanyak RM0.65 juta bagi aluminium dan RM0.79 juta bagi tembaga setelah menetapkan harga kontrak LME atau pada harga yang lebih rendah bagi kedua-dua logam tersebut. TCI telah juga melaksanakan projek Pengurusan Kitar Semula Aluminium (ARM) dengan nilai kitar semula sebanyak RM4.79 juta bersama penjimatan kos berjumlah RM1.61 juta.

Kesedaran terhadap cabaran masa hadapan, termasuk yang berkaitan dengan industri, TCI yakin akan berjaya melaksanakan strategi perniagaannya di Malaysia dan di rantau ini selaras dengan visinya iaitu “Menjadi Pemimpin Global Dalam Penyelesaian Perkabelan Dan Bisnes Berkaitan Tenaga Menjelang Tahun 2020”.

3. tenaga switchgear sdn. bhd. (tsg)

Sebagai sebuah syarikat milikan Kumpulan TNB iaitu sebanyak 60 peratus ekuiti, Tenaga Switchgear Sdn. Bhd. telah menunjukkan keputusan yang dinamik dan meneruskan pembangunan dalam pelaksanaan strategi secara konsisten. Sepanjang tempoh penilaian semula, TSG telah mencatatkan jualan sebayak RM52.17 juta dengan keuntungan sebelum cukai sebanyak RM4.4 juta dan Pulangan Pelaburan (ROI) sebanyak 13 peratus.

Kejayaan TSG dalam bisnes teras adalah dalam pemasangan dan pengilangan alat suis voltan tinggi dengan menawarkan pelbagai produk dan perkhidmatan kepada pelanggannya pada harga yang kompetitif. Syarikat juga berjaya mengatasi pihak pesaing melalui kecemerlangan perkhidmatannya. Pada tempoh yang sama, TSG telah berjaya menyiapkan projek serahsiap 132 kV GIS seperti PMU Shah Alam Barat, TNB Pusat, PMU Melaka 275 kV GIS, Projek Utama TNB SSU 33 kV MAHA, dan SSU 33 kV MOX, TNBD Selangor dan PMU 132 kV Kuantan, TNB Timur. TSG juga ber jaya meny iapkan beka lan produknya seperti di PMU TG Langsat, PMU Ulu Repah, PMU Masjid Tanah, PMU Kuala Pilah, PMU Putrajaya dan PMU KL Pavilion. Syarikat tersebut sedang meneliti untuk memasuki secara meluas peluang perniagaannya di pasaran luar negara. Projek 170 kV GCB dan DS yang kini 80 peratus siap telah dimajukan untuk menampung keperluan pasaran di Indonesia.

T S G m e n y e d a r i s e p e n u h n y a perubahan-perubahan ekonomi yang memberi impak di rantau ini. Oleh itu syarikat telah mengenalpasti strategi-strategi yang sesuai untuk mengurangkan impak itu. Bahagian Pengurusan Pelaburan yakin dengan kekuatan dan keupayaan TSG untuk mencapai kejayaan melalui visinya iaitu “Menjadi Peneraju Berkualiti Dalam Industri Alat Suis Voltan Tinggi”.

4. tnb engineering Corporation sdn. bhd. (tneC)

TNB Engineering Corporation Sdn. Bhd. adalah sebuah syarikat milik penuh Kumpulan TNB yang telah melalui satu tahun yang aktif. Sejak pembentukannya pada tahun 1996, TNEC telah memainkan peranan

sebagai Pengurus Projek dan Pemaju Projek, Kontraktor Kejuruteraan, Perolehan dan Pembinaan, Operasi dan Penyelenggara Projek serta Pemilik Ekuiti. Penilaian berkualiti ke atas fungsi syarikat telah membawa kepada penyusunan semula peranan dan tanggungjawab syarikat dan ini a d a l a h u n t u k m e n i n g k a t k a n keberkesanan dalam memenuhi keperluan Kumpulan TNB dan pelanggan dan seterusnya sebagai syarikat terunggul di dalam Sistem Pendinginan Daerah (DCS) di bangunan utama di Malaysia.

Syarikat tersebut telah berjaya mendapat kontrak Kejuteraan, Perolehan, dan Pembinaan dengan fokus utamanya iaitu kepada Sistem Pendinginan Daerah 30,000 RT di Abu Dhabi, Sistem Pendinginan Daerah di 1 Borneo Hypermall, Sabah, projek Sistem Pendinginan Daerah untuk IJN, Kerja-kerja Infrastruktur Utama, Fasa 1, UiTM, projek Injin Gas Achi Jaya Plantations dan projek Sistem Pendinginan Daerah di Pusat Latihan Perubatan UiTM, Sungai Buloh.

Dalam suasana persaingan global yang semakin sengit khususnya dari firma-firma kontraktor tempatan yang terkemuka, TNEC berazam untuk mencapai kecemerlangan yang lebih tinggi melalui pemasaran terbuka secara agresif bagi projek-projek DCS, penggubalan strategi bagi pakej projek baru supaya berdaya saing dalam urusan tender, memperluaskan perniagaan di dalam DCS ke peringkat antarabangsa serta menjalinkan perkongsian strategik.

Didorongi oleh visinya iaitu “Menjadi Di Antara Syarikat Perkhidmatan Terunggul Di Dalam Bisnes Tenaga Serantau”, TNEC terus mara ke hadapan untuk menonjolkan dirinya di arena global.

5. tnb energy services sdn. bhd. (tnbes)

Sebagai sebuah syarikat milik penuh Kumpulan TNB, TNB Energy Services Sdn Bhd telah diberi autonomi untuk beroperasi sepenuhnya pada tahun 1997. Pengkhususan TNBES adalah dalam penyelesaian masalah dan perkhidmatan tenaga berkualiti kepada pelanggan. Syarikat ini m e n a w a r k a n p a k e j l e n g k a p perkhidmatan tenaga termasuk kejuruteraan, perolehan dan khidmat pakar runding dan khidmat nasihat untuk pembangunan, operasi dan

87

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

penyenggaraan projek berkaitan Te n a g a B o l e h D i p e r b a h a r u i (Renewable Energy atau RE) seperti projek angin/hibrid solar, biojisim dan hidro mini , Mit igasi dan Pemantauan Kualiti Tenaga, Audit dan Pelaksanaan Tenaga yang efisien dan Penye lenggaraan s i s tem pengalih udaraan.

TNBES telah mengambil inisiatif untuk membuat penilaian semula bagi memastikan polisi dan objektif strateginya tetap relevan dengan menggunakan peluang-peluang yang sedia ada daripada perubahan persekitaran dan permintaan yang semakin tinggi daripada pihak yang berkepentingan.

TNBES bangga kerana berpeluang mengambil bahagian dalam Projek Ke ju ru te raan , Pero lehan dan Pembinaan Stesen Janaelektrik Gas Landfill 2 MW di Puchong, Selangor, Operasi dan Penyelenggaraan dan Pemulihan Stesen Hidro Mini TNB, Stesen Janaelektrik Tenaga Yang Boleh Diperbaharui (RE) (Angin/ Solar Hibrid) untuk bekalan sehingga 300 kW setiap Stesen untuk Stesen Tengah Kereta Kabel Langkawi untuk LADA, pulau-pulau di pesis i r Mersing, Johor, Perkampungan Orang Asli di Semenanjung Malaysia, Pulau Perhentian (angin/solar) di luar pesisir Terengganu dan Kawasan-Kawasan terpencil di Sabah untuk Kementerian Pembangunan Luar Bandar dan Wilayah dan Pulau Kapas untuk PERMINT iaitu milik Kerajaan Terengganu.

Syarikat tersebut telah menikmati pengiktirafan yang berprestij tinggi daripada pihak ASEAN sebagai pemenang “The Landf i l l Gas (Biomass) Project” di Pertandingan Projek Tenaga Boleh Diperbaharui (RE) ASEAN 2005 di bawah Kategori Grid serta sebagai pemenang naib johan Projek Hibrid Solar di luar pesisir Mersing di bawah Kategori “Off Grid” pada tahun 2008.

Pada tahun akan datang yang penuh dengan cabaran TNBES telah be r sed ia un tuk menghadap i persaingan yang semakin meningkat dalam sektor perkhidmatan tenaga. S y a r i k a t t e r s e b u t d e n g a n kepakarannya akan berganding bahu dengan Bahagian Pengurusan Pelaburan untuk mencapai visinya iaitu “Menjadi Syarikat Perkhidmatan Tenaga Yang Terpilih di Malaysia Pada Tahun 2010 Dan Di Rantau Ini Pada Tahun 2015”.

6. tnb Fuel services sdn. bhd. (tnbF)

Sebagai pembeli dan pembekal bahan api, termasuk arang batu untuk penjanaan kuasa di Malaysia sejak tahun 1998, TNB Fuel Services Sdn. Bhd. adalah sebuah syarikat milik penuh Kumpulan TNB, akan terus menghadapi cabaran baru dan sengit dalam keadaan pasaran bahan api yang mudah berubah. TNBF memainkan peranan yang penting dalam memantau pasaran arang batu dan pengangkutan. Jawatankuasa Eksekutif Perolehan Bahan Api dan Jawatankuasa Lindung Nilai Arang Batu telah dibentuk untuk mengkaji pasaran bahan api dan telah memperluaskan akt iv i t inya untuk merangkumi komoditi kritikal lain seperti tembaga dan aluminium yang diperlukan oleh syarikat Kumpulan TNB yang lain.

TNBF bersikap optimis bahawa visinya iaitu “Untuk Menjadi Pembeli Dan Pembekal Bahan Api Yang Bereputasi Tinggi dan Syarikat Perkhidmatan Bahan Api Yang Bertaraf Antarabangsa” akan tercapai memandangkan rekod pencapaian serta pengalamannya dalam bidang ini adalah cemerlang.

7. universiti tenaga nasional (uniten)

Sejak penubuhannya pada tahun 1997, universiti ini telah muncul di antara sa lah sebuah inst i tus i pengajian tinggi yang menjadi pilihan utama di dalam negara bagi tempoh 10 tahun. UNITEN sentiasa mendapat penyataan yang positif seperti lokasinya yang strategik, infrastrukturnya yang bertaraf kelas pertama serta siswazahnya yang berpotensi memperoleh pekerjaan. Selain dari i tu, menjadi teras keunggulan universiti ini ialah visi dan misinya serta sokongan yang t idak berbelah bagi daripada segenap lapisan warganya. Universiti ini mempunyai lima kolej yang menyediakan program pendidikan dan penyelidikan dan mempunyai seramai 7100 pela jar. Secara relatifnya Universiti ini kecil jika dibandingkan dengan universiti-universiti yang sedia ada, namun keupayaan univers i t i tersebut menunjukkan prestasi yang setanding atau lebih baik dalam program pendidikan dan penyelidikan dan ini dapat dilihat melalui kejayaannya di per ingkat kebangsaan dan di peringkat antarabangsa.

Program utama UNITEN adalah menyediakan pendidikan tinggi dan l a t ihan . Sumber pendapatan u tamanya ada lah dar i yu ran pengaj ian, penginapan, sewa kemudahan, bayaran khidmat pakar perunding dan latihan. Jumlah hasil bagi tiga tahun kewangan yang lalu telah meningkat dari RM77.4 juta bagi Tahun Kewangan 2004/2005 (TK05) kepada RM82.6 juta bagi Tahun Kewangan 2006/2007 (TK07) dan kepada RM98.3 juta bagi Tahun Kewangan 2007/2008 (TK08) . Sumber utama pendapatan ialah dari hasil yuran pengajian.

Pendidikan adalah salah satu agenda utama UNITEN dan ini boleh dilihat dari segi misi dan kualiti para penyelidiknya. Komitmen UNITEN menggalakkan program penyelidikan t e r b u k t i d e n g a n b i l a n g a n penyelidikan yang meningkat dari setahun ke setahun. UNITEN telah memenangi 38 anugerah tempatan dan 3 anugerah antarabangsa dan berjaya mendapat geran penyelidikan berjumlah RM10 juta daripada Kementerian Sains, Teknologi dan Innovasi (MOSTI). UNITEN berada di tempat yang Ke-7 di dalam senarai Institusi Pengajian Tinggi Swasta dan merupakan sebuah institusi pengaj ian t inggi swasta yang menerima bantuan kewangan yang tertinggi daripada MOSTI.

Sebagai universiti yang terawal di kalangan universiti-universiti swasta di Malaysia, ia adalah milik penuh TNB dan fokus UNITEN adalah kepada tiga bidang khusus iaitu kejuruteraan, teknologi maklumat dan bisnes. Kebanyakan program pengajiannya adalah diiktirafkan oleh badan-badan profesional seperti Institution of Mechanical Engineers (UK), Institution of Civil Eng ineers (UK ) , Eng ineer ing Accreditat ion Counci ls (EAC), Malaysia Institute of Accountants (MIA), Malaysia Institute of Certified Public Accountants (MICPA) dan Institute of Chartered Accountants of England and Wales (ICAEW). Program-program tersebut juga diterima oleh negara yang lain seperti Emiriah Arab Bersatu (UEA), Kerajaan Arab Saudi, Republik Iraq dan Republik Yemen.

Kualit i penuntut dan siswazah UNITEN boleh dibuktikan dengan k e j a y a a n m e re k a m e n d a p a t peng i k t i r a f an dan mencapa i kemenangan dalam pertandingan-

88

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Pengurusan Pelaburan

p e r t a n d i n g a n d i p e r i n g k a t kebangsaan dan antarabangsa. Para siswazah UNITEN amat dialu-alukan bekerja di industri dan syarikat kebangsaan dan antarabangsa yang bereputasi tinggi.

Sebagai persediaan untuk persaingan yang lebih sengit serta cabaran era globalisasi, dan sebagai universiti penandaaras menjelang tahun 2010, UNITEN telah membentuk rangka kerja kualiti dan komprehensif iaitu UNITEN 10 yang selaras dengan sasaran Kecemerlangan Perkhidmatan 10/10 TNB (SE10/10). Kejayaan dicapai apabila UNITEN muncul sebagai universiti pertama dalam negara untuk menerima anugerah Amalan Persekitaran Kualiti (5S) daripada Perbadanan Kualiti Malaysia (MPC). UNITEN juga dianugerahkan pensijilan ISO9001:2000 dari SIRIM.

Di samping itu Uniten telah memula-kan usaha pengkongsian maklumat sedunia dengan pihak awam melalui program siri Syarahan Tun Mahathir. Siri syarahan ini diadakan setiap tahun di UNITEN dan terbuka kepada pihak awam secara percuma. Matlamat utamanya ialah mencipta platform bagi tokoh-tokoh terkenal yang berjaya mencipta nama di dunia untuk berkongsi pengalaman tentang pencapaian mereka yang boleh menjadi inspirasi kepada pihak awam khususnya generasi muda.

Petunjuk-petunjuk Prestasi UtamaPetunjuk-petunjuk Prestasi Utama Bahagian ditentukan oleh kejayaan dalam menjamin prestasi yang stabil, kualiti aset yang tinggi, struktur mudah tunai yang kukuh, nisbah prestasi yang positif dan pendedahan r is iko yang minimum ke atas subsidiar i -subsidiar i di bawah pengurusannya. Ini telah dicapai dengan penilaian yang berterusan dan pemantauan subsidiari dengan menggunakan KPI Kumpulan yang meliputi beberapa aspek seperti berikut:

Keberuntungan terjamin – Kos •Perkhidmatan Purata, Memajukan Bisnes Baru – Perolehan Sebelum Faedah, Cukai, Susut Nilai dan Penulasan (EBITDA) dan Pulangan Ke atas Pelaburan (ROI),Menambahbaikkan Kepuasan •Pelanggan dan Pihak Berke-pentingan – Indeks Kepuasan Pelanggan Dalaman (CSI),

Mencapa i Kecemer l angan •Operasi – Rancangan Tindakan Audit disiapkan berdasarkan penemuan-penemuan audit, menyiapkan Pembangunan Rancangan Strategik, menyiapkan penyerahan produk/perkhidmat-an subs id iar i berdasarkan Perjanjian (dalaman), menyiapkan proses pengiraan kos dan harga untuk perkhidmatan/produk yang dibekalkan kepada TNB,Menambahbaikkan Pengurusan •Modal/Aset – Penangguhan Projek Purata (Bulan),Mencapai sasaran Warga Kerja •yang berkompeten tinggi – Indeks Kompetensi Organisasi dan memastikan ketersediaan dan jaminan penggantian – Skor Rahmah Pekerja (EES).

Pemiawaian Proses dan Penambahbaikkan (PSI)Bahagian Pengurusan Pelaburan telah memperkukuhkan kawalan sistem pengurusan kualiti yang didokumenkan dengan menambah baikkan kualiti proses bisnesnya secara berterusan se jak TNB dianugerahkan pensijilan MS ISO 9001:2000 secara Kumpulan pada Januari 2006.

Pembangunan Keupayaan Sumber ManusiaBahagian Pengurusan Pelaburan dianggarkan mempunyai seramai 4,220 pekerja yang berkhidmat di ibu pejabat dan semua syarikat dibawah pengurusannya. Sepanjang tempoh penilaian semula, Bahagian i n i t e l ah men ingka tkan dan menumpukan fokus terhadap perkhidmatan pelanggan dan prestasi kewangan. Pada masa yang sama bahagian ini juga meneruskan penyusunan semula dan rasionalisasi operas inya ia i tu pengl ibatan berpusat kepada fungsi perniagaan d a n s o k o n g a n i b u p e j a b a t . Sepanjang tempoh penilaian semula juga, Bahagian ini meneruskan usaha membina keupayaan tenaga kerja d e n g a n m e m f o k u s k a n k e r j a berpasukan, peningkatan kemahiran dan kompetensi dan perkhidmatan pelanggan. Purata setiap pekerja hendaklah menjalani latihan selama 5 hari.

Penilaian tahunan pekerja lebih m e m b e r i t u m p u a n k e p a d a pengurusan berpandukan matlamat

yang dihubungkaitkan dengan sasaran strategik Bahagian. Mobiliti anggota pengurusan ke seluruh B a h a g i a n d i g a l a k k a n u n t u k mempromos ikan pemindahan pengetahuan dan pengalaman dan pada masa yang sama memupuk penghayatan budaya organisasi yang seragam.

Fokus PelangganBahagian tersebut telah memberi autonomi fungsi-fungsinya kepada syarikat-syarikat berkenaan untuk membina hubungan yang lebih dinamik serta memberi perkhidmatan yang lebih cekap. Model perkhidmat-an ini telah membolehkan Bahagian turut terlibat secara aktif dalam pembangunan strategi perniagaan dan rancangan untuk pelanggan.

U n t u k m e n c a p a i s a s a r a n “ M e m p e r t i n g k a t k a n M u t u Perkhidmatan Pelanggan” di bawah inisiatif SE10/10, Bahagian ini telah menjalankan program latihan dan pembangunan yang komprehensif, mengadakan mesyuarat dari semasa ke semasa dan mewujudkan mekanisme untuk menjejak dan memantau aduan-aduan pelanggan yang berkaitan dengan bidang kuasa Bahagian. Sistem Maklumbalas Pelanggan (SMP) digunakan sebagai mekanisme menjejak dan memantau aduan-aduan pelanggan dan untuk merancang dan melaksanakan tindakan pembetulan dalam rangka waktu tertentu. Pelanggan akan dimaklumkan tentang tindakan pembetulan sebaik sahaja aduan mereka diselesaikan.

Kaji Selidik Kepuasan Pelanggan merangkumi semua Bahagian di bawah Kumpulan TNB, syarikat dibawah tanggungannya, unit-unit serta syarikat sekutu dan syarikat pelaburan, menunjukkan kepuasan pelanggan secara amnya, dan juga telah memberi peluang-peluang untuk memperbaiki kualiti dan julat perkhidmatan yang ditawarkan. Keputusan kaji selidik itu telah menunjukkan bahawa semua segmen pelanggan berpuas hati dengan pendekatan perkhidmatan pelanggan yang diamalkan oleh warga kerja Bahagian, khususnya dalam budi-bicara, kewibawaan dan ketepatan perkhidmatan pelanggan yang diberikan.

89

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Teknologi Maklumat & Komunikasi

Bahagian ICT terus menginovasikan cara-caranya untuk memenuhi keperluan ICT di TNB demi menyokong visi dan misi keseluruhan TNB.

Sorotan Pencapaian:

Menyiapkan Projek ‘Mobile Field Force Automation ’ untuk mempert ingkatkan komunikasi dan tempoh respons gangguan antara Pusat Pengurusan Panggilan TNB dan krew tapak.

Menyiapkan Kajian Pelan Induk GIS 10 Tahun TNB yang bertujuan merumus rangka jadual dan s t ra tegi pe laksanaan Corporate Geographical Information System (CGIS) yang komprehensif merangkumi semua bahagian dalam Kumpulan TNB.

Membangunkan E-Aplikasi TNB, satu sistem berasaskan web yang membolehkan pemaju perumahan dan pelanggan individu memohon bekalan elektrik secara dalam talian.

Peningkatan teknikal TNB Enterprise System yang merangkumi ERMS, EHRMS dan eCIBS ke versi platform yang lebih tinggi. Dengan siapnya naik taraf SAP, pengguna akan menikmati fungsi yang lebih baik serta sistem yang lebih mesra pengguna pada masa akan datang.

Peningkatan dan perluasan pusat data untuk menghoskan perkhidmatan dan aplikasi kritikal TNB. Pusat Data 2 TNB ditubuhkan awal tahun ini untuk memberi sokongan kepada Pusat Data 1. Kemudahan tambahan ini kritikal kerana ia membolehkan TNB memberi jaminan keselamatan yang diperlukan kepada pihak berkepentingan dari segi melindungi data penting.

Melaksanakan pembaharuan Intranet TNB untuk memberi antara muka yang lebih mesra pengguna dan menggalakkan kerjasama dan perkongsian maklumat melalui platform tunggal.

90

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Matlamat Bahagian

Bahagian ICT terus mengamalkan empat matlamat utama ke arah menyokong Visi dan Misi keseluruhan TNB iaitu secara efektifnya mengawal dan menyeragamkan penggunaan ICT dalam TNB, membolehkan proses-proses bisnes dan teknikal yang kritikal secara elektronik, menyediakan infrastruktur digital bagi sistem penyampaian tenaga secara pintar serta memaksimumkan pulangan daripada infrastruktur dan kepakaran ICT.

Bahagian ICT juga terus komited menyumbang secara efektif kepada matlamat bisnes dan pertumbuhan TNB melalui penciptaan nilai, penambahbaikan perkhidmatan dan kecekapan, kecemerlangan organisasi dan kepelbagaian.

razali bin awangKetua Pegawai Maklumat

91

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Tumpuan Teras

Bahagian ICT terus menguat-kuasakan Dasar-dasar ICT, Kanun Amalan dan Garis Panduan-Garis Panduan dalam usahanya untuk mengawal dan menyeragamkan penggunaan ICT dalam TNB.

Fokus operasi terasnya ialah memenuhi Ketersediaan Paras Perkhidmatan TNB bagi Sistem-sistem ICT TNB dan Rangkaian Te lekomunikas i yang akan m e m b e r i b a n t u a n s e c a r a langsung kepada operasi teras TNB dalam menyediakan bekalan elektrik yang selamat, berdaya harap dan berterusan kepada pelanggan.

Di samping itu, Bahagian ini telah melaksanakan naik taraf keselamatan di bidang-bidang k r i t i k a l b a g i m e m a s t i k a n kewibawaan data dalam sistem ICT tidak terjejas. Bahagian ini

juga meluangkan masa dan tenaga untuk meningkatkan produktiviti dalam TNB menerusi sistem-sistem yang dibangunkan secara dalaman untuk menyokong r a n g k a k e r j a P e n g u r u s a n P e r h u b u n g a n P e l a n g g a n , Pengurusan Rantai Bekalan dan strategi komunikasi.

Penambahbaikan Operasi

projek-projek utama

Pada tempoh kajian, Integrated Fleet Management System (IFMS) telah dilaksanakan di Selangor, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dan Putrajaya untuk pengurusan penyeng-garaan kenderaan TNB yang cekap serta pemantauan efektif prestasi dan kualiti perkhidmatan yang disediakan oleh bengkel-bengkel yang dilantik.

92

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Teknologi Maklumat & Komunikasi

B a h a g i a n i n i j u g a t e l a h m e n y u m b a n g k e p a k a r a n terhadap pembangunan Sistem Pendaftaran Vendor Secara Dalam Talian (OVR). Usaha ini telah membuahkan hasil apabila TNB menerima Anugerah “Best New Services” untuk aplikasi-aplikasi ICTnya yang bereputasi seperti OVR, eCIBS dan MFFA sempena Ekspo & Forum ASEAN Communications & Multimedia (ACM) 2007 ke-10 di Kuala Lumpur.

Bahagian ICT juga telah memberi sumbangan kepada pem-bangunan Whist le Blowing System secara dalam talian bersama Jabatan Hal Ehwal Dalaman sebagai sebahagian daripada usaha TNB untuk memperbaiki saluran aduan dalaman dan luaran berkaitan d e n g a n s a l a h l a k u d a n penyalahgunaan kuasa oleh pekerja TNB.

Bahagian ini telah melaksanakan Sistem Pengurusan Pelanggan (CMS) yang membolehkan permintaan servis ICT dan menjejaki insiden ICT secara dalam talian. Sistem ini dilaksana-kan mengikut prinsip-prinsip IT Infrastructure Library (ITIL) iaitu amalan terbaik industri untuk Pengurusan Perkhidmatan IT.

Beberapa projek bertujuan untuk menambahbaikkan operas i dalaman telah dilaksanakan pada tahun kewangan ini. Penambah-baikan cbPMS telah memboleh-kan TNB memantau Petunjuk-petunjuk Prestasi Utama dan kompetensi-kompetensi semua pekerja, demi menyumbang ke arah pengurusan prestasi yang lebih baik. Projek-projek lain yang dilaksanakan termasuklah Sistem Pengurusan Dokumen E l e k t ro n i k ( E D M S ) u n t u k mengurus rekod dan fail TNB dan projek Penyimpanan Maya

(Storage Virtualisation) yang melibatkan konsolidasi pelbagai platform penyimpanan untuk memperbaiki prestasi ERP yang m e m u d a h k a n p e n g u r u s a n penyimpanan serta pengurangan jumlah kos pemilikan.

B a h a g i a n i n i j u g a t e l a h melaksanakan peningkatan infrastruktur secara berterusan untuk memperbaiki daya tahan, daya harap dan ketersediaan rangkaian komunikasi TNB serta menyediakan saluran-saluran yang kukuh dan berwibawa u n t u k t e l e p e r l i n d u n g a n , telekawalan dan SCADA.

Sistem yang dibangunkan dalam TNB bersama dengan disiplin p e n g u r u s a n p ro j e k y a n g berhemah telah membolehkan TNB memperoleh penjimatan kos bagi jangka masa panjang.

Petunjuk-petunjuk Utama Prestasi

Petunjuk-petunjuk Utama Prestasi Bahagian ICT telah dini la i berasaskan empat matlamat utama yang dirumus sebagai sokongan kepada sasa ran k e s e l u r u h a n T N B i a i t u perbelanjaan berhemah dan memaksimumkan ni la i dar i pelaburan ICT, menambahbaikkan kecekapan pelanggan menerusi p roduk dan penyampa ian perkhidmatan ICT yang terbaik d a n b e r t a r a f i n d u s t r i , kecemerlangan operasi menerusi e-proses dan memanfaatkan modal insan untuk pertumbuhan yang berterusan.

Secara keseluruhannya, Bahagian in i ber jaya mengurangkan perbelanjaan modal melalui pelaksanaan projek secara inovatif yang berjaya memenuhi semua keperluan pada kos yang optimum.

Selaras dengan amalan industri, perkhidmatan Bahagian ICT kepada Bahagian-bahagian teras diukur melalui Ketersediaan Rangkaian Telekomunikasi dan petunjuk-petunjuk Ketersediaan Sistem. Dari segi ini, Bahagian ini bukan sahaja telah berjaya menepati sasaran tetapi telah melebihi aras tanda industri. Indeks Kepuasan Pelanggan dalaman juga telah menunjukkan peningkatan yang menggalakkan.

Pada masa yang sama, Indeks Prestasi Utama Penggunaan Pelayan telah menunjukkan p e n g g u n a a n i n f r a s t r u k t u r Bahagian ICT yang optimum oleh Kumpulan.

Pelaksanaan Pemiawaian Proses dan Penambahbaikan

B a h a g i a n I C T b a n y a k menggunakan platform PSI untuk menambahbaikkan perkhidmatan da lamannya . Me la lu i PS I , Bahagian ini dapat mengkaji dan mencadangkan penambahbaikan sistem selaras dengan matlamat utamanya untuk membolehkan proses-proses bisnes dan teknikal yang kritikal secara elektronik untuk meningkatkan tahap kecekapan kerja.

Dalam tahun ini, Bahagian ICT telah menjalankan kajian proses-p ro s e s o p e r a s i n y a u n t u k memudah dan menguruskan perkhidmatannya dengan lebih teratur. Proses-proses baru itu akan merangkumi ap l ikas i keseluruhan kitaran Merancang, Membuat , Menyemak dan B e r t i n d a k m e n g i k u t I T Infrastructure Library (ITIL) bagi memas t i kan keberkesanan perkhidmatan yang diberikan kepada pelanggan. Selain itu, B a h a g i a n i n i j u g a t e l a h me laksanakan sebahag ian daripada Control Objectives for I n f o r m a t i o n a n d R e l a t e d

93

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Technology (COBIT) untuk mengawal operasi ICT dan proses-proses secara berkesan.

Sementara itu, Bahagian ini telah mengurangkan bilangan proses daripada 38 kepada 23 berikutan penyatuan proses-proses dalam sistem-sistem Pelaksanaan Projek, Peningkatan Meja Perkhidmatan, Pemantauan Pusat Data dan P e n g u r u s a n P e l a n g g a n . Pengurangan bilangan proses ini menandakan pengurangan pita merah dan membolehkan proses-proses yang lebih sistematik dan tanpa kelim dalam menyampaikan produk dan perkhidmatan ICT.

Pengurusan Kualiti dan Inisiatif

Pengurusan Kualiti Bahagian ICT d i l a k s a n a k a n m e n e r u s i penambahbaikan dalam Sistem Perancangan Sumber Perniagaan, membentuk Pasukan Peningkatan Kerja (WIT), pelaksanaan 5S dan menja lankan audi t S i s tem Pengurusan Persekitaran dan Keselamatan (SEMS).

Empat Pasukan Peningkatan Kerja (WIT) telah melaksanakan projek-projek untuk memperbaiki kerja seharian mereka yang merangkumi pengurusan Akses dan Inventori Pusat Data. Audit asas SEMS telah dijalankan untuk menentukan tahap keselamatan semua unit operasi ICT di empat wilayah di Semenanjung Malaysia.

Membangun Keupayaan

Bahagian ICT percaya bahawa membangun keupayaan warga ker ja ada lah asas kepada peningkatan prestasi ke arah m e n c a p a i k e c e m e r l a n g a n syarikat. Pelbagai inisiatif telah diambil untuk meningkatkan k o m p e t e n s i p a r a p e k e r j a termasuk sesi perkongsian ilmu dengan para pekerja, sandaran ker ja, program komunikas i bersemuka untuk membincang-kan asp i ras i warga ker ja , mengenalpast i ju rang dan keperluan pembangunan, sesi penyebaran KPI dan program anugerah serta ganjaran seperti Anugerah Khidmat Cemerlang Suku Tahunan/Tahunan (AKC) dan l ima Pe laksana CMS Cemerlang Bulanan.

Pengurusan Perhubungan

Melalui perkongsiannya dengan pihak berkepentingan, Bahagian ini telah dapat melaksanakan program perikatan strategik bagi TNB seperti berikut:

Perluasan Skim Perolehan •Strategik yang diperkenalkan pada tahun 2004/2005 bagi merangkumi pembelian lain-lain kelengkapan IT seperti p e n g i m b a s , p ro j e k t o r, pencetak dan toner serta kelengkapan telekomunikasi.

Bahagian ICT telah berjaya menganjurkan Hari Produktiviti Pejabat ICT untuk mempromosi-kan produk dan perkhidmatan ICT termasuk alat-alat dan tip untuk meningkatkan produktiviti kepada warga kerja TNB. Melalui acara itu, warga kerja telah mendapat manfaat daripada p r o d u k - p r o d u k I T y a n g ditawarkan oleh vendor pihak ketiga TNB pada harga yang

94

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Teknologi Maklumat & Komunikasi

berpatutan. Memandangkan sambutan yang diterima adalah sangat menggalakkan, Hari Produktiviti Pejabat ICT akan dianjurkan setiap tahun.

Bahagian ICT sentiasa proaktif d a l a m m e n y o k o n g d a n mengambil bahagian dalam program-program kebajikan. Sumbangan dalam bentuk wang tuna i dan barangan te lah diberikan kepada pihak yang memerlukan termasuk menderma komputer kepada sekolah-sekolah.

Anugerah dan Penghargaan

Ketua Pegawai Maklumat ICT, Encik Razali Awang telah diberi p e n g i k t i r a f a n p e r i n g k a t kebangsaan sebagai pemimpin yang berwawasan dan berkarisma oleh MIMOS sepert i yang d i laporkan da lam maja lah Business Today.

Prospek dan Cabaran

Bahagian ICT akan terus tabah menghadapi cabaran tahun hadapan demi memenuh i permintaan perkhidmatan ICT yang semakin meningkat. Prestasi ICT yang membanggakan telah mendapat keyakinan tiga bahagian bisnes teras TNB iaitu Penjanaan, Penghantaran dan Pembahagian d a l a m m e n i n g k a t k a n penyenggaraan operasi untuk menjamin bekalan tenaga yang cekap.

Melangkah ke hadapan, skop projek Mobile Field Force A u t o m a t i o n ( M F FA ) a k a n diperluaskan untuk merangkumi pasukan-pasukan Bahagian Pembahagian yang berada di lokasi-lokasi lain di Semenanjung Malaysia seperti Johor dan Pulau Pinang. Projek ini akan dilanjutkan kepada Bahagian Penghantaran tidak lama lagi.

Fasa Asas Projek GIS Korporat akan dimulakan pada TK08/09 dan akan mengambil masa selama empat tahun. Bahagian ICT telah dipertanggungjawabkan oleh Pengurusan TNB untuk menera ju i dan menyelaras inisiatif GIS seluruh korporat ini. In i te rmasuk lah mengurus rangkaian optik gentian dalaman TNB, pengurusan hartanah, keselamatan dan logistik. Satu penyelesaian Service Oriented A rc h i t e c t u re ( S O A ) a k a n dimasukkan ke dalam skop pe laksanaan untuk meng-optimumkan fungsi projek GIS Korporat dan perkongsian maklumat di antara pelbagai aplikasi TNB.

95

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

PerolehanPerolehan adalah satu fungsi strategik yang mendorong penciptaan nilai dalam rantaian bekalan bagi Syarikat

Sorotan Pencapaian:

Penciptaan Nilai yang penting bagi Tahun Kewangan berjumlah RM118 juta.

Kemajuan tahun kedua yang kukuh dan berterusan bagi pelaksanaan Rancangan Transformasi Perolehan.

Pelancaran “On-line Vendor Registration” (OVR) di seluruh negara pada Oktober 2007.

Menjadi tuan rumah acara ‘Anugerah Usahawan/Vendor Cemerlang’ pada Februari 2008.

Pelancaran Prosedur-Prosedur dan Dasar-Dasar Jaminan Kualiti Produk TNB pada Julai 2008.

Ulang kaji pertama Prosedur-Prosedur dan Dasar-Dasar BVDP diluluskan pada Ogos 2008.

Pelaksanaan e-bida untuk produk dan perkhidmatan telah menghasilkan penjimatan sebanyak RM15 juta.

nor azmi bin ramliKetua Pegawai Perolehan

Matlamat Bahagian

TNB telah menyusun semula dan m e m p e r k u k u h k a n o r g a n i s a s i perolehannya dan memberi mandat kepada Bahagian Perolehan untuk memainkan peranan strategik yang lebih besar dalam mendorong penciptaan nilai dan memperbaiki ketelusan, kewibawaan dan kecekapan proses perolehan.

Bahagian ini merupakan pendorong pent ing prestas i b isnes dengan tanggung jawab merumus dasa r perolehan TNB, mengerakkan strategi-strategi perolehan selaras dengan arah tuju strategik korporat, memberi khidmat nasihat, menguatkuasa pematuhan dan memajukan keutamaan pembangunan negara te r masuk pembangunan masyarakat usahawan Bumiputra yang lebih kompetitif dan berdaya tahan.

Didorong oleh vis i dan misinya, Bahagian Perolehan beraspirasi untuk menjadi peneraju di kalangan utiliti-util iti serantau dalam Pengurusan Rantaian Bekalan. Bahagian ini juga komited terhadap mencipta nilai melalui inovasi dan menggunapakai amalan-amalan perolehan terbaik.

Ringkasan Operasi

Pada tempoh kajian, berbagai aktiviti dan inisiatif telah berjaya dilaksanakan untuk menangani lima bidang fokus utama dalam Rancangan Transformasi P e ro l e h a n i a i t u m e n g g a l a k k a n penggunaan isi kandungan tempatan dan menjamin saham-saham ekuiti Bumiputra; melaksanakan penciptaan n i l a i ; m e n i n g k a t k a n k e t e l u s a n , kewibawaan dan keberkesanan proses perolehan; memperbaiki pengurusan pembekal dan memperkukuhkan organisasi perolehan dengan menukarnya menjadi fungsi yang lebih strategik. Inisiatif-insiatif yang berjaya menghasilkan penjimatan yang ketara termasuklah penyatuan perbelanjaan, sumber bekalan strategik, pengecualian cukai, pengurusan kontrak dan e-bida.

96

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Peningkatan Operasi

e-bida•Lapan sesi e-bida untuk produk dan perkhidmatan telah berjaya dijalankan dan menghasilkan penjimatan lebih daripada RM15 juta.

“ O n - l i n e V e n d o r •Registration” (OVR)OVR telah dilaksanakan pada Oktober 2007 menggantikan sistem pendaftaran vendor manual. Matlamatnya ialah untuk memendekkan proses p e n d a f t a r a n d a n meningkatkan kecekapan. Sejak OVR di laksanakan bilangan pembaharuan dan pendaftaran baru vendor telah meningkat. Oleh kerana sistem ini dikongsi bersama oleh Bahagian-bahagian lain melalui Internet, ia juga membolehkan Bahagian-b a h a g i a n b e r k e n a a n membuat pengesahan status

vendor semasa penilaian tender. Pengukuhan sistem i n i d i j a l a n k a n s e c a r a berterusan untuk menampung keperluan semasa dan masa depan.

penilaian perolehan•Bahagian ini meneruskan u s a h a m e n i n g k a t k a n kewibawaan dan ketelusan proses dengan menjalankan 44 penilaian perolehan atas stesen-stesen terpil ih di se luruh Malays ia untuk memastikan keberkesanan perlaksanaan dan pematuhan kepada proses, dasar dan prosedur perolehan.

Pembangunan Keupayaan Sumber Manusia

Struktur Bahagian ini merangkumi 4 jabatan utama iaitu “Sourcing Controller”, “Strategic Supplier Management”, “Best Practice and Policies” dan “Shared Purchasing”. Keupayaan warga kerjanya pelbagai kemahiran dan disiplin terus dipertingkatkan untuk menyokong fungsi strategik perolehan yang diperkukuhkan.

Perkongsian Dengan Pihak Berkepentingan

ketua-ketua perbadanan/•utiliti kuasa asean (hapua)Kumpulan Perolehan HAPUA telah dibentuk pada Februari 2007 sebagai platform bagi negara-negara anggota ASEAN berkongsi amalan-amalan terbaik, memberi sumber maklumat alternatif un tuk tu juan pe r i s i kan pasaran dan menanda aras h a r g a m e l a l u i P o r t a l Perolehan HAPUA serta m e w u j u d k a n p e l u a n g -peluang kerjasama perolehan dan aktiviti menanda aras untuk meningkatkan prestasi. TNB telah menanjurkan mesyuara t 2nd HAPUA Procurement Circle pada Mac 2008 yang dihadiri oleh wakil-wakil dari lapan negara A S E A N . A n t a r a l a i n , mesyuarat ini mengambil keputusan supaya HAPUA Procurement Circle harus dikekalkan sebagai platform bagi ahli-ahlinya berinteraksi, berkongsi maklumat dan amalan terbaik perolehan. A h l i - a h l i H A P U A j u g a melakukan lawatan ke PT PLN (Persero) Indonesia u n t u k b e r k o n g s i d a n membanding amalan terbaik yang digunapakai oleh rakan seindustri TNB di Jakarta. Lawatan ini adalah sebahagian daripada inisiatif rangkaian kerjasama peringkat wilayah d i k a l a n g a n k u m p u l a n perolehan untuk menjalin perhubungan serta mencipta p l a t f o r m b a g i a k t i v i t i menanda aras dan kajian perbandingan.

97

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

kumpulan perolehan glC•T N B a d a l a h a n g g o t a Kumpulan Perolehan GLC tempatan yang diterajui oleh “Putrajaya Committee on GLC High Performance”. Beberapa mesyuarat yang diadakan sepanjang tahun membolehkan TNB membuat perbandingan amalan terbaik perolehan yang sedia ada di kalangan ahli-ahli.

info perolehan•Sebagai salah satu daripada nilai-nilai bersama, Bahagian Perolehan sentiasa memberi keutamaan tertinggi kepada pelanggannya (baik dari dalam atau luar Kumpulan) sebagai menghayati semangat Nilai-nilai Bersama. Untuk memast ikan penyebaran maklumat dijalankan dengan s e m p u r n a , B a h a g i a n Perolehan telah menubuhkan satu platform yang dikenali sebagai “Info perolehan” untuk membolehkan pelang-gan dalaman mengajukan pertanyaan mengenai hal-hal perolehan.

kementerian-kementerian •kerajaanB a h a g i a n P e r o l e h a n mengadakan mesyuarat dari semasa ke semasa dengan Kementerian-kementerian berkenaan, antaranya adalah Kementer ian Kewangan, Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi dan Kementerian Tenaga, Air dan Komunikasi untuk memastikan matlamat bisnes TNB adalah selaras dengan kehendak-kehendak Kerajaan.

Pengurusan Kualiti dan Inisiatif

Dasar dan prosedur Jaminan kualiti produkBagi menjamin rangkaian bekalan elektrik yang cekap, berterusan dan berwibawa, Dasar dan Prosedur Jaminan Kualiti Produk telah dilancarkan pada Julai 2008 sebagai panduan kepada TNB dalam perolehan produk berkualiti tinggi menerusi proses-proses yang berkesan dan telus. Dasar yang mengandungi 24 prosedur juga berfungsi sebagai pemangkin dalam memper-tingkatkan kualiti produk-produk

98

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Perolehan

Anugerah dan Pengiktirafan

Bahagian Pero lehan te lah diamanahkan untuk merangka k r i t e r i a “ J a m i n a n K u a l i t i Pembekal Luar”, yang juga satu daripada kr iter ia Anugerah Kecemerlangan Industri Perdana Menteri (AKIPM). Tanggungjawab ini adalah berdasarkan per-h u b u n g a n b a i k B a h a g i a n Perolehan dengan para pembekal seluruh Kumpulan TNB. Bahagian ini memastikan kualiti produk dan perkhidmatan TNB dengan usaha-usaha jaminan kualiti yang konsisten dan merangkumi pemilihan pembekal, pensijilan dan pengiktirafan.

Cabaran-Cabaran Bahagian

Harga-harga bahan mentah yang melambung tinggi termasuk kos bahan api membawa impak secara langsung kepada kos operasi perolehan TNB. Inisiatif-inisiatif mencipta nilai termasuk menerimapakai amalan-amalan terbaik khususnya Jumlah Kos Pemilikan (TCO) adalah penting untuk menjamin keberuntungan TNB.

t e m p a t a n . S a t u p ro g r a m kesedaran telah dirancang untuk menyebarluaskan Dasar kepada semua wilayah pada TK2009.

Anugerah Kecemerlangan untuk Usahawan/Vendor

Sejak Program Pembangunan Usahawan diperkenalkan pada tahun 1993 , TNB mela lu i Bahag ian Pero lehan te lah mengasuh dan memajukan usahawan-usahawannya sekali gus merintis jalan bagi mereka mencebur diri sebagai usahawan p e r i n g k a t a n t a r a b a n g s a . A n u g e r a h K e c e m e r l a n g a n U s a h a w a n / V e n d o r t e l a h diperkenalkan buat pertama kali pada Februari 2008 sebagai bukti kejayaan TNB dalam m e l a k s a n a k a n P r o g r a m Pembangunan Usahawannya. Salutary Avenue Manufacturing Sdn Bhd muncu l sebaga i pemenang Anugerah Kecemer-langan Usahawan/Vendor 2008 berdasarkan pencapaian mereka yang konsisten dalam pasaran-pasaran tempatan, wilayah dan antarabangsa. Acara ini telah diadakan di One World Hotel, Kuala Lumpur.

Program-program Pemasaran & Promosi

“Jabatan Strategic Supplier M a n a g e m e n t ” B a h a g i a n Perolehan turut mengambil bahagian bersama para vendor d a l a m p r o g r a m - p r o g r a m pemasaran dan promosi di dalam dan luar negara. Dengan penyertaan bersama, para vendor akan menerima manfaat daripada jenama TNB untuk menembusi pasaran tempatan dan luar negeri. Bahagian ini telah menyertai, antara lain, E X P O K e m e n t e r i a n Pembangunan Usahawan dan Koperasi yang diadakan pada Mei 2008 di Pusat Dagangan Dunia Putra (PWTC) dan juga rombongan pemasaran antara-bangsa ke Cambodia dan Vietnam pada Julai 2008.

99

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

md. Jailani bin abasPengurus Besar Kanan

Perkhidmatan KorporatBahagian Perkhidmatan Korporat menyediakan perkhidmatan sokongan kepada Kumpulan TNB dalam bidang pengkhususannya iaitu logistik, harta, keselamatan dan perkhidmatan risikan.

Sorotan Pencapaian:

Antara sorotan pencapaian Jabatan-jabatan dan Unit-unit di bawah Bahagian ini adalah:

Jabatan perkhidmatan keselamatan & risikan

Pembentukan Pasukan Petugas Kebangsaan Kecurian Logam bersama agensi-agensi penguatkuasa •yang lain untuk membanteras pencerobohan dan kecurian di kemudahan-kemudahan TNB dengan penyertaan GTD.

Penubuhan Bilik Kawalan SSID Kebangsaan.•

Mulai 1 Mei 2008, SSID melaksanakan KPI dan penalti yang ketat dalam kontrak dengan syarikat-•syarikat keselamatan swasta. Jabatan ini juga mengambil inisiatif untuk menyediakan latihan kepada anggota keselamatan swasta seperti yang diperuntukkan dalam kontrak.

Menjalankan Latihan Krisis Siber dengan kerjasama EWRM, Cyber Security & Majlis Keselamatan •Kebangsaan.

Mengadakan sesi dialog dengan Persatuan Pedagang Logam dan Pengitar Semula India Malaysia •(MIMTA).

Kejayaan Unit Penyiasatan & Risikan termasuk membongkar sindiket jenayah melibatkan pekerja •TNB terhadap aset TNB, sindiket-sindiket yang terlibat dalam kecurian alat ubah, elektrik, penyambung fius TNB, kabel dan kunci di kemudahan-kemudahan TNB.

Jabatan perkhidmatan harta

Berjaya melaksanakan kerja-kerja projek dan penyenggaraan yang dipohon oleh Bahagian.•

Memperoleh penjimatan tahunan berjumlah RM600,000 atas OPEX TNB daripada pengurangan •pembayaran sewa kepada Majlis Perbandaran Port Dickson berikutan penilaian semula ke atas Stesen Janaelektrik Tuanku Ja’afar Port Dickson.

Jabatan perkhidmatan logistik

Penghijrahan semua kad-kad petrol Shell ke Petronas.•

Menyiapkan penandaan 4708 kenderaan Kumpulan. Ini adalah urusan yang berterusan dan •penandaan status kenderaan baru dan kenderaan sedia ada akan dijalankan setiap tahun.

Meningkatkan penjimatan duti Kastam dan Cukai Jualan setelah berjaya mendapat pengecualian •untuk barang-barang diimport.

Melaksanakan sistem PERFEKTO di seluruh Kumpulan (Semenanjung Malaysia).•

100

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Matlamat Bahagian

Susulan kepada penstrukturan semula pada awal 2008, fungsi dan tanggung jawab Bahagian Perkhidmatan Korporat telah dikaji semula untuk merangkumi empat bidang utama iaitu logistik, harta, keselamatan dan risikan serta pe rkh idmatan -perkh idmatan sokongan termasuk sumber m a n u s i a d a n p e n t a d b i r a n , kewangan dan perancangan dan prestasi. Fokus teras operasi Bahagian ini adalah menerajui sokongan kepada visi dan misi TNB dan menyediakan per-khidmatan sokongan dalam TNB.

Ringkasan Operasi

Jabatan Perkhidmatan Keselamatan & Risikan adalah salah satu perkhidmatan sokongan penting d e n g a n m e n y e d i a k a n d a n m e m b e r i k a n p e r k h i d m a t a n keselamatan secara berkesan dan c e k a p k e p a d a T N B b a g i memastikan bekalan tenaga yang berterusan. Matlamatnya adalah

mencapai kecemerlangan operasi d e n g a n m e n g u r a n g k a n pencerobohan keselamatan untuk mencegah kerugian kepada TNB. SSID beraspirasi menjadi di antara p e n y e d i a p e r k h i d m a t a n keselamatan yang terunggul pada 2010.

Jabatan ini mempunyai tiga unit operasi iaitu unit-unit Operasi, Perancangan & Pengurusan Krisis dan Penyelidikan & Risikan. Fokus utama SSID ialah melindungi kemudahan-kemudahan utama T N B d a r i p a d a k e r o s a k a n , v a n d a l i s m e d a n k e c u r i a n . Anggotanya telah ditugaskan di berbagai lokasi kritikal seperti stesen janaelektrik, pencawang-pencawang, gudang-gudang wilayah dan pejabat-pejabat di seluruh Semenanjung Malaysia.

Jabatan Perkhidmatan Harta menyed iakan pe rkh idmatan sokongan harta kepada bisnes teras TNB dengan meningkatkan nilai aset Kumpulan menerusi disiplin yang cemerlang dalam

perancangan dan pembangunan, pengurusan projek, pengurusan dan perolehan tanah. Misi Jabatan i a l a h u n t u k m e n c a p a i kecemerlangan dalam pengurusan harta, produk dan perkhidmatan.

Jabatan Perkhidmatan Logistik memberi perkhidmatan logistik dengan kos yang berkesan kepada pe langgan ser ta meneroka i perkhidmatan baru yang boleh menambah nilai kepada Kumpulan. Matlamat jabatan adalah mengurus keperluan logistik yang menyeluruh un tuk memenuh i kehendak pengguna.

Pada tempoh kajian, Jabatan ini telah memberi perkhidmatan yang cekap dari segi kos dan yang berkesan dengan kepuasan pe langgan yang t inggi . In i termasuklah perkhidmatan fret, pengangkutan dan set penjana untuk menyokong bisnes teras TNB. Tugasan penting pada tempoh tersebut termasuklah pembaikan dan penyenggaraan kenderaan, pemeriksaan kenderaan

101

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

oleh PUSPAKOM, bekalan set-set penjanaan, pembaikkan peti pembekal, pengurusan fret (import dan eksport kargo), pelepasan kastam, permohonan pengecualian duti dan Cukai Jualan Kastam, pengangkutan kargo am & lif berat , pemindahan pejabat, pengurusan kad bahan api dan bil-bil telefon bimbit.

Jabatan Perkhidmatan Sokongan merangkumi Jabatan Perancangan dan Prestasi, Jabatan Sumber Manusia dan Pentadbiran dan Jabatan Kewangan membantu Pengurus Besar Kanan dalam perancangan, perumusan dan pelaksanaan matlamat dan strategi-strategi Bahagian untuk mencapai mat lamat keseluruhan TNB. Jabatan juga berfungsi sebagai pusat yang memenuhi semua keperluan jabatan/subsidiari lain d a l a m B a h a g i a n d a l a m perancangan bisnes, pengurusan sumber manusia, pentadbiran dan kewangan.

Projek-projek Utama

SSID telah dipertanggungjawab dengan pelaksanaan Sistem P e n g u r u s a n K e s e l a m a t a n Bersepadu (ISMS) dalam tempoh lima tahun mulai TK2006/2007. S i s tem in i menggabungkan Penyelesaian Keselamatan yang berbeza kepada satu Sistem Kawalan. Belanjawan tahunan ber jumlah RM10 ju ta te lah diperuntukkan untuk projek ini.

Jabatan Perkhidmatan Harta b e r t a n g g u n g j a w a b d a l a m pengurusan projek-projek mega TNB seperti Menara TNB dan bangunan-bangunan lain TNB.

Pada tempoh kajian, projek-projek utama yang dikendalikan oleh Jabatan Perkhidmatan Logistik termasuklah perkara-perkara berikut:

Menjalankan kerja pembaikan •ke atas enam unit set-set penjanaan bergerak 500 kW.

Membina tangki kelincir untuk •pengkalan operasi set-set penjanaan di Gong Badak, Malim Nawar, Muadzam Shah dan Feri Rantai.

Membina tangki simpanan •minyak terpakai di Kelana Jaya dan Malim Nawar.

M e l a k s a n a k a n s i s t e m •P E R F E K T O d i s e l u r u h Kumpulan khususnya Bahagian P e m b a h a g i a n d a n Penghantaran.

Projek penandaan kenderaan.•

Jabatan Perancangan dan Prestasi telah memulakan Sistem Peng-urusan Keselamatan Bersepadu untuk semua aset kritikal TNB.

Penambahbaikan Operasi

Berbagai program telah dimulakan dan dilaksanakan dalam Bahagian ini untuk meningkatkan kecekapan o p e r a s i . I n i t e r m a s u k l a h mengendalikan latihan warga kerja, program pembangunan dan pers i j i lan, ceramah-ceramah motivasi, sesi-sesi perkongsian i lmu dan maklumat , d ia log bersama pelanggan dan vendor untuk menyelesaikan isu- isu operasi dan Penilaian Prestasi Vendor. Di samping itu, Bahagian ini telah melaksanakan program anugerah dan pengikt i ra fan pekerja, laporan bulanan oleh unit-unit untuk tujuan pemantau prestasi dan pemusatan aduan pelanggan untuk penyelesaian yang lebih berkesan.

Petunjuk Prestasi Utama (KPI)

Petunjuk Prestasi Utama (KPI) Bahagian dihimpunkan di bawah empat katogori seperti berikut:

kewangan

Pengurusan Belanjawan OPEX •yang berkesan (tidak termasuk keperluan & perbelanjaan projek yang t idak boleh dikawal).

Pengurusan Belanjawan CAPEX •yang berkesan (tidak termasuk keperluan & perbelanjaan projek yang t idak boleh dikawal).

pelanggan

Skor Perkhidmatan Pelanggan •Dalaman.

Memperbaik i Penyerahan •Projek untuk projek-projek Harta.

Memperbaik i Penyerahan •Projek untuk projek-projek Keselamatan.

proses-proses Dalaman

Penambahan nilai/Penjimatan •d a r i p a d a P e n g u r u s a n Kenderaan Bersepadu dan operasi set-set Penjanaan.

Mengurangkan pencerobohan •keselamatan.

Penambahan nilai dari aset.•

pembelajaran dan pertumbuhan

M e m p e r b a i k i I n d e k s •Kompetensi.

Menjalankan PMS.•

Pemiawaian Proses dan Penambahbaikan

Pada masa ini terdapat empat prosedur dan lapan Arahan Kerja d i J a b a t a n P e r k h i d m a t a n Keselamatan & Risikan (SSID). Beberapa prosedur lagi akan dibangunkan dan dimuat masuk dalam sistem selepas perbincangan dengan pemilik aset serta kelulusan oleh Pengurus Besar Kanan Bahagian.

Jabatan Perkhidmatan Harta telah memajukan 15 prosedur dan 20 arahan kerja yang tertakluk kepada kajian semula setiap suku tahun di peringkat jabatan.

Sepuluh prosedur Bahagian ini telah didaftar di bawah sistem ISO. Prosedur-prosedur ini telah diaudit semasa Audit Kualit i Dalaman (AQA). Tiada sebarang ketidak patuhan ditemui kecuali beberapa pemerhatian kecil untuk penambah baikan. Tiga prosedur pengurusan pengangkutan akan didaftarkan.

Audit Kualiti Dalaman Bahagian telah dijalankan pada 27 Jun hingga 8 Julai 2008. Bahagian ini merancang untuk mengkaji semula Rancangan Tindakan keatas NCR dan OFI yang dikenalpasti oleh S I R I M p a d a p e r t e n g a h a n

102

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Bahagian Perkhidmatan Korporat

September 2008. Konsep, proses dan prosedur ISO akan disebarkan kepada para pekerja Bahagian pada Tahun Kewangan depan.

Pengurusan Sumber Manusia

Sela in dar ipada mengambi l anggota kerja yang layak dan kompeten, Bahagian ini juga menitikberatkan pembangunan keupayaan yang berterusan. Pada akhi r Ogos 2008, Bahagian Perkhidmatan Korporat mempunyai seramai 1,500 warga kerja dalam berbagai bidang pengkhususan. Untuk meningkat kan kemahiran dan kompetensi mereka, bilangan hari latihan yang dihadiri oleh pekerja khususnya para eksekutif telah dimasukkan sebagai salah satu daripada KPI. Program-program latihan yang sesuai akan terus dikenalpasti dan dicadangkan kepada Pengurusan.

Fokus Pelanggan

Bahagian Perkhidmatan Korporat telah mengenalpasti keperluan dan harapan pelanggannya menerusi Indeks Kepuasan Pelanggan (CSI) Tahunan. Semua jabatan di bawah Bahagian ini dikehendaki mengedar soal selidik kepada pelanggan mereka setiap tahun. Analisis akhir keputusan kaji selidik itu akan dilaporkan oleh Jabatan Prestasi & Perancangan. Skor dan penemuan akan dijadikan asas bagi semua Jabatan mengambil tindakan-t indakan pembetu lan yang sewajarnya. Ini termasuklah:

Mengenalpasti bidang-bidang •untuk diperbaiki.

Mengadakan per jumpaan •formal dan tidak formal dengan pelanggan untuk memahami keperluan dan harapan mereka serta masalah yang dihadapi dari perkhidmatan yang diberi.

M e m e n u h i k e p e r l u a n •pelanggan telah ditetapkan sebagai satu daripada KPI pekerja.

Membangun dan melaksanakan •R a n c a n g a n P e n g u r u s a n Perhubungan Pelanggan.

Pengurusan Kualiti dan Inisiatif

Bahagian ini telah menjalankan berbagai inisiatif pengurusan kualiti yang termasuk:

Walaupun terdapat penilaian •AKP pada tempoh kajian, aktiviti di bawah AKP tetap dilaksanakan seperti dirancang.

26 pasukan WIT giat terlibat •dalam merumus cara-cara memperbaiki kualiti produk dan perkhidmatan kepada pelanggan. Anggota-anggota pasukan adalah dari unit-unit yang sama kerana projek-p ro jek d i r ancang un tuk memperbaiki proses dalam unit masing-masing.

Aktiviti 5S yang dijalankan •telah dapat banyak memper-ba i k i pe r sek i ta ran ke r j a pejabat. Pada masa ini lebih 90% pekerja telah mengambil bahagian dalam program 5S melalui pemerhatian mingguan, mesyuarat-mesyuarat bulanan dan audit setiap suku tahun.

Risiko telah dipantau daripada •Sistem Maklumat Risiko (TRIS) untuk memastikan kawalan dalaman yang kukuh dengan matlamat meminimum, jika tidak menghapuskan, impak dan kemungkinan Bahagian/Jabatan t idak mencapa i objektif masing-masing dan untuk mengurangkan ketidak-tentuan kejadian-kejadian yang tidak diingini berlaku.

Pengurusan Pihak Berkepentingan/Perhubungan

Bahagian in i te lah menjal in perhubungan baik dan rangkaian d e n g a n r a m a i p i h a k berkepentingan yang berkaitan secara langsung dengan operasi sehariannya. Antaranya termasuklah K e m e n t e r i a n K e w a n g a n , Perbadanan Pembangunan Industri Malaysia (MIDA), Jabatan Kastam Diraja, Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal P e n g g u n a , K e m e n t e r i a n Perdagangan Antarabangsa dan Industri, Jabatan Pengangkutan Jalan, Polis Diraja Malaysia dan PUSPAKOM.

Bahagian ini juga menguruskan berbagai kategori vendor terdiri dar ipada, antara la in panel bengkel, panel pengangkutan, panel Pengendali Pengangkutan Pelbagaimodal (MTO), Petronas, C E L C O M , a g e n s i - a g e n s i keselamatan swasta termasuk kontraktor, para vendor am untuk bekalan bahan.

Prospek dan Cabaran

Oleh kerana aset mil ik TNB digazetkan sebagai Infrastruktur K r i t i k a l N a s i o n a l , J a b a t a n Perkhidmatan Keselamatan dan Risikan perlu proaktif dalam memastikan perlindungan yang wajar bagi aset-aset ini. Antara inisiatif yang diambil termasuklah m e r u m u s k a n s t r a t e g i d a n mekanisme yang menggalakkan agar TNB sentiasa berwaspada s e r t a m e n j a l i n r a n g k a i a n perhubungan dengan berbagai agensi keselamatan.

Untuk memerangi sabotaj dan ancaman keganasan memerlukan strategi-strategi pelbagai segi dan komprehensi f . Meningkatkan kesedaran dan mendidik warga kerja TNB tentang ancaman, mengambi l langkah- langkah pematuhan yang ketat, mengguna-pakai dan melaksanakan undang-undang yang perlu dan berkongsi maklumat di pelbagai peringkat adalah antara inisiatif yang perlu.

Antara cabaran-cabaran utama yang dihadapi oleh Jabatan Perkh idmatan Har ta ada lah penyerahan peranan dan fungsi pengurusan harta yang sesuai k h u s u s n y a p e r k h i d m a t a n penyenggaraan dan pengurusan projek kepada pihak luar.

103

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sabah Electricity Sdn Bhd

Sorotan Pencapaian:

Jualan elektrik pada tahun kewangan mencecah RM854 juta berbanding RM807 juta tahun lalu, menunjukkan peningkatkan sebanyak 5.8%. Jumlah unit dijual bagi tahun yang sama berjumlah kWh3,384.74 juta berbanding kWh3,221.34 juta pada TK2006, satu peningkatan sebanyak 5.07%.

Jumlah perbelanjaan operasi yang dilaporkan bagi tahun kewangan berjumlah RM977.96 juta berbanding RM909.22 juta yang dilaporkan bagi TK2007 (ditolak subsidi). SESB telah menerima jumlah subsidi disel dan bahan api sederhana yang agak besar daripada Kerajaan Malaysia dan dibentangkan bersih daripada Kos-kos Tenaga.

Jumlah perbelanjaan operasi melebihi jumlah pendapatan (hasil dicampur pendapatan operasi lain) menyebabkan kerugian operasi sebanyak RM16.44 juta berbanding RM3.24 juta pada TK2007. Jumlah kos kewangan dan kerugian tukaran asing bagi tahun kewangan adalah sebanyak RM75.03 juta pada TK2008 (RM59.50 juta pada TK2007) menyebabkan kerugian bersih, setelah ditolak kos kewangan, sebanyak RM81.47 juta.

104

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Bahagian Sumber Manusia

Dengan bilangan warga kerja seramai 2,289 orang, SESB terus membangunkan kompetensi dan keupayaan warga ker janya sebagai sebahagian daripada s t r a t e g i u t a m a u n t u k meningkatkan produktiviti dan kecekapan syarikat.

Pada tempoh kajian, Bahagian ini telah mengendalikan berbagai bengkel dan sesi latihan termasuk kursus teknikal GTD, Mini MBA, KepnerTregoe Problem Solving and Decision-Making, SEMS, Amalan 5S, PSI (Pemiawaian Proses dan Penambahbaikan), Nilai-nilai Bersama dan lain-lain program kemahiran insan.

Kira-kira 75% daripada eksekutif dan 33% bukan eksekutif telah m e n j a l a n i l a t i h a n . S E S B meneruskan ke r j a samanya d e n g a n I n s t i t u t L a t i h a n Perindustrian Kota Kinabalu ( I L P K K ) d a l a m u r u s a n pengambi lan tenaga ker ja teknikal bukan-eksekutif melalui Skim Latihan Perantis Ketukangan. SESB telah menerimapakai model penilaian latihan empat tahap Kirk Patricks. Inisiatif anugerah dan pengiktirafan diperkenalkan melibatkan 30 skim insentif. Bagi TK2007/2008, mata AKP pengurusan sumber manusia (HRM) SESB adalah 80%. Pencapaian AKP ini akan menjadi pendorong utama kepada SESB supaya terus mara ke hadapan bagi mencapai kecemerlangan perkhidmatan pada tahun 2012.

Bahagian Penjanaan

Pada tempoh kajian, jumlah kapasiti terpasang bagi Bahagian Penjanaan adalah 871.3 MW (SESB 435.8 MW dan IPP 435.5 MW) dan permintaan maksimum bagi seluruh negeri Sabah adalah sebanyak 646.9 MW.

Jumlah kos seunit (CPU) yang ter jana bagi semua stesen janaelektrik SESB (iaitu besar, kecil, luar Bandar dan stesen mini hidro) serta loji-loji IPP bagi TK2007/2008 adalah sebanyak 16.4 sen/kWh sementara CPU bagi stesen besar SESB dan IPP adalah 16.1 sen/kWh. Jumlah keseluruhan unit yang terjana dan jumlah perbelanjaan yang terlibat adalah masing-masing 4,176 GWh dan RM681 juta di mana stesen kecil dan stesen luar bandar menyumbang hanya 1.71% daripada jumlah unit yang terjana dan 0.53% daripada jumlah perbelanjaan.

Sebagai strategi mengurangkan keseluruhan kos penjanaan, Bahagian ini telah memberi tumpuan kepada stesen-stesen besar, semua IPP dan loji-loji mini hidro. Di samping itu,

Graf 1Campuran Bahan Api Penjanaan pada 31 Ogos 2008

Hidro SESB13%

Disel(Sutra) IPP3%

Gas SESB18%

Gas IPP34%

DiselSESB8%

PML IPP0.10%

Biomass(THS) IPP2%

MFO IPP21%

B a h a g i a n i n i j u g a t e l a h mengoptimumkan penjanaan tenaga dari loji-loji hidro dan gas sebagai strategi penjimatan kos. Antara inisiatif yang akan dilaksanakan untuk mencapai matlamat ini adalah Projek Pengalih Sampah II di Stesen Janaelektrik Tenom Pangi dan gantian Saluran Ekzos Sisi dan P in tu Pe redam d i S tesen Janaelektrik Patau-Patau. Graf 1 menunjukkan campuran bahan api penjanaan pada akhir bulan Ogos 2008. Penjanaan daripada bahan api gas merupakan 52% daripada jumlah tenaga disusuli oleh MFO 21% dan hidro, 13%.

Pada tempoh kajian, Sepanggar Bay Power Corporation (34 MW) Fasa 2 (satu projek IPP) dan projek Powertron Fasa 2 (70 MW) telah siap sepenuhnya masing-masing pada bulan Julai d a n O g o s 2 0 0 8 . P r o j e k Sambungtara Timur-Barat yang disiapkan pada bulan Julai 2007 membolehkan tenaga dari Pantai Barat dieksport ke Pantai Timur, d e n g a n d e m i k i a n d a p a t mengurangkan unit terjana dari operasi yang mahal Turbin Gas disel di Tawau dan Sandakan.

105

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

bertanggungjawab terhadap pemantauan Pengeluar Tenaga Bebas (IPP) sementara OP akan menumpukan usaha kepada perancangan dan peramalan untuk tujuan operasi.

Jadual 1 menunjukkan Indeks Ta k K e t e r s e d i a a n P u s a t Penghantaran (DPUI) dan Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem (SAIFI) yang dicapai oleh Bahagian Penghantaran pada TK2007/2008.

Seperti yang tunjuk dalam Jadual 1, terdapat perbezaan yang ketara antara “Pencapaian Total” dan “Pencapaian Tanpa Insiden Besar”. Insiden besar ditakrif sebagai kehi langan beban sebanyak 50 KW ke atas . Pengasingan dua senario ini adalah perlu untuk pemantauan keberkesanan prestasi-prestasi penyenggaraan rutin dan untuk tujuan pencegahan.

T i g a i n s i d e n b e s a r y a n g m e n y e b a b k a n p e r b e z a a n pencapaian yang besar pada tempoh kajian adalah:

Bekalan elektrik di Pantai •Timur putus keseluruhannya disebabkan oleh pelantikan di kedua-dua talian 275 kV Kolopis – Segaliud dengan jumlah kehilangan beban sebanyak 124 MW pada 30 September 2007.

Kerosakan VT di Pencawang •Karamunsing dengan jumlah kehilangan beban sebanyak 308 MW pada 6 November 2007.

sasaran dan matlamatpetunjuk-petunjuk utama prestasi/ukuran

sasaran

pencapaian

Jumlahtanpa insiden

besar

1 Indeks Tak Ketersediaan Pusat Penghantaran

Minit Sistem 42 154.38 11.89

2 Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem

Gangguan/Titik Penghantaran

0.29 1.125 0.108

Keruntuhan Menara 132 kV •di talian Kayu Madang – UMS ak iba t pencu r i an bahag ian menara yang menyebabkan kehilangan beban sebanyak 459.3 MW pada 21 April 2008.

Bahagian ini telah melaksanakan sebanyak 21 projek penyeng-garaan dan peningkatan sistem. Tujuh projek berikut telah siap sementara 14 lagi berada pada berbagai peringkat pelaksanaan:

G a n t i a n p e r i n t a n g •pembumian neutral (NER) di Pencawang Karamunsing dan Pencawang UMS 66 kV siap pada 1 Disember 2007.

Pemasangan pemutus litar •gas tiga tiang 132 kV & 66 kV SF6 di Pencawang 66 kV di Pekan Tenom, Penampang, Kota Kinabalu dan di Inanam, siap pada 4 April 2008.

Perbersihan rentice talian •penghantaran 132 kV bagi tahun 2008 dari Sandakan ke Pencawang Segaliud pada 13 Mei 2008.

Perbersihan rentice talian •penghantaran 132 kV bagi tahun 2008 dari Semporna ke Pencawang Kalumpang, siap pada 13 Mei 2008.

Perbersihan rentice talian •penghantaran 132 kV bagi tahun 2008 dari Tawau ke Pencawang Kalumpang pada 13 Mei 2008.

Perolehan dan latihan Menara •Sistem Pemulihan Kecemasan (ERS) 132/275 kV siap pada 13 Jun 2008.

Jadual 1

Bahagian Penghantaran

M a n d a t u t a m a B a h a g i a n Penghantaran adalah memastikan bekalan yang berdaya harap dan berkualiti. Dalam usaha hendak menunaikan tanggungjawab ini, Bahagian Penghantaran telah menetapkan matlamat-matlamat seperti berikut:

Menjalankan perancangan, •operasi, penyenggaraan dan kerja-kerja penambahbaikan s istem penghantaran di seluruh negeri Sabah dan Wilayah Persekutuan Labuan.

Mengendalikan Grid Sabah •mengikut cara yang paling cekap.

Menghantar bekalan elektrik •yang mencukupi secara cekap dan berekonomi dengan gangguan minimum.

Sambungtara Timur-Barat yang menghubungkan antara Grid Pantai Barat dan Grid Pantai Timur telah dimulatugas pada 29 Julai 2007 dan menandakan detik pembentukan Grid Sabah.

Keboleh harapan bekalan talian-talian penghantaran menjadi faktor penyumbang kepada imej SESB kerana talian penghantaran dan pencawang-pencawang merupakan titik perhubungan antara sumber bekalan dan sistem pembahagian.

Hasi l daripada penyusunan semula Bahagian Penghantaran SESB pada tempoh kajian, dua jabatan baru iaitu Unit Perolehan Tenaga (EPU) dan Perancangan Operasi (OP telah dibentuk. EPU

106

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Sabah Electricity Sdn Bhd

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

2005

2,645 2,583

SAIDI Dx

1,150

1,850

2006 2007 2008

Graf 2Tempoh Masa Indeks Purata Gangguan Sistembagi TK2005-2008

2005

4,1093,849

2,717

1,958

2006 2007 2008

Graf 3Indeks Tempoh Masa PurataGangguan Sistem Keseluruhan bagi TK2005-2008

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

SAIDI GTD

Pemasangan penangkap-•penangkap tal ian peng-hantaran polymetrik 132 kV dari Sandakan ke Pencawang Segaliud siap pada 23 Julai 2008.

Bahagian Pembahagian

Di bawah Rancangan Strategik 20 Tahun SESB, 3 Petunjuk Prestasi Utama (KPI) yang terletak d i bawah t anggung j awab langsung Bahagian Pembahagian adalah Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem (SAIDI), Kerugian dan ACP. Tumpuan telah diberi kepada pelaksanaan j a d u a l p e n y e n g g a r a a n p e n c e g a h a n d a n p r o j e k menambahbaik sistem HV untuk meningkatkan daya harapan bekalan. Antara projek-projek penyenggaraan yang telah dilaksanakan adalah:

P e n g u r u s a n Tu m b u h -•Tumbuhan bagi sistem 11 kV Dan 33 kV.

Penyenggaraan Pencegahan •untuk alat sius VCB di PMU dan PPU

Penyenggaraan Pencegahan •untuk alat ubah 33 kV oleh MCM

Inisiatif-inisiatif ini akan terus diperbaiki pada Tahun Kewangan 08/09 sementara 52% daripada belanjawan telah digunakan untuk penambah baikan sistem HV pada TK2007/2008. Antara pro jek -pro jek yang d iber i keutamaan di bawah inisiatif-inisiatif ini adalah penyuap-penyuap dari PMU dan pencipta sistem maklumbalas.

Seperti yang tertera dalam Graf 2, Bahagian Pembahagian telah berjaya mengurangkan SAIDI sebanyak 700 minit sementara keseluruhan SAIDI bagi SESB adalah seperti ditunjukkan dalam Graf 3.

107

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Unit Meter Bahagian ini yang bertanggungjawab mengurang-kan kehilangan sistem telah menggariskan inisiatif-inisiatif kritikal seperti berikut yang membawa impak terbesar ke atas pengurangan kehilangan sistem khususnya Kehilangan Bukan Teknikal (NTL) Sistem.

Pemeriksaan terjadual ke •atas Meter-meter LPC- Pemeriksaan 100%

Pemasangan Meter kVARH •untuk Pengguna LPC

Pemasangan Check Meter •untuk Pengguna LPC

Gantian Meter lama untuk •Pengguna Kuasa B iasa (OPC)

Keputusan inisiatif-inisiatif ini pada TK2007/2008 adalah seperti yang tertera dalam Jadual 2. Graf 4 menunjukkan K e h i l a n g a n S i s t e m y a n g dicatatkan bagi TK2004-TK2008.

Inisiatif-inisiatif untuk mengurang-kan ACP terletak di bawah bidang kuasa Unit Perkhidmatan Pelanggan dan Pemasaran. Selain daripada meningkatkan aktiviti pemberhentian seharian yang dijalankan di peringkat stesen, beberapa inisiatif baru t e l a h d i l a k s a n a k a n p a d a TK2007/2008 termasuk:

Memantau prestasi harian •Pembaca Meter

Pemantauan harian Akaun-•akaun tidak dibil

Me lant i k vendor untuk •mengendal ikan t indakan pemberhent ian – hanya dijalankan di Kota Kinabalu

Pemantauan ber terusan •Akaun-akaun Kerajaan

Prestasi ACP bagi TK2007/2008 adalah seperti dalam Graf 5.

no. kpis sasaran pencapaian %

1 Lawatan LPC Meter 2,431 1,704 70%

2 Pemasangan kVARH Meter

80 80 100%

3 Gantian meter OPC lama 62,179 22,251 36%

0

5

10

15

20

25

2004

22.55

20.2118.81

17.57 18.07

2005 2006 2007 2008Kehilangan (%)

Graf 4Kehilangan Sistem Dicatatkan dari TK2004-TK2008

92 91

83

62

53

2004 2005 2006 2007 2008(Hari) Arah Aliran

0

20

40

60

80

100

Graf 5(Hari) Arah Aliran TK2004-TK2008

Jadual 2

108

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Sabah Electricity Sdn Bhd

Bahagian Projek Utama

Di bawah Rancangan Malaysia Ke-9, Kerajaan Persekutuan telah memperuntukkan RM600 juta untuk pelaksanaan 23 projek bagi memantapkan bekalan elektrik. Sebahagian besar daripada projek-projek tersebut adalah untuk sistem-sistem penghantaran dan pembahagian di Sabah seperti berikut:-

Bil. Projek Status Catatan

1 Pemanjangan dari 132/66 kV Inanam PMU seperti 132/33 kV Minintod PMU yang dicadangkan

Talian penghantaran:89% siapPencawang:97% siap Pemanjangan Inanam PMU:12% siap

Sedang berlangsung.

2 Cadangan 132/33 kV Unggun PMU baru

Projek mula: Jun 2008Kemajuan: 10%

Sedang berlangsung.

3 Tambahan 132/11 kV; 1 x 20/30 MVA alat ubah di PMU Lahad Datu

Projek mula: Mei 2008Kemajuan: 98%

Bahagian SCADA akan diuji apabila pembekuan data ditarik balik.

4 Tambahan 132/33 kV; 1 x 45 MVA alat ubah di PMU Sandakan dan Tawau

Projek mula: Mei 2008Kemajuan: 8%

Berlangsung.

5 132 kV Kota Kinabalu Lingkaran Luar Fasa 1 dari Northern Town PMU ke Kepayan PMU baru

Dimulatugaskan pada 21 Ogos 2008

—

6 132 kV Kota Kinabalu Lingkaran Luar Fasa 2 dari Kepayan baru PMU ke Lok Kawi PMU baru

Projek mula: Mac 2008Kemajuan: 20%

Sedang berlangsung.

7 Cadangan 132 kV Alam Mesra PMU; 2 x 800mm2 XLPE cu, 132 kV dari UMS PMU

Projek mula: Ogos 2007Kemajuan: 90%

Sedang berlangsung. PMU pertama menggunakan sistem Udara Padat Tertebat.

8 Sambung Grid Timur Barat Sabah Dimulatugaskan pada 28 Julai 2007

Purata pindah 70-90 MW tenaga dari Pantai Barat ke Pantai Timur setiap hari.

9 Talian atas 33 kV dari Sook ke33/11 kV Nabawan PPU baru

Dimulatugaskan pada 11 Disember 2007

Sistem Janaelektrik Luar Bandar Nabawan telah ditutup dan semua beban dipindah ke PPU baru.

10 Kabel Bawah Tanah 33 kV dari PMU Kepayan ke PPU KKIA & MAB Kota Kinabalu

Kabel siap direntang dan ditenagakan pada paras 11 kV

Litar akan dipindah berperingkat-peringkat ke 33 kV alat sius baru di Kepayan PMU. Bangunan PPU 75% siap.

11 Kabel Bawah Tanah 33 kV dari PMU Kepayan & PMU Minintod ke PPU Star City, Kota Kinabalu

Laluan kabel ditukar atas permintaan pihak berkuasa

Sedang berlangsung. Kerja kabel kemajuan 60%. Bangunan PPU mula pada Oktober 2008.

109

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Bil. Projek Status Catatan

12 Kabel bawah tanah dari 33 kV PMU Sepangar ke Pangkalan TLDM, Teluk Sepanggar, Kota Kinabalu

Kabel siap direntang dan ditenagakan pada paras 11 kV pada 20 Mei 2008

Siap sepenuhnya bergantung kepada projek Unggun 132/33 kV PMU. Tender untuk bangunan PPU di Pangkalan TLDM untuk dianalisi sebelum dianugerah.

13 Kabel bawah tanah 33 kV dari SJ Patau-Patau ke PPU W.P. Labuan

Laluan kabel ditukar atas permintaan pihak berkuasa

Sedang berlangsung. kemajuan kerja kabel adalah 20%.

14 Kabel Aerial Terberkas (ABC) 2 x 185 mm2, 33 kV lengkap dengan kabel gentian optik dari PMU Segaliud ke PPU Kinabatangan

Pemasaran ABC siap. Keseluruhan kerja (termasuk sambungan kabel) kemajuan 80%

Sedang berlangsung.

Di samping projek-projek yang dilaksanakan oleh SESB, Bahagian Projek Utama juga memantau dan menyeleras pelaksanaan beberapa projek penjanaan yang dikendalikan oleh Pengeluar Tenaga Bebas (IPP) dan Program Tenaga Boleh Diperbaharui Kecil (SREP) seperti berikut:

Bil. Projek Status Catatan

1 Sepanggar Bay Power Corporation (SBPC), 100 MW Kitar Tergabung

Siap Tarikh Operasi Komersil dicapai pada 15 Ogos 2008.

2 Ranhill Powertron (RPSB) 190 MW Kitar Padu Blok 1 & 2

Kemajuan Keseluruhan 99% Penjanaan Turbin Wap (STG)23 Tarikh Operasi Awal (IOD) pada 23 Ogos 2008 dan prestasi percubaan mula dari 22 September 2008.

3 Ranhill Powertron II (RPSBII) Perjanjian Tambahan ditandatangan. COD Baru blok pertama (Kitar Terbuka) 8 November 2009.

4 Projek-projek SREP:Sg. Kedamaian, Kota BeludSg. Pangapuyan, Kota MaruduSg. Kaingaran, Tambunan

Tarik Tamat mengikut kontrak:6 Julai 2007

Penundaan tidak memperuntukkan klausa-klausa penalti. Dipengaruhi oleh penghantaran barangan M&E dan hal-hal tanah yang tidak dapat diselesaikan.

5 10 MW Kina Biopower Sdn. Bhd,Sandakan

COD disemak:23 Oktober 2008

Sedang berlangsung.

6 100 MW Seguntor BioenergySdn. Bhd. Sandakan

COD disemak:30 Oktober 2008

Sedang berlangsung.

7 5 MW Kalansa Energy Corporation Sdn Bhd, Beluran

Kerja tanah dimulakan —

110

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Sabah Electricity Sdn Bhd

Bahagian Pembangunan Organisasi

pemiawaian proses dan penambahbaikan (psi)SESB telah melancarkan program PSI pada 27 November 2007. Manual Kualiti SESB , 9 Prosedur Am, 175 Prosedur Tahap 2 dan 216 arahan kerja telah dibangun-kan menerusi usaha bersama pasukan pengurusan dan warga kerja utama Syarikat yang dipilih. 34 warga kerja telah dilatih sebagai Juruaudit Utama ISO dan 64 anggota lain dilatih s e b a g a i J u r u a u d i t u n t u k

mengendalikan urusan Audit Kualiti Dalaman dalam SESB. Manual Kualiti SESB dan 9 Prosedur Am telah dikemukakan kepada SIRIM untuk audit kecukupan sebagai persediaan untuk audit pematuhan ISO 9001:2000 yang dijadualkan pada September 2008.

P e n g u r u s a n S E S B t e l a h meluluskan Rangka Kerja Kualiti seperti yang ditunjuk dalam Rajah M1 pada 9 November 2007. Ini telah membolehkan pelaksanaan secara tersusun inisiatif-inisiatif kualiti dengan

melibatkan penyertaan warga kerja, dan dengan demikian menggalakkan kerja berpasukan. Majlis Kualiti yang diterajui Pengarah Urusan, menyelia perancangan, pelaksanaan, t indakan pembetu lan dan mengkaji semula semua inisiatif kualit i menerusi mesyuarat-mesyuarat Majlis Kualiti. Setiap initiatif kualiti diketuai oleh seorang Penaja Projek yang mempromos i , me rancang , menyelaras dan mengkaji semula k e m a j u a n i n i s i a t i f k u a l i t i tersebut.

Rajah M1Rangka Kerja Kualiti

MCM

Majlis KualitiSESB

Urusetia Kualiti

Penaja Projek

Agen Perubahan

PW = Penyelaras Wilayah

ISOSEMS AKP AUDIT GRR BM

WIT CFT EWRM BMWA

5S etcSOPSug-Scnm SV

HQ

WC4

WC7 WC1

Wc5 WC3

WC6 WC2

UrusetiaKualiti

PenajaProjek

PS = Penyelaras Stesen

Tx

SC1

SC3 PS

SC2Penyelaras

Wilayah

KK = Kumpulan Kerja

WG4

WG1

WG3 WG5

WG2Penyelaras

Stesen

111

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Inisiatif AKPa. Seorang ketua kumpulan kerja dilantik oleh Majlis Kualiti untuk menerajui setiap daripada sembilan kriteria AKP. Sebuah Jawatankuasa Kerja juga dibentuk untuk setiap kumpulan kerja untuk merumus rancangan kerja pelaksanaan untuk kumpulan masing-masing, mengumpul dan menyusun bukti untuk aktivit i yang di jalankan, menyediakan bahan per-sembahan, dan laporan akhir untuk dikemukakan kepada TNB. SESB telah mencatat 700 mata untuk AKP pada TK2006/2007 dan sasaran bagi TK2007/2008 adalah 750 mata.

WIT/CFTb. Pada TK2007/2008, 50 ‘Pasukan Peningkatan Kerja’ WIT dan 33 Pasukan Silang Fungsi (CFT) telah dibentuk dari kalangan warga kerja bagi menangani i su- isu spesi f ik yang membawa kesan ke a tas pres tas i syarikat. Berdasarkan struktur Rangka Kerja Kualiti, setiap pasukan WIT dan CFT akan diketuai oleh seorang Penaja Projek. Terdapat projek-pro jek CFT yang mula membuahkan hasil seperti ‘ p e n g u r u s a n r e n t i c e ’ , mengurangkan kehilangan sistem’ dan kewibawaan data dalam pembacaan meter. Satu kursus ‘7 Quality Tools’ telah dianjurkan untuk 25 pemudah cara WIT yang berpotensi untuk memboleh-kan mereka memudahcarakan projek-projek WIT.

Program 5Sc. Program 5S dimulakan di SESB pada November 2007. Seorang Penaja Projek telah d i l an t i k bag i menye l i a p r o g r a m - p r o g r a m 5 S keseluruhannya meliputi 34 stesen. 90 warga kerja telah dilantik sebagai juruaudit dalam 5S yang juga akan menjalankan audit dalam setiap suku tahun ke atas kesemua 34 stesen. Audit dalam yang dijalankan itu telah menyumbang kepada pengurangan bilangan stesen yang bertaraf ‘SIFAR bintang’ dari 19 ke 6, meningkatkan bilangan stesen yang bertaraf ‘4 BINTANG’ dari 0 kepada 8, dan satu stesen mencapai taraf ‘5 BINTANG’. Usaha bersepadu oleh Penaja Projek dan Pemudahcara Stesen 5S dengan sokongan berterusan o leh Pengurusan te lah membawa kepada 11 stesen dianugerah pensijilan oleh Perbadanan Produkt iv i t i Malaysia (MPC) pada Julai 2008.

Sistem Pengurusan Alam d. Sekitar dan Keselamatan (SEMS)P r o g r a m S E M S s u d a h diamalkan dalam SESB sejak tahun 2002. Berikutan Rangka Kerja Kualiti diperkenalkan pada 2007, program SEMS berjaya mencapai kemajuan yang besar, satu petanda bahawa warga kerja memang k o m i t e d t e r h a d a p ‘keselamatan dan kesihatan’ di tempat kerja masing-masing. 118 warga kerja telah dilatih sebagai juruaudit SEMS. Usaha gigih bersama Penaja Projek SEMS dan pemudahcara stesen telah menghasilkan pengurangan dalam bilangan stesen yang bertaraf ’sifar BINTANG’ dari 4 ke 0, dan menambahkan bilangan stesen dengan taraf ‘2 BINTANG’ dari 9 ke 20.

Nilai-nilai Bersamae. SESB memulakan inisiatif kualiti berteraskan lima Nilai-nilai Bersama iaitu kewiba-waan, focus pelanggan, kecemerlanga bisnes dan perkhidmatan dan berprihatin. Seorang Penaja Projek telah dilantik untuk mendorong p e n y e m a i a n n i l a i - n i l a i bersama di seluruh Syarikat. Satu Program ‘Nilai-Nilai Bersama’ telah dikendalikan oleh ILSAS pada 13-14 Mei 2 0 0 8 u n t u k 4 0 a g e n perubahan dari berbagai zon dan jabatan di SESB.

Bahagian Sistem Maklumat

Salah satu fokus utama inisiatif IT bagi tahun kaj ian ia lah penyebaran maklumat kepada semua warga kerja SESB di seluruh syarikat melalui infra-strukturnya. 33 kiosk (gerai) telah d i letakkan d i lokas i - lokas i strategik di pejabat-pejabat t e m p a t a n S E S B d i m a n a maklumat dari laman web SESB, Intranet dan sistem terkongsi boleh diakses oleh mereka yang tidak diuntukkan dengan stesen ker ja berkomputer sepert i p e k e r j a l u a r , a n g g o t a keselamatan, pemandu dan peker ja am. Alamat e-mel bersama telah diuntukkan kepada warga kerja dalam golongan ini di kiosk-kiosk itu bagi memudah-kan komunikasi yang lebih cepat dan lebih baik. Tahap penusukan PC di SESB telah melebihi sasarannya sebanyak 90% sejak pemasangan kiosk-kiosk itu.

Satu lagi peningkatan penting adalah gantian talian komunikasi data 9.6kbps dan 128kbps dengan streamyx 1.5mbps di sebelas pejabat cawangan SESB. Di samping memperbaiki masa respons, Syarikat juga berjaya mencapai penjimatan tahunan berjumlah RM185,000 dari sewa talian yang lebih rendah.

112

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Ulasan Operasi – Sabah Electricity Sdn Bhd

Sistem Pengurusan Penyeng-garaan dan Tumbuh-Tumbuhan yang dibangunkan oleh SESB sendiri telah dilaksanakan pada bulan Mac 2008. Sistem ini memudahkan pengurusan kerja-kerja pembersihan tumbuh-tumbuhan sepanjang rangkaian tal ian tenaga pembahagian sebagai satu usaha hendak mengurangkan SAIDI.

Inisiatif-inisiatif lain

tanggungjawab sosial korporatSebagai salah sebuah GLC yang t e r b e s a r d i S a b a h S E S B menyedar i hakikat bahawa kejayaannya bukan sahaja diukur dari prestasi syarikat tetapi juga dari apa yang disumbangkan kepada kesejahteraan komuniti, kemanusiaan, masyarakat dan a lam sek i ta r. Sehubungan dengan ini, berbagai aktiviti,

majlis dan acara telah dianjurkan untuk memupuk jalinan muhibah dengan Kerajaan dan komuniti di samping meningkatkan imej korporat SESB.

Syarikat menyokong penuh konsep memberi kembali kepada masyarakat. Justeru itu, tema Tanggjungjawab Sosial Korporat SESB adalah “Prihatin Demi Pembangunan Masa Depan” yang memfokuskan pendidikan, kesihatan, alam sekitar dan projek bekalan elektrik Luar Bandar.

Pada TK2007/2008, SESB telah memperuntukkan se jumlah RM50,000.00 untuk program Ta n g g u n g j a w a b S o s i a l Korporatnya yang merangkumi sumbangan kepada kerja-kerja amal jariah dan perkhidmatan kabajikan komuniti termasuk antara lain, menderma kepada Persatuan Thelesemia.

Prospek

S e b u a h P e l a n Te n a g a komprehensif SESB yang meliputi tiga bisnes teras Penjanaan, Penghantaran dan Pembahagian telah dirangka sehingga tahun 2025.

Pertumbuhan permintaan elektrik diramalkan pada sekitar 7.7% sehingga tahun 2010. Untuk menampung permintaan yang semakin meningkat serta untuk memperbaiki daya harapan beka lan , be rbaga i p ro jek penjanaan, penghantaran dan pembahagian akan dilaksanakan.

SESB telah menetapkan sasaran bekalan tenaga elektrik sebanyak 90% pada tahun 2010 untuk membolehkan lebih ramai rakyat negeri menimati bekalan elektrik ke arah pembangunan sosial dan ekonomi negeri Sabah.

113

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pejabat Berdaftar Dan Ibu Pejabat

Tenaga Nasional BerhadNo. 129, Jalan Bangsar59200 Kuala Lumpur, MalaysiaTelefon : 603-2296 5566Faks : 603-2283 3686Laman web : www.tnb.com.mySistem Maklumat Whistle Blowing: Talian Bebas Tol 1-800-888-862 http://wbis.hq.tnb.com.my

Maklumat Korporat

Lembaga Pengarah

tan sri leo moggie(Pengerusi, Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

Dato’ sri Che khalib bin mohamad noh(Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif)(Pengarah Eksekutif Bukan Bebas)

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

tan sri Dato’ lau Yin pin @ lau Yen beng(Pengerusi Jawatankuasa)

Dato’ mohammad Zainal bin shaari

tan sri Dato’ hari narayanan a/l govindasamy

Dato’ Zainal abidin bin putih

tan sri Dato’ lau Yin pin @ lau Yen beng(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)

tan sri Dato’ hari narayanan a/l govindasamy(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

Dato’ Zainal abidin bin putih(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

Setiausaha-setiausaha Syarikat

nor Zakiah binti abdul ghani(LS 0008795)

Wan marzimin bin Wan muhammad(LS 0009013)

Pendaftar Saham

symphony share registrars sdn. bhd.Tingkat 26, Menara Multi-PurposeCapital SquareNo. 8, Jalan Munshi Abdullah50100 Kuala Lumpur, Malaysia

Dato’ puteh rukiah binti abd majid(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

Dato’ mohammad Zainal bin shaari(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah

tan sri leo moggie(Pengerusi Jawatankuasa)

Dato’ mohammad Zainal bin shaari

tan sri Dato’ hari narayanan a/l govindasamy

Dato’ Fuad bin Jaafar

tan sri Dato’ seri siti norma binti Yaakob

114

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Bank-bank Utama

malayan banking berhadTingkat 1, Tower ADataran MaybankNo. 1, Jalan Maarof59000 Kuala Lumpur, Malaysia

Cimb bank berhadNo. 21 & 23, Lorong Ara Kiri 1Lucky Garden, Bangsar59100 Kuala Lumpur, Malaysia

bank islam malaysia berhadCawangan KL SentralTingkat BawahNo. CS/3B/G, Blok 3BPlaza Sentral, KL Sentral50474 Kuala Lumpur, Malaysia

Juruaudit Luar

tetuan pricewaterhouseCoopers(No. AF: 1146)Tingkat 10, 1 SentralJalan TraversKuala Lumpur SentralP. O. Box 1019250700 Kuala Lumpur, Malaysia

Dato’ Fuad bin Jaafar(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

tan sri Dato’ seri siti norma binti Yaakob(Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)(Dilantik mulai pada 12 September 2008)

Penyenaraian Bursa Saham

papan utamaBursa Malaysia Securities BerhadMalaysia

Penarafan(setakat 9 Oktober 2008)

Baa1 (Moody’s)BBB (Standard & Poor’s)AA1 (Rating Agency Malaysia)AA+ (Malaysian Rating

Corporation Berhad)

American Depository Receipts Programme (ADR)

ADR Tahap 1

Datuk Zalekha binti hassan(Pengarah Pengganti kepada Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid)(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)(Meletakkan jawatan pada 28 Januari 2008)

Datuk mohd Zaid bin ibrahim(Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)(Meletakkan jawatan pada 18 Mac 2008)

115

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Struktur Korporat KumpulanSetakat 9 Oktober 2008

TNB ENGINEERING CORPORATION SDN. BHD. (100%)

TNB ENGINEERS SDN. BHD. (100%)

TNB ENERGY SERVICES SDN. BHD. (100%)

TNB FUEL SERVICES SDN. BHD. (100%)

TNB JANAMANJUNG SDN. BHD. (100%)

TNB POWER DAHARKI LTD. (100%)

TNB REPAIR AND MAINTENANCE SDN. BHD. (100%)

TNB RESEARCH SDN. BHD. (100%)

UNIVERSITI TENAGA NASIONAL SDN. BHD. (100%)

TNB CAPITAL (L) LTD. (100%)

TNB VENTURES SDN. BHD. (100%)

POWER AND ENERGY INTERNATIONAL (MAURITIUS) LTD. (100%)

TNB INTEGRATED LEARNING SOLUTION SDN. BHD. (100%) (Dahulunya dikenali sebagai TNB Kulim Distribution Sdn. Bhd.)

TNB COAL INTERNATIONAL LIMITED. (100%)

SABAH ELECTRICITY SDN. BHD. (75%)

MALAYSIA TRANSFORMER MANUFACTURING SDN. BHD. (100%)

TENAGA SWITCHGEAR SDN. BHD. (60%)

KAPAR ENERGY VENTURES SDN. BHD. (60%)

ORION MISSION SDN. BHD. (100%)

TNEC CONSTRUCTION SDN. BHD. (100%)

TNEC OPERATIONS AND MAINTENANCE SDN. BHD. (100%)

BANGSAR ENERGY SYSTEMS SDN. BHD. (100%)

JANA LANDFILL SDN. BHD. (70%)

TNB LIBERTY POWER LIMITED (100%)

TNB OPERATIONS & MAINTENANCE INTERNATIONAL LTD (100%)

TRICHY POWER LIMITED (100%)

TRICHY ENERGY LIMITED (100%)

TENAGA MICROWAVE TECHNOLOGIES SDN. BHD. (Di dalam proses pembubaran)

TENAGA CABLE INDUSTRIES SDN. BHD. (76%)

NORTHERN UTILITY RESOURCES SDN. BHD. (20%)

INDEPENDENT POWER INTERNATIONAL LTD. (100%)

DYNAMIC ACRES SDN. BHD. (100%)

LAHAD DATU HOLDINGS SDN. BHD. (100%)

116

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

MALAYSIAN SHOAIBA CONSORTIUM SDN. BHD. (20%)

SAUDI-MALAYSIA WATER & ELECTRICITY COMPANY LIMITED (50%)

LAHAD DATU ENERGY SDN. BHD. (100%)

TOMEST ENERGY MANAGEMENT SDN. BHD. (51%)

SELESA ENERGY SYSTEMS SDN. BHD. (70%)

OASIS PARADE SDN. BHD. (100%)

SAUDI-MALAYSIA OPERATION AND MAINTENANCE SERVICES COMPANY LIMITED (30%)

Syarikat-Syarikat Bersekutu / Pelaburan

JIMAH ENERGY VENTURES HOLDING SDN. BHD. (20%)

FIBRECOMM NETWORK (M) SDN. BHD. (49%)

TEKNOLOGI TENAGA PERLIS CONSORTIUM SDN. BHD. (20%)

PERUSAHAAN OTOMOBIL ELEKTRIK (MALAYSIA) SDN. BHD. (20%)

GB3 SDN. BHD. (20%)

LABUAN REINSURANCE (L) LTD. (10%)

FEDERAL POWER SDN. BHD. (8.91%)

BAKUN HYDRO-ELECTRIC CORPORATION SDN. BHD. (6.67%)

ELECTROSTORM INC. (1.58%)

Yayasan Amanah

YAYASAN TENAGA NASIONAL

RETIREMENT BENEFIT TRUST FUND

Nota:Senarai penuh Syarikat-Syarikat di bawah Tenaga Nasional Berhad dinyatakan dalam Nota 15 hingga Nota 16 kepada Penyata Kewangan di muka surat 218 hingga 225 dalam Laporan Tahunan ini.

117

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Struktur OrganisasiSetakat 9 Oktober 2008

Presiden /Ketua Pegawai Eksekutif

Naib Presiden Bahagian Penjanaan

Naib Presiden Bahagian Penghantaran

Naib Presiden Bahagian Pembahagian

pengurusan perusahaan

Ketua Pegawai Kewangan /Naib Presiden Kanan Kewangan KumpulanBahagian Kewangan

Naib Presiden Kanan Bahagian Hal Ehwal Korporat

Naib Presiden Bahagian Perancangan

Naib Presiden Bahagian Sumber Manusia

Naib Presiden Bahagian Pengurusan Pelaburan

Ketua Pegawai Maklumat Bahagian Teknologi Maklumat dan Komunikasi

Ketua Pegawai Perolehan Bahagian Perolehan

perkhiDmatan kOrpOrat

Pengurus Besar Kanan Bahagian Perkhidmatan Korporat

BISNES TERAS BISNES BUKAN TERAS

Lembaga Pengarah

Setiausaha Syarikat

Naib Presiden Kanan (Operasi & Teknikal)

Ketua Audit DalamanJawatankuasa-Jawatankuasa

Lembaga Pengarah

118

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kalendar Korporat

8 Oktober 2007

8 Oktober 2007

10 September 2007 25 Oktober 2007

10 September 2007sambutan ulang tahun ke-58TNB mengadakan perhimpunan sempena Ulang Tahun Ke-58. Perhimpunan diadakan di Kelab Kilat telah disiarkan melalui sidang video kepada kesemua 25 stesen TNB di seluruh negara.

Sep

tem

ber

200

7 8 Oktober 2007pendaftaran E-VendorTNB melancarkan Pendaftaran E-Vendor yang membantu mempermudah dan mempercepat proses pendaftaran vendor.

kerjasama tnb-perkemSatu majlis diadakan untuk menandatangani pertukaran Dokumen Kerjasama antara TNB dan PERKEM (Persatuan Kontraktor Melayu Elektrik dan Mekanikal). Ini adalah sebahagian daripada inisiatif di bawah Program Pembangunan Vendor Bumiputera TNB.O

ktob

er 2

007

25 Oktober 2007pengumuman keputusan suku tahun ke-4 tk2007TNB mengumumkan keputusan kewangan yang belum diaudit bagi suku tahun ke-4 TK2007.O

ktob

er 2

007

119

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 Disember 2007

2 November 2007

2 November 2007

13 Disember 2007mesyuarat agung tahunanTNB mengadakan Mesyuarat Agung Tahunan bagi tahun 2007 dan meluluskan 13 resolusi.D

isem

ber

200

7

10 Januari 2008sambutan ma’al hijrahTNB mengambil bahagian di dalam sambutan Ma’al Hijrah 1429H peringkat kebangsaan

21 Januari 2008audit pengawasan ke-2SIRIM QAS International Sdn Bhd menjalankan “Audit Pengawasan ke-2” ke atas Piawaian Proses dan Penambahbaikan (PSI) untuk meningkatkan kecemerlangan perkhidmatan

Janu

ari

2008

Nov

emb

er 2

007 2 November 2007

T7 Final Review SessionTNB mengadakan T7 Final Review Session untuk menandakan tamat dengan jayanya Strategi T7 pada penutup TK2007. T7 meletakkan asas bagi TNB menjadi antara syarikat terunggul di Malaysia dengan menyemaikan budaya berorientasikan sasaran.

majlis menandatangani perjanjian tnb remaCO & turboCare spaTNB Repair & Maintenance Sdn Bhd (TNB REMACO) menjalinkan usaha sama dengan syarikat multinasional TurboCare SpA Group yang memberinya akses penuh kepada teknologi dan kemahiran melalui pemindahan teknologi. Satu perjanjian untuk mengesahkan persetujuan tersebut telah ditandatangani pada 2 November 2007.

10 Januari 2008

21 Januari 2008

120

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kalendar Korporat

18 Februari 2008 18 Mac 2008

18 Februari 2008majlis malam usahawan/Vendor tnb 2008TNB menganjurkan majlis makan malam meraikan usahawan dan vendor TNB sebagai sokongan dan komitmen terhadap Program Pembangunan Bumiputera.Fe

bru

ari

2008

18 Mac 2008 mou antara FelDa & JpowerTNB menandatangani Memorandum Persefahaman dengan FELDA Palm Industries Sdn Bhd dan J-Power dari Jepun untuk membangun Loji Janakuasa biomass di Jengka, Pahang.

Mac

200

8

15 April 2008lawatan oleh Yunan power grid Corporation (YpgC)Yunan Power Grid Corporation (YPGC) melawat Ibu Pejabat TNB yang merupakan sebahagian daripada lawatan sambil belajar untuk menyesuaikan diri dengan pengawalseliaan sektor tenaga.

19 April 2008anugerah perkhidmatan setiaTNB meraikan 913 warga kerja di atas perkhidmatan setia mereka pada Majlis Anugerah Perkhidmatan Setia Zon Tengah.A

pril

200

8

15 April 2008

19 April 2008

121

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

3 Mei 2008

27 Mei 2008

3 Jun 2008

17 Jun 2008

30 Jun 2008

Jun

2008

3 Jun 2008reppa dengan bell eco powerTNB menandatangani Perjanjian Pembelian Kuasa Tenaga Boleh Diperbaharui (REPPA) dengan Bell Eco Power untuk membangunkan loji janakuasa 2 MW di Batu Pahat, Johor.

17 Jun 2008expo & Forum electric asia ’08TNB mengambil bahagian dalam Pameran Electric Asia ’08 Expo & Forum, satu pameran terunggul industri elektrik dan tenaga, yang diadakan di Pusat Konvensyen Kuala Lumpur. Dahulu, ia dikenali sebagai Tenaga Ekspo & Forum. Pameran ini terdiri daripada Exposisi Antarabangsa dan Persidangan serta Simposium Teknikal.

30 Jun 2008anugerah brandlaureate 2008TNB memenangi anugerah The BrandLaureate Societe Award 2008 atas kecemerlangan dalam Tanggungjawab Sosial Korporat.

Jun

2008

Mei

200

8 3 Mei 2008sambutan hari pekerja peringkat kebangsaanSeramai 108 warga kerja TNB dari bahagian dan wakil Kesatuan hadir pada Hari Pekerja Peringkat Kebangsaan anjuran Kementerian Sumber Manusia di Stadium Putra Bukit Jalil.

27 Mei 2008akipm untuk tnbTNB muncul sebagai pemenang anugerah kecemerlangan industri perdana menteri bagi tahun 2007. Di samping itu, TNB juga meraih anugerah kecemerlangan pengurusan kualiti (kategori 4). Kedua-dua Anugerah telah disampaikan oleh Dato’ Seri Mohd Najib Tun Abdul Razak, YAB Timbalan Perdana Menteri Malaysia.

122

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kalendar Korporat

14 Ogos 2008

28 Ogos 2008

29 Julai 2008 31 Ogos 2008

Ogo

s 20

08 14 Ogos 2008sistem maklumat ‘Whistle blowing’ (Wbis)TNB memperkenalkan WBIS yang membolehkan orang ramai melapor salah laku atau penyalahgunaan kuasa warga kerja TNB.

28 Ogos 2008E-ApplicationTNB memperkenalkan permohonan untuk bekalan elektrik secara online kepada pengguna. Dengan menggunakan teknologi berasas web, sistem ini dapat memantau permohonan bekalan elektrik dengan cekap dan mudah.

31 Ogos 2008perarakan merdeka 2008TNB mengambil bahagian dalam Kategori Sektor Swasta Perarakan Merdeka 2008 yang diadakan di Dataran Merdeka sempena Sambutan Hari Merdeka Ke-51.

Ogo

s 20

08

Jula

i 20

08 29 Julai 2008hari produktiviti iCtTNB menganjurkan Hari Produktiviti ICT yang pertama untuk mempromosi produk-produk ICT yang ditawarkan oleh beberapa vendor bersekutu Bahagian ICT.

123

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sorotan Media

124

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

125

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Untuk melengkap dan menyediakan Tenaga Nasional Berhad (TNB atau

Syarikat) dengan daya ketahanan bagi menghadapi cabaran-cabaran

persekitaran semasa, perubahan ekonomi yang mendadak dan

mendesak, kos bahan dan operasi yang berubah-ubah, adalah penting

bagi proses dan struktur kawalan dalaman dikaji dan dipertingkatkan dari

masa ke semasa agar pihak Lembaga Pengarah dan Pengurusan boleh

menjalankan tugasan mereka untuk memastikan nilai-nilai yang dijanjikan

kepada pemegang saham dipenuhi. Berikut adalah perkara-perkara

utama bagi inisiatif amalan pentadbiran korporat yang baik untuk diambil

kira bagi tahun di bawah kajian.

Satu kajian semula ke atas fungsi dan peranan pejabat Presiden/Ketua Pegawai Operasi untuk memastikan tumpuan ke atas isu strategik dan untuk menyelaraskan semua akt iv i t i pern iagaan te lah diluluskan oleh pihak Lembaga Pengarah pada bulan Disember 2007. Tiga buah Bahagian baru iaitu Hal Ehwal Korporat, Perancangan dan Perolehan telah diwujudkan hasil dari kajian semula tersebut, Struktur organisasi yang disusun semula boleh dilihat di muka surat 118 Laporan Tahunan ini.

Di awal Tahun Kewangan, pihak Lembaga telah meluluskan penubuhan satu Jawatankuasa Eksekutif Perolehan Bahan Api yang bertanggungjawab untuk membuat keputusan melibatkan pembelian bahan api, terutamanya arang batu, untuk menjamin bekalan bahan api ke stesen janakuasa dan seterusnya dapat menghalang gangguan operasi bekalan elektrik harian oleh sistem penjanaan kuasa.

Komposisi dalam Lembaga Pengarah diperkasakan lagi oleh perlantikan Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma Yaakob yang membawa bersamanya latar belakang bertaul iah sebagai seorang ahl i perundangan di Malaysia. Beliau dikenali sebagai seorang yang berwibawa dan ah l i p ro fes iona l yang te rsohor. Pengetahuan serta pengalaman nya dalam bidang perundangan akan dapat dimanfaatkan oleh Lembaga sebelum sebarang keputusan dibuat.

Pihak Lembaga Pengarah juga telah menggariskan perkara-perkara yang boleh diwakilkan dalam membuat sesuatu keputusan serta perkara yang hanya boleh diputuskan oleh pihak Lembaga Pengarah melalui penggunaan Had Kuasa (LOA). LOA sentiasa dikaji dan telah diguna pakai oleh Anak-anak syarikat. Ia melibatkan isu kewangan dan isu bukan kewangan dan had kuasa ini adalah untuk mengesyor dan melu luskan akt iv i t i operas i dan pengurusan syarikat sebelum ianya dijalankan. LOA ialah satu komponen

Penyata Tadbir Urus Korporat

126

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Satu Polisi Perhubungan Pelabur untuk memastikan ketelusan dan pendedahan maklumat mengenai perkembangan syarikat kepada pemegang saham telah diadakan. Polisi ini bertujuan untuk memberi garis panduan kepada TNB untuk memastikan fungsi hubungan dengan pelabur, aktiviti serta usaha adalah berkesan, tepat dan informatif. Ia juga bertujuan untuk membentuk hubungan jangka panjang serta kredibiliti dengan pemegang saham serta pelabur berdasarkan kepercayaan, ketelusan dan pemahaman yang lebih mengenai Syarikat dan perniagaannya.

Pematuhan kepada dasar-dasar dalaman dan strategi akan memastikan hubungan baik akan diperkukuhkan lagi demi kebaikan Syarikat dan pemegang sahamnya. Budaya ini sebaliknya akan meningkatkan prestasi yang semestinya baik untuk keadaan semasa serta jangka panjang dan juga pengurusan risiko oleh Syarikat.

Bagi menguatkan lagi penggunaan sedia ada ‘Whistle Blowing’ dan aktivitinya di dalam Syarikat, satu talian bebas tol 1-800-888-862 Sistem Pelaksanaan Whistle Blowing telah dilancarkan secara rasminya pada 14 Ogos 2008. Selain itu, maklumbalas serta aduan dari masyarakat boleh disalurkan ke http//wbis.hq.tnb.com.my.

Bagi tempoh semakan, Syarikat juga telah memenangi pelbagai anugerah dan penghargaan dari organisasi serta badan-badan profesional seperti yang tertera pada muka surat 10 hingga 15 Laporan Tahunan.

Pihak Lembaga Pengarah masih komited untuk mempertingkatkan lagi amalan tadbir urus korporat untuk memastikan tahap tert inggi budaya korporat diamalkan di seluruh Syarikat demi kebaikan pemegang saham. Lembaga Pengarah juga berbesar hati untuk melaporkan kepada pemegang saham cara TNB bagi memperkukuhkan penyebaran prinsip tadbir urus korporat dan penerimaan amalan terbaik tadbir urus korporat seperti yang digariskan oleh Kod bagi Tadbir Urus Korporat (the Code).

yang asas dan penting dalam Kumpulan Kawalan Kewangan dan Rangka kerja Pengurusan Risiko. Pematuhan dengan LOA akan menggalakkan disipl in pengurusan dalaman yang lebih mantap kerana arahan dan peraturan yang terang dengan proses kawalan dan semakan diadakan untuk membolehkan keputusan dibuat dengan lebih yakin.

Sejajar dengan Pelan Strategi Jangka Panjang Syarikat untuk mengembangkan urusniaga perniagaannya di peringkat antarabangsa bagi mempertahankan pertumbuhan, satu Dasar dan Dokumen Strategi untuk Pelaburan telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah. Dasar itu menyediakan garis panduan pada kawasan tumpuan, risiko-risiko negara dan jangkaan pulangan hasil dari pelaburan.

Lembaga juga telah meluluskan satu Dasar Perbendaharaan yang dibentuk untuk mempertimbang amalan-amalan cermat dan baik yang terkini dan juga untuk mempertimbangkan tahap yang tertentu keperluan praktikal disebabkan arus ketidakstabilan pasaran yang m e m p e n g a r u h i a k t i v i t i - a k t i v i t i pembendaharaan Syarikat. Dasar itu mengambil kira syarat-syarat bagi piawai perakaunan yang baru yang boleh digunakan pada instrumen kewangan. Dasar perbendaharaan itu dibentuk mengikut polisi-polisi kecil ini:

Polisi Risiko Kredit•Polisi Pencairan Risiko•Polisi: Risiko Kadar Faedah•Polisi Risiko Pertukaran Wang Asing•Polisi Pelaburan•Instrumen yang dibenarkan•Memantau Polisi Tabung Amanah •Kemudahan Pencen TNB (RBTF)Polisi Pembayaran•

Bagi memupuk disiplin yang baik di kalangan pekerja TNB dan anak syarikatnya, satu polisi Anti-Penipuan telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah. Ia menggariskan panduan yang akan menggalakkan peningkatan integriti dan nilai-nilai baik yang melebihi pematuhan kepada kod etika yang sedia ada.

(A) LEMBAGA PENGARAH

Lembaga Pengarah beriltizam dan b e r s u n g g u h - s u n g g u h d e n g a n tanggungjawabnya untuk mentadbir, membimbing serta memantau arah tuju Syarikat dengan objektif keseluruhannya ialah mempertingkatkan nilai jangka panjang yang mampan dan sejajar dengan kepentingan pemegang saham, sambil mengambil kira kepentingan pemegang saham yang lain. Lembaga Pengarah juga mempunyai komitmen untuk memastikan yang amalan tadbir urus korporat akan diaplikasikan sejajar dengan tanggungjawab utama seperti yang digariskan di dalam Kod dan beroperasi di dalam bidang pentadbiran seperti yang digariskan di bawah ini:-

komposisi lembaga pengarahLembaga Pengarah TNB mengandungi 9 ahli yang terdiri daripada seorang (1) Pengerusi Bukan Eksekutif, seorang (1) Pengarah Eksekutif, dan tujuh (7) Pengarah Bukan Eksekuti f . Latar belakang yang berbeza di antara ahli Lembaga Pengarah iaitu dari bidang kewangan, perundangan, kejuruteraan, pengurusan dan pentadbiran awam membawa pelbagai ilmu pengetahuan, kearifan dan kepakaran kepada Lembaga Pengarah TNB. Profil ringkas mengenai setiap Pengarah boleh didapati dalam muka surat 154 hingga 159 Laporan Tahunan ini.

proses perlantikan ke lembaga pengarahPerlantikan ke Lembaga Pengarah TNB boleh dibuat melalui Pemegang Saham Khas berkaitan dengan Artikel 5(2) dari Tataurus Syarikat atau oleh Lembaga Pengarah melalui Artikel 133 dari Tataurus Syarikat.

Jawatankuasa Lembaga Pengarah Pencalonan dan Ganjaran (BNRC) mene l i t i semua penamaan dan pencalonan setiap calon yang sesuai bagi jawatan Pengarah di TNB dan juga anak syarikatnya. Jawatankuasa ini juga akan memastikan pemilihan ahli lembaga pengarah yang mempunyai kepakaran, kemahiran dan pengetahuan industri yang akan memperkukuhkan lagi komposisi dalam Lembaga Pengarah dan seterusnya dapat membuat sumbangan yang ketara kepada Lembaga Pengarah. 127

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

JAWATANKUASA LEMBAGA PENGARAH JAWATANKUASA PENGURUSAN

LEMBAGA PENGARAH

Jawatankuasa AuditLembaga Pengarah

Jawatankuasa TenderLembaga Pengarah

Jawatankuasa DisiplinLembaga Pengarah

Jawatankuasa Kewangandan Pelaburan

Lembaga Pengarah

Jawatankuasa Pencalonandan Ganjaran

Lembaga Pengarah

Jawatankuasa TertinggiKumpulan

Jawatankuasa Eksekutif Kumpulan

Jawatankuasa TenderPengurusan Kumpulan

JawatankuasaBekalan Tenaga

Jawatankuasa PengurusanRisiko Kumpulan

Jawatankuasa EksekutifPerolehan Tenaga

peranan dan tanggungjawabPihak Lembaga Pengarah te lah melakarkan rancangan strategi jangka panjang dan mengkaji prestasi jangka pendek dan sederhana setahun sekali. Ini adalah untuk memastikan yang pelan strategik jangka panjang dan arah tuju permintaan pelanggan masa kini adalah sejajar. Pemantauan pencapaian dalam sasaran perniagaan dibuat setiap suku tahun oleh Lembaga Pengarah sementara laporan kewangan dan prestasi teknikal pengurusan dilaporkan setiap bulan.

Peranan dan tanggungjawab Pengerusi Lembaga Pengarah dan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif adalah nyata dan berbeza. Pengerusi bertanggungjawab untuk perilaku Lembaga Pengarah dan memastikan agar setiap perbincangan Lembaga Pengarah dijalankan dengan mengambil kira semua pendapat didengar sebelum sebarang keputusan dibuat. Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif pula mempunyai tanggungjawab untuk memastikan perjalanan harian syarikat

berjalan lancar. Ini mengujudkan satu imbangan kuasa yang mantap agar tidak berlaku pertelagahan dalam proses membuat keputusan.

K e b e r t a n g g u n g j a w a b a n a d a l a h sebahagian dari asas pentadbiran dalam TNB – sementara pihak Lembaga Pengarah adalah bertanggungjawab kepada pemegang saham, pihak Pengurusan pula adalah bertanggung-jawab kepada pihak Lembaga Pengarah. Lembaga Pengarah memastikan pihak Pengurusan bekerja untuk kebaikan Sya r i ka t dan pemegang saham seterusnya mempertingkatkan lagi prestasi Syarikat.

Terdapat perbezaan yang nyata antara tanggungjawab antara Lembaga Pengarah dan pihak Pengurusan. Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif disokong oleh pihak Pengurusan melalui J a w a t a n k u a s a , t e r u t a m a n y a Jawatankuasa Tertinggi Kumpulan, Jawatankuasa Eksekutif Kumpulan,

Jawatankuasa Tender Pengurusan Kumpulan, Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan, Jawatankuasa Eksekutif Perolehan Bahan Api, dan kesemua jawatankuasa ini bertanggungjawab untuk melaksanakan resolusi yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah, serta ber tanggungjawab keseluruhannya ke atas operasi harian Bahagian operasi dan perniagaan Kumpulan.

pengurusan lembaga pengarahPihak Lembaga Pengarah te lah membentuk lima (5) Jawatankuasa Lembaga Pengarah. Lembaga Pengarah te lah memper tanggungjawabkan tugasan tertentu kepada Jawatankuasa Lembaga Pengarah, yang menjalankan tugas mereka mengikut garis panduan yang telah ditetapkan oleh Lembaga Pengarah. Jawatankuasa ini akan mengadakan perb incangan dan mesyuarat yang mendalam mengenai isu-isu berbangkit sebelum membuat cadangan atau saranan kepada pihak Lembaga Pengarah.

Gambarajah yang menggariskan Jawatankuasa induk yang terlibat dalam proses suatu keputusan dibuat keputusan adalah seperti di bawah:

128

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Tadbir Urus Korporat

Komposisi Jawatankuasa Lembaga Pengarah dan kehadiran ahli di mesyuarat Jawatankuasa Lembaga Pengarah adalah seperti berikut:-

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

pengarah kehadiran mesyuarat

Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 17/17

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 14/17

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 16/17

Dato’ Haji Zainal Abidin bin Putih 15/17

Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah

pengarah kehadiran mesyuarat

Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid 13/13

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 11/13

Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 13/13

Dato’ Fuad bin Jaafar 13/13

Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran Lembaga Pengarah

pengarah kehadiran mesyuarat

Tan Sri Leo Moggie 2/2

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 1/2

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 1/2

Dato’ Fuad bin Jaafar 2/2

Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob Tiada

Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah

pengarah kehadiran mesyuarat

Tan Sri Leo Moggie 5/5

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 5/5

Dato’ Haji Zainal Abidin bin Putih 5/5

Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob Tiada

Terma rujukan utama mengenai Jawatan kuasa Lembaga Pengarah adalah seperti berikut:-

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

terma rujukan untuk Jawatankuasa Lembaga Audit digariskan dengan nyata di •bawah laporan Jawatankuasa Audit.

Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah

untuk memastikan pelaksanaan dan •pematuhan terhadap Polisi Perolehan dan Prosedur TNB serta membuat saranan yang sesuai (j ika ada) k e p a d a L e m b a g a P e n g a r a h . Jawatankuasa dan memastikan TNB mengamalkan Nilai Baik dengan penuh integriti dan kebertanggung-jawaban;

Untuk memastikan TNB mematuhi •sega la undang-undang yang berkaitan, peraturan-peraturan serta garis panduan yang ditetapkan bagi mencapai Amalan Perniagaan Terbaik dalam pembelian peralatan, bahan-bahan, kerja atau perkhidmatan;

Jawatankuasa Tender Lembaga •Pengarah mengadakan mesyuaratnya sekurang-kurangnya sebulan sekali.

Jawatankuasa Pencalonan dan Ganjaran Lembaga Pengarah

Untuk mengenalpasti dan membuat •cadangan bagi ahli-ahli baru kepada Lembaga Pengarah dan anak syarikatnya serta kepada Jawatan-kuasa Lembaga Pengarah;

Untuk membantu Lembaga Pengarah •menyemak keperluan, kepakaran serta kemahiran termasuk keupayaan asas yang perlu ada dari Pengarah bukan eksekutif;

Untuk melaksanakan semua proses •yang telah dibentuk oleh Lembaga Pengarah bagi tujuan memantau keberkesanan pihak Lembaga Pengarah;

Untuk menentukan tahap serta pelan •ganjaran untuk Pengarah Eksekutif dan Pengurusan Atasan;

Jawatankuasa Pencalonan dan •Ganjaran Lembaga Pengarah mengada kan mesyuarat apabila perlu dan sekurang-kurangnya setahun sekali.

129

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah

untuk mewujudkan satu rangka polisi dari mana pihak Lembaga Pengarah akan •membuat saranan kepada Lembaga Pengarah untuk perkara-perkara yang berkaitan dengan pengurusan kewangan dan pelaburan Syarikat.

Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah mengadakan •mesyuarat apabila perlu dan sekurang-kurangnya dua kali setahun.

Mesyuarat Ahli Lembaga Pengarah

Mesyuarat ahli Lembaga Pengarah dijadualkan lebih awal dan untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008, 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah telah diadakan untuk membincang dan menimbang pelbagai perkara-perkara berbangkit termasuklah mengulangkaji semula pelan perniagaan, bajet, keputusan kewangan suku tahun, penilaian risiko, tanda aras prestasi bagi Pengurusan Atasan, pengurusan semula hutang serta cadangan-cadangan korporat yang lain seperti eksesais pelaburan asing, prestasi keseluruhan Syarikat dan anak syarikatnya serta perkara-perkara lain yang berkaitan dengan hal syarikat yang memerlukan perbincangan serta kelulusan dari pihak Lembaga Pengarah.

Minit-minit mesyuarat yang diluluskan pada setiap mesyuarat ahli Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Lembaga Pengarah disimpan di dalam daftar berkanun yang terdapat di pejabat berdaftar syarikat. Sekiranya berlaku apa-apa pencanggahan pendapat, Pengarah yang berkenaan akan membuat deklarasi mengenai pencanggahan itu secepat mungkin. Pengarah berkenaan kemudiannya akan menarik diri dari membuat sebarang keputusan dalam mana-mana bidang di mana dia mempunyai kepentingan diri.

maklumat kedatangan ahli lembaga pengarah

pengarah kehadiran mesyuarat

Tan Sri Leo Moggie (Pengerusi) 15/15

Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh 15/15

Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid 14/15

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari 12/15

Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng 15/15

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy 15/15

Dato’ Zainal Abidin bin Putih 15/15

Datuk Mohd Zaid bin Ibrahim meletak jawatan berkuatkuasa 18 Mac 2008

8/8

Dato’ Fuad bin Jaafar 15/15

Saluran Maklumat kepada Ahli Lembaga Pengarah

Pihak Lembaga Pengarah berserta ahli Jawatankuasanya mempunyai akses sepenuhnya dan tiada batasan ke atas semua maklumat mengenai TNB berkaitan dengan hal-hal urusan dan pengurusan perniagaan Kumpulan.

Mesyuarat Ahli Lembaga Pengarah diadakan mengikut jadual, sebulan sekali dan mesyuarat khas diadakan bila perlu. Pihak Lembaga Pengarah diberitahu lebih awal mengenai agenda setiap mesyuarat Lembaga Pengarah, berserta dengan laporan pengurusan terperinci berkaitan analisa cadangan, penilaian risiko serta dokumen-dokumen sokongan untuk dikaji oleh pihak Lembaga Pengarah. Sebelum apa-apa keputusan dibuat, pertimbangan diberikan terhadap ketepatan maklumat yang diberikan kepada pihak Lembaga Pengarah, dan jika perlu, keputusan tidak akan diambil sehingga semua maklumat dikaji semula.

Semua Pengarah mempunyai kuasa dan tanggungjawab untuk mendapatkan maklumat yang lebih lanjut sekiranya ia diperlukan. Dalam kebanyakan keadaan, pihak Pengurusan Atasan Syarikat berserta penasihat bebas dijemput untuk menghadi r i mesyuarat Lembaga Pengarah untuk memberi maklumat dan penerangan yang lebih lanjut terhadap isu-isu yang akan dibangkitkan oleh Lembaga Pengarah. Tidak kira sama ada ia bertindak sebagai ahli penuh atau mengikut keupayaan individu itu sendiri, setiap Pengarah dibenarkan mengambil nasihat profesional bebas atas mana-mana perkara yang berkaitan dengan bidang tugasan mereka apabila perlu.

Pihak Lembaga Pengarah juga akan dimaklumkan mengenai pendedahan/pengumuman yang dibuat ke Bursa Malaysia.

Keberkesanan Lembaga Pengarah

Komposisi yang sedia ada, saiz, cara bekerja, hubungan yang erat antara Pengurusan dan Jawatankuasa Lembaga Pengarah, kesemuanya menyumbangkan kepada pembentukan satu Lembaga Pengarah yang berkesan. Ini juga adalah sejajar dengan prinsip-prinsip dan amalan baik yang termaktub dalam Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (dikaji semula 2007). Selain dari perjumpaan Mesyuarat Lembaga Pengarah yang ditetapkan, rundingan serta perbincang-an di mesyuarat Lembaga Pengarah dijalankan secara komprehensif dan teliti sebelum apa-apa keputusan dibuat, sebagaimana yang disarankan oleh Pengurusan.

Sesi interaktif dalaman antara Lembaga Pengarah dan Pengurusan yang diada-kan dua kali setiap Tahun Kewangan semenjak 2004 telah membuktikan yang ia adalah satu platform/cara yang berkesan sebagai satu cara rundingan intensif dan pertukaran idea dan pendapat antara Lembaga Pengarah dan Pengurusan dalam membentuk pelan-pelan strategik serta arah tuju Syarikat. Menerusi sesi sebegini, pihak Lembaga Pengarah juga diberitahu tentang prestasi jabatan-jabatan yang utama. Antara perkara-perkara yang dibincangkan di dalam sesi ini ialah senario bekalan arang batu, perancangan operasi, inisiatif pembangunan sumber 130

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Tadbir Urus Korporat

manusia, laporan terkini tentang projek-projek utama dan pelbagai inisiatif pembangunan yang lain.

Keseimbangan dan Kebebasan Ahli Lembaga Pengarah

Salah satu keperluan dalam Kod adalah keseimbangan dalam kumpulan ahli Lembaga Pengarah dan ini dicapai dengan perlantikan sebanyak satu per tiga Pengarah-pengarah Bebas dari jumlah keseluruhan ahli Lembaga Pengarah.

Lembaga Pengarah yang sedia ada terdiri dari lima (5) Pengarah Bukan Eksekutif Bebas iaitu Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin, Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy, Dato’ Zainal Abidin bin Putih, Dato’ Fuad bin Jaafar dan Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob yang bukan sebahagian dari ahli Pengurusan dan oleh itu bebas dari mempunya i sebarang hubungan pern iagaan yang mungk in akan menjejaskan keupayaan mereka untuk membuat keputusan yang ad i l . Kehadiran Pengarah-Pengarah Bebas ini memantapkan lagi keseimbangan Lembaga Pengarah kerana mereka boleh memberikan pendapat yang adil d a n s a k s a m a k e p a d a s e m u a perbincangan Lembaga Pengarah. Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin adalah Pengarah Kanan Bebas Bukan Eksekutif. Beliau juga ialah Pengarah yang paling lama berkhidmat di Syarikat dan dengan itu m e m p u n y a i p e n g e t a h u a n y a n g mendalam dan meluas mengenai Syarikat dan perniagaannya.

Perlantikan Semula

Mengikut Artikel 133, Tataurus Syarikat, Pengarah yang baru dilantik dimestikan menjalani perlantikan semula oleh pemegang saham secepat yang mungkin sementara Pengarah yang akan bersara boleh menawarkan diri mereka untuk perlantikan semula oleh pemegang saham. Selaras dengan Artikel 135 Tataurus Syarikat, kesemua Pengarah diwajibkan bersara dari jawatan sekurang-kurangnya sekali setiap tiga (3) tahun.

BNRC akan mengkaji semua perlantikan Pengarah ke dalam Lembaga dan anak syarikatnya dengan mengambil kira

(NLDC) dan Pusat Kawalan Serantau Bangsar. Taklimat mengenai perancangan perniagaan dan operasi di UNITEN dan Pusat Penyelidikan TNB telah memberi-kan kesedaran dan pemahaman mengenai perjalanan-perjalanan operasi anak syarikat.

Prosedur Ganjaran untuk Pengarah

BNRC akan mengesyorkan kepada Lembaga mengenai rangka pakej ganjaran untuk Pengarah Eksekutif dan Pengurusan Atasan. Dalam menentukan rangka tersebut, Jawatankuasa boleh mengambil nasihat profesional dari sumber dalaman juga luaran.

Peringkat dan Bentuk Ganjaran

(a) Pakej ganjaran bagi Pengarah Eksekutif terdiri dari gaji tetap dan gaj i t idak tetap yang boleh dikaitkan dengan Petunjuk Prestasi Utama (KPI) seperti berikut:-

(i) Gaji Pokok Gaj i pokok ( termasuklah

sumbangan daripada majikan kepada Kumpulan Wang S impanan Peker ja ) bagi Pengarah Eksekutif disyorkan o l e h B N R C , d e n g a n mengambil kira prestasi kerja individu serta maklumat yang d ipe ro leh i sumber l ua r mengenai gaji pokok untuk jawatan yang sama di dalam industri yang lebih kurang sama.

(ii) Skim Ganjaran Kumpulan menawarkan skim

bonus untuk semua pekerja, t e r m a s u k l a h P e n g a r a h Eksekut i f . Kr i te r ia yang ditetapkan untuk jumlah bonus yang perlu dibayar ialah tahap keuntungan yang dicapai oleh Syarikat menerusi aktiviti perniagaannya berbanding dengan sasaran. Ia juga berkaitan dengan penilaian ke atas prestasi kerja setiap individu. Pengarah Eksekutif pula diberikan bonus kontrak berdasarkan prestasi kerjanya.

komposisi yang seimbang dari segi kepakaran dan pengalaman sebelum membuat saranan kepada Lembaga Pengarah untuk kelulusan.

Maklumat lanjut mengenai Pengarah yang dicalonkan untuk perlantikan semula semasa Mesyuarat Agung Tahunan nanti dilampirkan di dalam Lampiran Kenyataan Notis Mesyuarat Agung Tahunan. Profil yang lengkap mengenai Pengarah yang bertanding telah diber ikan bagi memudahkan pemegang saham membuat keputusan.

Meneruskan Pembangunan Lembaga Pengarah

Mengakui bahawa peranan mereka sebagai Pengarah di sebuah syarikat “awam tersenarai” semakin mencabar, Pengarah di TNB terus melengkapkan d i r i mereka menerus i p rog ram pembangunan pro fes iona l yang berkaitan terutama sekali di dalam bidang pembangunan korporat dan isu semasa industri ini.

Ahli-ahli Lembaga Pengarah telah menghadiri dan berjaya menduduki Program Pentaul iahan Mandator i manakala bagi Pengarah yang baru dilantik dijadualkan untuk menghadiri program yang sama seperti yang ditetapkan oleh Syarat Penyenaraian bagi Sekuriti Bursa Malaysia. Pelbagai program profesional yang ditawarkan oleh pelbagai badan profesional juga d ibuka kepada Pengarah untuk menghadirinya. Ini termasuklah program latihan oleh Akademi Pengarah Malaysia (MINDA) – Program untuk Membina Pengarah Yang Berprestasi Tinggi yang dianjurkan oleh Khazanah Nasional Berhad dengan kerjasama IMD.

Selain dar i menghadir i pelbagai pers idangan dan seminar yang dianjurkan oleh penganjur luar, Pengarah juga mendapat manfaat dari program dalaman Program Pembangunan Lembaga. Topik mengenai Pasaran Tenaga Elektrik di Singapura dalam p r o g r a m d a l a m a n P r o g r a m Pembangunan Lembaga 2008 di mana senario pemulihan pasaran di Singapura telah dibentangkan. Latihan untuk Pengarah juga termasuk lawatan ke tapak, di Pusat Kawalan Muatan Nasional

131

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

(b) Pakej ganjaran untuk Pengarah Bukan Eksekutif terdiri dari elemen-elemen berikut:-

(i) Yuran Pengarah-pengarah dibayar yuran bulanan yang tetap serta elaun mesyuarat diberikan untuk setiap mesyuarat

Lembaga dan Jawatankuasa Lembaga yang dihadiri sepanjang tahun. Yuran-yuran tersebut dibentangkan kepada pemegang saham Syarikat untuk diberi kelulusan.

(ii) Faedah Lain Faedah lain yang diberikan termasuklah pembayaran bil elektrik, serta pembayaran balik di mana sesuai.

Pendedahan Mengenai Ganjaran Pengarah

Butir-butir mengenai agregat ganjaran bagi Pengarah untuk tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008 adalah seperti berikut:-

nama pengarah

(i) gaji &(ii) potongan

epF(rm)

Yuran pengarah

(rm)

elaunmesyuarat

(rm)bonus(rm)

manfaat bukan Dalambentuk Wang

(rm)Jumlah(rm)

pengarah eksekutif

Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh (i) 600,000.00 — — 354,000.00 *97,344.00 1,170,864.00

(ii) 119,520.00

719,520.00

pengarah bukan eksekutif

Tan Sri Leo Moggie — 132,000.00 34,000.00 — 22,097.40 188,097.40

Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid — 76,000.00 31,200.00 — 10,000.00 117,200.00

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari — **73,000.00 **44,175.00 — 35,821.18 152,996.18

Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin@ Lau Yen Beng

— 76,000.00 51,050.00 — 4,212.80 131,262.80

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy

— 76,000.00 36,700.00 — 14,775.78 127,475.78

Dato’ Zainal Abidin bin Putih — 76,000.00 38,750.00 — 13,879.20 128,629.20

Dato’ Fuad bin Jaafar — 71,096.00 30,600.00 — 17,602.94 119,298.94

Datuk Zalekha binti Hassan (Pengarah Pengganti, meletak jawatan berkuat kuasa 28 Jan 2008)

— — 500.00 — 6,738.41 7,238.41

Datuk Mohd Zaid bin Ibrahim(meletak jawatan berkuat kuasa 18 Mac 2008)

— 48,742.00 13,850.00 — 34,048.33 96,640.33

Jumlah 719,520.00 628,838.00 280,825.00 354,000.00 256,520.04 2,239,703.04

* Jumlah ini terdiri dari RM42,000.00 untuk elaun kenderaan dan RM55,344.00 untuk kemudahan fleksible** Dibayar terus kepada Khazanah Nasional Berhad

(B) PEMEGANG SAHAM

TNB adalah komited untuk menjalinkan hubungan yang baik dengan pemegang sahamnya, sambil meneruskan komitmennya untuk mempertahankan tahap amalan tadbir urus korporat yang tinggi keseluruh Kumpulan dengan penuh kesedaran mengenai kesannya ke atas prestasi jangkamasa panjang korporat dan nilai pemegang saham secara optima.

Hubungan antara Syarikat dan Pelabur

Pihak Lembaga Pengarah dan Pengurusan TNB mengakui kepentingn ketelusan serta kebertanggungjawaban ke atas pemegang-pemegang saham dan pelabur, supaya ia berusaha lebih giat lagi untuk meningkatkan amalan pentadbiran korporat yang tinggi sekali keseluruh Kumpulan.

132

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Tadbir Urus Korporat

Dengan mengoptimakan penggunaan pelbagai saluran komunikasi bagi memastikan kesemua pemegang saham dan pelabur mendapat pandangan yang seimbang dan menyeluruh mengenai prestasi Kumpulan serta cabaran-cabaran yang dihadapi oleh Kumpulan dari segi alam persekitaran yang mencabar, peranan hubungan pelabur pula dijadikan sebagai platform komunikasi antara Kumpulan dan pelabur. Untuk tujuan ini, Bahagian Hubungan Pelabur dan Laporan Pengurusan (IRMU), sebuah unit yang berdedikasi di bawah Jabatan Kewangan telah diamanahkan dengan tanggungjawab untuk mengkoordinasi dan menjawab semua pertanyaan dan maklumat yang dibangkitkan oleh pemegang saham, pengana l i s a penyelidikan serta pelabur. Kepentingan yang sama juga diberikan kepada keperluan hubungan pelabur untuk menyalurkan pendapat komuni t i pelaburan kembali kepada Pengurusan dan Ahli Lembaga Pengarah.

Program Hubungan Pelaburan Tahunan yang bertujuan untuk memberikan p e l u a n g d a n p l a t f o r m k e p a d a Pengurusan untuk berinteraksi dengan pelabur, penganalisa serta juga pihak media. Aturcara dan aktiviti-aktiviti yang dijalankan dalam program tersebut termasuklah:-

Pengumuman keputusan suku tahun•Penerangan oleh Penganalisa/ •Panggilan PersidanganPengumuman keputusan tahunan•Penerangan oleh Penganalisa/•Panggilan PersidanganPembayaran Dividen•Persiapan dan meluluskan Laporan •TahunanMesyuarat Agung Tahunan•Lawatan Tapak•Hari Pelabur/Pameran Bergerak •Dalam NegaraPameran Bergerak Antarabangsa•Persidangan Broker Antarabangsa•

Program ini dikaji dan dipertingkatkan dari masa ke semasa sekiranya jemputan untuk acara IR diterima.

Untuk tahun di bawah kajian, unit ini telah menganjur dan mengambil bahagian di dalam pelbagai acara di dalam dan luar negara yang termasuk:-

bertemu dengan pegawai-pegawai syarikat (tidak termasuk pelabur yang ditemui semasa persidangan, pameran bergerak dan pembentangan kewangan suku tahun).

Penggunaan Positif Mesyuarat Agung Tahunan

Mesyuarat Agung Tahunan (AGM) merupakan sa lu ran u tama bag i pemegang saham untuk berkomunikasi dan mengadakan sesi dialog dengan Lembaga Pengarah serta Pengurusan TNB. Pembentangan tentang prestasi teknikal dan kewangan Syarikat menerusi penyampaian visual disampaikan oleh Pengerusi dan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif diAGM tersebut. Kehadiran pemegang saham di mesyuarat agung TNB sentiasa menggalakkan. Seramai 3835 pemegang saham dan proksi menghadiri AGM ke-17 pada tahun 2007.

Sesi dialog antara Lembaga Pengarah dan pemegang saham juga digalakkan di mana semasa AGM dijalankan, pemegang saham diberi peluang untuk menyoal mengenai isu-isu berkaitan dengan prestasi kewangan dan operasi Syarikat. Pemegang saham boleh menggunakan kuasa mengundi mereka dan mesyuarat dijalankan mengikut peraturan undang-undang dan juga peraturan mesyuarat agung. Setiap Resolusi diluluskan mengikut cadangan yang dibuat dan Pengerusi akan mengesahkan kesahihan setiap resolusi setelah setiap cadangan dan sokongan dibuat oleh pemegang saham. Setiap perkara dalam urusniaga biasa dan urusniaga yang istimewa dalam notis mesyuarat akan diberi penjelasan yang penuh mengenai kesan atau implikasi setiap resolusi. Pemegang saham juga diberi peluang untuk menyoal resolusi-resolusi yang dicadangkan dan juga mengenai perjalanan operasi Kumpulan. Pengerusi akan memberi masa yang mencukupi kepada setiap soalan pemegang saham berkaitan perkara-perkara mengenai prestasi Syarikat dan akan berusaha untuk memberi penjelasan yang secukupnya kepada pemegang saham.

Pers idangan dan forum yang •dianjurkan oleh badan-badan penyelidikan seperti CLSA, Credit Suisse First Boston, JP Morgan, Morgan Stanley dan Deutsche Bank. Untuk Tahun in i , TNB te lah menghadiri lima dari persidangan/forum tersebut.

Pengumuman keputusan kewangan •suku tahun pada komuniti kewangan dan pihak media. Sewaktu acara ini d i j a l ankan , kemudahan te le -persidangan telah diaturkan bagi memudahkan lagi komuniti pelabur di pusat-pusat kewangan terbesar di seluruh dunia untuk mendengar serta mengambil bahagian di dalam taklimat tersebut. Secara puratanya, seramai 87 peserta dari komuniti kewangan dan pihak media telah menghadirinya, atau mengambil bahagian dalam tele-persidangan semasa pembentangan suku tahun Tahun Kewangan.

Pameran Melabur di Malaysia •anjuran Bursa Malaysia.

O n e - o n - o n e• d a n m e s y u a r a t kumpulan dengan pemegang ekuiti dan pelabur tetap serta penganalisa diadakan. Mesyuarat ini terbuktikan berkesan sebagai cara yang terbaik b a g i m e n i n g k a t k a n t a h a p pemahaman pelabur serta persepsi mereka terhadap Kumpulan. Dalam Tahun Kewangan ini, TNB telah menghadiri satu mesyuarat untuk bertemu dengan pelabur kewangan yang telah diaturkan oleh CIMB.

Se la in dar i pers idangan dan •mesyuarat yang dihadiri di luar pejabat TNB, pihak Pengurusan dan IR kerap menjadi tuan rumah kepada pelabur kewangan sama ada dari dalam dan luar negara yang ingin mengadakan perjumpaan di TNB. Untuk tahun di bawah kajian ini, TNB telah mengadakan lebih kurang 120 perjumpaan (tidak termasuk pengumuman suku tahun laporan kewangan).

Bagi Tahun Kewangan, TNB telah mengadakan lebih kurang 68 perjumpaan dengan penganalisa penyelidikan ekuiti, pelabur kewangan dan pelabur yang telah membuat permintaan untuk

133

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Sebaik sahaja selesai AGM, Pengerusi dan Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif akan menjawab semua persoalan yang dikemukakan oleh pihak media dan penganalisa melalui satu persidangan akhbar dan pembentangan analisis di mana semua pemegang saham akan diberikan maklumat terkini mengenai Syarikat.

Meneruskan Pendedahan mengenai Maklumat Bahan

TNB patuh kepada kewajiban untuk pendedahan yang ditetapkan oleh sebuah senarai pengeluar Bursa Malaysia, Syarikat telah membentuk satu Pol is i dan Panduan Pendedahan Korpora t semen jak 1994 , yang memenuhi garis panduan Amalan Terbaik dalam Pendedahan Korporat yang ditetapkan oleh Bursa Malaysia pada bulan Julai 2004. Seperti yang ditetapkan oleh Amalan Terbaik ini, Setiausaha Syarikat juga dikenal pasti sebaga i ‘Pengurus Pendedahan Korporat’ dalam konteks yang disebutkan di dalam Amalan Terbaik.

Pendedahan yang tepat dan jitu dibuat ke atas kesemua maklumat dan sepanjang Tahun Kewangan di bawah kajian, maklumat serta perkembangan maklumat mengenai pengambilalihan, pelupusan, pember hentian nota-nota, kemudahan notis penutupan buku dicadangkan, penukaran bon-bon, transaksi yang berkaitan, skim opsyen saham pekerja, notis penutupan buku akaun serta perubahan dalam ahli Lembaga merupakan sebahagian dari maklumat bahan yang dikeluarkan kepada Bursa Malaysia melalui Link Bursa Malaysia.

Maklumat Sulit

Semasa mengadakan taklimat atau pembentangan kertas kerja, Syarikat begitu berhati-hati dalam menyebarkan maklumat terutamanya maklumat yang sulit mengenai Syarikat dan perjalanan operasinya tidak hanya diberikan kepada pemegang saham tertentu.

Kawalan Dalaman

Pihak Lembaga Pengarah mengakui t a n g g u n g j a w a b m e r e k a u n t u k memastikan satu sistem dalaman yang mantap wu jud untuk mengawal kepentingan pelaburan pemegang saham serta harta Syarikat seperti yang ditetapkan oleh Kod. TNB mematuhi garis panduan oleh Bursa Malaysia mengenai Penyata bagi Kawalan Dalaman: Garis Panduan untuk Pengarah Syarikat Awam, sebagai panduan untuk memenuhi kehendak tersebut.

Pada 28 Ogos dan 16 Oktober 2008, Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah mengadakan perjumpaan dengan Juruaudit Luaran tanpa kehadiran Pengarah Eksekutif dan Pengurusan untuk membincangkan keupayaan sistem kawalan dalaman bagi memastikan keberkesanan dan kecekapan operasi dan pematuhan kepada kehendak-kehendak berkanun serta garis panduan, polisi dan prosedur Syarikat.

Maklumat mengenai kawalan dalaman Kumpulan dibentangkan di dalam Penyata Kawalan Dalaman, selaras dengan perenggan 15.27(b) Syarat-syarat Penyenaraian Bursa Malaysia adalah seperti yang digariskan dalam muka surat 142 hingga 144.

KENYATAAN KEBERTANGGUNG-JAWABAN BAGI TAHUN KEWANGAN DALAM KAJIAN(selaras dengan perenggan 15.27(a) Syarat-syarat Penyenaraian Bursa Malaysia)

Pihak Lembaga Pengarah bertanggung-jawab sepenuhnya untuk memastikan yang penyata-penyata kewangan disediakan mengikut peraturan Akta Syarikat 1965 dan piawaian perakaunan yang diiktiraf oleh Badan Piawaian Perakaunan Malaysia agar pandangan yang benar dan adil, seimbang dan taksiran yang mudah difahami mengenai kedudukan dan prospek kewangan Kumpulan diberikan. Di dalam Laporan Tahunan ini, satu taksiran dilampirkan di dalam Laporan Pengarah bagi Akaun Yang Telah Diaudit.

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah mengkaji semua pematuhan berkanun dan meneliti aspek-aspek kewangan Kewangan Diaudit sebelum dibentang-kan di peringkat Lembaga Pengarah.

(C) KEBERTANGGUNGJAWABAN DAN AUDIT

Laporan Kewangan

Lembaga Pengarah bertanggungjawab untuk memastikan kesemua penyata kewangan dibuat mengikut ketetapan Akta Syarikat 1965 dan mematuhi garis panduan yang diluluskan oleh piawaian perakaunan di Malaysia agar kedudukan kewangan serta prospek syarikat dapat dinyatakan secara objektif dan mudah difahami. TNB menerbitkan laporan kewangannya setiap suku tahun agar pemegang sahamnya boleh memantau kedudukan kewangan Syarikat dengan mudah. Di dalam Laporan Tahunan ini, satu penilaian diberi di dalam Laporan Pengarah bagi Penyata Kewangan yang diaudit.

Bagi p ihak Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (BAC) meneliti kesemua aspek kewangan serta pematuhan berkanun dari Penyata Kewangan diaudit serta polisi serta prosedur Syarikat sebelum dibentangkan ke pihak Lembaga Pengarah. Pihak Lembaga Pengarah memastikan bahawa laporan kewangan Syarikat mempunyai integr i t i dan memahami bahawa keber tanggung j awaban ke a tas pendedahan kewangan merupakan satu bahagian yang penting dalam amalan terbaik tadbir urus korporat.

Hubungan dengan Juruaudit

Pihak Lembaga Pengarah, menerusi BAC, telah memupuk satu hubungan yang formal, telus serta baik dengan pihak juruaudit Kumpulan, baik dalaman atau luaran. Satu laporan o leh Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah disediakan di muka surat 145 dan Terma Rujukannya boleh didapati pada muka surat 148 hingga 151.

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah mengadakan perjumpaan dengan juruaudit dalaman serta luaran untuk berbincang dan mengkaji semula pelan audit, keputusan kewangan suku tahun, penyata kewangan tahunan, penemuan-penemuan audit dan membuat cadangan untuk kelulusan Lembaga Pengarah.

134

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Tadbir Urus Korporat

KENYATAAN PEMATUHAN TAMBAHAN

Selain dari menyediakan satu ulasan mengenai keadaan tadbir urus korporat Syarikat kepada pemegang saham, TNB begitu berbesar hati untuk melaporkan maklumat ini:

(1) penggunaan keuntungan hasil dari Cadangan korporatTiada perolehan dibuat dari mana-mana cadangan korporat untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

(2) pembelian balik saham untuk tahun kewanganTiada belian balik saham yang dibuat oleh Syarikat untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

(3) Opsyen, Waran atau sekuriti boleh tukar yang DiisytiharUntuk Tahun Kewangan, 2,809,277 saham biasa baru bernilai RM1.00 setiap satu telah dikeluarkan oleh Syarikat seperti berikut:-

a) 2,573,225 saham biasa bernilai RM1.00 setiap satu di TNB selaras dengan Skim Opsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’) pada harga RM6.71, RM6.99, RM7.42, RM7.33, RM11.07 dan RM6.33 setiap syer, dan

b) 236,052 saham biasa bernilai RM1.00 setiap satu di TNB selaras dengan penukaran Sekuriti Pendapatan Boleh Ditebus Balik Tidak Terlindung pada harga RM9.18 satu syer.

Syer-syer biasa yang baru dikeluarkan semasa tahun kewangan berada ‘pari passu’ dalam semua aspek dengan saham biasa yang sedia ada di dalam Syarikat.

Syarikat telah diberikan pengecualian oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia menerusi surat bertarikh 16 September 2008 dari mendedahkan di dalam laporan ini nama-nama individu yang ditawarkan opsyen ini untuk tahun tersebut serta butir-butir pegangan mereka selaras dengan Seksyen 169(11) Akta Syarikat, 1965 kecuali maklumat mengenai pekerja-pekerja yang ditawarkan opsyen mewakili 450,000 syer biasa ke atas. Butir-butir lanjut boleh didapati pada muka surat 177 Laporan Pengarah.

(4) American Depository Receipts (“ADR”)Pada bulan Januari 1994, TNB melancarkan Tahap 1 American Depository Receipts (ADR) di New York, Amerika Syarikat. Setiap ADR mempunyai nilai yang sama dengan empat syer TNB. Bank yang dilantik untuk program ini ialah Malayan Banking Berhad. Bank of New York di Amerika Syarikat pula ialah Bank Simpanan dan ADR boleh diurusniaga di kaunter. Pada 31 Ogos 2008, jumlah syer-syer biasa yang dipegang melalui ADR ini adalah 3,345,501 yang mewakili kurang dari lima peratus dari jumlah 4,334,518,345 syer TNB yang dikeluarkan.

(5) sekatan/penaltiTidak terdapat sebarang sekatan dan/atau penalti yang dikenakan ke atas Syarikat dan anak syarikatnya, Pengarah atau Pengurusan oleh mana-mana badan berkanun sepanjang Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

(6) Yuran tidak DiauditSelain dari yuran audit tahunan, Kumpulan juga terpaksa membayar yuran tidak diaudit kepada juruaudit luaran. Jumlah yang dibayar untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008 adalah seperti berikut:-

bil bahagian/anak syarikat bentuk Yuran tidak Diaudit kepada Juruaudit rm

1. Perbendaharaan Kewangan Kumpulan 487,212.50

2. Kewangan-Kewangan Kumpulan Korporat Projek Pegasus 15,750.00

3. TNB Engineering Corporation (TNEC) Khidmat Perakaunan 10,000.00

4. Liberty Power Limited (LPL) Khidmat Nasihat Cukai 55,000.00*(PKR1.2 juta)

Jumlah 567,962.50

* PKR 1 = RM0.04587

135

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

(7) perbezaan dalam keputusanSyarikat tidak mengeluarkan jangkaan keuntungan untuk Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008. Oleh itu, tidak ada ulasan dibuat untuk perbezaan dalam keputusan.

(8) Jaminan keuntunganSyarikat tidak mengeluarkan sebarang jaminan keuntungan bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

(9) kontrak-kontrak pentingTidak terdapat kontrak penting yang diperolehi oleh Syarikat dan/atau anak syarikatnya melibatkan Pengarah dan kepentingan pemegang saham, baik semasa berakhir Tahun Kewangan 31 Ogos 2008, atau dari semenjak penghujung tahun sebelum Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2007.

(10) Dasar penilaian semulaDasar penilaian semula syarikat berkaitan dengan harta tanah digariskan di dalam Nota 2(f) Nota Penyata Kewangan di dalam muka surat 190 hingga 191 Laporan Tahunan ini.

(11) transaksi pendapatan yang berkaitan dengan pihak yang berulang atau bersifat perdagangan

Pada Mesyuarat Agung TNB yang ke-17 yang diadakan 13 Disember 2007, pemegang saham telah meluluskan dan menandatangani semua transaksi yang berkaitan pihak yang berulang (RRPT) untuk satu pendapatan atau bersifat dagangan, yang diperlukan untuk perjalanan operasi harian Kumpulan, yang ditandatangani oleh Kumpulan dengan beberapa pihak tertentu dari 14 Disember 2007 sehingga AGM yang akan datang. Bersesuaian dengan perenggan 4.1.5 Nota Latihan 12/2001 Syarat-syarat Penyenaraian, satu senarai nilai agregat bagi transaksi yang berulang berserta jenis transaksi berulang, pihak yang terlibat dan hubung kait mereka dengan TNB untuk setiap jenis transaksi berulang yang dibuat semasa Tahun Kewangan adalah seperti berikut:-

manDat pemegang saham untuk rrpt bagi penDapatan atau bersiFat perDagangan

syarikat yangberurusniaga dalam kumpulan tnb

individu berhubung kait

Dengan pemegang-pemegang

saham utama (pihak berkaitan

terlibat)

pemegang saham utama

berkepentingan bentuk perhubungan

bentuk urusniaga berulang

nilai agregat (rm) urusniaga semasa tempoh

sah mandat

TNB Putrajaya Holdings Sdn. Bhd.

Khazanah Nasional Berhad

Khazanah Nasional Berhad adalah pemegang saham utama TNB dan mempunyai 15.59% kepentingan dalam Putrajaya Holdings Sdn. Bhd, menjadikan ianya berkaitan dengan pemegang saham utama.

Pembayaran untuk sewa pejabat

1,203,094.80

Bangsar Energy System Sdn. Bhd.

Telekom Malaysia Berhad

Khazanah Nasional Berhad

Khazanah Nasional Berhad adalah pemegang saham utama TNB, dan mempunyai 41.78% kepentingan dalam Telekom Malaysia Berhad, menjadikan ianya berkaitan dengan pemegang saham utama.

Perkhidmatan Kapasiti dan Tenaga

10,848,501.00

136

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Tadbir Urus Korporat

manDat pemegang saham untuk rrpt bagi penDapatan atau bersiFat perDagangan (samb.)

syarikat yangberurusniaga dalam kumpulan tnb

individu berhubung kait

Dengan pemegang-pemegang

saham utama (pihak berkaitan

terlibat)

pemegang saham utama

berkepentingan bentuk perhubungan

bentuk urusniaga berulang

nilai agregat (rm) urusniaga semasa tempoh

sah mandat

TNB OPUS International

Khazanah Nasional Berhad

Khazanah Nasional Berhad adalah pemegang saham utama TNB dan mempunyai 62.24% kepentingan dalam OPUS International, menjadikan OPUS berkaitan dengan pemegang saham utama.

Pembayaran untuk Pengurusan Projek dan Yuran Profesional

433,092.75

TNB Messrs. Zaid Ibrahim & Co.

Datuk Mohd Zaid bin Ibrahim

Datuk Mohd. Zaid bin Ibrahim adalah Pengarah TNB yang juga Pengerusi dan Pemegang Saham terbesar Tetuan. Zaid Ibrahim & Co., menjadikan beliau berkaitan dengan Pengarah.

Peruntukan untuk Khidmat Perundangan dan Khidmat Nasihat

647,758.19

TNB Telekom Malaysia Berhad

Khazanah Nasional Berhad

Khazanah Nasional Berhad adalah pemegang saham utama TNB dan mempunyai 41.78% kepentingan dalam Telekom Malaysia Berhad, menjadikannya berkaitan dengan pemegang saham utama.

Pembayaran untuk Sewa Pejabat

3,399,680.20

nilai agregat untuk transaksi 16,532,126.94

Nota: Transaksi yang disebutkan di atas tidak bersamaan atau melebihi had-had yang ditetapkan selaras dengan Perenggan 2.1 Nota Latihan 12/2001 Syarat-syarat Penyenaraian.

KENYATAAN UNTUK PEMATUHAN KEPADA SYARAT-SYARAT BURSA MALAYSIA BERHUBUNG DENGAN APLIKASI PRINSIP-PRINSIP SERTA PENGGUNAAN AMALAN-AMALAN TERBAIK YANG DIGARISKAN DALAM KOD TADBIR URUS KORPORAT MALAYSIA.(selaras dengan perenggan 15.26 syarat-syarat penyenaraian Bursa Malaysia)

Lembaga Pengarah ini berbesar hati untuk melaporkan kepada pemegang saham bahawa Syarikat telah mengaplikasikan prinsip-prinsip tadbir urus korporat dan telah mematuhi Bahagian 1 Kod tersebut. Sehubungan itu, Lembaga Pengarah adalah komited untuk mencapai piawaian yang tertinggi dalam tadbir urus korporat menerusi penerimaan amalan-amalan terbaik yang disarankan di Bahagian 2 Kod tersebut.

Ditandatangani bagi pihak ahli Lembaga Pengarah mengikut resolusi mereka yang bertarikh 16 Oktober 2008.

tan sri DatO’ lau Yin pin @ lau Yen bengPENGARAH KANAN BEBAS BUKAN EKSEKUTIF

137

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pengurusan Risiko Perusahaan

TNB memahami bahawa pengurusan risiko yang menyeluruh adalah elemen penting dalam strategi Syarikat, dengan itu ia memfokuskan usaha kepada pelaksanaan berterusan rangka kerja Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM) bagi memastikan risiko-risiko utama Syarikat dikenalpasti, diurus dan dikawal dengan berkesan.

Rangka kerja EWRM memastikan aplikasi yang sekata untuk pengurusan risiko keseluruhan Kumpulan melalui proses pengurusan risiko yang sekata dan pertukaran maklumat risiko.

Pengenalan1.

Tenaga Nasional Berhad (TNB) mengakui bahawa pengurusan risiko-risiko yang menyeluruh memainkan peranan yang penting dalam operasi harian Kumpulan dan dengan mengenalpasti risiko tersebut serta melalui pengurusan yang efektif, usaha-usaha ini akan memberi kesan yang positif terhadap pencapaian objektif Syarikat. Pelaksanaan yang berterusan bagi rangka kerja Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM) yang diperkenalkan semenjak tahun 2003 memastikan semua bahagian yang berisiko tinggi dikenalpasti, diurus dan dikawal atau dikurangkan dengan berkesan.

Rangka kerja EWRM tersebut memastikan aplikasi pengurusan risiko yang sekata untuk Kumpulan melalui proses-proses pengurusan risiko yang telah diseragamkan serta melalui pertukaran maklumat risiko antara Kumpulan. Hasilnya, pihak Pengurusan dapat membuat keputusan-keputusan yang teliti dan tepat dengan membentuk dan melaksanakan rancangan-rancangan tindakan yang perlu serta mengawasi keputusannya. Oleh kerana rangka kerja EWRM berupaya untuk mengutamakan ulasan-ulasan operasi dalam Kumpulan, ia juga membolehkan rancangan audit dalaman dibentuk untuk proses pengurusan risiko ini. Seterusnya pihak pengurusan dan pihak audit dapat menumpukan perhatian ke bahagian-bahagian risiko tinggi dengan tepat.

Rangka kerja Pengurusan Risiko Perusahaan (EWRM)2.

Rangka kerja EWRM TNB menyediakan satu kitaran pengurusan risiko yang mantap yang merangkumi penilaian, pelaporan, pembaikan, pengawasan dan pengkajian semua risiko perniagaan di dalam Kumpulan. Sila lihat Rajah 1.

2.1 polisi pengurusan risikoPolisi EWRM TNB yang dibentuk dalam tahun 2004 telah dikaji semula pada tahun ini bagi mengemaskan lagi rangka kerja polisi tersebut. Edisi kedua telah diterbitkan pada bulan Oktober 2007. Peningkatan-peningkatan baru juga telah dibuat pada bahagian-bahagian ini:-

– memperkemaskan peranan s e r t a t a n g g u n g j a w a b Jawatankuasa Kerja Kumpulan Pengurusan Risiko (GRMWC) untuk membolehkan ah l i jawatankuasa menumpukan perhatian ke atas pengurusan risiko operasi;

– mentakrifkan peranan serta tanggungjawab Pengurus Risiko, Koordinator Risiko serta Pemilik Risiko; dan

– membuat perubahan dalam struktur pelaporan EWRM

138

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

monitoring and review

monitoring and review

2.2 struktur pengurusan risikoEWRM memerlukan satu struktur pengurusan risiko yang tersirat di dalam rangka kerjanya agar setiap peranan, tanggungjawab serta kebertanggungjawaban untuk mengurus risiko dikenalpasti dan disebarkan. Struktur pengurusan risiko (Rajah 2) terdiri daripada beberapa tahap kuasa di dalam Kumpulan te ru tamanya ah l i Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Lembaga Audit (BAC), Jawatankuasa Kumpulan Pengurusan Ris iko (GRMC) yang dipengerusi oleh Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif, Jawatankuasa Kerja Kumpulan Pengurusan Risiko dipengerusikan oleh Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan (Kewangan), Jaba tan Pengurusan R i s i ko Perusahaan (EWRM), Kumpulan Audit Dalaman (GIA) dan bahagian-bahagian operasi TNB.

Laporan penilaian risiko setiap setengah tahun yang disediakan oleh bahagian-bahagian operasi TNB dimajukan kepada Jabatan EWRM untuk analisa dan seterusnya dibincang di dalam jawatankuasa-jawatankuasa risiko yang berkaitan.

2.3 manual kualiti isO tnbR a n g k a k e r j a E W R M t e l a h dikenalpasti sebagai salah satu proses sokongan utama dalam manual kualiti ISO TNB dan telah dimaktubkan dan diiktiraf di bawah proses pensijilan QMS MS ISO 9001:2000.

Rajah 1Enterprise Wide Risk Management (EWRM) Framework

Rajah 2Struktur Pengurusan Risiko

JabatanEWRM

LEMBAGA PENGARAH

JAWATANKUASA AUDIT LEMBAGA

Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan (GRMC)

Jawatankuasa Kerja PengurusanRisiko Kumpulan (GRMWC)

Bisnes TerasPerkhidmatanPengurusan

Perkhidmatan Korporat

Audit Dalaman Kumpulan

risk policy andguidelines

struktur risiko

Risk TreatmentOptions

Risk monitoring& reporting

Business review

Risk Identification

Controls

Risk rating

Risk treatment

– Terminate– Reduce– Accept– Pass on

TNB RiskInformation

System(TRIS)

Mitigationplans

Group Wide RiskAssessment Process

Response by management

139

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

3. Inisiatif Utama/Pencapaian

3.1 proses penilaian risikoProses Penilaian Risiko Kumpulan (GWRA) telah dikaji semula dan diselaraskan untuk menyeragamkan kaedah pengurusan risiko di dalam Kumpulan. Ia menekankan proses-proses pengenalan, penilaian, pengawalan serta pemantauan risiko-risiko. Jabatan EWRM juga terlibat dalam penilaian risiko projek-projek besar dan urusniaga luar negara TNB dengan kerjasama penasihat luaran.

3.2 kesedaran mengenai risiko serta sesi kajian semula risikoJabatan EWRM juga telah menjalankan lebih dari 20 sesi kesedaran dan sesi kajian semula risiko untuk bahagian operasi TNB dengan kerjasama Pengurus Risiko, Koordinator Risiko dan Pemilik Risiko yang berkenaan. Latihan ini adalah bertujuan untuk mengesahkan perubahan yang telah dibuat ke atas risiko operasi serta menyelaraskan profil risiko bahagian-bahagian dengan strategi dan objektif perniagaan TNB semasa.

3.3 pembentukan profil risikoProfil risiko untuk bahagian dan/atau jabatan yang baru ditubuhkan dan bagi bahagian/jabatan yang menjalani perombakan yang besar telah dibentuk bagi memastikan risiko-risiko yang berkaitan dikenalpasti dan diajukan. Bagi tahun di bawah kajian, sepuluh profil risiko baru telah dikenalpasti oleh Jabatan EWRM dengan kerjasama bahagian dan anak syarikat yang terlibat.

3.4 analisa risiko bagi risiko umumUntuk tahun-tahun sebelum ini, beberapa risiko umum dalam TNB telah dikenalpasti dan kesan risiko-risiko ini ke atas Kumpulan telah dikaji, terutamanya dari segi pendedahan kepada risiko perundangan, penipuan dan kemalangan. Pelbagai saranan bagi mengurangkan risiko-risiko ini telah dibentangkan dan diluluskan oleh jawatankuasa-jawatankuasa risiko dan BAC.

Aktiviti berterusan untuk mengurangkan risiko perundangan melibatkan penilaian atas pengurusan kontrak TNB dan penyeragaman kontrak-kontrak yang besar serta pembentukan Polisi Kerahsiaan TNB. Tambahan lagi, audit ke atas polisi penipuan dan etika telah dimasukkan ke dalam rancangan audit untuk tahun di bawah kajian dan satu pangkalan data untuk penipuan sedang dikumpulkan. Untuk kes-kes risiko kemalangan pula, pengumpulan data dan penyeragaman statistik serta butiran insuran masih berterusan dan pameran bergerak diadakan untuk mendedahkan warga TNB tentang risiko ini berserta langkah-langkah yang perlu diambil untuk mengurangkannya.

3.5 komunikasi risikoKomunikasi risiko yang menekankan penyebaran maklumat risiko ke semua peringkat merupakan salah satu aktiviti penting dalam pengurusan risiko di TNB.

Dua forum pengurusan risiko telah dianjurkan dalam tahun di bawah kajian sebagai landasan untuk menyampaikan maklumat mengenai keputusan-keputusan yang dibuat oleh GRMWC, GRMC dan BAC kepada Pengurus Risiko, Koordinator Risiko serta pihak pengurusan. Semasa forum ini diadakan, isu-isu berkaitan pengurusan risiko yang telah dikenalpasti semasa audit yang dijalankan oleh Kumpulan Audit Dalaman telah dipertengahkan. Perkara lain yang dibincangkan ialah kegunaan rangka kerja EWRM dengan jayanya dalam usaha memperbaiki prestasi sebuah anak syarikat.

3.6 sistem maklumat risiko tnbRangka kerja EWRM memerlukan pemasangan satu sistem yang dapat mengumpul dan menyimpan semua informasi mengenai risiko. Untuk tujuan ini, Jabatan EWRM telah menubuh dan sedang menyelenggarakan sistem on-line Sistem Maklumat Risiko TNB (TRIS), satu sistem dalaman yang dibentuk dengan kerjasama Bahagian ICT. Jabatan juga telah menubuhkan TRIS Helpdesk yang diuruskan oleh pentadbir TRIS yang berdedikasi bagi memastikan kelancaran sistem tersebut.

Sebagai salah satu usaha pembaikan berterusan untuk sistem ini, penambahan ciri-ciri kepada sistem TRIS telah dikenalpasti dan dibentuk. Tambahan lagi, latihan yang berterusan mengenai TRIS dijalankan sepanjang tahun untuk Pengurus Risiko, Koordinator Risiko dan Pemilik Risiko yang baru dilantik atau sebagai kursus ulangkaji bagi mereka yang sudah lama berkhidmat.

140

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pengurusan Risiko Perusahaan

3.7 proses penilaian risiko projekKaedah permulaan untuk Proses Penilaian Risiko Projek telah diluluskan oleh GRMWC dan GRMC. Proses ini bertugas sebagai satu alat penilaian risiko bagi mengenalpasti, menganalisa dan menguruskan risiko yang berkaitan dengan projek sepanjang projek dijalankan. Penambahan kepada ciri-ciri proses ini dan pembentukan sistem on-line penilaian risiko projek bagi sesuatu projek telah pun dirancang untuk tahun kewangan yang seterusnya.

3.8 pelaksanaan dan kajian semula kurikulum untuk pengurusan risikoJabatan EWRM telah berjaya membentuk dan melaksanakan kurikulum yang pertama untuk “Pengenalan kepada Pengurusan Risiko” dengan bantuan dan kerjasama institut latihan TNB, ILSAS. Untuk tahun di bawah kajian, sekurang-kurangnya dua program latihan telah dijalankan oleh jurulatih bertauliah dengan peserta-peserta dari pelbagai jabatan. Satu kajian semula mengenai kurikulum ini telah dijalankan pada hujung tahun tersebut bagi memperbaiki modul tersebut.

4. Pelan Tindakan Kecemasan Korporat (CERP)

Pelan Tindakan Kecemasan Korporat TNB (CERP) telah dibentuk untuk memberi satu rangka kerja yang membolehkan tindakan yang cepat, teratur dan efektif pada situasi-situasi kecemasan, sama ada yang dijangka dan yang tidak dijangka. Jawatankuasa Induk CERP, yang diketuai oleh Naib Presiden Kanan (Operasi & Teknikal) yang juga Komander Krisis TNB, memberi panduan kepada pembentukan CERP dan penyebaran pelan tersebut ke semua jabatan di TNB. Jawatankuasa Induk juga memastikan bahawa ujian berstruktur dan latihan simulasi dijalankan dan latihan yang mencukupi diberikan kepada kakitangan terlibat termasuklah ahli dalam Kumpulan Pengurusan Krisis.

Tambahan juga, dokumen CERP untuk Kecemasan Berkaitan Sistem telah dicetak dan diagihkan kepada kakitangan-kakitangan terlibat dalam TNB. Sesi-sesi latihan kesedaran dijalankan di seluruh Kumpulan dengan kerjasama Jabatan Sistem Operasi, Bahagian Penghantaran bagi meningkatkan lagi pemahaman terhadap elemen-elemen berkaitan CERP, untuk memastikan kesediaan untuk menangani sebarang situasi kecemasan dan untuk memberi penekanan akan kepentingan kerjasama antara jabatan-jabatan utama.

Jawatankuasa Induk CERP telah mengkaji semula dokumen CERP untuk Kecemasan Bukan Berkaitan dengan Sistem seperti banjir dan pandemik. Dokumen ini dijadualkan untuk kelulusan dan pelaksanaan pada tahun kewangan seterusnya.

Sebagai sebuah syarikat yang membekalkan perkhidmatan yang penting bagi keselamatan negara, TNB terus berkerjasama dengan pihak luaran serta pelbagai agensi kerajaan terutama sekali Majlis Keselamatan Negara, Ketua Pegawai Keselamatan Kerajaan, Jabatan Perdana Menteri dan Kementerian Kesihatan. TNB juga telah mengambil bahagian dalam pelbagai latihan kecemasan untuk bencana alam serta ugutan siber yang dianjurkan oleh agensi-agensi kerajaan yang berkenaan.

5. Penutup

Punca kejayaan pengurusan risiko ialah keupayaannya untuk menyerap budaya pengurusan risiko serta proses-prosesnya ke dalam Kumpulan. Inisiatif-inisiatif pengurusan risiko dalam TNB akan terus diperkuatkan bagi memastikan TNB berupaya untuk bertindak secara efektif terhadap perubahan berterusan dalam persekitaran perniagaan sambil mencapai objektifnya untuk melindungi dan meningkatkan nilai kepada pemegang sahamnya.

141

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Kawalan Dalaman

tanggungjawab lembaga pengarahLembaga Pengarah bertanggungjawab terhadap sistem kawalan dalaman bagi Tenaga Nasional Berhad (“Kumpulan”). Sistem ini dirangka bagi memenuhi objektif perniagaan Kumpulan dan menjaga kepentingan pelaburan para pemegang saham, kepentingan pelanggan, pegawal selia dan pekerja, dan juga aset Kumpulan. Sistem kawalan dalaman meliputi pengurusan risiko, kewangan, sistem maklumat pengurusan, operasi serta pematuhan dengan undang-undang dan peraturan. Sistem yang dilaksanakan menyediakan satu jaminan yang munasabah dan bukan muktamad terhadap salah nyata,kerugian dan penyelewengan.

EWRM dijalankan oleh Audit Dalaman Kumpulan ke atas entiti operasi untuk memberi jaminan tentang kecukupan dan keberkesanan s istem dalam mengurang dan mengawal risiko yang dihadapi oleh Kumpulan. Proses-proses yang sedia ada itu akan membolehkan sistem itu terus diperbaiki dan diper-kukuhkan bagi menghadapi cabaran dan keperluan Kumpulan. Pada tahun kajian, inisiatif-inisiatif berikut telah diambil untuk memantapkan proses-proses pengurusan r is iko dalam Kumpulan:

Penyemakan Dasar & Prosedur •Perolehan dan Dasar dan Prosedur EWRM bertujuan memperbaiki proses-proses pengurusan risiko dan pero lehan dan meningkatkan k e b e r t a n g g u n g j a w a b a n d a n tanggungjawab.

Pembangunan dan pelaksanaan •modul pengurusan risiko sebagai sebahagian daripada program latihan untuk meningkatkan kesedaran risiko warga kerja dan membantu mereka mengenalpasti, menilai, menangani dan memantau risiko-risiko dalam skop kerja mereka.

Pembangunan dan kelulusan Dasar •Anti Penipuan.

Lembaga Pengarah telah mewujudkan satu rangka kerja untuk mengenalpasti, menilai dan menguruskan risiko-risiko penting yang dihadapi oleh Kumpulan. Rangka kerja dan proses pengurusan risiko dikaji semula dari masa ke semasa oleh Lembaga Pengarah dan adalah mengikut Penyata Kawalan Dalaman: Garis Panduan untuk Pengarah-Pengarah Syarikat Senarai Awam.

Pengurusan Risiko

Satu Sistem Pengurusan Risiko Seluruh Perniagaan telah di luluskan oleh Lembaga Pengarah dan dilaksanakan oleh Kumpulan untuk mengenalpasti, menilai, mengawal, melaporkan dan memantau risiko-risiko yang strategik dan operasi yang dihadapi oleh Kumpulan. Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (BAC) mengkaji keberkesanan sistem ini bersama laporan-laporan yang berbangkit daripada aktiviti-aktiviti pengurusan risiko yang dijalankan sepanjang tahun. BAC telah dibantu oleh Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan, Ketua Pegawai Risiko, Jabatan EWRM dan warga kerja operasi dalam proses-proses pengurusan risiko. Kajian semula ke atas sistem-sistem

Pelancaran talian hotline • ‘Whistle Blowing’ untuk menyokong prosedur ‘Whistle Blowing’ yang sedia ada sebagai mekanisme untuk memudah-kan pemberian maklum balas, dengan itu menggalakkan ketelusan yang lebih tinggi serta memperbaiki proses tadbir urus.

Sesi taklimat kunjungan untuk •menyebar luas Kod Etika Kumpulan serta pentingnya kewibawaan. Agensi Pencegah Rasuah (ACA) turut dijemput untuk memberi ceramah kepada warga kerja tentang pentingnya menyemai, memupuk dan menjaga kewibawaan dan amalan etika yang baik di seluruh organisasi.

Pembangunan dan pelaksanaan •modul latihan atas kesan-kesan penipuan, undang-undang dan penguatkuasaan terhadap penipuan, pencegahan pen ipuan da lam organisasi untuk pelatih-pelatih pengurusan baru.

Kajian semula Penipuan dan Etika, •terdiri dari Kaji Selidik Penipuan dan Etika, Analysis Data Penipuan dan menyemak sistem untuk pengurusan penipuan.

Pelaksanaan Penilaian Risiko Projek •bagi projek-projek bernilai lebih RM100 juta.

142

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Struktur Kawalan

Lembaga Pengarah telah mengadakan struktur kawalan dan komited untuk m e n i l a i , m e m p e r t i n g k a t d a n mengekalkannya untuk menjamin kawalan strategik dan operasi yang berkesan ke atas operasi bisnes Kumpulan. Struktur kawalan dalaman utama yang telah dilaksanakan untuk menjamin persekitaran kawalan yang berkesan adalah seperti berikut:

Jawatankuasa-jawatankuasa lembaga pengarah dan pengurusanBagi mempromosikan tadbir urus yang baik, ketelusan dan kebertanggung-jawaban, Jawatankuasa-Jawatankuasa Lembaga Pengarah dan Pengurusan ditubuhkan oleh Lembaga Pengarah untuk membantu mencapai visi, misi, strategi dan objektif yang ditetapkan untuk Kumpulan. Jawatankuasa-Jawatankuasa itu menyelia bidang-bidang yang ditugaskan di bawah terma rujukan masing-masing. Jawatankuasa-Jawatankuasa ini memainkan peranan penting dalam mengarah, memantau dan memastikan bahawa rancangan dan operasi adalah selaras dengan rancangan bisnes jangka pendek dan jangka panjang Kumpulan yang diluluskan serta dasar-dasar Kumpulan. Jawatankuasa-Jawatankuasa tersebut adalah:

Jawatankuasa-jawatankuasa lembaga pengarah

Jawatankuasa Audit•Jawatankuasa Tender•Jawatankuasa Tatatertib•Jawatankuasa Penamaan & Ganjaran•Jawatankuasa Kewangan & •Pelaburan

Jawatankuasa-jawatankuasa pengurusan

Jawatankuasa Eksekutif Kumpulan•Jawatankuasa Pengurusan Eksekutif •KumpulanJawatankuasa Bekalan Tenaga•Jawatankuasa Tender•Jawatankuasa Pengurusan Risiko •KumpulanJawatankuasa Eksekutif Bahan Api•

e-Sistem Maklumat dan Bil •Pelanggan (e-CIBS)Sistem Pengurusan Sumber Manusia •Seluruh Perniagaan (EHRMS)Sistem Kawalan Penyeliaan dan •Pemerolehan Data (SCADA)Sistem Meter Jarak Jauh (RMR)•Kemudahan Perbankan Elektronik•Sistem Maklumat Risiko Tenaga •(TRIS)Sistem Pengurusan Dokumen •Elektronik (EDMA)Pengurusan Maklumat Rangkaian •Pembahagian (DNIM)

Dasar dan Prosedur Kumpulan

Lembaga Pengarah telah meluluskan dasar dan prosedur untuk mentadbir fungsi kewangan dan operasi dan etika Kumpulan. Matlamat dasar dan prosedur tersebut adalah untuk memastikan supaya etika dan prinsip dan mekanisme kawalan dalaman diterapkan dalam operasi. Ini membolehkan organisasi bertindak balas dengan segera terhadap risiko yang berubah-ubah dan segera melaporkan sebarang kegagalan kawalan yang penting. Dasar dan prosedur ini dikaji semula dari masa ke semasa bagi memastikan keberkaitan dan keberkesan-annya. Antara lain, dasar-dasar dan prosedur-porsedur yang dilaksanakan adalah:

Garispanduan Kawalan Dalaman•Dasar dan Prosedur Kewangan •KumpulanDasar Perbendaharaan•Dasar Keselamatan dan Kesihatan•Dasar Alam Sekitar•Dasar Pelaburan•Dasar dan Prosedur Perolehan•Dasar Anti Fraud•Dasar dan Prosedur Tatatertib•Dasar dan Kod Amalan Maklumat •dan KomunikasiDasar dan Garis Panduan •Pengurusan Risiko Seluruh PerniagaanHad-had Kuasa•Kod Etika•Kod Kelakuan Perolehan•Prosedur Whistle Blowing•

Struktur Operasi

Lembaga Pengarah telah melaksanakan satu struktur bahagian untuk Kumpulan. Had-had kuasa, tanggungjawab dan kebertanggungjawaban telah ditetapkan bagi membolehkan visi, misi, strategi dan objektif operasi dicapai. Struktur bahagian meningkatkan keupayaan setiap bahagian memberi tumpuan kepada fungsi-fungsi teras dan sokongan dalam Kumpulan.

Lembaga Pengarah juga telah mengkaji dan mengemaskan keberkesanan struktur organisasi dan kawalan bagi meningkatkan keupayaan Kumpulan untuk mencapai objektif strategik dan operasi serta menangani cabaran di dalam persekitaran operasi. Pada tahun kaj ian, t iga bahagian baru telah ditubuhkan iaitu Hal Ehwal Korporat, Perancangan dan Perolehan Kumpulan. Perhubungan pengawalseliaan, undang-undang, komunikas i dan fungs i kesetiausahaan syarikat telah disatukan di bawah Bahagian Hal Ehwal Korporat. Fungsi perancangan sistem-sistem tenaga, perolehan tenaga dan strategi t e rg o l o n g d i b a w a h B a h a g i a n Perancangan. Fungsi perolehan telah dinaik taraf dari jabatan ke bahagian untuk menyelia hal-hal perolehan s t ra teg ik Kumpulan. Penubuhan bahagian-bahagian ini adalah untuk mengukuhkan fungsi- fungsi serta meningkatkan prestasi strategik dan operasi.

Sistem Maklumat Pengurusan

Lembaga Pengarah memperaku i kepentingan Pengurusan Teknologi Mak lumat dan Komunikas i bagi membantu operasi bisnes yang berkesan dan cekap, komunikasi yang tepat dan menepati masa dengan pihak berke-pentingan serta meningkatkan prestasi Kumpulan dalam jangka panjang. Sistem-sistem utama yang digunakan oleh Kumpulan adalah seperti berikut:

Sistem Pengurusan Sumber Seluruh •Perniagaan (ERMS)

143

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pasukan Pembanteras Kehilangan Khas dan Unit Pemaksimuman Hasil

Kedua-dua entiti di atas membantu Kumpulan da lam arah tu ju dan pembanterasan pencurian elektrik serta memperbaiki pembilan dan kutipan di mana pencurian telah dikenalpasti.

PEMANTAUAN DAN KAJIAN

Interaksi Lembaga Pengarah Dengan Pengurusan Menerusi “Board Breakout Sessions”

Lembaga Pengarah memainkan peranan aktif dalam “breakout session” yang diadakan dengan pengurusan untuk membincang dan mengkaji semula pelan, strategi, prestasi dan risiko yang dihadapi oleh Kumpulan. Pada tahun ini dua “Breakout Session” telah diadakan. Sesi-sesi ini memberi mekanisme p e m a n t a u a n d a n k a j i a n b a g i meningkatkan keberkesanan Lembaga Pengarah dan membolehkan pengurusan mendapat mandat untuk menangani risiko yang dihadapi dalam persekitaran dalaman dan luaran. “Breakout Session” pertama Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dengan Pengurusan Kanan telah diadakan pada tahun ini untuk mempromos ikan kesedaran dan k e p e n t i n g a n m e m p e r b a i k i d a n mengekalkan kawalan dalaman yang mantap dalam Kumpulan.

Perancangan dan Bajet Perniagaan

Lembaga Pengarah telah meluluskan Pelan Strategik 20 Tahun. Pelan Bisnes, bajet dan Petunjuk Prestasi Utama (KPI) perlu dijajarkan dengan Pelan Strategik. Ini akan membantu organisasi mencapai visi menjadi antara badan korporat terunggul di dunia dalam bisnes tenaga dan bidang-bidang lain yang berkaitan.

Strategi-strategi yang dikenal pasti dalam Pelan Strategik 20-Tahun, Pelan Bisnes 5 Tahun, Pelan Operasi Tahunan dan KPI dikaji semula, dilulus dan dipantau oleh Lembaga Pengarah dan P e n g u r u s a n . S e m a k a n d i b u a t berdasarkan perubahan-perubahan

bidang penjanaan, penghantaran, pembahagian, perolehan, projek, kejuruteraan, kewangan, sumber manusia, teknologi maklumat dan komunikasi, pelaburan dalam subsidiari, pengurusan risiko dan pematuhan.

Audi t Da laman Kumpulan (GIA) menikmati status bebas dalam Kumpulan dan melapor secara langsung kepada Lembaga Pengarah melalui Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah. Pelan audit tahunan GIA, bajet, kompetensi dan sumber-sumber akan dikaji dan diluluskan oleh Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah. Ini adalah untuk membolehkan kajian dijalankan terhadap kecukupan liputan pelan audit itu, sumber-sumber yang sedia ada dan liputan bidang-bidang berisiko tinggi dan penting. Kajian itu juga akan membantu untuk mengesahkan audit yang perlu dikendali bersama dengan pihak luar dan oleh pihak luar sahaja bagi memudahkan pemindahan pengetahuan dari pakar runding dan liputan oleh pihak luar dalam bidang-bidang di mana GIA tidak ada kemahiran teknikal itu.

Kesimpulan

Bagi Tahun Kewangan yang ditinjau, beberapa kelemahan kawalan dalaman telah dikenal pasti. Bagaimanapun, setelah diselidiki dengan teliti dan berdasarkan kepada maklumat dan jaminan yang diberi, Lembaga Pengarah berpuas hati tiada kerugian ketara kesan daripada kelemahan sistem kawalan dalaman, yang memerlukan pendedahan berasingan dalam Laporan Tahunan Tenaga Nasional Berhad. Namun demikian, bagi bidang-bidang yang memerlukan perhatian, tindakan telah dan sedang diambil bagi memastikan kecekapan dan keberkesanan kawalan dalaman adalah berterusan dan untuk melindungi pelaburan pemegang saham dan aset Kumpulan.

Penyata ini disediakan selaras dengan resolusi Lembaga Pengarah bertarikh 16 Oktober 2008.

dalam persekitaran bisnes dan operasi. Maklum balas dari Lembaga Pengarah semasa Breakout Session dengan p e n g u r u s a n d i g u n a k a n u n t u k membangun Pelan Lima Tahun dan Pelan Operasi Tahunan.

Pelan Bisnes Lima Tahun dan Pelan Operasi Tahunan juga mengandungi belanjawan Syarikat, untuk membolehkan Syarikat menggunakan sumber-sumber ke arah mencapai objektif kewangannya. Penggunaan belanjawan yang berkesan dicapai menerusi pemantauan oleh pengurusan dari semasa ke semasa.

Kajian Kewangan dan Operasi

Jawatankuasa Audit Lembaga (BAC) menyemak prestasi kewangan suku tahun Kumpulan bersama dengan pengurusan, dan ini kemudiannya akan dilaporkan kepada Lembaga Pengarah. Semakan suku tahun ini membolehkan BAC membincang dan menilai keputusan kewangan dan prestasi operasi. Akaun pengurusan bulanan yang berfungsi sebagai alat pemantauan, akan diedarkan kepada Lembaga Pengarah dan Pengurusan Kanan untuk memberi maklumat mengenai keputusan kewangan penting, petunjuk-petunjuk prestasi operasi, perbandingan bajet supaya mereka dapat memberi sumbangan ke arah memperbaiki prestasi.

Audit Dalaman Kumpulan (ADK)

Lembaga Pengarah menubuhkan ADK bagi menyediakan jaminan bebas berhubung kecukupan sistem pengurusan risiko, kawalan dalaman dan sistem tadbir urus. Kajian kerap dijalankan oleh ADK terhadap proses-proses bisnes untuk memantau pematuhan dengan prosedur Kumpulan, menilai keber-kesanan kawa lan da l aman dan mengetengahkan risiko-risiko penting yang memberi kesan kepada Kumpulan. Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah kerap mengadakan mesyuarat untuk membincangkan laporan audit dalaman, tindakan pengurusan dan pemantauan pelaksanaan keatas langkah-langkah pencegahan dan pembetulan bagi bidang-bidang yang penting dan berisiko tinggi. Skop ADK meliputi

144

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Kawalan Dalaman

Keahlian Dan Mesyuarat

Ahli-ahli Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan jumlah mesyuarat yang mereka hadiri semasa tahun kewangan adalah seperti berikut:

no. nama status pengarah bebas

Jumlah mesyuarat

Dihadiri

1.Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng (Pengerusi)

Pengarah Bukan Eksekutif

Ya 17/17

2.Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy

Pengarah Bukan Eksekutif

Ya 16/17

3. Dato’ Zainal Abidin bin PutihPengarah Bukan Eksekutif

Ya 15/17

4.Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari

Pengarah Bukan Eksekutif

Tidak 14/17

Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (BAC) diwujudkan oleh Lembaga Pengarah pada 9 Disember 1990 untuk membantu Lembaga Pengarah melaksanakan tanggungjawabnya. BAC ditadbir mengikut Terma Rujukan seperti yang digariskan di muka surat 148 hingga 151 dalam Laporan Tahunan ini.

Laporan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

145

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Mengkaji perubahan-perubahan •yang d ibuat te rhadap Dasar Pengurusan Risiko Seluruh Perniagaan untuk memperluaskan skop aktiviti-aktivit i pengurusan r is iko dan mempertingkatkan kebertanggung-jawaban terhadap proses-proses pengurusan risiko.

Audit Dalaman

Mengkaji dan meluluskan Bajet dan •Pelan Tahunan Audit bagi Audit Dalaman Kumpulan (ADK) untuk m e m a s t i k a n s u m b e r- s u m b e r, kompetensi dan l iputan yang mencukupi terhadap entiti yang mempunyai r i s iko t inggi dan penting.

Mengkaji laporan audit dalaman •yang dikeluarkan oleh ADK dan p ihak -p ihak l ua r be rhubung keberkesanan dan kecukupan proses-proses pengurusan risiko, operasi, pematuhan dan tadbir urus.

M e n g k a j i k e c u k u p a n d a n •keberkesanan tindakan-tindakan pembetulan yang diambil oleh pengurusan berkaitan semua perkara penting yang ditimbulkan.

Membincang keputusan siasatan-•siasatan ‘ad hoc‘ yang dijalankan dan mengesahkan tindakan-tindakan bersesuaian diambil untuk mem-perbaiki kelemahan-kelemahan.

Menilai prestasi Jabatan AJK.•

Mengadakan sesi Breakout BAC •yang pertama dengan Pengurusan K a n a n u n t u k m e n i n g k a t k a n kesedaran kawalan dalaman memberi penekanan kepada tanggungjawab pekerja terhadap kawalan dalaman dan tindakan yang perlu untuk menangani penemuan audit yang lazim dan berulangan.

Berdasarkan Terma Rujukan BAC, Jawatankuasa seharusnya mengadakan mesyuarat apabila diperlukan dan sekurang-kurangnya enam (6) kali s e p a n j a n g t a h u n k e w a n g a n . Jawatankuasa ini telah bertemu sebanyak tujuh belas (17) kali

Ketua Audit Dalaman dan Setiausaha Syarikat yang juga adalah setiausaha kepada BAC turut menghadiri mesyuarat-mesyuarat tersebut. Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif juga hadir atas undangan BAC untuk memberi maklum balas dan mengambil perhatian ke atas perkara-perkara yang berkaitan dengan strategik dan operasi , dan juga menyegerakan pe laksanaan dan pemantauan tindakan pembetulan oleh pengurusan operasi.

Se lepas set iap mesyuarat BAC, Pengerusi BAC akan mengemukakan satu laporan berhubung perkara-perkara yang dibincangkan kepada Lembaga Pengarah.

Ringkasan Aktiviti Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

Ringkasan aktiviti-aktiviti yang telah di ja lankan o leh BAC pada Tahun Kewangan adalah seperti berikut.

pengurusan risiko

M e n g k a j i k e c u k u p a n s i s t e m •p e n g u r u s a n r i s i k o u n t u k mengenalpasti dan mengurus risiko Kumpulan.

Mengkaji dua kali setahun Profil •Risiko Strategik dan Risiko Operasi Kumpulan, dan aktiviti-aktiviti yang d i l a k s a n a k a n o l e h J a b a t a n Pengurusan Risiko Seluruh Kumpulan untuk menggalak dan meningkatkan kesedaran dan proses-proses pengurusan risiko.

Audit Luar

Mengkaji dan meluluskan Pelan •Audit Luar dan skop bagi audit tahunan.

Membincang dan melaporkan •keputusan audit tahunan kepada Lembaga Pengarah.

Mengesyorkan kepada Lembaga •Pengarah pelantikan dan ganjaran Juruaudit Luar Kumpulan.

Mengadakan pertemuan dengan •Kumpulan Audit Luar tanpa kehadiran pengurusan bagi membincangkan s e b a r a n g i s u y a n g i n g i n dibentangkan.

Laporan Kewangan

Mengkaji Penyata Kewangan suku •tahun dan tahunan termasuk pengumuman, dan mengesyorkannya untuk kelulusan Lembaga Pengarah.

Urusniaga Pihak Yang Berkaitan

Menilai sistem bagi mengenalpasti, •memantau dan mendedahkan urusniaga pihak yang berkaitan u n t u k T N B d a n s u b s i d i a r i -subsidiarinya.

Laporan Tahunan

Menilai dan mengesyorkan untuk •kelulusan Lembaga Pengarah, Penyata Tadbir Urus Korporat, Penyata Kawalan Dalaman, Laporan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah, dan Pekeliling kepada Pemegang-pemegang Saham mengenai Urusniaga Pihak Berkaitan dan Laporan Tanggungjawab Sosial Korporat.

146

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

Lain-lain

Mengkaji semula dan mengesahkan •bahawa opsyen peruntukan yang dibenarkan di bawah Skim Opsyen Saham Pekerja (ESOS) pada tahun k e w a n g a n a d a l a h m e n g i k u t peruntukan-peruntukan tertentu seperti yang dinyatakan di bawah Skim Syarikat.

Melawat Universiti Tenaga Nasional •dan TNB Research Sdn. Bhd. untuk meningkatkan kesedaran operasi dan memberi maklumbalas kepada pengurusan mengenai bidang-bidang yang perlu diperbaiki.

Audit Dalaman Kumpulan

Fungsi audit dalaman bagi Kumpulan adalah dijalankan oleh Jabatan ADK. ADK adalah bebas dan melapor terus kepada BAC.

ADK menyediakan jaminan bebas dan objektif berhubung aspek operasi yang dikaji, dan memberi nasihat mengenai amalan-amalan terbaik yang akan memperbaiki dan menambah nilai kepada Kumpulan.

Pendekatan yang bers istem dan berdisiplin telah diguna pakai untuk menilai kecukupan dan keberkesanan proses-proses pengurusan r is iko, kewangan, operasi, pematuhan dan tadbir urus. Aktiviti-aktiviti audit dalaman dijajarkan dengan pelan strategik/objektif-objektif syarikat. Satu metodologi berasaskan risiko telah digunakan untuk memastikan kawalan-kawalan yang berkaitan untuk menangani risiko dikaji dengan kerap.

Sepanjang Tahun Kewangan, sebanyak 68 laporan meliputi 158 tugasan telah dikeluarkan. Bidang-bidang liputan termasuklah penjanaan, penghantaran, pembahagian, perolehan, kejuruteraan, projek, kewangan, tadbir urus, penipuan & etika, sumber manusia, logistik, teknologi maklumat dan komunikasi, pelaburan dalam subs id iar i dan pengurusan risiko.

Laporan-laporan yang dikeluarkan memberi penilaian bebas dan objektif bagi perkara-perkara berikut:

Kewujudan, keberkesanan dan •kecukupan sistem kawalan dalaman untuk mengurus operas i dan melindungi aset-aset Kumpulan.

Kecukupan dan keberkesanan fungsi •pengurusan risiko, tadbir urus dan pematuhan untuk mengurus dan menjangka risiko-risiko yang berpotensi terhadap proses-proses bisnes yang penting.

Hasil daripada tugasan, laporan audit dalaman dikeluarkan kepada pengurusan untuk maklum balas dan tindakan pembetulan serta menetapkan tarikh akhir untuk menyelesaikan tindakan pencegahan dan pembetulan berkenaan. Tarikh sasaran siap bagi tindakan-tindakan pencegahan dan pembetulan berkenaan juga dinyatakan. Laporan tersebut kemudian dibentangkan kepada BAC untuk dibincangkan. Pengurusan turut hadir semasa perbincangan laporan tersebut bagi memastikan supaya mereka menjalankan tanggungjawab melaksanakan tindakan pencegahan dan pembetulan bagi kelemahan yang dilaporkan.

tan sri DatO’ lau Yin pin @ lau Yen bengPengerusiJawatankuasa Audit Lembaga PengarahTenaga Nasional Berhad(Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)

147

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Terma Rujukan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

1. Penubuhan1.1 Selaras dengan Artikel 146 Tataurusan Syarikat

Tenaga Nasional Berhad (TNB), Lembaga Pengarah TNB telah menubuhkan sebuah Jawatankuasa Lembaga Pengarah yang dikenal i sebagai Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah (BAC) melalui Minit No. 39/90 pada 9 Oktober 1990.

1.2 Fungsi dan kuasa BAC meliputi TNB dan semua subsidiari, syarikat usaha sama dan syarikat bersekutunya di mana tanggungjawab pengurusan dipikul oleh TNB atau subsidiari-subsidiari TNB (secara kolektif dirujuk sebagai “Kumpulan”).

2. Komposisi Jawatankuasa2.1 Ahli-ahli BAC hendaklah dilantik oleh Lembaga

Pengarah TNB dan hendaklah terdiri daripada tiga (3) orang ahli. Semua ahli jawatankuasa audit hendaklah terdiri daripada Pengarah Bukan Eksekutif, dengan majoriti daripada mereka hendaklah bebas selaras dengan definisi Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia.

2.2 Jika keahlian BAC kurang daripada tiga (3) orang, Lembaga Pengarah hendaklah dalam masa tiga (3) bulan, melantik ahli-ahli baru bagi memenuhi keperluan ahli minimum seramai tiga orang.

2.3 Sekurang-kurangnya seorang (1) ahli Jawatankuasa hendaklah memenuhi kriteria yang ditetapkan oleh Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia, iaitu:-

i) hendaklah merupakan ahli Institut Akauntan Malaysia; atau

ii) jika beliau bukan ahli Institut Akauntan Malaysia, beliau hendaklah mempunyai sekurang-kurangnya tiga tahun pengalaman bekerja, dan:-

a) beliau hendaklah lulus peperiksaan seperti yang dinyatakan dalam Bahagian 1 Jadual Pertama Akta Akauntan 1967; atau

b) beliau hendaklah merupakan ahli salah sebuah persatuan akauntan yang dinyatakan dalam Bahagian II Jadual Pertama Akta Akauntan 1967.

2.4 Lembaga Pengarah hendaklah memilih Pengerusi daripada Jawatankuasa yang hendaklah merupakan pengarah bebas seperti yang ditetapkan dalam Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia.

2.5 Tempoh dan prestasi jawatankuasa hendaklah dikaji semula o leh Lembaga untuk memast ikan Jawatankuasa telah menjalankan tugas mengikut terma rujukan mereka.

2.6 Pengarah gantian tidak boleh dilantik menganggotai BAC.

3. Pengerusi Jawatankuasa3.1 Berikut adalah tugas dan tanggungjawab utama

Pengerusi Jawatankuasa:

3.1.1 mengemudi Jawatankuasa bagi mencapai matlamatnya;

3.1.2 memberi kepimpinan kepada Jawatankuasa dan memastikan aliran maklumat yang sesuai kepada Jawatankuasa, mengkaji kecukupan dan ketepatan masa dokumentasi;

3.1.3 memberi masa yang mencukupi untuk perbincangan semasa mesyuarat Jawatan-kuasa. Menyusun dan membentangkan agenda untuk mesyuarat Jawatankuasa berdasarkan input daripada Ahli-ahli dan memastikan supaya semua isu yang berkaitan dimasukkan ke dalam agenda mesyuarat. Selain itu, Pengerusi hendaklah menggalakkan penilaian yang objektif dan bebas;

3.1.4 memastikan supaya kata putus dapat dicapai dalam setiap resolusi Jawatankuasa dan jika perlu, memutuskan supaya undian dilakukan dan keputusan akan dibuat berdasarkan majoriti mudah; percanggahan pendapat perlu diambil perhatian;

3.1.5 mengurus proses dan fungsi Jawatankuasa dan memastikan supaya Jawatankuasa menjalankan tanggungjawabnya;

3.1.6 memastikan supaya semua ahli mengambil bahagian dalam perbincangan bagi membolehkan keputusan yang berkesan dibuat; dan

3.1.7 Pengerusi BAC hendaklah bersedia untuk menjawab soalan-soalanberkenaan fungsi jawatankuasa semasa Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat.

4. Ahli-Ahli Jawatankuasa4.1 Setiap ahli Jawatankuasa hendaklah:-

4.1.1 member i pendapat bebas terhadap penemuan fakta, analisis dan proses membuat keputusan Jawatankuasa, berdasarkan kepada pengalaman dan pengetahuan mereka;

4.1.2 mempertimbangkan pandangan ahli-ahli Jawatankuasa lain; serta membuat keputusan dan syor demi kepentingan Kumpulan;

4.1.3 sentiasa dikemaskinikan dengan garis panduan tadbir urus korporat terkini yang berkaitan dengan Jawatankuasa dan Lembaga Pengarah secara keseluruhannya; dan

4.1.4 secara terus-menerus berusaha mendapatkan amalan terbaik bagi proses-proses yang digunakan oleh Jawatankuasa, yang mana kemungkinan ia diterima pakai perlu diper-bincangkan dengan seluruh Jawatankuasa.

148

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

5. Objektif Jawatankuasa Objektif-objektif Jawatankuasa ini adalah:

5.1 memastikan ketelusan, kewibawaan dan keber-tanggungjawab dalam aktiviti Kumpulan untuk melindungi hak dan kepentingan pemegang-pemegang saham;

5.2 memberi bantuan kepada Lembaga Pengarah dalam memenuhi tanggungjawab fidusiarinya yang berkaitan dengan perakaunan korporat dan amalan laporan;

5.3 mempertingkatkan kecekapan perniagaan Kumpulan, kualiti perakaunan dan fungsi audit serta menguatkan keyakinan orang ramai terhadap laporan keputusan kewangan Kumpulan.

5.4 mengekalkan komunikasi secara langsung antara Lembaga Pengarah dan Juruaudit Luar dan Dalaman, melalui mesyuarat yang dijadualkan secara kerap;

5.5 memastikan kebebasan fungsi audit luar dan dalaman; dan

5.6 mewujudkan persekitaran berdisiplin dan terkawal yang akan mengurangkan pe luang bag i penyelewengan.

6. Kuasa Jawatankuasa

Jawatankuasa diberi kuasa oleh Lembaga Pengarah untuk:

6.1 menyiasat sebarang aktiviti mengikut terma rujukannya atau seperti yang diarahkan oleh Lembaga Pengarah;

6.2 menentu dan mendapatkan sumber-sumber yang perlu untuk menjalankan tugas-tugasnya, termasuk meluluskan bajet bagi fungsi audit luar dan dalaman;

6.3 mempunyai akses penuh dan tidak terhad kepada semua pekerja, hartanah, dan kerja Kumpulan, semua buku, akaun, rekod dan maklumat lain Kumpulan dalam apa jua bentuk;

6.4 mempunyai saluran komunikasi langsung dengan juruaudit luar dan individu-individu yang menjalankan fungsi audit dalaman atau aktiviti untuk Kumpulan;

6.5 mengarah Fungsi Audit Dalaman Kumpulan;

6.6 meluluskan pelantikan Ketua Audit Dalaman;

6.7 mendapatkan penasihat bebas dan memastikan kehadiran pihak-pihak luar dengan pengalaman dan kepakaran yang berkaitan jika difikirkan perlu; dan

6.8 mengkaji kecukupan struktur dan terma rujukan Jawatankuasa-jawatankuasa Lembaga Pengarah termasuk BAC.

7. Fungsi Jawatankuasa Fungsi dan tanggungjawab adalah seperti berikut:

7.1 laporan kewangan korporat

7.1.1 Mengkaji dan mengesyorkan penerimaan atau sebaliknya berhubung dasar, prinsip dan amalan perakaunan.

7.1.2 Mengkaji keputusan suku tahunan dan penyata kewangan tahunan Syarikat dan Kumpulan sebelum diserahkan kepada Lembaga Pengarah. Kaj ian tersebut hendaklah memfokus terutamanya kepada:i. sebarang perubahan dalam pelaksanaan

dasar perakaunan sedia ada;ii. bidang keputusan utama, peristiwa

penting dan luar biasa;iii. pelarasan penting hasil daripada audit;iv. a n g g a p a n u s a h a p e r n i a g a a n

berterusan;v. p e m a t u h a n d e n g a n p i a w a i a n

perakaunan; danvi. pematuhan dengan Keperluan Penyena-

raian Bursa Malaysia dan keperluan undang-undang dan berkanun.

7.1.3 Mengkaji dengan pengurusan dan juruaudit luar keputusan audit, termasuk sebarang kesukaran yang ditemui.

7.1.4 Mengkaji semula dan mengesahkan bahawa peruntukan Skim Opsyen Selaras dengan Skim Opsyen Saham Kakitangan (ESOS) mengikut Keperluan Penyenaraian Bursa Securities dengan memberi satu penyata dari jawatankuasa audit dalam laporan tahunan.

7.2 pengurusan risiko seluruh perniagaan

7.2.1 Mengkaji kecukupan dan menyediakan jaminan bebas kepada Lembaga Pengarah berhubung keberkesanan fungsi pengurusan risiko dalam Kumpulan TNB.

7.2.2 Memastikan supaya prinsip dan keperluan pengurusan risiko diterima pakai dengan konsisten di seluruh Kumpulan TNB.

7.2.3 Membincangkan i su- i su r i s iko yang diketengahkan oleh Jawatankuasa Pengurusan Risiko Kumpulan dalam laporan BAC.

7.3 kawalan Dalaman

7.3.1 Menilai kualiti dan keberkesanan sistem kawalan dalaman dan kecekapan operasi Kumpulan.

7.3.2 Mengkaji penemuan kawalan dalaman dalam Kumpulan oleh juruaudit dalaman dan luar.

7.3.3 Mengkaji dan meluluskan Penyata Kawalan Dalaman bagi Laporan Tahunan seperti yang diperlukan di bawah Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia.

149

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

7.4 audit Dalaman

7.4.1 Meluluskan Piagam Audit Korporat bagi fungsi audit dalaman Kumpulan.

7.4.2 Memastikan supaya fungsi audit dalaman mempunyai kedudukan yang sewajarnya dalam Kumpulan dan mempunyai kuasa, sumber dan kompetensi yang perlu untuk menjalankan tugas mereka. Ini termasuk satu kajian terhadap struktur organisasi, sumber, bajet dan kelayakan anggota kerja audit dalaman.

7.4.3 Mengkaji laporan audit dalaman dan maklum balas pengurusan serta tindakan yang d iambi l berka i tan dengannya . J ika pengurusan tidak mengambil tindakan dalam tempoh masa yang mencukupi, BAC akan melaporkan perkara tersebut kepada Lembaga Pengarah.

7.4.4 Mengkaji kecukupan rancangan audit dalaman dan skop audit serta memastikan supaya fungsi audit dalaman dijalankan tanpa halangan.

7.4.5 Menilai prestasi Ketua Audit Dalaman.

7.4.6 Dimaklumkan berhubung dengan perletakan jawatan dan pemindahan anggota kerja kanan audit dalaman dan memberi peluang kepada anggota kerja yang meletak jawatan/berpindah untuk mengutarakan pandangan mereka.

7.4.7 Mengarah sebarang penyiasatan khas dijalankan oleh Audit Dalaman.

7.5 audit luaran

7.5.1 Menamakan Juruaudit Luar berserta fungsi-fungsi mereka yang lain seperti yang dipersetujui oleh Lembaga Pengarah dan mengesyorkan untuk kelulusan Lembaga Pengarah yuran audit luar serta memper-timbangkan sebarang persoalan berhubung dengan peletakan jawatan atau pemecatan.

7.5.2 Mengkaji laporan audit luar dan tindak balas pengurusan serta tindakan yang diambil berkaitan dengannya. Jika pengurusan tidak mengambil tindakan dalam tempoh masa yang mencukupi, BAC akan melaporkan perka ra te r sebut kepada Lembaga Pengarah.

7.5.3 Mengkaji rancangan dan skop kerja audit luaran.

7.5.4 BAC akan bermesyuarat dengan Juruaudit Luaran dan Juruaudit Dalaman atau kedua-duanya sekurang-kurangnya dua kali setahun untuk mem bincangkan masalah-masalah dan pandangan yang timbul daripada audit luar dan sebarang perkara yang mungkin ingin dibincangkan oleh juruaudit, tanpa kehadiran pengurusan, Pengarah-pengarah Eksekutif atau para Pengarah bukan bebas jika perlu.

7.6 tadbir urus korporat

7.6.1 Mengkaji keberkesanan sistem pemantauan pematuhan dengan undang-undang dan peraturan serta keputusan penyiasatan pengurusan dan tindakan susulan (termasuk tindakan tatatertib) terhadap sebarang kejadian ketidakpatuhan.

7.6.2 Mengkaji penemuan daripada sebarang pemeriksaan oleh pihak penguat kuasa peraturan.

7.6.3 Mengkaji sebarang urusniaga dengan pihak berkaitan dan situasi konflik kepentingan yang mungkin timbul dalam Kumpulan termasuk sebarang urusniaga, prosedur atau tatacara yang menimbulkan persoalan berhubung kewibawaan.

7.6.4 Mengkaji dan meluluskan Penyata Tadbir Urus Korporat bagi Laporan Tahunan seperti yang diperlukan di bawah Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia.

7.6.5 Mengkaji program perhubungan pelabur dan dasar komunikasi pemegang saham Syarikat.

7.6.6 Memeriksa kejadian dan hal-hal yang mungkin menjejaskan prinsip-prinsip tadbir urus korporat dan melaporkannya kepada Lembaga Pengarah.

7.6.7 Membangun dan mengkaji secara kerap Kod Tadbir Urus Korporat dan Etika Perniagaan TNB.

7.6.8 Jika BAC berpendapat bahawa perkara yang dilaporkan olehnya kepada Lembaga Pengarah tidak diselesaikan secara memuas-kan sehingga menyebabkan pelanggaran Keperluan Penyenaraian Bursa Malaysia, BAC hendaklah dengan segera melaporkan perkara sedemikian kepada Bursa Malaysia.

8. Mesyuarat Jawatankuasa8.1 Jawatankuasa hendaklah mengadakan mesyuarat

apabila diperlukan dan sekurang-kurangnya enam kali dalam tempoh setahun kewangan TNB.

8.2 Bilangan mesyuarat Jawatankuasa yang diadakan dalam tempoh setahun dan butir-butir kehadiran bagi setiap ahli berkaitan dengan mesyuarat yang diadakan hendaklah didedahkan dalam laporan tahunan.

8.3 Pengerusi Jawatankuasa atau Setiausaha hendaklah, pada bila-bila masa, memanggil mesyuarat Jawatan-kuasa di dalam tempoh yang berpatutan jika diminta oleh mana-mana ahli, Ketua Audit Dalaman atau Juruaudit Luar. Notis mesyuarat Jawatankuasa tidak perlu diberi kepada mana-mana ahli yang tidak ada di Malaysia pada masa tersebut.150

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Terma Rujukan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah

8.4 Sebarang urusan tidak boleh dikendalikan pada mana-mana mesyuarat Jawatankuasa melainkan dengan kehadiran satu kuorum. Kuorum bagi setiap mesyuarat hendaklah terdiri daripada tiga (3) orang ahli.

8.5 Pengerusi Jawatankuasa hendaklah mem-pengerusikan mesyuarat Jawatankuasa dan jika beliau tidak hadir, ahli-ahli yang hadir hendaklah memilih salah seorang dari kalangan mereka untuk menjadi Pengerusi bagi mesyuarat tersebut.

8.6 Atas sebab-sebab tertentu yang munasabah, selain dar ipada mengadakan mesyuarat formal , Jawatankuasa boleh menangani hal-hal berbangkit melalui laporan dan resolusi pekeliling.

8.7 Para pegawai Kumpulan atau anggota kerja lain boleh dijemput untuk menghadiri mesyuarat jika Jawatankuasa berpendapat kehadiran mereka adalah perlu.

8.8 Semua syor Jawatankuasa hendaklah dikemukakan kepada Lembaga Pengarah untuk kelulusan.

8.9 Seseorang ah l i Jawatankuasa hendak lah mengecualikan diri daripada mesyuarat semasa perbincangan atau pertimbangan berhubung sebarang perkara yang menimbulkan situasi konflik kepentingan sebenar atau anggapan bagi ahli tersebut. Jika keadaan ini menyebabkan bilangan Pengarah untuk satu kuorum tidak mencukupi, Jawatankuasa mempunyai hak untuk melantik Pengarah (Pengarah-pengarah) lain, yang memenuhi kriteria keahlian.

8.10 Jawatankuasa, melalui Pengerusinya, hendaklah membuat laporan kepada Lembaga Pengarah selepas setiap mesyuarat.

8.11 Jawatankuasa hendaklah mewujudkan prosedur mesyuaratnya sendiri, tertakluk kepada peruntukan terma rujukan serta tatacara dan Tataurusan TNB

9. Setiausaha Jawatankuasa9.1 Setiausaha Jawatankuasa hendaklah merupakan

Setiausaha Syarikat.

9.2 Setiausaha hendaklah menggariskan satu agenda bagi setiap mesyuarat, dengan merujuk kepada Pengerusi Jawatankuasa. Agenda tersebut hendaklah diedarkan berserta dengan kertas-kertas yang berkaitan kepada semua ahli Jawatankuasa dan Ketua Audit Dalaman sekurang-kurangnya tiga hari bekerja sebelum setiap mesyuarat.

9.3 Setiausaha hendaklah menyediakan dengan segera minit mesyuarat bertulis dan mengedarkannya kepada setiap ahli. Minit mesyuarat Jawatankuasa tersebut hendaklah disah dan ditandatangani oleh Pengerusi mesyuarat pada mesyuarat yang berikutnya.

9.4 Minit bagi setiap mesyuarat hendaklah dimasukkan ke dalam buku minit yang berada di bawah penjagaan Setiausaha Syarikat dan disimpan di pejabat berdaftar Syarikat. Minit tersebut hendaklah tersedia untuk diperiksa oleh ahli-ahli Lembaga Pengarah, juruaudit luar, juruaudit dalaman dan individu-individu lain yang dianggap wajar oleh Setiausaha Syarikat.

10. Pendedahan10.1 Jawatankuasa perlulah membantu Lembaga

Pengarah dalam membuat pendedahan berkenaan aktiviti-aktiviti Jawatankuasa dalam laporan BAC untuk di terbitkan dalam Laporan Tahunan.

10.2 Pihak Lembaga Pengarah mengehendaki semua Pengarah untuk mendedahkan kepentingan mereka bagi mengelakkan sebarang konflik tentang kepentingan peribadi dan juga kepentingan syarikat. Sekiranya terdapat sebarang konflik sama ada nyata atau tidak, pendedahan kepentingan ini perlulah di majukan kepada Pengerusi dan sesalinan kepada Setiausaha Syarikat.

11. Semakan Semula Terma Rujukan11.1 Sebarang semakan semula atau pindaan kepada

Terma Rujukan, sebagaimana yang dicadangkan oleh Jawatankuasa atau mana-mana pihak ketiga, hendaklah dibentangkan kepada Lembaga Pengarah untuk kelulusan.

11.2 Selepas diluluskan oleh Lembaga Pengarah, semakan semula atau pindaan tersebut hendaklah dijadikan sebahagian daripada Terma Rujukan dan Terma Rujukan ini hendaklah dianggap telah disemak semula atau dipinda.

151

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Lembaga Pengarah

• Tan Sri Leo Moggie (Pengerusi, Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

• Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh (Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif) (Pengarah Eksekutif Bukan Bebas)

• Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid (Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

• Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari (Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas)

• Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng (Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas)

• Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy (Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

dari kiri ke kanan:

152

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

• Dato’ Zainal Abidin bin Putih (Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

• Dato’ Fuad bin Jaafar (Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

• Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob (Pengarah Bukan Eksekutif Bebas)

• Nor Zakiah binti Abdul Ghani Setiausaha Syarikat

• Wan Marzimin bin Wan Muhammad Setiausaha Syarikat

dari kiri ke kanan:

153

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Profil Lembaga Pengarah

Tan Sri Leo Moggie, berusia 67 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai Pengerusi/Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas TNB pada 12 April 2004. Beliau merupakan Pengerusi Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah. Tan Sri Leo Moggie juga menganggotai Lembaga Pengarah Digi.Com Berhad dan The New Straits Times Press (Malaysia) Berhad.

Tan Sri Leo Moggie memiliki Sarjana Sastera dalam bidang Sejarah daripada University of Otago, New Zealand dan Sarjana Pentadbiran Perniagaan daripada Pennsylvania State University, Amerika Syarikat.

Beliau mempunyai pengalaman yang luas, menyandang beberapa jawatan menteri kanan di peringkat negeri dan persekutuan sebelum dilantik sebagai Pengerusi TNB. Tan Sri Leo Moggie adalah bekas Menteri Tenaga, Komunikasi dan Multimedia (1998-2004), Menteri Kerja Raya (1989-1995), Menteri Tenaga, Telekomunikasi & Pos (1978-1989 dan 1995-1998) dalam Kabinet Persekutuan. Di peringkat Kerajaan Negeri Sarawak pula, beliau menjadi Menteri Kerajaan Tempatan (1977-1978) dan Menteri Perkhidmatan Kebajikan (1976-1977).

Beliau memulakan kerjaya beliau dalam Perkhidmatan Awam dan telah memegang pelbagai jawatan dalam Perkhidmatan Awam Negeri Sarawak dari tahun 1966 hingga tahun 1974. Beliau juga pernah menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri Sarawak (1974-1978) dan ahli Parlimen (1974-2004).

Tan Sri Leo Moggie telah menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengerusi Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas

TAN SRI LEO MOGGIE

154

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh, berusia 43 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif/Pengarah Eksekutif Bukan Bebas TNB pada 1 Julai 2004. Beliau menganggotai Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah.

Beliau adalah ahli bertaraf Fellow dalam Association of Chartered Certified Accountants (United Kingdom) dan ahli Institut Akauntan Malaysia.

Dato’ Sri Che Khalib pernah memegang beberapa jawatan penting dalam sektor swasta sepanjang kerjaya beliau. Beliau memulakan kerjayanya dengan Tetuan Ernst & Young dan kemudian menyertai Bumiputra Merchant Bankers Berhad. Di antara tahun 1992 dan 1999, beliau telah berkhidmat di beberapa syarikat dalam Kumpulan Renong termasuk Projek Lebuhraya Utara-Selatan, HBN Management Services Sdn. Bhd., Renong Overseas Corporation Sdn. Bhd. dan Marak Unggul Sdn. Bhd., iaitu syarikat konsortium yang bertanggung-jawab ke atas pengurusan Keretapi Tanah Melayu Berhad. Pada bulan Jun 1999, beliau telah menyertai Ranhill Utilities Berhad sebagai Ketua Pegawai Eksekutif. Beliau pernah menjadi Pengarah Urusan dan Ketua Pegawai Eksekutif KUB Malaysia Berhad sebelum dilantik sebagai Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif TNB.

Sebelum berkhidmat dengan TNB, Dato’ Sri Che Khalib pernah menjadi ahli Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Eksekutif Khazanah Nasional Berhad dari tahun 2000 hingga tahun 2004. Beliau juga pernah menganggotai Lembaga Pengarah beberapa syarikat dalam Kumpulan United Engineers Malaysia Berhad dan Bank Industri & Teknologi Malaysia Berhad.

Beliau telah menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif Pengarah Eksekutif Bukan Bebas

DATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOH

155

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

DATO’ MOHAMMAD ZAINAL BIN SHAARI

DATO’ PUTEH RUKIAH BINTI ABD MAJID

Dato’ Mohammad Zainal bin Shaari, berusia 45 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas pada 31 Mac 2007. Beliau menganggotai Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah.

Beliau kini adalah merupakan Pengarah Eksekutif/Ketua Pegawai Operasi Khazanah Nasional Berhad. Beliau juga adalah seorang ahli Financial Reporting Foundation.

Dato’ Mohammad Zainal merupakan ahli bertaraf Fellow di Institute of Chartered Accountants England & Wales dan Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) United Kingdom. Beliau juga merupakan ahli Institut Akauntan Malaysia dan Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia.

Dato’ Mohammad Zainal mempunyai pengalaman yang luas dalam bidang perakaunan dan pernah memegang pelbagai jawatan dalam Firma Perakaunan Antarabangsa di United Kingdom (1984-1990) dan PricewaterhouseCoopers (1990-2002). Beliau pernah berkhidmat bersama Bina Fikir Sdn. Bhd. buat seketika sebelum dilantik untuk berkhidmat bersama Khazanah Nasional Berhad pada Oktober 2004.

Dato’ Mohammad Zainal telah menghadiri 12 daripada 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas

Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid, berumur 55 tahun dan adalah warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas TNB pada 13 September 2006. Beliau adalah Pengerusi Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah dan juga ahli Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah.

Beliau mempunyai kelulusan Sarjana Muda Ekonomi (Kepujian) dari Universiti Malaya, Malaysia dan Sarjana (Ekonomi) dari Western Michigan University, Amerika Syarikat.

Beliau pernah memegang pelbagai jawatan dalam Kerajaan seperti Timbalan Setiausaha Bahagian, Menteri Kewangan (Diperbadankan), Bahagian Penswastaan dan Perusahaan Awam (2000-2004) dan kemudiannya sebagai Setiausaha Bahagian, Bahagian Pelaburan, Menteri Kewangan (Diperbadankan) dan Bahagian Penswastaan, Kementerian Kewangan (2004-Ogos 2006). Kini beliau merupakan Timbalan Ketua Setiausaha (Sistem dan Kawalan), Kementerian Kewangan.

Beliau turut menganggotai Lembaga Pengarah Perbadanan Usahawan Nasional Berhad, Pengurusan Aset Air Berhad, Pelaburan Hartanah Bumiputera Berhad dan Penerbangan Malaysia Berhad.

Dato’ Puteh Rukiah telah menghadiri 14 daripada 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Bukan Bebas

156

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Profil Lembaga Pengarah

TAN SRI DATO’ HARI NARAYANAN A/L GOVINDASAMY

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan, berusia 58 tahun dan merupakan warganegara Malaysia adalah Pengarah Bukan Eksekutif Bebas. Beliau dilantik menganggotai Lembaga Pengarah TNB pada 1 Mac 1995. Beliau juga merupakan ahli Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah.

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan juga merupakan Pengarah SP Setia Berhad, Puncak Niaga Holdings Berhad dan IEV Group Berhad.

Beliau memiliki Sarjana Muda Kejuruteraan Elektrik dan Elektronik daripada University of Northumbria, England.

Beliau mempunyai pengalaman yang luas dalam bidang kejuruteraan elektrik dan elektronik dan pernah memegang pelbagai jawatan penting di Inchcape Berhad dan Tamco Cutler-Hammer Sdn. Bhd. Kini beliau merupakan Pengerusi Noblemax Resources Sdn. Bhd. dan Timbalan Pengerusi Emrail Sdn. Bhd.

Tan Sri Dato’ Hari Narayanan telah menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

TAN SRI DATO’ LAU YIN PIN @ LAU YEN BENG

Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen Beng, berusia 59 tahun dan merupakan seorang warganegara Malaysia, merupakan Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas. Beliau telah dilantik ke dalam Lembaga Pengarah TNB pada 25 September 1990. Beliau mempengerusikan Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah dan menganggotai Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah.

Beliau adalah seorang Akauntan Bertauliah daripada Institut Akauntan Malaysia (MIA) sejak tahun 1979, ahli bertaraf Fellow dalam Chartered Association of Certified Accountants (ACCA), United Kingdom sejak tahun 1981 dan juga merupakan seorang graduan Institute Chartered Secretaries and Administrators (ICSA), United Kingdom. Beliau memperolehi Diploma dalam bidang Perdagangan (Cemerlang) daripada Kolej Tunku Abdul Rahman. Tan Sri Dato’ Lau Yin Pin pernah memegang beberapa jawatan dalam sektor swasta termasuk sebagai Akauntan Awam dan Pakar Rundingan Perniagaan dan Kewangan.

Beliau merupakan Pengerusi Star Publications (Malaysia) Berhad dan menganggotai Lembaga Pengarah YTL Power International Berhad dan Media Chinese International Limited.

Beliau telah menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Kanan Bebas

157

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

DATO’ ZAINAL ABIDIN BIN PUTIH

DATO’ FUAD BIN JAAFAR

Dato’ Fuad bin Jaafar, 65 tahun dan seorang warganegara Malaysia, dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksektuif Bebas TNB pada 15 Mac 2007. Beliau menganggotai Jawatankuasa Tender Lembaga Pengarah, Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah.

Beliau memperolehi Diploma dalam jurusan Teknologi daripada Brighton University, United Kingdom.

Beliau pernah berkhidmat dalam pelbagai kapasiti di TNB, antaranya sebagai Penolong Jurutera Pembahagian, Pengurus Kanan Daerah, Jurutera Pembinaan, Penolong Jurutera Kanan Pembinaan, Jurutera Kanan Pembinaan, Timbalan Ketua Jurutera/Penolong Pengurus Besar dan Timbalan Pengurus Besar. Pada bulan Januari 1994, Dato’ Fuad dilantik sebagai Pengurus Besar Bahagian Penghantaran dan kemudian menjadi Pengurus Besar Kanan bagi Pembekalan Tenaga. Pada 4 September 1997 beliau dilantik sebagai Ketua Pegawai Operasi dan Pengarah Eksekutif TNB dan kemudiannya pada 16 Oktober 2000 beliau dilantik sebagai Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif TNB.

Beliau menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

Dato’ Zainal Abidin bin Putih, berusia 62 tahun dan warganegara Malaysia. Beliau dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bebas TNB pada 1 Mei 2003. Beliau juga menganggotai Jawatankuasa Audit Lembaga Pengarah serta Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah.

Beliau kini merupakan Pengerusi Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia (MASB), Mobile Money International Sdn. Bhd. dan Pemegang Amanah Yayasan Institut Jantung Negara.

Dato’ Zainal Abidin merupakan Akauntan Bertauliah daripada England and Wales Institute. Beliau mempunyai pengalaman yang luas dalam Amalan Perakaunan Awam dan pernah memegang pelbagai jawatan seperti Rakan Kongsi, Pengarah Eksekutif, Rakan Kongsi Urusan Negara dan Pengerusi dalam firma Hanafiah Raslan & Mohamad yang telah bergabung dengan Ernst & Young pada tahun 2002.

Beliau juga merupakan bekas Pengerusi Mentakab Rubber Company Berhad, Pengurusan Danaharta Nasional Berhad, bekas Presiden Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia (MICPA), bekas ahli Suruhanjaya Multimedia & Komunikasi Malaysia dan bekas Penasihat kepada Tetuan Ernst & Young Malaysia.

Beliau juga menganggotai Lembaga Pengarah Bumiputra-Commerce Holdings Berhad, ESSO Malaysia Berhad, CIMB Investment Bank Berhad dan CIMB Bank Berhad.

Dato’ Zainal Abidin telah menghadiri kesemua 15 Mesyuarat Lembaga Pengarah yang diadakan pada Tahun Kewangan ini.

Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

158

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Profil Lembaga Pengarah

TAN SRI DATO’ SERI SITI NORMA BINTI YAAKOB

Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob, berusia 68 tahun dan merupakan warganegara Malaysia, telah dilantik sebagai Pengarah Bukan Eksekutif Bebas pada 12 September 2008. Beliau merupakan Pengerusi Jawatankuasa Tatatertib Lembaga Pengarah dan menganggotai Jawatankuasa Kewangan dan Pelaburan Lembaga Pengarah dan Jawatankuasa Penamaan dan Ganjaran Lembaga Pengarah.

Tan Sri Siti Norma mempunyai kelulusan Barrister-at-Law dari Gray’s Inn, London dan Sijil Public International Law di dalam Post-Finals Course, Council of Legal Education, London.

Beliau pernah memegang beberapa jawatan kanan dalam Perkhidmatan Kehakiman dan Perundangan Malaysia seperti Penolong Pendaftar Kanan; Presiden, Mahkamah Sesyen; Peguam Kanan Persekutuan, Jabatan Peguam Negara; Timbalan Pemegang Amanah Raya dan Ketua Pendaftar Mahkamah Persekutuan Malaysia. Beliau telah dilantik sebagai Hakim Mahkamah Tinggi Malaya (1983-1994) dan Hakim, Mahkamah Rayuan Malaysia (1994-2000). Mulai 1 Januari 2001, beliau telah dilantik sebagai Hakim, Mahkamah Persekutuan. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Ketua Hakim Malaya pada 8 Februari 2005 dan terus memegang jawatan itu sehingga 5 Januari 2007.

Beliau kini menganggotai Lembaga Pengarah KAF Investment Bank Berhad, RAM Holdings Berhad, RAM Rating Services Berhad dan RAM Rating (Lanka) Limited.

Pengarah Bukan Eksekutif Bebas

159

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Jawatankuasa Tertinggi Kumpulan – JTK

Jawatankuasa Tertinggi Kumpulan (JTK) adalah merupakan forum eksekutif tertinggi organisasi ini dan memainkan peranan penting dalam mengkaji semula dasar, strategi dan prosedur Kumpulan agar selaras dengan misi dan visi Syarikat, prestasi keseluruhan Kumpulan serta kenaikan pangkat eksekutif.

JTK juga bertanggungjawab untuk menyelaras strategi perancangan bisnes dan pelbagai dasar Kumpulan termasuk pemantauan dan pengawasan efektif terhadap pelaksanaan aktiviti-aktiviti serta prestasi Jawatankuasa-jawatankuasa Pengurusan Kumpulan yang lain yang turut merangkumi perlantikan Ahli-ahli Jawatankuasa berkenaan.

Sepanjang Tahun Kewangan ini, Jawatankuasa ini telah mengadakan 10 mesyuarat.

dari kiri ke kanan:

• Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh (Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif )• Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad (Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikal)• Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid (Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Koporat)• Dato’ Izzaddin Idris (Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan, Kumpulan Kewangan)

160

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Jawatankuasa Pembekalan Tenaga – JPT

Jawatankuasa ini merupakan badan Pengurusan Tertinggi dengan kuasa untuk mengesah dan meluluskan semua rancangan dan cadangan pembangunan sistem pembekalan tenaga untuk TNB di Semenanjung Malaysia sebelum dikemukakan kepada Lembaga Pengarah TNB. Jawatankuasa ini juga membuat keputusan berhubung isu-isu berkaitan dengan operasi bisnes teras TNB serta isu-isu berhubung dengan penyegeraan aktiviti-aktiviti projek penjanaan, penghantaran dan pembahagian yang sedang dilaksanakan di Semenanjung Malaysia.

Sepanjang Tahun Kewangan ini, Jawatankuasa ini telah mengadakan lima mesyuarat.

dari kiri ke kanan:

• Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh (Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif)• Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad (Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikal)• Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid (Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Koporat)• Ir. Ab’llah bin Haji Mohd Salleh (Naib Presiden, Penghantaran)• Dato’ Ir. Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf (Naib Presiden, Pembahagian)• Mohd Nazri bin Shahruddin (Naib Presiden, Penjanaan)• Zainab binti Abdullah (Naib Presiden, Perancangan)

161

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Jawatankuasa Pengurusan Eksekutif Kumpulan – JEK

Jawatankuasa Pengurusan Eksekutif Kumpulan (JEK) yang diterajui Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif bertanggungjawab ke atas pengurusan keseluruhan operasi dan pentadbiran kewangan Syarikat. JEK yang bermesyuarat secara bulanan menyediakan ruang bagi Pengurusan Kanan membincangkan dan menyelesaikan isu-isu penting untuk memudahkan koordinasi dan interaksi yang efektif di antara Bahagian-bahagian dan Syarikat-syarikat Kumpulan TNB dengan memberi penyelesaian sebaik mungkin bagi memastikan implementasi serta pelaksanaan tindakan-tindakan yang perlu dibuat selaras dengan pelbagai inisiatif dan dasar-dasar Syarikat.

berdiri dari kiri ke kanan:

• Datuk Wira Md. Sidek bin Ahmad (Naib Presiden Kanan, Operasi & Teknikal)• Dato’ Izzaddin Idris (Ketua Pegawai Kewangan/Naib Presiden Kanan, Kumpulan Kewangan)• Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid (Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporat)• Ir. Ab’llah bin Haji Mohd Salleh (Naib Presiden, Penghantaran)

duduk dari kiri ke kanan:

• Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh (Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif )• Dato’ Ir. Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf (Naib Presiden, Pembahagian)

162

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

JEK juga turut bertanggungjawab untuk merumus dasar, prosedur, strategi dan membuat keputusan berhubung dengan perkara-perkara berkaitan operasi, isu-isu korporat, kewangan, sumber manusia, hal ehwal korporat dan pembangunan usahawan.

Sepanjang Tahun Kewangan ini, Jawatankuasa ini telah mengadakan 15 mesyuarat.

berdiri dari kiri ke kanan:

• Mohd Nazri bin Shahruddin (Naib Presiden, Penjanaan)• Dato’ Nik Ibrahim bin Nik Mohamed (Naib Presiden, Pengurusan Pelaburan)• Dato’ Kamaruzzaman bin Jusoh (Naib Presiden, Sumber Manusia)• Razali bin Awang (Ketua Pegawai Maklumat)• Nor Azmi bin Ramli (Ketua Pegawai Perolehan)

duduk dari kiri ke kanan:

• Zainab binti Abdullah (Naib Presiden, Perancangan)• Md. Jailani bin Abas (Pengurus Besar Kanan, Perkhidmatan Korporat)

163

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Tanggungjawab sosial korporat (CSR, kini juga dikenali sebagai tanggungjawab korporat) merupakan satu konsep di mana organisasi-organisasi mengambil kira kepentingan masyarakat dan bertanggungjawab ke atas kesan-kesan aktivitinya terhadap pelanggan, pembekal, warga kerja, pemegang saham, komuniti, alam sekitar dan lain-lain pihak berkepentingan. Rasa tanggungjawab ini menjangkaui pematuhan undang-undang di mana organisasi dengan sukarelanya mengambil langkah lanjut untuk memperbaiki kualiti hidup warga kerja dan keluarga mereka serta untuk komuniti tempatan dan masyarakat umum.

TNB sebagai antara GLC yang terkemuka negara, beriltizam melaksanakan amalan-amalan terbaik CSR untuk memberi kesan positif bukan sahaja kepada warga kerja, pelanggan, rakan kongsi atau komuniti, persekitaran operasi tetapi yang paling utama ialah sebagai sumbangan kepada agenda pembangunan negara. Pada tahun kewangan yang dikaji. Impak dasar CSR TNB telah diiktiraf oleh Kerajaan yang menjadikan dasar Syarikat sebagai asas untuk kajian rintis aktiviti-aktiviti CSR untuk dimuatkan dalam ‘Silver Book’.

Tanggungjawab Sosial Korporat

164

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

golongan warga tua, orang kurang upaya dan ibu tunggal. Setakat ini 18 buah rumah telah diperbaiki dengan menelan belanja kira-kira RM200,000.

program bersama pemimpin komuniti (ClOp)TNB mengadakan sesi dialog dengan pemimpin-pemimpin komuniti dan para pelanggan untuk mendapat maklum balas terhadap mutu perkhidmatannya. Program Bersama Pemimpin Komuniti (CLOP) berfungsi sebagai saluran alternatif bagi para pelanggan membuat laporan, mengemukakan permintaan atau cadangan demi meningkatkan mutu perkhidmatan TNB. Program yang mula diperkenalkan pada tahun 2005 ini juga menjadi platform bagi TNB menjalin hubungan mesra dengan pihak berkuasa tempatan dan masyarakat setempat.

Sebagai peneraju dalam industri tenaga negara, TNB berusaha menyediakan bekalan elektrik kepada orang ramai dengan efisien pada kadar serendah yang boleh. Ini adalah aktiviti CSR syarikat yang paling utama yang merupakan cabaran kepada komitmen TNB untuk menyediakan bekalan elektrik yang selamat, berdaya harap dan terjamin kepada pelanggan seiring dengan keperluan dan pembangunan negara yang berterusan. Dengan mengambi l k i ra aspek in i , TNB menyokong kuat dasar-dasar yang dilaksanakan oleh Kerajaan dalam Rancangan Malaysia Ke-9 dan matlamat untuk terus menggerakkan visi negara bagi menjadikan Malaysia sebuah negara maju sepenuhnya menjelang tahun 2020.

Komitmen ini diterjemahkan menerusi s logan Syarikat iaitu “Penggerak Kemajuan Negara” yang menjadi asas bagi inisiatif-inisiatif CSR.

Dalam tempoh kajian, TNB telah melaksanakan inisiatif CSR dalam pelbagai bidang yang telah memberi ke ba i k an da n ma n fa a t k epa da masyarakat dan dalam pada masa yang sama meningkatkan usaha untuk mencapai kecemerlangan dalam bisnes.

Kesejahteraan Komuniti

Ini adalah selaras dengan falsafah TNB untuk berbakti kepada masyarakat dengan menghulurkan bantuan kepada mereka yang memerlukan. Untuk tujuan ini, program-program yang membawa kesejahteraan dan kehidupan masyarakat yang lebih baik telah dilaksanakan.

projek baiti Jannati ‘rumahku syurgaku’Satu program direka khas untuk membantu golongan miskin tegar di seluruh negara untuk membantu memperbaiki kualiti hidup menerusi pembaikan rumah usang agar mereka dapat tinggal di tempat yang baik dan selesa. Keutamaan diberi kepada

kempen kesedaran keselamatan elektrikTNB menganjurkan Kempen Kesedaran Keselamatan Elektrik untuk menyampai-kan maklumat keselamatan elektrik kepada masyarakat. Antara kumpulan yang dikenal pasti untuk program ini adalah guru-guru sekolah rendah dan menengah. Guru-guru boleh memainkan peranan yang berkesan dalam mendidik d a n m e n g h e b a h k a n m a k l u m a t penggunaan kelengkapan elektrik secara selamat kepada para pelajar. Kempen ini dikendalikan melalui seminar-seminar yang mengandungi tiga modul iaitu Keselamatan Elektrik, Keselamatan Elektrik di Pepasangan Domestik dan Keselamatan di Pepasangan TNB. Dalam TK2008, seramai 2,949 orang guru dari 10 negeri telah menghadiri program ini.

program bekalan elektrik luar bandarP r o g r a m i n i t e l a h m e m b a n t u meningkatkan taraf hidup serta kualiti kehidupan masyarakat luar bandar. Setakat ini, 99% daripada kawasan berpenduduk dalam negara kita telah mendapat bekalan elektrik berbanding hanya 30% pada 1957. Program ini membukt ikan kesungguhan TNB terhadap pembangunan negara kerana kos pelaburan, operasi dan pengurusan talian yang disambung ke kawasan-kawasan luar bandar adalah jauh lebih tinggi daripada keuntungan yang diperoleh dari kawasan-kawasan ini.

165

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

program ‘Mobile Cancer Screening’TNB bekerjasama dengan Majlis Kanser Negara (MAKNA) menganjurkan satu program pengesanan awal kanser buah dada, servikal, prostat dan perut prasymtomatik menerusi unit-unit bergerak yang dihantar ke lokasi-lokasi strategik di seluruh negara. TNB memberi sokongan kepada program ini dengan memberi peruntukan sebanyak RM200,000 setahun untuk selama lima tahun.

Menjana Mutu Pendidikan

TNB percaya bahawa pendidikan mampu mengubah impian menjadi kenyataan. Syarikat mempunyai tradisi yang kukuh dalam melahirkan golongan cerdik pandai dan penyelidik-penyelidik yang bertaraf dunia menerusi program-program pendidikan dan biasiswa. Ramai golongan korporat di negara ini merupakan pener ima pember ian biasiswa TNB dan menikmati kemudahan pendidikan yang disediakan oleh Syarikat.

universiti tenaga nasionalSebagai sebuah institusi pengajian tinggi, UNITEN mempunyai tanggung-jawab yang besar dan penting dalam membantu Kerajaan melahirkan individu yang serba boleh. UNITEN juga memberi fokus penting dalam aktiviti penyelidikan dan pembangunan yang menggalak dan melahirkan budaya inovasi dan persaingan di kalangan tenaga akademik dan juga pelajar. Kerjasama strategik antara UNITEN dan sektor industri menyediakan akses dan peluang bagi pelajar dan tenaga akademik untuk menguasai pengetahuan malah kepakaran saintifik dan teknikal yang relevan untuk keperluan industri dan pasaran.

pintarPINTAR atau Promoting Intelligence, Nurturing Talent and Advocating Responsibility merupakan program pendidikan di bawah pengendalian bersama TNB dan Khazanah Nasional Berhad (Khazanah) . Ia bertujuan memupuk kesedaran pendidikan para pelajar dari kalangan keluarga miskin. Tumpuan khas diberi kepada mereka

program kem remaja bestariSatu program perkhemahan pendidikan yang diadakan untuk anak warga kerja TNB dan juga anak-anak yatim untuk membimbing dan merangsang mereka menc ipta kecemer langan da lam peperiksaan-peperiksaan seperti UPSR, PMR dan SPM.

biasiswa dan pinjaman pelajaranTNB memberi biasiswa dan pinjaman pela jaran kepada pela jar-pela jar cemerlang dan layak menerima bantuan melalui badan yayasannya iaitu Yayasan Tenaga Nasional. Bagi tahun kewangan yang dikaji, YTN telah menyediakan pinjaman berjumlah RM53 juta kepada pelajar-pelajar terbaik untuk melanjutkan pengajian peringkat tinggi di universiti-universiti tempatan dan luar negara yang terkenal sebagai salah satu usaha untuk membina kumpulan terpelajar bagi TNB dan negara.

pusat perkhidmatan pendidikan khas (3pk)TNB melalui YTN telah menjadikan Pusat Perkhidmatan Pendidikan Khas (3PK) sebagai program angkat untuk tempoh 5 tahun mulai 2008-2011. Pusat ini merancangkan pelbagai perkhidmatan bagi membantu kanak-kanak berke-perluan khas ke arah kualiti hidup yang lebih baik.

Ceramah motivasi pendidikanTNB telah menganjurkan ceramah motivasi pendidikan untuk pelajar-pelajar Darjah 5 dari Sekolah Kebangsaan Bebar, Pekan, Pahang dan Sekolah Kebangsaan Dato’ Seri Kamaruddin, Manjung, Perak. Program ini bertujuan membimbing pelajar-pelajar dalam teknik pembelajaran yang sistematik dan berkesan di samping merangsang mereka untuk terus berusaha mencapai kecemerlangan dalam pelajaran dan aktivit i ko-kurikulum. Kebanyakan mereka yang dipilih adalah dari keluarga miskin yang kurang berkemampuan.

program ‘Taking Motorsports to School’TNB t idak membataskan aspek pembelajaran hanya boleh diperolehi di dalam bilik darjah sahaja sebagai salah satu wadah pembelajaran. TNB telah membawa 100 pelajar dari Sekolah

yang tinggal di Wilayah Ekonomi Koridor Utara (NCER), Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER) dan Kawasan Pembangunan Iskandar (IDR).

Pelaksanaan PINTAR adalah selaras dengan seruan Kerajaan yang meng-galakkan perkongsian swasta-kerajaan dalam pembangunan pendidikan di bawah Rancangan Malaysia Ke-9 dan Bajet 2006. Dua teras utama Misi PINTAR ialah meningkatkan motivasi untuk berbelajar di kalangan kanak-kanak dan memastikan persekitaran pembelajaran yang sesuai.

23 buah sekolah rendah di seluruh negara telah diterima sebagai sekolah anak angkat TNB di bawah program ini. Sebanyak RM520,000 diperuntukkan bagi tujuan meningkatkan kecemerlangan akademik pelajar-pelajar sekolah luar bandar yang akan mengambil peperiksaan UPSR. Sumbangan ini bertujuan membiayai yuran tiusyen, mengendalikan sesi-sesi dialog dengan ibu bapa, menjalankan kursus-kursus motivasi dan bengkel pembangunan kemahiran. Sehingga kini, seramai 2,387 pelajar telah menerima manfaat dari program ini.

program motivasi/pintar 2008Program motivasi ini dikendalikan sepenuhnya oleh penuntut-penuntut Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) di bawah Persatuan Pembimbing Rakan Sebaya (PRS) bertujuan meningkatkan semangat, keazaman dan keyakinan pelajar-pelajar dalam menghadapi peperiksaan UPSR. Seramai 150 murid Darjah 6 dari Sekolah Kebangsaan Bayan Lepas, Bertam Indah dan Sekolah Kebangsaan Sg. Ara, Pulau Pinang dipilih untuk menyertai program selama tiga hari itu.

program Jejak kegemilanganDi bawah program ini, pelajar-pelajar cemerlang dari luar bandar dan dari keluarga yang tidak berkemampuan telah menyertai lawatan sambil belajar ke Kuala Lumpur termasuk lawatan ke Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) yang bertujuan mendedahkan mereka kepada kehidupan di kampus di samping mendorong mereka memperoleh kejayaan yang lebih cemerlang.

166

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Tanggungjawab Sosial Korporat

(TOMS) bersepadu yang baru yang berupaya mengukur SAIDI atau piawaian perkhidmatan kepada pelanggan, dengan lebih tepat.

tnb Careline 15454 helpdeskTNB Careline 15454 adalah pusat pengurusan panggilan setempat 24 jam yang menangani pertanyaan-pertanyaan mengenai bekalan tenaga seluruh negara. Dengan menggunakan sistem telefoni pusat panggilan terkini, TNB Careline 15454 berusaha mencapai kecemerlangan perkhidmatan dengan memastikan 90% daripada panggilan yang diterima dijawab dalam masa 20 saat untuk memenuhi tahap perkhidmatan lebih daripada 75%.

sistem WbisSistem ini membolehkan orang ramai melapor salah laku, atau salah guna kuasa atau kedudukan oleh pekerja TNB melalui talian bebas toll 1-800-888-862. Sistem WBIS dalaman juga telah disediakan untuk membolehkan warga kerja TNB melaporkan salah laku oleh rakan sekerja mereka.

kekuatan jenama TNB. Faedah-faedah seumpama ini telah menjadikan TNB lebih bersedia untuk menghadapi cabaran persekitaran industri yang amat kompetitif. Secara langsung inisiatif ini membolehkan TNB menyumbang ke arah pencapaian matlamat pembangunan negara iaitu “pertumbuhan dengan kesaksamaan”.

tenaga boleh DiperbaharuiSehingga kini TNB telah menandatangani sembilan perjanjian pembelian dengan Pembangun-pembangun Kuasa Tenaga Boleh Diperbaharui Kecil di Semenanjung Malaysia dengan jumlah kapasiti eksport sebanyak 49.8 MW. TNB telah juga menandatangani Memorandam Per-sefahaman dengan FELDA Palm Industries Sdn Bhd dan J-Power dari Jepun untuk membangun loji janaelektrik biojisim di Jengka, Pahang.

indeks tempoh masa purata gangguan sistem (saiDi)Indeks Tempoh Masa Purata Gangguan Sistem atau SAIDI adalah piawaian industri yang mengukur keboleh harapan perkhidmatan atau piawaian tahap perkhidmatan kepada pelanggan oleh sesebuah ut i l i t i sepert i TNB. Ia menunjukkan purata masa gangguan perkhidmatan dalam kiraan minit bagi sesuatu jangka masa tertentu. Mulai September 2008, TNB telah meng-gunakan Sistem Pengurusan Henti Tugas

Kebangsaan Bebar, Pekan dan Sekolah Kebangsaan Dato’ Sri Kamaruddin, Manjung, menyaksikan perlumbaan kereta Formula One, di Sepang, Selangor.

program tnb@sukmaTNB membawa seramai 160 pelajar dari sekolah-sekolah di Terengganu untuk menyaksikan perlawanan akhir hoki lelaki dan wanita sempena Sukan Malaysia Ke-12 (SUKMA ke-12). Program tahunan yang dianjurkan bersama dengan SUKMA akan member i pendedahan dan memupuk minat para pelajar terhadap sukan hoki.

Meningkatkan Kecemerlangan Bisnes

TNB percaya bahawa inisiatif-inisiatif CSR yang dilaksanakan sejajar dengan strategi bisnes akan menghasilkan pulangan jangka panjang. Antara inisiatif yang berjaya dilaksanakan ialah Program Pembangunan Vendor. Di samping sentiasa mengekalkan piawaian bisnes dan operasi yang t inggi dengan memastikan bekalan elektrik yang cukup, selamat, berdaya harap dan berterusan; memberi perkhidmatan cemerlang kepada pelanggan; dan memupuk budaya kerja yang berwibawa tinggi adalah antara komitmen-komitmen TNB untuk merangsang pen ingkatan kecemerlangan bisnes.

program pembangunan VendorProgram ini diadakan untuk membangun golongan pembekal yang berdaftar dengan TNB yang berdaya harap serta kompetitif menerusi jalinan perkongsian strategik dan mendapat sokongan komuniti vendor tempatan khususnya vendor Bumiputra. Melalui program pengurusan vendor yang berstruktur dengan bercir ikan aktivit i -akt iv it i strategik dan inovatif seperti latihan, b i m b i n g a n , p e m b i a y a a n b a n k , pelaksanaan Sistem Pengurusan Kualiti dan insentif-insentif pembangunan vendor, TNB ber jaya membantu pembekal mengurangkan kos dan mempertingkatkan tahap dan kualiti perkhidmatan. Syarikat juga mem-promosikan produk-produk vendor di luar negeri dengan bersandarkan

167

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

E-ApplicationPermohonan bekalan elektrik secara ‘on-line’ TNB yang mensasarkan pemaju-pema ju p ro jek pe rumahan dan pemohon-pemohon individu. Sistem yang menggunakan teknologi berasaskan web ini membolehkan pemantauan permohonan bekalan elektrik dengan cepat dan mudah.

seminar “Wayleave and Land Matters”Program yang dikendalikan bersama agensi-agensi Kerajaan dan Pihak Berkuasa Tempatan yang berkenaan untuk berkongsi maklumat perundangan sedia ada yang berkaitan penggunaan t a n a h d a n “ w a y l e a v e ’ u n t u k pembangunan infrastruktur elektrik voltan tinggi.

Menjaga Kesejahteraan Alam Sekitar

Sebagai pengeluar dan pembekal tenaga, bentuk operasi TNB memerlukan Syarikat menjaga kepentingan alam sekitarnya. Sebagai prinsip asas, TNB beranggapan bahawa apa jua projek atau pembangunan yang dilaksanakan oleh TNB menjaga dan tidak menjejaskan alam sekitar.

Dasar alam sekitarTNB telah merumuskan dasar alam sekitar yang mematuhi peruntukan semua undang-undang dan peraturan-peraturan serta menetapkan piawaian untuk melindungi, memelihara dan memperbaiki alam sekitar dalam semua operasi serta keputusan yang dibuatnya. Sistem Pengurusan Alam Sekitar telah dilaksanakan untuk memastikan impak negatif ke atas alam sekitar yang berpunca dari operasinya dihapus, dikurang atau diminimumkan.

piawaian global isO 14000TNB telah menjadualkan audit ke atas semua inisiatif tanggungjawab korporat serta merumuskan dasar-dasar dan prosedur-prosedur untuk menetapkan pematuhan, pencapaian dan keber-kesanan inisiatif-inisiatif alam sekitarnya. Audit alam sekitar telah dijalankan

tempat perlindungan burungStesen Janaelektrik Sultan Salahuddin Abdul Aziz, Kapar telah menjadi tempat persinggahan burung. Perkarangan s tesen in i k in i menjad i tempat perhimpunan utama berbagai jenis burung migrasi seperti pipis, bangau d a n p u c h o n g d a n s e k a l i g u s menjadikannya sebahagian daripada usaha TNB memelihara warisan alam semula jadi untuk dinikmati generasi akan datang.

program motivasi, pendidikan dan kesedaran alam sekitar remaja tnbProgram anjuran bersama TNB dan TNB Research Sdn. Bhd. yang mula dilaksanakan pada tahun 2003 bertujuan antara lain, untuk memupuk kesedaran terhadap alam sekitar di kalangan remaja, khususnya kanak-kanak sekolah. Terdapat tiga fasa dalam program tersebut:

Fasa 1: Kem Kesedaran Alam Sekitar

Fasa 2: Projek Mini – pemeliharaan alam sekitar

Fasa 3: Pertandingan projek mini antara sekoIah

Pada tempoh yang dikaji, tumpuan program adalah terhadap pemuliharaan kelip-kelip. 10 buah sekolah yang mewakili setiap daerah di negeri Selangor telah menyertai program ini. Sehingga akhir bulan Ogos 2008, seramai 268 pelajar dari 26 sekolah di seluruh Malaysia telah menyertai program ini.

Memperkasakan Warga Kerja

Adalah menjadi pegangan TNB bahawa warga kerja adalah aset yang paling bernilai bagi Syarikat. Sepanjang tahun dalam kajian, semua inisiatif CSR untuk warga kerja melibatkan program-program latihan yang tersusun, peluang-peluang kemajuan ker jaya serta meningkatkan tahap profesionalisme. Di samping itu, warga kerja juga digalakkan menyertai kegiatan-kegiatan di luar skop pekerjaan seperti aktiviti-aktiviti sukarela atau aktiviti-aktiviti lain supaya mencapai keseimbangan kerjaya antara kerjanya dan kehidupan.

mengikut jarak waktu yang ditetapkan untuk memastikan komitmen Alam Sekitar Korporat TNB dipatuhi. Di samping itu, program-program latihan juga diadakan untuk warga kerja Syarikat u n t u k m e m b a n g u n k o m p e t e n s i perlindungan alam sekitar yang tinggi.

pemuliharaan kelip-kelipTNB dan Kerajaan Negeri Selangor telah berganding bahu dalam projek pemuliharaan koloni kelip-kelip di Kampung Kuantan . D i samping menjalankan kajian dan penyelidikan, TNB juga telah melaksanakan empat projek untuk memperbaiki infrastruktur di Pusat Kelip-Kelip. Ini melibatkan pembinaan empat buah astaka, pembinaan mini teater, berserta sistem siar raya di bangunan sedia ada, menaik taraf jeti, jalan masuk serta dataran di Pusat Kelip-kelip. Projek-projek tersebut adalah sebahagian daripada tanggung-jawab TNB di bawah perjanjian yang ditandatangani di antara kedua-dua p ihak . Sebe lum i tu , TNB te lah melaksanakan projek pengubah suaian pintu gerbang, mendirikan papan iklan Syarikat di tempat letak kereta serta meletakkan papan-papan tanda arahan ke Pusat Kelip-kelip di beberapa lokasi strategik sepanjang jalan dari Kuala Lumpur ke Tanjung Karang, Selangor.

TNB juga telah mengambil berbagai inisiatif untuk memperbaiki kualiti kehidupan pengendali-pengendali perkhidmatan bot di pusat tersebut. Ini termasuklah mengadakan kelas pertuturan bahasa Arab dan Jepun u n t u k m e m b o l e h k a n m e r e k a berkomunikasi dengan pelawat-pelawat yang datang dari negara Jepun dan timur tengah. Kelas-kelas tersebut dikendalikan oleh tenaga pengajar dari Institut Latihan Sultan Ahmad Shah (ILSAS). Kelas bahasa asing semakin diperlukan memandangkan Pusat Kelip-Kelip kini menerima kunjungan pelawat asing yang semakin meningkat.

Syarikat juga telah melaksanakan program “Jom Ke Sekolah Bersama TNB” dengan anak-anak pendayung bot yang kebanyakannya tidak mempunyai sumber pendapatan yang tetap.

168

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Tanggungjawab Sosial Korporat

Faedah-Faedah kesihatanTNB menyediakan berbagai faedah kesihatan dan perubatan untuk warga kerja, pesara-pesara dan tanggungan-tanggungan yang layak.

keselamatan, kesihatan pekerjaan dan alam sekitar (Oshe)TNB tetap komited dalam menyediakan tempat kerja yang selamat dan selesa untuk warga kerjanya bagi memastikan k e m a l a n g a n d i t e m p a t k e r j a d imin imumkan j i ka t idak bo leh dihapuskan sama sekali, satu program yang merangkumi inisiatif-inisiatif berikut telah dilaksanakan:

Merumus, membangun dan menguat-• kuasa dasar-dasar keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

Memupuk dan membina budaya •yang mementingkan keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

Pengurusan Bahagian Pembahagian •dinasihat supaya mematuhi semua undang-undang dan peraturan yang berkaitan.

Melantik Juruaudit serta menubuhkan •urusetia keselamatan dan kesihatan pekerjaan di peringkat Bahagian.

program bimbingan sukanT N B m e l a k s a n a k a n p r o g r a m pembangunan klinik hoki remaja Negara menerus i pengendal ian ses i -ses i bimbingan kemahiran kepada pelajar-pelajar sekolah berusia 12-18 tahun di seluruh negara oleh pemain TNB yang j u g a m e r u p a k a n p e m a i n h o k i kebangsaan. Program ini dikendalikan dengan kerjasama Persatuan Hoki Malaysia dan Persatuan Hoki Negeri. Sehingga kini seramai 3,000 bakat baru dari 9 negeri telah dikenal pasti serta terlibat dalam projek ini.

TNB adalah penaja utama kejohanan hoki Piala Sultan Azlan Shah, yang menyaksikan penyertaan pasukan-pasukan ternama dari seluruh dunia. TNB juga penaja utama beberapa liga tempatan seperti Piala Razak, Liga Remaja dan Liga Hoki TNB-MHL yang dianjurkan oleh Persatuan Hoki Malaysia (MHF).

Selain hoki, TNB adalah juga penaja utama kriket. Syarikat terlibat aktif dalam pembangunan kriket dengan menyertai setiap pertandingan peringkat tempatan dan antarabangsa anjuran Persatuan Kriket Malaysia.

kelab sukan dan rekreasiBerbagai kemudahan fisikal dan riadah serta aktiviti sosial disediakan menerusi Kelab Ki lat untuk meningkatkan kesejahteraan dan semangat warga kerja. Pihak Syarikat telah membelanjakan kira-kira RM470,000 untuk membiayai aktiviti sukan dan sosial Kelab.

program 5sProgram 5S yang dirumus berasaskan lima perkataan Jepun iaitu seiri, seiton, seisa, seiketsu dan shitsuke adalah alat p e n g u r u s a n b a g i m e w u j u d k a n persekitaran kerja yang selesa dan produktif. 5S juga menjadi asas semua inis iat i f untuk mempert ingkatkan produktiviti serta mengeratkan kerja berpasukan.

Perintis Kejuaraan

Sukan sentiasa menjadi salah satu agenda penting dalam bisnes TNB. Sukan bukan setakat sebagai peranan sosial tetapi yang lebih penting sebagai pemangkin untuk membangunkan juara-juara masa depan. Penglibatan TNB dalam bidang sukan selaras dengan aspirasi Kerajaan untuk melahirkan atlet-atlet terbaik dan membolehkan Malaysia muncul sebagai negara yang handal dalam bidang sukan.

169

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Unit Pengurusan PolisiUnit Pengurusan Polisi mempunyai t a n g g u n g j a w a b b e s a r d a l a m penyelarasan aktiviti-aktiviti Sistem Pengurusan Kualiti (QMS) TNB mengikut Skim Pensijilan Sistem SIRIM. Untuk menunaikan tanggungjawab ini, Unit Pengurusan Polisi telah menetapkan objektif-objektif seperti berikut:

Memast i kan pencapa ian dan •pengekalan piawaian proses dan penambahbaikan (PSI) dalam TNB dengan membantu Bahagian/Jabatan mendokumenkan semua proses, prosedur dan arahan kerja mengikut Keperluan Piawaian ISO 9000.

Memast ikan ketersediaan dan •penggunaan polisi-polisi, prosedur-prosedur dan pekeliling terkini di seluruh TNB.

Untuk menyokong objektifnya, unit ini telah memainkan peranan seperti berikut:

PIAWAIAN PROSES DAN A. PENAMBAHBAIKAN (MS ISO 9001:2000)

Khidmat nasihat dan panduan •kepada Bahagian/Jabatan mengenai pelaksa naan PSI dan pengekalannya.

Membangun dan mengemas-•kini kurikulum dan modul lat ihan PSI dengan ILSAS secara berterusan.

PENGUMPULAN POLISIB. Menyelaras pengumpulan semua

polisi, prosedur dan pekeliling.

Unit Pembangunan Organisasi dan Kualiti

Unit Pembangunan Organisasi dan Kualiti bertanggungjawab dalam mem-promosikan kualiti di seluruh organisasi melalui inisiatif-inisiatif seperti Anugerah Kual i t i P res iden (AKP) , Pasukan Peningkatan Kerja (WIT), 5S, “team building” dan lain-lain.

Mulai tarikh kajian, penilaian AKP diadakan dua tahun sekali. Tempoh yang lebih lama ini telah memberi TNB masa yang cukup untuk lebih bersedia

Jabatan Pengurusan Produktiviti dan Kualiti (PQM) bertanggungjawab untuk meningkatkan produktiviti dan kualiti secara keseluruhannya dalam TNB serta mengendalikan program transformasi korporat. Jabatan ini terdiri daripada t iga uni t ia i tu Uni t Pengurusan Perubahan, Unit Pengurusan Polisi dan Unit Pembangunan Organisasi & Kualiti.

Unit Pengurusan Perubahan

Unit Pengurusan Perubahan (CMU) m e m b a n t u B a h a g i a n - b a h a g i a n membangunkan inisiatif-inisiatif penting serta mencapai sasaran Program Korporat yang ditetapkan. Objektif unit ini adalah untuk meningkatkan kadar k e j a y a a n d e n g a n m e m b a n t u mengenalpasti dan menghapuskan sekatan-sekatan dan mengenalpasti semua intervensi. Jabatan ini juga b e r t a n g g u n g j a w a b m e m a n t a u pelaksanaan dan pencapaian inisiatif-inisiatif penting setiap Bahagian di bawah program transformasi korporat. TNB sedang berusaha untuk mencapai kecemerlangan perkhidmatan di bawah Program Transformasi Kecemerlangan Perkhidmatan 10/10 (SE10/10) yang dijadualkan tamat pada 2010. Unit ini juga membantu set iap Bahagian m e n c a p a i p e n i n g k a t a n m e l a l u i pelaksanaan projek-projek khas jangka pendek dan melalui pengendalian bengkel dan aktiviti “team building”.

bagi penyertaan pada Anugerah Kecemerlangan Pengurusan Kualiti (Kategori 4). Usaha ini telah beroleh hasil apabila TNB memenangi anugerah itu dan seterusnya memenangi Anugerah Kecemerlangan Industri Perdana Menteri (AKIPM) bagi tahun 2007.

TNB terus menghidupkan tradis i peningkatan kualiti secara berterusan khususnya dalam WIT di mana terdapat kira-kira 700 pasukan WIT yang aktif dalam Kumpulan dan subsidiar i -subsidiarinya. Bagi TK2007/2008, pasukan-pasukan WIT telah memenangi beberapa anugerah seperti berikut:

a n u g e r a h k e t u a p e n g a r a h •perbadanan produktiviti malaysia – untuk penyertaan dan kejayaan TNB da lam Konvensyen ICC Kebangsaan MPC. Anugerah itu telah diterima oleh Dato’ Abdul Razak bin Abdul Maj id, Naib Presiden Kanan (Hal Ehwal Korporat) bagi pihak TNB.

anugerah prism kategori 1 – •pingat emas – dianugerahkan kepada WIT EG dar i S tesen Janaelektrik Sultan Iskandar, Pasir Gudang, Johor di Konvensyen Kualiti Indonesia 2008 yang diadakan di Cisarua, Jakarta, Indonesia.

naib Johan sektor perkhidmatan• dimenangi oleh WIT Impian dari Stesen Janaelektrik Gelugor, Pulau P i n a n g d i K o n v e n s y e n I C C Kebangsaan 2008 yang diadakan pada 19-22 Ogos 2008 setelah menewaskan 38 pasukan lain dari seluruh negara.

anugerah pingat perak• kepada WIT K Power dari Bahagian Pembahagian Kuala Lipis, Pahang di Konvensyen QCC Antarabangsa (ICQCC) di Beijing pada 23-26 Oktober 2007.

TNB terus melaksanakan konsep 5S di seluruh organisasi untuk mewujudkan tempat kerja yang selesa dan selamat. Walaupun konsep ini bukan objektif utamanya, beberapa unit bisnes telah dianugerahkan pensijilan 5S daripada Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC). Selain itu Stesen Janaelektrik Tuanku Jaafar Port Dickson pula telah dipilih sebagai pemenang Pengamal 5S Kebangsaan MPC 2007.

Perkhidmatan-Perkhidmatan Lain – Pengurusan Produktiviti dan Kualiti

170

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan

Sistem Pengurusan OSHSistem Pengurusan OSH, yang dikenali sebagai Sistem Pengurusan Kecemerlangan Keselamatan (SEMS) sudah sekian lama digunakan untuk mengurus OSH dalam TNB. SEMS terus dipertingkatkan untuk menghadapi cabaran-cabaran dari badan-badan pensijilan supaya Kumpulan mencapai prestasi OSH terbaik. Sistem ini terus diperkemaskan untuk memenuhi piawaian OHSAS 18001:2000 dan MS1722 dan program-program telah dilaksanakan untuk mengatasi cabaran-cabaran baru ini.

Latihan telah diadakan secara berkala untuk membangun kompetensi semua anggota dalam pengurusan bagi pelaksanaan dan audit OSH seperti yang ditetapkan. Adalah juga wajib bagi subsidiari-subsidiari Syarikat menerima pakai sistem ini. Hasilnya, audit keseluruhan telah dijalankan ke atas UNITEN dan semua subsidiari lain. Tapak-tapak projek juga diteliti untuk pelaksanaan sistem pengurusan OSH yang sewajarnya.

Kesedaran OSH dan LatihanTumpuan kesedaran dan kefahaman OSH telah diberikan kepada Pengurusan Kanan. Komitmen mereka adalah amat penting bagi memastikan kecemerlangan OSH diletakkan pada tahap yang sama pentingnya dengan kecemerlangan operasi.

Aset TNB yang paling bernilai iaitu warga kerjanya telah diberi pendedahan yang berterusan kepada OSH melalui kursus-kursus latihan dalaman dan luaran, berbagai seminar, persidangan, simposium dan bengkel. Warga kerja yang sesuai telah dikenalpasti untuk menghadiri seminar-seminar dan persidangan-persidangan di luar negeri supaya TNB sentiasa peka dan mengetahui tentang perubahan terkini dalam teknologi dan konsep-konsep OSH.

Malah kontraktor-kontraktor TNB turut diberi pendedahan OSH. Pasport Keselamatan NIOSH-TNB telah diwujudkan secara usahasama dengan Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Kebangsaan (NIOSH) bagi memastikan para kontraktor tahu sepenuhnya tentang keperluan asas OSH. Program ini akan menjadi wajib bagi semua kontraktor kelak. Program yang sama telah dikendalikan untuk penyelia-penyelia kerja luar sebagai usaha bersepadu TNB untuk membasmikan kejahilan tentang hal-hal berkaitan OSH.

Orang ramai juga tidak dilupai dalam usaha Kumpulan berkongsi pengetahuan berkenaan keselamatan elektrik. Seminar-seminar telah dianjurkan untuk sekolah-sekolah, organisasi-organisasi bukan Kerajaan, industri-industri dan persatuan-persatuan sebagai satu cara untuk memastikan keselamatan dalam penggunaan elektrik. Kempen-kempen keselamatan telah dijalankan oleh Bahagian-bahagian berkaitan dengan melibatkan tenaga kerja serta orang ramai sebagai sebahagian daripada tanggungjawab sosial korporat TNB.

Tindak Balas KecemasanTahap bersiap sedia untuk bertindak balas terhadap krisis dan kecemasan adalah kritikal bagi business TNB dalam penjanaan, penghantaran dan pembahagian. Dalam hal ini, Kumpulan telah melaksanakan rancangan tindak balas kecemasan yang terperinci yang dipantau oleh bahagian-bahagian dan jabatan-jabatan yang berkenaan. Pasukan Pengurusan Tindak Balas Kecemasan dan Pasukan Tindak Balas Kecemasan terus diberi pendedahan kepada rejim latihan dan status kewaspadaan terus diuji dan dikaji. Latihan-latihan kecemasan dipantau rapi dan satu sistem penilaian akan dilaksanakan untuk memastikan keberkesanan.

Anugerah Kecemerlangan OSH

Sejumlah 12 stesen janaelektrik TNB telah memenangi Anugerah Emas Kelas 1 & 2, Anugerah Perak dan Gangsa dalam Anugerah Persatuan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Malaysia (MSOSH) 2007.

PengenalanTNB menghadapi cabaran yang besar dalam memastikan keselamatan dan kesihatan pekerjaan, (OSH) diuruskan selari dengan operasi yang cekap. Operasi bisnes yang kritikal harus dijalankan bersepadu dengan menjamin persekitaran kerja yang selamat dan sihat. Keseimbangan ini diperlukan untuk memastikan keadaan ini sentiasa dicapai. Ia memerlukan sinergi yang komprehens i f dan kompleks da lam berinteraksi di antara sistem dan proses, prerogatif pengurusan, serta peruntukan sumber dan tenaga kerja. Gabungan yang sukar ini perlu dikenalpasti dalam usaha TNB menyediakan perkhidmatan yang cekap, berkesan dan berdaya harap dan pada masa yang sama memberi perlindungan kepada nyawa dan aset bagi membolehkan organisasi berkembang dan mencapai kecemerlangan dalam mandatnya sebagai “Penggerak Kemajuan Negara”.

Peningkatan Kualiti PerkhidmatanPengurusan OSH terus mencapai kemajuan dengan berbagai keperluan dipertingkatkan bagi memastikan kadar pematuhan yang lebih tinggi. Penambahbaikan, walau betapa kecil sekalipun akan dilaporkan. Kualiti perkhidmatan dipantau dengan rapi dan kesediaan mener ima cabaran dalam mencapai sasaran te lah din i la i dan dilaksanakan. Agensi-agensi pensijilan turut dijemput untuk menjalankan audit bagi memastikan pematuhan kepada keperluan OSH dan kualiti yang berkaitan. 171

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Alam Sekitar

POLISI ALAM SEKITAR TNB

Sentiasa melindungi, memulihara dan mempertingkatkan kualiti alam sekitar dalam semua operasi dan dalam proses membuat sebarang keputusan yang berkaitan.

Sentiasa mematuhi semua undang-undang dan peraturan, menetapkan piawaian yang akan membantu meningkatkan prestasi alam sekitar secara berterusan.

Sentiasa melaksanakan Sistem Pengurusan Alam Sekitar (EMS) yang akan menjamin semua kesan ke atas alam sekitar daripada operasinya dapat dikurangkan atau pun dihapuskan.

Sentiasa melaksanakan semakan audit alam sekitar mengikut jadual yang ditetapkan untuk memastikan pematuhan kepada komitmen Alam Sekitar, dan melaksanakan program-program latihan bagi warga kerja untuk memastikan tahap kompetensi yang tinggi dalam bidang pemuliharaan alam sekitar.

Sentiasa meningkatkan tahap kesedaran terhadap alam sekitar di kalangan kontraktor, masyarakat umum dan pihak-pihak yang berkepentingan di samping menyediakan polisi alam sekitar bagi keperluan mereka.

A. Pelan Pengurusan Alam Sekitar

program pemantauan alam sekitarPelan Pengurusan Alam Sekitar dilaksanakan mengikut keperluan bagi mendapatkan lesen di bawah Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 atau mengikut perincian EIA yang ditetapkan oleh Jabatan Alam Sekitar atau berdasarkan syarat-syarat kelulusan EIA bagi setiap stesen janaelektrik. Secara amnya, fokus program pemantauan adalah memantau kualiti udara, kualiti air dan paras bising sempadan. Selain daripada itu, beberapa buah stesen juga menjalankan program pemantauan ekologi sebagai sebahagian daripada Program Pemantauan Alam Sekitar.

TNB akan sentiasa memastikan setiap peralatan yang dipasang di semua stesen janaelektrik baru adalah mesra alam dan juga mematuhi Sistem Pemantauan Berterusan Pengeluaran Asap (CEMS).

B. Audit Alam Sekitar dan Persijilan MS ISO

Kesemua 12 stesen janaelektrik mempunyai satu set dokumentasi MS ISO 14001 yang lengkap dan pada masa ini sedang melaksanakan EMS yang berasaskan piawaian.

Audit Pengurusan Alam Sekitar tahunan atau EMS berdasarkan kepada MS ISO 14001 dilaksanakan di semua stesen janaelektrik oleh Juruaudit Bahagian Penjanaan TNB. Audit penilaian semula EMS dilaksanakan setahun sekali oleh SIRIM QAS International.

172

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

C. Pelupusan Sisa Berjadual

Program Pengurusan Sisa Berjadual TNB telah dilaksanakan selaras dengan Peraturan Kualiti Alam Sekitar (Sisa Berjadual) Tahun 2005. Sisa berjadual termasuklah semua sisa yang dihasilkan dari semasa ke semasa telah dilupuskan oleh kontraktor-kontraktor yang berdaftar dengan Jabatan Alam Sekitar.

Semua sisa berjadual yang dikeluarkan perlu dimaklumkan kepada Jabatan Alam Sekitar dan akan disimpan buat sementara di Stor Sisa Berjadual sebelum dilupuskan. EMR bertanggungjawab untuk merekod, memantau, dan meng-uruskan semua sisa yang dikeluarkan oleh unit masing-masing.

D. Program Kitar Semula

Program pengurangan dan kitar semula sisa telah disenaraikan sebagai salah satu inisiatif Pengurusan Alam Sekitar (EMS) bagi setiap bahagian di dalam TNB. Ketika ini, hampir kesemua stesen janaelektrik telah mengamalkan program EMS ini bagi mengurangkan sisa serta pengunaan sumber tenaga. Malahan, sesetengah stesen telah pun mengenal-pasti kawasan-kawasan strategik untuk di jadikan kawasan k i tar semula. Sementara i tu, program-program kesedaran untuk warga kerja mengenai EMS ini dilakukan menerusi perjumpaan bulanan. Program-program kesedaran yang berterusan telah dilaksanakan menerusi perjumpaan bulanan para pekerja.

i. Program Pemantauan Keadaan (CMP): Program pemantauan ini dilakukan secara berterusan oleh Bahagian Penghantaran dalam operasinya. Salah satu inisiatif adalah penebusgunaan minyak alat ubah terpakai di mana minyak itu ditapis dengan menggunakan teknologi terkini dan diguna semula dalam operasi.

ii. Program Mengitar Semula Kabel-Kabel Lama: Program mengitar s e m u l a k a b e l - k a b e l l a m a dilaksanakan menerusi Jawatan-kuasa Pelupusan di semua wilayah. Proses mengitar semula bagi kabel-kabel lama boleh dilaksanakan sebaik sahaja kelulusan diberikan oleh Jawatankuasa ini. Lazimnya, Jawatankuasa ini akan melantik syar ikat k i ta r semula untuk mengumpul barang-barang lusuh ini untuk proses seterusnya.

E. Pengurusan Krisis

Pasukan Pengurusan Bencana Alam d iwak i l i o leh Pasukan T indakan Kecemasan yang merupakan komponen utama bag i S i s tem Pengurusan Kecemerlangan Keselamatan (SEMS) yang telah dilaksanakan di semua bahagian dalaman TNB.

SEMS akan mengenalpasti semua bentuk kecemasan yang mungkin berlaku dalam aktiviti bisnes bahagian dan seterusnya menyediakan Pelan Tindakan Kecemasan sebagai langkah pengawalan.

Setiap bahagian juga melaksanakan latihan ERP tahunan yang melibatkan semua warga kerja dan agensi-agensi dan pihak berkuasa yang berkenaan.

F. Penggantian HalonB a h a g i a n - b a h a g i a n P e n j a n a a n Pembahagian telah mencapai bebas Ha lon da lam semua operas inya sementara program penggantian halon masih berterusan dalam Bahagian Penghantaran. Program menggantikan gas halon merupakan antara fokus u t a m a J a b a t a n P e n y e n g g a r a a n R a n g k a i a n ( N M D ) , B a h a g i a n Penghantaran. Penggantian gas halon dengan gas baru yang diluluskan dalam sistem pencegahan kebakaran dilakukan secara berperingkat telah dilaksanakan di bawah Pelan Bisnes untuk Tahun 2004-2008. Program ini dijangka siap pada tahun kewangan akan datang.

G. Isu-Isu Semasai. Pemanasan Global: Cabaran bagi

industri elektrik bukan sahaja pada bahan api fosil terhad tetapi juga pada harga bahan api fosil yang semakin meningkat. Penggunaan bahan api fosil untuk penjanaan elektrik juga banyak menyumbang kepada pencemaran udara dan gas-gas rumah tanaman. Penguat-kuasaan protokol antarabangsa dan perundangan alam sekitar kebangsaan menghendakkan TNB meningkatkan inisiatif pengurusan u n t u k m e m a t u h i p i a w a i a n pemancaran yang ketat. TNB sedang menerokai teknologi terkini untuk mengurangkan pencemaran seperti karbon monoksida (CO),

karbon dioksida (CO2), nitrogen oksida (NOx) dan sulfur dioksida (SO2) dan memasang teknologi itu dalam operasi loji janakuasa kami yang terkini.

ii. Mekanisme Pembangunan Bersih (CDM): Mekanisme Pembangunan Bersih (CDM) merupakan satu usaha global di bawah Kyoto Protocol (K.P.) Artikel 12, untuk mengurang dan menstabilkan kepekatan gas-gas rumah hijau (GHG) yang disuntik ke dalam atmosfera kita. Malaysia sebagai sebahagian daripada masyarakat global mengiktiraf dan menyokong objektif Konvensyen Rangka Kerja mengenai Perubahan Iklim Bangsa-bangsa Bersatu (UNFCCC) untuk m e n c e g a h k e p e k a t a n g a s anthropogenik dalam atmosfera yang melebihi tahap dan yang membawa kesan mudarat kepada kehidupan di bumi.

Malaysia telah menandatangani UNFCCC pada 9 Jun 1993 dan kemudiannya merat i f ikas ikan konvensyen itu pada 13 Julai 1994. Pada 12 Mac 1999, Malaysia m e n a n d a t a n g a n i K P d a n meratifikasikan protokol itu pada 4 September 2002. Kyoto Protocol sudah mula berkuatkuasa pada 16 Februar i 2005 dan TNB kemudiannya mengintegrasikan potensi CDM ke dalam bisnes syarikat. TNB telah mengenalpasti projek-projek yang layak untuk CDM dan sekarang sedang giat menyusuli inisiatif ini.

iii. Pendidikan dan Kesedaran Alam Sekitar: Setiap tahun TNB menerima lawatan pelajar-pelajar sekolah dan penuntut-penuntut universiti untuk melihat operasinya khususnya loji-loj i janakuasa kami. Semasa lawatan-lawatan itu TNB memberi demonstrasi sistem pengurusan alam sekitar serta aktiviti-aktiviti alam sekitar yang dilaksanakan o l e h s y a r i k a t . T N B j u g a menganjurkan kem remaja sebagai komitmen kami mewujudkan Negara Hi jau untuk faedah generasi-generasi masa depan.

173

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Kewangan175 Laporan Pengarah180 Penyata Pendapatan181 Kunci Kira-Kira183 Penyata Perubahan Dalam Ekuiti185 Penyata Aliran Tunai187 Nota kepada Penyata Kewangan270 Kenyataan Para Pengarah271 Pengakuan Berkanun272 Laporan Juruaudit Bebas

174

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Pengarah

Pengarah-pengarah dengan sukacitanya mengemukakan Laporan mereka berserta penyata-penyata kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008.

aktiViti utama

Aktiviti-aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat adalah dalam bidang penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan tenaga elektrik dan juga dalam jadual seperti diNota 15 penyata kewangan.

Sepanjang tahun kewangan ini, tidak terdapat sebarang perubahan ketara dalam aktiviti-aktiviti tersebut.

keputusan keWangan

kumpulan syarikat rm’juta rm’juta

Keuntungan bagi tahun yang diatributkan kepada– Pemegang ekuiti Syarikat 2,594.0 2,663.6– Kepentingan minoriti 6.4 0

Keuntungan bagi tahun 2,600.4 2,663.6

DiViDen

Dividen yang dibayar atau diisytiharkan sejak 31 Ogos 2007 adalah seperti berikut: rm’juta

Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2007 seperti yang dinyatakan dalam Laporan Pengarah bagi tahun kewangan ini:Dividen kasar akhir sebanyak 16.3 sen sesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 26%, dibayar pada 3 Januari 2008 522.6

Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008:Dividen kasar interim sebanyak 10.0 sen sesaham biasa, tolak cukai pendapatan 26%, dibayar pada 29 Mei 2008 320.7

Untuk tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008, para Pengarah telah mencadangkan pada 16 Oktober 2008, pembayaran dividen kasar akhir sebanyak 10.0 sen sesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 25%, tertakluk kepada kelulusan para pemegang saham di Mesyuarat Agung Tahunan Kumpulan yang akan datang. Tarikh Penutupan Buku dan Pembayaran akan diumumkan kemudian.

175

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

riZab Dan peruntukan

Semua pemindahan penting kepada atau daripada rizab dan peruntukan pada tahun kewangan ini adalah seperti yang dinyatakan dalam penyata kewangan.

terbitan saham

Pada tahun kewangan ini, 2,809,277 saham biasa baru berharga RM1.00 sesaham telah diterbitkan oleh Syarikat yang merangkumi:-

(a) 2,573,225 saham biasa berharga RM1.00 sesaham dalam TNB menurut Skim Opsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’) pada harga pelaksanaan bernilai RM6.71, RM6.99, RM7.42, RM7.33, RM11.07 dan RM6.33 sesaham, dan

(b) 236,052 saham biasa berharga RM1.00 sesaham dalam TNB menurut pertukaran Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar Tak Bercagar pada harga RM9.18 sesaham.

Saham biasa yang baru diterbitkan pada tahun kewangan ini adalah bertaraf ‘pari passu’ dari segala segi dengan saham biasa Syarikat yang sedia ada.

skim OpsYen saham pekerJa (‘esOs’)

Opsyen di bawah ESOS telah diberikan kepada para Pengarah, warga kerja dan pesara Kumpulan yang layak untuk melanggan saham biasa berharga RM1.00 sesaham dalam TNB. Terbitan ESOS pertama telah tamat tempoh pada 11 Mei 2002.

Syarikat telah melaksanakan Skim Opsyen Saham Pekerja II (‘ESOS II’) yang baru pada 8 Julai 2003 untuk tempoh 10 tahun. ESOS II ini adalah tertakluk kepada undang-undang kecil yang telah diluluskan oleh para pemegang saham di Mesyuarat Agung Luar Biasa (‘EGM’) yang diadakan pada 29 Mei 2003 dan dipinda sewaktu berlangsungnya EGM pada 15 Disember 2005.

Ciri-ciri utama dan perubahan dalam bilangan opsyen saham Syarikat pada tahun kewangan ini dinyatakan dalam Nota 34 kepada penyata kewangan.

Syarikat telah diberi pengecualian oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia melalui sepucuk surat bertarikh 18 September 2008 daripada syarat supaya menyatakan dalam Laporan ini nama pihak-pihak yang diberi opsyen ini dalam tempoh tersebut dan butir-butir pegangan mereka mengikut Seksyen 169(11) Akta Syarikat 1965 kecuali maklumat warga kerja yang diberi opsyen saham-saham biasa yang berjumlah 450,000 ke atas.

176

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Pengarah

skim OpsYen saham pekerJa (‘esOs’) (samb.)

Senarai nama warga kerja yang diberi opsyen saham-saham biasa berjumlah 450,000 ke atas di bawah ESOS II adalah seperti berikut:-

bil. saham biasa diberi dan bil. saham biasa diperoleh dilaksanakannama Jawatan di bawah opsyen di bawah opsyen

Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif 915,000 0

Datuk Wira Md Sidek bin Ahmad Naib Presiden Kanan, Operasi dan Teknikal 590,000 470,000

Dato’ Abdul Razak bin Abdul Majid Naib Presiden Kanan, Hal Ehwal Korporat 655,000 100,000

Dato’ Mohd Izzaddin bin Idris Ketua Pegawai Kewangan/ Naib Presiden Kanan (Kewangan Kumpulan) 580,000 0

Dato’ Ir Aishah binti Dato’ Haji Abdul Rauf Naib Presiden, Pembahagian 635,000 177,500

Dato’ Haji Nik Ibrahim bin Nik Mohamed Naib Presiden, Pengurusan Pelaburan 597,500 352,500

Dato’ Kamaruzzaman bin Jusoh Naib Presiden, Sumber Manusia 614,000 186,500

Tidak ada pekerja daripada subsidiari diberikan opsyen yang mewakili 450,000 saham biasa dan ke atas di bawah ESOS II.

pengarah

Para Pengarah yang memegang jawatan dalam tempoh sejak tarikh Laporan lalu adalah:

Tan Sri Leo MoggieDato’ Sri Che Khalib bin Mohamad NohDato’ Puteh Rukiah binti Abd MajidDato’ Mohammad Zainal bin ShaariTan Sri Dato’ Lau Yin Pin @ Lau Yen BengTan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l GovindasamyDato’ Zainal Abidin bin PutihDato’ Fuad bin JaafarTan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob (Dilantik pada 12 September 2008)Datuk Zalekha binti Hassan (Meletak jawatan sebagai pengarah pengganti kepada Dato’ Puteh Rukiah binti Abd Majid pada 28 Januari 2008)Datuk Mohd Zaid bin Ibrahim (Meletak jawatan pada 18 Mac 2008)

177

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

FaeDah pengarah

Di sepanjang dan pada akhir tempoh kewangan ini, tiada sebarang urusan melibatkan Syarikat, yang bertujuan atau mempunyai tujuan untuk membolehkan para Pengarah Syarikat mendapat faedah secara memperoleh saham atau debentur Syarikat atau mana-mana badan korporat lain, kecuali opsyen yang diberi kepada Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif di bawah ESOS II.

Sejak akhir tahun kewangan yang lalu, tiada Pengarah yang telah menerima atau layak menerima faedah (selain faedah yang dinyatakan dalam Nota 5 penyata kewangan) melalui kontrak yang dibuat oleh Syarikat atau badan-badan korporat yang ada kaitan dengan Pengarah atau dengan firma dalam mana Pengarah menjadi ahli, atau sebuah syarikat di mana Pengarah mempunyai kepentingan kewangan yang utama.

kepentingan pengarah Dalam saham Dan Debentur

Berdasarkan Daftar pegangan saham Pengarah, butiran kepentingan Pengarah yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan dalam saham Syarikat adalah seperti berikut:

bilangan saham biasa bernilai rm1.00 sesaham

setakat setakat 1.9.2007 Diperoleh Dilupus 31.8.2008

Tan Sri Leo Moggie 40,000 0 40,000 0Dato’ Zainal Abidin bin Putih 1,250 0 0 1,250Dato’ Fuad bin Jaafar 62,500 0 0 62,500

bilangan opsyen saham biasa bernilai rm1.00 sesaham

setakat setakat 1.9.2007 Diberi Dilaksana 31.8.2008

Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh 735,000 180,000 0 915,000

Mengikut Daftar Pengarah, para Pengarah lain tidak memegang opsyen saham dalam Syarikat.

Tiada Pengarah lain yang memegang jawatan pada akhir tahun kewangan ini yang mempunyai sebarang kepentingan dalam saham dan debentur Syarikat atau badan korporat berkaitan.

maklumat berkanun mengenai penYata keWangan

Sebelum penyata pendapatan dan kunci kira-kira Kumpulan dan Syarikat disediakan, para Pengarah telah mengambil langkah-langkah sewajarnya seperti berikut:-

(a) untuk memastikan tindakan sewajarnya telah diambil berhubung dengan penghapusan hutang lapuk dan penyediaan peruntukan bagi hutang ragu serta telah berpuas hati bahawa semua hutang lapuk yang diketahui telah dihapuskan dan juga peruntukan yang memadai telah pun dibuat untuk hutang ragu; dan

(b) bagi menentukan sebarang aset semasa selain daripada hutang, yang tidak mungkin dapat direalisasikan dalam laluan normal perniagaan; nilai aset tersebut seperti mana tercatat dalam rekod perakaunan Kumpulan dan Syarikat, telah dikurangkan nilainya kepada suatu jumlah yang lebih berpatutan untuk direalisasikan.

178

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Pengarah

maklumat berkanun mengenai penYata keWangan (samb.)

Pada tarikh laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui sebarang keadaan:

(a) yang boleh menyebabkan jumlah yang boleh dihapus kira sebagai hutang lapuk atau jumlah peruntukan hutang ragu dalam akaun Kumpulan dan Syarikat tidak mencukupi yang akan membawa kesan ketara; atau

(b) yang boleh menimbulkan kekeliruan ke atas nilai yang diletakkan ke atas aset semasa dalam penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat; atau

(c) yang boleh mengakibatkan kaedah penilaian aset atau tanggungan Kumpulan dan Syarikat mengelirukan dan tidak sesuai.

Tiada tanggungan luar jangka atau tanggungan lain telah dikuatkuasakan atau berkemungkinan dikuatkuasakan dalam tempoh dua belas bulan selepas akhir tahun kewangan yang pada pendapat para Pengarah akan atau pun mungkin akan menjejaskan keupayaan Kumpulan dan Syarikat untuk menunaikan kewajipan tanggungan tersebut apabila tiba masanya.

Pada tarikh laporan ini, tidak wujud:

(a) sebarang caj ke atas aset Kumpulan dan Syarikat yang telah timbul selepas berakhir tahun kewangan yang menjamin tanggungan mana-mana pihak lain; atau

(b) sebarang tanggungan luar jangka Kumpulan dan Syarikat yang telah timbul sejak berakhir tahun kewangan.

lain-lain maklumat berkanun

Pada tarikh Laporan ini, para Pengarah tidak mengetahui sebarang keadaan yang belum diambil kira dalam Laporan ini atau penyata kewangan yang boleh mengakibatkan kekeliruan terhadap sebarang jumlah yang dinyatakan dalam penyata kewangan.

Pada pendapat Pengarah-pengarah, dalam tempoh antara akhir tahun kewangan dan tarikh Laporan ini, tidak timbul sebarang perkara, urusan, kejadian penting dan luar biasa yang mungkin akan menjejaskan dengan ketara keputusan operasi Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan dalam mana Laporan ini dibuat.

JuruauDit

Juruaudit, PricewaterhouseCoopers, telah menyatakan kesanggupan mereka untuk meneruskan perkhidmatan.

Ditandatangani bagi pihak Lembaga Pengarah rentetan daripada resolusi Lembaga Pengarah bertarikh 3 November 2008.

tan sri leO mOggie DatO’ sri Che khalib bin mOhamaD nOhPengerusi Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

179

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Pendapatanbagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008

kumpulan syarikat

nota 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Hasil 4 25,750.6 23,320.4 23,069.2 21,400.6Perbelanjaan operasi 5 (22,503.4) (18,371.4) (20,631.4) (17,441.8)Lain-lain pendapatan operasi 7 794.8 593.7 1,488.4 793.9

Keuntungan operasi 4,042.0 5,542.7 3,926.2 4,752.7Keuntungan/(kerugian) tukaran wang asing 8 34.1 485.8 (11.1) 341.2Bahagian hasil dari syarikat bersekutu 44.9 42.4 0 0

Keuntungan sebelum kos kewangan 4,121.0 6,070.9 3,915.1 5,093.9Kos kewangan 9 (1,095.8) (1,305.0) (811.1) (969.5)

Keuntungan sebelum cukai dan zakat 3,025.2 4,765.9 3,104.0 4,124.4Cukai dan Zakat 10 (424.8) (698.3) (440.4) (609.9)

Keuntungan bagi tahun 2,600.4 4,067.6 2,663.6 3,514.5

Diatribut kepada:

Pemegang ekuiti Syarikat 2,594.0 4,061.1 2,663.6 3,514.5Kepentingan minoriti 6.4 6.5 0 0

Keuntungan bagi tahun 2,600.4 4,067.6 2,663.6 3,514.5

Sen SenPendapatan sesaham– asas 11(a) 59.87 94.92– cair 11(b) 59.84 93.00

Dividen sesaham: Sen Sen

Dividen interim (kasar) 12 10.0 20.0Dividen akhir (kasar) 12 0 16.3Cadangan dividen akhir (kasar) 12 10.0 0

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

180

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kunci Kira-Kirapada 31 Ogos 2008

kumpulan syarikat

nota 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

aset bukan semasa

Hartanah, loji dan kelengkapan 13 57,475.2 56,405.3 47,833.5 46,332.8Pajakan operasi prabayar 14 844.1 852.6 692.1 693.4Subsidiari 15 0 0 4,558.3 4,581.1Syarikat Bersekutu 16 322.5 233.0 171.0 125.8Pelaburan 17 38.0 38.0 97.4 97.4Penghutang jangka panjang 18 0 0 613.3 703.1

58,679.8 57,528.9 53,965.6 52,533.6

aset semasa

Aset bukan semasa dipegang untuk jualan 19 14.1 125.0 13.5 55.8Inventori 20 2,230.3 1,769.5 1,158.3 1,115.4Penghutang, deposit dan pendahuluan 21 3,452.2 2,921.8 2,292.1 2,204.6Aset cukai semasa 14.4 11.6 0 0Jumlah dihutang subsidiari 22 0 0 1,685.7 1,250.1Jumlah dihutang syarikat bersekutu 46.1 45.3 37.8 34.6Pelaburan jangka pendek 23 12.6 12.6 12.6 12.6Sekuriti boleh niaga 24 8.5 10.6 8.5 10.6Deposit, baki bank dan tunai 25 5,383.9 5,299.3 4,212.9 4,524.3

11,162.1 10,195.7 9,421.4 9,208.0

tanggungan semasa

Pemiutang 26 5,187.4 4,301.6 3,734.3 3,132.7Jumlah dihutang kepada subsidiari 22 0 0 1,192.9 1,403.4Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 346.8 226.1 345.2 224.5Cukai semasa 69.4 226.1 59.1 221.3Pinjaman jangka pendek 27 1,058.3 2,015.5 400.9 1,452.7

6,661.9 6,769.3 5,732.4 6,434.6

aset semasa bersih 4,500.2 3,426.4 3,689.0 2,773.4

Jumlah aset DitOlak tanggungan semasa 63,180.0 60,955.3 57,654.6 55,307.0

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

181

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

kumpulan syarikat

nota 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

tanggungan bukan semasa

Pinjaman 28 (21,682.1) (21,963.9) (14,845.9) (14,898.8)Amaun terhutang kepada subsidiari 22 0 0 (3,525.8) (3,621.1)Deposit pelanggan 29 (2,551.9) (2,319.6) (2,401.1) (2,186.0)Faedah pekerja 30 (3,124.8) (2,730.6) (2,999.1) (2,627.4)Tanggungan lain (258.9) (145.9) (56.8) (63.7)Cukai tertunda 31 (6,337.4) (6,274.4) (5,499.3) (5,524.8)Pendapatan tertunda 32 (2,899.4) (2,803.5) (2,580.8) (2,504.7)Geran pembangunan Kerajaan 33 (563.6) (620.5) 0 0

(37,418.1) (36,858.4) (31,908.8) (31,426.5)

Jumlah aset bersih 25,761.9 24,096.9 25,745.8 23,880.5

mODal Dan riZab Diatributkan kepaDa pemegang ekuiti sYarikat

Modal saham 34 4,334.5 4,331.7 4,334.5 4,331.7Premium saham 35 5,258.8 5,242.0 5,258.8 5,242.0Penilaian semula dan rizab lain 36 718.2 894.9 981.7 1,021.3Keuntungan tersimpan 37 15,345.7 13,530.0 15,170.8 13,285.5

25,657.2 23,998.6 25,745.8 23,880.5

kepentingan minOriti 104.7 98.3 0 0

Jumlah ekuiti 25,761.9 24,096.9 25,745.8 23,880.5

sen Senaset bersih sesaham* 591.9 554.0

* Nilai aset sesaham bersih diatribut dengan pemegang ekuiti biasa Syarikat.

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

182

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kunci Kira-kira

Penyata Perubahan Dalam Ekuitibagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008

Diatribut kepada pemegang ekuiti syarikat

saham rizab biasa skim penilaian bernilai Opsyen semula rm1.00 premium saham dan rizab keuntungan kepentingan Jumlah nota sesaham saham pekerja lain tersimpan minoriti ekuiti rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’jutakumpulanSetakat 1 September 2007 4,331.7 5,242.0 35.7 859.2 13,530.0 98.3 24,096.9

Perbezaan tukaran mata wang asing 0 0 0 (138.8) 0 0 (138.8)Realisasi penilaian semula rizab 36 0 0 0 (65.0) 65.0 0 0

Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (203.8) 65.0 0 (138.8)Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 2,594.0 6.4 2,600.4Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (203.8) 2,659.0 6.4 2,461.6Dividen dibayar bagi tahun berakhir – 31.08.2007 12 0 0 0 0 (522.6) 0 (522.6) – 31.08.2008 12 0 0 0 0 (320.7) 0 (320.7)Skim Opsyen Saham Pekerja – opsyen diberi 0 0 27.1 0 0 0 27.1Terbitan modal saham – opsyen saham dan pertukaran Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar 34, 35 2.8 16.8 0 0 0 0 19.6

Sehingga 31 Ogos 2008 4,334.5 5,258.8 62.8 655.4 15,345.7 104.7 25,761.9

Setakat 1 September 2006 4,135.2 3,912.9 0 843.6 10,533.5 121.3 19,546.5

Perbezaan tukaran mata wang asing 0 0 0 42.7 0 0 42.7Realisasi penilaian semula rizab 36 0 0 0 (27.1) 27.1 0 0

Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 15.6 27.1 0 42.7Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 4,061.1 6.5 4,067.6Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 15.6 4,088.2 6.5 4,110.3Transaksi dengan kepentingan minoriti dalam subsidiari 0 0 0 0 0 (29.5) (29.5)Dividen dibayar bagi tahun berakhir – 31.08.2006 12 0 0 0 0 (459.7) 0 (459.7) – 31.08.2007 12 0 0 0 0 (632.0) 0 (632.0)Skim Opsyen Saham Pekerja – opsyen diberi 0 0 35.7 0 0 0 35.7Terbitan modal saham – opsyen saham, GEB dan CRIS 34, 35 196.5 1,329.1 0 0 0 0 1,525.6

Sehingga 31 Ogos 2007 4,331.7 5,242.0 35.7 859.2 13,530.0 98.3 24,096.9

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

183

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

tak boleh diagihkan boleh diagihkan

saham rizab biasa skim bernilai Opsyen penilaian rm1.00 premium saham semula dan keuntungan Jumlah nota sesaham saham pekerja rizab lain tersimpan ekuiti rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’jutasyarikatSetakat 1 September 2007 4,331.7 5,242.0 30.8 990.5 13,285.5 23,880.5

Realisasi penilaian semula rizab 36 0 0 0 (65.0) 65.0 0

Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (65.0) 65.0 0Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 2,663.6 2,663.6Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (65.0) 2,728.6 2,663.6Dividen dibayar bagi tahun berakhir – 31.08.2007 12 0 0 0 0 (522.6) (522.6) – 31.08.2008 12 0 0 0 0 (320.7) (320.7)Skim Opsyen Saham Pekerja – opsyen diberi 0 0 25.4 0 0 25.4Terbitan modal saham – opsyen saham dan pertukaran

Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar 34, 35 2.8 16.8 0 0 0 19.6

Sehingga 31 Ogos 2008 4,334.5 5,258.8 56.2 925.5 15,170.8 25,745.8

Setakat 1 September 2006 4,135.2 3,912.9 0 1,017.6 10,835.6 19,901.3

Realisasi penilaian semula rizab 36 0 0 0 (27.1) 27.1 0

Pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf secara langsung dalam ekuiti 0 0 0 (27.1) 27.1 0Keuntungan untuk tahun 0 0 0 0 3,514.5 3,514.5Jumlah pendapatan dan perbelanjaan diiktiraf untuk tahun 0 0 0 (27.1) 3,541.6 3,514.5Dividen dibayar bagi tahun berakhir – 31.08.2006 12 0 0 0 0 (459.7) (459.7) – 31.08.2007 12 0 0 0 0 (632.0) (632.0)Skim Opsyen Saham Pekerja – opsyen diberi 0 0 30.8 0 0 30.8Terbitan modal saham – opsyen saham, GEB dan CRIS 34, 35 196.5 1,329.1 0 0 0 1,525.6

Sehingga 31 Ogos 2007 4,331.7 5,242.0 30.8 990.5 13,285.5 23,880.5

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

184

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Perubahan Dalam Ekuiti

Penyata Aliran Tunaibagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

aliran tunai DaripaDa aktiViti Operasi

Keuntungan bagi tahun 2,600.4 4,067.6 2,663.6 3,514.5Pelarasan untuk: Cukai dan zakat 424.8 698.3 440.4 609.9 Susut nilai 3,528.7 3,199.9 2,860.8 2,595.2 Pelunasan pajakan operasi prabayar 26.6 22.1 19.2 14.7 Pelunasan hak perlombongan arang batu 0 10.7 0 0 Peruntukan bagi ganjaran pekerja 682.8 649.2 646.0 638.0 Peruntukan bagi opsyen saham 27.1 35.7 25.4 30.8 (Keuntungan)/Kerugian tukaran mata wang asing (53.2) (452.3) 4.8 (288.2) Pelepasan pendapatan tertunda (345.1) (326.9) (307.6) (291.8) Keuntungan daripada pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan (9.8) (29.1) (9.7) (29.0) Keuntungan daripada pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan (238.6) 0 (238.6) 0 Keuntungan daripada pelupusan pajakan operasi prabayar (1.3) (4.0) (1.3) (4.0) Bahagian hasil dari syarikat bersekutu (44.9) (42.4) 0 0 Pendapatan dividen (4.1) (4.4) (671.9) (4.8) Pendapatan faedah (191.0) (201.6) (301.0) (463.0) Faedah atas pinjaman 975.6 1,196.0 698.9 866.7 Hapus kira hartanah, loji dan kelengkapan 45.3 5.3 29.9 0 Pelepasan geran pembangunan Kerajaan (56.9) (44.5) 0 0 Peruntukan untuk penurunan nilai perlombongan arang batu 0 200.0 0 0 Peruntukan/(masuk kira) untuk penurunan nilai dalam sekuriti boleh niaga 2.1 (1.4) 2.1 (1.4) Peruntukan/(masuk kira) untuk penurunan nilai dalam pelaburan 0 0.1 0 (40.6) Peruntukan/(masuk kira) untuk inventori usang 0.2 5.9 (0.9) 5.9 Hapus kira inventori 23.5 34.3 23.2 33.9 Hapus kira muhibah 0 (3.4) 0 0

7,392.2 9,015.1 5,883.3 7,186.8

Inventori (484.4) 128.0 (65.2) (41.8)Penghutang (472.9) 561.4 (85.9) 326.7Pemiutang 906.3 557.9 514.1 822.2Jumlah hutang daripada/kepada subsidiari 0 0 (680.7) (73.6)Jumlah hutang daripada/kepada syarikat bersekutu 119.9 12.0 117.5 8.2

Tunai dijana daripada operasi 7,461.1 10,274.4 5,683.1 8,228.5Ganjaran anggota kerja dibayar (275.4) (232.7) (274.3) (231.9)Sumbangan pelanggan diterima 441.0 454.6 383.7 395.9Deposit pelanggan diterima 232.4 171.8 215.1 156.4Cukai dan zakat dibayar (519.0) (798.7) (499.5) (797.2)Pembayaran semula cukai yang diterima 1.4 0 0 0

Aliran tunai bersih daripada aktiviti operasi 7,341.5 9,869.4 5,508.1 7,751.7

Nota-nota di muka surat 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

185

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

aliran tunai DaripaDa aktiViti pelaburan

Pelaburan tambahan dalam subsidiari 0 (26.1) 0 (42.2)Pelaburan tambahan dalam syarikat bersekutu (51.7) 0 (51.7) 0Hasil penebusan nota pinjaman tak bercagar dalam subsidiari 0 0 22.8 4.2Hasil penebusan nota pinjaman tak bercagar dalam syarikat bersekutu 5.7 10.0 5.7 10.0Hasil penebusan saham keutamaan boleh tebus dalam syarikat bersekutu 0.8 0 0.8 0Pendapatan dividen diterima 3.6 3.9 542.9 3.9Pendapatan faedah diterima 296.9 253.7 269.0 232.2Pembelian hartanah, loji dan kelengkapan (4,607.4) (5,063.6) (4,137.6) (4,574.0)Bayaran untuk pajakan operasi prabayar (0.1) (16.6) (0.1) (16.6)Hasil daripada pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 11.5 47.6 10.4 47.6Hasil daripada pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan 302.4 0 302.4 0Hasil daripada pelupusan pajakan operasi prabayar 1.8 8.5 1.8 8.5

Aliran tunai bersih daripada aktiviti pelaburan (4,036.5) (4,782.6) (3,033.6) (4,326.4)

aliran tunai DaripaDa aktiViti pembiaYaan

Hasil daripada terbitan saham 19.6 1,525.6 19.6 1,525.6Hasil daripada pinjaman jangka panjang 655.4 782.1 375.4 622.0Pembayaran balik pinjaman jangka panjang (1,899.9) (3,446.0) (1,431.0) (2,072.8)Faedah dibayar (1,225.1) (1,483.7) (876.6) (1,008.8)Dividen dibayar kepada pemegang saham (843.3) (1,091.7) (843.3) (1,091.7)Hasil daripada pinjaman jangka pendek 160.4 32.4 0 0Pembayaran balik pinjaman jangka pendek (67.4) (48.9) (30.0) 0

Aliran tunai bersih daripada aktiviti pembiayaan (3,200.3) (3,730.2) (2,785.9) (2,025.7)

pertambahan/(pengurangan) bersih Dalam tunai Dan bersamaan tunai 104.7 1,356.6 (311.4) 1,399.6

kesan perubahan Dalam mata Wang asing (20.1) (7.0) 0 0

tunai Dan bersamaan tunai Di aWal tahun keWangan 5,299.3 3,949.7 4,524.3 3,124.7

tunai Dan bersamaan tunai Di akhir tahun keWangan 25 5,383.9 5,299.3 4,212.9 4,524.3

Tunai di bank, dipegang dalam amanah* (205.9) (65.6) 0 0

tunai terseDia 5,178.0 5,233.7 4,212.9 4,524.3

* Deposit dan tunai di bank dipegang dalam amanah selaras dengan geran yang diberikan kepada sebuah subsidiari oleh Kerajaan untuk projek modal.

Nota yang dikemukakan dari halaman 187 hingga 269 membentuk sebahagian penting penyata kewangan ini.

186

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Penyata Aliran Tunai

1 maklumat am

Aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat ialah penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan tenaga elektrik dan juga dalam jadual seperti di Nota 15 penyata kewangan.

Sepanjang tahun kewangan ini, tiada sebarang perubahan ketara dalam aktiviti-aktiviti tersebut.

Syarikat ialah sebuah syarikat tanggungan awam berhad, ditubuhkan dan berada di Malaysia serta disenaraikan di Papan Utama Bursa Malaysia Securities Berhad.

Alamat berdaftar Syarikat ialah 129 Jalan Bangsar, 59200 Kuala Lumpur, Malaysia.

2 ringkasan Dasar perakaunan utama

Melainkan dinyatakan sebaliknya, dasar perakaunan berikut telah diterima pakai secara konsisten dalam semua perkara yang dianggap penting berkaitan penyata kewangan. Penyampaian dasar ini telah diterima pakai secara konsisten dalam semua tahun melainkan dinyatakan sebaliknya.

(a) asas penyediaan

Penyata kewangan Kumpulan dan Syarikat telah disediakan selaras dengan peruntukan Akta Syarikat 1965 dan Standard Pelaporan Kewangan (‘FRS’), Standard Perakaunan MASB Yang Diluluskan dalam Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian.

Penyata-penyata kewangan telah disediakan berdasarkan konvensyen kos sejarah kecuali yang mana dinyatakan dalam ringkasan dasar-dasar perakaunan utama ini.

Penyediaan penyata kewangan selaras dengan FRS memerlukan penggunaan beberapa anggaran perakaunan kritikal dan andaian yang akan memberi kesan ke atas amaun yang dilaporkan daripada aset dan tanggungan serta pendedahan aset-aset dan tanggungan luar jangkaan pada tarikh penyata kewangan dan tarikh penyata kewangan dan amaun hasil dan perbelanjaan yang dilaporkan dalam tempoh laporan. Ia juga memerlukan para Pengarah membuat penilaian dalam proses pelaksanaan dasar perakaunan Kumpulan. Meskipun anggaran dan penilaian ini adalah berdasarkan pada pengetahuan terbaik para Pengarah berhubung peristiwa dan tindakan semasa, keputusan yang sebenar kemungkinan berbeza.

Perkara yang melibatkan tahap penilaian yang tinggi atau kompleks, ataupun perkara di mana andaian dan anggaran adalah ketara kepada penyata-penyata kewangan, adalah dinyatakan dalam Nota 3 penyata kewangan ini.

(i) Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan, dan tafsiran yang dikuatkuasakan.

Standard perakaunan yang baru, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiran kepada standard yang dikuatkuasakan dan yang boleh dilaksanakan bagi tempoh kewangan Syarikat bermula ataupun selepas 1 September 2007 adalah seperti berikut:

FRS 107 – Penyata Aliran TunaiFRS 111 – Kontrak PembinaanFRS 112 – Cukai PendapatanFRS 118 – HasilFRS 124 – Pendedahan Pihak BerkaitanFRS 137 – Peruntukan, Tanggungan Luar Jangka dan Aset Luar Jangka

Nota kepada Penyata Kewangan31 Ogos 2008

187

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)

(a) asas penyediaan (samb.)

(i) Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan, dan tafsiran yang dikuatkuasakan. (Samb.)

Tafsiran IC 8 – Skop FRS 2

Pindaan kepada FRS 121 – Kesan Perubahan dalam Kadar Tukaran Asing – Pelaburan Bersih dalam Operasi Asing

Pindaan kepada FRS 1192004 Faedah Pekerja – Keuntungan dan Kerugian Beraktuari, Pelan Kumpulan dan Pendedahan.

Semua perubahan dalam dasar perakaunan telah dibuat selaras dengan peruntukan peralihan dalam standard dan pindaan terbabit kepada standard yang telah diterbitkan. Kesemua standard (yang boleh diguna pakai), yang diguna pakai oleh Kumpulan dan Syarikat memerlukan pelaksanaan retrospektif.

Standard, pindaan kepada standard dan tafsiran yang telah diterbitkan di atas tidak mempunyai kesan ketara ke atas penyata kewangan serta dasar Kumpulan dan Syarikat kecuali untuk keperluan pendedahan tambahan di bawah FRS 124 seperti yang diperincikan dalam Nota 40.

(ii) Standard, pindaan kepada standard dan tafsiran yang diterbitkan kepada standard sedia ada yang belum lagi dikuatkuasakan dan tidak diterima pakai awal.

FRS 139 – Instrumen Kewangan: Pengiktirafan dan Pengukuran (tarikh berkuat kuasa belum lagi ditetapkan oleh Lembaga Standard Perakaunan Malaysia). Standard baru ini menggariskan prinsip bagi pengiktirafan dan pengukuran aset kewangan, tanggungan kewangan dan kontrak tertentu untuk membeli dan menjual item bukan kewangan. Perakaunan lindung nilai dibenarkan hanya di bawah keadaan yang khusus. Kumpulan telah mengguna pakai peruntukan peralihan dalam FRS 139 yang mengecualikan entiti daripada mendedahkan kesan yang berkemungkinan timbul daripada penggunaan awal piawaian ini terhadap penyata kewangan Kumpulan. Kumpulan dan Syarikat akan menggunakan standard ini apabila ia dikuatkuasakan.

(iii) Standard, pindaan kepada standard yang diterbitkan dan tafsiran yang dikuatkuasakan tetapi tidak relevan.

FRS 6 – Penerokaan untuk dan Penilaian Sumber Galian

FRS 120 – Perakaunan untuk Geran Kerajaan dan Pendedahan Bantuan Kerajaan

FRS 134 – Pelaporan Kewangan Interim

Interpretasi IC 1 – Perubahan dalam Henti Tugas, Pemulihan dan Tanggungan Serupa yang Sedia Ada

Interpretasi IC 2 – Saham Ahli dalam Entiti Koperasi serta Instrumen Serupa

Interpretasi IC 5 – Hak ke atas Kepentingan yang timbul dari Henti Tugas, Pemulihan dan Dana Pemuliharaan Alam Sekitar

Interpretasi IC 6 – Tanggungan yang terbit daripada Penyertaan dalam Pasaran Tertentu – Sisa Peralatan Elektrik dan Elektronik

Interpretasi IC 7 – Melaksanakan Pendekatan Penyataan Semula di bawah FRS 1292004 Laporan Kewangan dalam Ekonomi Inflasi Melampau

188

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)

(b) subsidiari dan asas penyatuan

(i) Subsidiari

Subsidiari adalah perbadanan ataupun entiti lain (termasuk entiti tujuan khusus) yang mana Kumpulan mempunyai kuasa untuk melaksanakan kawalan ke atas dasar kewangan dan operasi bagi memperoleh manfaat daripada aktiviti mereka, umumnya mengiringi pegangan saham yang melebihi separuh kuasa mengundi. Hak mengundi sedia ada dan kesan undi yang berpotensi yang kini boleh dilaksanakan atau boleh ditukar, dipertimbangkan apabila menilai sama ada Kumpulan mengawal entiti yang lain.

Dalam penyata kewangan Syarikat yang berasingan, pelaburan dalam subsidiari dinyatakan pada kos ditolak kerugian keterjejasan. Dengan pelupusan pelaburan sedemikian, perbezaan di antara hasil pelupusan bersih dan amaun bawaan mereka dimasukkan ke dalam untung dan rugi.

(ii) Asas Penyatuan

Penyata kewangan disatukan merangkumi penyata kewangan Syarikat dan subsidiarinya mengikut tarikh kunci kira-kira. Penyata kewangan subsidiari disediakan bagi tarikh laporan yang sama dengan Syarikat.

Subsidiari disatukan dari tarikh di mana Kumpulan memperolehi kawalan, dan terus disatukan sehingga tarikh kawalan tersebut terhenti. Dalam menyediakan penyata kewangan disatukan, baki, transaksi dan keuntungan atau kerugian belum direalisasi dihapuskan sepenuhnya. Dasar perakaunan yang seragam diguna pakai dalam penyata kewangan disatukan seperti untuk transaksi dan peristiwa dalam keadaan yang sama.

Pengambilalihan subsidiari dikira menggunakan kaedah pembelian. Kaedah perakaunan pembelian melibatkan memperuntukkan kos pengambilalihan kepada nilai saksama aset yang diperolehi dan tanggungan serta tanggungan luar jangka yang diperolehi pada tarikh pengambilalihan. Kos pengambilalihan diukur sebagai agregat nilai saksama, pada tarikh pertukaran, aset yang diberi, tanggungan yang tertanggung atau diperolehi, serta instrumen ekuiti diterbitkan, termasuk apa-apa kos yang berpunca secara langsung daripada pengambilalihan.

Apa-apa lebihan kos pengambilalihan ke atas kepentingan Kumpulan dalam nilai saksama bersih bagi aset, tanggungan serta tanggungan luar jangka yang boleh dikenal pasti, mewakili muhibah (lihat Nota 2(e)). Apa-apa lebihan kepentingan Kumpulan dalam nilai saksama bersih bagi aset, tanggungan serta tanggungan luar jangka yang boleh dikenal pasti ke atas kos pengambilalihan diiktiraf dengan segera dalam untung dan rugi.

Kepentingan minoriti yang mewakili bahagian keuntungan atau kerugian dan aset bersih subsidiari diatribut kepada kepentingan ekuiti yang tidak dimiliki, secara langsung atau tidak langsung menerusi subsidiari, oleh syarikat induk. Ia diukur mengikut bahagian minoriti dari nilai saksama aset dan tanggungan subsidiari yang dikenal pasti pada tarikh pengambilalihan dan perubahan saham minoriti dalam ekuiti subsidiari sejak tarikh tersebut.

(c) transaksi dengan kepentingan minoriti

Kumpulan melaksanakan satu dasar kaedah transaksi dengan kepentingan minoriti sebagai transaksi dengan pemilik ekuiti Kumpulan. Bagi tujuan pembelian daripada kepentingan minoriti, perbezaan antara sebarang pertimbangan yang dibayar dan bahagian yang berkaitan nilai dibawa aset-aset bersih subsidiari diperoleh ditolak daripada ekuiti. Keuntungan atau kerugian atas pelupusan ke atas kepentingan minoriti juga direkodkan dalam ekuiti. Bagi pelupusan kepentingan minoriti, perbezaan antara sebarang pendapatan diterima dan bahagian berkaitan kepentingan juga direkodkan dalam ekuiti.

189

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(d) syarikat bersekutu

Pelaburan dalam syarikat bersekutu diambil kira dalam Penyata Kewangan Disatukan berdasarkan kaedah perakaunan ekuiti dan pada awalnya diiktiraf pada kos. Pelaburan Kumpulan dalam syarikat-syarikat bersekutu termasuk muhibah yang dikenal pasti ke atas pengambilalihan, bersih pengurangan kerugian terkumpul (lihat Nota 2(e)).

Bahagian Kumpulan dalam keuntungan ataupun kerugian pascapengambilalihan diakui dalam Penyata Pendapatan Disatukan, dan sahamnya dalam pergerakan pascapengambilalihan dalam simpanan diiktiraf dalam rizab. Pergerakan pascapengambilalihan terkumpul diubah suai dengan amaun dibawa dalam pelaburan. Apabila bahagian kerugian Kumpulan dalam syarikat bersekutu sama ataupun melebihi kepentingan dalam syarikat bersekutu, termasuk apa-apa penghutang tak bercagar, kepentingan Kumpulan dikurangkan sehingga kosong dan pengiktirafan kerugian lanjut dihentikan melainkan Kumpulan berhadapan dengan obligasi undang-undanag ataupun konstruktif ataupun membuat pembayaran bagi pihak syarikat bersekutu.

Keuntungan tidak direalisasi ke atas transaksi antara Kumpulan dan syarikat bersekutu dihapuskan sebahagian

sehingga ke satu tahap kepentingan Kumpulan dalam syarikat bersekutu; kerugian tidak direalisasi juga akan dihapuskan melainkan transaksi tersebut menyediakan maklumat mengenai pengurangan aset dipindahkan. Apabila perlu, dalam melaksanakan kaedah ekuiti, pengubahsuaian dibuat ke atas penyata kewangan syarikat bersekutu demi memastikan konsistensi dasar perakaunan Kumpulan.

Pencairan keuntungan dan kerugian dalam syarikat bersekutu diiktiraf dalam Penyata Pendapatan Disatukan.

Bagi kepentingan yang mengalami peningkatan dalam syarikat bersekutu, tarikh pengambilalihan merupakan tarikh di mana pengaruh yang signifikan diperoleh. Muhibah dikira pada setiap tarikh pembelian berdasarkan nilai saksama aset dan tanggungan yang dikenal pasti. Pegangan yang diperoleh sebelum ini dipertingkatkan sehingga nilai saksama dan bahagian keuntungan dan pergerakan ekuiti bagi pegangan yang diperolehi sebelum ini tidak diiktiraf memandangkan ia telah pun disertakan dalam peningkatan berkenaan.

(e) muhibah

Muhibah mewakili lebihan kos pengambilalihan ke atas perkongsian Kumpulan bagi nilai saksama aset bersih yang dikenal pasti termasuk tanggungan luar jangka subsidiari, syarikat bersekutu serta usaha sama pada tarikh pengambilalihan.

Muhibah dipermodalkan diuji untuk pengurangan sekurang-kurangnya setiap tahun atau jika perkembangan ataupun persekitaran yang terjadi mencerminkan pengurangan kemungkinan berlaku.

Muhibah dan pengubahsuaian nilai saksama muncul daripada pengambilalihan daripada satu entiti asing dianggap sebagai aset dan tanggungan entiti yang diambil alih dan direkodkan mengikut kadar tukaran pada tarikh pengambilalihan.

(f) hartanah, loji dan kelengkapan

Hartanah, loji dan kelengkapan dinyatakan pada kos atau penilaian ditolak susut nilai terkumpul dan kerugian jejas nilai yang terkumpul. Kos termasuklah perbelanjaan yang secara langsung diatributkan kepada pembinaan ataupun pengambilalihan item dan membawanya ke lokasi dan keadaan ia digunakan untuk tujuan operasi dalam tatacara diinginkan oleh Kumpulan. Kumpulan memperuntukkan kos item hartanah, loji dan kelengkapan bagi sistem yang signifikan dan bahagian komponen.

Para Pengarah telah menggunakan peruntukan perubahan dalam Piawaian Perakaunan Antarabangsa No. 16 (Pindaan)

“Hartanah, Loji dan Kelengkapan” seperti yang digunakan oleh Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia yang membenarkan tanah milik bebas, tanah pajakan, bangunan dan kerja-kerja awam dinyatakan pada penilaian tahun sebelumnya selepas mengambil kira susut nilai.

190

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(f) hartanah, loji dan kelengkapan (samb.)

Lebihan yang terbit daripada penilaian semua dikreditkan kepada akaun rizab penilaian semula. Sebarang defisit yang terbit daripada penilaian semula dicaj kepada rizab penilaian semula setakat lebihan sebelumnya yang dipegang dalam rizab penilaian semula bagi aset yang sama. Dalam situasi yang lain, pengurangan dalam jumlah dibawa dicaj kepada penyata pendapatan.

Kos berikut dimasukkan dalam amaun dibawa aset atau dianggap sebagai satu aset berasingan, sebagai bersesuaian hanya apabila kemungkinan bahawa manfaat-manfaat ekonomi masa depan dikaitkan dengan item yang akan mengalir ke Kumpulan dan kos item berkenaan boleh diukur pada tahap boleh dipercayai. Amaun dibawa bahagian diganti tidak diiktiraf.

Kos kerja membaik pulih/pemeriksaan utama diiktiraf dalam jumlah aset yang dibawa sebagai penggantian dan baki jumlah aset yang dibawa untuk kerja baik pulih/pemeriksaan tidak diiktiraf.

Alat ganti utama dan alat kelengkapan tunggu sedia dianggap sebagai aset apabila Kumpulan dijangka untuk menggunakannya ketika lebih daripada satu tempoh. Begitu juga, jika alat ganti dan kelengkapan sedia khidmat boleh digunakan hanya dalam hubungan dengan item hartanah, loji dan kelengkapan, ia diambil kira sebagai hartanah, loji dan kelengkapan.

Keuntungan dan kerugian atas pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan ditentukan oleh rujukan kepada amaun dibawa dan diambil kira untuk menetapkan keuntungan/(kerugian) sebelum cukai. Berkaitan dengan pelupusan aset dinilai semula, amaun penilaian rizab yang berkaitan dengan hartanah, loji dan kelengkapan dipindahkan kepada keuntungan tersimpan.

Tanah bebas pegangan dan projek modal dalam kemajuan tidak mengalami susut nilai.

Susut nilai dikira bagi semua kategori hartanah, loji dan kelengkapan lain berdasarkan kaedah lurus yang menggambarkan anggaran hayat berguna aset-aset tersebut.

Anggaran hayat berguna hartanah, loji dan kelengkapan adalah seperti berikut:

Bangunan dan kerja-kerja awam 10 hingga 60 tahun Loji dan jentera 10 hingga 40 tahun Talian dan sesalur pembahagian 25 hingga 35 tahun Perkhidmatan pembahagian 20 tahun Meter 15 tahun Lampu awam 15 hingga 25 tahun Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 3 hingga 10 tahun Kenderaan bermotor 5 hingga 10 tahun

Di mana wujudnya petanda jejas nilai, jumlah dibawa bagi aset-aset dinilai dan dikurangkan segera kepada jumlah yang boleh diperolehi semula (lihat Nota 2(n)).

(g) pajakan operasi prabayar

Para Pengarah telah melaksanakan peruntukan peralihan FRS No. 117 “Pajakan”, menganggap tanah milik bebas sebagai pajakan operasi prabayar yang sebelum ini diklasifikasikan dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan dan membolehkan Kumpulan mengekalkan amaun dinilai tidak dilunas tanah pegangan bebas dinilai semula sebagai amaun dibawa pengganti pajakan operasi prabayar dan pajakan operasi prabayar berkenaan seharusnya dilunaskan mengikut kaedah lurus bagi terma pajakan.

Tanah milik pajakan dilunaskan dengan tempoh baki pajakan antara 5 hingga 99 tahun atas asas kaedah lurus.

191

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(h) aset bukan semasa dipegang untuk jualan

Kumpulan seharusnya mengklasifikasikan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan jika amaun dibawa boleh didapatkan semula sepenuhnya menerusi transaksi jualan berbanding penggunaan berterusan.

Aset yang diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan akan diukur pada kadar amaun dibawa dan nilai saksama ditolak kos jualan.

Tiada susut nilai ataupun lunasan disediakan ke atas aset berkenaan ketika ia diklasifikasikan sebagai aset dipegang untuk jualan.

Aset seharusnya tidak diiktiraf sebaik dijual dan perbezaan antara hasil jualan bersih dan amaun dibawa diiktiraf sebagai keuntungan atau kerugian dalam tempoh jualan.

Sesuatu aset tidak lagi wujud yang diklasifikasikan sebagai aset-aset bukan semasa dipegang untuk jualan seharusnya diukur rendah pada amaun yang dibawa sebelum aset diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan, diubah suai untuk apa juga susut nilai, lunasan atau penilaian semula yang akan dianggap aset berkenaan tidak diklasifikasikan sebagai aset bukan semasa dipegang untuk jualan, dan amaun yang boleh diperolehi pada tarikh keputusan yang dibuat untuk tidak menjualnya.

(i) aset tidak ketara

Perbelanjaan ke atas hak yang diambil alih, paten, cap perdagangan dan lesen dipermodalkan dan dilunaskan berasaskan kaedah lurus sepanjang anggaran hayat kegunaan. Aset tidak ketara tidak dinilai semula.

(j) penyelidikan dan pembangunan

Perbelanjaan ke atas aktiviti penyelidikan, yang dijalankan dengan prospek untuk memperoleh pengetahuan saintifik ataupun teknikal yang baru dan kefahaman, diiktiraf dalam penyata pendapatan sebagai perbelanjaan yang wujud.

Perbelanjaan ke atas aktiviti pembangunan, di mana penemuan kajian digunakan dalam pelan ataupun reka bentuk bagi pengeluaran proses ataupun produk baru atau yang diperbaiki secara terus-menerus, digunakan sepenuhnya jika produk atau proses berkenaan dari segi teknikal dan komersial adalah berdaya maju dan Kumpulan mempunyai sumber-sumber yang secukupnya untuk menyempurnakan pembangunan.

Kos pembangunan dipermodalkan dianggap sebagai aset tak ketara dan dilunaskan daripada peringkat di mana aset berkenaan tersedia ada untuk digunakan atas asas lurus berdasarkan tempoh hayat faedahnya.

(k) permodalan faedah

Faedah ke atas pinjaman luar berkaitan dengan projek jangka panjang yang sedang dilaksanakan dipermodalkan sehingga aset berkenaan tersedia ada untuk digunakan.

(l) pelaburan

Pelaburan dalam subsidiari dan syarikat bersekutu yang dipegang untuk jangka panjang dinyatakan dengan kos, ditolak peruntukan bagi sebarang pengurangan nilainya. Pengurangan dalam nilai sesuatu pelaburan dianggap sebagai perbelanjaan dalam tahun kewangan di mana pengurangan nilai telah dikenal pasti.

Pelaburan dalam pelaburan bukan semasa yang lain ditunjukkan pada kos dan satu peruntukan bagi penurunan nilai adalah dibuat, di mana pada pandangan para Pengarah, terdapat penurunan selain yang bersifat sementara dalam nilai pelaburan berkenaan. Di mana terdapat satu penurunan selain yang bersifat sementara dalam nilai sesuatu pelaburan, penurunan sedemikian dianggap sebagai perbelanjaan dalam tahun kewangan.

Apabila sesuatu pelaburan dilupuskan, perbezaan antara hasil bersih pelupusan dan jumlah dibawa dicajkan atau dikreditkan ke dalam penyata pendapatan, memandangkan kes sedemikian adalah mungkin.

192

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(m) sekuriti boleh pasar dan pelaburan jangka pendek

Sekuriti boleh pasar dan pelaburan jangka pendek dinyatakan pada kadar terendah antara kos dan nilai pasaran pada agregat asas portfolio. Kos dicapai pada asas purata berwajaran. Nilai pasaran pula dikira menggunakan rujukan kepada paras siling harga disebut pasaran saham yang relevan ketika urus niaga ditutup pada tarikh kunci kira-kira. Sebarang langkah menurunkan nilai pasaran pelaburan ataupun kemudiannya dimasuk kira semula kepada kos, diteliti dengan menyeluruh dalam penyata pendapatan.

(n) pengurangan nilai aset

Hartanah, loji dan kelengkapan dan aset bukan semasa yang lain termasuk aset tidak ketara dikaji semula berhubung aspek pengurangan nilai aset apabila peristiwa ataupun perubahan dalam persekitaran menunjukkan bahawa jumlah yang dibawa kemungkinan tidak boleh diperoleh semula. Pengurangan nilai aset diiktiraf bagi jumlah di mana jumlah yang dibawa bagi aset adalah melebihi jumlah yang boleh didapatkan semula. Jumlah yang boleh didapatkan semula adalah tinggi daripada nilai saksama tolak kos ke atas jualan. Bagi tujuan penilaian pengurangan nilai aset, aset dikumpulkan pada kadar terendah di mana terdapat aliran tunai boleh dikenali pasti secara berasingan.

Pengurangan nilai aset dicaj kepada penyata pendapatan melainkan ia membalikkan penilaian yang dibuat sebelum ini, yang mana ia dicaj kepada lebihan penilaian semula. Sebarang peningkatan susulan dalam jumlah yang boleh diperoleh semula diakui dalam penyata kewangan kecuali ia membalikkan kerugian pengurangan nilai pada aset dinilai semula dalam keadaan di mana ia diambil kira untuk lebihan penilaian semula.

(o) pendapatan tertunda

Sumbangan yang diterima daripada para pelanggan untuk membiayai kos projek modal dikreditkan kepada akaun pendapatan tertunda. Jumlah dalam akaun ini dimasukkan kepada penyata pendapatan mengikut kaedah lurus selama 15 tahun iaitu purata jangka hayat faedah projek berkenaan.

(p) pajakan kendalian

Aset yang dipajak sebagai pajakan operasi adalah disertakan dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan dalam kunci kira-kira dan ia mengalami susut nilai sepanjang tempoh hayat faedah aset berkenaan yang dijangkakan mengikut satu asas konsisten berbanding mana-mana aset yang serupa.

(q) inventori

Inventori dinyatakan pada paras terendah antara kos dan nilai direalisasi bersih. Kos kerja yang sedang dilaksanakan dan barangan siap merangkumi bahan mentah, buruh langsung dan sebahagian

overhed pengeluaran. Kos ditentukan berdasarkan purata wajaran dan menggunakan asas masuk-awal-keluar-awal.

Nilai realisasi bersih adalah harga jualan anggaran pada bisnes biasa, ditolak kos penyiapan dan perbelanjaan jualan.

(r) penghutang perdagangan

Penghutang perdagangan dibawa pada nilai yang dijangka boleh direalisasikan. Hutang lapuk dilupuskan dalam tempoh ia dikenal pasti. Peruntukan dibuat bagi hutang diragui berasaskan kepada semakan semula jumlah tertunggak pada akhir tahun kewangan.

(s) pemiutang perdagangan

Pemiutang perdagangan dinyatakan pada kos, yang merupakan nilai saksama pembayaran yang akan dijelaskan pada masa hadapan untuk barangan dan perkhidmatan yang diterima.

(t) tunai dan setara tunai

Bagi tujuan penyata aliran tunai, tunai dan setara tunai merangkumi tunai dalam tangan, deposit dipegang atas panggilan dengan bank, overdraf bank dan jangka pendek, pelaburan cairan tinggi yang tersedia ada untuk ditukar kepada sejumlah kadar tunai diketahui dan yang tertakluk kepada risiko tidak signifikan perubahan dalam nilai.

193

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(u) modal saham

(i) Klasifikasi

Saham biasa dan saham keutamaan tidak boleh ditebus dengan dividen budi bicara diklasifikasikan sebagai ekuiti. Saham lain diklasifikasikan sebagai ekuiti dan/atau sebagai tanggungan selaras dengan hakiki ekonomi sesebuah instrumen.

Bahagian bon yang boleh ditukar mewakili nilai opsyen pertukaran pada masa terbitan termasuk dalam ekuiti (lihat Nota 2(v) mengenai pinjaman). Nilai opsyen pertukaran tidak berubah pada tempoh yang menyusul. Selepas pertukaran bon kepada saham ekuiti, jumlah yang dikreditkan kepada modal saham dan premium saham adalah agregat jumlah yang diklasifikasikan dalam tanggungan dan ekuiti pada masa pertukaran. Tiada keuntungan atau kerugian diiktiraf. Jika bon ditebus semula, ospyen pertukaran dipindahkan kepada keuntungan tersimpan.

Agihan kepada para pemegang instrumen kewangan yang diklasifikasikan sebagai satu instrumen ekuiti dicaj terus kepada ekuiti.

(ii) Kos terbitan saham

Peningkatan kos luaran yang secara langsung diatributkan kepada terbitan saham baru ataupun opsyen ditunjukkan dalam ekuiti sebagai satu potongan, bersih cukai, daripada hasil.

(iii) Dividen kepada para pemegang saham Syarikat

Dividen ke atas saham keutamaan boleh ditebus diiktiraf sebagai satu tanggungan dan dinyatakan dalam asas diakru. Dividen lain diiktiraf sebagai tanggungan dalam tempoh di mana ia diisytihar.

(v) pinjaman

Pinjaman pada mulanya diiktiraf berdasarkan hasil yang diterima. Kos terbitan instrumen hutang ditanggung sebaik ia wujud.

Faedah dan dividen ke atas instrumen kewangan dianggap sebagai pinjaman seperti yang dinyatakan dalam lingkungan kos kewangan dalam penyata pendapatan.

(w) Cukai pendapatan

Perbelanjaan cukai semasa ditentukan berdasarkan undang-undang cukai Malaysia.

Cukai tertunda diiktiraf sepenuhnya, menggunakan kaedah tanggungan, atas perbezaan sementara yang terbit antara jumlah yang diatributkan kepada aset dan tanggungan untuk tujuan cukai dan jumlah yang dibawanya dalam penyata kewangan.

Aset cukai tertunda adalah diiktiraf hingga ke satu jumlah yang mana kemungkinan akan ada keuntungan boleh dicukai berbanding perbezaan sementara boleh ditolak, kerugian cukai belum guna dan kredit cukai tidak digunakan.

Cukai tertunda diiktiraf atas perbezaan sementara yang terbit daripada pelaburan dalam subsidiari, syarikat bersekutu dan syarikat usaha sama kecuali di mana penentuan masa kebalikan perbezaan sementara boleh dikawal dan ada kemungkinan bahawa perbezaan sementara tidak akan berbalik dalam jangka masa terdekat.

Kadar cukai yang diaktakan atau kebanyakannya diaktakan pada tarikh kunci kira-kira, digunakan untuk menentukan cukai tertunda.

(x) Faedah pekerja

(i) Faedah jangka pendek pekerja

Upah, gaji, cuti tahunan bergaji, bonus dan ganjaran bukan berbentuk wang diakru dalam tahun kewangan di mana perkhidmatan berkaitan diberikan oleh para pekerja Kumpulan.194

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)

(x) Faedah pekerja (samb.)

(ii) Faedah persaraan

Kumpulan mempunyai pelbagai skim faedah persaraan sama ada pelan caruman wajib atau faedah wajib.

Pelan caruman wajib

Caruman Kumpulan kepada pelan caruman berwajib dicajkan kepada penyata pendapatan pada tahun kewangan yang berkaitan dengannya. Apabila caruman telah dibayar, Kumpulan tidak lagi mempunyai obligasi pembayaran lanjut.

Pelan faedah wajib

Kumpulan membuat caruman kepada Pelan Faedah Persaraan Syarikat, satu pelan faedah berwajib dan tabung yang diluluskan, yang bebas daripada kewangan Syarikat. Peruntukan perkiraan juga disediakan oleh Syarikat sebagai kadar caruman yang diperlukan untuk membiayai faedah di bawah pelan berkenaan adalah melebihi had maksimum Lembaga Hasil Dalam Negeri. Kumpulan dan Syarikat juga menyediakan pelan perubatan selepas persaraan untuk pekerja-pekerja tertentu.

Tanggungan berhubung dengan pelan faedah wajib adalah nilai semasa obligasi faedah wajib pada tarikh kunci kira-kira, ditolak nilai saksama aset pelan, berserta pelarasan bagi keuntungan atau kerugian aktuari dan kos perkhidmatan yang lepas. Kumpulan menentukan nilai semasa obligasi faedah bertabung dan nilai saksama sebarang aset pelan dengan kekerapan yang mencukupi seperti jumlah yang diiktiraf dalam penyata kewangan tidak berbeza dengan ketara daripada jumlah yang ditentukan pada tarikh kunci kira-kira.

Obligasi faedah wajib, dikira menggunakan Kaedah Kredit Unit Diunjur, ditentukan oleh aktuari bebas, yang mempertimbangkan anggaran aliran keluar tunai masa depan menggunakan hasil pasaran pada tarikh kunci kira-kira sekuriti Kerajaan yang mempunyai kadar mata wang dan tempoh kematangan hampir sama dengan tempoh tanggungan berkaitan. Penilaian semula terakhir dilakukan pada Februari 2007.

Jumlah keuntungan dan kerugian aktuari bersih adalah dikreditkan atau dicajkan kepada penyata pendapatan berdasarkan baki tempoh perkhidmatan purata pekerja berkaitan yang menyertai pelan tersebut.

(iii) Pampasan berasaskan saham

Kumpulan telah melaksanakan peruntukan FRS 2 ke atas kesemua instrumen ekuiti yang diberikan selepas 31 Disember 2004 tetapi belum lagi digunakan sehingga 1 September 2006, tarikh kuat kuasa Kumpulan menerima pakai FRS.

Kumpulan menggunakan ekuiti tetap, pelan pampasan berasaskan saham bagi pekerja Kumpulan. Perkhidmatan pekerja yang diterima sebagai pertukaran kepada geran opsyen saham diiktiraf sebagai satu bentuk perbelanjaan dalam penyata pendapatan sepanjang tempoh geran berkenaan dengan mengambil pertambahan dalam ekuiti.

Jumlah amaun yang akan dibelanjakan selama tempoh letak hak ditentukan dengan merujuk kepada nilai saksama opsyen saham yang diberikan, tidak termasuk kesan apa-apa keadaan letak hak bukan pasaran (contohnya, sasaran pertumbuhan keuntungan dan jualan). Keadaan letak hak bukan pasaran dimasukkan dalam andaian mengenai bilangan opsyen yang dijangka diletak hak. Pada tarikh setiap kunci kira-kira, Kumpulan akan mengkaji semula anggarannya tentang bilangan opsyen saham yang dijangka diletak hak. Ia mengiktiraf kesan mengkaji semula anggaran asal, jika ada, dalam penyata pendapatan, dengan pelarasan ekuiti yang sepadan.

Hasil yang diperoleh bersih sebarang kos transaksi yang diatributkan secara langsung akan dikreditkan kepada modal saham (nilai nominal) dan premium saham apabila opsyen dilaksanakan.

195

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(y) geran pembangunan kerajaan

Geran pembangunan kerajaan berkaitan dengan pembinaan hartanah, loji dan kelengkapan adalah termasuk dalam tanggungan jangka panjang dan dikreditkan kepada penyata pendapatan berasaskan kaedah lurus sepanjang tempoh 15 tahun.

(z) tanggungan luar jangka

Kumpulan tidak mengiktiraf tanggungan luar jangka tetapi mendedahkan kewujudannya dalam penyata kewangan. Tanggungan luar jangka adalah obligasi yang mungkin, timbul daripada peristiwa lalu yang kewujudannya akan disahkan oleh masa depan tidak pasti yang di luar kawalan Kumpulan ataupun obligasi semasa yang tidak diiktiraf disebabkan tidak mungkin adanya sumber aliran keluar diperlukan untuk melaksanakan obligasi terbabit.

(aa) pengiktirafan hasil

Jualan adalah diiktiraf apabila nilai yang diinvoiskan bagi perkhidmatan disediakan selepas pelarasan bil.

Pendapatan operasi lain yang diperoleh oleh Kumpulan dan Syarikat terdiri daripada pendapatan faedah dan pajakan serta pendapatan dividen. Pendapatan faedah dan pajakan diakru, kecuali jika kutipannya meragukan. Pendapatan dividen diiktiraf apabila hak para pemegang saham untuk menerima bayaran disahkan.

Pendapatan faedah diiktiraf berdasarkan ukuran tempoh yang juga mengambil kira penyerahan yang memberi kesan ke atas aset.

(ab) mata wang asing

(i) Mata wang fungsian dan pengemukaan

Item disertakan dalam penyata kewangan bagi setiap entiti diukur menggunakan mata wang persekitaran ekonomi utama di mana entiti beroperasi (‘mata wang fungsian’). Penyata kewangan dikemukakan dalam Ringgit Malaysia, yang merupakan mata wang fungsian dan pengemukaan Syarikat.

(ii) Transaksi dan keseimbangan

Urus niaga mata wang asing ditukar kepada mata wang fungsian menggunakan kadar pertukaran yang berkuat kuasa pada tarikh urus niaga. Aset dan tanggungan monetari dalam mata wang asing ditukar pada kadar pertukaran yang ditentukan pada tarikh kunci kira-kira. Semua perbezaan pertukaran diuruskan menerusi penyata pendapatan.

(iii) Syarikat kumpulan

Keputusan dan kedudukan kewangan semua entiti kumpulan (tiada mana-mana yang mempunyai mata wang ekonomi inflasi melampau), yang mempunyai mata wang fungsian yang berbeza daripada mata wang pengemukaan, telah ditranslasikan kepada mata wang pengemukaan seperti berikut:

• aset dan tanggungan bagi setiap kunci kira-kira dikemukakan adalah yang telah ditranslasikan mengikutkadar tutup pada tarikh kunci kira-kira;

• pendapatan dan perbelanjaan bagi setiap penyata pendapatan ditranslasi pada kadar tukaran purata(melainkan purata ini bukan satu anggaran munasabah kesan kumulatif kadar utama pada tarikh transaksi, dalam kes di mana pendapatan dan perbelanjaan ditranslasikan pada kadar tarikh transaksi berkenaan); dan

• kesemua perbezaan yang wujud diiktiraf sebagai satu komponen berasingan ekuiti.

Sebaik disatukan, perbezaan tukaran yang terbit daripada translasi pelaburan bersih dalam operasi asing dibawa kepada ekuiti para pemegang saham. Apabila sesuatu operasi asing dijual sebahagiannya ataupun sepenuhnya, perbezaan tukaran yang direkodkan dalam ekuiti diiktiraf dalam penyata pendapatan sebagai sebahagian daripada keuntungan atau kerugian ke atas jualan.

Penyesuaian muhibah dan nilai saksama yang timbul ekoran pengambilalihan sesebuah entiti asing dianggap sebagai aset dan tanggungan entiti asing dan ditranslasikan pada tarikh tutup.

196

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)

(ab) mata wang asing (samb.)

(iii) Syarikat kumpulan (Samb.)

Kadar penutupan utama yang digunakan dalam nilai pertukaran mata wang asing adalah seperti berikut:

2008 2007 Mata wang asing rm RM

1 Dolar AS 3.3937 3.5090 100 Yen Jepun 3.1250 3.0370 1 Pound Sterling 6.2067 7.0582 100 Rupee Pakistan 4.4500 5.7749 1 EURO 5.0043 4.7843

(ac) instrumen kewangan

(i) Deskripsi

Instrumen kewangan dibawa dalam kunci kira-kira termasuk tunai dan baki bank, pelaburan, penghutang, pemiutang, pajakan dan peminjam. Kaedah pengiktirafan khas yang diterima pakai bagi setiap perkara di atas dinyatakan dalam penyata dasar masing-masing.

Kumpulan dan Syarikat juga merupakan pihak kepada instrumen kewangan yang menguruskan pendedahan terhadap peningkatan dan penurunan dalam pertukaran mata wang asing dan kadar faedah. Instrumen kewangan ini yang meliputi terutamanya kontrak hadapan mata wang asing, kontrak tukaran silang, mata wang dan kontrak tukaran kadar faedah, tidak diiktiraf dalam penyata pendapatan. Instrumen kewangan derivatif digunakan dalam pengurusan risiko mata wang asing dan pendedahan kadar faedah tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat.

(ii) Instrumen kewangan yang tidak diiktiraf dalam kunci kira-kira

Kontrak hadapan mata wang asing

Kumpulan menandatangani kontrak hadapan mata wang asing untuk melindungi Kumpulan daripada pergerakan dalam kadar pertukaran dengan mewujudkan kadar di mana sesuatu aset atau tanggungan mata wang asing akan dilunaskan.

Keuntungan dan kerugian pertukaran kontrak diiktiraf dalam penyata pendapatan sewaktu diselesaikan.

Kontrak swap mata wang asing silang

Swap mata wang asing silang digunakan untuk menguruskan pendedahan terhadap pergerakan dalam kadar pertukaran dan mewujudkan mata wang di mana sesuatu tanggungan mata wang asing akan dilunaskan.

Pokok nosional kontrak ini tidak dimasukkan dalam kunci kira-kira. Sebarang perubahan dalam keuntungan atau kerugian kadar pertukaran diiktiraf dalam penyata pendapatan secara serentak dengan perbezaan kadar pertukaran asas perkara lindung nilai.

Opsyen mata wang

Opsyen mata wang direka bentuk untuk mengurus pendedahan Kumpulan untuk melindungi Kumpulan daripada pergerakan dalam mata wang asing. Asas nosional kontrak adalah terkeluar daripada kunci kira-kira. Premium dibayar diambil kira dalam penyata pendapatan apabila ia berlaku. Keuntungan atau kerugian ke atas penamatan awal opsyen mata wang ataupun pembayaran semula pinjaman diambil kira ke dalam penyata pendapatan.

197

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

2 ringkasan Dasar perakaunan utama (samb.)(ac) instrumen kewangan (samb.)

(ii) Instrumen kewangan yang tidak diiktiraf dalam kunci kira-kira (Samb.)

Kontrak swap kadar faedah

Swap kadar faedah, kolar dan perjanjian “cap” direka untuk mengurus pendedahan Kumpulan kepada pergerakan dalam kadar faedah. Pokok nosional kontrak-kontrak ini tidak dimasukkan dalam kunci kira-kira. Sebarang perubahan yang perlu dibayar atau diterima atas kontrak swap kadar faedah diiktiraf sebagai satu komponen pendapatan atau perbelanjaan selama tempoh kontrak tersebut. Keuntungan dan kerugian disebabkan oleh penamatan awal swap kadar faedah atau pembayaran semula pinjaman dinyatakan dalam penyata pendapatan.

(iii) Anggaran nilai saksama untuk tujuan penyataan

Dalam menaksir nilai instrumen kewangan, Kumpulan dan Syarikat membuat andaian tertentu dan menggunakan kaedah aliran tunai diskaun untuk mengurangkan aliran tunai di masa hadapan bagi menentukan nilai saksama instrumen kewangan. Nilai saksama tanggungan kewangan dianggarkan dengan mengurangkan nilai tunai masa hadapan pada kadar faedah semasa yang diperoleh Kumpulan dan Syarikat.

Nilai saksama derivatif dan sekuriti yang disenarai awam adalah berdasarkan harga pasaran yang disebut pada tarikh kunci kira-kira manakala nilai saksama kontrak hadapan mata wang asing dikira menggunakan kadar pertukaran asing seperti yang dipaparkan oleh Reuters pada tarikh kunci kira-kira.

Nilai saksama swap mata wang asing silang dan opsyen mata wang dikira berdasarkan nilai semasa aliran tunai masa hadapan dianggarkan dan/atau penilaian bank.

Jumlah dibawa bagi aset-aset kewangan dan tanggungan dengan tempoh matang kurang daripada satu tahun dianggap lebih kurang dengan nilai saksamanya.

(ad) projek bekalan elektrik luar bandar dan projek di bawah rancangan malaysia

(i) Projek bekalan elektrik luar bandar dipermodalkan sebagai hartanah, loji dan kelengkapan.

(ii) Kos projek di bawah Rancangan Malaysia di Negeri Sabah hanya akan dipermodalkan dan diambil kira sebagai hartanah, loji dan kelengkapan selepas penerimaan rasmi dokumentasi penyerahan. Jumlah yang berkaitan akan direkod sebagai geran pembangunan kerajaan dan geran tersebut akan dikreditkan kepada akaun penyata pendapatan berasaskan kaedah lurus untuk jangka masa yang sama seperti jangka hayat ekonomi bagi projek tersebut.

3 anggaran perakaunan kritikal Dan pertimbangan

Anggaran dan pertimbangan secara terus-menerus dinilai oleh para Pengarah dan adalah berdasarkan pengalaman sejarah dan faktor-faktor lain, termasuk harapan berkenaan peristiwa masa depan yang dipercayai munasabah di bawah sesuatu situasi.

(a) pertimbangan kritikal dalam menggunakan dasar perakaunan kumpulan

Dalam menentukan dan menggunakan dasar perakaunan, pertimbangan pada lazimnya diperlukan dalam keadaan di mana pilihan dasar yang khusus boleh mempengaruhi hasil yang dilaporkan dan juga kedudukan kewangan Kumpulan. Dasar perakaunan untuk mengklasifikasikan di antara hartanah pelaburan dan hartanah, loji dan kelengkapan memerlukan pertimbangan subjektif, biasanya ekoran keperluan untuk membuat anggaran mengenai kesan hal-hal yang tidak menentu.

Hartanah pelaburan adalah satu bentuk harta yang dipegang untuk memperoleh bayaran sewa atau kenaikan modal ataupun kedua-duanya.

Beberapa hartanah yang merangkumi sebahagian yang dipegang untuk memperoleh bayaran sewa atau kenaikan modal dan sebahagian lagi yang dipegang untuk kegunaan dalam pengeluaran atau bekalan barangan ataupun perkhidmatan atau bagi tujuan pentadbiran. Jika bahagian ini boleh dijual (atau disewakan di bawah pajakan kewangan) secara berasingan, maka bahagian ini akan diambil kira secara berasingan oleh Kumpulan.

198

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

3 anggaran perakaunan kritikal Dan pertimbangan (samb.)

(a) pertimbangan kritis dalam mengguna pakai dasar perakaunan kumpulan (samb.)

Jika bahagian ini tidak boleh dijual secara berasingan, sesuatu hartanah adalah satu pelaburan hanya jika satu bahagian tidak signifikan dipegang untuk digunakan dalam pengeluaran atau bekalan barangan ataupun perkhidmatan atau bagi tujuan pentadbiran. Pertimbangan dibuat berdasarkan hartanah individu untuk menentukan sama ada perkhidmatan tambahan adalah amat signifikan sehingga hartanah berkenaan tidak layak sebagai hartanah pelaburan.

Dalam tahun ini, Kumpulan telah memajakkan beberapa tanah dan ruang pejabat tetapi tidak memenuhi definisi

hartanah pelaburan sama ada disebabkan ketidakpentingan ataupun klasifikasi. Justeru, hartanah ini akan terus diklasifikasikan sebagai hartanah, loji dan kelengkapan.

(b) anggaran dan perakaunan kritikal dan andaian

Kumpulan membuat anggaran dan andaian berkaitan dengan masa depan. Anggaran perakaunan yang wujud, berdasarkan definisi, jarang sekali menyamai keputusan sebenar yang berkaitan. Bagi mempertingkatkan kandungan maklumat anggaran, beberapa variabel yang telah dijangkakan mempunyai kesan mendalam ke atas keputusan dan kedudukan kewangan Kumpulan, telah diuji bagi melihat sensitiviti kepada perubahan yang mendasari parameter. Anggaran dan andaian yang mempunyai risiko signifikan kepada amaun aset yang dibawa dan tanggungan bagi tempoh kewangan selanjutnya disenaraikan seperti di bawah.

(i) Jejas nilai Hartanah, Loji dan Kelengkapan

Kumpulan menilai aspek jejas nilai aset bila saja sesuatu peristiwa atau perubahan dalam sesuatu situasi menunjukkan bahawa amaun dibawa sesuatu aset kemungkinan tidak boleh diperoleh semula, misalnya amaun dibawa aset adalah lebih daripada jumlah yang boleh diperoleh semula.

Jumlah yang diperoleh semula diukur pada nilai saksama yang tinggi tolak kos untuk menjual aset berkenaan dan nilai dalam gunaan. Nilai dalam gunaan adalah nilai semasa aliran tunai masa depan yang dianggarkan, yang diperoleh daripada aset yang didiskaun pada kadar diskaun yang sesuai. Aliran tunai masa depan yang dianggarkan adalah berdasarkan anggaran Kumpulan yang dikira menggunakan aspek sejarah, sektor dan trend industri, pasaran umum dan keadaan-keadaan ekonomi, perubahan dalam teknologi dan maklumat lain yang terdapat. Andaian yang digunakan, keputusan dan rumusan mengenai penilaian jejas nilai dinyatakan dalam Nota 13 penyata kewangan.

(ii) Anggaran Hayat Berguna Hartanah, Loji dan Kelengkapan

Kumpulan kerap mengkaji semula anggaran hayat berguna bagi harta tanah, loji dan peralatan berdasarkan faktor-faktor seperti rancangan dan strategi perniagaan, jangkaan tahap penggunaan dan kemajuan teknologi di masa hadapan. Keputusan operasi di masa hadapan boleh terjejas dengan ketara oleh perubahan dalam anggaran ini yang disebabkan oleh perubahan dalam faktor-faktor yang dinyatakan di atas. Pengurangan dalam anggaran hayat berguna harta tanah, loji dan peralatan akan meningkatkan susut nilai yang direkodkan serta mengurangkan nilai harta tanah, loji dan peralatan.

(iii) Bayaran Berasaskan Saham

Ekuiti diuruskan berdasarkan pembayaran berasaskan saham (opsyen saham) diukur pada nilai saksama pada tarikh ia diberikan. Andaian digunakan dalam penilaian untuk menentukan nilai saksama ini dijelaskan dalam Nota 34 penyata kewangan.

(iv) Tanggungan Luar Jangka

Tanggungan luar jangka adalah berdasarkan kepada pendapat pengurusan mengenai jangkaan hasil luar jangka selepas berunding dengan penasihat undang-undang bagi kes litigasi dan pakar dalaman dan luar Kumpulan bagi hal-hal yang berkaitan dengan tindakan bisnes biasa.

199

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

3 anggaran Dan pertimbangan perakaunan Yang kritis (samb.)

(b) anggaran dan andaian perakaunan yang kritis (samb.)

(v) Peruntukan bagi Penghutang

Elaun ditentukan apabila terdapat bukti objektif bahawa Kumpulan tidak dapat mengutip kesemua amaun yang perlu dijelaskan mengikut terma asal ia perlu dijelaskan. Ini ditentukan berdasarkan profil bersusia dan corak kutipan.

4 hasil

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Jualan – elektrik 24,190.1 22,384.0 22,761.6 21,108.8 – barangan dan perkhidmatan 1,215.4 609.5 0 0Pelepasan pendapatan tertunda (Nota 32) 345.1 326.9 307.6 291.8

25,750.6 23,320.4 23,069.2 21,400.6

5 perbelanJaan Operasi

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Kos tenaga 15,117.6 12,198.6 15,184.6 12,705.5 Kos penghantaran 1,150.3 980.9 1,148.6 979.6 Kos pembahagian 3,123.7 2,712.4 3,118.1 2,708.2 Perbelanjaan pentadbiran 1,533.3 1,340.2 872.4 854.4 Perbelanjaan operasi lain 1,578.5 1,139.3 307.7 194.1

22,503.4 18,371.4 20,631.4 17,441.8

Perbelanjaan operasi merangkumi perkara berikut:Ganjaran para Pengarah – yuran 1.1 0.7 0.9 0.5 – emolumen lain 1.2 1.1 1.2 1.1Ganjaran juruaudit – PricewaterhouseCoopers – yuran audit berkanun – Malaysia 1.4 1.2 0.7 0.6 – anggota gabungan Malaysia**# 0 0 0 0 – yuran berkaitan audit – Malaysia 0.5 1.3 0.5 1.3 – anggota gabungan Malaysia# 0 0.3 0 0.3

200

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

5 perbelanJaan Operasi (samb.)

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Peruntukan hutang ragu 33.5 66.6 26.5 52.0Pelunasan hak perlombongan arang batu 0 10.7 0 0Susutnilai 3,528.7 3,199.9 2,860.8 2,595.2Pelunasan pajakan-pajakan operasi prabayar 26.6 22.1 19.2 14.7Sewa tanah dan bangunan 63.4 51.5 39.2 39.0Sewa loji dan jentera 19.2 22.2 19.1 21.9Perbelanjaan penyelidikan dan pembangunan 47.1 17.0 46.1 16.7Pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 45.3 5.3 29.9 0Pelupusan inventori 23.5 34.3 23.2 33.9Peruntukan bagi/(kemasukan semula) penurunan nilai sekuriti boleh niaga 2.1 (1.4) 2.1 (1.4)Peruntukan bagi penurunan nilai hak perlombongan arang batu 0 200.0 0 0Peruntukan bagi/(Kemasukan semula) penurunan nilai jumlah belum dibayar oleh subsidiari 0 0 68.2 (13.6)(Kemasukan semula) penurunan nilai pelaburan 0 (0.1) 0 (40.6)(Kemasukan semula) peruntukan hutang ragu (32.5) (213.4) (26.2) (207.7)Peruntukan bagi/(kemasukan semula) keusangan inventori 0.2 5.9 (0.9) 5.9Penerimaan subsidi Kerajaan* (535.3) (435.7) 0 0Kos anggota kerja (Nota 6) 2,582.8 2,392.1 2,236.5 2,104.4

* Berikut menunjukkan subsidi-subsidi yang diterima oleh Sabah Electricity Sdn. Bhd. (‘SESB’) bagi diesel dan minyak bahan api gred sederhana daripada Kerajaan Malaysia. Jumlah amaun yang dikreditkan dalam tahun semasa ialah RM535.3 juta (2007: RM435.7 juta) dan ia telah dibatalkan dengan mengambil kira kos tenaga.

** Ini mewakili yuran bagi Liberty Power Ltd berjumah RM37,881 (2007: RM42,956).

# PricewaterhouseCoopers Malaysia serta lain-lain firma anggota PricewaterhouseCoopers International Limited adalah berasingan dan merupakan entiti sah bebas.

Anggaran nilai wang bagi manfaat bukan dalam bentuk wang yang diterima oleh Pengarah-pengarah adalah sebanyak RM256,520 (2007: RM180,806) untuk Kumpulan dan Syarikat.

Anggaran nilai wang bagi jumlah yang dibayar kepada sebuah firma, di mana seorang Pengarah merupakan ahli, bagi perkhidmatan profesional yang diberi kepada Syarikat adalah sebanyak RM458,243 (2007: RM673,864).

201

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

6 kOs pekerJa

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Upah, gaji dan bonus 1,561.7 1,429.1 1,311.7 1,207.1Pelan persaraan caruman wajib 160.0 152.0 129.5 124.6 Pelan faedah persaraan 246.6 249.0 245.1 246.2 Pelan perubatan persaraan 423.0 400.2 400.9 391.8 Skim Opsyen Saham Pekerja II 27.1 35.7 25.4 30.8 Lain-lain faedah pekerja 164.4 126.1 123.9 103.9

2,582.8 2,392.1 2,236.5 2,104.4

Butiran faedah persaraan dan pelan perubatan persaraan Kumpulan dan Syarikat dinyatakan dalam Nota 30 kepada penyata kewangan ini.

7 lain-lain penDapatan Operasi

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Pendapatan dividen daripada pelaburan dalam: – saham tercatat 0.5 0.7 0.5 0.7 – saham tak tercatat 3.6 3.7 671.4 4.1Pendapatan pajakan 4.5 1.1 4.5 1.1Pendapatan faedah 191.0 201.6 301.0 463.0Pendapatan sewa 8.4 8.8 31.6 20.2Pengeluaran geran pembangunan Kerajaan (Nota 33) 56.9 44.5 0 0Keuntungan atas pelupusan hartanah, loji dan kelengkapan 9.8 29.1 9.7 29.0Keuntungan atas pelupusan pajakan operasi prabayar 1.3 4.0 1.3 4.0Keuntungan atas pelupusan aset bukan semasa yang dipegang untuk jualan 238.6 0 238.6 0Faedah ke atas pembayaran lewat 63.1 72.4 63.1 72.4Caj pencukup minimum 34.2 36.0 34.2 36.0Pendapatan lain 182.9 191.8 132.5 163.4

794.8 593.7 1,488.4 793.9

202

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

8 keuntungan/(kerugian) tukaran Wang asing

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Keuntungan/(kerugian) tukaran mata wang asing merangkumi: Keuntungan translasi – pinjaman bertempoh sebutan mata wang asing 83.0 427.4 19.1 263.2 Keuntungan/(kerugian) translasi – lain-lain (29.8) 24.9 (23.9) 25.0 Keuntungan/(kerugian) urus niaga (19.1) 33.5 (6.3) 53.0

34.1 485.8 (11.1) 341.2

9 kOs keWangan

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Faedah atas pinjaman 1,278.7 1,505.5 1,000.7 1,176.2Ditolak: Jumlah dipermodalkan ke dalam hartanah, loji dan kelengkapan (301.8) (309.5) (301.8) (309.5)

976.9 1,196.0 698.9 866.7Faedah atas deposit pengguna 118.9 109.0 112.2 102.8

1,095.8 1,305.0 811.1 969.5

10 Cukai Dan Zakat

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Cukai semasa: Cukai pendapatan korporat Malaysia 349.8 815.1 453.9 810.1 Cukai tertunda (Nota 31) 63.0 (150.2) (25.5) (233.6) Cukai keuntungan hartanah 4.0 1.3 4.0 1.3

Perbelanjaan cukai 416.8 666.2 432.4 577.8Zakat 8.0 32.1 8.0 32.1

424.8 698.3 440.4 609.9

203

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

10 Cukai Dan Zakat (samb.)

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Analisis perbelanjaan cukai adalah seperti berikut:Cukai semasa: Cukai bagi tahun 393.7 806.2 506.1 799.5 (Lebih)/kurang akruan pada tahun-tahun lalu (43.9) 8.9 (52.2) 10.6

349.8 815.1 453.9 810.1Cukai tertunda: Keaslian/(kebalikan) perbezaan sementara 63.0 (150.2) (25.5) (233.6) Cukai keuntungan hartanah 4.0 1.3 4.0 1.3

416.8 666.2 432.4 577.8

Penjelasan hubungan antara perbelanjaan cukai dan keuntungan sebelum cukai adalah seperti berikut:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Keuntungan sebelum cukai dan zakat 3,025.2 4,765.9 3,104.0 4,124.4

Cukai dikira pada kadar cukai pendapatan korporat Malaysia 26% (2007: 27%) 786.6 1,286.8 807.1 1,113.6Kesan cukai:– perubahan dalam kadar cukai pendapatan korporat (232.8) (456.3) (217.1) (450.3)– perkongsian keputusan syarikat bersekutu 2.9 4.9 0 0– pendapatan tidak tertakluk kepada cukai (175.5) (286.8) (141.1) (186.3)– perbelanjaan tidak boleh ditolak bagi tujuan percukaian 45.1 116.3 37.6 94.6– kerugian cukai tahun semasa tidak diiktiraf 10.4 4.3 0 0– perbelanjaan yang layak untuk pengurangan berganda (6.6) (6.0) (5.9) (5.7)(Lebih)/Kurang peruntukan cukai semasa pada tahun-tahun lepas (43.9) 8.9 (52.2) 10.6Manfaat daripada kerugian cukai terdahulu tidak diiktiraf (4.6) 0 0 0Perbezaan sementara tidak diiktiraf tahun semasa 31.2 (7.2) 0 0 Cukai Keuntungan Hartanah 4.0 1.3 4.0 1.3Zakat 8.0 32.1 8.0 32.1

Caj cukai dan zakat 424.8 698.3 440.4 609.9

Kadar purata cukai berkesan (%) 14.0 14.7 14.2 14.8

Kadar cukai pendapatan korporat Malaysia untuk Tahun Taksiran 2009 ialah 25%.

204

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

11 perOlehan sesaham

(a) pendapatan asas sesaham

Pendapatan asas sesaham dikira dengan membahagikan keuntungan yang diatributkan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat untuk tahun kewangan dengan bilangan purata kewajaran bilangan saham biasa dalam terbitan pada tahun kewangan.

kumpulan

2008 2007

Keuntungan diatributkan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat (RM’juta) 2,594.0 4,061.1

Bilangan purata kewajaran saham biasa dalam terbitan (‘000) 4,333,012 4,278,527

Pendapatan asas sesaham (sen) 59.87 94.92

(b) pendapatan sesaham dicairkan

kumpulan

2008 2007 rm’juta RM’juta

Keuntungan diatributkan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat 2,594.0 4,061.1Penghapusan perbelanjaan faedah ke atas: Bon Boleh Tukar Berjaminan, kesan nilai bersih cukai 0 (6.8) Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar Tidak Bercagar 0 4.5

Keuntungan diguna untuk menetapkan pendapatan sesaham dicairkan 2,594.0 4,058.8

’000 ’000

Bilangan purata kewajaran saham biasa dalam terbitan 4,333,012 4,278,527Pelarasan bagi opsyen saham 2,172 53,272Pelarasan bagi Bon Boleh Tukar Berjaminan 0 17,988Pelarasan bagi Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar Tidak Bercagar 0 14,359

Bilangan purata kewajaran saham biasa bagi pendapatan sesaham dicairkan Pendapatan sesaham dicairkan (sen) 4,335,184 4,364,146

Perolehan sesaham dicairkan (sen) 59.84 93.00

205

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

12 DiViDen

kumpulan

2008 2007 rm’juta RM’juta

Dividen interim 10.0 sen nilai kasar sesaham biasa, dikecualikan cukai pendapatan 27% (2007: dividen interim 20.0 sen nilai kasar sesaham biasa, dikecualikan cukai pendapatan pada 27%) 320.7 632.0

Cadangan:Dividen akhir dicadangkan 10.0 sen nilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan 25% (2007: dividen akhir 16.3 sen nilai kasar sesaham biasa, tolak cukai pendapatan pada 26%) 325.1 522.6

Dividen diiktiraf sebagai pengagihan kepada pemegang ekuiti biasa Syarikat 645.8 1,154.6

Dividen interim telah dibayar dan diambil kira dalam ekuiti pemegang saham sebagai pembahagian keuntungan tersimpan pada tahun kewangan.

Pada Mesyuarat Agung Tahunan yang akan datang, dividen akhir bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2008 sebanyak 10.0 sen nilai kasar sesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 25%, akan dicadangkan untuk diluluskan oleh para pemegang saham. Dividen akhir ini akan diakru sebagai tanggungan dalam tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2009 apabila diluluskan oleh para pemegang saham.

Bagi tahun kewangan berakhir 31 Ogos 2007, dividen kasar akhir sebanyak 16.3 sen nilai kasar sesaham biasa, ditolak cukai pendapatan 26% telah diisytihar dan diluluskan oleh para pemegang saham di Mesyuarat Agung Tahunan yang diadakan pada 13 Disember 2007.

206

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan

pelarasan pindahan/ pada kadar pengelasan pada 1.9.2007 pertukaran tambahan penjualan semula 31.8.2008 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan2008kos/penilaianPada penilaian 1984 dan sebelumnya: Bangunan dan kerja awam 5.6 0 0 0 0 5.6

5.6 0 0 0 0 5.6Pada penilaian 1994: Tanah milik bebas 608.6 0 0 (0.6) (35.5) 572.5 Bangunan dan kerja awam 446.0 0 0 (0.8) 0 445.2

1,060.2 0 0 (1.4) (35.5) 1,023.3Pada kos: Tanah milik bebas 358.9 (1.9) 15.9 (1.6) (2.5) 368.8 Bangunan dan kerja awam 11,535.0 (1.1) 351.1 (0.9) 47.5 11,931.6

12,954.1 (3.0) 367.0 (3.9) 9.5 13,323.7 Loji dan jentera 36,391.9 (229.9) 2,225.5 (272.6) 220.4 38,335.3 Talian dan sesalur pembahagian 22,889.2 0 1,874.0 0 354.0 25,117.2 Perkhidmatan pembahagian 2,350.5 0 154.4 0 5.4 2,510.3 Meter 1,267.0 0 145.7 0 0.1 1,412.8 Lampu awam 276.1 0 18.4 0 (0.1) 294.4 Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 1,100.7 (1.4) 59.8 (7.6) (16.1) 1,135.4 Kenderaan bermotor 255.8 0.5 11.3 (5.9) 17.6 279.3

77,485.3 (233.8) 4,856.1 (290.0) 590.8 82,408.4 Modal projek dalam pelaksanaan 7,306.3 (0.1) 5,034.7 0 (5,672.5) 6,668.4

84,791.6 (233.9) 9,890.8 (290.0) (5,081.7) 89,076.8

207

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pelepasan Caj bagi atas pada tahun pelupusan/ pada 1.9.2007 kewangan pindahan 31.8.2008 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan2008susut nilai terkumpulPada penilaian 1984 dan sebelumnya: Bangunan dan kerja awam 3.4 0 0.5 3.9Pada penilaian 1994: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 190.0 13.9 (0.3) 203.6

193.4 13.9 0.2 207.5Pada kos: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 2,823.1 322.9 (1.3) 3,144.7

3,016.5 336.8 (1.1) 3,352.2 Loji dan jentera 13,147.9 1,824.2 (300.5) 14,671.6 Talian dan sesalur pembahagian 8,832.4 1,037.5 0 9,869.9 Perkhidmatan pembahagian 1,186.1 107.0 0 1,293.1 Meter 616.6 79.6 0 696.2 Lampu awam 148.6 14.0 0 162.6 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 814.0 101.4 (6.8) 908.6 Kenderaan bermotor 184.0 28.2 (5.0) 207.2

27,946.1 3,528.7 (313.4) 31,161.4

Kerugian jejas nilai terkumpul Loji dan jentera 440.2 0 0 440.2

208

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pelarasan pindahan/ pada kadar pengelasan pada 1.9.2006 pertukaran tambahan penjualan semula 31.8.2007 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan2007kos/penilaianPada penilaian 1984 dan sebelumnya: Bangunan dan kerja awam 5.6 0 0 0 0 5.6

5.6 0 0 0 0 5.6

Pada penilaian 1994: Tanah milik bebas 680.4 0 0 (16.4) (55.4) 608.6 Bangunan dan kerja awam 439.5 0 0 (2.5) 9.0 446.0

1,125.5 0 0 (18.9) (46.4) 1,060.2Pada kos: Tanah milik bebas 305.0 (0.2) 88.9 (0.1) (34.7) 358.9 Bangunan dan kerja awam 11,200.8 (0.2) 336.2 (0.2) (1.6) 11,535.0

12,631.3 (0.4) 425.1 (19.2) (82.7) 12,954.1 Loji dan jentera 33,938.7 (52.3) 2,397.6 0 107.9 36,391.9 Talian dan sesalur pembahagian 21,523.8 0 1,284.8 0 80.6 22,889.2 Perkhidmatan pembahagian 2,221.6 0 124.2 0 4.7 2,350.5 Meter 1,118.3 0 148.7 0 0 1,267.0 Lampu awam 265.5 0 10.6 0 0 276.1 Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 1,015.5 (0.3) 89.2 (3.6) (0.1) 1,100.7 Kenderaan bermotor 233.1 (0.3) 37.3 (13.2) (1.1) 255.8

72,947.8 (53.3) 4,517.5 (36.0) 109.3 77,485.3 Modal projek dalam pelaksanaan 6,610.9 (0.1) 5,395.0 0 (4,699.5) 7,306.3

79,558.7 (53.4) 9,912.5 (36.0) (4,590.2) 84,791.6

209

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pelepasan Caj bagi atas pada tahun pelupusan/ pada 1.9.2006 kewangan pindahan 31.8.2007 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan2007susut nilai terkumpulPada penilaian 1984 dan sebelumnya: Bangunan dan kerja awam 3.4 0 0 3.4Pada penilaian 1994: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 172.1 14.0 3.9 190.0

175.5 14.0 3.9 193.4Pada kos: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 2,510.2 306.1 6.8 2,823.1

2,685.7 320.1 10.7 3,016.5 Loji dan jentera 11,525.5 1,638.3 (15.9) 13,147.9 Talian dan sesalur pembahagian 7,909.3 930.0 (6.9) 8,832.4 Perkhidmatan pembahagian 1,085.2 100.9 0 1,186.1 Meter 545.4 71.0 0.2 616.6 Lampu awam 135.0 13.3 0.3 148.6 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 707.2 106.5 0.3 814.0 Kenderaan bermotor 180.7 19.8 (16.5) 184.0

24,774.0 3,199.9 (27.8) 27,946.1

Kerugian jejas nilai terkumpul Loji dan jentera 440.2 0 0 440.2

210

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pindahan/ pada pengelasan pada 1.9.2007 tambahan penjualan semula 31.8.2008 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat2008kos/penilaianPada penilaian 1994: Tanah milik bebas 608.6 0 (0.6) (35.6) 572.4 Bangunan dan kerja awam 445.9 0 (0.8) 0 445.1

1,054.5 0 (1.4) (35.6) 1,017.5Pada kos: Tanah milik bebas 306.3 8.8 0 (6.2) 308.9 Bangunan dan kerja awam 10,063.3 295.6 (0.5) (2.3) 10,356.1

11,424.1 304.4 (1.9) (44.1) 11,682.5

Loji dan jentera 26,139.4 2,038.8 (181.7) (14.0) 27,982.5 Talian dan sesalur pembahagian 22,182.1 1,819.5 0 3.2 24,004.8 Perkhidmatan pembahagian 2,239.7 154.1 0 0 2,393.8

Meter 1,242.8 140.7 0 0 1,383.5 Lampu awam 276.1 18.4 0 0 294.5 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 985.8 39.6 (2.0) (13.3) 1,010.1 Kenderaan bermotor 211.6 8.3 (3.4) 17.9 234.4

64,701.6 4,523.8 (189.0) (50.3) 68,986.1 Modal projek dalam pelaksanaan 6,545.9 4,439.6 0 (4,523.8) 6,461.7

71,247.5 8,963.4 (189.0) (4,574.1 75,447.8

211

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pelepasan Caj untuk atas pada tahun pelupusan/ pada 1.9.2007 kewangan pemindahan 31.8.2008 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat2008susut nilai terkumpulPada penilaian 1994: Bangunan dan kerja awam 189.9 14.0 (0.3) 203.6

189.9 14.0 (0.3) 203.6Pada kos: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 2,559.5 262.6 (0.2) 2,821.9

2,749.4 276.6 (0.5) 3,025.5

Loji dan jentera 10,841.5 1,287.6 (159.2) 11,969.9 Talian dan sesalur pengagihan 8,585.3 988.2 0 9,573.5 Perkhidmatan pembahagian 1,110.4 102.7 0 1,213.1 Meter 605.7 77.3 0 683.0 Lampu awam 148.3 13.9 0 162.2 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 724.2 90.1 1.7 816.0 Kenderaan bermotor 149.9 24.4 (3.2) 171.1

24,914.7 2,860.8 (161.2) 27,614.3

212

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pindahan/ pada pengelasan pada 1.9.2006 tambahan penjualan semula 31.8.2007 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat2007kos/penilaianPada penilaian 1994: Tanah milik bebas 680.4 0 (16.4) (55.4) 608.6 Bangunan dan kerja awam 439.4 0 (2.5) 9.0 445.9

1,119.8 0 (18.9) (46.4) 1,054.5Pada kos: Tanah milik bebas 254.2 89.0 (0.1) (36.8) 306.3 Bangunan dan kerja awam 9,753.6 321.5 0 (11.8) 10,063.3

11,127.6 410.5 (19.0) (95.0) 11,424.1

Loji dan jentera 24,007.6 2,160.5 0 (28.7) 26,139.4 Talian dan sesalur pembahagian 20,876.3 1,270.9 0 34.9 22,182.1 Perkhidmatan pembahagian 2,115.7 124.0 0 0 2,239.7 Meter 1,097.0 145.8 0 0 1,242.8 Lampu awam 265.6 10.5 0 0 276.1 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 913.6 75.0 (0.2) (2.6) 985.8 Kenderaan bermotor 188.7 35.1 (12.0) (0.2) 211.6

60,592.1 4,232.3 (31.2) (91.6) 64,701.6 Modal projek dalam pelaksanaan 5,888.1 4,906.7 0 (4,248.9) 6,545.9

66,480.2 9,139.0 (31.2) (4,340.5) 71,247.5

213

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

pelepasan Caj untuk atas pada tahun pelupusan/ pada 1.9.2006 kewangan pindahan 31.8.2007 rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat2007susut nilai terkumpulPada penilaian 1994: Bangunan dan kerja awam 172.1 14.0 3.8 189.9

172.1 14.0 3.8 189.9

Pada kos: Tanah milik bebas 0 0 0 0 Bangunan dan kerja awam 2,306.4 245.9 7.2 2,559.5

2,478.5 259.9 11.0 2,749.4

Loji dan jentera 9,711.7 1,152.5 (22.7) 10,841.5 Talian dan sesalur pembahagian 7,692.0 893.3 0 8,585.3 Perkhidmatan pembahagian 1,013.8 96.6 0 1,110.4 Meter 536.5 69.2 0 605.7 Lampu awam 135.0 13.3 0 148.3 Perabot, pepasangan dan kelengkapan pejabat 627.0 95.6 1.6 724.2 Kenderaan bermotor 149.5 14.8 (14.4) 149.9

22,344.0 2,595.2 (24.5) 24,914.7

214

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

nilai buku bersihPada penilaian 1984 dan sebelumnya: Bangunan dan kerja awam 1.7 2.2 0 0Pada penilaian 1994: Tanah milik bebas 572.5 608.6 572.4 608.6 Bangunan dan kerja awam 241.6 256.0 241.5 256.0

815.8 866.8 813.9 864.6

Pada kos: Tanah milik bebas 368.8 358.9 308.9 306.3 Bangunan dan kerja awam 8,786.9 8,711.9 7,534.2 7,503.8

Jumlah tanah dan bangunan 9,971.5 9,937.6 8,657.0 8,674.7

Loji dan jentera 23,223.5 22,803.8 16,012.6 15,297.9 Talian dan sesalur pembahagian 15,247.3 14,056.8 14,431.3 13,596.8 Perkhidmatan pengagihan 1,217.2 1,164.4 1,180.7 1,129.3 Meter 716.6 650.4 700.5 637.1 Lampu awam 131.8 127.5 132.3 127.8 Perabot, pepasang dan kelengkapan pejabat 226.8 286.7 194.1 261.6 Kenderaan bermotor 72.1 71.8 63.3 61.7

50,806.8 49,099.0 41,371.8 39,786.9 Modal projek dalam pelaksanaan 6,668.4 7,306.3 6,461.7 6,545.9

57,475.2 56,405.3 47,833.5 46,332.8

215

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

13 hartanah, lOJi Dan kelengkapan (samb.)

Jika hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai semula dimasukkan dalam penyata kewangan pada kos pengurangan nilai, nilai buku bersih hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai semula akan menjadi seperti berikut:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tanah milik bebas 50.6 50.7 43.7 43.8Bangunan dan kerja awam 103.5 110.5 103.5 110.5

154.1 161.2 147.2 154.3

Penilaian bagi tanah milik bebas, bangunan dan kerja awam Syarikat adalah berdasarkan penilaian bebas oleh firma penilaian profesional pada nilai pasaran terbuka tahun 1994. Lebihan bersih daripada penilaian semula itu telah dimasukkan ke dalam penyata kewangan pada 31 Ogos 1996 dan dipindahkan kepada rizab penilaian semula.

Penilaian bangunan subsidiari masing-masing telah dibuat pada 1982 dan 1984 oleh sebuah firma penilaian ikhtisas bebas profesional berdasarkan nilai pasaran terbuka. Lebihan bersih daripada penilaian semula itu telah dipindahkan kepada rizab penilaian semula.

Hak milik daripada tanah tertentu sedang dalam proses pendaftaran kepada nama Syarikat dan beberapa subsidiari.

Turut dimasukkan dalam pindahan/pengelasan semula pada 2008 bagi Kumpulan dan Syarikat adalah sebanyak RM20.4 juta, yang merupakan amaun dibawa melibatkan tanah dan bangunan yang dikelaskan semula sebagai aset bukan semasa yang dipegang untuk dijual (lihat Nota 19).

Faedah dimodalkan sepanjang tahun ini untuk modal projek dalam pembinaan berjumlah RM301.8 juta (2007: RM309.5 juta) untuk Kumpulan dan Syarikat.

Kadar permodalan yang digunakan bagi menentukan jumlah kos pinjaman yang layak untuk dimodalkan ialah 5.34% (2006: 5.63%) bagi Kumpulan dan Syarikat.

Ujian jejas nilai hartanah, loji dan kelengkapan

Pada tahun ini, dua syarikat subsidiari telah melakukan ujian jejas nilai untuk hartanah, loji dan kelengkapan. Keputusan ujian adalah seperti berikut:-

a) TNB Liberty Power Limited telah mengiktiraf pada tahun-tahun sebelumnya, peruntukan jejas nilai yang berjumlah RM440.2 juta. Penilaian menunjukkan bahawa tiada kerugian jejas nilai susulan diperlukan bagi amaun dibawa melibatkan hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai, termasuk variasi realistik digunakan untuk andaian utama. Nilai dibawa bagi hartanah, loji dan kelengkapan pada tarikh kunci kira-kira adalah sebanyak RM520.1 juta (2007: RM25.2 juta).

b) Untuk Sabah Electricity Sdn Bhd (SESB), kerugian jejas nilai tidak diperlukan untuk amaun dibawa melibatkan hartanah, loji dan kelengkapan yang dinilai berdasarkan andaian tertentu yang menggunakan ujian, termasuk jangkaan syarikat terhadap pertumbuhan hasil, kos operasi dan kos dana, dengan mengguna pengalaman lampau serta penilaian semasa tentang pertumbuhan pasaran dan industri, juga kapasiti maksimum yang tersedia. Nilai di bawah hartanah, loji dan kelengkapan pada tarikh kunci kira-kira adalah sebanyak RM2,269.8 juta (2007: RM2,101.6 juta).

216

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

14 paJakan Operasi prabaYar

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

kos/penilaianPada awal tahun kewangan 1,043.8 1,029.6 839.6 825.5Tambahan 0.3 16.6 0.1 16.6Penjualan (0.7) (5.4) (0.7) (5.4)Dikelaskan semula bagi aset bukan semasa dipegang untuk jualan (Nota 19) (3.0) (2.7) (3.0) (2.7)Pengelasan semula 19.5 5.7 19.5 5.6

Pada akhir tahun kewangan 1,059.9 1,043.8 855.5 839.6

pelunasan terkumpulPada awal tahun kewangan 191.2 172.8 146.2 135.3Dicaj bagi tahun kewangan 26.6 22.1 19.2 14.7Pelepasan atas penjualan (0.1) (0.9) (0.1) (0.9)Pelepasan atas pengkelasan bagi aset bukan semasa dipegang untuk jualan (Nota 19) (1.9) (1.2) (1.9) (1.2)Pelepasan atas pengkelasan semula 0 (1.6) 0 (1.7)

Pada akhir tahun kewangan 215.8 191.2 163.4 146.2

Nilai buku bersih pada akhir tahun kewangan 844.1 852.6 692.1 693.4

Pajakan operasi prabayar telah dikelaskan sebelum ini sebagai tanah pegangan pajak dalam lingkungan hartanah, loji dan kelengkapan serta terdiri daripada tanah pegangan pajak jangka panjang dan tanah pegangan pajak jangka pendek.

Termasuk dalam pindahan/pengkelasan semula untuk 2008 ialah RM1.1 juta yang merupakan amaun dibawa pajakan operasi prabayar yang dikelaskan semula sebagai aset dipegang untuk jualan (lihat Nota 19).

Penilaian semula yang terakhir bagi tanah pegangan pajak ialah pada 1994.

217

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

15 subsiDiari

syarikat

2008 2007 rm’juta RM’juta

Saham biasa tidak tercatat, pada kos 296.7 296.7Saham pinjaman tidak bercagar boleh tebus, pada kos 547.5 570.3Saham keutamaan boleh tebus, pada kos 4,600.2 4,300.2

5,444.4 5,167.2Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (886.1) (586.1)

4,558.3 4,581.1

kepentingan kumpulan negaranama subsidiari 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

TNB Janamanjung Sdn Bhd 100% 100% Pengendalian loji janakuasa Malaysia dan penjanaan elektrik

TNB Power Daharki Ltd* 100% 100% Pegangan pelaburan Mauritius

TNB Fuel Services Sdn Bhd 100% 100% Pembelian dan pembekalan bahan api Malaysia dan arang batu untuk penjanaan tenaga

TNB Energy Services Sdn Bhd 100% 100% Penjanaan dan pembekalan pelbagai Malaysia sumber tenaga dan penyediaan

perkhidmatan teknikal berkaitan

TNB Research Sdn Bhd 100% 100% Penyelidikan dan pembangunan, Malaysia rundingan dan perkhidmatan lain

TNB Ventures Sdn Bhd 100% 100% Pegangan pelaburan untuk usaha niaga Malaysia dalam negeri dan antarabangsa

TNB Engineering Corporation 100% 100% Pengurusan projek dan khidmat Malaysia Sdn Bhd runding, kerja-kerja kejuruteraan dan

perkhidmatan pembangunan projek tenaga dengan pengkhususan dalam pendinginan pembekalan serta penjanaan bersama

TNB Repair and 100% 100% Pembaikan, penyenggaraan dan ujian Malaysia Maintenance Sdn Bhd loji janakuasa

218

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

15 subsiDiari (samb.)

kepentingan kumpulan negaranama subsidiari 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

TNB Engineers Sdn Bhd 100% 100% Penyediaan perkhidmatan kontrak, Malaysia perdagangan dan kejuruteraan

berkaitan dengan sektor tenaga

TNB Capital (L) Ltd 100% 100% Pegangan pelaburan Malaysia

Universiti Tenaga Nasional 100% 100% Menyediakan pengajian tinggi Malaysia Sdn Bhd

Malaysia Transformer 100% 100% Pembuatan, penjualan dan Malaysia Manufacturing Sdn Bhd pembaikan alat ubah

TNB Coal International Ltd* 100% 92.5% Pegangan pelaburan Mauritius

Power and Energy 100% 100% Pegangan pelaburan Mauritius International (Mauritius) Ltd*

Orion Mission Sdn Bhd 100% 0% Pegangan pelaburan Malaysia

Sabah Electricity Sdn Bhd 80% 80% Penjanaan, penghantaran, Malaysia pembahagian dan penjualan

elektrik di Sabah

Tenaga Switchgear Sdn Bhd 60% 60% Pemasangan dan pembuatan perkakas Malaysia suis bervoltan tinggi

Kapar Energy Ventures 60% 60% Menjana dan membekal tenaga elektrik Malaysia Sdn Bhd serta menjana kapasiti kepada TNB

TNB Integrated Learning 100% 100% Menyediakan latihan dan Malaysia Solution Sdn Bhd perkhidmatan yang berkaitan (dahulunya dikenali sebagai (Dahulunya merupakan TNB Kulim Distribution Sdn Bhd) pembahagian elektrik)

TNB Generation Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Transmission Network 100% 100% Dorman Malaysia Sdn Bhd

TNB Distribution Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

219

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

15 subsiDiari (samb.)

kepentingan kumpulan negaranama subsidiari 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

TNB Risk Management Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Logistics Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB – IT Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Workshop Services 100% 100% Dorman Malaysia Sdn Bhd

TNB Kekal Sdn Bhd** 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Metering Services 100% 100% Dorman Malaysia Sdn Bhd

TNB Hidro Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

Sumber Hidro Management 100% 100% Dorman Malaysia Sdn Bhd**

TNB Kapar Sdn Bhd** 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Prai Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Paka Sdn Bhd** 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Properties Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

TNB Kulim Generation 100% 100% Dorman Malaysia Sdn Bhd

Sepang Power Sdn Bhd 70% 70% Dorman Malaysia

Subsidiari TNB Engineering Corporation Sdn BhdBangsar Energy Systems 100% 100% Operasi sistem penyejukan setempat Malaysia Sdn Bhd dan penyaman udara bangunan

pejabat

TNEC Construction Sdn Bhd 100% 100% Kontraktor pembinaan Malaysia

TNEC Operations and 100% 100% Operasi dan penyenggaraan Malaysia Maintenance Sdn Bhd loji penyejukan dan tenaga

220

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

15 subsiDiari (samb.)

kepentingan kumpulan negaranama subsidiari 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

Subsidiari Power and Energy International (Mauritius) LtdIndependent Power 100% 100% Pegangan pelaburan Mauritius International Ltd*

Subsidiari Bangsar Energy Systems Sdn BhdSelesa Energy Systems 70% 100% Operasi dan penyenggaraan Malaysia Sdn Bhd loji penyejukan

Subsidiari TNEC Operations and Maintenance Sdn BhdTomest Energy Management 51% 51% Dorman Malaysia Sdn Bhd

Subsidiari TNB Generation Sdn BhdTNBG Power Services Sdn Bhd** 100% 100% Dorman Malaysia

Subsidiari TNB Power Daharki LtdTNB Liberty Power Ltd# 100% 100% Operasi loji tenaga dan Pakistan penjanaan elektrik

Subsidiari TNB Properties Sdn BhdTNP Construction Sdn Bhd 100% 100% Dorman Malaysia

Subsidiari TNB Research Sdn BhdTenaga Microwave 70% 70% Pembekal dan pengilang Malaysia Technologies Sdn Bhd*^ komponen elektrik

Subsidiari TNB Energy Services Sdn BhdJana Landfill Sdn Bhd 70% 70% Penjanaan dan pembahagian haba dan Malaysia elektrik menggunakan gas kambus

tanah dan/atau sumber tenaga boleh diperbaharui di Semenanjung Malaysia dan/atau tempat lain

221

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

15 subsiDiari (samb.)

kepentingan kumpulan negaranama subsidiari 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

Subsidiari TNB Repair and Maintenance Sdn BhdTrichy Power Ltd* 100% 100% Penjanaan tenaga India

Trichy Energy Ltd* 100% 100% Penjanaan tenaga India

TNB Operations & Maintenance 100% 100% Pegangan pelaburan Mauritius International Ltd

Subsidiari TNB Operations & Maintenance International LtdOasis Parade Sdn Bhd 100% 100% Pegangan pelaburan Malaysia

Subsidiari TNB Ventures Sdn BhdTenaga Cable Industries 76% 76% Perkilangan dan pembahagian tenaga Malaysia Sdn Bhd dan kabel am, rod aluminium dan

aktiviti berkaitan

Subsidiari TNB Coal International LtdDynamic Acres Sdn Bhd* 100% 100% Perdagangan arang batu Malaysia

Subsidiari Orion Mission Sdn BhdLahad Datu Holdings 100% 0% Dorman Malaysia Sdn Bhd

Subsidiari Lahad Datu Holdings Sdn BhdLahad Datu Energy 100% 0% Dorman Malaysia Sdn Bhd

* Tidak diaudit oleh PricewaterhouseCoopers# Diaudit oleh firma anggota PricewaterhouseCoopers International Limited yang merupakan sebuah entiti berasingan

dan bebas dari segi undang-undang daripada PricewaterhouseCoopers Malaysia^ Pada 23 Ogos 2002, Mahkamah Tinggi telah meluluskan petisyen pembubaran Tenaga Microwave Technologies Sdn

Bhd yang dibeli oleh Syarikat serta TNB Research Sdn Bhd. Setakat 31 Ogos 2008, proses pembubaran ini masih lagi berjalan.

** Syarikat-syarikat ini sedang dalam proses pembubaran.

222

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

16 sYarikat bersekutu

kumpulan

2008 2007 rm’juta RM’juta

Bahagian aset bersih syarikat bersekutu 322.5 233.0

syarikat

2008 2007 rm’juta RM’juta

Saham tidak tercatat, pada kos 60.2 59.2Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (9.6) (9.6)

50.6 49.6Saham keutamaan boleh tebus, pada kos 33.2 34.0Nota pinjaman tidak bercagar 87.2 42.2

171.0 125.8

Bahagian Kumpulan bagi hasil, keuntungan, aset dan tanggungan syarikat bersekutu adalah seperti berikut:

2008 2007 rm’juta RM’juta

Hasil 284.2 224.3Keuntungan selepas cukai 44.9 42.4

Aset bukan semasa 592.9 606.8Aset semasa 302.3 270.8Tanggungan semasa (96.2) (137.9)Tanggungan bukan semasa (476.5) (506.7)

Aset bersih 322.5 233.0

223

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

16 sYarikat bersekutu (samb.)

Butiran syarikat-syarikat bersekutu adalah seperti berikut:

kepentingan kumpulan negaranama syarikat bersekutu 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

Teknologi Tenaga Perlis 20% 20% Pemilikan, operasi, penyenggaraan Malaysia Consortium Sdn Bhd loji janakuasa elektrik

Perusahaan Otomobil Elektrik 20% 20% Dorman Malaysia (Malaysia) Sdn Bhd

GB3 Sdn Bhd 20% 20% Reka bentuk, pembangunan, operasi dan penyenggaraan kemudahan

penjanaan elektrik Malaysia

Fibrecomm Network 49% 49% Penyediaan rangkaian penghantaran Malaysia (M) Sdn Bhd gentian optik

Jimah Energy Ventures 20% 0% Janakuasa elektrik dan pegangan Malaysia Holdings Sdn Bhd pelaburan

Syarikat bersekutu TNB Properties Sdn BhdHICOM-TNB 40% 40% Kontraktor pembinaan Malaysia Properties Sdn Bhd

INDERA-TNB 40% 40% Pembangunan harta tanah Malaysia Properties Sdn Bhd dan pembinaan

KM Metro-TNB 40% 40% Pembangunan harta tanah dan Malaysia Properties Sdn Bhd pembinaan

TNB Properties-JB 40% 40% Pembangunan harta tanah dan Malaysia Citytowers Sdn Bhd pembinaan

ZEUS-TNB 40% 40% Pembangunan harta tanah dan Malaysia Properties Sdn Bhd pembinaan

Syarikat bersekutu TNB Ventures Sdn BhdNorthern Utility Resources 20% 20% Operasi loji janakuasa, penjanaan Malaysia Sdn Bhd dan pembekalan elektrik (Penerima dan Pengurus dilantik)

224

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

16 sYarikat bersekutu (samb.)

kepentingan kumpulan negaranama syarikat bersekutu 2008 2007 aktiviti utama diperbadankan

Syarikat bersekutu Independent Power International LtdMalaysian Shoaiba 20% 20% Pegangan pelaburan Malaysia Consortium Sdn Bhd

Syarikat bersekutu Oasis Parade Sdn BhdSaudi-Malaysia Operation 30% 30% Pegangan pelaburan Arab Saudi and Maintenance Services Company Limited

17 pelaburan

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Saham tidak tercatat, pada kos 75.7 75.7 75.7 75.7Saham pinjaman tidak bercagar tidak tercatat, pada kos 0 0 59.4 59.4

75.7 75.7 135.1 135.1Peruntukan bagi penurunan nilai: – saham tidak tercatat (37.7) (37.7) (37.7) (37.7)

38.0 38.0 97.4 97.4

18 penghutang Jangka panJang

syarikat

2008 2007 rm’juta RM’juta

Jumlah dihutang oleh subsidiari 613.3 703.1

Jumlah dihutang oleh subsidiari merangkumi pendahuluan dan lain-lain penerimaan daripada TNB Liberty Power Limited (‘TLPL’) dan TNB Power Daharki Ltd (‘TPD’) masing-masing berjumlah RM52.8 juta (2007: RM54.6 juta) dan RM560.5 juta (2007: RM648.5 juta).

225

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

18 penghutang Jangka panJang (samb.)

Jumlah ini adalah tidak bercagar dan Syarikat telah memberikan tanggungjawab kepada subsidiari untuk tidak menarik semula jumlah tersebut dalam tempoh 12 bulan daripada tarikh kunci kira-kira. Jumlah dihutang oleh TLPL adalah bebas daripada faedah. Jumlah dihutang oleh TPD dikenakan kadar faedah antara 4.2% hingga 8.4% (2007: 6.7% hingga 8.4%) setahun.

19 aset bukan semasa Dipegang untuk Jualan

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

kos/penilaianPembukaan 126.4 0 57.2 0Amaun terpindah daripada hartanah, loji & kelengkapan (Nota 13) 20.4 54.5 20.4 54.5Amaun terpindah daripada pajakan operasi prabayar (Nota 14) 3.0 2.7 3.0 2.7Amaun terpindah daripada hak perlombongan arang batu 0 69.2 0 0Amaun terpindah daripada pelaburan dalam syarikat bersekutu (Nota 16) 0.6 0 0 0Pelupusan (135.7) 0 (66.5) 0

Penutupan 14.7 126.4 14.1 57.2

susut nilai/pelunasanPembukaan 1.4 0 1.4 0Amaun terpindah daripada hartanah, loji & kelengkapan (Nota 13) 0 0.2 0 0.2Amaun terpindah daripada pajakan operasi prabayar (Nota 14) 1.9 1.2 1.9 1.2Pelupusan (2.7) 0 (2.7) 0

Penutupan 0.6 1.4 0.6 1.4

amaun buku bersihPada 31 Ogos 14.1 125.0 13.5 55.8

Tahun ini, Syarikat telah memasuki beberapa perjanjian jualan dan belian dengan beberapa pihak, di mana pelupusan masih dalam peringkat urusan.

226

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

20 inVentOri

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Bahan mentah, bahan api dan barang gunaan 2,133.4 1,692.3 1,158.3 1,115.4 Kerja dalam pelaksanaan 61.0 51.2 0 0 Barang siap 35.9 26.0 0 0

2,230.3 1,769.5 1,158.3 1,115.4

21 penghutang, DepOsit Dan penDahuluan

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Penghutang perdagangan 2,501.1 2,045.1 1,702.4 1,639.1 Ditolak: Peruntukan bagi hutang ragu (418.4) (504.0) (342.8) (415.6)

2,082.7 1,541.1 1,359.6 1,223.5

Penghutang boleh dicaj 67.6 92.3 58.7 91.0 Ditolak: Peruntukan bagi hutang ragu (64.8) (83.8) (54.3) (73.3)

2.8 8.5 4.4 17.7

Pendahuluan/Pinjaman warga kerja 566.5 620.6 562.5 616.5 Pendahuluan kepada kontraktor 193.6 114.5 133.8 98.1 Deposit dan pendahuluan 67.3 109.3 24.7 21.2 Penghutang lain 539.3 527.8 207.1 227.6

1,366.7 1,372.2 928.1 963.4 3,452.2 2,921.8 2,292.1 2,204.6

Dasar kredit Kumpulan dan Syarikat adalah menyediakan tempoh kredit selama 30 hari (2007: 30 hari) kepada penghutang perdagangan. Kumpulan dan Syarikat tidak ada pendedahan ketara kepada sebarang pelanggan individu, lokasi geografi atau kategori industri. Semua risiko kredit dan perolehan semula berkaitan dengan penghutang telah diperuntukkan di dalam penyata kewangan.

Pendahuluan/pinjaman warga kerja Kumpulan dan Syarikat meliputi pinjaman perumahan dan kereta anggota kerja berjumlah RM490.6 juta (2007: RM536.5 juta) yang tidak dapat direalisasikan dalam tempoh 12 bulan.

227

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

22 Jumlah Dihutang Oleh/kepaDa subsiDiari

Jumlah yang dihutang oleh TLPL dan TNB Janamanjung Sdn Bhd (‘TNBJ’) adalah tanpa faedah. Jumlah yang dihutang oleh TPD dikenakan kadar faedah antara 4.2% hingga 8.4% (2007: 6.7% hingga 8.4%) setahun. Jumlah dihutang oleh SESB dikenakan kadar faedah 6.0% (2007: 6.0%) setahun, tidak bercagar dan tidak mempunyai tempoh bayaran balik yang tetap. Jumlah dihutang oleh Kapar Energy Ventures Sdn Bhd (‘KEV’) dan TNB Coal International Ltd, masing-masing dikenakan kadar faedah 15.0% (2007: 15.0%) dan 7% (2007: 7.0%) setahun.

Jumlah dihutang oleh/kepada semua subsidiari lain adalah tidak bercagar, tanpa faedah dan tidak mempunyai tempoh bayaran balik yang tetap.

23 pelaburan Jangka penDek

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Waran tercatat, pada kos 12.6 12.6 12.6 12.6

Nilai pasaran – waran tercatat 15.0 23.7 15.0 23.7

24 sekuriti bOleh niaga

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tercatat di Malaysia, pada kos: Saham 27.1 27.1 27.1 27.1 Ditolak: Peruntukan bagi penurunan nilai (18.6) (16.5) (18.6) (16.5)

8.5 10.6 8.5 10.6

Nilai pasaran 8.5 10.6 8.5 10.6

228

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

25 DepOsit, baki bank Dan tunai

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tunai dalam tangan dan di bank 1,260.8 988.1 463.2 295.4 Deposit dengan bank berlesen 4,122.4 4,310.6 3,749.7 4,228.9 Deposit dengan syarikat kewangan berlesen 0.7 0.6 0 0

5,383.9 5,299.3 4,212.9 4,524.3 Kadar faedah setahun untuk deposit, baki bank dan wang tunai yang berkesan pada tarikh kunci kira-kira adalah seperti berikut:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 % % % %

Deposit dengan bank dan syarikat kewangan berlesen 3.52 – 3.75 3.50 – 5.25 3.52 – 3.75 3.50 – 5.25 Baki bank 0.13 – 1.50 0.13 – 4.75 0.13 – 0.50 0.13 – 1.00

Deposit dengan bank berlesen dipegang dalam pasaran wang jangka pendek. Deposit mempunyai tempoh matang antara 6 hingga 448 hari (2007: 5 hingga 228 hari) bagi Kumpulan dan Syarikat.

Deposit Kumpulan dan Syarikat pada akhir tahun kewangan mempunyai tempoh matang purata 31 hari (2007: 60 hari).

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tunai dan bersamaan tunai pada akhir tahun kewangan meliputi:

Tunai dalam tangan dan di bank 1,260.8 988.1 463.2 295.4 Deposit dengan bank berlesen 4,122.4 4,310.6 3,749.7 4,228.9 Deposti dengan syarikat kewangan 0.7 0.6 0 0 Tunai di bank dipegang sebagai amanah* (205.9) (65.6) 0 0

5,178.0 5,233.7 4,212.9 4,524.3

* Deposit dan tunai di bank dipegang sebagai amanah adalah berhubung dengan geran yang diberi kepada sebuah subsidiari oleh Kerajaan Malaysia untuk projek modal khusus.

229

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

26 pemiutang

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Pemiutang perdagangan 3,999.7 3,233.7 3,059.6 2,607.7 Faedah terakru ke atas pinjaman 506.0 470.8 202.6 240.9 Tanggungan gaji 258.3 163.7 241.8 152.8 Deposit 39.7 15.4 35.0 9.8 Pemiutang dan akruan lain 383.7 418.0 195.3 121.5

5,187.4 4,301.6 3,734.3 3,132.7

Tempoh kredit pemiutang perdagangan bagi Kumpulan dan Syarikat berbeza-beza dari 30 hingga 60 hari (2007: 30 hingga 60 hari), bergantung kepada terma kontrak.

27 pinJaman Jangka penDek

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Bahagian pinjaman yang perlu dibayar balik dalam tempoh satu tahun kewangan (Nota 28) – tak bercagar 653.1 1,727.4 400.9 1,422.7 – bercagar 239.9 215.8 0 0 893.0 1,943.2 400.9 1,422.7 Pinjaman jangka pendek – bercagar 140.0 0 0 0 – tak bercagar 5.6 40.0 0 30.0 Penerimaan jurubank 19.7 32.3 0 0

1,058.3 2,015.5 400.9 1,452.7

Pinjaman jangka pendek membawa faedah pada kadar dari 0.75% hingga 8.25% (2007: 2.50% hingga 8.30%) setahun untuk Kumpulan dan dari 0.75% hingga 6.40% (2007: 2.5% hingga 8.3%) untuk Syarikat. Termasuk dalam pinjaman jangka pendek Kumpulan ialah stok pinjaman dipegang oleh Syarikat dalam subsidiari yang mana membawa kadar kupon 15% setahun.

230

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

28 pinJaman

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 nota rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tidak bercagar – Pinjaman berpenggal (a) 10,142.2 10,198.2 7,767.8 7,557.5 – Bon (b) 6,961.5 8,173.8 5,781.3 6,954.6 – Sekuriti Pendapatan (c) 1,559.2 1,561.4 1,559.2 1,561.4 – Amaun dihutang kepada Cagamas Berhad 138.5 248.0 138.5 248.0 – Stok Pinjaman Tidak Bercagar Boleh Tebus 365.0 380.2 0 0 19,166.4 20,561.6 15,246.8 16,321.5 Bercagar – Pinjaman berpenggal (a) 714.7 437.5 0 0 – Bon (b) 2,694.0 2,908.0 0 0

22,575.1 23,907.1 15,246.8 16,321.5

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Perlu dibayar dalam tempoh setahun termasuk di bawah pinjaman jangka pendek (Nota 27) 893.0 1,943.2 400.9 1,422.7

Perlu dibayar selepas satu tahun:

Selepas satu dan sehingga dua tahun 874.6 904.1 361.2 363.2 Selepas dua dan sehingga lima tahun 6,103.0 5,957.0 4,549.4 4,308.4 Selepas lima dan sehingga sepuluh tahun 5,356.4 7,851.4 1,689.5 4,212.1 Selepas sepuluh dan sehingga dua puluh tahun 7,722.0 5,740.3 7,058.0 4,907.9 Selepas dua puluh dan sehingga tiga puluh tahun 1,043.1 874.2 628.9 484.0 Selepas tiga puluh tahun 583.0 636.9 558.9 623.2

21,682.1 21,963.9 14,845.9 14,898.8

22,575.1 23,907.1 15,246.8 16,321.5

231

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

28 peminJaman (samb.)

kumpulan

2008 2007 rm’juta RM’juta

Nilai buku bersih hartanah, loji dan kelengkapan yang dicagar sebagai sandaran bagi pinjaman berpenggal: (i) Jentera dan kelengkapan 2,651.4 2,812.5 (ii) Bangunan 802.5 818.0

3,453.9 3,630.5

Pinjaman berpenggal tidak bercagar termasuk RM14.7 juta (2007: RM16.1 juta) yang perlu dibayar kepada Kerajaan Malaysia dan RM3,571.4 juta (2007: RM3,290.4 juta) yang dijamin oleh Kerajaan Malaysia.

(a) pinjaman berpenggal

Pinjaman berpenggal dengan instrumen kewangan derivatif adalah seperti berikut:

(i) PINJAMAN BERPENGGAL 30 TAHUN JPY26.0 BILION

Pada 30 Mac 2004, TNB Capital (L) Ltd (‘TNBCL’) telah membuat pinjaman tidak bercagar 30 tahun JPY26.0 bilion, dengan membayar faedah dalam USD pada kadar tetap. Pinjaman ini akan matang pada 13 April 2034. Pinjaman ini ialah pinjaman berlunas yang mana jumlah pokoknya perlu dibayar dalam 20 ansuran setara. Pembayaran balik yang pertama bermula pada 13 April 2015. Faedahnya dibayar setiap enam bulan pada 13 April dan 13 Oktober setiap tahun bermula dari 13 Oktober 2005. Bakinya setakat 31 Ogos 2008 ialah RM812.5 juta (2007: RM789.7 juta).

Opsyen USD-JPY ke atas bayaran balik jumlah pokok

Pada April 2004, TNBCL menandatangani Perjanjian Opsyen Mata Wang dengan jumlah nosional JPY26.0 bilion sebagai lindungan nilai ke atas Pinjaman Berpenggal yang diambilnya. Urus niaga ini membolehkan TNBCL mengurangkan pendedahannya kepada kerugian yang mungkin terbit daripada kadar turun naik yang ketara ke atas kadar tukaran mata wang asing berhubung dengan Pinjaman Berpenggal di atas.

(ii) PINJAMAN BERPENGGAL 5 TAHUN JPY11.0 BILION

Pada 13 Disember 2004, Syarikat telah menandatangani pinjaman tidak bercagar JPY11.0 bilion, dengan membayar faedah pada kadar terapung. Pinjaman akan matang pada 4 Januari 2010. Pinjaman ini adalah satu pinjaman pelunasan di mana jumlah pokok perlu dibayar dalam 10 ansuran setara. Pembayaran pertama pinjaman bermula 4 Julai 2005. Translasi Ringgit Malaysia pinjaman pada 31 Ogos 2007 selaras dengan dasar perakaunan Syarikat adalah bersamaan dengan RM103.1 juta (2007: RM167.0 juta).

Swap mata wang asing bersilang JPY-MYR (‘CSS’)

Pada Oktober 2006, TNB menandatangani perjanjian CSS yang membolehkan TNB menerima kadar faedah terapung dalam JPY dan membayar satu kadar tetap 4.23% dalam Ringgit Malaysia. Prinsip nosional saling ganti adalah JPY7.7 bilion. Kesan transaksi ini adalah untuk menetapkan kadar faedah yang perlu dibayar ke atas pinjaman dan mengurangkan pendedahan TNB kepada kerugian yang mungkin timbul daripada turun naik kadar tukaran mata wang asing dan kadar faedah berkaitan dengan pinjaman.

(iii) PINJAMAN BERPENGGAL 9 TAHUN USD503.0 JUTA (PINJAMAN ECA)

Pada 30 Ogos 2006, Syarikat telah menggantikan Pinjaman kepada TNB Capital (L) Ltd. (‘TNBCL’), sebuah subsidiari milik penuh TNB. Pinjaman ini dijamin oleh Syarikat dan diiktiraf sebagai pinjaman antara syarikat, iaitu di antara Syarikat dan TNBCL. Pinjaman ini ialah pinjaman berlunas yang mana prinsipalnya perlu dibayar dalam 17 ansuran setara setiap enam bulan dan akan matang pada 28 Februari 2015. Pembayaran balik pertama pinjaman ini adalah pada 28 Februari 2007. Baki setakat 31 Ogos 2008 ialah RM1,405.8 juta (2007: RM1,557.4 juta).

232

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

28 peminJaman (samb.)(a) pinjaman berpenggal (samb.)

(iii) PINJAMAN BERPENGGAL 9 TAHUN USD503.0 JUTA (PINJAMAN ECA) (SAMB.)

Swap Kadar Faedah (‘IRS’)

Syarikat telah menandatangani perjanjian IRS pada 10 Oktober 2008 dengan tempoh kuat kuasa dari 15 Oktober 2008 hingga 28 Februari 2015 yang membuatkannya layak menerima kadar faedah terapung, dan memerlukannya membayar kadar faedah tetap 3.76% pada jumlah pokok nosional agregat USD384.6 juta.

Kesan dari urus niaga ini ialah menetapkan dengan berkesan kadar faedah yang perlu dibayar untuk pinjaman.

(b) bon

Maklumat bon dengan instrumen derivatif kewangan tertentu adalah seperti berikut:

(i) SEKURITI PENDAPATAN BOLEH DITUKAR 5 TAHUN RM200.00 JUTA (‘CRIS’)

Pada 11 Mei 2004, Syarikat menerbitkan CRIS 3.05% berjumlah RM200.0 juta. CRIS akan matang pada 8 Mei 2009.

Pemegang-pemegang CRIS mempunyai hak pada bila-bila masa pertukaran untuk mengubah kesemua atau

mana-mana bahagian CRIS kepada saham biasa dibayar penuh Syarikat pada kadar harga pertukaran.

Pada 28 Februari 2006, harga pertukaran CRIS telah diubah suai daripada RM11.47 sesaham kepada RM9.18 sesaham ekoran terbitan isu bonus.

(ii) SEKURITI PINJAMAN ISLAM – BAI BITHAMIN AJIL (‘BaIDS’)

Pada 28 Jun 2004, Kapar Energy Ventures Sdn Bhd (‘KEV’), sebuah subsidiari TNB memperoleh BaIDS bernilai RM3,402.0 juta untuk membiayai pengambilalihan Stesen Janaelektrik Sultan Salahuddin Abdul Aziz. Tempoh bagi Kemudahan BaIDS tersebut dalam lingkungan dari 1 hingga 15 tahun dengan kadar keuntungan sebanyak 3.65% hingga 8.70% setahun.

BaIDS dicagar dengan cara berikut:

(i) Caj ke atas tanah pajakan KEV. Caj tanah pajakan tersebut tidak dikuatkuasakan setakat 31 Ogos 2008.

(ii) Debentur ke atas aset KEV dan hartanah penyerahan semua hak, kepentingan hak milik dan manfaat di bawah dokumen projek, insurans yang dipindah milik dan akaun khas untuk mencagar pembayaran dan pembayaran balik jumlah yang bercagar.

(iii) Perjanjian Perkongsian Keutamaan dan Jaminan.

Terma BaIDS memerlukan deposit ditempatkan dalam akaun rizab pinjaman dengan bank berlesen untuk memenuhi keperluan penjelasan pinjaman. Terma BaIDS juga memerlukan KEV mengekalkan perjanjian kewangan tertentu.

(c) sekuriti pendapatan

Sekuriti Pendapatan Tetap (‘FIS’)

FIS terdiri daripada kedua-dua bon boleh tebus dan Saham Keutamaan Boleh Tebus (‘RPS’), yang mana butirannya adalah seperti berikut:

(i) 1,500 bon 10 tahun tidak bercagar boleh tebus (“Bon”) yang membawa nilai agregat nominal RM999.0 juta setiap satu yang diterbitkan pada 100% daripada nilai nominal (dalam denominasi RM999,000.0 setiap satu), dengan kupon boleh asing yang mewakili faedah ke atas bon. Bon-bon tersebut adalah untuk ditebus pada nilai setara dalam dua bahagian dengan penebusan berjumlah RM999.0 juta dan RM499.5 juta masing-masing pada 16 Ogos 2011 dan 19 September 2011, dan;

233

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

28 peminJaman (samb.)

(c) sekuriti pendapatan (samb.)

(ii) 1,000 RPS Kelas A bernilai RM1.00 setiap satu, diterbitkan pada nilai premium RM999.0 sesaham dan 500 RPS Kelas B bernilai RM1.00 setiap satu, diterbitkan pada nilai premium RM999.0 sesaham. Kedua-dua kelas RPS boleh ditebus pada RM1,000 setiap satu pada opsyen Syarikat bila-bila masa pada atau selepas 16 Ogos 2010 dan 19 September 2010, masing-masing bagi RPS Kelas A dan Kelas B. Jika RPS Kelas A dan Kelas B masing-masing tidak ditebus selewat-lewatnya pada 16 Ogos 2011 dan 19 September 2011, bayaran tambahan berjumlah RM1.0 juta dikenakan ke atas bahagian pertama dan RM0.5 juta ke atas bahagian kedua harus dibayar di bawah pembayaran akhir Kupon Bon bagi setiap bahagian.

Dengan menggunakan Sistem Cukai Setingkat, Syarikat kini membuat pembayaran kupon ke atas FIS dan bukannya pembayaran dividen. Faedah yang perlu dibayar di bawah Kupon Bon ialah RM94.5 juta setahun dan perlu dibayar setiap enam bulan.

FIS ini dikelaskan sebagai instrumen pinjaman dan kerana itu ia dilaporkan sebagai tanggungan.

29 DepOsit pelanggan

Pelanggan (kecuali anggota kerja dan jabatan/agensi Kerajaan) adalah diminta untuk membayar deposit dengan jumlah yang mencukupi untuk membayar caj untuk bekalan tenaga selama dua bulan seperti yang dibenarkan di bawah undang-undang Peraturan Pemegang Lesen (Pindaan) 2002. Kegagalan menjelaskan deposit mengikut tempoh yang ditetapkan boleh menyebabkan bekalan kepada pelanggan boleh ditamatkan, bergantung kepada syarat-syarat yang ditetapkan dalam undang-undang.

TNB akan membayar jumlah bersamaan dengan 5% setahun ke atas jumlah deposit yang dibayar sebagai rebat, berdasarkan kadar purata, pada bulan Januari setiap tahun.

30 FaeDah pekerJa

Pergerakan pada tahun kewangan ini dalam jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira yang disatukan adalah seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan Pada 1 September 2006 1,011.0 1,303.1 2,314.1 Dicaj kepada penyata pendapatan 249.0 400.2 649.2 Caruman dan manfaat dibayar (123.8) (108.9) (232.7)

Pada 31 Ogos 2007 1,136.2 1,594.4 2,730.6 Dicaj kepada penyata pendapatan 246.6 423.0 669.6 Caruman dan manfaat dibayar (136.3) (139.1) (275.4)

Pada 31 Ogos 2008 1,246.5 1,878.3 3,124.8

234

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

30 FaeDah pekerJa (samb.)

Jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira disatukan dianalisis seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan Pada 31 Ogos 2007 Nilai semasa obligasi 2,049.6 3,053.5 5,103.1 Nilai saksama aset pelan (648.2) 0 (648.2)

Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,401.4 3,053.5 4,454.9 Kerugian aktuari tak diiktiraf (193.8) (1,459.1) (1,652.9) Kos perkhidmatan lepas yang tidak diiktiraf (77.3) 0 (77.3) Lain-lain 5.9 0 5.9

Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,136.2 1,594.4 2,730.6

Pada 31 Ogos 2008 Nilai semasa obligasi 2,211.9 3,185.9 5,397.8 Nilai saksama aset pelan (615.1) 0 (615.1)

Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,596.8 3,185.9 4,782.7 Kerugian aktuari tidak diiktiraf (62.0) 0 (62.0) Kos perkhidmatan lepas yang tidak diiktiraf (294.9) (1,307.6) (1,602.5) Lain-lain 6.6 0 6.6

Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,246.5 1,878.3 3,124.8

Perbelanjaan yang diiktiraf dalam penyata pendapatan disatukan dianalisis seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2007 Kos perkhidmatan semasa 133.2 8.4 141.6 Kos faedah 119.2 199.4 318.6 Jangkaan pulangan dari aset pelan (28.6) 0 (28.6) Kerugian aktuari diiktiraf 9.7 192.4 202.1 Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5

Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 249.0 400.2 649.2

Pulangan sebenar dari aset pelan (144.0) 0 (144.0) 235

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

30 FaeDah pekerJa (samb.)

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Kos perkhidmatan semasa 133.9 22.1 156.0 Kos faedah 130.5 207.1 337.6 Jangkaan pulangan dari aset pelan (33.5) 0 (33.5) Kerugian aktuari diiktiraf 0 193.8 193.8 Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5 Lain-lain 0.2 0 0.2

Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 246.6 423.0 669.6

Pulangan sebenar dari aset pelan (86.1) 0 (86.1)

Caj kepada penyata pendapatan dimasukkan ke dalam perbelanjaan pentadbiran.

Asas andaian aktuari yang digunakan berhubung dengan pelan ganjaran bertakrif Kumpulan adalah seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan

persaraan persaraan % %

kumpulan Pada 31 Ogos 2007 Kadar diskaun 6.5 7.1 Jangkaan pulangan dari aset pelan 6.0 N/A Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 N/A Inflasi kos perubatan – pesakit dalam N/A 7.9 – pesakit luar N/A 5.1

Pada 31 Ogos 2008 Kadar diskaun 6.5 7.1 Jangkaan pulangan dari aset pelan 6.0 0 Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 0 Inflasi kos perubatan – pesakit dalam n/a 7.0 – pesakit luar n/a 5.5

236

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

30 FaeDah pekerJa (samb.)

Pergerakan dalam jumlah yang diiktiraf pada tahun kewangan dalam kunci kira-kira Syarikat adalah seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat Pada 1 September 2006 1,000.4 1,220.9 2,221.3 Dicaj kepada penyata pendapatan 246.2 391.8 638.0 Caruman dan bayaran faedah (123.0) (108.9) (231.9)

Pada 31 Ogos 2007 1,123.6 1,503.8 2,627.4 Dicaj kepada penyata pendapatan 245.1 400.9 646.0 Caruman dan bayaran faedah (135.3) (139.0) (274.3)

Pada 31 Ogos 2008 1,233.4 1,765.7 2,999.1

Jumlah yang diiktiraf dalam kunci kira-kira Syarikat dianalisis seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

Pada 31 Ogos 2007 Nilai semasa obligasi 2,042.9 2,962.9 5,005.8 Nilai saksama aset pelan (648.2) 0 (648.2)

Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,394.7 2,962.9 4,357.6 Kerugian aktuari tidak diiktiraf (193.8) (1,459.1) (1,652.9) Kos perkhidmatan lepas tidak diiktiraf (77.3) 0 (77.3)

Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,123.6 1,503.8 2,627.4

Pada 31 Ogos 2008 Nilai semasa obligasi 2,205.2 3,073.3 5,278.5 Nilai saksama aset pelan (615.1) 0 (615.1)

Nilai semasa obligasi tidak bertabung 1,590.1 3,073.3 4,663.4 Kerugian aktuari tidak diiktiraf (294.8) (1,307.6) (1,602.4) Kos perkhidmatan lepas tidak diiktiraf (61.9) 0 (61.9)

Tanggungan dalam kunci kira-kira 1,233.4 1,765.7 2,999.1

237

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

30 FaeDah pekerJa (samb.)

Perbelanjaan diiktiraf dalam penyata pendapatan Syarikat dianalisis seperti berikut:

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2007 Kos perkhidmatan semasa 130.4 0 130.4 Kos faedah 119.2 199.4 318.6 Jangkaan pulangan dari aset pelan (28.6) 0 (28.6) Kerugian aktuari diiktiraf 9.7 192.4 202.1 Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5

Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 246.2 391.8 638.0

Pulangan sebenar dari aset pelan (144.0) 0 (144.0)

pelan pelan ganjaran perubatan persaraan persaraan Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta

2008 Kos perkhidmatan semasa 132.6 0 132.6 Kos faedah 130.5 207.1 337.6 Jangkaan pulangan dari aset pelan (33.5) 0 (33.5) Kerugian aktuari diiktiraf 0 193.8 193.8 Kos perkhidmatan lepas 15.5 0 15.5

Jumlah, termasuk dalam kos anggota kerja 245.1 400.9 646.0

Pulangan sebenar dari aset pelan 86.1 0 86.1

Caj kepada penyata pendapatan telah dimasukkan dalam perbelanjaan pentadbiran.

238

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

30 FaeDah pekerJa (samb.)

Andaian aktuari utama yang digunakan berhubung dengan pelan ganjaran bertakrif Syarikat adalah seperti berikut:

pelan pelan faedah perubatan persaraan persaraan % %

syarikat Pada 31 Ogos 2007 Kadar diskaun 6.5 7.1 Jangkaan pulangan bagi aset pelan 6.0 N/A Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 N/A Inflasi kos perubatan – pesakit dalam N/A 8.0 – pesakit luar N/A 5.0

pada 31 Ogos 2008 Kadar diskaun 6.5 7.1 Jangkaan pulangan bagi aset pelan 6.0 n/a Jangkaan kadar kenaikan gaji 6.0 n/a Inflasi kos perubatan – pesakit dalam n/a 8.0 – pesakit luar n/a 5.0

31 Cukai tertunDa

Aset dan cukai tanggungan tertunda diimbangi apabila terdapat kebenaran undang-undang bagi mengelakkan cukai aset semasa dan apabila cukai tertunda tersebut berkait dengan undang-undang cukai yang sama. Jumlah berikut, ditentukan selepas pengimbangan yang sewajarnya, ditunjukkan dalam kunci kira-kira:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tanggungan cukai tertunda: – tertakluk kepada cukai pendapatan korporat (6,337.4) (6,274.4) (5,499.3) (5,524.8)

239

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

31 Cukai tertunDa (samb.)

Pergerakan pada tahun kewangan berkaitan dengan cukai tertunda adalah seperti berikut:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Pada awal tahun kewangan (6,274.4) (6,424.6) (5,524.8) (5,758.4) (Dicaj)/dikredit kepada penyata pendapatan: – hartanah, loji dan kelengkapan (99.5) 149.1 (13.7) 232.5 – peruntukan dan elaun 36.5 1.1 39.2 1.1

(63.0) 150.2 25.5 233.6

Pada akhir tahun kewangan (6,337.4) (6,274.4) (5,499.3) (5,524.8)

Tertakluk kepada cukai pendapatan

Aset cukai tertunda (sebelum pengimbangan) Peruntukan dan elaun 840.2 803.7 837.8 798.6 Hartanah, loji dan kelengkapan 488.1 558.5 0 0 Pengimbangan (1,328.3) (1,362.2) (837.8) (798.6)

Aset cukai tertunda (selepas pengimbangan) 0 0 0 0

Tanggungan cukai tertunda (sebelum pengimbangan) Hartanah, loji dan kelengkapan (7,665.7) (7,636.6) (6,337.1) (6,323.4) Pengimbangan 1,328.3 1,362.2 837.8 798.6

Tanggungan cukai tertunda (selepas pengimbangan) (6,337.4) (6,274.4) (5,499.3) (5,524.8)

Jumlah perbezaan sementara yang boleh ditolak dan kerugian cukai yang tidak digunakan (kedua-duanya tidak mempunyai tarikh luput) yang mana aset cukai tertunda tidak diiktiraf dalam kunci kira-kira adalah seperti berikut:

kumpulan syarikat

2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Perbezaan sementara boleh ditolak 1,338.8 1,688.4 0 0 Kerugian cukai 1,184.2 1,222.7 0 0

Pada 31 Ogos 2008, perbezaan sementara yang berkaitan dengan pendapatan subsidiari yang belum dimasukkan yang mana tanggungan cukai tertunda tidak diiktiraf berjumlah RM1,021.8 juta (2007: RM740.2 juta).

240

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

32 penDapatan tertunDa

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Pada awal tahun kewangan 2,803.5 2,675.8 2,504.7 2,400.6 Diterima pada tahun kewangan 441.0 454.6 383.7 395.9 Pelepasan kepada penyata pendapatan (Nota 4) (345.1) (326.9) (307.6) (291.8)

Pada akhir tahun kewangan 2,899.4 2,803.5 2,580.8 2,504.7

33 geran pembangunan keraJaan

kumpulan

2008 2007 rm’juta RM’juta

Pada awal tahun kewangan 620.5 665.0 Diterima pada tahun kewangan 0 0 Pelepasan penyata pendapatan (Nota 7) (56.9) (44.5)

Pada akhir tahun kewangan 563.6 620.5

Geran pembangunan Kerajaan adalah berhubung dengan geran modal yang diterima oleh Sabah Electricity Sdn Bhd yang merupakan 80% syarikat subsidiari untuk modal projek di Negeri Sabah.

34 mODal saham

kumpulan dan syarikat

2008 2007 rm RM

Dibenarkan:

Saham biasa bernilai RM1.00 sesaham 5,000,000,000 5,000,000,000

Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham 1 1

Saham Keutamaan Hak Boleh Tebus Kelas A bernilai RM1.00 sesaham Pada awal/akhir tahun kewangan 1,000 1,000

Saham Keutamaan Hak Boleh Tebus Kelas B bernilai RM1.00 sesaham Pada awal/akhir tahun kewangan 500 500

241

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

34 mODal saham (samb.)

kumpulan dan syarikat

2008 2007 rm RM

Diterbit dan dibayar sepenuhnya:

Saham biasa bernilai RM1.00 sesaham 4,334,518,345 4,331,709,068 Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham 1 1

Jumlah modal saham diterbit dan dibayar sepenuhnya pada akhir tahun kewangan 4,334,518,346 4,331,709,069

Pergerakan terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham

Pada awal tahun kewangan 4,331,709,068 4,135,170,337 Terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham di bawah ESOS II 2,573,225 66,736,312 Terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham di bawah tukaran Bon Boleh Tukar Berjaminan 0 114,699,925 Terbitan saham biasa bernilai RM1.00 sesaham di bawah Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar Tidak Bercagar 236,052 15,102,494

Pada akhir tahun kewangan 4,334,518,345 4,331,709,068

Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’)

Syarikat melaksanakan Skim Opsyen Saham Anggota Kerja II (‘ESOS II’) yang baru pada 8 Julai 2003 bagi jangkamasa 10 tahun. ESOS II tertakluk kepada undang-undang kecil yang telah diluluskan oleh pemegang saham di Mesyuarat Agung Luar Biasa (‘EGM’) pada 29 Mei 2003 dan dipinda pada EGM yang diadakan pada 15 Disember 2005.

Ciri-ciri utama ESOS II adalah seperti berikut:

(a) Jumlah keseluruhan saham biasa yang akan diterbitkan oleh Syarikat di bawah ESOS II adalah tidak melebihi 10% daripada modal berbayar Syarikat dan tidak lebih daripada 50% saham-saham yang diperuntukkan secara agregat di bawah skim ESOS II kepada para Pengarah dan pengurusan kanan.

(b) Tidak lebih daripada 10% saham-saham di bawah ESOS II Ini diperuntukkan kepada setiap Pengarah atau anggota kerja, yang mana secara individu atau kolektif melalui rakan sekutu, memiliki 20% atau lebih dalam modal berbayar Syarikat.

(c) Mana-mana anggota kerja, termasuk mana-mana Pengarah Eksekutif dan mereka yang dikategorikan sebagai Pengurusan Tertinggi Berpenggal Tetap, kecuali anggota kerja Skim A (skim yang mengawal selia anggota kerja yang masih tertakluk kepada terma dan syarat Kerajaan selepas pengkorporatan dan penswastaan Lembaga Letrik Negara pada tahun 1990), adalah layak untuk turut serta dalam ESOS II. Anggota kerja di bawah Pengurusan Tertinggi Berpenggal Tetap juga layak untuk mendapat Opsyen Prestasi berdasarkan sasaran-sasaran yang dinyatakan dalam mesyuarat.

(d) Harga opsyen saham di bawah ESOS II adalah lebih tinggi daripada nilai purata wajaran harga saham di pasaran yang ditunjukkan dalam senarai rasmi harian yang dikeluarkan oleh Bursa Malaysia Berhad bagi lima hari urus niaga sebelum tarikh penawaran dengan diskaun 10% ke atas nilai nominal saham tersebut.

242

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

34 mODal saham (samb.)

Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)

(e) Jika terdapat sebarang perubahan terhadap struktur modal Syarikat sebelum opsyen ini tamat pada 7 Julai 2013, perubahan berikut akan dibuat:

(i) bilangan saham baru berkaitan dengan Skim ESOS II yang masih belum dilanggan;

(ii) harga opsyen; dan/atau

(iii) kaedah langganan opsyen.

(f) Opsyen saham di bawah di bawah ESOS II tidak membawa sebarang dividen atau hak mengundi. Dengan pelaksanaan opsyen, saham yang diterbitkan bertaraf ‘pari passu’ sama seperti saham yang sedia ada dalam Syarikat.

(g) Sesiapa yang telah mendapat opsyen di bawah ESOS II tidak layak menyertai sebarang terbitan saham oleh mana-mana syarikat lain dalam Kumpulan.

Pergerakan dalam bilangan saham yang diwakili oleh opsyen baki dan harga langganan purata wajaran adalah seperti berikut:

2008 2007 harga Harga langganan bilangan langganan Bilangan purata saham purata saham rm/saham ‘000 RM/saham ‘000

Awal tahun 7.73 84,031 6.89 133,821Diberi 6.56 21,351 10.92 17,087Dilaksana 6.80 (2,573) 6.86 (66,736)Luput 8.84 (743) 11.68 (141)

Pada akhir tahun 7.50 102,066 7.73 84,031

243

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

34 mODal saham (samb.)

Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)

Butiran yang berkaitan dengan opsyen yang dilaksanakan sepanjang tahun kewangan adalah seperti berikut:

nilai saksama bilangan saham pada saham tarikh terbitan harta diterbitkan tarikh langganan saham langganan pada rm/saham rm/saham 31.8.2008

September 2007 9.45 – 10.30 6.71/6.99/7.42/7.33/11.07 353,125 Oktober 2007 9.15 – 9.95 6.71/6.99/7.42/7.33 225,375 November 2007 8.80 – 9.40 6.71/6.99/7.42/7.33 154,125 Disember 2007 9.25 – 10.00 6.71/6.99/7.42/7.33 140,675 Januari 2008 8.95 – 9.95 6.71/7.42/7.33 237,875 Februari 2008 9.05 – 9.45 6.71/6.99/7.42/7.33 413,300 Mac 2008 6.80 – 8.95 6.71/6.99/7.33 56,250 April 2008 6.60 – 7.50 6.71 9,000 Mei 2008 6.60 – 7.10 6.71 8,750 Jun 2008 7.00 – 9.00 6.71/7.42/7.33 125,375 Julai 2008 7.70 – 8.40 6.71/6.99/7.33/6.33 155,025 Ogos 2008 7.75 – 8.50 6.71/6.99/7.42/7.33/6.33 694,350

Jumlah kecil 2,573,225 Pertukaran Sekuriti Pendapatan Boleh Tebus Boleh Tukar (‘CRIS’) 9.18 236,052

JUMLAH 2,809,277

Opsyen saham yang terdapat pada akhir tahun ekoran tarikh luput dan harga langganan:

bilangan saham tarikh luput harga langganan 2008 2007 rm/saham ‘000 ‘000

07.07.2013 6.71 41,460 42,877 07.07.2013 6.99 5,061 5,149 07.07.2013 7.75 205 205 07.07.2013 7.42 7,172 7,469 07.07.2013 8.39 0 0 07.07.2013 7.80 288 288 07.07.2013 7.33 7,649 8,042 07.07.2013 7.33 3,011 3,110 07.07.2013 9.189 1,306 1,306 07.07.2013 11.07 15,252 15,585 07.07.2013 11.558 13 0 07.07.2013 11.237 34 0 07.07.2013 9.189 90 0 07.07.2013 9.189 1,023 0 07.07.2013 10.716 41 0 07.07.2013 6.33 18,245 0 07.07.2013 7.33 1,216 0

102,066 84,031

244

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

34 mODal saham (samb.)

Skim Opsyen Saham Anggota Kerja (‘ESOS’) (Samb.)

Purata wajaran nilai saksama opsyen yang diberi pada tahun ditentukan menggunakan model penilaian Trinomial. Input signifikan kepada model adalah seperti berikut:

harga saham hasil kadar pergerakan pada tarikh harga hayat dividen faedah harga sahamtarikh diberi langganan Opsyen dijangkakan bebas risiko purata 5 tahundiberi rm rm tahun % % %

25.02.2005 8.24 7.75 8 1.14 3.64 21.5730.03.2005 8.00 7.42 8 1.14 3.33/3.72 22.1317.07.2005 8.56 7.80 7 1.14 3.40 19.4124.02.2006 8.70 7.33 7 1.14 3.43/3.63/3.77 24.0116.04.2006 8.65 7.33 7 1.14 3.55/3.96 18.0725.09.2006 9.91 9.19 6 1.14 3.86/3.95 18.5228.03.2007 11.50 11.07 6 1.14 3.48/3.50 17.5926.07.2007 10.95 11.56 6 1.14 3.48 17.4524.08.2007 10.29 11.24 6 1.14 3.60 19.9227.10.2007 9.28 9.19 6 1.14 3.56 17.4027.12.2007 9.54 9.19/10.72 6 1.14 3.64/3.79 17.4725.04.2008 6.76 6.33 5 1.14 3.37/3.45 20.3230.07.2008 8.35 7.33 5 1.14 3.73/3.89 22.42

Caj kepada penyata pendapatan yang terbit daripada bayaran berasaskan saham ketika tahun kewangan mencecah RM27.1 juta (2007: RM35.7 juta) bagi Kumpulan dan RM25.4 juta (2007: RM30.8 juta) bagi Syarikat, seperti yang dinyatakan dalam Nota 6 penyata kewangan ini.

31.8.2008 rm’000

Modal saham biasa, tara 2,573 Premium saham 14,920

Hasil diterima ke atas langganan opsyen saham 17,493

Nilai saksama pada tarikh langganan saham diterbitkan 23,359

Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus (‘Saham Istimewa’)

(a) Saham Istimewa akan membolehkan Kerajaan Malaysia melalui Menteri Kewangan Diperbadankan memastikan keputusan utama tertentu yang melibatkan operasi Syarikat adalah sejajar dengan dasar Kerajaan. Pemegang Saham Istimewa, yang hanya terdiri daripada Kerajaan atau sebarang wakil atau sesiapa yang bertindak bagi pihaknya, adalah layak untuk menerima notis mesyuarat tetapi tidak layak untuk hadir dan bersuara pada mesyuarat-mesyuarat tersebut.

Pemegang Saham Istimewa berhak melantik sesiapa tetapi tidak melebihi enam orang dalam satu masa, sebagai Pengarah yang dilantik Kerajaan.

245

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

34 mODal saham (samb.)

Saham Keutamaan Hak Istimewa Boleh Tebus (‘Saham Istimewa’) (Samb.)

(b) Beberapa perkara tertentu, terutamanya perubahan Tataurus Pertubuhan Syarikat berkaitan hak Pemegang Saham Istimewa, pembentukan dan penerbitan saham tambahan yang diberi hak pengundian yang berbeza, pembubaran Syarikat, pelupusan sebahagian besar aset, percantuman, penggabungan dan pengambilalihan, memerlukan kelulusan daripada Pemegang Saham Istimewa.

(c) Pemegang Saham Istimewa tidak mempunyai hak untuk mengambil bahagian dalam modal atau keuntungan Syarikat.

(d) Pemegang Saham Istimewa mempunyai hak untuk meminta Syarikat menebus Saham Istimewa pada harga tara, pada bila-bila masa.

Saham Keutamaan Boleh Tebus Kelas A dan Kelas B (‘RPS’)

Ciri-ciri utama RPS Kelas A dan Kelas B Syarikat adalah seperti berikut:

(a) RPS tidak memberi sebarang hak untuk penyertaan dalam aset dan keuntungan lebihan Syarikat.

(b) Pemegang RPS tidak mempunyai hak untuk mengundi kecuali ke atas resolusi untuk mengubah hak pemegang RPS.

(c) RPS ini tidak boleh ditukar kepada saham biasa.

(d) Syarikat mempunyai hak untuk menebus semua RPS Kelas A dan Kelas B masing-masing pada atau selepas 16 Ogos 2010 dan 19 September 2010 pada nilai RM1,000 setiap satu.

Seperti yang dinyatakan dalam Nota 28(c) kepada penyata kewangan ini, RPS tersebut membentuk sebahagian daripada Sekuriti Pendapatan Tetap Syarikat.

35 premium saham

kumpulan dan syarikat

2008 2007 rm’juta RM’juta

Pada awal tahun kewangan 5,242.0 3,912.9 Terbit dari saham biasa yang diterbitkan pada tahun kewangan 16.8 1,329.1

Pada akhir tahun kewangan 5,258.8 5,242.0

246

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

36 penilaian semula Dan riZab lain

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tidak boleh diagih

Rizab penilaian semula 935.6 1,000.6 925.5 990.5 Rizab pertukaran mata wang asing (133.6) 5.2 0 0 Rizab daripada disatukan (146.6) (146.6) 0 0 Rizab Skim Opsyen Saham Pekerja 62.8 35.7 56.2 30.8

718.2 894.9 981.7 1,021.3 Pergerakan dalam setiap kategori rizab adalah seperti berikut:

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Rizab penilaian semula Pada awal tahun kewangan 1,000.6 1,027.7 990.5 1,017.6 Realisasi rizab penilaian semula (65.0) (27.1) (65.0) (27.1)

Pada akhir tahun kewangan 935.6 1,000.6 925.5 990.5

Rizab pertukaran mata wang asing Pada awal tahun kewangan 5.2 (37.5) 0 0 Terbit pada tahun kewangan (138.8) 42.7 0 0

Pada akhir tahun kewangan (133.6) 5.2 0 0

Rizab daripada disatukan Pada awal/akhir tahun kewangan (146.6) (146.6) 0 0

Rizab Skim Opsyen Saham Pekerja Pada awal tahun kewangan 35.7 0 30.8 0 Terbit pada tahun kewangan 27.1 35.7 25.4 30.8

Pada akhir tahun kewangan 62.8 35.7 56.2 30.8

Jumlah rizab penilaian semula dan rizab lain Pada awal tahun kewangan 894.9 843.6 1,021.3 1,017.6 Terbit pada tahun kewangan (111.7) 78.4 25.4 30.8 Realisasi rizab penilaian semula (65.0) (27.1) (65.0) (27.1)

Pada akhir tahun kewangan 718.2 894.9 981.7 1,021.3

247

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

37 keuntungan tersimpan

Tertakluk kepada persetujuan Lembaga Hasil Dalam Negeri, Syarikat mempunyai kredit cukai yang mencukupi di bawah Seksyen 108 Akta Cukai 1967 untuk membayar kira-kira RM1,739.0 juta (2007: RM1,858.3 juta) daripada keuntungan tersimpannya pada 31 Ogos 2008, jika dibayar sebagai dividen. Keuntungan yang berbaki sebanyak RM13,431.8 juta (2007: RM11,427.2 juta) boleh diagihkan sebagai dividen dikecualikan di bawah sistem Cukai Satu Tingkat.

Sebagai tambahan, Syarikat mempunyai pendapatan dikecualikan cukai pada 31 Ogos 2008 yang timbul daripada Akta Cukai Pendapatan (Pindaan), 1999 berkaitan cukai ke atas pendapatan yang diperoleh pada tahun 1999 yang dilepaskan daripada cukai dan pendapatan dividen dikecualikan berjumlah kira-kira RM247.3 juta (2007: RM47.3 juta) tersedia untuk diagihkan sebagai dividen dikecualikan cukai kepada pemegang saham. Pendapatan dikecualikan cukai ini tertakluk kepada persetujuan Lembaga Hasil Dalam Negeri.

38 kOmitmen

(a) Komitmen modal dan komitmen lain untuk 5 tahun

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Perbelanjaan modal diluluskan yang tidak diambil kira dalam penyata kewangan Dikontrakkan 548.0 1,141.2 284.6 912.9 Tidak dikontrakkan 16,352.9 11,580.6 15,964.3 11,283.5

16,900.9 12,721.8 16,248.9 12,196.4

(b) Komitmen pajakan operasi tidak boleh batal

kumpulan dan syarikat

2008 2007 rm’juta RM’juta

Bayaran minimum pajakan masa hadapan

Tidak lebih dari satu tahun 13.3 13.3 Lebih dari satu tahun dan tidak lebih dari lima tahun 11.0 24.3

24.3 37.6

Bayaran pajakan di atas adalah berkaitan dengan pajakan operasi tidak boleh batal bagi Kumpulan dan Syarikat.

248

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

39 tanggungan luar Jangka (tiDak berCagar)

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

Tuntutan daripada pihak ketiga 1,077.5 943.0 947.1 917.9 Jaminan perdagangan dan bon prestasi 1.2 5.4 0 0 Jaminan korporat diberi kepada institusi kewangan ekoran kemudahan yang diberi kepada subsidiari 307.5 170.8 3,739.4 3,894.4 Duti setem ke atas pindah milik aset kepada subsidiari (1) 108.0 108.0 0 0 Tanggungan luar jangka lain 5.9 29.7 0 0

1,500.1 1,256.9 4,686.5 4,812.3

Tuntutan oleh pihak ketiga merangkumi tuntutan oleh kontraktor, perunding, pelanggan dan bekas warga kerja. Tuntutan ini sedang diselesaikan dan Pengarah-pengarah berpendapat bahawa keputusan tuntutan tersebut tidak akan membawa kesan ketara terhadap kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat.

(1) Berhubung dengan cukai setem bagi pemindahan aset daripada Lembaga Letrik Sabah, SESB sedang dalam proses mendapatkan perintah perlindungan untuk dikecualikan daripada sebarang potensi tanggungan.

40 penDeDahan penting pihak berkaitan Urus niaga pihak berkaitan bagi Syarikat sebahagian besarnya merangkumi urus niaga antara Syarikat dan subsidiari serta

syarikat bersekutunya, khususnya yang berikut:

Subsidiari

TNB Janamanjung Sdn Bhd•TNB Fuel Services Sdn Bhd•Kapar Energy Ventures Sdn Bhd•Tenaga Switchgear Sdn Bhd•Malaysia Transformers Manufacturing Sdn Bhd•Sabah Electricity Sdn Bhd•TNB Research Sdn Bhd•TNB Capital Ltd•TNB Repair & Maintenance Sdn Bhd•Tenaga Cable Industries Sdn Bhd•

Syarikat Bersekutu

Teknologi Tenaga Perlis Consortium Sdn Bhd•GB3 Sdn Bhd•Fibrecomm Network (M) Sdn Bhd•

Semua urus niaga pihak berkaitan telah dilaksanakan dalam perjalanan biasa perniagaan pada harga yang tersedia untuk pihak ketiga atau mengikut syarat-syarat yang dirundingkan.

Khazanah Nasional Berhad (Khazanah) merupakan pemegang saham utama dengan 37.18% kepentingan ekuiti dan merupakan pihak berkaitan bagi Syarikat.

249

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

40 penDeDahan penting pihak berkaitan (samb.)

Selain daripada baki pihak berkaitan yang dinyatakan di bahagian lain penyata kewangan, di bawah ini dibentangkan urus niaga penting pihak berkaitan yang lain yang dilaksanakan atas syarat dan peraturan yang dirundingkan di kalangan pihak yang berkaitan:

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

(a) Urus niaga dengan subsidiari

Pendapatan – Penjualan elektrik 0 0 24.2 22.6 – Pendapatan faedah 0 0 133.8 285.6 – Pendapatan dividen 0 0 658.5 0.4 – Pendapatan sewa 0 0 25.1 12.9 Perbelanjaan – Pembelian elektrik 0 0 3,443.2 3,574.4 – Perbelanjaan faedah 0 0 161.8 201.8 Jumlah yang hutang daripada subsidiari 0 0 2,299.0 1,953.2 Jumlah yang dihutang kepada subsidiari 0 0 4,718.7 5,024.5

(b) Urus niaga dengan syarikat bersekutu

Pendapatan – Penjualan elektrik 0.3 0.3 0.3 0.3 – Pendapatan faedah 4.8 5.9 4.8 5.9 – Pendapatan pajakan 0 0 4.5 1.1 Perbelanjaan – Pembelian elektrik 1,306.5 1,194.9 1,306.5 1,194.9 Jumlah dihutang daripada syarikat bersekutu 37.8 34.6 37.8 34.6 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 345.2 224.5 345.2 224.5

Penjualan dan pembelian elektrik kepada dan daripada syarikat-syarikat bersekutu diagregatkan kerana urus niaga tersebut berbentuk serupa dan tiada urus niaga yang tidak cukup ketara bagi membolehkan pendedahan secara berasingan.

Seperti dinyatakan di bawah perenggan 5 daripada FRS No. 124 “Pendedahan Pihak Berkaitan”, pendedahan urus niaga penting pihak berkaitan antara syarikat yang dikawal oleh kerajaan dengan syarikat kawalan kerajaan yang lain tidak diperlukan dalam penyata kewangan.

Oleh itu, urus niaga pihak berkaitan yang penting antara Syarikat dan entiti kawalan Kerajaan yang lain tidak dinyatakan kerana pemegang saham utama Syarikat adalah Kerajaan Malaysia dan entiti-entiti miliknya.

250

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

40 penDeDahan penting pihak berkaitan (samb.)

kumpulan syarikat 2008 2007 2008 2007 rm’juta RM’juta rm’juta RM’juta

(c) Pampasan pihak pengurusan utama Ganjaran anggota kerja jangka pendek – Gaji, elaun dan bonus 9.0 7.4 6.1 4.9 – Manfaat barangan 0.2 0.2 0.2 0.2 – Caruman kepada Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) 1.0 0.8 0.7 0.6 – Faedah anggota yang lain 0.5 0.5 0.2 0.3

Pembayaran berasaskan saham – Perbelanjaan ESOS 2.5 3.3 2.2 3.0

Personel pengurusan utama merupakan orang yang mempunyai kuasa dan tanggungjawab untuk merancang, mengarah dan mengawal aktiviti Syarikat atau Kumpulan, sama ada secara langsung ataupun tidak langsung tetapi tidak termasuk Pengarah bukan eksekutif Syarikat.

Sekiranya wujud, urus niaga pihak berkaitan turut memasukkan urus niaga dengan entiti yang dikawal, dikawal bersama atau banyak dipengaruhi secara langsung atau tidak langsung oleh mana-mana personel utama atau anggota keluarga terdekat mereka.

41 pelapOran bersegmen

Memandangkan aktiviti utama Kumpulan dan Syarikat adalah dalam penjanaan, penghantaran, pembahagian dan penjualan elektrik, laporan segmen dianggap tidak perlu.

42 pengurusan risikO keWangan

(a) Objektif dan dasar pengurusan risiko kewangan

Risiko utama daripada aset kewangan dan tanggungan Kumpulan adalah pertukaran mata wang asing, kadar faedah, kredit, risiko pencairan dan aliran tunai.

Keseluruhan pengurusan risiko Kumpulan berhasrat untuk meminimumkan kesan buruk yang mungkin berlaku pada prestasi kewangan Kumpulan.

Kumpulan telah mewujudkan dasar-dasar pengurusan risiko, panduan dan prosedur kawalan bagi menangani pendedahannya terhadap risiko kewangan. Urus niaga lindung nilai ditentukan bagi komitmen komersial; instrumen derivatif kewangan hanya digunakan untuk melindung nilai pendedahan komersial itu dan bukannya untuk dipegang atau dijual bagi tujuan spekulatif.

Risiko mata wang•

Risiko pertukaran mata wang asing Kumpulan timbul daripada pinjaman dalam mata wang asing. Pendedahan mata wang utama sebahagian besarnya dalam Dolar Amerika dan Yen Jepun. Kumpulan juga mempunyai subsidiari yang beroperasi di negara asing yang menjana hasil dan menanggung kos yang didominasikan dalam mata wang asing. Pendedahan mata wang asing utama adalah sebahagian besarnya dalam Dolar Amerika.

251

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan(a) Objektif dan dasar pengurusan risiko kewangan (samb.)

Risiko kadar faedah•

Kumpulan mempunyai baki tunai dan bank serta deposit dalam bank berlesen dan institusi kewangan yang berwibawa. Kumpulan menguruskan sendiri kadar faedahnya dengan menyimpan baki tersebut dalam pelbagai terma tempoh matang dan kadar faedah.

Hutang Kumpulan meliputi overdraf bank, pinjaman bank, bon dan nota-nota. Objektif pengurusan risiko kadar faedah Kumpulan ialah untuk mengurus perbelanjaan faedah sejajar dengan mengekalkan tahap pendedahan kepada turun naik kadar faedah yang berpatutan. Untuk mencapai objektif ini, Kumpulan menyasarkan campuran hutang tetap dan terapung berdasarkan penilaian ke atas profil pendedahan semasa dan kadar faedah yang dikehendaki. Bagi mendapatkan campuran ini, Kumpulan menggunakan tukar ganti silang kadar faedah mata wang, tukar ganti kadar faedah dan opsyen untuk menukar pinjaman mata wang asing jangka panjang tertentu daripada kepelbagaian kepada kadar faedah tetap dan sebaliknya.

Risiko kredit•

Aset kewangan yang berpotensi mengalih tumpuan Kumpulan terhadap risiko kredit kebanyakannya terdiri daripada penerimaan, wang tunai dan bersamaan tunai, sekuriti boleh niaga dan instrumen kewangan yang digunakan dalam aktiviti lindung nilai.

Disebabkan sifat perniagaan Kumpulan, pelanggan kebanyakannya dibahagikan kepada perniagaan dan kediaman. Kumpulan tidak mempunyai tumpuan risiko kredit yang besar selain perniagaan dan penghutang perdagangan kediaman berikutan asas pelanggannya yang luas. Risiko kredit diurus melalui penggunaan had kredit dan prosedur pengawasan. Jika perlu, Kumpulan mendapatkan deposit atau jaminan bank daripada pelanggan.

Kumpulan menyimpan wang tunai dan bersamaan tunai serta sekuriti boleh niaga dalam beberapa institusi kewangan. Dasar kumpulan mengehadkan tumpuan ke atas pendedahan kewangan kepada mana-mana institusi kewangan tunggal.

Semua Instrumen lindung nilai dimeterai dengan institusi kewangan dengan tujuan mengehadkan pendedahan risiko kredit Kumpulan. Namun, Kumpulan terdedah kepada kerugian berkaitan kredit sekiranya pihak-pihak berkenaan gagal menjelaskan hutang instrumen derivatif kewangan tersebut, tetapi tidak menjangkakan kegagalan mana-mana pihak berkenaan untuk memenuhi kewajipan mereka.

Risiko kecairan dan aliran tunai•

Dalam pengurusan risiko kecairan dan aliran tunai, Syarikat memantau dan mengekalkan satu tahap nilai tunai dan bersamaan tunai yang dianggap mencukupi oleh pihak pengurusan bagi membiayai operasi Kumpulan dan mengelakkan kesan turun naik dalam aliran tunai. Disebabkan sifat dinamik perniagaan teras, Kumpulan berazam untuk mengekalkan fleksibiliti dalam pembiayaan dengan menyimpan kedua-dua pinjaman komited dan tidak komited yang ada.

(b) risiko kadar faedah

Risiko kadar faedah nilai saksama

Pendedahan Kumpulan kepada risiko bahawa nilai instrumen kewangan akan mengalami turun naik ekoran perubahan-perubahan dalam kadar-kadar faedah pasaran disebutkan dalam 28.

Risiko kadar faedah aliran tunai

Pendapatan dan aliran tunai operasi adalah bebas daripada perubahan dalam kadar faedah pasaran. Pendedahan kadar kaedah timbul ekoran pinjaman dan deposit Kumpulan, dan diuruskan menerusi penggunaan kadar tetap dan terapung hutang dan derivatif instrumen kewangan. Instrumen kewangan digunakan, jika sesuai, untuk menjana profil kadar faedah diinginkan.

252

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

Risiko kadar faedah aliran tunai (Samb.)

Kadar faedah purata wajaran bagi kadar tetap pinjaman Syarikat pada tarikh kunci kira-kira ialah 5.44% (31.8.2007: 5.79%) setahun. Selepas swap kadar faedah, kadar faedah purata wajaran Syarikat pada tarikh kunci kira-kira ialah 5.49% (31.8.2007: 5.85%) setahun.

Jadual di bawah meringkaskan pendedahan Kumpulan dan Syarikat kepada risiko kadar faedah. Dimasukkan dalam jadual ini adalah aset kewangan dan tanggungan Kumpulan dan Syarikat pada nilai yang dibawa yang dikategorikan dengan harga semula terdahulu atau tarikh matang dalam kontrak. Beza di luar kunci kira-kira mewakili nilai nosional bersih semua kadar faedah sensitif instrumen derivatif. Sensitiviti kepada kadar faedah timbul daripada ketidakseimbangan dalam tarikh harga semula, aliran tunai dan ciri-ciri aset yang lain dan pembiayaan tanggungan masing-masing.

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Aset kewangan Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 17.1 281.2 0 0 17.1 267.1 0 582.5 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 0 0 37.8 0 0 0 1.1 0 38.9 Deposit dan baki bank 0 122.5 2,952.5 0 0 0 0 0 3,075.0

139.6 3,271.5 0 0 17.1 268.2 0 3,696.4

2007 Aset kewangan Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 22.2 202.2 0 0 0 0 0 224.4 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 0 0 34.6 0 0 0 0 0 34.6 Deposit dan baki bank 0 87.1 4,741.7 0 0 0 0 0 4,828.8

109.3 4,978.5 0 0 0 0 0 5,087.8

253

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Aset kewangan Pelaburan 0 50.6 0 50.6 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 582.5 2,513.1 350.9 3,446.5 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 38.9 7.2 0 46.1 Sekuriti boleh niaga 0 8.5 0 8.5 Deposit dan baki bank 3,075.0 802.5 1,506.4 5,383.9 Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0.2

3,696.4 3,382.1 1,857.3 8,935.8

2007 Aset kewangan Pelaburan 0 50.6 0 50.6 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 224.4 2,332.2 365.2 2,921.8 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 34.6 10.7 0 45.3 Sekuriti boleh niaga 0 10.6 0 10.6 Deposit dan baki bank 4,828.8 9.7 460.8 5,299.3 Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.3 0 0.3

5,087.8 2,414.1 826.0 8,327.9

254

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2008 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 6.03 560.5 1,385.1 52.8 0 0 0 0 1,998.4 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 0 0 37.8 0 0 0 0 0 37.8 Deposit dan baki bank 0 0 2,444.0 0 0 0 0 0 2,444.0

560.5 3,866.9 52.8 0 0 0 0 4,480.2

2007 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 8.94 648.5 946.7 54.6 0 0 0 0 1,649.8 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 0 0 34.6 0 0 0 0 0 34.6 Deposit dan baki bank 0 0 3,768.1 0 0 0 0 0 3,768.1

648.5 4,749.4 54.6 0 0 0 0 5,452.5

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2008 Aset kewangan Pelaburan 0 110.0 0 110.0 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 1,888.7 350.9 2,239.6 Jumlah dihutang oleh subsidiari 1,998.4 300.6 0 2,299.0 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 37.8 0 0 37.8 Sekuriti boleh niaga 0 8.5 0 8.5 Deposit dan baki bank 2,444.0 419.6 1,349.3 4,212.9 Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0.2

4,480.2 2,727.6 1,700.2 8,908.0

255

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2007 Aset kewangan Pelaburan 0 110.0 0 110.0 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 1,789.9 365.2 2,155.1 Jumlah dihutang oleh subsidiari 1,649.8 303.4 0 1,953.2 Jumlah dihutang oleh syarikat bersekutu 34.6 0 0 34.6 Sekuriti boleh niaga 0 10.6 0 10.6 Deposit dan baki bank 3,768.1 249.4 506.8 4,524.3 Aset-aset lain (jumlah boleh diperoleh daripada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.3 0 0.3

5,452.5 2,463.6 872.0 8,788.1

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Tanggungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 0 484.4 0 0 0 0 0 484.4 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 0 0 349.1 0 0 0 0 601.9 951.0 Pinjaman 5.45 1,775.7 61.0 205.5 2,941.0 626.5 250.0 12,036.8 17,896.5

1,775.7 894.5 205.5 2,941.0 626.5 250.0 12,638.7 19,331.9

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira 0 (1,636.1) 2,377.0 (205.5) (2,941.0) (626.5) 18.3 (12,638.7) (15,652.5) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0 103.1 0 (102.3) 0 0 0 0 0.8 Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (1,533.0) 2,377.0 (307.8) (2,941.0) (626.5) 18.3 (12,638.7) (15,651.7)

256

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2007 Tanggungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 0 491.9 0 0 0 0 0 491.9 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 0 0 224.5 0 0 0 0 0 224.5 Pinjaman 5.77 1,941.8 4.7 63.8 307.2 3,008.0 639.1 11,814.1 17,778.7

1,941.8 721.1 63.8 307.2 3,008.0 639.1 11,814.1 18,495.1

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira 0 (1,832.5) 4,257.4 (63.8) (307.2) (3,008.0) (639.1) (11,814.1) (13,407.3) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0 167.0 0 0 (170.5) 0 0 0 (3.5)

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (1,665.5) 4,257.4 (63.8) (477.7) (3,008.0) (639.1) (11,814.1) (13,410.8)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Tanggungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 484.4 4,196.3 0 4,680.7 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 951.0 (604.2) 0 346.8 Pinjaman 17,896.5 272.4 5,077.5 23,246.4 Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.7 0 0.7

19,331.9 3,865.2 5,077.5 28,274.6

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (15,635.5) (483.1) (3,220.2) (19,338.8) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0.8 0 0 0.8 Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (15,634.7) (483.1) (3,220.2) (19,338.0)

257

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2007 Tanggungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 491.9 3,809.7 0 4,301.6 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 224.5 1.6 0 226.1 Pinjaman 17,778.7 221.2 6,435.2 24,435.1 Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 1.2 0 1.2

18,495.1 4,033.7 6,435.2 28,964.0

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (13,407.3) (1,619.6) (5,609.2) (20,636.1) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira (3.5) 0 0 (3.5)

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (13,410.8) (1,619.6) (5,609.2) (20,639.6)

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2008 Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 0 0 345.2 0 0 0 0 0 345.2 Jumlah dihutang kepada subsidiari 4.40 1,449.7 1,072.7 0 0 0 0 2,196.3 4,718.7 Pinjaman 5.32 196.5 61.0 205.5 2,941.0 626.5 250.0 8,816.3 13,096.8

1,646.2 1,478.9 205.5 2,941.0 626.5 250.0 11,012.6 18,160.7

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira 0 (1,085.7) 2,388.0 (152.7) (2,941.0) (626.5) (250.0) (11,012.6) (13,680.5) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0 103.1 0 0 (102.3) 0 0 0 0.8

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (982.6) 2,388.0 (152.7) (3,043.3) (626.5) (250.0) (11,012.6) (13,679.7)

258

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

Faedah efektif pada instrumen kadar tetap matang Jumlah tarikh kunci kadar atau dinilai semula dalam sensitif kira-kira terapung < 1 tahun 1-2 tahun 2-3 tahun 3-4 tahun 4-5 tahun > 5 tahun faedah % setahun rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2007 Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 0 0 224.5 0 0 0 0 0 224.5 Jumlah dihutang kepada subsidiari 5.32 1,644.1 1,184.1 0 0 0 0 2,196.3 5,024.5 Pinjaman 5.57 197.0 4.7 63.8 307.2 3,008.0 639.1 8,838.9 13,058.7

1,841.1 1,413.3 63.8 307.2 3,008.0 639.1 11,035.2 18,307.7

Beza sensitiviti kada faedah pada kunci kira-kira 0 (1,192.6) 3,336.1 (9.2) (307.2) (3,008.0) (639.1) (11,035.2) (12,855.2) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0 167.0 0 (170.5) 0 0 0 0 (3.5)

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (1,025.6) 3,336.1 (179.7) (307.2) (3,008.0) (639.1) (11,035.2) (12,858.7)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2008 Tanggungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 3,421.0 0 3,421.0 Pinjaman 13,096.8 166.0 2,186.3 15,449.1 Jumlah dihutang kepada subsidiari 4,718.7 0 0 4,718.7 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 345.2 0 0 345.2 Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.7 0 0.7

18,160.7 3,587.7 2,186.3 23,934.7

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (13,680.5) (860.1) (486.1) (15,026.7) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira 0.8 0 0 0.8

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (13,679.7) (860.1) (486.1) (15,025.9)

259

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

baki Jumlah tidak di bawah sensitif sensitif prinsip faedah faedah islam Jumlah rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2007 Tangungan kewangan Pemiutang perdagangan dan pemiutang lain 0 2,804.0 0 2,804.0 Pinjaman 13,058.7 170.6 3,362.7 16,592.0 Jumlah dihutang kepada subsidiari 5,024.5 0 0 5,024.5 Jumlah dihutang kepada syarikat bersekutu 224.5 0 0 224.5 Tanggungan lain (jumlah perlu dibayar kepada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 1.2 0 1.2

18,307.7 2,975.8 3,362.7 24,646.2

Beza sensitiviti kadar faedah pada kunci kira-kira (12,855.2) (512.2) (2,490.7) (15,858.1) Beza sensitiviti kadar faedah di luar kunci kira-kira (3.5) 0 0 (3.5)

Jumlah beza sensitiviti kadar faedah (12,858.7) (512.2) (2,490.7) (15,861.6)

Jadual di bawah meringkaskan kadar faedah purata berwajaran yang berkuatkuasa pada 31 Ogos 2008 dan 31 Ogos 2007 mengikut mata wang asing utama bagi setiap kelas aset kewangan dan tanggungan kewangan

usD JpY eurO rm lain-lain % % % % %

kumpulan 2008 Aset kewangan Deposit dan baki bank 4.52 0 0 3.53 0

Tanggungan kewangan Pinjaman 6.61 1.95 3.06 6.60 2.25

2007 Aset kewangan Deposit dan baki bank 4.52 0 0 3.53 0

Tanggungan kewangan Pinjaman 6.61 1.95 3.06 6.60 2.25

260

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(b) risiko kadar faedah (samb.)

usD JpY eurO rm lain-lain % % % % %

syarikat 2008 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 5.21 0 0 5.71 0 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 0 0 4.00 0 Deposit dan baki bank 5.25 0 0 3.58 0

Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada subsidiari 4.08 4.05 0 0 0 Pinjaman 7.45 1.39 2.50 6.14 0

2007 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 7.04 0 0 7.90 0 Penghutang perdagangan dan penghutang lain 0 0 0 4.00 0 Deposit dan baki bank 5.25 0 0 5.53 0

Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada subsidiari 5.37 4.05 0 0 0 Pinjaman 7.57 1.43 3.06 6.30 2.25

261

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(c) risiko kredit

(i) Komitmen dan luar jangka pada kunci kira-kira

Risiko kredit adalah risiko satu pihak kepada satu instrumen kewangan yang gagal melunaskan tanggungjawabnya dan menyebabkan pihak lain mengalami kerugian kewangan. Jadual berikut menganalisis aset-aset Kumpulan dan Syarikat mengikut tumpuan industri pada tarikh kunci kira-kira.

Faedah Deposit dan pelaburan diterima baki bank dalam penghutang daripada Jumlah (tidak instrumen perdagangan rakan balas pada komitmen termasuk tidak dan aset antara perjanjian kunci dan luar tunai) tercatat# lain syarikat tukar ganti kira-kira jangka rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan2008Kerajaan 0 0 84.2 0 0 84.2 0Institusi kewangan 4,414.7 38.0 6.3 0 0.2 4,459.2 0Perniagaan 0 0 1,264.9 0 0 1,264.9 0Individu 0 0 923.3 0 0 923.3 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 37.8 0 37.8 0Subsidiari 0 0 0 0 0 0 3,739.4Lain-lain 0 0 196.0 0 0 196.0 0

4,414.7 38.0 2,474.7 37.8 0.2 6,965.4 3,739.4

2007Kerajaan 0 0 114.2 0 0 114.2 0Institusi kewangan 4,339.8 38.0 15.3 0 0.3 4,393.4 0Perniagaan 0 0 1,105.2 0 0 1,105.2 0Individu 0 0 1,041.8 0 0 1,041.8 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 34.6 0 34.6 0Lain-lain 0 0 190.3 0 0 190.3 3,566.3

4,339.8 38.0 2,466.8 34.6 0.3 6,879.5 3,566.3

# Jumlah ini tidak termasuk instrumen ekuiti berjumlah RM21.1 juta (2007: RM23.2 juta), bersih peruntukan.

262

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(c) risiko kredit (samb.)

(i) Komitmen dan luar jangka pada kunci kira-kira (Samb.)

Faedah Deposit dan pelaburan diterima baki bank dalam penghutang daripada Jumlah (tidak instrumen perdagangan rakan balas pada komitmen termasuk tidak dan aset antara perjanjian kunci dan luar tunai) tercatat# lain syarikat tukar ganti kira-kira jangka rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat2008Kerajaan 0 0 84.2 0 0 84.2 0Institusi kewangan 3,750.1 38.0 6.3 0 0.2 3,794.6 0Perniagaan 0 0 1,049.8 0 0 1,049.8 0Individu 0 0 903.3 0 0 903.3 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 37.8 0 37.8 0Subsidiari 0 0 0 2,299.0 0 2,299.0 3,739.4Lain-lain 0 0 196.0 0 0 196.0 0

3,750.1 38.0 2,239.6 2,336.8 0.2 8,364.7 3,739.4

2007Kerajaan 0 0 76.9 0 0 76.9 0Institusi kewangan 4,228.9 38.0 15.3 0 0.3 4,282.5 0Perniagaan 0 0 967.6 0 0 967.6 0Individu 0 0 905.0 0 0 905.0 0Syarikat Bersekutu 0 0 0 34.6 0 34.6 0Subsidiari 0 0 0 1,953.2 0 1,953.2 3,894.4*Lain-lain 0 0 190.3 0 0 190.3 0

4,228.9 38.0 2,155.1 1,987.8 0.3 8,410.1 3,894.4

# Jumlah ini tidak termasuk instrumen ekuiti berjumlah RM21.1 juta (2007: RM23.2 juta), bersih peruntukan.

* Jumlah ini mewakili jaminan kewangan diterbitkan oleh Syarikat atas kemudahan pinjaman diberikan kepada subsidiari.

263

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(c) risiko kredit (samb.)

(ii) Di luar kunci kira-kira

Kumpulan dan Syarikat terdedah kepada risiko kredit apabila nilai saksama kontrak menguntungkan, di mana rakan balas perlu membayar kepada Kumpulan dan Syarikat sekiranya ada penamatan kontrak. Jadual berikut meringkaskan nilai saksama kontrak yang menguntungkan, menunjukkan pendedahan risiko kredit.

kumpulan syarikat

kontrak nilai kontrak nilai atau jumlah saksama atau jumlah saksama pokok bersih meng- pokok bersih meng- nosional untungkan nosional untungkan rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

2008Swap kadar faedah mata wang asing silang 103.1 0 103.1 0

103.1 0 103.1 0

2007Swap kadar faedah mata wang asing silang 167.0 0 167.0 0

167.0 0 167.0 0

(d) risiko pertukaran mata wang asing

Pendedahan mata wang aset kewangan dan tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat yang tidak didenominasikan dalam mata wang yang digunakan oleh syarikat-syarikat berkenaan adalah seperti berikut.

usD JpY eurO lain-lain rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Aset kewangan Penghutang, deposit dan prabayar 21.2 0 0.9 0 Deposit dan baki bank 124.4 63.2 0 57.1 Aset-aset lain 0 0.2 0 0

145.6 63.4 0.9 57.1

Tanggungan kewangan Pemiutang – luaran 75.2 0 0.5 0 Pinjaman 6,310.7 4,506.1 1.8 0

6,385.9 4,506.1 2.3 0

264

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(d) risiko pertukaran mata wang asing (samb.)

usD JpY eurO lain-lain rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2007 Aset kewangan Penghutang, deposit dan prabayar 0.6 0 0 0 Deposit dan baki bank 18.6 0 0 0 Aset-aset lain 0 0.3 0 0

19.2 0.3 0 0

Tanggungan kewangan Pemiutang – luaran 1.8 0 0.1 0 Pinjaman 6,666.3 4,254.9 6.1 8.1

6,668.1 4,254.9 6.2 8.1

usD JpY eurO lain-lain rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2008 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 1,380.9 0 0 0.3 Deposit dan baki bank 0 63.2 0 0 Aset-aset lain (kadar faedah akan diterima daripada rakan balas dalam Perjanjian tukar ganti) 0 0.2 0 0

1,380.9 63.4 0 0.3

Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada subsidiari 2,901.1 885.6 0 0 Pinjaman 3,724.6 3,657.9 1.8 0

6,625.7 4,543.5 1.8 0

265

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(d) risiko pertukaran mata wang asing (samb.)

usD JpY eurO lain-lain rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

syarikat 2007 Aset kewangan Jumlah dihutang oleh subsidiari 1,322.2 0 0 0.2 Deposit dan baki bank 14.4 0 0 0 Aset-aset lain (kadar faedah akan diterima daripada rakan balas dalam perjanjian tukar ganti) 0 0.3 0 0

1,336.6 0.3 0 0.2

Tanggungan kewangan Jumlah dihutang kepada subsidiari 3,108.1 885.6 0 0 Pinjaman 3,754.6 3,427.2 6.1 8.1

6,862.7 4,312.8 6.1 8.1

(e) nilai saksama

Nilai saksama instrumen kewangan dianggap sebagai jumlah di mana instrumen itu boleh ditukar atau dibayar antara dua pihak yang berpengetahuan dan rela hati dalam urus niaga yang teliti, selain pelupusan yang dipaksa atau pelupusan pencairan. Harga pasaran yang tercatat, digunakan untuk menentukan nilai saksama. Walau bagaimanapun, bagi kebanyakan instrumen kewangan bagi Kumpulan dan Syarikat, harga pasaran yang tercatat tidak wujud. Bagi instrumen kewangan seperti ini, nilai saksama yang ditentukan adalah anggaran yang diperolehi menggunakan nilai bersih semasa atau melalui kaedah-kaedah penilaian yang lain. Kaedah tersebut membabitkan ketidaktentuan dan banyak dipengaruhi oleh andaian-andaian dan pertimbangan yang dibuat mengenai ciri-ciri risiko berbagai instrumen kewangan, kadar diskaun, anggaran aliran tunai masa hadapan, jangkaan kerugian masa hadapan dan lain-lain faktor. Perubahan dalam andaian boleh menyebabkan kesan yang ketara terhadap anggaran dan seterusnya nilai saksama.

Nilai muka bagi aset dan tanggungan kewangan yang matang dalam tempoh kurang dari satu tahun dianggap hampir sama dengan nilai saksamanya.

266

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(e) nilai saksama (samb.)

(i) Pada kunci kira-kira

Jumlah nilai yang dibawa bagi aset dan tanggungan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada tarikh kunci kira-kira hampir sama dengan nilai saksama kecuali yang dinyatakan di bawah:

kumpulan syarikat

nilai nilai nilai nilai dibawa saksama dibawa saksama rm’juta rm’juta rm’juta rm’juta

2008 Aset kewangan Pelaburan 0.1 0 0 0 Penghutang jangka panjang 0 0 613.3 611.3 Penghutang, deposit dan prabayar 44.2 15.6 0 0

Tanggungan kewangan Pemiutang 734.1 0 0 0 Pinjaman 23,231.0 23,808.7 15,449.1 15,514.8 Bayaran kepada subsidiari (bukan semasa) 0 0 3,525.8 3,499.0 Tanggungan lain 0 0 0 0

2007 Aset kewangan Pelaburan 0.1 0 0 0 Penghutang jangka panjang 0 0 703.1 700.9 Penghutang, deposit dan prabayar 38.8 17.4 0 0

Tanggungan kewangan Pemiutang 32.9 0 0 0 Pinjaman 24,435.0 25,127.1 15,589.3 16,156.2 Bayaran kepada subsidiari (bukan semasa) 0 0 3,621.1 3,616.2 Tanggungan lain 712.4 0 0 0

Aset kewangan

Nilai saksama penghutang jangka panjang adalah lebih rendah daripada nilai yang dibawa pada tarikh kunci kira-kira kerana Syarikat memberi pendahuluan kepada subsidiari di bawah kadar pasaran semasa. Para Pengarah menganggap bahawa nilai yang dibawa ini dapat dituntut sepenuhnya kerana mereka tidak bercadang untuk merealisasikan aset kewangan melalui pertukaran pihak lain.

Tanggungan kewangan

Nilai saksama bon-bon yang tercatat telah dianggarkan menggunakan harga tawaran masing-masing yang tercatat. Bagi pinjaman tidak tercatat dengan kadar faedah tetap, nilai saksama telah dianggarkan dengan memberi diskaun kepada anggaran aliran tunai masa hadapan menggunakan kadar faedah pasaran pada masa tersebut untuk risiko kredit yang sama dan bagi tempoh kematangannya. Bagi pinjaman tidak tercatat dengan kadar faedah terapung, nilai kadar faedah yang dibawa biasanya adalah anggaran nilai saksamanya yang berpatutan. 267

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(e) nilai saksama (samb.)

(i) Pada kunci kira-kira (Samb.)

Kaedah di mana maklumat nilai saksama ditentukan dan sebarang andaian signifikan dibuat dalam aplikasinya adalah seperti berikut:

saham sebutan dan sekuriti boleh dipasarkan – harga pasaran disebut pada tarikh kunci kira-kira •

pinjaman kepada subsidiari, jumlah daripada subsidiari dan pinjaman diambil oleh warga kerja – aliran wang •tunai kontraktual masa depan didiskaun menggunakan sebutan harga peniaga-peniaga berkaitan kadar faedah bagi pinjaman serupa

overdraf bank, tunai dan setara tunai, penghutang dan pemiutang dengan tempoh matang kurang daripada •setahun (kesemuanya tertakluk kepada terma kredit normal) – nilai dibawa pada tarikh kunci kira-kira

pinjaman-pinjaman selain daripada overdraf bank – aliran tunai kontraktual masa depan didiskaun pada •kadar faedah pasaran semasa yang tersedia ada untuk instrumen kewangan yang serupa

peruntukan hartanah kosong – aliran tunai didiskaun menggunakan satu kadar diskaun yang menggambarkan •penilaian pasaran semasa nilai masa wang dan risiko khusus kepada tanggungan

jaminan kewangan yang diberikan kepada pihak ketiga – sebut harga daripada jurubank seiring dengan •jumlah yang diperlukan untuk menyelesaikan obligasi luar jangka pada tarikh kunci kira-kira

kontrak tukaran asing hadapan – perbezaan antara kadar tukaran semerta dan kadar tukaran hadapan yang •dikontrak pada tarikh kunci kira-kira, diaplikasikan ke atas jumlah yang dikontrak

swap kadar faedah – nilai semasa aliran tunai masa depan dianggarkan, dikira menggunakan kadar-kadar •ke hadapan

(ii) Di luar kunci kira-kira

Derivatif Instrumen kewangan yang digunakan untuk melindung nilai risiko pertukaran mata wang asing dan risiko kadar faedah yang berkaitan dengan beberapa pinjaman mata wang asing jangka panjang. Jumlah pokok nosional dalam kontrak bagi derivatif ini dan pelarasan nilai saksama yang sejajar adalah dianalisis seperti di bawah.

Nilai saksama bagi instrumen derivatif adalah nilai semasa bagi aliran tunai masa hadapannya, dan ditentukan berdasarkan penilaian oleh bank Syarikat. Nilai saksama yang menguntungkan menunjukkan jumlah yang boleh diterima oleh Syarikat jika kontrak tersebut ditamatkan pada 31 Ogos 2008 atau sebaliknya.

268

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Nota Kepada Penyata Kewangan

42 pengurusan risikO keWangan (samb.)

(e) nilai saksama (samb.)

(ii) Di luar kunci kira-kira (Samb.)

kontrak nilai nilai atau jumlah saksama saksama bersih pokok bersih meng- tidak meng- nosional untungkan untungkan rm’juta rm’juta rm’juta

kumpulan 2008 Swap kadar faedah mata wang asing silang 103.1 0 (0.4) Opsyen mata wang 812.5 0 (0.9) Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewangan selaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 0 0 0

915.6 0 (1.3)

2007 Swap kadar faedah mata wang asing silang 167.0 0 (5.1) Opsyen mata wang 789.7 0 (11.2) Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewangan selaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 170.8 0 0

1,127.5 0 (16.3)

syarikat 2008 Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewangan selaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 3,739.4 0 (124.7) Swap kadar faedah mata wang asing silang 103.1 0 (0.4)

3,842.5 0 (125.1)

2007 Jaminan korporat diberikan kepada institusi kewangan selaras dengan kemudahan disediakan kepada subsidiari 3,894.4 0 (105.6) Swap kadar faedah mata wang asing silang 167.0 0 (5.1)

4,061.4 0 (110.7)

43 pengesahan penYata keWangan

Penyata kewangan telah diluluskan untuk diterbitkan menurut satu resolusi Lembaga Pengarah pada 3 November 2008.

269

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Kenyataan Para Pengarahmenurut Seksyen 169 (15) Akta Syarikat, 1965

Kami, Tan Sri Leo Moggie dan Dato’ Sri Che Khalib bin Mohamad Noh, dua daripada Pengarah Tenaga Nasional Berhad, dengan ini menyatakan bahawa, pada pendapat para Pengarah, penyata kewangan yang dibentangkan dari muka surat 180 sehingga 269 telah disusun bagi menunjukkan satu gambaran yang benar dan saksama mengenai kedudukan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Ogos 2008 dan keputusan serta aliran tunai Kumpulan dan Syarikat bagi tahun kewangan yang berakhir pada tarikh tersebut menurut piawaian-piawaian perakaunan yang diluluskan oleh MASB di Malaysia dan peruntukan Akta Syarikat, 1965.

Ditandatangan bagi pihak Lembaga Pengarah, selaras dengan resolusi mereka bertarikh 3 November 2008.

tan sri leO mOggie DatO’ sri Che khalib bin mOhamaD nOhPengerusi Presiden/Ketua Pegawai Eksekutif

270

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Pengakuan Berkanunmenurut Seksyen 169 (16) Akta Syarikat, 1965

Saya, Dato’ Mohd Izzaddin Idris, orang utama yang bertanggungjawab ke atas pengurusan kewangan Tenaga Nasional Berhad, dengan ikhlas dan sesungguhnya mengaku bahawa penyata kewangan yang dibentangkan di muka surat 180 sehingga 269 adalah, pada pendapat saya, adalah tepat dan saya membuat pengakuan benar ini sesungguhnya dengan penuh kepercayaan akan kebenarannya, dan menurut peruntukan Akta Pengakuan Berkanun 1960.

DatO’ mOhD iZZaDDin iDris

Diturunkan dan diakui dengan sesungguhnya oleh penama yang di atas Dato’ Mohd Izzaddin Idris di Kuala Lumpur, Malaysia pada 3 November 2008, di hadapan saya.

MOHD RADZI BIN YASINpesuruhJaYa sumpah

271

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Laporan Juruaudit Bebaskepada para Ahli Tenaga Nasional Berhad (No. Syarikat 200866-W) (Diperbadankan di Malaysia)

lapOran mengenai penYata keWangan

Kami telah mengaudit penyata kewangan Tenaga Nasional Berhad, yang merangkumi kunci kira-kira Kumpulan dan Syarikat setakat 31 Ogos 2008, serta penyata pendapatan, penyata perubahan dalam ekuiti dan penyata aliran tunai bagi Kumpulan dan Syarikat untuk akhir tahun kewangan tersebut, juga ringkasan dasar perakaunan yang penting serta nota-nota penjelasan yang lain, seperti yang dikemukakan di muka surat 180 hingga 269.

tanggungjawab para pengarah terhadap penyata kewangan

Para Pengarah Syarikat bertanggungjawab terhadap penyediaan dan pembentangan penyata kewangan yang saksama menurut Piawaian Perakaunan Diluluskan MASB di Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian dan Akta Syarikat 1965. Tanggungjawab ini termasuk: merangka, melaksana dan mengekalkan kawalan dalaman yang relevan kepada penyediaan dan pembentangan saksama penyata kewangan yang bebas dari salah nyata ketara, sama ada disebabkan oleh penipuan ataupun kesilapan; memilih dan mengguna pakai dasar perakaunan yang bersesuaian; dan membuat anggaran perakaunan yang munasabah mengikut keadaan.

tanggungjawab Juruaudit

Tanggungjawab kami adalah untuk menyatakan pendapat tentang penyata kewangan ini berdasarkan audit kami. Kami telah menjalankan audit mengikut piawaian penguaditan yang diluluskan di Malaysia. Piawaian tersebut memerlukan kami mematuhi keperluan etika serta merancang dan melaksanakan audit bagi memperolehi jaminan yang munasabah mengenai sama ada penyata kewangan ini bebas daripada salah nyata yang ketara.

Sesuatu audit melibatkan pelaksanaan prosedur untuk mendapatkan bukti audit tentang amaun dan pendedahan di dalam penyata kewangan. Prosedur yang dipilih adalah bergantung kepada pertimbangan kami, termasuk penilaian risiko salah nyata penting penyata kewangan, sama ada disebabkan oleh penipuan ataupun kesilapan. Dalam membuat penilaian risiko tersebut, kami mempertimbangkan kawalan dalaman yang relevan kepada penyediaan dan pembentangan saksama penyata kewangan Syarikat agar dapat merangka prosedur audit yang bersesuaian dengan keadaan, tetapi bukan untuk tujuan memberikan pendapat tentang keberkesanan kawalan dalaman Syarikat. Audit juga melibatkan penilaian kesesuaian dasar perakaunan yang digunakan serta kewajaran anggaran perakaunan yang dibuat oleh para pengarah, di samping menilai pembentangan penyata kewangan secara keseluruhan.

Kami percaya bahawa bukti audit yang diperolehi adalah mencukupi dan bersesuaian untuk memberikan asas yang munasabah terhadap pendapat audit kami.

pendapat

Pada pendapat kami penyata kewangan telah disediakan menurut Piawian Perakaunan Diluluskan MASB di Malaysia untuk Entiti Selain daripada Entiti Persendirian dan Akta Syarikat, 1965 agar memberi gambaran yang benar dan saksama mengenai kedudukan kewangan Kumpulan dan Syarikat pada 31 Ogos 2008 dan berkenaan prestasi kewangan serta aliran tunai mereka bagi akhir tahun kewangan tersebut.

PricewaterhouseCoopers (AF 1146)Akauntan BertauliahAras 10, 1 SentralJalan Travers, Kuala Lumpur SentralP O Box 1019250706 Kuala Lumpur, MalaysiaTelefon +60 3 2173 1188Faksimili +60 3 2173 1288www.pwc.com

272

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

lapOran mengenai keperluan perunDangan Dan kaWal selia Yang lain

Selaras dengan keperluan Akta Syarikat, 1965 di Malaysia, kami turut melaporkan perkara berikut:

(a) Pada pendapat kami rekod perakaunan dan rekod-rekod lain serta daftar yang dikehendaki oleh Akta untuk disimpan oleh Syarikat dan subsidiari yang mana kami bertindak sebagai juruaudit telah disimpan dengan sempurna menurut peruntukan Akta tersebut.

(b) Kami telah mempertimbangkan akaun serta laporan juruaudit untuk semua subsidiari di mana kami tidak bertindak sebagai juruaudit, seperti yang dinyatakan dalam nota 15 kepada penyata kewangan.

(c) Kami berpuas hati bahawa akaun subsidiari yang disatukan dengan penyata kewangan Syarikat adalah dalam bentuk dan kandungan yang sesuai serta wajar untuk tujuan penyediaan penyata kewangan Kumpulan dan kami telah menerima maklumat serta penjelasan yang memuaskan yang kami perlukan untuk tujuan tersebut.

(d) Laporan audit ke atas akaun subsidiari tidak tertakluk kepada sebarang pengecualian penting atau sebarang teguran di bawah Seksyen 174(3) Akta tersebut.

perkara-perkara lain

Laporan ini dibuat semata-mata untuk para ahli Syarikat, sebagai sebuah badan, menurut Seksyen 174 Akta Syarikat, 1965 di Malaysia dan bukan untuk tujuan lain. Kami tidak memikul tanggungjawab terhadap mana-mana orang untuk kandungan laporan ini.

priCeWaterhOuseCOOpers thaYaparan a/l s. sangarapillai(No. AF: 1146) (No. 2085/09/08(J))Akauntan Bertauliah Akauntan Bertauliah

Kuala Lumpur3 November 2008

Ini adalah terjemahan Bahasa Malaysia untuk penyata kewangan Tenaga Nasional Berhad yang telah diaudit, yang pada asalnya telah disediakan dalam Bahasa Inggeris. Terjemahan ini telah dibuat untuk membolehkan ahli-ahli Tenaga Nasional Berhad yang fasih dalam Bahasa Malaysia untuk memahami sepenuhnya penyata kewangan berkenaan. Para pembaca dinasihatkan supaya merujuk kepada versi Bahasa Inggeris untuk penyata kewangan dan pendapat juruaudit yang telah disahkan.

273

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Analisis Pegangan Sahamsetakat 9 Oktober 2008

mODal sahamModal Saham Dibenarkan 5,000,000,000 saham biasa bernilai RM1.00 sesaham,

1 (Satu) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham, 1,000 Kelas A Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham, 500 Kelas B Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham.

Modal Saham Diterbitkan 4,334,647,295 saham biasa bernilai RM1.00 sesaham,dan Dibayar Sepenuhnya 1 (Satu) Hak Istimewa Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham, 1,000 Kelas A Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham, 500 Kelas B Saham Keutamaan Boleh Tebus bernilai RM1.00 sesaham.

Hak Mengundi Satu hak mengundi untuk satu saham biasa

analisis pegangan saham

bilangan % bilangan % modal pemegang pemegang saham sahamsaiz pegangan saham saham saham biasa Diterbitkan

KURANG DARIPADA 100 910 2.55 26,304 0.00100 – 1,000 8,429 23.60 6,521,548 0.151,001 –10,000 23,676 66.30 64,518,424 1.4910,001 – 100,000 2,021 5.66 55,887,345 1.29100,001 SEHINGGA KURANG DARIPADA 672 1.88 1,659,445,774 38.28 5% SAHAM DITERBITKAN5% DAN KE ATAS SAHAM DITERBITKAN 3 0.01 2,548,247,900 58.79 Jumlah 35,711 100.00 4,334,647,295 100.00

pegangan saham pengarah

bil. saham

kepentingan langsung/ bil. nama pengarah tidak langsung %

1 TAN SRI LEO MOGGIE — — 2 DATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOH — — 3 DATO’ PUTEH RUKIAH BINTI ABD MAJID — — 4 DATO’ MOHAMMAD ZAINAL BIN SHAARI — — 5 TAN SRI DATO’ LAU YIN PIN @ LAU YEN BENG — — 6 TAN SRI DATO’ HARI NARAYANAN A/L GOVINDASAMY — — 7 DATO’ ZAINAL ABIDIN BIN PUTIH 1,250 0.00 8 DATO’ FUAD BIN JAAFAR 62,500 0.00 9 TAN SRI DATO’ SERI SITI NORMA BINTI YAAKOB 1,250 0.00

274

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

pemegang saham utama

bil. nama pemegang saham utama bil. saham %

1 KHAZANAH NASIONAL BERHAD 1,638,474,689 37.80

2 EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD 592,194,361 13.66 – 516,686,511 saham dipegang atas nama sendiri – 1,500,000 saham dipegang atas nama sendiri – 11,112,300 saham dipegang melalui SBB Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 15,180,000 saham dipegang melalui Alliancegroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 2,400,000 saham dipegang melalui Alliancegroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 7,418,700 saham dipegang melalui Am Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 2,582,900 saham dipegang melalui Cartaban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 250,000 saham dipegang melalui Citigroup Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 502,900 saham dipegang melalui DB (Malaysia) Nominee (Tempatan) Sendirian Berhad – 23,988,750 saham dipegang melalui HSBC Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 708,600 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 693,700 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 4,500,000 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 280,000 saham dipegang melalui Mayban Nominees (Tempatan) Sdn Bhd – 4,390,000 saham dipegang melalui RHB Nominees (Tempatan) Sdn Bhd

3 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 393,086,700 9.07 SKIM AMANAH SAHAM BUMIPUTERA

senarai 30 pemegang saham terbesar

bil. nama pemegang-pemegang saham bil. saham %

1 KHAZANAH NASIONAL BERHAD 1,638,474,689 37.80

2 EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD 516,686,511 11.92

3 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 393,086,700 9.07 SKIM AMANAH SAHAM BUMIPUTERA

4 KUMPULAN WANG PERSARAAN (DIPERBADANKAN) 153,146,700 3.53

5 LEMBAGA TABUNG HAJI 120,861,175 2.79

6 CARTABAN NOMINEES (ASING) SDN BHD 84,983,900 1.96 SSBT FUND NB37 FOR JANUS CONTRARIAN FUND

7 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 66,617,000 1.54 AMANAH SAHAM WAWASAN 2020

8 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 61,354,400 1.42 AMANAH SAHAM MALAYSIA

9 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHD 53,708,000 1.24 TNTC FOR SAUDI ARABIAN MONETARY AGENCY

10 CITIGROUP NOMINEES (ASING) SDN BHD 42,722,400 0.99 ROYAL BANK OF SCOTLAND AS DEPOSITORY FOR FIRST STATE ASIA PACIFIC LEADER FUND (CB LDN)

275

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

senarai 30 pemegang saham terbesar (sambungan)

bil. nama pemegang-pemegang saham bil. saham %

11 VALUECAP SDN BHD 41,449,500 0.96

12 PERMODALAN NASIONAL BERHAD 40,670,075 0.94

13 MALAYSIA NOMINEES (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHAD 39,400,000 0.91 GREAT EASTERN LIFE ASSURANCE (MALAYSIA) BERHAD (PAR 1)

14 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 25,808,950 0.60 AMANAH SAHAM DIDIK

15 HSBC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 23,988,750 0.55 NOMURA ASSET MGMT MALAYSIA FOR EMPLOYEES PROVIDENT FUND

16 CITIGROUP NOMINEES (ASING) SDN BHD 23,747,336 0.54 BEAR STEARNS SECURITIES CORP FOR PERRY PARTNERS INTERNATIONAL, INC.

17 CITIGROUP NOMINEES (ASING) SDN BHD 21,879,490 0.50 EXEMPT AN FOR MELLON BANK (MELLON)

18 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 20,642,075 0.48 EXEMPT AN FOR PRUDENTIAL FUND MANAGEMENT BERHAD

19 CARTABAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 17,390,900 0.40 PETROLIAM NASIONAL BERHAD (STRATEGIC INV)

20 CARTABAN NOMINEES (ASING) SDN BHD 17,042,700 0.39 SSBT FUND RNZX FOR STICHTING PENSIOENFONDS ABP

21 CITIGROUP NOMINEES (ASING) SDN BHD 15,335,500 0.35 CB LDN FOR FIRST STATE ASIA PACIFIC FUND

22 ALLIANCEGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 15,180,000 0.35 PHEIM ASSET MANAGEMENT SDN BHD FOR EMPLOYEES PROVIDENT FUND

23 CITIGROUP NOMINEES (ASING) SDN BHD 15,134,269 0.35 GSI FOR PERRY PARTNERS INTER INC

24 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 14,918,200 0.34 MAYBAN TRUSTEES BERHAD FOR PUBLIC ITTIKAL FUND (N14011970240)

25 PERTUBUHAN KESELAMATAN SOSIAL 14,711,350 0.34

26 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 13,861,900 0.32 SEKIM AMANAH SAHAM NASIONAL

27 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHD 13,000,000 0.30 BNY BRUSSELS FOR MAGELLAN

28 LEMBAGA TABUNG ANGKATAN TENTERA 12,558,000 0.29

29 HSBC NOMINEES (ASING) SDN BHD 12,512,910 0.28 BNY BRUSSELS FOR ING JANUS CONTRARIAN PORTFOLIO

30 SBB NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 11,112,300 0.26 EMPLOYEES PROVIDENT FUND BOARD

Jumlah 3,541,985,680 81.71

276

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Analisis Pegangan Saham

Jenis Sekuriti : 3.05% 5 tahun Sekuriti Pendapatan Tidak Bercagar Boleh Tebus Boleh Tukar 2004-2009 (CRIS) dengan nilai nominal RM1.00 setiap satu

Hak Mengundi : Tiada sehingga selepas ditukarkan kepada Saham Biasa pada RM1.00 sesaham

analisis pegangan sekuriti penDapatan tiDak berCagar bOleh tebus bOleh tukar 2004-2009 (“Cris”)

bil. pemegang % pemegang nilai nominal % Criskategori Cris Cris Cris (rm) Diterbitkan

KURANG DARIPADA 100 4 4.44 94 0.00100 – 1,000 8 8.89 4,970 0.011,001 – 10,000 19 21.11 102,688 1.1710,001 – 100,000 25 27.78 1,455,000 2.46100,001 SEHINGGA KURANG 5% SAHAM DITERBITKAN 28 31.11 19,429,100 32.825% DAN KE ATAS SAHAM DITERBIT 6 6.67 38,200,600 64.54

Jumlah 90 100.00 59,191,952 100.00

pegangan Cris pengarah

nilai nominal Cris (rm)

kepentingan langsung / bil. nama pengarah tidak langsung %

1 TAN SRI LEO MOGGIE — — 2 DATO’ SRI CHE KHALIB BIN MOHAMAD NOH — — 3 DATO’ PUTEH RUKIAH BINTI ABD MAJID — — 4 DATO’ MOHAMMAD ZAINAL BIN SHAARI — — 5 TAN SRI DATO’ LAU YIN PIN @ LAU YEN BENG — — 6 TAN SRI DATO’ HARI NARAYANAN A/L GOVINDASAMY — — 7 DATO’ ZAINAL ABIDIN BIN PUTIH — — 8 DATO’ FUAD BIN JAAFAR — — 9 TAN SRI DATO’ SERI SITI NORMA BINTI YAAKOB — —

Analisis Pegangan Sekuriti Pendapatan Tidak Bercagar Boleh Tebus Boleh Tukar 2004-2009 (“CRIS”)setakat 9 Oktober 2008

277

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

pemegang Cris utama

nilai nominalbil. nama pemegang Cris Cris (rm) %

1 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 10,000,000 16.89 ETIQA INSURANCE BERHAD (LIFE PAR FUND)

2 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 7,636,100 12.90 ING INSURANCE BERHAD (INV-IL PAR)

3 MALAYSIA NOMINEES (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHAD 6,800,000 11.49 GREAT EASTERN LIFE ASSURANCE (MALAYSIA) BERHAD (PAR 1)

4 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 5,500,000 9.29 PUBLIC FAR-EAST BALANCED FUND

5 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 5,264,500 8.89 PUBLIC ENHANCED BOND FUND

6 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 3,000,000 5.07 KUMPULAN WANG BERSAMA

senarai 30 pemegang terbesar Cris

nilai nominalbil. nama pemegang Cris Cris (rm) %

1 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 10,000,000 16.89 ETIQA INSURANCE BERHAD (LIFE PAR FUND)

2 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 7,636,100 12.90 ING INSURANCE BERHAD (INV-IL PAR)

3 MALAYSIA NOMINEES (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHAD 6,800,000 11.49 GREAT EASTERN LIFE ASSURANCE (MALAYSIA) BERHAD (PAR 1)

4 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 5,500,000 9.29 PUBLIC FAR-EAST BALANCED FUND

5 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 5,264,500 8.89 PUBLIC ENHANCED BOND FUND

6 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 3,000,000 5.07 KUMPULAN WANG BERSAMA

7 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 2,500,000 4.22 PUBLIC GLOBAL BALANCED FUND

8 AMANAH RAYA NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 2,000,000 3.38 PUBLIC DIVIDEND SELECT FUND

9 HSBC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 1,544,000 2.61 HSBC (M) TRUSTEE BHD FOR OSK-UOB KIDSAVE TRUST (3621)

10 MAYBAN TRUSTEES BERHAD 1,492,000 2.52 CIMB-PRINCIPAL STRATEGIC BOND FUND

11 HSBC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 1,207,500 2.04 HSBC (M) TRUSTEE BHD FOR OSK-UOB INCOME FUND (4314)

12 KE-ZAN NOMINEES (ASING) SDN BHD 976,000 1.65 KIM ENG SECURITIES PTE. LTD. FOR CYL INVESTMENTS LIMITED

278

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Analisis Pegangan Sekuriti Pendapatan Tidak Bercagar Boleh Tebus Boleh Tukar 2004-2009 (“CRIS”)

senarai 30 pemegang terbesar Cris (sambungan)

nilai nominibil. nama pemegang Cris Cris (rm) %

13 MAYBAN NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 970,000 1.64 MAYBAN TRUSTEES BERHAD FOR CIMB-PRINCIPAL INCOME PLUS BALANCED FUND

14 DB (MALAYSIA) NOMINEE (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHAD 963,300 1.63 CIMB-PRINCIPAL ASSET MGMT BHD FOR GLOBALE RUCKVERSICHERUNGS-AKTIENGESELLSCHAFT

15 UNIVERSAL TRUSTEE (MALAYSIA) BERHAD 850,000 1.44 HLG BOND FUND (L1)

16 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 800,000 1.35 CIMB FOR HASRAT JAGUH SDN BHD (PB)

17 DAYA MAHSURI SDN BHD 800,000 1.35

18 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 717,700 1.21 ING INSURANCE BERHAD (INV-IL NON-PAR)

19 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 600,000 1.01 CIMB FOR SIEH KOK SWEE (PB)

20 HLG NOMINEE (TEMPATAN) SDN BHD 505,000 0.85 HLG ASSET MANAGEMENT SDN BHD FOR YAYASAN USAHAWAN BUMIPUTRA

21 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 500,000 0.84 CIMB FOR FAIRLY YAP SWEE ENG (PB)

22 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 482,000 0.81 CIMB FOR CHEONG KEE LAI (PB)

23 MALAYSIA NOMINEES (TEMPATAN) SENDIRIAN BERHAD 450,000 0.76 OVERSEAS ASSURANCE CORPORATION (MALAYSIA) BERHAD (MGF)

24 HSBC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 347,000 0.59 HSBC (M) TRUSTEE BHD FOR RHB BALANCED FUND (3936)

25 HLG NOMINEE (TEMPATAN) SDN BHD 338,000 0.57 HLG ASSET MANAGEMENT SDN BHD FOR PERBADANAN BEKALAN AIR PULAU PINANG SDN BHD

26 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 200,000 0.34 CIMB FOR ROSLINA BINTI ABDUL RAHMAN (PB-IU)

27 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 195,000 0.33 CIMB FOR TAN KOK HENG (PB)

28 NADIAH PAUT ABDULLAH @ REBECCA PAUT 187,300 0.32

29 CIMSEC NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 187,000 0.32 CIMB FOR ZAKARIA BIN ARIFFIN (PB)

30 CITIGROUP NOMINEES (TEMPATAN) SDN BHD 141,000 0.24 ING INSURANCE BERHAD (ING-GP-EB)

Jumlah 57,153,400 96.55

279

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Senarai Hartanah– PENJANAAN

be

ntuk

ta

nah

ba

ngu

nan

ke

tera

nga

nak

tiviti

Fu

ngsia

n pe

gang

an p

ajak

an

milik

beb

as

Jum

lah

Jum

lah

Jum

lah

ke

luas

an

Jum

lah

bi

l. ke

luas

an

nbb

bi

l. ke

luas

an

nbb

bi

lang

an

kelu

asan

n

bb

bil.

bina

an

nbb

penj

anaa

n lo

t (m

p)

(rm

’000

) lo

t (m

p)

(rm

’000

) lo

t (m

p)

(rm

’000

)

(mp)

(r

m’0

00)

(1

) (2

) (3

) (4

) (5

) (6

) (1

+4)

(2+5

) (3

+6)

(10)

(1

1)

(12)

(1

3)

loka

si

Perli

s —

—

—

2

1,49

9 52

2

1,49

9 52

—

—

—

St

esen

Keda

h 2

1,67

6 27

6

22,2

80

6,04

7 8

23,9

56

6,07

4 21

2,

493

5,65

6 Ja

nael

ektri

k,

Pula

u Pi

nang

2

163,

325

26,4

63

2 67

,726

2,

136

4 23

1,05

1 28

,599

8

10,2

58

149,

271

Stes

en

Pera

k 8

129,

517

124,

120

10

1,68

4,59

5 63

,916

18

1,

814,

112

188,

036

117

80,3

78

564,

366

Luar

band

ar,

Sela

ngor

5

16,8

92,8

69

122,

045

4 51

4,70

7 25

,451

9

17,4

07,5

76

147,

496

40

11,6

88

895,

102

Stes

en M

ini

W. P

erse

kutu

an

—

—

—

—

—

—

—

—

—

11

150

7,18

4 Hi

dro,

Pu

traja

ya/

Bang

unan

Sto

r,

Cybe

rjaya

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Ba

ngun

anN

. Sem

bila

n 4

170,

812

4,07

4 1

13,5

50

1,65

7 5

184,

362

5,73

1 20

3,

257

158,

478

Peja

bat,

Mel

aka

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Jeti

dan

Joho

r 3

89,0

12

12,9

69

2 16

7,51

5 13

,923

5

256,

527

26,8

92

26

9,85

0 68

,031

Em

pang

anPa

hang

47

23

0,58

8 23

8 58

98

,742

8,

616

105

329,

330

8,85

4 13

7 2,

755

37,9

33Te

reng

ganu

45

23

9,38

6 16

,410

48

28

,817

13

,938

93

26

8,20

3 30

,348

92

12

,316

44

3,53

0 Ke

lant

an

75

76,4

98

543

39

56,5

39

1,34

8 11

4 13

3,03

7 1,

891

94

4,44

4 83

2,53

8 Sa

bah

23

5,46

2,41

3 6,

463

18

4,01

7,44

5 5,

769

41

9,47

9,85

8 12

,232

48

1,

100

176,

547

Jum

lah

214

23,4

56,0

96

313,

352

190

6,67

3,41

5 14

2,85

3 40

4 30

,129

,511

45

6,20

5 61

4 13

8,68

9 3,

338,

600

pen

Jan

aan

Elek

trik

diha

silka

n m

elal

ui p

rose

s pe

nuka

ran

sum

ber

tena

ga la

in k

epad

a te

naga

ele

ktrik

. Pro

ses

ini d

ikena

li se

baga

i pen

jana

an d

an b

iasa

nya

dija

lank

an d

i ste

sen-

stes

en ja

nael

ektri

k.

Sela

in d

arip

ada

itu, T

NB

juga

men

gend

alika

n se

bila

ngan

ste

sen

min

i hid

ro d

an s

et p

enja

naan

die

sel.

not

a: n

bb –

nila

i buk

u be

rsih

m

p –

met

er p

erse

gi

280

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

– PENGHANTARAN

be

ntuk

ta

nah

ba

ngu

nan

ke

tera

nga

nak

tiviti

Fu

ngsia

n pe

gang

an p

ajak

an

milik

beb

as

Jum

lah

Jum

lah

Jum

lah

ke

luas

an

Jum

lah

bi

l.

kelu

asan

n

bb

bil

kelu

asan

n

bb

bila

ngan

ke

luas

an

nbb

bi

l. bi

naan

n

bbpe

ngha

ntar

an

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

(m

p)

(rm

’000

)

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(1+4

) (2

+5)

(3+6

) (1

0)

(11)

(1

2)

(13)

lo

kasi

Perli

s 4

110,

024

1,03

0 2

15,8

60

474

6 12

5,88

4 1,

504

16

3,14

5 63

,803

Keda

h 11

44

0,01

7 3,

409

180

71,4

51

2,44

1 19

1 51

1,46

8 5,

850

70

7,69

4 18

0,92

7Pu

lau

Pina

ng

15

1,31

1,44

7 8,

126

36

114,

908

4,73

9 51

1,

426,

355

12,8

65

44

3,65

3 16

7,37

3Pe

rak

10

157,

193

1,49

8 69

26

,438

12

,463

79

18

3,63

1 13

,961

53

8,

146

245,

310

Sela

ngor

20

25

7,52

3 24

,493

46

92

,713

11

3,92

3 66

35

0,23

6 13

8,41

6 12

4 13

,673

71

5,34

5W

. Per

seku

tuan

10

17

6,79

4 10

,991

20

4 79

,800

14

,209

21

4 25

6,59

4 25

,200

46

7,

740

336,

436

Putra

jaya

/

Pe

ncaw

ang-

Cy

berja

ya

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Penc

awan

gN

. Sem

bila

n 13

68

8,90

4 6,

703

15

87,0

29

5,09

0 28

77

5,93

3 11

,793

59

3,

836

159,

031

Mas

uk U

tam

aM

elak

a 6

59,7

17

4,88

1 21

20

,627

7,

188

27

80,3

44

12,0

69

51

7,16

7 89

,231

Jo

hor

30

554,

552

22,1

53

44

64,5

22

15,1

32

74

619,

074

37,2

85

133

9,02

7 69

7,99

4Pa

hang

8

86,4

87

1,23

5 19

15

5,83

5 4,

722

27

242,

322

5,95

7 76

2,

934

177,

820

Tere

ngga

nu

5 17

0,62

2 3,

363

11

—

210

16

170,

622

3,57

3 41

3,

544

69,7

51Ke

lant

an

3 95

,628

1,

838

170

176,

029

6,13

0 17

3 27

1,65

7 7,

968

35

5,55

1 67

,201

Saba

h 3

30,9

04

1,45

4 1

14,1

65

134

4 45

,069

1,

588

19

5,04

0 82

,402

Jum

lah

138

4,13

9,81

2 91

,174

81

8 91

9,37

7 18

6,85

5 95

6 5,

059,

189

278,

029

767

81,1

50

3,05

2,62

4

pen

gha

nta

ran

Aktiv

iti P

engh

anta

ran

mel

ibat

kan

pros

es p

engh

anta

ran

tena

ga e

lekt

rik y

ang

dija

na d

i ste

sen-

stes

en ja

nael

ektri

k ke

pus

at-p

usat

beb

an d

i man

a ia

dip

erlu

kan,

misa

lnya

di b

anda

r, pu

sat

perin

dust

rian

dan

para

pel

angg

an u

tam

a.

Bagi

tuju

an in

i sat

u ra

ngka

ian

untu

k ta

lian

peng

hant

aran

yan

g m

embe

ntuk

Grid

Nas

iona

l dip

erlu

kan.

Di b

eber

apa

tem

pat t

erte

ntu,

pen

cawa

ng p

engh

anta

ran

dibi

na b

agi m

enya

lurk

an

tena

ga e

lekt

rik d

ari G

rid N

asio

nal k

e be

bera

pa p

usat

beb

an. S

isem

Pen

ghan

tara

n di

kend

ali p

ada

para

s vo

ltan

500

kV, 2

75 k

V, 1

32 k

V da

n 66

kV.

not

a: n

bb –

nila

i buk

u be

rsih

m

p –

met

er p

erse

gi

281

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

– PEMBAHAGIAN

be

ntuk

ta

nah

ba

ngu

nan

ke

tera

nga

nak

tiviti

Fu

ngsia

n pe

gang

an p

ajak

an

milik

beb

as

Jum

lah

Jum

lah

Jum

lah

ke

luas

an

Jum

lah

bi

l.

kelu

asan

n

bb

bil

kelu

asan

n

bb

bila

ngan

ke

luas

an

nbb

bi

l. bi

naan

n

bbpe

mba

hagi

an

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

(m

p)

(rm

’000

)

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(1+4

) (2

+5)

(3+6

) (1

0)

(11)

(1

2)

(13)

lo

kasi

Perli

s 37

16

,378

77

9 42

71

,964

88

0 79

88

,342

1,

659

52

1,20

0 4,

756

Penc

awan

g-Ke

dah

159

363,

808

9,74

4 30

9 42

8,36

9 25

,844

46

8 79

2,17

7 35

,588

21

4 46

,250

39

,206

Pe

ncaw

ang

Pula

u Pi

nang

10

6 15

5,45

7 5,

760

366

47,4

23

22,9

15

472

202,

880

28,6

75

175

12,8

80

24,2

25

Pem

baha

gian

Pera

k 53

8 56

2,81

0 9,

953

250

528,

843

7,61

5 78

8 1,

091,

653

17,5

68

366

11,0

88

49,4

81

Se

lang

or

398

316,

145

45,7

57

546

366,

783

67,8

08

944

682,

928

113,

565

793

121,

096

147,

843

W

. Per

seku

tuan

17

6 12

2,88

2 44

,107

17

2 12

2,97

6 11

,546

34

8 24

5,85

8 55

,653

29

5 15

,971

32

2,70

9 Pu

traja

ya/

Cy

berja

ya

—

—

70

3 —

67

6 3

—

746

16

—

27,6

01

N. S

embi

lan

246

108,

319

2,84

9 14

5 40

,689

2,

383

391

149,

008

5,23

2 12

3 6,

872

6,15

6M

elak

a 19

7 61

,468

4,

000

211

67,6

46

24,2

79

408

129,

114

28,2

79

155

4,00

7 6,

006

Joho

r 58

8 46

4,15

1 18

,763

63

2 38

8,89

4 44

,276

1,

220

853,

045

63,0

39

465

19,7

74

40,3

91Pa

hang

20

4 15

7,45

9 7,

429

177

94,8

30

219

381

252,

289

7,64

8 15

3 9,

801

28,6

26Te

reng

ganu

18

8 63

9,98

0 2,

709

58

40,2

14

1,08

4 24

6 68

0,19

4 3,

793

119

4,50

8 17

,943

Kela

ntan

17

5 51

6,90

3 3,

617

179

212,

985

6,10

3 35

4 72

9,88

8 9,

720

139

67,0

62

10,0

33Sa

bah

52

645,

935

3,59

5 37

17

3,24

3 1,

881

89

819,

178

5,47

6 32

2 84

,500

31

,544

Jum

lah

3,06

4 4,

131,

695

159,

132

3,12

7 2,

584,

859

217,

509

6,19

1 6,

716,

554

376,

641

3,38

7 40

5,00

9 75

6,52

0

pem

baha

gia

nSi

stem

pem

baha

gian

ber

mul

a di

huj

ung

talia

n pe

ngha

ntar

an d

i man

a pe

ncaw

ang

pem

baha

gian

mer

enda

hkan

par

as v

olta

n ba

gi m

embo

lehk

an t

enag

a el

ektri

k di

beka

lkan

kepa

da

para

pel

angg

an T

NB.

Sist

em p

emba

hagi

an in

i mel

iput

i pen

cawa

ng p

emba

hagi

an, t

alia

n at

as d

an k

abel

baw

ah t

anah

pad

a pa

ras

volta

n 33

KV

dan

ke b

awah

.

not

a: n

bb –

nila

i buk

u be

rsih

m

p –

met

er p

erse

gi

282

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Senarai Hartanah

– KEDIAMAN DAN LAIN-LAIN

be

ntuk

ta

nah

ba

ngu

nan

ke

tera

nga

nak

tiviti

Fu

ngsia

n pe

gang

an p

ajak

an

milik

beb

as

Jum

lah

Jum

lah

Jum

lah

ke

luas

an

Jum

lah

bi

l.

kelu

asan

n

bb

bil

kelu

asan

n

bb

bila

ngan

ke

luas

an

nbb

bi

l. bi

naan

n

bbke

diam

an d

an

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

lot

(mp)

(r

m’0

00)

(m

p)

(rm

’000

)la

in-la

in

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(1+4

) (2

+5)

(3+6

) (1

0)

(11)

(1

2)

(13)

lo

kasi

Perli

s 1

1,03

7 32

2 6

50,8

16

1,98

7 7

51,8

53

2,30

9 13

6,

151

6,08

0 Ru

mah

Keda

h 5

43,9

83

2,49

1 29

25

9,20

2 22

,711

34

30

3,18

5 25

,202

42

39

,168

24

,446

Ke

diam

an,

Pula

u Pi

nang

8

26,8

29

5,29

4 23

25

6,96

8 28

,168

31

28

3,79

7 33

,462

54

13

,628

13

4,38

9 Pa

ngsa

puri,

Pe

rak

37

78,1

10

3,06

0 53

1,

074,

710

28,5

44

90

1,15

2,82

0 31

,604

11

6 13

4,74

9 63

,214

Ru

mah

- Se

lang

or

36

33,0

09,9

08

158,

641

49

1,76

4,43

0 13

7,89

7 85

34

,774

,338

29

6,53

8 33

1 90

,263

1,

035,

389

Rum

ah

W. P

erse

kutu

an

3 18

,757

7,

112

11

79,9

18

74,1

01

14

98,6

75

81,2

13

125

136,

326

148,

447

Pera

ngin

an,

Putra

jaya

/

Ba

ngun

an

Cybe

rjaya

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Pe

jaba

t,N

. Sem

bila

n 10

11

3,32

9 2,

013

28

359,

906

29,5

97

38

473,

235

31,6

10

71

132,

894

58,8

70

Stor

Uta

ma,

Mel

aka

6 53

5,76

2 10

,019

20

14

2,28

8 9,

582

26

678,

050

19,6

01

31

28,6

35

14,7

18

Gud

ang

dan

Joho

r 23

38

4,43

9 36

,104

49

77

3,79

3 22

,953

72

1,

158,

232

59,0

57

119

76,3

73

65,4

00

Beng

kel

Paha

ng

23

760,

444

15,6

11

24

67,5

98

7,33

2 47

82

8,04

2 22

,943

18

3 76

,822

16

3,50

9Te

reng

ganu

25

3,

306,

420

29,4

10

4 1,

922

2,36

2 29

3,

308,

342

31,7

72

53

47,4

34

89,4

10Ke

lant

an

11

229,

863

7,31

0 22

87

,845

5,

822

33

317,

708

13,1

32

54

322,

636

58,1

84Sa

bah

5 12

2,36

9 3,

079

5 14

0,20

7 20

,681

10

26

2,57

6 23

,760

12

33

,500

18

,858

Pakis

tan

—

—

—

1 85

6,20

7 2,

436

1 85

6,20

7 2,

436

3 12

,713

1,

300

Jum

lah

193

38,6

31,2

50

280,

466

324

5,91

5,81

0 39

4,17

3 51

7 44

,547

,060

67

4,63

9 1,

207

1,15

1,29

2 1,

882,

214

keD

iam

an D

an l

ain

-lai

n‘H

arta

nah

Kedi

aman

’ mel

iput

i Kua

rters

Ang

gota

Ker

ja,

Rum

ah P

eran

gina

n da

n Pa

ngsa

puri.

“La

in-la

in”

mel

iput

i Ban

guna

n Pe

jaba

t, St

or U

tam

a, G

udan

g se

rta b

engk

el.

not

a: n

bb –

nila

i buk

u be

rsih

m

p –

met

er p

erse

gi

283

[ Te

nag

a N

asio

nal

Ber

had

]

[ La

por

an T

ahun

an 2

008

]

Muka surat ini sengaja dibiarkan kosong.

Saya/Kami, No. KP/No. Pasport/No. Syarikat (NAMA PENUH DALAM HURUF BESAR)

beralamat di sebagai Ahli/Ahli-ahli Tenaga Nasional Berhad, (ALAMAT)

dengan ini melantik:- Nama / No. KP Bil. Saham Peratus (%)

Proksi 1 atau sekiranya beliau tidak dapat hadir

Proksi 2 atau sekiranya beliau tidak dapat hadir

JUMLAH

Pengerusi Mesyuarat dilantik sebagai Proksi saya/kami untuk menghadiri dan mengundi bagi pihak saya/kami di MESYUARAT AGUNG TAHUNAN KELAPAN BELAS TENAGA NASIONAL BERHAD yang akan diadakan di Dewan Serbaguna, Kompleks Sukan TNB, Jalan Pantai Baru, 59200 Kuala Lumpur pada hari khamis, 11 Disember 2008, pada pukul 10.00 pagi dan/atau pada sebarang penangguhannya.

Proksi saya/kami akan mengundi sebagaimana yang dinyatakan di bawah ini:

(Sila tandakan “X” dalam ruang yang sesuai di sebelah tiap-tiap Resolusi tentang bagaimana proksi anda akan mengundi. Jika tiada arahan undian diberikan, borang ini akan dianggap sebagai memberi kuasa kepada proksi anda untuk mengundi mengikut budi bicara beliau).

Bertarikh: Disember 2008. Tandatangan Pemegang Saham atau Meterai Biasa SyarikatNOTA:1. Mana-mana ahli yang layak untuk menghadiri dan mengundi di Mesyuarat ini adalah layak untuk melantik proksi. Proksi ini tidak semestinya seorang ahli Syarikat.

2. Instrumen perlantikan proksi perlu dibuat secara bertulis dan ditandatangani oleh orang yang melantik atau dimeterai peguamcaranya. Jika instrumen pelantikan proksi atau proksi-proksi diuruskan oleh sesebuah perbadanan, surat ini hendaklah dimeterai atau ditandatangani oleh seorang pegawai atau peguamcara yang diberi kuasa.

3. Sekiranya, seorang ahli melantik dua (2) orang proksi, perlantikan itu tidak sah melainkan peratus pegangan yang diwakili oleh setiap proksi itu ditetapkan.

4. Sebuah perbadanan yang menjadi ahli, boleh, melalui resolusi Pengarah-pengarahnya atau badan pengawasan yang lain, memberi kuasa kepada seseorang yang difikirkan sesuai untuk bertindak sebagai wakilnya dalam Mesyuarat ini menurut Artikel 107(6) Tataurus Syarikat.

5. Instrumen perlantikan proksi atau proksi-proksi hendaklah sampai di Symphony Share Registrars Sdn. Bhd., Tingkat 26, Menara Multi-Purpose, Capital Square, No. 8 Jalan Munshi Abdullah, 50100 Kuala Lumpur, tidak kurang daripada empat puluh lapan (48) jam sebelum waktu yang ditetapkan untuk Mesyuarat.

Borang Proksi Jumlah Saham Biasa Dipegang

No. Akaun CDS:

setuJu tiDak setuJu

1. RESOLUSI 1 Menerima Penyata Kewangan yang telah Diaudit bagi Tahun Kewangan berakhir 31 Ogos 2008

2. RESOLUSI 2 Pengisytiharan dividen

3. RESOLUSI 3 Pembayaran Elaun Pengarah

4. RESOLUSI 4 Pemilihan semula Tan Sri Leo Moggie menurut Artikel 135

5. RESOLUSI 5 Pemilihan semula Tan Sri Dato’ Hari Narayanan a/l Govindasamy menurut Artikel 135

6. RESOLUSI 6 Pemilihan semula Dato’ Zainal Abidin bin Putih menurut Artikel 135

7. RESOLUSI 7 Pemilihan semula Tan Sri Dato’ Seri Siti Norma binti Yaakob menurut Artikel 133

8. RESOLUSI 8 Melantik semula Tetuan PricewaterhouseCoopers sebagai Juruaudit Syarikat

urusan khas

9. RESOLUSI 9 Kuasa Menerbitkan Saham Menurut Skim Opsyen Saham Pekerja II (ESOS II)

10. RESOLUSI 10 Kuasa Menerbitkan Saham Baru Menurut Seksyen 132D, Akta Syarikat, 1965

11. RESOLUSI 11 Cadangan Pembelian Balik Saham

symphony share registrars sdn. bhd.

Tingkat 26, Menara Multi-PurposeCapital SquareNo. 8, Jalan Munshi Abdullah50100 Kuala Lumpur

Stem