Manual Pandang Sebut

MANUAL PENGGUNAAN BAHAN BANTU MENGAJAR PGSR 2009

1.0 PENGENALAN

Membaca adalah untuk meneroka ilmu pengetahuan yang bertujuan bagi

meluaskan pemikiran dengan maklumat luas. Bacaan boleh didefinisikan sebagai

menterjemah bentuk tulisan ke dalam bentuk bahasa komunikasi yang menimbulkan

makna. Ia juga adalah untuk memahami bahan bertulis secara menterjemah huruf-

huruf yang tersusun dalam bentuk perkataan, frasa, dan ayat. Selain itu, membaca

juga merupakan kebolehan mengenal lambang-lambang tersebut kepada bunyi

bahasa dan memahami makna.

Kemahiran membaca merupakan kemahiran bahasa yang datang lebih

kemudian, iaitu selepas kanak-kanak menguasai kemahiran lisan bahasa

pertamanya. Kanak-kanak yang mula belajar membaca telah pun menguasai sistem-

sistem bahasa pertamanya sama ada aspek fonologi, morfologi, sintaksis atau

semantik/paragmatik. Ia sudah memiliki kosa kata yang perlu untuk komunikasi lisan

dalam kehidupan hariannya. Sehubungan itu, kanak-kanak seharusnya turut

mempunyai kesediaan untuk membaca sebelum mereka didedahkan dengan

bacaan.

Kesediaan membaca bermaksud kemampuan seseorang untuk menerima

pengajaran dari segi mental, emosi dan fizikal. Secara luas, kesediaan membaca

melibatkan sebarang aktiviti sebelum sesuatu peringkat bacaan dimulakan, sama

ada di peringkat mendirikan asas, mengukuhkan asas mahupun peringkat- peringkat

lain yang lebih tinggi.

Secara khusus, iaitu untuk kanak-kanak yang belum didedahkan dengan

sebarang aktiviti bacaan, kesediaan membaca merangkumi kebolehan fizikal, emosi

dan mentalnya untuk menerima pengajaran bacaan asas. Dari segi fizikal

kemampuan kanak-kanak dapat dilihat dari sudut keupayaan alat-alat sebutannya

menghasilkan bunyi-bunyi yang akan diajarkan, keupayaan matanya mengecam

bentuk, dan keupayaan pendengarannya mengecam bunyi-bunyi.

1


Dari segi emosi, kemampuan kanak-kanak dapat dilihat dari segi minatnya

terhadap bahan-bahan bacaan (seperti bermain dengan bahan bacaan, membelek-

belek bahan bacaan, melihat bahan bacaan, dan berminat melihat orang di

sekitarnya membaca) dan minatnya untuk mendengar bacaan, khususnya yang

berupa cerita. Dari segi mental, kemampuan kanak-kanak dapat dilihat dari segi

keupayaannya mengingat apa-apa yang diberitahu dan kebolehannya menyatakan

semula apa-apa yang telah diketahuinya.

Dari segi umur, ada kanak-kanak bersedia membaca seawal umur empat

tahun dan ada pula kanak-kanak yang hanya bersedia membaca setelah berumur

enam tahun. Selain faktor fizikal, emosi dan mental, faktor persekitaran amat

mempengaruhi kesediaan kanak-kanak membaca. Sebagai contoh, kanak- kanak

yang terdedah dengan pelbagai jenis bahan bacaan sejak lahir, sentiasa melihat

orang di sekeliling membaca dan ada pula orang yang membacakan buku cerita

untuknya akan lebih cepat bersedia membaca berbanding dengan kanak-kanak

sebaya yang tidak mendapat peluang yang sama.

Syed Abu Bakar (1994) menyatakan bahawa peringkat kesediaan

membaca sangat penting. Menurutnya, “Jika tahap ini tidak dapat dicapai terlebih

dahulu, usaha untuk mengajarkan kemahiran membaca bukan sahaja sia-sia,

malah boleh menimbulkan kesan yang amat buruk kepada kanak-kanak, ibubapa

dan guru.” Beliau berpendapat, konsep kesediaan membaca ini samalah dengan

keadaan semula jadi yang dialami oleh kanak-kanak dalam perkembangan otot- otot

tubuh mereka. Umpamanya sebelum mereka boleh berjalan, mereka perlu meniarap,

merangkak dan berdiri terlebih dahulu. Kebolehan menggerakkan otot-otot tertentu

mengikut urutan sebelum berjalan dapat dianggap sebagai pecahan kemahiran

berjalan. Keadaan yang sama berlaku untuk kemahiran membaca, Cuma bentuknya

berbeza. Berdasarkan pandangan Syed Abu Bakar, ini dapat kita rumuskan

perbandingan perkembangan kanak-kanak dengan peringkat-peringkat bacaan

seperti yang di bawah. Meniarap (aktiviti kesediaan membaca) merangkak ( aktiviti

mendirikan kemahiran asas membaca) ,berdiri (aktiviti pengukuhan kemahiran asas

membaca ,berjalan ( mahir membaca peringkat rendah) , dan berlari ( mahir

membaca peringkat tinggi).

2


Aktiviti kesediaan membaca dibahagikan kepada dua, iaitu peringkat

prabacaan dan peringkat bacaan. Peringkat prabacaan meliputi kemahiran

pengamatan pendengaran, kemahiran pengamatan penglihatan, aktiviti koordinasi

psikomotor, latihan menajamkan daya ingatan dan latihan bahasa pertuturan.

Peringkat bacaan meliputi kemahiran mengenal abjad hingga membaca ayat.

Tahap prabacaan merupakan satu tempoh menyediakan murid untuk

membaca. Dengan kata lain, makna istilah tahap prabacaan dan kesediaan

membaca adalah sama. Pada tahap ini murid didedahkan kepada aktiviti-aktiviti yang

mendorong mereka mempertingkatkan ketajaman penglihatan dan pendengaran.

Penekanan juga perlu diberi kepada pengalaman yang membolehkan murid

membentuk kelaziman membaca dari kiri ke kanan dan dari atas ke bawah.

Di dalam Bahasa Melayu, terdapat beberapa kaedah proses membaca yang

boleh digunakan untuk membantu kanak-kanak mahir dan mudah membaca. Antara

kaedah tersebut adalah seperti berikut :

1. Kaedah Fonetik

2. Kaedah Abjad

3. Kaedah Pandang dan Sebut

Di sini, kaedah yang akan difokuskan ialah kaedah pandang dan sebut.

Kaedah ini dinamakan kaedah seluruh perkataan kerana pelajaran dimulakan

dengan memperkenalkan perkataan dan bukannya huruf atau suku kata. Kaedah ini

dinamakan juga kaedah pandang dan sebut kerana aktiviti utamanya ialah

memandang dan menyebut. Perkataan diperkenalkan kepada murid-murid dengan

menggunakan kad-kad perkataan. Semasa kad diimbaskan, murid-murid menyebut

perkataan itu beberapa kali. Perkara yang dipandang ialah gambar objek yang

terdapat pada bahan bantu belajar, dan yang disebut ialah perkataan pada bahan

yang ditunjukkan.

Kaedah pandang dan sebut tidak memerlukan kanak-kanak untuk mengeja

atau membaca ejaan satu persatu Kanak-kanak hanya perlu mengecam dan

menghafal tulisan serta menggabungkan bunyi dua, tiga atau empat huruf lalu

menyebut terus. Guru akan memperkenalkan beberapa perkataan dahulu dan

3


diulang-ulang menyebutnya. Kebiasaannya perkataan tersebut disertakan gambar

dan murid belajar secara pandang iaitu visual.

Kaedah ini merupakan jenis bacaan mekanis di mana murid-murid boleh

membunyikan huruf, suku kata, perkataan, frasa dan ayat-ayat mudah. Mereka juga

boleh menyebut perkataan yang mengandungi suku kata terbuka dan tertutup yang

bermula dengan konsonan.

Kaedah ini adalah lebih mudah untuk mengajar kanak-kanak menggunakan

kad- kad imbasan atau buku besar. Pola-pola sukukata ditulis di atas kad-kad

imbasan atau buku besar dan diimbaskan kepada kanak-kanak. Setiap perkataan

ditulis di atas kad-kad manila yang dipotong kecil dan diimbaskan kepada kanak-

kanak dengan cepat. Di dalam buku besar perkataan tersebut boleh diimbas secara

menyelak satu persatu muka surat dengan cepat. Rasionalnya, kanak-kanak

dikatakan mempunyai ingatan foto iaitu “photographic memory ”. Sebab itulah, ia

hanya perlu diimbas dan setiap perkataan yang diimbaskan akan disimpan di dalam

ingatan dan dikeluarkan bila masanya tiba. Kaedah Pandang dan Sebut ini atau juga

pernah disebut dengan nama Kaedah Seluruh Perkataan ini bolehlah dianggap

sebagai reaksi kepada kelemahan-kelemahan yang terdapat pada Kaedah Abjad.

Kaedah itu lebih bermakna daripada Kaedah Menghafal nama setiap huruf itu.

Misalnya batu, rumah, sekolah, budak, pokok, meja, pensel dan sebagainya.

Perkataan-perkataan yang ditulis penuh adalah difikirkan lebih bermakna daripada

pecahan tiap-tiap hurufnya. Jadi Kaedah Pandang dan Sebut atau Kaedah Seluruh

Ayat ini dijadikan asas untuk mengajar murid-murid membaca. Kerap kali ditunjukkan

seluruh perkataan-perkataan seiring dengan gambar-gambar yang

dilambangkannya. Perkataan rumah ditulis di tepi atau di bawah gambar rumah,

perkataan pensel, dan sebagainya. Kadang-kadang digunakan kad-kad imbasan

yang menunjukkan gambar dan perkataan.

Di dalam tugasan bagi mata pelajaran ini kami telah menghasilkan sebuah bahan

bantu mengajar iaitu buku besar yang boleh digunakan untuk mengajar kanak-kanak

membaca dengan menggunakan kaedah pandang dan sebut ini. Daripada buku ini

kanak-kanak dapat memperoleh pengalaman mula membaca yang sangat menarik .

Buku besar ini dapat memberikan motivasi kerana motivasi ialah satu gesaan atau

4


punca mengapa seseorang mengambil tindakan serta memberikan sebab yang

kukuh mengapa tindakan tersebut diambil, bukan tindakan yang lain ( Mahzan

Arshad :2003). Kaitan antara motivasi dengan pencapaian dalam proses

pembelajaran telah banyak dijalankan dan memang terdapat kaitan yang signifikan

antara pelajaran yang berpendapatan tinggi dengan motivasi tinggi dan sebaliknya.

Bahan yang mudah difahami dapat memberi motivasi yang tinggi dan membantu

seseorang mencapai tahap pemahaman yang tinggi terhadap sesuatu bahan bacaan

yang dibacanya.

Buku memberikan kaitan yang penting antara belajar bertutur (lisan) dan belajar

membaca. Buku yang baik sangat bermanfaat bagi anak-anak. Buku besar ini

sangat mudah digunakan kerana menggunakan perkataan yang hampir dengan

pengalaman sedia ada murid serta dibantu dengan gambar yang besar dan menarik.

Pengalaman membaca buku seperti ini akan memberi impak terhadap

perkembangan berbahasa kanak-kanak.

Menggunakan Buku Besar adalah salah satu cara yang efektif dalam mengajar

membaca kepada kanak-kanak pada peringkat awal dan memberikan motivasi

kepada mereka untuk membaca. buku besar memiliki ukuran yang besar, dengan

gambar dan warna yang cerah dan menarik, perkataan, frasa, dan ayat yang

sederhana serta mengaplikasikan kaedah latih tubi dengan menggunakan perkataan

sama yang berulang untuk memberikan pengukuhan dan pengayaan sehingga

kanak-kanak mahir membaca.

Buku besar yang baik akan membuat kanak-kanak seronok belajar membaca

bersama guru atau ibu bapa dan seterusnya dapat mendorong kanak-kanak untuk

membaca menggunakan buku besar ini secara sendiri. Guru yang bergantung

semata-mata kepada satu kaedah untuk mengajar semua peringkat akan dapat

mencapai tujuan yang ada pada sisi kaedah itu sahaja dan manakala dinilaikan hasil

pengajaran itu dari beberapa segi maka tentulah keputusannya tidak memuaskan

hati. ( Marzhaki Nyak Abdullah :1994 )

5


2.0 MANUAL PENGGUNAAN BAHAN BANTU MENGAJAR

Untuk memudahkan penggunaan buku besar ini, kami turut menghasilkan

manual cara penggunaannya untuk panduan kepada guru atau ibu bapa untuk

membaca bersama dengan kanak-kanak. Manual ini ditulis mengikut peringkat-

peringkat di dalam kaedah bacaan pandang dan sebut seperti di bawah :

PERINGKAT 1

PANDANG DAN SEBUT

Untuk permulaan sesi pembacaan, Ibu bapa tidak perlu

memperkenalkan nama-nama huruf abjad dan kanak-kanak tidak perlu

menghafalnya. Ibu bapa menunjukkan kepada kanak-kanak gambar dengan

menutup perkataan. Kanak-kanak diminta menyebut gambar-gambar yang dilihat.

Kemudian penutup perkataan dibuka, kanak-kanak mengikut ibubapa menyebut

semula secara latih tubi. Tutup gambar dan baca semula perkataan seperti tadi.

Semasa pembelajaran berlaku kata-kata pujian dan kata-kata perangsang harus ada

supaya semangat kanak-kanak untuk belajar tidak pudar. Itu juga boleh membuatkan

kanak-kanak minat untuk belajar. Cara menyebut juga boleh disebut secara berlagu.

Kreativiti ibu bapa dalam mencipta pengajaran yang lebih menyeronokkan amat

digalakkan

Contoh:

a. gambar ayam ditunjukkan tetapi perkataan ayam ditutup terlebih dahulu.

Kanak-kanak menyebut gambar tersebut. Contoh : “ayam”. Selepas itu, ibu

bapa boleh menunjukkan pula perkataan ayam tadi dan ibu bapa membimbing

kanak-kanak menyebut perkataan tersebut dan kanak-kanak menyebut

semula secara berulang kali.

b. gambar ikan ditunjukkan manakala perkataan ikan ditutup terlebih

dahulu.Kanak-kanak menyebut gambar tersebut. Contoh : “ikan”. Selepas itu,

ibu bapa boleh menunjukkan pula perkataan ikan tadi dan ibu bapa

membimbing kanak-kanak menyebut semula secara berulang kali.

6


Aktiviti ini diteruskan dan diulangi sehingga kanak-kanak mahir dengan gambar dan

perkataan yang lain.

PERINGKAT 2

MENCERAKINKAN PERKATAAN

Setelah kanak-kanak menguasai kaedah pandang dan sebut,ibu bapa perlu

menukarkan kaedah pandang dan sebut kepada kaedah yang baru iaitu

mencerakinkan perkataan kepada suku kata. Ibu bapa mencerakinkan perkataan

kepada suku kata :

contoh: a) api a......pi. ulang sebanyak tiga kali.

b) obor o......bor. Ulang sebanyak tiga kali.

c) ulat u.....lat. Ulang sebanyak tiga kali.

Perkataan yang seterusnya juga perlu dibaca berulang kali.Kanak-kanak

disuruh supaya mencerakinkan perkataan seperti contoh tersebut. Jika murid

mengalami sebarang masalah dalam mencerakinkan perkataan ibu bapa perlu

membimbing kanak-kanak dengan sabar. Latihan membaca secara berulang-ulang

setiap perkataan yang dicerakinkan. Sekiranya ada tanda-tanda kanak-kanak jemu

kepada pembelajaran sila berhenti sekejap kemudian sambung semula sesi

pembelajaran secara latih tubi. Latih kanak-kanak memulakan bacaan dari sebelah

kiri menggunakan jari sebagai penunjuk. Pandu mereka membaca suku kata

berdasarkan warna merah atau hitam. Latih mereka menggabungkan huruf atau

suku kata berdasarkan warna yang sama. Sebaik-baiknya ibubapa duduk

bersebelahan dengan kanak-kanak.

PERINGKAT 3

MEMBACA FRASA

Ibubapa membimbing kanak-kanak membaca frasa berpandukan gambar. Ibu

bapa tunjuk kepada kanak-kanak gambar dan mengajar kanak-kanak membaca

frasa. Mengajar kanak-kanak membaca secara mencerakinkan perkataan dengan

7


nada berhenti-henti. Contoh bacaan secara mencerakinkan setiap perkataan dalam

frasa kepada suku kata:

Contoh :

a) Rumah batu Ru.....mah ba.....tu

b) Bola baru Bo.....la ba.....ru

Kanak-kanak mesti baca secara latih tubi. Kanak-kanak perlu mengulangi teknik

tersebut sehingga mahir. Teknik membaca sedemikian perlu dilakukan atas setiap

frasa . Kanak-kanak dikehendaki membaca ayat secara terus. Ulang frasa yang

seterusnya secara latih tubi.

PERINGKAT 4

MEMBACA AYAT

Ibubapa membimbing kanak-kanak membaca ayat .

Contoh :

1) Itu ayam jantan.

2) Kasut roda saya baru.

3) Emak saya cantik.

Latih juga kanak-kanak membaca perkataan yang panjang dan banyak suku

kata. Jika pengulangan membaca ayat dibuat selalu maka kemahiran membaca

akan cepat diperolehi. Selang selikan dengan bantuan ibubapa dalam bacaan.

Perlukan kata-kata pujian selalu.

Perkenalkan bahan-bahan bacaan lain seperti buku cerita kanak-kanak , surat

khabar dan petikan-petikan menarik daripada majalah sebagai pengukuhan.

Suasana belajar mestilah ceria, tenang , menyeronokkan dan penuh dengan

pelbagai aktiviti pengukuhan. Sebaik-baiknya jadikan sesi belajar penuh dengan

aktiviti bermain. Pastikan anak-anak tidak berasa dipaksa belajar. Pengajar juga

mestilah bersifat sabar dan tenang. Sikap cepat marah akan menegangkan suasana

8


dan membantutkan pembelajaran. Pastikan anda sentiasa sejuk dan nada bacaan

dan teguran anda tetap ceria. Sekiranya kanak-kanak tidak bersedia, carilah masa

lain yang lebih sesuai.

Kaedah pandang dan sebut datang dalam keadaan ramai kanak-kanak tidak

boleh membaca dengan menggunakan kaedah abjad . Berpadanan dengan

namanya, kaedah ini meminta kanak-kanak menghafal pola-pola sukukata yang ada

dalam bahasa Malaysia. Uniknya bahasa Malaysia adalah kerana pola-pola suku

katanya jelas dan pola-pola suku kata yang ada dalam bahasa malaysia ada lebih

daripada 1000 pola-pola untuk dihafal. Mengikut kajian, jumlah 2000 ke 3000 adalah

satu jumlah yang masih boleh diterima hafal oleh anak kecil kita.

Sama dengan kaedah mengeja, kaedah pandang dan sebut juga tidak

termasuk antara kaedah-kaedah yang digunakan untuk mengajar kanak-kanak

membaca bahasa Inggeris. Sebabnya bahasa Inggeris tidak mempunyai sukukata

yang jelas. Kaedah pandang dan sebut tidak memerlukan kanak-kanak untuk

mengeja ejaan. Kanak-kanak hanya perlu mengecam dan menghafal tulisan dan

gabungan bunyi dua, tiga atau empat huruf lalu menyebut terus.

Kaedah Pandang dan Sebut ini juga haruslah mempunyai kaedah yang

berkesan agar kanak-kanak dapat memahaminya dengan lebih mendalam. Kanak-

kanak zaman sekarang sudah mengenali benda-benda serta ejaan yang senang di

hafalnya dan yang sering didengarnya jadi kita sebagai guru haruslah sentiasa

berfikiran yang abstrak dan terancang untuk meninjau dengan lebih mendalam

kemampuan kanak-kanak tersebut . Melalui penggunaan bahan bantu mengajar

seperti buku besar yang telah dihasilkan ini, ianya adalah merupakan salah satu

strategi yang dirasakan berkesan dan berkemampuan untuk membantu guru atau ibu

bapa mengajar kanak-kanak membaca menggunakan kaedah pandang dan sebut.

9


3.0 PENUTUP

Kesimpulannya, penghasilan buku besar ini bagi mengajar kanak-kanak mula

membaca dengan kaedah pandang dan sebut ini telah meninggalkan kesan kepada

semua ahli didalam kumpulan ini. Ini kerana, tanpa komitmen dan kesungguhan

yang diberikan buku besar ini tidak mungkin dapat dihasilkan sebaik seperti ini. Buku

ini, diharapkan dapat dimanfaatkan sepenuhnya untuk digunakan oleh guru di

sekolah atau ibu bapa di rumah untuk mengajar kanak-kanak membaca. Ianya amat

menarik dan mampu membuat kanak-kanak memberikan tumpuan dan keseronokan

ketika membaca.

10


BIBLIOGRAFI

1. Makhzan Arshad, “ Pendidikan Literasi Bahasa Melayu- Strategi Perancangan

dan Perlaksanaan ”, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. Kuala

Lumpur, 2008.

2. Marzhaki Nyak Abdullah, “ Kaedah Pelajaran Bahasa Melayu ( KBSR ) “,

Fajar Bakti, Kuala Lumpur, 1994.3. Norul Azila Arifin,” Siri Nasihat Dari Rimba-Terpedaya oleh Raja Singa ( telah

diubahsuai),UG Press Sdn Bhd,2009.

4. “Beginilah caranya sayang”.Unit Pendidikan Khas,Jabatan Pelajaran

Terengganu.

5. Modul Literasi Bahasa,Kementerian Pelajaran Malaysia,2009

6. http://mohdnorizwansulaiman.blogspot.com/2009/05/peringkat-peringkat-

pengajaran membaca.html

7. http://www.mgp-be.depdiknas.go.id/cms/upload/publikasi/Unit%205.1.pdf

11

http://mohdnorizwansulaiman.blogspot.com/2009/05/peringkat-peringkat-pengajaran%20membaca.html

http://mohdnorizwansulaiman.blogspot.com/2009/05/peringkat-peringkat-pengajaran%20membaca.html

Manual Pandang Sebut

Documents

Transcript of Manual Pandang Sebut