PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN -...

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA

1

PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN KE ARAH KESIHATAN PERSEKITARAN SEJAHTERA

DR. AZMIZAM ABDUL RASHID Pusat Kecemerlangan Kesejahteraan Bandar (CoE)


KEMENTERIAN KESEJAHTERAAN BANDAR, PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN

PERSIDANGAN KESIHATAN PERSEKITARAN PIHAK BERKUASA TEMPATAN TAHUN 2015


S E N A R I O D A N K E S I H A T A N P E R S E K I T A R A N P E R B A N D A R A N D I M A L A Y S I A

30 juta

30% luar

bandar

70% bandar

CD

NCD

2009 7,708

2010 9,321

2011 12,362

2012 9,962

2013 10,727

DIABETES 1.82 juta HIPERTENSI 4.06 juta

KOLESTROL 4.34 JUTA OBESITI 1.27 juta

BAWAAN

VEKTOR

19,076 BAWAAN

MAKANAN

DAN AIR

10,727

Pencemaran Udara

Pencemaran Air

Kesesakan Lalulintas Kebersihan

TAHUN DIRAWAT KEMATIAN

2006 64,583 6,769

2007 67,138 7,396

2008 71,595 7,962

2009 74,543 8,132

2010 75,860 7,991 PE

NY

AK

IT J

AN

TU

NG

Banjir Kilat Sistem Pelupusan

Sampah

Pemakanan Tidak Seimbang

Kurang Aktiviti Fizikal

Pemakanan Tidak Sihat

Tekanan Perasaan

Sumber : Jabatan Perangkaan

Malaysia 2013 dan Kementerian

Kesihatan Malaysia 2013

BA

WA

AN

MA

KA

NA

N D

AN

AIR

2009 33,947

2010 36,975

2011 17,634

2012 18,638

2013 19,076

BA

WA

AN

VE

KT

OR

Pencemaran Bahan Kimia

NCD – Penyakit Bukan Berjangkit

CD – Penyakit Berjangkit

2


PUNCA AMALAN GAYA HIDUP KESIHATAN PERSEKITARAN

JENIS

PENYAKIT

Kurang

Aktiviti

Fizikal

Pemakanan

tidak

Seimbang

Pemakanan

tidak Sihat

Tekanan

Perasaan Pencemaran

Udara Pencemaran

Air Pencemaran

Bahan Kimia Takungan

Air

Sistem

Pelupusan

Sampah

Penyakit Bukan Berjangkit (NCD) sumber : Journal of Public Health 2012 dan 2013 & Journal of Environmental Health 2011 dan 2012

Jantung

Kanser

Buah

pinggang

Hipertensi

Diabetes

Radang

Paru-Paru

Penyakit Berjangkit (CD) sumber : Journal of Public Health 2012 dan 2013 & Journal of Environmental Health 2011 dan 2012

Demam

Denggi

Malaria

Taun

Leptospirosis

TIBI

Keracunan

Makanan

Hepatitis A,B,C

Tifoid

K E R A N G K A M AT R I K S P U N C A P E N YA K I T

3


Mencapai akses sejagat

kepada penjagaan

kesihatan berkualiti

Menggiatkan sukan untuk

kehidupan yang sihat dan

memupuk perpaduan

4

R M K 1 1 2 0 1 6 - 2 0 2 0 P E RT U M BU H A N B E R PA K S I K A N R A K YAT


PROGRAM PENGUKURAN BANDAR

MAMPAN MELALUI GERBANG MURNInets

(MALAYSIAN URBAN RURAL NATIONAL INDICATORS

NETWORK FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT)

5


LATAR BELAKANG

1. MURNInets - Jaringan Penunjuk Pembangunan Mampan Bandar – Luar Bandar Malaysia (Malaysian Urban-Rural National Indicators Network for Sustainable Development) yang dijalankan sejak tahun 1998;

2. Sebagai program penilaian, penentuan dan pemantauan tahap kemampanan bandar berdasarkan penunjuk-penunjuk yang telah ditetapkan;

3. Program ini dapat membantu PBT mengenalpasti tahap kualiti kehidupan penduduk dari aspek kemudahan awam dan perkhidmatan yang disediakan;

4. Tahun 2015 merupakan tahun ketiga pelaksanaan MURNInets menggunakan set penunjuk dan kaedah analisis yang baru;

6


MURNInets

DIMENSI 1 Ekonomi Berdaya

Saing DIMENSI 2 Kualiti

Persekitaran Mampan

DIMENSI 3 Komuniti Sejahtera

DIMENSI 4 Gunatanah & Sumber Asli

Optimum

DIMENSI 5 Infrastruktur & Pengangkutan

Efisien

DIMENSI 6 Urustadbir

Efektif

K E R A N G K A M U R N I n e t s

Wawasan 2020, Model Baru Ekonomi, RMK 5 tahun/Rancangan

Fizikal Negara, Dasar Perbandaran Negara / Dasar Sektoral

Program Transformasi Kerajaan (NKRA, NKEA, MKRA)

7

FEDERAL DEPARTMENT OF TOWN AND COUNTRY PLANNING PENINSULAR MALAYSIA

MINISTRY OF URBAN WELLBEING, HOUSING AND LOCAL GOVERNMENT

MURNInets – 36 PENUNJUK

8 8

1 Kadar pertumbuhan tenaga kerja

2 Kadar pertumbuhan tenaga kerja

3 Kadar kemiskinan

4 Kadar pertumbuhan pelaburan swasta

5 Tahap kebersihan sungai

6 Keadaan kualiti udara persekitaran

7 Peratus penduduk di kawasan yang terdedah

ancaman banjir

8 Penjanaan sisa pepejal per kapita

9 Bilangan program/kempen alam sekitar di PBT

10 Peratus unit rumah mampu milik berkualiti

11 Peratus liputan kediaman dalam lingkungan 400 meter dari

kemudahan masyarakat

12 Nisbah kes aduan berkaitan kacau ganggu awam

kepada 10,000 penduduk

13 Nisbah kes penyakit bawaan air dan vektor kepada

10,000 penduduk

14 Peratus premis perniagaan makanan Gred A

15 Peratus tandas awam yang mendapat penarafan

Gred A

16 Indeks Kebahagiaan (Happiness Index)

17 Nisbah kes jenayah indeks kepada 10,000 penduduk

18 Nisbah kebergantungan

19 Kadar perubahan gunatanah daripada bukan tepubina

kepada gunatanah tepubina

20 Kadar perbandaran

21 Nisbah penyediaan tanah lapang awam berbanding dengan

1,000 penduduk

22 Harta tanah perumahan yang tidak terjual

23 Peratus perubahan kawasan yang diliputi hutan

24 Bilangan kawasan pusat tarikan pelancongan dan rekreasi

25 Jumlah isipadu penggunaan air domestik harian bagi

setiap penduduk

26 Jumlah penggunaan elektrik (KW) per kapita

27 Peratusan sisa pepejal yang dikitar semula

28 Peratusan kutipan sisa pepejal domestik mengikut jadual

29 Bilangan terminal/stesen pengangkutan awam bersepadu

30 Peratus kediaman mendapat perkhidmatan pembentungan

berpusat

31 Peratusan kepuasan penduduk terhadap perkhidmatan

PBT

32 Bilangan pelaksanaan program bersama masyarakat yang

dilaksanakan oleh PBT

33 Peratusan Pencapaian Kutipan Hasil PBT.

34 Peratusan perbelanjaan penyelenggaraan berbanding

jumlah perbelanjaan PBT keseluruhan.

35 Peratusan permohonan kebenaran merancang yang

diluluskan mematuhi Rancangan Pemajuan/Rancangan

Tempatan

36 Bilangan Pelaksanaan Operasi Penguatkuasaan yang

Dijadualkan oleh PBT

EK

ON

OM

I

BE

RD

AY

A

SA

ING

KU

AL

ITI

PE

RS

EK

ITA

RA

N

MA

MP

AN

KO

MU

NIT

I

SE

JA

HT

ER

IA

GU

NA

TA

NA

H

OP

TIM

UM

IN

FR

A E

FIS

EIN

U

RU

STA

DB

IR B

AN

DA

R

EF

EK

TIF


MURNInet 11 sektor 38 penunjuk (Malaysian Urban Indicators Network)

PENGLIBATAN PIHAK B ERKUASA TEMPATAN

2007 2008 2009 2010 Bil PBT 146

Yang Terlibat 47

Yang Dinilai 41

Mampan 5

Sederhana 36

Bil PBT 146

Yang Terlibat 67

Yang Dinilai 48

Mampan 6

Sederhana 42

Bil PBT 147

Yang Terlibat 101

Yang Dinilai 87

Mampan 22

Sederhana 65

Bil PBT 149

Yang Terlibat 105

Yang Dinilai 100

Mampan 25

Sederhana 75

MURNInets 6 dimensi, 21 tema , 36 indicators (Malaysian Urban Rural National Indicators Network for Sustainable Development)

2011 2013 2014 Bil PBT 151

Yang Terlibat 108

Yang Dinilai 73

Mampan 36

Sederhana 37

Bil PBT 151

Yang Terlibat 108

Yang Dinilai 97

Mampan 54

Sederhana 43

9

2012 Bil PBT 151

Yang Terlibat 108

Yang Dinilai 45

Mampan 27

Sederhana 18

KAJIAN SEMULA

MURNInet

Sumber : Laporan Kemampanan Bandar

JPBD Tahun 2014


10

I N D E K S K E M A M PA NA N BA N DA R TA H U N 2 0 1 2 & 2 0 1 3

2013 54 PBT telah mencapai tahap mampan

- 53.70% bandar (bandaraya & perbandaran

- 46.30% rural (daerah)

2012 36 PBT telah mencapai tahap mampan

- 62.50% bandar (bandaraya & perbandaran)

- 37.50% luat bandar (daerah)

10

Indeks Kemampanan

> 80% - mampan

50%-79% - Sederhana

< 50 – Kurang Mampan

80

Sumber : Laporan Kemampanan Bandar JPBD Tahun 2014


11

BANDAR MAMPAN DAN KESIHATAN

PERSEKITARAN SEJAHTERA

11


H U BUNG KAI T M U RNI nets D E N GAN

P E R S EKI TARAN K E S I HATAN P E N D UDUK

M U RNI nets

DI MENSI TEMA PENUNJUK

6 2 1 3 6

P E R S EKI TARAN K E S I HATAN

DI M ENSI TEM A PENUNJ UK

4 1 0 1 6

L A P O R A N K E M A M PA N A N

B A N D A R P B T

L A P O R A N TA H A P

P E R S E K I TA R A N

K E S I H ATA N P E N D U D U K P B T

Sumber : Laporan Kemampanan Bandar , JPBD 2013

12


PENUNJUK KEBERSIHAN DAN KESIHATAN UNTUK 108 PBT YANG

TERLIBAT DENGAN MURNInets 2013

SKOR KEMAMPANAN PENUNJUK

3

Mampan

2

Sederhana

1

Kurang

1 Tahap kebersihan sungai 16 32 60

2 Keadaan Kualiti Udara Persekitaran 16 24 68

3 Penduduk terdedah ancaman banjir 9 10 89

4 Penjanaan sisa pepejal per kapita 19 27 62

5 Bilangan program/kempen alam sekitar di PBT 12 15 81

6 Liputan kediaman lingkungan 400 meter dari kemudahan masyarakat 38 19 51

7 Nisbah kes penyakit bawaan air dan vektor -10,000 penduduk 58 11 39

8 Premis perniagaan makanan Gred A 65 29 14

9 Tandas awam yang mendapat penarafan lima bintang (amat bersih) 80 14 14

10 Nisbah penyediaan tanah lapang awam berbanding penduduk bandar 36 23 49

11 Peratus perubahan keluasan yang diliputi kawasan hutan 19 65 24

12 Bilangan kawasan pusat tarikan pelancongan dan rekreasi 7 22 79

13 Peratusan sisa pepejal yang dikitar semula 58 20 30

14 Kekerapan kutipan sisa pepejal domestik mengikut jadual 12 14 82

15 Bilangan stesen pengangkutan awam bersepadu 30 47 31

16 Kediaman mendapat perkhidmatan pembentungan berpusat 56 16 36

H U BU N G K A I T M U R N I n e t s D E N GA N K E S I H ATA N

P E R S E K I TA R A N BA N DA R DA N P E N D U D U K

13


PELAKSANAAN INISIATIF JPBD

KE ARAH KESIHATAN


14


GA R I S PA N D UA N P E R A N C A N GA N

G a r i s P a n d u a n F i z i k a l B a g i W a r g a E m a s

G a r i s P a n d u a n P e r a n c a n g a n T a n a h L a p a n g d a n K a w a s a n R e k r e a s i

G a r i s P a n d u a n P e r a n c a n g a n P e r u m a h a n

G a r i s P a n d u a n P e r a n c a n g a n K e m u d a h a n M a s y a r a k a t

G a r i s P a n d u a n P e r a n c a n g a n R e k a B e n t u k S e j a g a t ( U n i v e r s a l D e s i g n )

G a r i s P a n d u a n P e r a n c a n g a n K e j i r a n a n H i j a u

15


PA N D UA N P E R L A K S A N A A N 5 I N I S I AT I F K E J I R A N A N

H I J A U

Panduan

Perlaksanaan 5

Inisiatif

Kejiranan Hijau

Penyediaan Laluan Pejalan

Kaki

Program Pengkomposan

Sisa

Sistem Pengumpulan

Semula Air Hujan

Penyediaan Laluan Basikal

Pembangunan Kebun Kejiranan

16


PELAKSANAAN PROGRAM

HEALTHY CITY DI MALAYSIA

17


P E LA KSANAAN H E A LTHY C I TY D I M A LAYSI A

1984

Be

yo

nd

He

alt

h C

are

Kanada

1994 1996 2010 2013

Ko

ns

ep

He

alt

hy

C

itie

s

KKM P

roje

k H

ea

lth

y

Cit

ies

19

96

-20

05

Johor Bahru

Melaka

Pulau Pinang

Kuala Lumpur

1995

Ba

nd

ar

Ra

ya

Sih

at

Kuching

2014-2015 1986

Pia

ga

m O

tta

wa

Le

mb

ag

a P

rom

os

i

Ke

sih

ata

n

Ma

lay

sia

MySihat WHO

Wo

rld

He

alt

h D

ay

20

10

P

erb

an

dd

ara

n

da

n k

es

iha

tan

WH

O H

ea

lth

y C

itie

s

Pro

gra

mm

e

Lisbon

6th

He

alt

hy

Cit

y

Ku

ch

ing

Co

nfe

ren

ce

2000

JPBD

Pro

jek

Pe

rin

tis

He

alt

hy

Cit

ies

2011

1C

are

fo

r 1

Ma

lay

sia

KKM

Co

un

try

He

alt

h P

lan

18


KERANGKA KONSEP HEALTHY CITY

HEALTHY CITY

SISTEM

PENGANGKUTAN

AWAM

AMALAN GAYA

HIDUP SIHAT

DAN AKTIF

PERSEKITARAN

BEBAS

PENYAKIT

BERJANGKIT

REKABENTUK

BANDAR

KEMUDAHAN

KESIHATAN UNIVERSAL

DESIGN

KEMPEN KEBERSIHAN

KAWASAN KEJIRANAN

KEBERSIHAN

PERSEKITARAN

AMALAN MAKANAN SIHAT DAN SEIMBANG

KEBERSIHAN DI PASAR, TANDAS

AWAM DAN GERAI MAKAN

PROGRAM GALAKAN

PENGGUNAAN PENGANGKUTAN

AWAM

KEMPEN PENJAGAAN KESIHATAN

PENGURUSAN SISA PEPEJAL YANG

EFEKTIF

ACCESSIBILITY KEPADA

KEMUDAHAN KESIHATAN

Program Penjagaan

Kesihatan Warga Emas

dan Kanak-kanak

Kem

pen Kom

uniti Kebun K

omuniti

LALUAN PEJALAN

KAKI

LALUAN BASIKAL

Festival

Kesihatan

Infrastruktur dan

Kemudahan Hospital

dan Pusat Kesihatan

TOD

PROGRAM

10,000 LANGKAH

Program Galakan

Menggunakan

Pengangkutan Awam

Place Making Kawalan

Pencemaran

19


KERANGKA PERANCANGAN HEALTHY CITY

20

20


CONTOH PROJEK HEALTHY WALKABLE CITY DI LUAR NEGARA

THE HIGH LINE PARK- bekas laluan

keretapi bertingkat di Manhattan's

West Side, New York ditukar kepada

2.33km jajaran kawasan hijau untuk

tujuan pejalan kaki dan rekreasi

BAHAGIAN PENYELIDIKAN DAN PEMBANGUNAN


21


MUSICAL STAIRCASE - kempen galakan

menggunakan tangga - di beberapa tangga di

terminal pengangkutan awam ditukar kepada

tangga muzikal di bandar Stockholm, Sweden



22



PEDESTRIAN AND CYCLISTS SQUARE

– jalan raya di New Road Brighton di

tukar kepada medan pejalan kaki,

basikal dan festival program kesihatan



23



8-80 CITIES – program transformasi kesihatan di

Bandaraya Toronto, Kanada - medan berjalan

kaki, laluan basikal, akses pengangkutan awam

dan taman rekreasi untuk kemudahan kanak-

kanak dan warga emas



24



PELAKSANAAN PROJEK

PERINTIS HEALTHY CITY OLEH

JPBD KE ARAH KESIHATAN


25


JUSTIFIKASI PROJEK

Cabaran terbesar perbandaran - masalah kesihatan akibat daripada gaya hidup penduduk yang kurang sihat - penyakit seperti obesiti, diabetis dan hipertensi serta

penyakit bawaan yang berjangkit.

Perancangan dan reka bentuk bandar yang menyokong gaya hidup masyarakat dijalankan secara ad-hoc dan tidak bersepadu. Memperkenalkan konsep Bandar Sihat -

Bandar Aktif selaras dengan Program Healthy City oleh WHO ‘Health For All’

Mesyuarat Pemantauan Seliaan TKP Pembangunan pada 21 Januari 2014 bersetuju supaya satu kajian berkenaan rekabentuk bandar sihat (healthy cities) dibuat dengan

kolaborasi pelbagai pihak.

Dasar Kesihatan Negara - Rancangan Malaysia ke-10 (RMKe 10) - Mempertingkatkan penyediaan perkhidmatan penjagaan kesihatan, menggalakkan dan memperluaskan

kempen gaya hidup sihat dan aktif.

Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171) seksyen 72 (1) (f) dan 73 (1) - peranan PBT untuk menyelenggara, menguruskan sampah, memelihara tempat awam bagi

memastikan keadaan bersih dan bebas dari kotoran yang boleh menyebabkan penyakit.

MURNInets - asas bagi melaksanakan kajian Healthy Cities melalui pencapaian indikator-indikator yang telah digariskan.

Merupakan showcase bagi domain sosial di dalam Center Of Excellence for Urban Wellbeing and Happiness (COE).

1

2

3

4

5

6

7

26


PROJEK PERINTIS HEALTHY CITIES 2015

HEALTHY CITIES

Perancangan Fizikal dan

Reka Bentuk Bandar

Program Sosial dan

Kemasyarakatan

Program dan Amalan

Gaya Hidup Sihat

• Jalinan kerjasama

kerajaan dan swasta

untuk program kesihatan

• Program CSR – kesihatan

warga emas

• Kempen gotong royong

kawasan kejiranan

• Kebun kejiranan

• Kempen kitar semula

• My Beautiful

Neighbourhood

•Sistem perparitan

•Pengindahan rezab

sungai

•Pelupusan sampah

•Sistem Kumbahan

•Pengurusan sisa

pepejal

•Laluan Pejalan kaki

•Laluan Basikal

•Landskap

•Kemudahan warga

emas dan OKU

• Kempen penjagaan

dan pemeriksaan

kesihatan

• Kempen gaya hidup

sihat

• Kempen 10,000

langkah

• Kempen berbasikal

• Kempen penanaman

pokok

• Kempen penggunaan

pengangkutan awam

PROJEK PERINTIS

a. Laluan Pejalan Kaki Berbumbung dari

Terminal Bas Kuala Terengganu ke Pasar

Payang

b. Laluan Pejalan Kaki dan Outdoor Gym

Taman Merdeka Bandar Kluang, Johor

27


K E R A N G K A P E R A N C A N GA N H E A LT H Y- AC T I V E C I T Y 2 0 1 6

28

28

HEALTHY PLACE

THROUGHACTIVE MOBILITY

LALUAN

BASIKAL

TAMAN

REKREASI

TANGGA

LALUAN

PEJALAN

KAKI

MEDAN

PEJALAN

KAKI

UNIVERSAL DESIGN

CIRI-CIRI KESELAMATAN

JEJANTAS

PEJALAN

KAKI

SENITAMAN YANG

MENARIK

TAMAN PERMAINAN

KANAK-KANAK

KEBUN KOMUNITI

PERABUT JALAN

RUANG REHAT

TERMINAL PENGANGKUTAN

AWAM

HUBUNGAN ANTARA

NODES-NODES

UTAMA

BERBUMBUNG

Program 10,000

Langkah

Program Galakan

Menggunakan

Pengangkutan Awam

Program Kesedaran

Penjagaan Kesihatan

Pap

an T

anda

Info

rmas

i Kes

ihat

an

Program Galakan

Berbasikal dan

Berjalan Kaki

Festival

Kesihatan

Program Penjagaan

Kesihatan Warga

Emas dan Kanak-

kanak

Kem

pen Kom

uniti Kebun K

omuniti


KESIMPULAN

1. MURNInets dapat memberi gambaran tentang

kualiti hidup dan kesihatan persekitaran di

kawasan bandar dan luar bandar;

2. Inisiatif-inisiatif JPBD ini akan diteruskan untuk

menggalakkan pembangunan kesihatan

persekitaran yang sejahtera melalui

pelaksanaan pembangunan bandar mampan;

dan

3. Justeru tindakan dan cadangan

penambahbaikan boleh dirangka untuk

dilaksanakan oleh PBT-PBT ke arah

pembangunan mampan dan komuniti

sejahtera. 29


( w w w. t o w n p l a n . g o v. m y )

3 0

http://vectorise.net/logo/wp-content/uploads/2010/08/jabatan-Perancang-bandar-desa1.png

PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN -...

Documents

Transcript of PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN -...