PENGARUH IKLIM ORGANISASI KE ATAS

MENENGAH : KAJIAN KES DI DAERAH PADANG TERAP, KEDAH.

KEPUASAN KERJA GURU-GURU SEKOLAH

Oleh :

Moharnad Ali Roshidi Bin Ahmad

Tesis ini dikemukakan bagi memenuhi sebahagian daripada syarat untuk penganugerahan Ijazah Sarjana Sains

(Pembangunan Sumber Manusia)

Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

Jun 1998

Unit Kemasukan Siswazat~ Universiti Malaysia Sarawak

Adalah disahkan bahawa kami telah rnembaca tesis ini yang bertajuk "Pengaruh 1kIim Organisasi Ke Atas Kepuasan Kerja Guru-Guru Sekolah Menengah: Kajian Kes Di Daerah Padang Terap, Kedah" ole11 Mohd Ali Roshidi bin Ahmad, dan berpendapat bahawa tesis ini adalah memuaskan dari segi skop, kualiti dan persembahan sebagai syarat keperiuan ijazah Sarjana Sains (Pembangunan Sumber Manusia).

prof ~ d d ~ a M f f i n Zainal (Pemeriksa Luar)

Dr Spence r Empading \ (Pemeriksa Dalam)

Tiada bahagian daripada tesis ini telah dikernukakan untuk I

I menyokong sesuatu perrnohonan untuk mendapatkan kelayakan

ijazah di universiti ini atau institusi pengajian tinggi yang lain.

ABSTRAK

Tujuan kajian ini ialah untuk melihat hubungan di antara iklim organisasi sekolah dengan kepuasan kerja guru-guru sekolah menengah. Objektif utamanya ialah untuk mengenalpasti perkaitan iklirn organisasi sekolah (dimensi tingkahlaku pengetua dan tingkahlaku guru-guru) ke atas kepuasan kerja guru-guru. Sampel terdiri daripada 152 guru dari 5 buah sekolah menengah harian di daerah Padang Terap, Kedah. Strategi persampelan yang digunakan ialah rawak mudah. Organizational Climate Descriptive Questionaire (OCDQ) yang telah dibentuk oleh Halpin dan Croft (1963) dan Job Satisfaction Index (JS I ) yang telah diperkenalkan oleh Brayfield dan Rothe (1951) juga telah digunakan sebagai alat kajian. Ujian-ujian untuk penganalisisan data ialah ujian korelasi Pearson 'r', ujian-t dan ANOVA satu hala. Untuk semua ujian statistik di atas, darjah kesignifikanan adalah ditetapkan pada aras p<0.05. Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa (a) iklim organisasi sekolah mempunyai hubungan yang signifikan dengan kepuasan kerja. (b) Faktor sosio- demografi: jantina, umw, pengalaman kerja dan kelayakan akademik mempunyai kaitan rapat dalam mempengaruhi hubungan di antara kepuasan kerja dan persepsi guru-guru terhadap iklim organisasi sekolah. (c) Taraf perkahwinan tidak mempengaruhi persepsi guru- guru terhadap iklim organisasi. Kesimpulannya, sekolah-sekolah di daerah Padang Terap didapati mempunyai iklim berautonomi dan kurang terbuka. Tingkahlaku pengetua telah dipersepsikan sebagai bertimbang rasa, mendesak dan pengasingan, serta didapati kurang berinteraksi secara tidak formal dengan guru-guru.

ABSTRACT

The purpose of this study tuas to find out the relationship between school organizational climate and the job satisfaction among the secondary teachers. The primary objective of this study was to identify the relationship between the school organizational climate from the perspective of the principals a72d teachers behavioral dimensions) and teachers job satisfaction. A total of 152 teachers from 5 non-residential secondary schools in Padang Terap, Kedah were taken as samples. A simple random method was used. Organizational Climate Descriptive Questionnaire (OCDQ) which was designed by Halpin and Croft (1 963) and Job Satisfaction Index (JSI) which has be introduced by Brayfield and Rothe (1 951) were used as an instrument for this study. The data collected were analysed by using Pearson correlation 'r', t-test and one way ANOVA. For all the statistical tests, a significant level of p<0.05 was set. The finding showed that (a) there was a significant relationship between school organizational climate and the teacher's job satis faction. (b) Demographic factors; gender, age, working experienced and level of education were significantly relationship to job satisfaction and the teachers' perception toward school organizational climate. (c) Marital status did not influence the perception of teachers toward school organizational climate. It car2 be concluded that schools in Padang Terap had an autonomous climate and practiced a less open- system organization. Principals behaviour were perceived to be considerate, thrust and aloofness, and less informal with teachers when interacting.

BIODATA DIRI

Mohamad Ali Rosbidi bin Ahmad telah dilahirkan pada 19 Oktober

1965, di Pedu, Icedah Darul Aman. Beliau telah rncnerirna pendidikan

hingga ke peringkat SPM di ternpat kelahirannya. Kemudian

rneneruskan pelajaran ke tingkatan enarn di Sekolah Menengah

Tunku Abdul Malk, Alor Setar, Kedah Darul Arnan. Mula i Mei 1984

beliau melanjutkan pelajaran ke Universiti Utara Malaysia d m lulus

Ijazah Sarjanamuda Perakaunan (Kepujian) pada tahun 1989.

Seterusnya memperolehi Diploma Pendidikan dari Universiti Sains

Malaysia pada tahun 199 1.

Karier beliau sebagai seorang pendidik ber~nula pada 1 Ogos 199 2

apabila ditugaskan sebagai guru di Pusat Matrikulasi UUM, Sintok,

Kedah Darul Aman. Pada tahun 1997, beliau telah melanjutkan

pelajaran ke Universiti Malaysia Sarawak di perii~gkat Ijazah Sarjana

Sains (Pernbangunan Surnber Manusia).

Beliau seorang yang aktif di dalam Rejirnen Askar Wataniah, dan

telah ditauliahkan sebagai pegawai pada 12 Januari 1994. Kini,

beliau mernegang jawatan ketua platun sukaxela di Rejirnen 504 AW

berpangkat Leftenan.

Didedikasikan untuk

Fuan Zulinah, isteriku Alya Syahrnina, puteriku Emak dan ayahku Mertuaku Guru-guruku.

Kalian amat rnengerti harga sebuah pengorbanan,

SEKALUNG BUD1

Di kesempatan ini, ingin saya rakamkan penghargaan yang tidak

terhitung nilainya kepada penyelia tesis ini, Cik Angela Anthonysamy

kerana tidak mengenal jemu memberi nasihat dan teguran sepanjang

penulisan tesis ini. Seterusnya kepada Pengarah IAB, Genting

Highland dan Dekan Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan

Manusia, Unimas.

Kedua, terima kasih kepada Pengetua sekolah-sekolah menengah

terlibat kerana telah memberi izin kepada saya untuk menjalankan

kajian di sekolah masing-masing. Terima kasih yang tidak terhingga

juga ditujultan kepada En. Abd Rohim Abdullah (SMDSA) dan En.

Chow Choon Wooi (PMUUM) atas bantuan yang diberikan.

Ketiga, terirna kasih khas kepada bekas Pengetua PMUUM, En. Abdul

Adzis Abas yang telah banyak mendorong kejayaan ini. Tidak

dilupakan rakan-rakan Kohort 2 (IAB-Unimas), antara nama yang

sernpat dirakamkan ialah Mokhtar, Hut, Kamaruddin, Ridzuan,

Rosley, Rahrnan dan Salawati, jasa kalian pasti tidak dilupakan.

Akhir sekali, terima kasih dan penghargaan yang tidak ternilai

tingginya untuk isteri tersayang , Puali Zulinah Jernon. D oronganrnu

penguat semangat dan kesabaranmu tatkala kita berjauhan acialah

sebuah pengorbanali ulituk kejayaan ini. Buat puteri sulungku, Alya

Syahrnina, kehadiranmu di saat ini menyuntik semangat baru untuk

kejayaan abah.

Perighargaan khas ditujukan kepada emak dan ayah, serta emak

rnertua. Doa dan restu kafian penawar mujarab kejayaan ini, pasti

tidak mampu anakanda rnembalasnya. Mudah-mudahan /ill&

rnembalasnya naliti.

KANDUNGAN

Mukasurat

Abstrak

Biodata

Dedikasi

Sekalung Budi

Kandungan

Senarai Jadual

Senarai Rajah

Senarai Latnpiran

BAB 1 - PENGENALAN

1.0 Pengenalan

1.1 Latarbelakang Masalah

1.2 Pernyataan Masalah

1.3 Tujuan Kajian

1.4 Objektif Kajian

1.4.1 Objektif Am

1.4.2 Objektif Khusus

1.5 Hipotesis

1.6 Batasan Kajian

. . ll

... 1I.l

iv

vi

X

xii

xiii

1.7 Definisi I s t i ld~

1.7.1 Iklim Organisasi Sekolab

1.7.2 Kepuasan Kei-j a

1.7.3 Guru-guru Sekolah Menengah

BAB 2 - SOROTAN KARYA

2.0 Pengenalan 14

2.1. Konsep Iklim Organisasi 14

2.2 Koizsep Kepuasan Kerja 20

2.3 Kajian Tentang Iklirn Organisasi dan Hubungannya Dengan Icepuasan Kerja 23

2.4 Kajian Mengenai Kepuasan Kerja 25

2.5 Teori Rerkaitan ICepuasan Kerja 28

BAB 3 - METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan

3.1 Reka Bentuk Kajian

3.2 Sampel Kajian

3.3 Alat Kaj ian

3.4 ICajian Rintis

3.5 Analisa Data

vii

BAB 4 - HASIL KAJIAN DAN PERBINCANGAN

4.0 Pengenalan

4.1 Ciri-ciri Dernografi Responden

4.1.1 Jantina

4.1.2 Urnur

4.1.3 Bangsa

4.1.4 Taraf Perkahwinan

4.1.5 Kelayakan Akadernik

4.1.6 Pengalman Bekerj a

4.2 Analisis Persepsi Guru-guru Terhadap Iklim Organisasi Sekolah

4.2.1 Dirnensi Tingkahlaku Pengetua

4.2.1 Dimensi Tii~gkahlaku Guru-Guru

4.3 Hasil Pengujian I-lipotesis

4.3.1 Hubungan Antara Iklim Organisasi Seltolah Dengan Kepuasan Kerja

4.3.2 Hubungan Iklirn Organisasi Sekolah Dengan Ciri-ciri Demografi

4.3.2.1 Persepsi Guru-guru Terhadap Iklim Sekolah Berasaskan Jantina

4.3.2.1.1 Dirnensi Mendesak

4.3.2'1.2 Dimensi Kekitaan

4.3.2.2 Persepsi Guru-guru Tertiadap I k h Sekolah Berasaskan Urnur

4.3.2.3 Persepsi Guru-guru Terhadap lklim Sekolah Berasaskan T a r d Perkahwinan 63

4.3.2.4 Persepsi Guru-guru Terhadap Iklim Sekolah Berasaskan Kelayakan Akademik 65

4.3.2.5 Persepsi Guru-guru Terhadap Iklirn Sekolah Berasaskan Penga l aan ~el lgajar 70

4.4 Kesimpulan

BAB 5 - KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.0 Pendahuluan

5.1 Rumusan

5.2 TCesimp-~xlan

5.3 Cadangan

5.4 Cadangan Penyelidikan Aka11 Datang

BIBLIOGRAFI

LAMPIRAN

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL

TAJUM

Taburan responden berasaskan jantina

Taburari responden berasaskan umur

Tabwan responden berdasarkan bangsa Tabwan responden berdasarkan taraf perkahwinan

Taburan responden berdasarkan kelayakan akadernik

Taburan responden berdasarkan pengalaman bekerj a

Mi11 skor dan sisihan piawai persepsi guru-guru terhadap dimensi tingkahlaku pengetua.

Min skor dan sisihan piawai persepsj guru-guru terhadap dirnensi tingkahlaku guru-guru

Ujim korelasi antara iklim sekolah dengan kepuasan kerja

Ujiarn- t bagi persepsi guru-guru terhadap dimensi iklim sekolah berasaskan jantina

Analisis varian satu hala persepsi guru- guru terhadap dimensi iltlirn sekolah berasaskan umur

Ujiari Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi pengasingan berasaskan urnur

4.13 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi bertirnbang rasa berasaskan umur

4.14 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi kebebasan berasaskan umur

4.15 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi halangan berasaskan urnur 62

4.16 Ujian- t persepsi guru-guru terhadap dimensi iklim sekolah berasaskan taraf perkahwinan

4.17 Analisis varian satu hala persepsi guru- guru terhadap dimensi iklim sekolah berasaskan lcelayakan akademik

4.18 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi pengasingan berasaskan kelayakan akademik

4.19 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi kemesraan berasaskan kelayakan akademik

4.20 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi kekitaan berasaskan kelayakan akademik

4.2 1 Analisis varian satu hala persepsi guru- guru terhadap dimensi iklim sekolah berasaskan pengalaman mengajar

4.22 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi pengasingan berasaskan pengalaman mengajar

4.23 Ujian Tukey-HSD persepsi guru-guru terhadap dimensi bertimbang rasa berasaskan pengalaman mengajar

NO. RAJAH

SENARAI RAJAH

2.1 Teori D u a Faktor Herzberg

3.1 Kerangka Model Kajian

xii

SENAM1 LAMPIRAN

NO. LAMPIRAN TAJUK

A Soal selidik

B Surat kebenaran kajian daripada Bahagian Peraicangan dan Penyelidikan Pendidikan, Kementerian Pendidikan Malaysia.

Surat kebenaran ltajian daripada Jabatan Pendidikan Kedah Darul Aman.

Senarai itern-item soalan bagi setiap dimensi iklim sekolah,

Indeks kolerasi Davis.

BAB I

PENGENALAN

1.0 Pengenalan

Negara kini sedang bergerak pantas menuju ke arah negara maju

menjelang tahun 2020. Dalam usaha mencapai hasrat ini,

pendidikan merupakan wadah utama untuk membentuk wajah

masyarakat dan merupakan alat terpenting untuk menjayakan

wawasan negara. Di Malaysia, pendidikan bertujuan untuk

membolehkan masyarakat membina ilmu pengetahuan, memperolehi

kemahiran, dan menghayati nilai murni yang diperlukan bagi

merealisasikan wawasan negara untuk menjadi negara maju

mengikut acuan tempatan (Nik Azis Nik Pa, 1996).

Wujudnya Wawasan 2020, hasil cetusan idea Perdana Menteri, telah

mengajak setiap warganegara Malaysia memikirkan tentang realiti

negara maju membawa implikasi besar kepada fungsi institusi

pendidikan, terutamanya sekolah. Kejayaan sekolah memikul semua

tanggungjawab di atas banyak bergantung kepada kredibiliti para

gurunya. Ini bererti sekolah memerlukan guru-guru yang berdedikasi

bagi merealisasikan hasrat ini (Hussein Ahmad, 1993). Kualiti dan

semangat seseorang guru perlu dipupuk dan dipertingkatkan pada

setiap masa. Pencapaian objektif sesuatu organisasi adalah

bergantung kepada kualiti dan semangat personelnya (Wan Azmi

Rarnli, 1990). Setiap guru pada asasnya mempunyai kualiti,

perasaan, persepsi, motivasi, kebolehan dan cita-cita yang berbeza

daripada guru lain (Hussein Ahmad, 1993).

Betapa bermaknanya sesuatu pekerjami bergantung kepada nilai

pekerjaan meligikut persepsi guru-guru. Seseorang guru bekerja

kerana profesion itu mampu memberi kepuasan kepadanya (Nawi

Jusoh, 1989). Jika diteliti dengan lebih mendalam, kepuasan kerja

guru-guru telah dipengaruhi oleh banyak faktor, yang terdiri

daripada faktor intrinslk dan ekstrinslk kepada pekerjaan (Yusuf

Ahmad, 1996).

Daripada kajian yang telah dijalankan oleh Ahmad Moharnmad Sharif

(1989), Ghazali Othman (1979) dan Habsah Abd. Rauf (1986) tidak

terdapat satu faktor yang sama menerangkan tentang kepuasan kerja

guru-guru. Kajian Ghazali Othman (1979) melaporkan faktor

ekstrinsik mempengaruhi kepuasan kerja guru-guru, manakala

kajian Ahmad Mohammad Sharif (1989) dan Habsah Abd. Rauf (1986)

pula mendapati kepuasan kerja berkaitan dengan faktor intrinsik.

Iklim sekolah merupakan satu komponen penting faktor ekstrinslk

yang mempengaruhi kepuasan kerja guru-guru. Iklim sekolah

merupakan persepsi guru-guru terhadap persekitaran kerjanya. la

mempunyai kesan yang besar kepada prestasi sekolah (Hoy dan

Clover, 1986) kerana ia mempengaruhi motivasi guru-guru. Gelagat

dan motivasi guru-guru secara langsung dipengaruhi oleh hubungan

interpersonal sesama guru-guru dan antara pengetua dengan gwu- Z

guru (Abu-Saad, 1995). Bagi menjelaskan dimensi-dimensi iklim yang

mempengaruhi gelagat guru-guru, Halpin dan Croft (1966) telah

menyediakan satu huraian yang lengkap; di mana mereka telah

menyenaraikan lapan dimensi hubungan antara guru-guru dan

hubungan guru- pengetua.

Ringkasnya, konsep iklim sekolah boleh dikatakan sebagai kualiti

persekitaran sesebuah sekolah yang (a) terhasil kesan daripada gaya

kepimpinan pengetua, (b) dinyatakan oleh guru-guru, (c)

mempengaruhi gelagat ahli-ahlinya, dan (d) wujud daripada persepsi

guru-guru (Hoy dan Clover, 1986).

1.1 Latarbelakang Masalah

Institusi pendidikan amat penting bagi penerusan, kesinarnbungan

dan penentu ke arah mencapai tujuan sesebuah negara. Dengan kata

lain, institusi pendidikan merupakan tulang belakang kepada hasrat

negara untuk mencapai wawasan pembangunan. Bagi melaksanakan

tanggungjawab ini, maka institusi pendidikan harus lebih mantap

dan bersedia untuk menangani arus perubahan yang deras yang

boleh menumbangkan masyarakat dan melumpuhkan negara (Nlk

Azis Nik Pa, 1996).

Dalam konteks ini, institusi pendidikan mestilah lebih bersedia ke

arah pemantapan, melalui peningkatan dan keberkesanan organisasi.

Adalah menjadi tanggungjawab pihak Kementerian Pendidikan

Malaysia, jabatan pendidikan negeri dan pentadbir institusi

pendidikan untuk memastikan kejayaan institusi berkenaan dengan

mengintegrasikan sumber manusia, yang terdiri daripada kalangan

guru dan kakitangan pentadbiran, dan tenaga ekonorninya secara

optimum dart cekap.

Sargent (1 967) menjelaskan, pengukur utama kejayaan sesebuah

sekolah ialah darjah keupayaannya memberi pendidikan yang baik

kepada para pelajarnya. Sekolah akan diklasifikasikan sebagai

sebuah sekolah yang baik jika keputusan peperiksaan awarn yang

dicapainya adalah baik, mengatasi sekolah-sekolah lain. Tetapi, tidak

dapat dinafikan bahawa faktor guru dan kemudahan fizikal sekolah

berkenaan turut berperanan membantu kejayaan sesebuah sekolah.

Ini bererti isu-isu kebajikan guru seperti gaji, polisi sekolah,

penglibatan masyarakat dan jangkaan ibu bapa turut mempengaruhi

gelagat guru yang secara langsung akan memberi kesan kepada

kejayaan sekolah.

Kajian ini bagaimanapun hanya akan mengkaji hubungan

tingkahlaku pengetua dan tingkahlaku guru-guru dengan kepuasan

kerja guru-guru. Pengetua merupakan orang yang paling penting dan

berpengaruh dalam sesebuah sekolah kerana mereka

bertanggungjawab kepada segala aktiviti yang berlaku di sekolahnya.

Kepirnpinan pengetua memberi kesan kepada iklim sekolah, suasana

pembelajaran, tahap profesionalisme dan kepuasan kerja di kalangan

guru-guru. Kawalan kehidupan harian di sekolah terletak di atas

bahu pengetua (Noran Fauziah Yaakub dan Ahmad Mahdzan Ayob,

1992).

Hubungan mesra antara pekerja memberi kesan kepada kepuasan

kerja dan prestasi kerja mereka (Vroom, 1964). Kegembiraan dalarn

menjalankan kerja dapat dirasakan oleh guru-guru kerana

terdapatnya hubungan yang rapat di antara guru dengan pengetua

dan antara guru dengan guru (Noran Fauziah Yaakub dan Sharifah

Mohd. Nor, 1990). Keadaan iklim yang kurang sihat boleh

menyebabkan penekanan tugas diberikan kepada perkara-perkara

yang remeh dan tidak berobjektif. Iklim-iklim seperti kurangnya sifat

keterbukaan, budaya kerah, kepimpinan berisiko rendah dan

mengelakkan konflik, kurang layanan kernanusiaan, ketiadaan

sistem insentif dan ganjaran yang setimpal boleh menjejaskan

hubungan dan kerjasama serta memberi kesan kepada kepuasan

kerja guru-guru.

Terdapat di kalangan guru yang sentiasa berpandangan negatif

terhadap pekerjaan mereka. Keadaan ini memberi kesan kepada

motivasi, gelagat dan kepuasan kerja mereka semasa menjalankan

tugas. Mereka berkemungkinan mengalami tekanan perasaan,

suasana yang menjemukan, kekecewaan, kepenatan, kebimbangan

dan tidak menyeronokkan. Semua ini boleh merendahkan tahap

kepuasan kerja mereka. Maka, menjadi tugas dan tanggungjawab

pihak pengetua untuk mewujudkan suasana persekitaran dan

menyediakan pelbagai keperluan lain yang sesuai untuk mengatasi

masalah ini.

1.2 Pernyataan Masalah

Sehubungan dengan latarbelakang masalah yang dinyatakan di atas,

adalah sesuai diadakan kajian untuk melihat pengaruh iklim

organisasi seltolah ke atas kepuasan kerja guru-guru sekolah

menengah. Dalam kajian ini, iklim sekolah hanya diukur dalarn dua

dimensi sahaja, iaitu tingkahlaku pengetua dan tingkahlaku rakan

sekerja di mana guru itu bertugas, manakala dimensi-dimensi lain

diabaikan.

Tingkahlaku pengetua dipilih kerana gaya kepimpinan pengetua

dikatakan berkait rapat dengan iltlim sekolah dan kepuasan kerja

guru-guru. Gaya kepimpinan pengetua mempunyai kaitan yang

positif dengan iklim sekolah (Rahimah Haji Ahmad, 1981) dan iklim

sekolah mempunyai kaitan yang signifikan dengan kepuasan kerja

guru-guru (Wan Rafaei Abdul Rahman dan Kee, 1987). Tingkahlaku

pengetua yang mengambil berat tentang kepentingan staf didapati