AJ30903 PENGURUSAN SUMBER WARISAN :

Tapak Warisan Dunia Kemboja (Cambodia)

NAMA : MOHAMAD HAFIZ BIN RIDUAN

NO.MATRIK : BA12110192

PENSYARAH : EN. BASZLEY BEE

TUTOR : EN. LISON

MASA/HARI TUTORIAL : 3.00-4.00 (BTG 3) / RABU

PENGENALAN

Kajian mengenai warisan dunia merupakan satu perkara penting pada hari.

Pengetahuan tentang warisan dunia telah memberikan kita gambaran tentang

sesebuah kebudayaan, ketamadunan serta etnik sesebuah negara. Disamping

memberi maklumat dan pengetahuan yang berguna, warisan sesebuah negara

turut melambangkan ikon negara sebagai sesuatu yang boleh dibanggakan serta

dikongsikan dengan dunia.

Kemboja atau dikenali sebagai “kampuchea” dalam bahasa sanskrit “kambuja”

merupakan sebuah negara asal tertubuhnya empayar Khmer pada suatu ketika

dahulu.

Kemboja mempunyai 2 tapak warisan dunia yang diiktiraf oleh UNESCO iaitu

Angkor Wat dan Kuil Preah Vihear.

TAPAK WARISAN ANGKOR WAT

Info Ringkas

Merupakan salah satu tapak warisan dunia yang terpenting di Asia Tenggara.

Berkeluasan 400km2 (hutan dan tapak Arkeologi).

Memiliki ciri-ciri geografi yang unik seperti strukturnya yang hidraulik

(lembangan, benteng, takungan dan terusan) serta terdapat puluhan kuil di

kawasan sekitarnya.

Keunikan seni empayar Khmer berkembang dan mengalami evolusi daripada

adaptasi keseniaan India sehingga berjaya membentuk kesenian sendiri

yang memiliki ciri serta keistimewaan tersendiri.

Keistimewaan Tapak Angkor. (PENGIKTIRAFAN UNESCO)

UNESCO melakukan pemilihan Angkor berdasarkan beberapa kriteria, antaranya :

i) Angkor memiliki keunikan dalam pencapaian kesenian dan

memperlihatkan karya yang agung, kreatif dan genius.

ii) Ia telah memberi pengaruh yang besar dalam sejarah, budaya dunia, dan

juga memperlihatkan perkembangan dalam bidang seni bina, serta

monumental seni, dan landskap yang maju di Asia Tenggara.

iii) Ia membuktikan ketamadunan agung yang telah lama hilang.

iv) Ia memaparkan kesenian arkitek yang tinggi nilainya dan memaparkan

satu kesignifikasian evolusi dalam sejarah.

(UNESCO 1993:22)

Isu-IsuISU MASALAH HURAIAN

PENGURUSAN

TAPAK.

I. PERSAINGAN KUASA DALAM PENGURUSAN SERTA PENGAWALAN TAPAK ANGKOR.

Apabila sesebuah tapak warisan

dicalonkan dalam senarai tapak warisan

dunia, sebuah badan pentadbir atau

pengurusan sudah mula dibentuk sebelum

berlakunya proses pencalonan. (tidak

berlaku dengan sepatutnya).

Membelakangkan institusi pengurusan

sedia ada iaitu Angkor Conservation

Office (ACO) yang diletakkan di bawah

kementerian kesenian dan budaya

Kemboja.

Menimbulkan kekecohan dalam

pertembungan autoriti di antara ahli-

ahli jawatankuasa APSARA dan ACO.

Terdapat persaingan kuasa yang turut

berlaku diantara APSARA dan wakil

UNESCO di Kemboja dalam

pengurusan tapak Angkor, perkara ini

kemudiannya membawa kepada

pembubaran ahli asal di pejabat rasmi

UNESCO.

Persaingan kuasa turut berlaku di

antara APSARA dan kementerian

pengangkutan dan kerja awam

Kemboja, perkara yang menjadi isu

adalah pemberian permit pembinaan

hotel di kawasan zon perlindungan.

II. PERSAINGAN DALAM PEMILIKAN

Pada awal 1990, usaha APSARA dalam

melakukan operasi untuk melindungi

serta memulihara monumen dan tapak

warisan Angkor telah menyebabkan

masyarakat tempatan tidak

mengutarakan sebarang isu tentang hak-

hak terhadap tapak warisan.

Ketegangan antara pihak berkuasa dan

masyarakat tempatan.

Polis warisan umpamanya telah

mengutarakan bahawa Angkor adalah

hak milik negara dan dunia, bukannya

hanya terhad kepada individu yang

tinggal di kawasan sekitarnya.

Persaingan pemilikan tapak Angkor turut

menjadi isu di antara negara Thailand dan

Kemboja.

Pada Januari 2003, akhbar Kemboja

pernah mengeluarkan kenyataan

bahawa Suvanant Kongying (pelakon

Thailand) telah mengatakan bahawa

“Cambodia had stolen Angkor Wat”,

kecuali Angkor Wat dikembalikan

kepada Thailand, beliau tidak akan

melawat Kemboja.

Pejabat kedutaan Thailand di Phnom

Penh yang baru sahaja dibina telah

dimusnahkan, terdapat juga beberapa

gudang-gudang perniagaan Thailand

yang di buka di Kemboja telah

dimusnahkan.

Warganegara Thailand telah

melakukan demonstrasi besar-besaran

di hadapan kedutaan Kemboja di Hong

Kong.

III. MASALAH DALAMAN (RASUAH, KETIDAKADILAN, DAN PERAS UGUT)

Dalam sesetengah kes, terdapat

beberapa aduan daripada penduduk

kampung yang menyatakan telah

ditipu dan di peras ugut oleh ahli

APSARA.

Rasuah dan ketidakadilan ahli

APSARA telah dialami oleh para

penduduk kampung dalam

pentadbiran APSARA terutamanya

terhadap sekatan pembinaan.

Salah satu daripada penduduk

kampung telah menyatakan

bahawa sesiapa yang ingin

membina rumah di kawasan zon

perlindungan Angkor, perlu

membayar USD 3,000 kepada pihak

APASARA dan tawaran yang rendah

tidak akan diterima.

PEMBANGUNA

N EKONOMI

I. KETIDAKSTABILAN PEMBANGUNAN EKONOMI DAN PENDAPATAN PERKAPITA KAWASAN SIEM REAP-ANGKOR

Menurut laporan ICC pada tahun 2005,

jumlah pendapatan negara berasaskan

pelancongan telah mencatat US$1,078

juta yang merangkumi 10 peratus

daripada GDP1 dan pada tahun 2007 pula,

jumlah kedatangan pelancong asing ke

Siem Reap-Angkor telah mencatatkan

hampir 2 juta.

Walaupun pembangunan sektor

pelancongan telah membawa kepada

peningkatan ekonomi yang tidak

terhingga kepada Kemboja khususnya

melalui Siem Reap-Angkor, namun apa

1 ICC (International Coordinating Committee for the Safeguarding and Development of the Historic Site of Angkor), Fifteenth technical committee, Phnom Penh : ICC-UNESCO, 2006a, hlm.106.

yang berlaku adalah Siem Reap masih

terletak dalam senarai ketiga kawasan

termiskin di Kemboja dan hampir 52

peratus keluarga disenaraikan dalam

kategori miskin tegar.

II. SEKATAN DALAM AKTIVITI SOSIO-EKONOMI TRADISIONAL.

Sejak tahun 2000 apabila UNESCO mula

melakukan beberapa aktiviti pemuliharaan

tapak warisan Angkor, segala amalan

tradisi sosio-ekonomi di kawasan tersebut

telah disekat antaranya aktiviti memburu,

membersihkan hutan, membina rumah

baru, membiarkan haiwan ternakan

berkeliaran dan lain-lain.

Polis warisan yang mengenakan bayaran

terhadap aktiviti penjaja di kawasan Siem

Reap-Angkor ini telah mengundang lagi

ketegangan diantara pihak tempatan dan

APSARA.

Terdapat juga penjaga kuil yang

berkeliaran di kawasan Angkor telah

dihalau.

SOSIAL I. PERTAMBAHAN POPULASI KAWASAN SIEM REAP-ANGKOR.

Pada Julai 2006, satu persidangan

mengenai pengurusan tapak Angkor telah

diadakan di Universiti Sydney. Dalam

persidangan ini, APSARA telah

mengutarakan kebimbangan terhadap

kadar peningkatan populasi di kawasan

perkampungan Siem Reap-Angkor

fenomena ini telah memberi ancaman

terhadap kebudayaan dan ekosistem

persekitaran tapak Angkor serta turut

memberi kesan terhadap penduduk

asal

I. MASALAH ZON DAN SEKATAN

Masalah dalam pengezonan dan sekatan

yang dilakukan oleh pihak berkuasa di

kawasan Siem Reap-Angkor telah dirasai

oleh penduduk tempatan sejak 2005.

Ramai penduduk kampung tempatan

khususnya tidak menyedari dan tidak

tahu tentang zon yang mana kampung

mereka terletak.

Papan tanda yang didirikan tidak

memberi penanda secara jelas dan

perkara ini telah menjadi isu apabila

terdapat beberapa penduduk

tempatan yang telah didakwa

melakukan jenayah/kesalahan tanpa

mengetahui sekatan-sekatan yang di

lakukan oleh APSARA.

I. PENGGUNAAN TANAH DAN PROSES URBANISASI

Dalam kerangka baru institusi APSARA,

proses perhubungan yang berlaku antara

APSARA dengan penduduk adalah agak

sukar. Perkara ini berlaku disebabkan

kepelbagaian Jabatan dan perlaksanaan

dasar serta strategi adalah tidak jelas

terhadap penduduk kampung.

banyak berlakunya aduan bahawa

setiap jabatan dalam pengaruh kuasa

APSARA mempunyai pelaksanaan

undang-undang yang berbeza dan

dasar serta strategi yang dilaksanakan

APSARA adalah tidak jelas.

Dalam pembinaan infrastruktur di

kawasan perumahan pula, APSARA

telah melaksanakan undang-undang

yang amat ketat, oleh itu dalam

beberapa hal jika seseorang membina

satu infrastruktur tanpa adanya

kebenaran, ianya akan dimusnahkan

tanpa sebarang notis.

2. KUIL PREAH VIHEAR

Info Ringkas

kuil Preah Vihear ini terletak di atas cenuram setinggi 525-meter di

pergunungan Dangrek wilayah Preah Vihear, Kemboja dan berhampiran

dengan sempadan Thailand moden pada hari ini

kuil Preah Vihear dibina semasa pemerintahan ke-tujuh monarki Khmer.

Istilah “Prasat Preah Vihear” membawa maksud “Biara Suci” dan merupakan

tempat beribadah semasa era kegemilangan Angkor.

Pada asalnya pembinaan kuil ini adalah didedikasikan kepada Dewa Shiva

dalam agama Hindu, oleh itu ramai penganut agama Hindu dari seluruh

empayar Khmer akan datang ke kuil ini untuk meminta rahmat Dewa Shiva.

Keistimewaan Tapak Angkor. (PENGIKTIRAFAN UNESCO & ICOMOS)

Pembinaanya lebih berunsurkan landskap alam semulajadi dan ia turut

memperlihatkan ciri-ciri struktur yang unik terutamanya penggunaan kayu

dan bumbung jubin.

Analisis yang dilakukan oleh ICOMOS mendapati bahawa terdapat satu ikatan

yang kuat antara landskap, kerohanian dan alam semulajadi dalam

pembinaanya sama sepertu Mont-Sain-Michel (Perancis) atau Meteora

(Greece).

melambangkan kekuatan diantara agama dan dunia yang diterapkan dalam

seni bina berunsurkan alam semulajadi.

kuil ini mempunyai 800 paksi satah yang dibina di sepanjang gopuras

(menara pintu masuk) dan sepanjang jalan menuju ke kuil.

bangunan yang di bina di bahagian hadapan juga adalah lebih besar daripada

biaranya dan terdapat juga penggunaan bahan-bahan binaan yang ringan

seperti kayu bumbung berjubin.

Isu-IsuISU MASALAH HURAIAN

ISU

KESELAMATAN,

SEMPADAN,

KUASA DAN

POLITIK

I. PEREBUTAN TAPAK WARISAN KUIL PREAH VIHEAR.

Satu-satunya isu yang berlaku di tapak Preah

Vihear dan paling popular di mata dunia

adalah perebutan kuil tersebut di antara

pihak Thailand dan Kemboja.

Keputusan UNESCO untuk menjadikan

tapak kuil Preah Vihear sebagai salah satu

warisan dunia bermula semasa

persidangan di Quebec pada tahun 2008.

Namun dalam persidangan tersebut, pihak

Thailand telah melakukan bantahan

terhadap pemilihan tersebut (walaupun

perjanjian telah ditandatangani di antara

menteri luar Thailand dengan pihak

Kemboja untuk memberikan kuil Preah

Vihear kepada Kemboja).

Kesan daripada pertelingkahan ini, telah

mewujudkan semula pertelingkahan

sempadan dan kedua-dua pihak telah

meletakkan tentera masing-masing untuk

berkawal di kuil Preah Vihear.

para pelancong yang ingin melakukan

lawatan ke Kemboja telah diberi amaran,

oleh itu persidangan jawatankuasa

warisan dunia di Brasilia pada musim

panas 2010 telah bersetuju untuk

menangguhkan pemilihan kuil Preah

Vihear sebagai warisan dunia sehingga

2011.

Namun proses perundangan yang

mengambil masa 3 tahun di antara kedua-

belah pihak, akhirnya persetujuan telah

dicapai dan ICJ telah mengistiharkan

tapak kuil Preah Vihear adalah milik

Kemboja pada Julai 2011.

ANALISIS/KESIMPULAN

Melalui penelitian terhadap isu-isu warisan yang berlaku di Kemboja, adalah dapat

dinilai bahawa ikon warisan sesebuah negara banyak memainkan peranan dalam

ketiga-tiga aspek Politik, Sosial dan Ekonomi. Perjalanan proses dalam menjadikan

tapak Angkor sebagai tapak warisan dunia telah jelas memperlihatkan bagaimana

setiap implementasi perundangan dan pengurusannya, telah membawa kepada

keterlibatan pihak-pihak yang berkepentingan serta cabaran-cabaran baru dalam

pengurusan warisan. Isu-isu yang timbul juga memberi pengkaji gambaran tentang

kepentingan kuasa politik dalam mewujudkan persaingan antara pihak kerajaan dan

badan-badan swasta. Oleh itu dalam pengurusan warisan, perkara yang terlibat

bukan sahaja usaha dalam memulihara tapak tersebut namun turut melibatkan

persaingan bagi memperoleh kepentingan masing-masing. Pengurusan tapak

Angkor telah memberi banyak pengajaran kepada UNESCO tentang impak sesuatu

pelan pelaksanaan terhadap senario pengurusan yang akan berlaku. Secara

positifnya, isu perebutan kuil Preah Vihear pula memperlihatkan bagaimana kuasa

perundangan dunia berjaya mengatasi masalah geo-politik yang berlaku diantara

Kemboja dan Thailand, namun menilai impak negatifnya pula adalah berlakunya

ketegangan diantara kedua-dua buah negara untuk suatu tempoh yang panjang.

RUJUKAN

APSARA Authority. 2004. Reforestation project in Siem Reap Angkor region. Phnom Penh : APSARA Authority ( Department of Water and Forestry).

APSARA Authority, Eco-village for sustainable developmen : Concept note of an ecological human settlement. Phnom Penh : Run Ta-Ek. , 2008, hlm.233-245.

B.H.Schaublin. 2011. World Heritage Angkor and Beyong (Circumstances and Implication of UNESCO Listing in Cambodia). Germany : University of Gottingen.

Chau Sun, Kérya. 2006. Angkor sites, Cultural World Heritage. dalam Barbara T. Hoffman. Art and Cultural Heritage : Law, policy, and practice. Cambridge : Cambridge University Press.

David P. Chandler. 1992. History of Cambodia. Boulder : Westview Press.

Esposito, Adèle and Sylvia Nam. 2008. Siem Reap : Urban development in the shadow of Angkor. Los Angeles : Ghetty Conservation Institute.

ICOMOS. 1992.The Sacred Site of the Temple of Preah Vihear (Cambodia) – No.1224. 1 September 1992. hlm.1-13.

ICC (International Coordinating Committee for the Safeguarding and Development of the Historic Site of Angkor). 2006. Fifteenth technical committee, Phnom Penh : ICC-UNESCO.

Khuon, Khun-Neay. 2006. “Angkor : A living World Heritage Site” kertas pembentangan bengkel ICCROM-SPAFA. dalam “Living Heritage: Empowering Community”, Thailand : Phrae. November 2006.

Lloyd, Georgina. 2009.The safeguarding of Intangible Cultural Heritage: Law and policy – a case in Angkor (Disertasi Ph.D.). University of Sydney.

Miura, Keiko. 2004. Contested heritage : People of Angkor (Disertasi Ph.D.). University of London : School of Oriental and African Studies.

Phnom Penh Post. 2003. Mobs go berserk in anti-Thai frenzy : Thai embassy torched. 13 Febuari 2003

UNESCO. 1993. Safeguarding and development of Angkor (prepared for the Inter-Governmental Conference on Angkor). Tokyo. October 1993.

ZEMP Expert Team. 1993. Zoning and environmental management plan for Angkor (Discussion Draft, Chapter 4), Phnom Penh.

Angkor-UNESCO World Heritage dlm. http://whc.unesco.org/en/list/668, diakses pada 1/10/2014, 1.50 am.

APSARA History and Organization. dalam http://www.autoriteapsara.org/en/apsara/ about_apsara/history_organization.html. diakses pada 1/10/2014, 2.24 am.

Cambodia – UNESCO World Heritage Sites dlm. http://allpointseast.com/blog/tour-info/cambodia/cambodia-unesco-world-heritage-sites/. diakses pada 18/9/2014. 3.13 am.

Hing, Vutha and Tuot Sokphally. 2007. Pro-poor tourism : Siem Reap case stud. dalam CDRI (Cambodia Development Resource Institute) : Pro-poor tourism in the greater Mekong sub-region. Phnom Penh : CDRI.

ICJ (International Court of Justice). 2014. dalam Memorial of the government of the Kingdom of Cambodia SectionB, Pleadings (Merits), http://www.icjcij.org/docket/index.php?p1=3&p2=3&k=46&PHPSESSID=570ee917d8d08757a71ff78ec 171b54f&case=45&code =ct&p3=, diakses pada 1 Oktober 2014, jam 3.11.

UNESCO. 2014 Cambodia. http: // portal. unesco.org / geography/en/ev.php-URL_ID=2395&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html, diakses pada 1 Oktober 2014.