PELANCONGANA. Sepintas Lalu

Pelancongan merupakan industri perkhidmatan utama yang kian berkembang maju dan mendatangkan keuntungan besar dalam bentuk tukaran asing serta memasyhurkan Malaysia di mata dunia. Pada tahun 2000, seramai 10.2 juta orang pelancong (termasuk pelancong domestik) berkunjung ke Malaysia yang menghasilkan pendapatan RM20 bilion, termasuk RM17 bilion daripada pertukaran asing (Berita Harian, 9 Jun 2001). Angka tersebut melebihi jangkaan 6.4 juta pelancong yang diramalkan akan datang ke Malaysia. Malaysia juga merupakan negara ketiga paling ramai menerima pelancong di Asia Timur - selepas China dan Hong Kong.

Malaysia merupakan destinasi pelancongan tropika indah yang sangat berpotensi di Asia yang bukan sahaja dapat menarik pelancong antarabangsa tetapi juga menawan warga tempatan.

Pelancongan menjadi suatu bidang pelaburan bijak yang dapat memacu pertumbuhan industri-industri berkaitan yang lain yang kesemuanya berperanan sebagai wahana dalam pembangunan mega Malaysia menuju negara maju dalam abad ini.

Potensi industri pelancongan sebagai penjana ekonomi baru negara hanya dapat direalisasikan jika usaha-usaha memajukan dan membangunkan industri pelancongan diberi penekanan yang sewajarnya. Isu-isu seperti pelancongan eko, alam sekitar, visa, kemudahan lapangan terbang, kebersihan persekitaran, sistem pengangkutan dan keselamatan pelancong, semuanya menyumbang secara positif dan negatif kepada jumlah pelancong yang melawat Malaysia.

Kejayaan industri pelancongan tidak semata-mata bergantung kepada kempen dan promosi galakan (melalui pengiklanan yang melibatkan perbelanjaan berjuta-juta ringgit) di dalam dan luar negara. Kejayaan ini juga sedikit sebanyak bergantung kepada `cerita-cerita' (pengalaman-pengalaman) para pelancong yang sudah melawat Malaysia. Pelancong-pelancong yang mempunyai pengalaman yang baik melancong di Malaysia, tentunya akan datang semula dan juga akan memberitahu rakan-rakan mereka. Inilah kempen dan promosi galakan yang terbaik.

Jika diperhalus, banyak yang perlu dibaiki dan dibetulkan. Insiden-insiden pelancong ditipu oleh pemandu teksi, kekotoran pusat-pusat makanan, kelemahan sistem pengangkutan awam, pencemaran sungai dan kawasan rekreasi, harga tidak berpatutan dan seumpamanya tidak menyumbang kepada pengalaman yang baik kepada para pelancong.

Aduan-aduan daripada para pelancong mesti dilihat sebagai cara terbaik untuk memajukan industri pelancongan kita lagi. Satu anjakan sikap perlu berlaku dalam memberi layanan terbaik kepada pelancong.

Siri-siri dialog dan pertemuan lebih kerap perlu diadakan dengan semua kementerian, jabatan, agensi dan sektor swasta bagi merangka perancangan dan program bersepadu bagi memajukan industri pelancongan tempatan. Usaha-usaha menggalakkan pelancongan

tidak akan membuahkan hasil jika setiap pihak di dalam industri berkenaan tidak menjalankan peranan mereka dengan sebaik-baiknya.

Datuk Abdul Kadir Sheikh Fadzil, Menteri Kebudayaan dan Pelancongan mengatakan bahawa fungsi dan tanggungjawab memajukan industri pelancongan negara tidak terletak pada bahu kementeriannya sahaja. Namun, kementeriannya sewajarnya memainkan peranan yang lebih besar dan penting dalam memastikan para pelancong pulang dengan `cerita-cerita' yang menarik dan menggembirakan dari Malaysia.

Pelbagai kegiatan dalam usaha mencari jalan memajukan industri pelancongan di negara ini dijalankan. Persatuan Pengembaraan Asia Pasifik (PATA) yang mempunyai pengaruh besar dalam industri pelancongan di rantau ini telah mengadakan persidangan tahunannya di sini. Forum Pelancongan Majlis Ekonomi Asia Pasifik (APEC) Kedua turut diadakan. Begitu juga dengan Pesta Persatuan Ejen Pelancongan dan Pengembaraan Antarabangsa Malaysia (MATTA) 2001 telah dianjurkan di sini.

Atas kesedaran ini juga, kerajaan telah mengadakan pelbagai program untuk memajukan industri pelancongan. Kejayaan industri ini bergantung kepada usaha pacuan sektor swasta dengan sokongan sektor awam. Usaha sektor awam atau kerajaan ini tidak akan berjaya tanpa digerakkan dan didorong oleh sektor swasta. Sektor swastalah yang menggerakkan perniagaan pelancongan sama ada daripada kalangan ejen pelancongan, pengangkutan, perhotelan, rekreasi, penyusun acara, ataupun pusat-pusat membeli-belah.

Pihak kerajaan boleh menggalakkan perniagaan industri-industri ini seperti mengadakan pelbagai kempen serta menyediakan dan mencekapkan infrastruktur.

Namun begitu, pada keseluruhannya, kita percaya bahawa kejayaan sebenar industri pelancongan memerlukan kesedaran dan kerjasama rakyat Malaysia sendiri. Selain pihak kerajaan dan sektor swasta bekerjasama untuk memajukan pelancongan, rakyat juga harus bersedia untuk memiliki sikap menyumbang kepada industri ini.

Contohnya, bermula daripada kesedaran memelihara kebersihan di tempat-tempat awam hinggalah kepada mengambil kira soal pelancongan negara dalam membuat sebarang keputusan semasa menjalankan kerja-kerja seharian.Untuk lebih memahami keperluan pelancong, rakyat negara ini juga harus sendiri menjadi pelancong dalam negeri.

Dengan menjadi pelancong dalam negeri, bukan saja boleh meningkatkan kualiti hidup diri sendiri dan keluarga melalui rekreasi pelancongan, tetapi juga dapat mengukuhkan kekuatan ekonomi industri itu.

Apabila tempat-tempat pelancongan di dalam negeri menjadi lebih kukuh, maka ini dapat mempertingkatkan kualiti perkhidmatannya yang akan memudahkannya menerima pelancong luar negara. Selain itu, dengan sering kali melakukan perjalanan, seseorang itu akan memperoleh idea-idea baru bagaimana hendak meningkatkan industri pelancongan di negara ini.

Selain dari sudut komersial pelancongan, peningkatan kunjungan pendatang luar ke negara ini dengan sendirinya akan memasyhurkan

kemakmuran Malaysia di mata dunia.Pelancongan berasaskan pertanian untuk memberi pengalaman kepada pengguna merasai hidup kampung dan merasai nikmat alam semula jadi melawat ladang buah-buahan, ladang sayur-sayuran, ternakan ikan dan sebagainya.

B. Pelancongan Desa (Homestay). Pelancongan Desa atau 'Homestay' merupakan salah satu aktiviti

pelancongan yang dapat menghasilkan pendapatan kepada penduduk kampung. 'Homestay' diperkenalkan sebagai usaha menggalakkan aktiviti ekonomi tersebut di kalangan penduduk kampung. Pelancongan desa dapat memajukan pelancongan eko(eco-tourism) dan pelancongan tani (agro-tourism) di kawasan-kawasan desa bagi membawa manfaat ekonomi kepada kumpulan sasaran tempatan Pelancongan desa yang berasaskan pertanian misalnya, dapat memberi pengalaman kepada pelancong merasai hidup kampung dan merasai nikmat alam semula jadi dengan melawat ladang buah-buahan, ladang sayur-sayuran, ternakan ikan dan sebagainya.

Projek ini secara tidak langsung memberi pendedahan kepada pemimpin masyarakat, individu dan warga desa tentang pendapatan sampingan yang boleh diperoleh daripada aktiviti ‘homestay’ di tempat mereka.

Untuk menggalakkan pelancong datang dan mendiami kawasan luar bandar, penduduk luar bandar perlu diberi panduan atau orientasi dan persiapan mental untuk sedia menerima pengunjung luar secara yang lebih professional dan sistematik. Secara tidak langsung, pelancongan desa mewujudkan kesedaran mengenai pentingnya pembangunan dan pemeliharaan alam sekitar.

Persediaan Ke Arah Menjalankan Projek ‘Homestay’ Menyediakan kemudahan infrastruktur kawasan seperti rumah

penginapan, kantin, bekalan air bersih, elektrik, jambatan gantung dan kemudahan-kemudahan asas yang lain.

Menyediakan aktiviti-aktiviti rekreasi seperti mendaki bukit dan gunung, memancing, berkhemah, melawat gua, merentas hutan, memerhati burung, melawat ladang, kebun buah-buahan, berbasikal dan aktiviti-aktiviti lain yang menarik.

Mempromosikan kawasan pelancongan di desa kepada para pelawat daripada dalam dan luar negeri melalui kerjasama agensi-agensi kerajaan dan swasta (agensi pelancongan).

Membangunkan kawasan-kawasan desa yang sesuai untuk tujuan pelancongan dengan menyediakan penginapan dan kawasan menjamu selera.

Projek Homestay adalah satu konsep penginapan yang unik dan sangat sesuai bagi mereka yang ingin merasai pengalaman menjalani cara hidup masyarakat Melayu.

Kampung-kampung yang terlibat di dalam projek ini sangat komited dalam memberikan gambaran sebenar cara hidup masyarakat Melayu. Di samping itu. projek ini memastikan setiap pengujung yang memilih

penginapan secara 'Homestay' memperoleh pengalaman yang menggembirakan selain dapat meningkatkan pemahaman mengenai budaya Melayu.

Contoh Projek ‘Homestay’ : Banghuris Banghuris' adalah ringkasan kepada cantuman 3 buah kampung iaitu

Kg. Bukit Bangkong, Kg. Ulu Chuchoh dan Kg. Ulu Teris.  Banghuris merupakan program ‘homestay’ pertama bagi Daerah Sepang.  Setiap kampung mempunyai jentera pentadbiran yang dikenali dengan nama Jawatankuasa Keselamatan dan Kemajuan Kampung (JKKK) yang berasingan.  Nama 'Banghuris' mula diiktiraf pada 14 Mac 1997 dengan Jawatankuasanya terdiri daripada wakil setiap kampung yang bertanggungjawab mengendalikan program bersama dalam aspek yang lebih menyeluruh bagi ketiga-tiga kampung.  Projek ini terletak di dalam Mukim Sepang dengan jarak 50 minit perjalanan daripada Kuala Lumpur dan 30 minit daripada Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA).

Keseluruhan jumlah penduduk Banghuris adalah seramai lebih kurang 6,500 orang dengan keluasan tanah lebih kurang 1,200 hektar (3,000 ekar).  Kampung-kampung ini telah dilengkapkan dengan kemudahan asas seperti bekalan elektrik, air paip, klinik, rangkaian jalan kampung, sekolah rendah dan sekolah menengah, sekolah agama, masjid, klinik kerajaan, balairaya, tadika dan sebagainya.  Hampir 90% tanah di Banghuris digunakan untuk projek-projek pertanian, dusun buah-buahan, kelapa sawit, getah, kelapa dan kopi.  Sumber pencarian penduduk di sini ialah sektor pertanian, kerajaan, kontraktor, pekerja kilang, nelayan, industri kecil dan perniagaan runcit.

Banghuris merupakan pengeluar terbesar industri makanan ringan di daerah Sepang dengan pengeluaran seperti kerepek ubi, pisang, keledek, tempe, cakar ayam serta kuih tradisional.  Pada masa ini, projek pelancongan "Homestay Banghuris" adalah lebih menonjol dengan pelbagai promosi telah diadakan di dalam dan luar negeri bagi menarik lebih ramai pelancong menyertai program ini untuk menikmati suasana kehidupan kampung serta adat istiadat.  Buat masa ini, purata kehadiran pelancong dalam dan luar negara melawat dan tinggal di ‘homestay’ lebih kurang 2,500 orang pada tahun 2000.

C. Pelancongan Eko Pelancongan eko merupakan pelancongan yang berasaskan alam

semula jadi, seperti menjelajah hutan, melihat hidupan liar dan aktiviti penerjunan. Tarikan kepada pelawat adalah interaksi dengan alam semula jadi. Pelancongan berasaskan alam semula jadi mewujudkan insentif yang jelas untuk melindungi alam sekitar kerana hasil keuntungan negara bergantung kepadanya.

Namun demikian, pembangunan pelancongan berasaskan alam semula jadi juga boleh bercanggah dengan sasaran pemuliharaan. Cabaran dasar adalah untuk mendapatkan imbangan yang betul, iaitu, pelancongan eko yang diurus dengan rapi dapat membantu melindungi sumber alam semula jadi dan pada masa yang sama mendapat pulangan kewangan yang besar hasil daripada perlindungan tersebut. Profesor Kennedy menjelaskan bahawa rangka kerja dasar pelancongan seharusnya suatu yang berasaskan relatif kos dan faedah. Objektif dasar seharusnya bukan untuk mengelakkan semua jenis impak alam semula jadi. Oleh itu, dasar harus mendapatkan imbangan sewajarnya antara faedah pembangunan pelancongan dan akibat daripada sebarang kesan yang berkaitan dengan alam semulajadi. Dasar juga tidak digalak mengambil tempat kuasa pasaran di dalam industri pelancongan tetapi untuk campurtangan dalam mewujudkan hasil pencapaian pasaran yang lebih baik.

Industri pelancongan eko menawarkan pelbagai produk kepada pelancong eko. Produk ini berbeza berdasarkan kaitannya dengan alam semula jadi dan kesan alam sekitar berkenaan.

D. Pelancongan Sambil Belajar (Edutourism) Pembelajaran secara sambil belajar atau bersifat kontekstual

memerlukan pelajar berfikir secara tabii,  melihat perkara yang konkrit, bukan abstrak. Seorang guru perlu bijak memanfaatkan perkara-perkara yang ada, atau yang berlaku di sekelilingnya, dan seterusnya menuntut satu kemahiran supaya pelajar dapat berfikir melalui pengalaman, atau memaksimumkan tujuh kecerdasan.

Konsep pembelajaran secara edutourism telah lama dipraktikkan di negara-negara maju seperti Amerika Syarikat (AS) dan Jepun. Di AS suasana pembelajaran pakej bermodul dikenali dengan beberapa nama, misalnya Summer Camp atau perkhemahan musim panas. Terdapat pelbagai definisi untuk pelancongan pelajar ini, bergantung kepada kemudahan yang sedia ada atau keperluan-keperluan pengajaran dan pembelajaran sesuatu komuniti. Di negara-negara yang lebih maju, yang kaya dengan aktiviti - yang kemudian dimajukan sehingga menjadi sumber alam yang menjana pendapatan - konsep pelancongan pelajar telah dipecahkan kepada beberapa subbahagian.

Ini selaras dengan banyaknya subbidang ilmu yang terdapat di negara-negara maju. Di mana-mana bahagian dunia pun, setiap bentuk pelancongan pelajar yang diajar pasti akan cuba menyelitkan nilai-nilai murni di dalam pakejnya. Misalnya, kesan memfitnah dan tindakan menghukum secara membuta tuli yang berlaku pada Mahsuri.

Edutourism ialah pelancongan berasaskan tarikan semula jadi sesuatu kawasan. Matlamatnya adalah untuk menempuh pengalaman dan mempelajari keunikan flora dan fauna serta budaya yang menjurus kepada pertanggungjawaban ekologi, ekonomi yang mapan, menjana kemakmuran dan pendapatan kepada komuniti setempat. Sekaligus, program-program yang akan diatur oleh guru boleh mengembangkan konsep pelbagai kecerdasan dan kemahiran   berfikir. Di sini, sekali lagi kreativiti guru memupuk pendidikan alam sekitar amat diperlukan. 

Pelancongan ini juga ditakrifkan sebagai satu cara bersiar-siar untuk tujuan pendidikan dan latihan training) di sesuatu kawasan yang mempunyai keunikan alam semula jadinya dan penduduknya pula berbilang bangsa. Banyak program yang boleh diatur bermula dengan program survival sehinggalah santai. Program-program yang boleh diatur oleh guru-guru perlulah bebas dan menyeronokkan, berkisar kepada  pelbagai aspek .

Aktiviti-aktiviti di bawah topik ini boleh menjangkaui penerokaan  taman lautan atau batu karang di Pulau Payar (sekiranya melawat Pulau langkawi) sehinggalah ke Makam Mahsuri dengan dipandu oleh guru-guru yang menterjemahkan sifat-sifat semula jadi serta budaya dalam persekitaran hutan hujan.

D. Info Ringkas

FAKTOR-FAKTOR YANG MENJADIKAN SESUATU KAWASAN BERPOTENSI SEBAGAI KAWASAN PELANCONGAN

Bentuk muka bumi:Bergunung ganang; Aktiviti mendaki gunung / tracking+cth gunung.Udara yang nyaman dengan suhu yang rendah dan tumbuhan semulajadi yang menghijau.Jeram dan air terjun untuk mandi manda + cth lokasi.Gizar / kawah gunung berapi + cth gunung berapi.

Pantai yang berpasir sesuai untuk bersantai + cth lokasi.Pulau / Laut yang jernih dan mempunyai terumbu karang sesuai untuk selam skuba +cth lokasi.Kawasan paya yang kaya dengan reptilia spt buaya.Tasik buatan manusia / semula jadi sesuai untuk memancing/ berperahu+ cth tasik.Sungai yang sesuai untuk berkayak / memancing + cth sungai.

Iklim:Suhu 27 0C dan panas sepanjang tahun sesuai untuk mandi-manda +cth nama pantai.Suhu bawah 0° C pada musim dingin menyebabkan salji turun dan sesuai untuk ski.

Pemandangan yang menarik: Tumbuhan semula jadi yang menghijau dan menyamankan spt terdapat bunga reflesia.Pandangan batu kapur spt stalaktit dan stalakmit.Gua yang menarik + cth gua.Kesan sejarah + cth lokasi.Haiwan spt penyu bertelur +cth pantai.Zoo yang menarik minat pelajar sekolah; muzium + cth.Pusat Sains spt roket ke angkasa, astronomi + ctli lokasi.

Kemudahan-kemudahan asas yang mencukupi spt hotel bertaraf lima bintang + cth, padang golf,pusat membeli-belah + cth; penukar wang asing.

Ketersampaian - kawasan pelancongan dihubungi dengan jalan raya keretapi / jalan laut:, feri / lapangan terbang +cth lapangan terbang / pelabuhan.

Sikap rakyat yang peramah dan masyarakat majmuk menarik pelancong.

Peranan agensi + (nama agensi + peranan).

Peranan kerajaan spt intensif cukai dari kerajaan, persidangan antarabangsa.

Kerjasama serantau spt Tahun Melawat ASEAN .

Kedudukan yang strategik / laluan perdagangan timur-barat.

Modal mencukupi untuk membina hotel, chalet dari pelabur tempatan / swasta +

Kebudayaan tempatan / seni, budaya,perayaan+cth.

Harga barangan yang murah/ dikecualikan cukai menarik pelancong.

Keselamatan terjamin/ pelancong merasa selamat/keselamatan pelancong.

KEPENTINGAN PELANCONGANPendapatan negara + RM? .

Memajukan bandar-bandar pelancongan spt Melaka, Kuala Kangsar.Peluang pekerjaan bagi penduduk sekitar +cth.Pemangkin kepada pembangunan kawasan pelancongan spt infrastruktur / kemudahan asas.Memajukan / menaikkan taraf jalan raya / keretapi / pelabuhan / lapangan terbang.Menggalakkan industri kraftangan / desa.Memajukan bekas lombong spt dijadikan padang golf, rekreasi +cth.Hubungan dua hala dengan negara asal pelancong.

KESAN PELANCONGAN TERHADAP ALAM SEKITARPenebangan hutan untuk membuka kawasan pelancongan spt membina hotel, jalan raya, taman rekreasi padang golf telah mengakibatkan pelbagai.Kepupusan pokok berharga + cth pokok.Peningkatan kadar suhu kerana kurangnya proses fotosintesis yang menyebabkan bertambahnya kandungan karbon dioksida, kurangnya proses sejat peluhan; muka bumi terdedah kepada sinaran matahari.Habitat haiwan terganggu rantaian makanan haiwan terganggu -haiwan pupus + cth haiwan.Kemusnahan kawasan tadahan hujan.Tanah terdedah kepada hakisan hujan dan matahari; berlaku tanah runtuh gelangsar tanah.Bahan terhakis dialirkan ke sungai menyebabkan sungai keruh, sungai cetek, banjir kilat mudah berlaku.Sungai/pantai tercemar kerana pembuangan sampah oleh pelancong / hotel + cth sungai / pantai.Pembinaan hotel di tepi pantai telah menyebabkan laut tercemar dengan bahan hakisan.Kumbahan dari hotel dan chalet yang dialirkan ke sungai dan laut telah mencemarkan sungai dan laut berkenaan + cth lokasi / sungai.Terumbu karang pupus kerana diambil sebagai cenderamata.Kenderaan yang membawa pelancong mengeluarkan karbon monoksida yang mencemarkan udara; menyumbang kepada kesan rumah hijau; bunyi bising.Pelancongan di kawasan gua / kawasan batu kapur telah mengganggu hidupan spt kelawar.

USAHA MEMAJUKAN INDUSTRI PERLANCONGANMembanyakkan kawasan pelancongan spt pulau-pulau yang airnya jernih dan berbatu karang + cth.Membina banyak hotel yang bertaraf lima bintang, padang golf + cth.Menambah lesen agensi pelancongan.Pemuliharaan kawasan-kawasan bEsejarah, kawasan pelancongan sedia ada+cth.Membuka kawasan hutan simpan untuk trekking + cth

Membuka kawasan tasik untuk aktiviti memancing,bermain bot + cth tasik.Membina chalet yang sewanya rendah untuk menarik pelancong.Promosi oleh agensi kerajaan (agensi + usaha).Mengadakan persidangan / pameran antarabangsa + cth.Membaiki jalan raya / keretapi / lapangan terbang / pelabuhan supaya kawasan pelanconan mempunyai darjah ketersampaian yang tinggi spt keretapi Express Langkawi penerbangan MAS ke destinasi antarabangsa.Memberi pengurangan cukai kepada syarikat pelancongan untuk memajukan kawasan baru / membina hotel kos sederhana.Mengadakan kedai bebas cukai + cth lokasi, polis pelancong untuk menjamin keselamatan pelancong.Kerjasama serantau.