Nota

1. Morfem dan Perkataan

2. Bentuk kata

@ SuhaimiMohdSalleh

• Unit bahasa terkecil

• Berfungsi gramatis / menjalankan tugas nahu

• Dapat berdiri sendiri jika morfem bebas sahaja

• Bersifat bebas dan terikat

• Membentuk perkataan

• Unit bahasa terkecil

• Mempunyai makna lengkap

• Dapat berdiri sendiri

• Bersifat bebas (morfem bebas)

• Terbentuk daripada morfem

Morfem Perkataan

• Semua perkataan ialah morfem

• Bukan semua morfem ialah perkataan

• Berbentuk:

• tunggal

• terbitan

• majmuk

• ganda

• Dapat diperluas = ditambah bentuk lain.

• Satu bentuk dasar sahaja – tidak alami perubahan

• Binaan satu atau beberapa suku kata

• Termasuk akronim

Kata dasar Kata tunggal

• Kata dasar yang ditambahkan imbuhan = alami proses pengimbuhan

• Jenis: awalan, akhiran, apitan, sisipan

Kata terbitan

• Dua/lebih kata dasar dirangkaikan = alami proses pemajmukan

• Makna berlainan daripada maksud asal kata dasar

• Bersifat satu unit = tidak boleh disisipkan unsur lain

• Jenis: rangkaian kata bebas, istilah khusus, maksud kiasan

• Ejaan:

• Lazimnya terpisah

• Bercantum: 15 kata yang mantap/utuh

Kata majmuk

• Kata dasar yang diulang = alami pengulangan

• Jenis: penuh, separa, dan berentak (vokal, konsonan, dan bebas)

Kata ganda

3. Kata kerja (KK)

@ SuhaimiMohdSalleh

• Digunakan dalam ayat aktif.

• Jenis:

• KK aktif transitif

• KK aktif tak transitif

• Terbit daripada KK aktif

• Digunakan dalam ayat pasif

• Jenis:

• KK pasif imbuhan pasif

• KK pasif orang I dan II

• KK pasif dengan kata “kena”

KK Aktif KK Pasif

• Digunakan dalam ayat aktif transitif – dalam predikat

• Diikuti objek (FN):

• 1 objek

• 2 objek (objek tepat dan objek sipi)

KK Aktif Transitif

• Digunakan dalam ayat aktif tak transitif – dalam predikat

• Tidak perlukan objek

• Jenis:

• Perlu diikuti pelengkap = KK aktif tak transitif berpelengkap

• Tidak perlukan pelengkap = KK aktif tak transitif tanpa pelengkap

KK Aktif Tak Transitif

• di- (oleh)

• di-...-kan (oleh)

• di-...-i (oleh)

• ter- oleh

• ber- (oleh)

• ke-...-an

• ...saya beli

• ...kujejaki

• ...kita cari

• ...kami pakai

• ...awak bawa

• ...tuan ucapkan

• ...kena halau

• ...kena buli

• ...kena tipu • ...membonceng

motosikal

• ...menamai tempat itu Tanjung Piai

• ...mendapatkan kot itu untuk kamu

• ...makan nasi

• ...terlanggar periuk lauk

• ...membelikan adiknya buku

• ...menghadiahi saya jam tangan

• ...membawakan ayahnya air teh

• ...tinggal di kampung

• ...membelok ke kanan

• ...berselimutkan kain buruk

• ...menjadi lemah

• ...bermain bola lisut.

• ...terjatuh di padang.

• ...terperanjat besar.

• ...sudah berjanji dengan ibunya.

• ...bermain.

• ...terjatuh.

• ...terperanjat.

• ...sudah berjanji.

4. Pelengkap – Objek – Penerang – Keterangan

5. SATU KATA PELBAGAI FUNGSI

@ SuhaimiMohdSalleh

• Mengikuti KK tak transitif berpelengkap – dalam predikat ayat

• Tak boleh digugurkan

• Terdiri daripada KN, KA, & FS

• Mengikuti KK aktif transitif – dalam predikat ayat

• Tak boleh digugurkan

• Terdiri daripada FN

• Jenis: objek tepat & objek sipi

• Mengikuti KN, KK & KA – dalam subjek & predikat ayat

• Boleh digugurkan

• Terdiri daripada KN, KA, KK dan FS.

Pelengkap Objek Penerang

• Hadir selepas FK dan FA

• Terdiri daripada FA dan FS

• Boleh digugurkan

Keterangan

dalam

untuk

mengenai

sampai

akan

• Kata adjektif – menunjukkan jarak

• Kata sendi nama – menunjukkan hala

• Kata arah – “sesuatu yang tiada ruang atau jarak”

• Kata sendi nama

• Kata hubung keterangan

• Kata hubung komplemen

• Kata kerja – “kena pada”

• Kata sendi nama – dapat bertukar ganti dengan “tentang”

• Kata kerja – “tiba”

• Kata sendi nama – dapat bertukar ganti dengan “hingga”

• Kata bantu aspek – menunjukkan masa bakal tiba

• Kata sendi nama – selepas KA emosi

• Dalam ayat majmuk keterangan: berupa klausa keterangan

• Jika digugurkan, jadi ayat tunggal

• Air sungai mengalir dengan lajunya.

• Kerajaan telah membuat keputusan tentang PPSMI.

• Pelatih-peltih itu mahir dalam masa tiga bulan.

• Kanak-kanak itu tidur sungguh nyenyak. • Dia sampai lewat benar.

• Pertandingan diteruskan walaupun hari hujan.

• Ia bertempik terlalu kuat hingga serak suaranya.

• Mereka ke situ dengan menaiki motosikal.

• Saya terlewat kerana jalan sangat sesak.