Projek Perkembangan Kanak-Kanak

7/27/2019 Projek Perkembangan Kanak-Kanak

1/34

Konsep Perkembangan Kanak-kanakSantrock (2008) mentafsirkan perkembangan sebagai perubahan

dalam corak biologi, kognitif dan sosioemosi individu yang bermula daripada

peringkat percambahan sehingga ke akhir hayat. Menurut Dr. Ragbir Kaur

(2008), perkembangan didefinisikan sebagai perubahan-perubahan sistematik

yang berterusan dalam seseorang daripada tarikh lahir hinggalah

kematiannya. Perubahan-perubahan ini adalah perubahan kualitatif yang

berlaku secara progresif dalam diri manusia.

Mengikut Mok Soon Sang (2009), perkembangan merupakan satu

proses yang berterusan daripada peringkat lahir hingga peringkatkematangan. Perubahan tingkah laku mental merupakan konsep

perkembangan asasnya. Menurut Crow dan Crow pula, perkembangan

merupakan perubahan secara kualitatif serta cenderung ke arah yang lebih

baik dari segi pemikiran, rohani, etika dan sosial.

Karl E. Garrison pula menyatakan bahawa perkembangan terhasil

daripada tindakan yang saling berkait antara perkembangan jasmani dan

pembelajaran. Semua perkembangan, sama ada berbentuk struktur,

kemahiran tingkah laku ataupun keseluruhan sahsiah, adalah mengikut

beberapa aturan semula jadi dan sifat-sifat yang sejagat. D.S. Wright dan Ann

Taylor mentakrifkan perkembangan sebagai perubahan yang berlaku dalam

warisan hayat iaitu baka dan organisasi kepada struktur organism dalam

keadaan yang saling berkait serta berhubung dengan pertambahan umur.

Gesell (1949) menyatakan, walaupun tidak ada dua individu yang

benar-benar serupa, semua kanak-kanak yang normal cenderung mengikut

susunan pertumbuhan yang biasa dilalui oleh kanak-kanak. Kesimpulannya

perkembangan dapat ditakrifkan sebagai satu perubahan kualitatif yang

sistematik meliputi aspek biologi, kognitif dan sosioemosi. Perubahan tersebut

adalah berterusan dalam mematangkan dan mendewasakan suatu benda

hidup sehingga ke akhir hayatnya.


2/34

Prinsip-prinsip Perkembangan Kanak-kanakMenurut Mok Soon Sang (2009), proses perkembangan berlaku

mengikut aturan. Pertumbuhan berlaku dengan berdasarkan dua arah iaitu

dari kepala ke kaki, cephalocaudal dan dari tengah ke tepi, proximodistal.

Perkembangan dan pertumbuhan ini sebenarnya adalah saling berinteraksi.

Sebagai contohnya, pertumbuhan jasmani atau fizikal yang kurang sihat

boleh menjejaskan perkembangan rohani, emosi dan sosial.

Perkembangan dan pertumbuhan sebenarnya boleh dibahagikan

kepada beberapa peringkat seperti peringkat pralahir (prenatal) iaitu ketika

dalam kandungan selama 9 bulan, peringkat bayi iaitu ketika berumur 0hingga 2 tahun, peringkat awal kanak-kanak ketika berumur 2 hingga 3 tahun,

peringkat pertengahan iaitu ketika kanak-kanak berumur 6 hingga 9 tahun,

peringkat akhir kanak-kanak iaitu ketika berumur 9 hingga 11 tahun, peringkat

awal remaja ketika berumur 11 hingga15 tahun, peringkat pertengahan

remaja iaitu ketika berumur 16 hingga18 tahun, peringkat akhir remaja ketika

berumur 18 hingga 21 tahun, peringkat dewasa ketika berumur 21 hingga 60

dan peringkat tua selepas berumur 60 tahun keatas. Perubahan dari segi

bentuk fizikal dan tingkah laku saling berkait dengan proses perkembangan.

Ini bermakna, perubahan ini melibatkan perubahan jasmani, emosi, mental

dan sosial.

Manakala bagi Haliza Hamzah, Joy N. Samuel (2010), terdapat lima

prinsip perkembangan kanak-kanak. Prinsip pertama ialah proses

perkembangan berlaku mengikut aturan. Misalnya, seseorang bayi pada

peringkat awal boleh duduk dengan bantuan, kemudian merangkak dengan

mengikut kebolehan berdiri dan seterusnya berjalan. Proses perkembangan

bayi adalah sama dalam semua peringkat melainkan bayi yang lahir awal,

mungkin akan lambat dalam beberapa aspek. Perkembangan juga bermula

daripada konkrit kepada abstrak terutamanya dalam perkembangan kognitif

dan bahasa.

Prinsip kedua, perubahan dalam pertumbuhan dan perkembangan

beransur daripada keadaan umum kepada yang lebih spesifik. Contohnya,


3/34

seorang bayi boleh menggenggam objek dengan tangan sebelum belajar

menggunakan jarinya. Pertumbuhan berlaku dengan otot-otot kasar terlebih

dahulu sebelum beransur ke pertumbuhan otot-otot halus.

Seterusnya, mereka menyatakan bahawa pertumbuhan dan

perkembangan adalah satu proses yang berlaku secara berterusan. Hal ini

berlaku dalam pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak berlaku secara

berterusan daripada lahir sehingga meninggal dunia. Dalam proses

perkembangan, seorang kanak-kanak akan menambah kemahiran sedia ada.

Pada setiap peringkat, kanak-kanak akan mendapat kemahiran yang tertentu.

Kemahiran yang ada padanya sekarang juga merupakan asas untuk

mencapai kemahiran-kemahiran baru kelak.

Prinsip asas yang keempat pula ialah corak dan aturan perkembangan

adalah hampir sama tetapi kadar perkembangan manusia berbeza untuk

setiap individu. Contohnya, setengah kanak-kanak dapat berjalan pada umur

10 bulan manakala ada yang hanya boleh berjalan pada 18 bulan. Ini adalah

salah satu faktor yang membawa kepada perbezaan di antara manusia yang

kita dapat lihat di dalam sebuah bilik darjah.

Prinsip perkembangan yang seterusnya adalah hasil interaksi di antara

kematangan dan pembelajaran. Kematangan adalah kemunculan potensi

yang sedia ada dalam seseorang individu, misalnya merangkak, duduk,

berjalan dan kemudian berlari. Ia dipengaruhi oleh faktor-faktor genetik.

Pembelajaran adalah hasil daripada latihan, proses peniruan atau identifikasi

dan memerlukan usaha.

Sehubungan dengan itu, mereka menyatakan bahawa proses

pembelajaran membantu seseorang individu memperkembangan potensi

yang sedia ada dalam dirinya. Misalnya perkembangan otot dan saraf

anggota badan yang sempurna memungkinkan seseorang itu berenang tetapi

dia hanya boleh berenang jika berlatih atau meniru cara-cara berenang.


4/34

Faktor-faktor yang MempengaruhiPerkembangan Kanak-kanak

Faktor Baka:

Pengaruh genetik atau baka ke atas pertumbuhan dan perkembangan

manusia ini sebenarnya dipelopori oleh Johann Gregor Mendel (1822-1889)

di Austri. Menurut Prof. Madya Bakhtiar Mansor, faktor yang mempengaruhi

perkembangan terbahagi kepada dua, iaitu faktor endogen dan faktor

eksogen, manakala bagi Haliza Hamzah dan Joy N. Samuel pula baka dan

persekitaran merupakan faktor yang mempengaruhi perkembangan kanak-

kanak.

Menurut Haliza Hamzah dalam buku Perkembangan kanak-kanak

untuk Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan, baka merujuk kepada ciri-ciri

biologi, atau gen-gen yang diperturunkan melalui ibu bapa kepada anak-

anaknya mereka. Tambahan pula, trait yang diwarisi anak-anak daripada ibu

bapa mengandungi gen-gen tersebut. Maka, ia akan menguasai

perkembangan manusia dan adalah unik dan berbeza bagi setiap individu.

Namun, tidak dapat dinafikan bahawa pertumbuhan dan perkembangan

dipengaruhi oleh faktor genetik individu tersebut, misalnya saiz dan bentuk

badan, ketinggian, rambut dan warna mata. Di sini pengaruh genetik

memainkan peranan penting apabila ibu bapa tinggi, anak-anak mereka juga

mengalami perkembangan yang pesat dan agak tinggi daripada kanak-kanak

sebaya mereka.

Gen-gen yang terkandung di dalam kromosom ini menguasai

perkembangan manusia dan akan memberikan sifat unik bagi setiap individu.

Baka ini boleh menguasai penyuburan fizikal dan mental. Kajian ahli-ahli

psikologi telah membuktikan baka dan persekitaran adalah faktor-faktor yang

menyebabkan perbezaan kadar perkembangan manusia. Pengaruh genetik

dikenali sebagai gen yang menentukan baka atau ciri keturunan.

Perbezaan kecerdasan di antara individu boleh diperhatikan daripada

prestasi pelajar dalam sesuatu kelas. Kajian ahli-ahli psikologi sering

mengaitkan perbezaan kecerdasan individu dengan kecerdasan ibu bapa


5/34

mereka. Biasanya, ibu bapa yang bijak pandai akan melahirkan anak-anak

yang juga bijak pandai. Emosi seseorang juga diwarisi daripada baka ibu

bapa. Misalnya, ibu bapa yang mempunyai emosi yang kurang stabil dan

bersifat pemarah akan melahirkan anak yang agresif dan cepat marah.

Faktor Persekitaran

Faktor kedua yang mempengaruhi perkembangan kanak-kanak ialah

persekitaran. Faktor ini merujuk kepada pengalaman sebelum dan selepas

lahir seseorang individu. Pengalaman sebelum lahir merangkumi pemakanan

dan kesihatan ibu, gaya hidup ibu, rawatan yang diterima ibu, usia dan

keadaan emosi ibu. Pemakanan, taraf sosio ekonomi, tahap pendidikan

keluarga, rakan sebaya, sekolah, masyarakat, tempat ibadat, media dan

persekitaran dunia menyumbang kepada pengalaman selepas kelahiran

seseorang individu.

Urie Bronfenbrenner seorang ahli psikologi Amerika menjelaskan

kanak-kanak sebagai hasil interaksi di antara alam persekitaran dengan

kanak-kanak tersebut. Menurut teori Ekologi Bronfenbrenner (1979, 1989)

persekitaran kanak-kanak terdiri daripada satu set sistem sosial yangkompleks dan saling berinteraksi. Menurut beliau, persekitaran individu terdiri

daripada 5 lapisan sistem iaitu mikrosistem, mesosistem, ekosistem,

makrosistem, dan kronosistem. Teori Ekologi Bronfenbrenner menegaskan

kepentingan persekitaran dan kesannya kepada perkembangan kanak-kanak.

Lapisan Mikrosistem melibatkan persekitaran yang terdekat di mana

kanak-kanak mempunyai interaksi secara dan menghabiskan paling banyak

masa. Contohnya interaksi kanak-kanak di dalam keluarga iaitu dengan ibu

bapa dan adik beradik. Interaksi antara rakan, jiran serta guru terlibat dalam

proses perkembangan kanak-kanak. Keluarga terutamanya ibubapa

merupakan agen sosialisasi paling penting dalam kehidupan seseorang

kanak-kanak itu dan sebagai individu terdekat, mereka mempunyai pengaruh

besar ke atas tingkah laku kanak-kanak.

Mesosistem merupakan perhubungan antara mikrosistem dengan

mikrosistem yang lain. Hal ini bermaksud satu mikrosistem boleh


6/34

mempengaruhi interaksi dengan mikrosistem yang lain.Sebagai contoh,

keadaan di rumah dapat mempengaruhi tingkah laku dan personaliti

seseorang individu ketika berada di sekolah. Individu yang mempunyai

masalah di rumah akan membawa masalah tersebut ke sekolah. Hal ini akan

menyebabkan emosi mereka terganggu dan implikasinya ialah masalah

tersebut akan menjejaskan pelajaran mereka. Mengikut Bronfenbenner juga,

kanak-kanak yang diberikan galakan untuk berinteraksi dan berkomunikasi

dalam mesosistem ini menunjukkan prestasi yang lebih baik daripada kanak-

kanak yang kekurangan peluang.

Ekosistem merupakan pengalaman dengan persekitaran yang tidak

melibatkan murid secara langsung tetapi keputusan yang diambil dalam

persekitaran tersebut memberi kesan kepada kanak-kanak tersebut.

Maksudnya di sini, pengalaman individu tersebut akan turut mempengaruhi

orang lain. Sebagai contoh, persekitaran sekolah dengan pasar raya. Kaedah

pengurusan, kemudahan dan peraturan-peraturan yang dikuatkuasa oleh

tempat membeli belah secara tidak langsung mempengaruhi perkembangan

sosial kanak-kanak tersebut.

Makrosistem pula melibatkan perkembangan individu yang dipengaruhi

oleh norma-norma, nilai dan amalan masyarakat. Misalnya dalam sesetengah

masyarakat, peranan jantina dititikberatkan (Santrock, 2008). Di sesetengah

negara, kaum lelaki diberi peranan yang lebih dominan dimana mereka diberi

peluang pelajaran dan pekerjaan-pekerjaan yang penting berbanding kaum

wanita. Hal ini kerana wanita sentiasa dianggap sebagai kaum yang lemah.

Kronosistem merupakan perubahan keadaan dalam dalam suatu

tempoh masa. Misalnyakanak-kanak pada dewasa ini lebih berfokus kepada

permainan berteknologi selaras dengan arus perubahan serta pembangunan

sesebuah negara seperti permainan internet, memuat turun maklumat melalui

internet dan sebagainya. Berbeza dengan kanak-kanak pada zaman dahulu,

mereka hanya bermain permainan yang bersumberkan alam sekitar seperti

wau, gasing dan sebagainya. Oleh hal yang demikian, pembangunan

sesebuah negara memberi implikasi yang besar kepada perkembangan


7/34

kanak-kanak dari banyak aspek. Kanak-kanak akan menjadi lebih maju ke

hadapan serta berpandangan jauh.

Secara keseluruhannya, kelima-lima aspek ini adalah saling

berinteraksi antara satu sama lain. Setiap unsur-unsur ini mempengaruhi

perkembangan individu, maka setiap individu memang tidak dapat dinafikan

mempunyai tahap perkembangan yang berbeza-beza.


8/34

Perkembangan Fizikal dan Kognitif

Peringkat Kanak-Kanak

Individu akan mengalami perkembangan sepanjang hayat mereka iaitu

perkembangan fizikal (pertumbuhan fizikal akan terhenti apabila seseorang

mencapai kematangan). Perkembangan adalah aspek perubahan yang

dialami individu dan bersifat kualitatif tetapi jelas berubah melalui peredaran

masa.

Perkembangan Fizikal Peringkat Kanak-Kanak:

Pekembangan fizikal merujuk kepada perubahan saiz fizikal, kadar

pertumbuhan bahagian-bahagian badan, fungsi anggota-anggota badan dan

perawakan manusia (Woolfolk & Margetts, 2007). Semasa pembesaran

kanak-kanak akan mengalami perubahan dalam ketinggian, berat badan,

menjadi lebih kuat dan dapat melibatkan diri dalam kegiatan fizikal yang lebih

kompleks.

Perubahan-perubahan ini mempengaruhi tingkah laku kanak-kanaksecara langsung dan tidak langsung (Hurlock, 1978). Secara langsung,

perkembangan fizikal menentukan kebolehan kanak-kanak melakukan

sesuatu, misalnya keupayaan mereka bersaing dengan rakan sebaya dalam

sukan atau permainan. Sekiranya kanak-kanak tersebut tidak dapat bersaing,

ia mungkin akan disingkirkan oleh rakan-rakannya. Ini akan mempengaruhi

keyakinan terhadap dirinya dan seterus mempengaruhi perkembangan

personalitinya.

Pertumbuhan, kemahiran psikomotor, struktur badan dan otak menjadi

asas kepada perkembangan kognitif dan emosi.


9/34

Data dan Perbandin gan:

Jadual 1: Ujian Perkembangan Fizikal Bagi Murid Tahun 1

0

20

40

60

80

100

120

140

Tinggi Saiz Kepala Pinggang

Ukuran(cm)

Data

Perkembangan Fizikal (Tinggi dan SaizKepala) Bagi Tahun 1

Leng Xiang Yu

Cheng Yu Kang

24

25

26

27

2829

Berat Badan

Ukuran(Kg)

Data

Perkembangan Fizikal (Berat Badan)

Bagi Tahun 1

Leng Xiang Yu

Cheng Yu Kang

Nama Tinggi(cm)

Berat(Kg)

Pinggang(cm)

Saiz Kepala(cm)

1 Leng Xiang Yu 126.00 26.00 61.00 50.30

2 Cheng Yu Kang 124.50 29.00 63.00 50.30

Purata 125.25 27.50 62.00 50.30


10/34

Jadual 1, Graf 1.1 dan graf 1.2 di atas menunjukan data ujian

perkembangan fizikal bagi murid Tahun 1 yang merangkumi tinggi, berat, saiz

kepala dan pinggang. Antara murid yang telah saya memilih adalah Leng

Xiang Yu (Leng) dan Cheng Yu Kang (Cheng). Kedua-dua murid ini diambil

daripada kelas yang sama iaitu Kelas 1M. Daripada jadual di atas, jelasmenunjukkan bahawa terdapat perbezaan bagi kedua-dua murid tersebut dari

segi ketinggian, keberatan, saiz kepala dan ukuran pinggang.

Dari segi ketinggian, Leng mempunyai ketinggian yang lebih tinggi

sedikit iaitu sebanyak 1.50 cm berbanding dengan Cheng. Ketinggian Leng

dan Cheng adalah 126.00 cm dan 124.50 cm. Ini menjadikan purata

ketinggian murid tahun 1 adalah 125.25 cm. Dalam aspek ini, kami boleh lihat

bahawa ketinggian Leng dan Cheng adalah disebabkan oleh faktor genetik.

Menurut siasatan, kedua-dua ibu bapa Leng sangat tinggi. Oleh itu, dari segi

baka, Leng juga akan lebih tinggi sedikit berbanding dengan Cheng yangberbaka daripada kedua ibu bapa yang sederhana.

Dari segi berat badan dan ukuran pinggang pula, Cheng mmberikan

data yang lebih tinggi dengan Leng. Berat badan Cheng dan Leng adalah 26

Kg dan 29 Kg. Manakala ukuran pinggang mereka adalah 61.00 cm dan

63.00 cm. Ini menjadikan purata berat badan mereka adalah sebanyak 27.50

kg, manakala purata bagi ukuran pinggang mereka adalah sebanyak 62.00

cm. Keadaan ini disebabkan oleh faktor persekitaran. Biasanya, anak yang

berbaka tinggi akan lebih berat berbanding dengan anak yang lebih rendah.

Ini disebabkan keberatan tulang yang lebih berat. Walaupunbagaimanapun,Cheng lebih ringan dan kurus dari segi keberatan yang rendah dan ukuran

pinggang yang kecil berbanding dengan Cheng.

Berdasarkan situasi ini, ia disebabkan oleh faktor persekitaran. Cheng

merupakan anak yang berkeluarga sederhana. Sekira berbanding dengan

Cheng yang berkeluarga kaya, segi pemakanan Cheng adalah sangat cukup

dan berkhasiat berbanding dengan Leng. Oleh itu, saiz Cheng akan lebih

besar daripada Leng. Dari Cheng patutlah makan makanan yang lebih

seimbang bagi mengelakkan Obesiti. Ini akan menjejaskan keshatannya.

Dari segi saiz kepala, Leng dan Cheng mencatatkan saiz kepala yang

sama iaitu 50.30 cm. Dengan mendapat purata 50.30, saya boleh katakana

saiz kepala begi semua kanak-kanak yang berumur 7 adalah lebih kurang

sama dengan purata saiz kepala yang saya dapat.

Kesimpulannya, perkembangan fizikal kanak-kanak 7 tahun adalah

hampir sama tetapi atas sebab faktor genetik dan faktor persekitaran iaitu dari

segi pemakanan telah membezakan perkembangan mereka.


11/34

Jadual 2: Ujian Perkembangan Fizikal Bagi Murid Tahun 6

Graf menunjukkan perkembangan fizikal dengan mengukur ketinggian dan

saiz kepala kedua-dua murid bagi Tahun 6.

Graf menunjukkan perkembangan fizikal dengan ukuran berat badan bagi

kedua-dua murid Tahun 6.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Tinggi Saiz Kepala Pinggang

Ukuran(cm)

Data Perkembangan Fizikal

Perkembangan Fizikal Bagi Murid Tahun 6

Ooi Chin Boon

Hah Kok Huai

0

20

40

60

80

Berat Badan

Ukuran(K

g)

Axis Title

Perkembangan Fizikal (Berat Badan)Bagi Tahun 6

Ooi Chin Boon

Hah Kok Huai

Bil. NamaTinggi

(cm)

Berat

(Kg)

Pinggang

(cm)

Saiz Kepala

(cm)

1 Ooi Chin Boon 164.00 70.00 87.00 62.00

2 Hah Kok Huai 151.50 33.00 59.00 56.50

Purata 157.75 51.50 73.00 59.25


12/34

Jadual 2, graf 2.1 dan graf 2.2 di atas menunjukan data ujian

perkembangan fizikal bagi murid Tahun 6 yang merangkumi tinggi, berat,

ukuran pinggang dan saiz kepala. Murid yang terlibat dalam ujian ini adalah

Ooi Chin Boon (Ooi) dan Hah Kok Huai (Hah) . Kedua-dua murid ini diambil

daripada kelas yang sama iaitu kelas 6A. Daripada jadual di atas, jelasmenunjukkan bahawa terdapat perbezaan bagi ketiga-tiga murid tersebut dari

segi tinggi, berat,saiz kepala dan saiz badan.

Dari segi ketinggian, Ooi adalah lebih tinggi berbanding dengan Hah.

Ketinggian Ooi adalah 164.00 cm manakala Hah adalah 151.50 cm. Jurang

perbezaan ketinggian mereka adalah 12.5 cm. Dari segi barat badan pula,

Ooi mencatatkan data 70.00 Kg tetapi Hah hanya mencatatkan berat badan

33.00 Kg. Ini menunjukkan perbezaan dari segi berat badan yang sangat

besar. Perbezaan mereka adalah sebanyak 37 Kg. Pada masa yang sama,

ukuran pinggang bagi Ooi dan Hah ialah 62.00 cm dan 56.50 cm.berdasarkan data ini, Ooi adalah lebih tinggi, lebih berat dan lebih gemuk

berbanding dengan Hah.

Sebenarnya, bagi kanak-kanak yang berumur 12 biasanya tidak begitu

tinggi dan berat seperti Ooi. Oleh itu, pemerhatian telah dijalankan. Mengikut

siasatan, Ooi merupakan anak yang berkeluarga kaya. Kedua-dua ibu bapa

Ooi adalah sangat tinggi dan bersaiz badan besar. Di samping itu, Ooi

mengamalkan sikap pemakanan yang kurang sihat. Ooi suka makan

makanan seperti KFC, coklat, mee goreng, nasi goreng dan makanan lain

yang berlemak. Atas faktor baka dan persekitaran telah menjadikanperkembangan fizikal Ooi berbeza dengan kanak-kanak berumur 12 yang lain.

Hah turut merupakan anak yang berkeluarga kaya. Ketinggian kedua-

dua ibu bapa Hah adalah sederhana manakala ibu bagi Hah adalah lebih

gemuk. Walaupun Hah juga sangat gemar makan KFC dan coklat seperti Ooi,

tetapi dia tidak makannya selalu. Ini disebabkan ibubapanya jarang beli dan

tidak membenarkannya makan makanan yang kurang berkhasiat. Dari sini,

saya boleh nampak bahawa atas faktor baka, Hah tidak dapat

memperkembangankan ketinggian fizikalnya seperti Ooi.

Walaubagaimanapun, Hah tidak gemuk seperti ibunya. Atas faktor

persekitaran dengan amalan makanan yang baik telah menjadikan Hah

tumbuh dalam keadaan dan kesihatan yang baik.

Ooi haruslah mengamalkan amalan makanan yang lebih sihat seperti

mana yang diamalkan oleh Hah. Hanya dengan amalan pemakanan yang

baik, barulah Ooi dapat mencapai ke tahap tertinggi perkembangan fizikal

dengan tubuh badan yang sihat.

Dari segi saiz kepala,Ooi dan Hah masing-masing mencatatkan saiz

kepala 62 cm dan 56.5 cm dan menjadikan purata saiz kepala bagi kedua-


13/34

dua responden adalah 59.25 cm. Saiz kepala Ooi lebih besar disebabkan

badannya yang besar.Dengan saiz kepala yang lebih besar barulah dapat

mengimbangakan saiz badan yang lebihbesar.

Kesimpulannya, perkembangan kanak-kanak pada tahap ini

mengalami proses perkembangan fizikal secara berbeza-beza disebabkan

oleh faktor baka dan persekitaran.


14/34

PERKEMBANGAN KOGNITIF KANAK-KANAK

Menurut Nani, M. dan Rohani,A. (2007), dalam bukunya Panduan

Kognitif Kanak-kanak Prasekolah(cetakan ketiga), kognitif merujuk kepada

intelek atau pemikiran ( Spodek dan rakan-rakan 1987). Perkembangan

kognitif memfokuskan kepada cara kanak-kanak belajar dan memproses

maklumat. Dengan kata lain ia adalah suatu proses memperkembangkan

daya fikir atau membina pengetahuan kanak-kanak.

Maksud kognitif adalah berkait rapat dengan kognisi, iaitu aktiviti atau

proses memperolehi ilmu secara taakulan atau pemikiran melalui deria. Maka

perkembangan kognitf kanak-kanak adalah berkait rapat dengan

perkembangan otak mereka serta interaksi sosial, khasnya dengan rakan

sebaya yang lebih berpengalaman. Hal ini bermaksud, perkembangan kognitif

kanak-kanak adalah bergantung kepada perkembangan otak dan sensori

motor(fizikal) serta interaksi dengan orang yang lebih berpengalaman, iaitu

perkembanagn sosial.

Perkembangan kognitif juga merujuk kepada kebolehan individu untuk

berfikir, memberi pendapat, memahami serta mengungati perkara-perkara

yang berlaku di persekitaran masing-masing.

Perkembangan kognitif kanak-kanak memberi penekanan terhadap

pembinaan pemikiran kanak-kanak. Ia berpusat kepada perubahan pemikiran

kanak-kanak yang berlaku dalam satu peringkat perkembangan kepada yang

seterusnya.

Secara holistiknya, perkembangan kognitif boleh ditakrifkan sebagai

proses peningkatan keupayaan fikiran, pengetahuan dan keintelektualan

seorang kanak-kanak dan kemampuan menjana akal budi dalam pelbagai

aktiviti penyelasaian masalah, memahami, menganalisa dan membentuk

pengetahuan serta pemahaman baru terhadap pengalaman baru yang

dilaluinya.

4.1 TEORI PERKEMBANGAN KOGNITIF KANAK-KANAK

Mengikut teori perkembangan Jean Piaget dalam buku Mok Soon

Sang(2009), perkembangan kognitif kanak-kanak terbahagi kepada empat

peringkat iaitu Peringkat Deria Motor (0-2 tahun), Peringkat Pra-Operasi (2-7

tahun), Peringkat Konkrit (7-12 tahun) dan akhir sekali ialah Peringkat

Operasi Formal (selepas 12 tahun).

Bagi kanak-kanak berumur 6-12 tahun, mereka berada pada tahap

ketiga berdasarkan teori Piaget yang dikenali sebagai tahap operasi konkrit

iaitu berlaku semasa kanak-kanak berusia 7 hingga 11 tahun. Pada tahap ini,

kanak-kanak tidak lagi berfikir secara egosentrik seperti yang berlaku pada

tahap praoperasi.


15/34

Pada ketika ini, sikap mementingkan diri sendiri dan tidak

mengendahkan keperluan orang lain akan beransur hilang kerana pada

peringkat ini kanak-kanak akan bersifat lebih matang dan terbuka serta bakal

menempuhi peringkat seterusnya iaitu awal remaja. Selain itu, Jean Piaget

berpendapat bahawa kanak-kanak akan mengalami pemusatan perhatianterhadap satu-satu perkara, mereka mula memperoleh konsep transformasi,

menguasai proses kebalikan dan akhirnya mengamati proses songsang.

Pada peringkat ini, perasaan ingin tahu kanak-kanak mula meningkat dan

gemar bertanyakan sesuatu yang menarik minat mereka kepada orang yang

lebih dewasa. Berkembangnya semangat inkuiri ini seterusnya menyebabkan

mereka mula menerima pendapat orang lain.

Mengikut Jean Piaget dalam buku Mok Soon Sang(2009), kanak-kanak

akan mula belajar bermain dan bergaul dengan rakan-rakan yang sebaya

kerana pada tahap ini mereka akan mula memasuki zaman persekolahan.Satu lagi perubahan yang dapat dilihat ialah mereka sedikit demi sedikit

sudah mula memahami unsur-unsur pemikiran logik. Mereka faham akan

konsep-konsep nombor, berat, susunan dan padanan. Mereka juga faham

akan konsep pengekalan sesuatu benda atau objek. Walaubagaimanapun,

kanak-kanak pada umur sebegini masih belum memahami atau menaakul

tentang perkara-perkara yang abstrak seperti konsep kenegaraan, ketuhanan,

makna hidup dan sebagainya. Mereka hanya memahami konsep-konsep

yang konkrit atau objektif seperti mengenali haiwan, tumbuhan dan

sebagainya. Dengan itu, Inhelder dan Piaget (1958) menegaskan bahawa

kanak-kanak pada tahap ini boleh melaksanakan sesetengah operasi ke atas

objek lain tetapi tidak boleh beroperasi ke atas operasi atau proses

pemikirannya sendiri.

Di dalam Teori Pembelajaran Kognitif Piaget (1970), terkandung lima

konsep yang asas, iaitu skema, adaptasi, keseimbangan, asimilasi dan

akomodasi yang berkait rapat dengan pembelajaran kognitif seseorang

individu.

Skema merujuk kepada kebolehan atau pengalaman individu yang

dipelajari dan diperolehi berdasarkan syarat-syarat yang diwarisi untuk

melakukan sesuatu dengan cara tertentu. Contohnya, sewaktu dilahirkan,

bayi telah dilengkapkan dengan beberapa gerakan pantulan yang dikenali

sebagai skema seperti gerakan menghisap, memandang, mencapai, merasa,

memegang, serta menggerakkan tangan dan kaki. Bagi gerakan memegang,

kandungan skemanya adalah memegang benda yang tidak menyakitkan.

Oleh itu, bayi juga akan cenderung memegang benda-benda yang tidak

menyakitkan seperti contoh, jari ibu. Skema yang ada pada bayi akan

menentukan bagaimana bayi bertindakbalas dengan persekitarannya.


16/34

Adaptasi pula merupakan satu keadaan di mana wujud keseimbangan

di antara akomodasi dan asimilasi untuk disesuaikan dengan persekitaran.

Keadaan keseimbangan akan wujud apabila kanak-kanak mempunyai

kecenderungan semulajadi untuk mencipta hubungan apa yang dipelajari

dengan kehendak persekitaran.

Jean Piaget mendapati kemampuan mental manusia muncul di tahap

tertentu dalam proses perkembangan yang dilalui. Menurut beliau, perubahan

daripada satu peringkat ke satu peringkat seterusnya hanya akan berlaku

apabila kanak-kanak mencapai tahap kematangan yang sesuai dan terdedah

kepada pengalaman yang relevan.

Asimilasi merupakan satu proses penyesuaian antara objek yang baru

diperolehi dengan skema yang sedia ada. Proses asimilasi yang berlaku

membolehkan manusia mengikuti sesuatu modifikasi skema hasil daripada

pengalaman yang baru diperolehi. Contohnya, seorang kanak-kanak yang

baru pertama kali melihat sebiji epal. Oleh itu, kanak-kanak tersebut akan

menggunakan skema memegang (skema yang sedia ada) dan sekaligus

merasanya. Melaluinya, kanak-kanak tersebut akan mendapat pengetahuan

yang baru baginya berkenaan "sebiji epal".

Akomodasi merupakan suatu proses di mana struktur kognitif

mengalami perubahan. Akomodasi berfungsi apabila skema tidak dapat

menyesuaikan persekitaran baru yang belum lagi berada dalam perolehan

kognitif kanak-kanak. Jean Piaget menganggap perubahan ini sebagai suatuproses pembelajaran. Contohnya, kanak-kanak yang berumur dua tahun yang

tidak ditunjukkan magnet akan menyatukan objek baru ke dalam skemanya

dan mewujudkan penyesuaian konsep terhadap magnet itu.

Menurut Nani, M. dan Rohani,A. (2007), terdapat beberapa faktor yang

mempengaruhi perkembangan kognitif kanak-kanak. Pertama, faktor

persekitaran fizikal. Kewujudan alat permainan binaan seperti blok dan lego

akan menggalakkan mereka berfikir secara kreatif dan inovatif. Faktor kedua

ialah persekitaran emosi. Persekitaran emosi negatif dapat mengganggu

perkembangan kognitif kanak-kanak. Faktor ketiga pula ialah persekitarankomunikasi. Persekitaran komunikasi amat penting dalam menggalakkan

keupayaan berfikir secara logikal dan kreatif.


17/34

4.2 DATA DAN PERBINCANGAN

Ujian Kognitif bagi Murid Berumur 7 Tahun

Jadual 3.1: Ujian Kuantiti Air bagi Murid Tahun1

Bil. NamaSebelum Air Dituang Selepas Air Dituang

Sama Tidak Sama Sama Tidak Sama

1 Leng Xiang Yu

2 Cheng Yu Kang

Jadual 3.1 menunjukan butiran mengenai ujian kuantiti air yang telah

dijalankan ke atas murid tahun 1 ataupun murid yang berumur 7 tahun. Dalamujian ini, pada mulanya, kuantiti air yang sama dimasukkan ke dalam dua

bekas plastik yang sama. Murid tersebut perlu menyatakan adakah kedua-

dua bekas air tersebut mempunyai kuantiti air yang sama ataupun tidak.

Kedua-dua murid menyatakan bahawa kuantiti air dalam bekas tersebut

adalah sama.

Kemudian, salah satu air dalam bekas plastik itu dimasukkan ke dalam

botol kaca yang mempunyai saiz yang panjang dan tirus. Kedua-dua orang

murid dikehendaki menentukan sama ada kuantiti air dalam bekas dan botol

yang berbeza saiznya itu adalah sama ataupun tidak. Dalam ujian ini,

seorang daripada kedua-dua murid itu, Leng telah menyatakan kuantiti air

dalam kedua-dua bekas tersebut adalah tidak sama manakala satu orang

murid lagi, Cheng pula menyatakan bahawa kuantiti air adalah sama.

Dalam hal ini, hanya satu murid iaitu Cheng yang dapat menjawab

ujian ini dengan betul. Ini menunjukkan Leng belum menguasai prinsip

identity. Dalam prinsip identiti, Cheng sudah boleh mengetahui bahawa

sekiranya tiada kuatiti yang ditambah atau dikurangkan, maka kuatiti air

tersebut tetap sama walaupun dimasukkan ke dalam bekas yang berbezasaiznya. Perkembangan kognitif Cheng telah mencapai peringkat operasi

konkrit. Biasanya murid dalam peringkat pra operasi ini lebih bersifat intuitif

iaitu pemahaman kanak-kanak mengenai objek bergantung pada ciri-ciri yang

nampak jelas dan nyata.

Mengikut Piaget Conservative Task, murid-murid lebih tertumpu

kepada keadaan fizikal (paras air yang rendah) daripada konsep yang lebih

abstrak (isipadu cecair). Murid-murid juga tidak dapat melaksanakan

transformasi dangan melihat isipadu cecair sebagai isipadu cecair yang baru

dan bukan yang lama. Mereka turut tidak dapat melakukan proses balik


18/34

semula secara mental iaitu membalikkan proses kepada asal dengan

menuangkan air kepada bekas yang lama semula.

Kesimpulannya, murid berperingkat pra operasi (2-7 tahun) masih tidak dapat

menguasai konsep pengekalan. Mereka tidak dapat menguasai tiga-tiga

prinsip identity, prinsip ganti rugi (compensation) dan prisip keterbalikan.

Menurut Piaget, kanak peringkat ini bersikap egosentrik. Mereka melihat dan

memahami persekitaran melalui perspektif mereka sendiri. Oleh itu, saya

boleh mengatakan bahawa Cheng merupakan kanak yang sangat pandai.


19/34

Jadual 3.2: Ujian Kuantiti Plastisin bagi Murid Tahun 1

Bil. Nama

Sebelum Plastisin

Dipanjangkan

Selepas Plastisin

Dipanjangkan


1 Leng Xiang Yu

2 Cheng Yu Kang

Jadual 3.2 menunjukan butiran mengenai ujian kuantiti plastisin yang

dijalankan ke atas murid yang berumur 7 tahun. Dalam ujian ini, dua biji

plastisin yang berbentuk bulat dan sama saiz telah digunakan. Dua biji

plastisin tersebut diletak dalam barisan yang sama dan menunjukkannya

kepada kedua-dua murid tersebut. Murid-murid akan menentukan sama ada

dua biji plastisin tersebut adalah sama panjang ataupun tidak. Daripada ujian

yang dijalankan ke atas kedua-dua murid-murid, mereka menjawab bahawa

dua utas tali yang disusun dalam dua baris yang sama seperti mana yang

direkodkan dijadual 3.2.

Seterusnya, sebiji plastisin itu telah ditekan dan dipanjangkan,

kemudiannya murid diminta untuk menentukan sama ada kedua-dua plastisin

yang berbeza bentuk adalah sama banyak atau tidak. Hasilnya, Leng

menyatakan bahawa kedua-dua plastisin tersebut tidak sama banyakmanakala Cheng menyatakan kedua-dua plastisin tersebut adalah sama

banyak.

Daripada ujian plastisin ini, didapati bahawa hanya Cheng yang boleh

menjawab dengan betul. Ini menunjukkan Cheng boleh menguasai prinsip

identiti manakala Leng masih gagal untuk menguasai prinsip identity.

Dalam aktiviti ini, Cheng telah berjaya menguasai konsep tiga prinsip.

Perkembangan kognitif Cheng boleh dikatakan sudah mencapai tahap

peringkat operasi konkrit. Manakala Leng masih dalam perkembangankognitif yang berperingkat pra operasi.


20/34

Jadual 3.3: Ujian Pecahan Biskuit bagi Murid Tahun 1

Bil. Nama

Sebelum Biskuit

Dipecahkan

Selepas Biskuit

Dipecahkan


1 Leng Xiang Yu

2 Cheng Yu Kang

Jadual 3.3 menunjukan butiran mengenai ujian pecahan biskuit yang

telah dijalankan ke atas murid tahun 1 ataupun murid yang berumur 7 tahun.

Dalam ujian ini, pada mulanya, tiga keping biskuit digunakan. Ketiga-tiga

biskuit dibahagikan kepada dua kumpulan. Kumpulan A terdapat satu keeping

biskuit manakala Kumpulan B terdapat dua keping biskuit. Murid dikehendaki

membandingkan kuantiti biskuit yang ada dalam kedua-dua kumpulan

tersebut. Kedua-dua murid menyatakan bahawa kuantiti biskuit dalam kedua-

dua kumpulan adalah tidak sama.

Kemudiannya, biskuit Kumpulan A telah dipecahkan kepada dua.

Semua biskuit diletakkan pada barisan yang sama lalu menanya mereka

sama ada kedua-dua kumpulan tersebut mengandungi kuantiti biskuit yang

sama sekarang. Dalam ujian ini, Leng mengatakan bahawa kedua-dua

kumpulan biskuit terdapat kuantiti yang sama manakala Cheng mengatakan

kuantiti biskuit dalam kedua-dua kumpulan adalah berbeza. Dalam ujian ini,

Cheng telah berjaya menjawabnya dengan betul.

Daripada ujian pecahan biskuit ini, didapati bahawa hanya Cheng

yang boleh menjawab dengan betul. Ini menunjukkan Cheng boleh

menguasai prinsip identiti manakala Leng masih gagal untuk menguasai

prinsip identity. Dalam aktiviti ini, Cheng telah berjaya menguasai konsep tiga

prinsip. Perkembangan kognitif Cheng boleh dikatakan sudah mencapai

tahap peringkat operasi konkrit. Manakala Leng masih dalam perkembangan

kognitif yang berperingkat pra operasi.

Kesimpulannya, perkembangan kognitif Cheng adalah lebih cepat

berbanding dengan perkembang kognitif Leng. Oleh itu, saya boleh membuat

satu rumusan bahawa Cheng lebih cerdik berbanding dengan Leng. Ini

disebabkan dengan perkembangan kognitif Cheng lebih matang.


21/34

Ujian Kognitif bagi Murid Berumur 12 Tahun

Jadual 4.1: Ujian Kuantiti Air bagi Murid Tahun 6

Bil. NamaSebelum Air Dituang Selepas Air Dituang


1 Ooi Chin Boon

2 Hah Kok Huai

Jadual 4.1 menunjukan butiran mengenai ujian kuantiti air yang

dijalankan ke atas responden tahun 6. Dalam ujian ini, dua bekas air yang

sama dan satu bekas air yang berbeza digunakan. Pada mulanya, kuantiti air

yang sama dimasukkan ke dalam dua bekas yang sama saiz. Murid-murid

dikehendaki menentukan sama ada kuantiti air tersebut adalah sama ataupun

tidak. Hasilnya, kedua-dua orang murid iaitu Ooi dan Hah menyatakan

bahawa kuantiti air dalam kedua-dua bekas tersebut adalah sama. Jawapan

mereka direkodkan seperti dalam jadual.

Kemudian, salah satu bekas yang berisi air tadi dituangkan ke dalam

botol yang mempunyai saiz yang berlainan iaitu tirus dan panjang. Muriddikehendaki menentukan sama ada kuantiti air dalam kedua-dua bekas itu

adalah sama ataupun tidak. Dalam ujian ini, kedua-dua murid tahun 6 ini

menyatakan bahawa kuantiti air dalam kedua-dua bekas tersebut adalah

sama. Mereka turut menjawab dengan memberikan sebab. Mereka

menyatakan demikian kerana kuantiti air tidak akan berubah walaupun

dimasukkan ke dalam mana-mana bekas.

Menurut Jean Piaget, kanak-kanak pada peringkat Operasi Konkrit ( 7-

11 tahun ) sudah dapat menyatakan kuantiti air itu tetap sama walaupun

dimasukkan ke dalam bekas yang mempunyai saiz yang berbeza jika tiada

penambahan kuantiti kepada air tersebut.

Dalam ujian ini, jelas membuktikan bahawa kedua-dua murid itu telah

pun menguasai prinsip identity, ganti rugi dan keterbalikan. Dalam prinsip

identiti, kanak-kanak sudah boleh mengetahui bahawa sekiranya tiada

bilangan yang ditambah atau dikurangkan, bilangan atau amaun objek adalah


22/34


23/34

Jadual 4.2: Ujian Kuantiti Plastisin bagi Murid Tahun 6

Bil. NamaSebelum Dipanjangkan Selepas Dipanjangkan


1 Ooi Chin Boon

2 Hah Kok Huai

Jadual 4.2 menunjukan butiran mengenai ujian kuantiti plastisin yang

dijalankan ke atas murid-murid tahun 6. Dalam ujian ini, dua biji plastisin yang

berbentuk bulat sama saiz telah digunakan. Pada mulanya, dua biji plastisin

disusun dalam barisan yang sama dan kemudiannya murid akan menentukan

sama ada dua biji plastisin yang berbentuk bulat tersebut adalah sama

panjang ataupun tidak. Jawapan yang diberikan oleh murid-murid akan

direkodkan. Daripada ujian yang dijalankan ke atas kedua-dua murid ini,

mereka menjawab bahawa kedua-dua biji plastisin ini adalah sama besar.

Seterusnya, sebiji plastisin akan ditekan dan dipanjangkan. Murid

diminta untuk menentukan sama ada kedua-dua plastisin itu terdapat kuantiti

yang sama atau tidak. Didapati bahawa, kedua-dua murid menyatakan

bahawa kuantiti kedua-dua plastisine adalah sama walaupun bentuknya telah

ditukar. Menurut Jean Piaget, kanak-kanak Peringkat Operasi Konkrit ( 7-11

tahun ) sudah mampu menentukan bahawa kedua-dua plastisin adalah sama

kuantitinya walaupun bentuknya telah diubah.

Kesimpulannya, daripada ujian kuantiti plastisin ini, terbukti bahawa

kedua-dua murid ini telah menguasai prinsip-prinsip seperti yang terkandung

dalam konsep pengekalan. Kedua-dua murid ini telah menguasai konsep

prinsip ganti rugi. Mereka tahu sesuatu perubahan pada satu segi akan

diganti oleh perubahan dalam satu aspek yang lain.


24/34

Jadual 4.3: Ujian Pecahan Biskuit bagi Murid Tahun 6

Bil. NamaSebelum Selepas


1 Ooi Chin Boon

2 Hah Kok Huai

Jadual 4.3 menunjukan butiran mengenai ujian pecahan biskuit yang

telah dijalankan ke atas murid tahun 6 ataupun murid yang berumur 12 tahun.

Dalam ujian ini, pada mulanya, tiga keping biskuit digunakan. Ketiga-tiga

biskuit dibahagikan kepada dua kumpulan. Kumpulan A terdapat satu keeping

biskuit manakala Kumpulan B terdapat dua keping biskuit. Murid dikehendaki

membandingkan kuantiti biskuit yang ada dalam kedua-dua kumpulantersebut. Kedua-dua murid menyatakan bahawa kuantiti biskuit dalam

Kumpulan A dan B adalah tidak sama.

Kemudiannya, biskuit Kumpulan A telah dipecahkan kepada dua.

Semua biskuit diletakkan pada barisan yang sama lalu menanya mereka

sama ada kedua-dua kumpulan tersebut mengandungi kuantiti biskuit yang

sama sekarang. Dalam ujian ini, Ooi dan Hah turut mengatakan bahawa

kedua-dua kumpulan biskuit terdapat kuantiti yang berbeza. Mereka

mengatakannya berbeza kerana biskuit dalam Kumpulan A tetap sama

walaupun ia telah dipecahkan. Ini disebabkan separuh biskuit dan separuhbiskuit masih hanya terdapat satu biskuit. Kedua-dua murid telah berjaya

menjawabnya dengan betul.

Menurut Jean Piaget, kanak-kanak dalam peringkat Operasi Konkrit (7-

11 tahun), sudah boleh menentukan bilangan biskuit adalah tak sama

walaupun selepas salah satu keeping biskuit dipecahkan menjadi dua. Beliau

menyatakan bahawa, kanak-kanak dalam peringkat Operasi Konkrit ini sudah

boleh menguasai konsep pengekalan (conservation).

Daripada ujian ini, saya dapat simpulkan bahawa kedua-dua muridtelah mencapai peringkat Operasi Konkrit dan telah menguasai prinsip identiti

seperti yang terkandung dalam konsep pengekalan (conservation). Dalam

prinsip identiti, kanak-kanak tahu sekiranya tiada bilangan yang ditambah

atau dikurangkan, bilangan atau amaun objek adalah tetap sama walaupun

bentuknya atau susunannya berubah.


25/34

IMPLIKASI PERKEMBANGAN FIZIKAL KANAK-KANAK

Kajian tentang perkembangan kanak-kanak memberikan implikasi terhadap

proses pengajaran dan pembelajaran dalam kelas.

Awal Kanak-Kanak (2-6 Tahun)

Awal kanak-kanak biasanya bermula daripada dua hingga enam tahun.

Pada peringkat ini, pertumbuhan fizikal perlahan jika dibanding dengan

pertumbuhan pada tahun pertama kanak-kanak tersebut. Ketinggian kanak-

kana pada peringkat ini dua kali ketinggiannya semasa lahir dan berat

badannya mungkin empat kali ganda. Otot-otot kasar sudah berkembang

tetapi otot-otot halus belum berkembang dengan sempurna. Kajian

menunjukkan kadar perkembangan kanak-kanak perempuan pada peringkat

ini lebih cepat daripada kadar perkembangan kanak-kanak lelaki.

Perubahan dalam kebolehan psikomotor ini mengikut aturan, misalnya

seorang kanak-kanak boleh berlari terlebih dahulu sebelum dia boleh belajar

bermain menggunakan kasut roda. Kadar perubahan dan kebolehan

psikomotor dipengaruhi oleh genetik. Misalnya jika kebolehan berjalan

berlaku awal untuk kedua-dua ibu bapa maka anaknya juga akan dapat

berjalan pada peringkat awal.

Implikasi kepada pengajaran dan pembelajaran

dalam kelas.

Guru dinasihatkan membantu kanak-kanak tetapi hanya setakat mana

yang perlu. Bantuan yang berlebihan akan menggalakkan pergantungan

kanak-kanak kepada ibu bapa atau guru dan menimbulkan perasaan kurang

yakin untuk melakukan sesuatu dengan sendiri.

Kanak-kanak juga akan merasai saat kepuasan sekiranya berjaya

melakukan sesuatu dengan sendiri. Kanak-kanak berkembang pada tahap

yang berbeza. Elakkan daripada membanding antara kanak-kanak. Kanak-

kanak agak aktif pada peringkat ini. Guru boleh menyediakan aktivit-aktiviti

seperti bermain bola dan berlari. Aktiviti-aktiviti yang disediakan mesti

mengambil kira perkembangan otot, khususnya otot-otot kecilnya yang belum

sempurna.


26/34

Kanak-kanak (7-12 tahun)

Kadar pertumbuhan dan perkembangan pada peringkat ini stabil dan

tidak begitu pesat jika dibandingkan dengan peringkat-peringkat sebelum ini.

Pertumbuhan dan perkembangan pada peringkat ini lebih bercorak

penambahbaikan kemahiran-kemahiran psikomotor yang sedia ada. Pada

peringkat ini, pertumbuhan gigi kekal bermula dan gigi susu akan diganti.

Ketinggian kanak-kanak perempuan bertambah pada umur 8 hingga

10 tahun dan mencapai tahap kemuncak pada 12 tahun. Ketinggian kana-

kanak lelaki mula bertambah apabila mereka berumur antara 10 sehingga 12

tahun dan mencapai tahap kemuncak semasa mereka berumur 15 tahun.

Pada umumnya, kanak-kanak menjadi lebih kurus. Pada umur sebelas tahun

apabila kanak-kanak menghampiri akil baligh, kanak-kanak kelihatan lebih

kuat, cepat dan mempunyai keupayaan untuk fokus kepada aktiviti atau tugas

yang diberi oleh kepada mereka.

Perkembangan otot-otot halus, koordinasi mata dan tangan sudah

mencukupi untuk kanak-kanak menulis dengan lebih kemas, belajar

bermainan alat-alat muzik seperti piano dan biola, menjahit, mengait

membina model, belajar gimnastik, berenang, tenis dan olahraga. Kanak-

kanak lelaki lebih cenderung kepada permainan lasak misalnya permainan

bola sepak di padang.

Implikasi kepada pengajaran dan pembelajarandalam kelas.

Kanak-kanak boleh diajar bermain alat-alat muzik dan aktiviti-aktiviti

seperti melukis dan mewarna kerana mereka sudah pun mengalami

perkembangan otot-otot halus. Perkembangan otot-otot harus ini membantu

mereka untuk menggenggam sesuatu dengan kemas dan kuat.

Selain itu, ibubapa dan guru boleh melibatkan kanak-kanak dalam

aktiviti permainan dan latihan-latihan seperti berenang, gimnastik untuk

menguatkan otot, daya tahan serta membina pergerakan yang lebih cekap.

Menyediakan aktiviti-aktiviti yang lasak untuk kanak-kanak lelaki misalnya

bola sepak dan permainan atau sukan yang sesuai untuk kanak-kanak

perempuan misalnya bola jaring dan bola baling.

Aktiviti senaman dan pemakanan yang sesuai serta seimbang perlu

diterapkan kepada kanak-kanak. Dalam lingkungan umur ini mereka perlu

disajikan dengan makanan yang mampu memberikan tenaga kepada mereka

kerana kanak-kanak di antara 7-12 tahun ini sangat aktif bergerak dan

bermain. Jadi, mereka memerlukan tenaga yang banyak untuk mejalankan


27/34

aktiviti-aktiviti tersebut. Walaubagaimanapun, sifat pemakanan kanak-kanak

perlulah dijaga oleh ibubapa.

Menurut Gorbin dan Lindsey (1994), kecergasan fizikal boleh

dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu kecergasan fizikal berlandaskan

kesihatan dan psikomotor. Pada tahap usia ini kemahiran psikomotor halus

menjadi lebih baik dan cekap.

Kebiasaannya, dalam usia kanak-kanak ini, perbezaan saiz, berat

badan dengan rakan sebaya boleh menimbulkan masalah sosial dan masalah

penyesuaian diri seseorang individu. Jika diperhatikan, dalam sebuah kelas

akan terdapat perbezaan yang ketara dari segi ketinggian, berat dan bentuk

badan pelajar. Terdapat murid yang gemuk dan kurus serta murid yang tinggi

dan rendah. Kebiasaanya, sebuah kelas akan mengandungi pelbagai etnik

pelajar yang berbeza dari aspek bentuk fizikal. Jika diperhatikan, kaum cina

mempunyai kulit yang cerah, bermata sepet manakala kaum melayu

mempunyai kulit yang sedikit gelap berbanding kaum cina dan kaum india

mempunyai kulit yang gelap. Namun perbezaan fizikal mengikut kaum

merupakan ciri-ciri universal dan diterima umum. Kanak-kanak tidak

merasakan perbezaan kaum menggangu kehidupan mereka seharian.

Sebaliknya, perbezaan fizikal dari segi saiz badan seperti kanak-kanak yang

mempunyai saiz badan yang besar, gemuk, pendek dan sebagainya.


28/34

6.0 IMPLIKASI PERKEMBANGAN KOGNITIF KANAK

Mengikut Teori Pembelajaran Kognitif Piaget, isi pelajaran hendaklah disusun

mengikut peringkat perkembangan kognitif kanak-kanak, iaitu daripada konkritkepada abstrak, daripada dekat kepada jauh, daripada pengalaman yang

sedia ada kepada pengalaman baru, dan daripada kasar kepada halus

mengikut perkembangan fizikal individu.

Mengikut Piaget dalam buku Mok Soon Sang(2009), pembelajaran

merupakan perubahan bentuk tingkah laku. Pembelajaran yang baru dan

kompleks hendaklah menggunakan proses akomodasi untuk mengubah

struktur kognitifnya agar mengadaptasikan keperluan situasi pembelajaranyang dihadapinya. Oleh kerana proses akomodasi bergantung kepada

motivasi intrinsik individu, guru hendaklah menggalakan mereka melibatkan

diri secara aktif dalam aktiviti pembelajaran.

Mengikut Joyce dan Weil, dan Slavin (ahli-ahli mazhab neokognitif:

konstruktivisme) dalam buku Mok Soon Sang(2009) menyarankan dan

mengaturkan langkah-langkah pengajaran yang berdasarkan implikasi Teori

Pembelajaran Kognitif Piaget.

Langkah pertama yang perlu dilakuakn oleh guru berdasarkan kajian mereka

ialah merancang sesuatu situasi pembelajaran yang mencabar untuk pelajar.

Langkah kedua ialah menimbulkan dan menggerakkan tindak balas pelajar,

dan sengaja memberi idea yang bertentangan untuk memerhati tindak

balasnya. Langkah seterusnya ialah dengan memberi kerja tugas yang

berkaitan bagi pemindahan pembelajaran supaya mereka dapat

mengaplikasikan apa yang diajar kedalam penyelesaian masalah. Langkah

terakhir ialah dengan membentuk kumpulan yang mengandungi pelajar yang

hampir sama peringkat perkembangan kognitif mereka, agar membolehkan

pelajar yang berada di peringkat perkembangan kognitif lebih tinggi mengajar

pelajar di bawah perkembangan kognitif yang rendah.

Mengikut implikasi pengajaran dan pembelajaran oleh Jean Piaget pula guru

boleh menggunakan bahan yang konkrit bagi mengilustrasikan konsep yang

lebih kompleks. Penggunaan bahan berbentuk 3D, rajah, carta dan


29/34

pengalaman pelajar itu memberi peluang pelajar bersedia ke arah

pembelajaran yang lebih komples.

Aktiviti seperti memberi peluang kepada pelajar mencari alternatif dalam

menyelesaikan masalah dan membuat hipotesis sendiri. Sebagai contoh,

dalam kelas Pendidikan Seni Visual guru boleh memberikan peluang kepada

murid untuk menghasilkan catan dengan menggunakan teknik yang difikir

sendiri oleh murid.

Selain itu, kemukakan konsep yang luas dan tidak hanya terikat kepada fakta-

fakta dengan cara membiarkan murid meneroka dan mengkaji konsep itu

sendiri. Sebagai contoh, murid-murid boleh berfikir mengapa terjadinya siang

dan malam. Melalui cara ini, sistem pembelajaran akan lebih menarik dan

pasti menghiburkan para pelajar.

Kesimpulannya, perkembangan kanak-kanak sangat penting untuk dipelajari

dan di terokai oleh setiap guru dan bakal guru agar mampu menjadikan

pengajaran dan pembelajaran yang lebih menarik dan mudah difahami.

7.0 RUMUSAN DAN CADANGAN

7.1.1 RUMUSAN

Selepas mengkaji dan memahami pelbagai teori serta pandangan ahli-ahli

psikologi terkenal, saya dapat merumuskan bahawa perkembangan individu

adalah bersifat kualitatif tetapi jelas berubah melalui peredaran masa.

Perubahan tingkah laku berlaku dalam keadaan yang berterusan dan melalui

peredaran masa menerusi peringkat-peringkat kematangan tertentu.

Peringkat-peringkat perkembangan membawa perubahan yang menuju

kearah tertentu serta dijangkakan.


30/34

Perkembangan individu sebenarnya dipengaruhi oleh 2 faktor iaitu faktor baka

dan persekitaran. Baka menentukan had perkembangan manakala

persekitaran akan membantu individu mencapai tahap perkembangan yang

maksimum. Perkembangan adalah satu pertalian saling berhubung dengan

bahagian yang lain iaitu wujud pertalian nyata antara kematangan jasmanidan kematangan mental. Corak perkembangan berbeza-beza dimana semua

kanak-kanak mencapai titik perkembangan yang sama pada umur yang sama.

Perkembangan berlaku mengikut peringkat iaitu peringkat sebelum

lahir(prenatal), bayi, kanak-kanak, remaja, dewasa dan seterusnya.

Tambahan pula, pengawasan terhadap perkembangan dan pertumbuhan bayi

selepas lahir dari semasa ke semasa adalah penting kerana ini merupakan

satu -satunya cara untuk mengenal pasti sebarang keadaan yang luar dari

kebiasaan Walaupun kerajaan telah menyediakan program - program bagi

mengawasi perkembangan kanak -kanak , usaha -usaha ini tidak akan

berjaya tanpa kesedaran pihak ibu bapa tentang peranan mereka dalam

mengawasi perkembangan dan tumbesaran anak mereka.

Oleh hal yang demikian, setiap pihak perlulah memberi kerjasama dalam kita

mendidik anak bangsa kita yang akan menjadi pelapis kepimpinan negara kita.

Jika dari kecil lagi anak-anak sudah terbiar, sama-sama kita fikir dan

renungkan apakah nasib yang akan menimpa mereka kelak.

7.1.2 CADANGAN

Terdapat pelbagai cara untuk meningkatkan proses perkembangan kanak-

kanak. Setelah menyedari dan mengetahuai faktor baka dan persekitaran

adalah amat penting dalam membentuk fizikal dan mental kanak- kanak yang

baik, jadi pertama sekali, peranan ibu bapa adalah amat penting dalam

mendidik dan melatih anak- anak mereka untuk menjalani gaya hidup yangsihat.

Selain itu, ibu bapa perlu memberikan peluang kepada anak- anak mereka

untuk meningkatkan perkembangan kendiri agar mereka mempunyai

kemahiran yang lebih tentang menguruskan diri sendiri. Komunikasi antara

ibu bapa dan anak- anak harus terjalin agar anak- anak lebih yakin untuk

berkomunikasi dengan orang lain pula.


31/34

Di samping itu, kanak-kanak perlu didedahkan untuk bersosial bersama-sama

anak-anak jiran ataupun anak-anak penduduk kawasan perumahan. Ia

bertujuan untuk memberikan pendedahan kepada mereka untuk bergaul

dengan rakan sebaya, mengamalkan gaya hidup yang sihat, sekaligus dapat

melatih komunikasi yang berkesan antara mereka dengan rakan- rakan yanglain. Dengan cara ini, kanak- kanak akan mempelajari bagaimana untuk

bersosial dengan betul dan sihat.

Aktiviti yang dilakukan oleh kanak- kanak juga perlu mendapat pengawasan

daripada ibu bapa. Ia bukan bererti mengongkong tetapi sebagai ibu bapa,

mereka harus mengambil berat tentang anak- anak mereka.

Untuk mempertingkatkan potensi anak -anak , ibu bapa perlu mempunyai

sikap dan amalan positif serta pengetahuan yang boleh membantu

mempengaruhi perkembangan anak mereka dengan lebih mendalam lagi

terutamanya dari segi kekuatan dan bakat semula jadi yang dimilikinya.

Dengan ini , ciri -ciri positif yang dimiliki oleh anak mereka dapat di pupuk dan

dirangsang untuk mencapai kecemerlangan.

Bukan itu sahaja, langkah lain yang boleh dilakukan untuk membantu

perkembangan kanak- kanak ialah guru haruslah peka dengan kebolehan dan

minat murid- murid. Komunikasi dan interaksi yang baik dengan murid dapat

membantu guru mengetahui kebolehan dan minat mereka. Dengan cara ini,kendiri positif dapat ditingkatkan dalam diri murid. Apabila mereka menyedari

keupayaan diri mereka, maka keyakinan diri akan meningkat. Ini

membolehkan mereka menjalin persahabatan dengan individu di

persekitarannya, berinteraksi dengan baik, gaya percakapan, cara bertindak

dan tingkah laku yang baik.

Guru juga perlu mengetahui perkembangan emosi kanak-kanak supaya dapat

mengenalpasti kebolehan kanak-kanak apabila mengetahui tahapperkembangan mereka. Guru juga dapat mengenali setiap kanak-kanak dan


32/34

menyediakan rangsangan yang sesuai untuk kanak-kanak. Melalui

mengetahui tahap perkembangan kanak-kanak dapat membantu guru untuk

memperkembangkan sosioemosi kanak-kanak dan membawa mereka kearah

kejayaan dan kesejahteraan.

Sebagai seorang pendidik, meneliti perbezaan fizikal murid-murid adalah

sangat penting kerana pendidik perlu melihat potensi dan kekurangan murid

dan dapat melaksanakan proses pengajaran mengikut tahap muridnya.

Pengaruh perbezaan individu dari aspek fizikal mampu mematikan minat dan

masa depan murid-murid (Sheldon, 1992). Dengan mengetahui perbezaan

fizikal individu akan membantu guru mengawal dirinya supaya tidak

menyinggung hati dan perasaan muridnya.

Cadangan seterusnya, guru perlu mempelbagaikan strategi pengajaran dan

pembelajaran. Seperti yang sedia maklum, strategi pengajaran terbahagi

kepada 3 jenis iaitu, pemusatan guru, pemusatan murid, pemusatan bahan

dan latihan. Pemilihan strategi adalah fleksibel dan mengikut kesesuaian dan

keadaan semasa murid. Guru yang pandai memilih strategi pengajaran akan

menjadikan proses P&P menarik dan berkesan.

Seterusnya, guru hendaklah mempelbagaikan kaedah pengajaran. Antara

kaedah mengajar yang biasa diamalkan ialah kaedah kumpulan, kooperatif,

inkuiri, kuliah dan sebagainya. Pemilihan kaedah pengajaran yang tepat akan

menjadikan proses P&P lebih menarik dan berkesan. Hal ini demikian kerana,

murid-murid mempunyai persepsi yang berbeza terhadap kaedah pengajaran

yang digunakan oleh guru mereka. Justeru, guru perlu bijak melihat

kecenderungan murid agar proses pembelajaran sentiasa menjadi sesi yang

menarik.

Selain itu, guru perlu merancang variasi penyampaian. Guru seharusnya

menggunakan segala kebolehan dan bakat yang dikurniakan contohnya

bermain muzik, bercerita dan sebagainya. Selain itu, guru perlu bijak

mengawal intonansi suara agar murid-murid sentiasa terhibur. Satu

peringatan kepada guru ialah, mereka perlu sentiasa memastikan tahap

kemampuan pelajar terlebih dahulu sebelum memulakan pengajaran. Bagi

murid yang cerdas, guru perlu membimbing dalam proses pengkayaan ilmu

manakala bagi pelajar yang lembap guru perlulah sentiasa membimbing dan

melakukan aktiviti asas dan mudah untuk memudahkan mereka memahami

pembelajaran yang disampaikan.


33/34

Di samping itu, guru perlulah sentiasa merancang objektif pengajaran dan

pembelajaran. Hal ini bertujuan untuk menyelaraskan objektif pengajaran

mengikut tahap kemampuan pelajar. Bagi pelajar yang pintar, objektif

pembelajaran seharusnya lebih tinggi berbanding dengan pelajar yang lemah.

Dengan adanya perancangan dan kajian yang teliti berkenaan dengan tahap

perkembangan fizikal dan kognitif pelajar, maka proses pengajaran dan

pembelajaran akan berjalan dengan baik dan objektif pengajaran dan

pembelajaran akan dapat dicapai dengan jayanya.

Kesimpulannya, semua pihak harus memainkan peranan dalam membentuk

perkembangan kanak- kanak agar mereka dapat menjalani kehidupan yang

stabil dan sempurna dan seterusnya kanak-kanak ini akan menjadi asetnegara yang paling bernilai.


34/34

BIBLIOGRAFI

Lepat. (2009, JULY 15).Psikologi Perkembangan: Konsep

Perkembangan Kanak-kanak. Rujuk pada 2011, 21 Mac dari:

http://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-

konsep.html

Indah. Konsep dan Prinsip Perkembangan Kanak-kanak. Rujuk pada

2011, 22 Mac dari:

http://impreschoolteacha.blogspot.com/2008/12/konsep-dan-prinsip-

perkembangan-kanak.html

Long. (2009, 10 April). Konsep dan Prinsip Perkembangan Kanak-

kanak. Rujuk pada 2011, 22 Mac dari:

http://notapismp.blogspot.com/2009/04/konsep-dan-prinsip-

perkembangan-kanak.html

Haliza Hamzah. Joy N. Samuel. (2009). Perkembangan Kanak-kanak

Untuk Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan. Kuala Lumpur :Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

Mok Soon Sang. (2009): Perkembangan Kanak-kanak. Selangor :

Multimedia Sdn. Bhd.

Aried. (2009, Oktober 27). PKK (PERKEMBANGAN KANAK-KANAK).

Rujuk pada 25 Mac dari laman web:

http://ariedrifke.blogspot.com/2009/10/pkk-perkembangan-kanak-

kanak.html
http://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-konsep.htmlhttp://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-konsep.htmlhttp://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-konsep.htmlhttp://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-konsep.htmlhttp://rujuknota.blogspot.com/2009/07/psikologi-perkembangan-konsep.html

Projek Perkembangan Kanak-Kanak

Documents

Transcript of Projek Perkembangan Kanak-Kanak