1.0 PENGENALAN

Kedatangan British ke India telah memberikan kesan yang sangat besar terhadap

masyarakat India.1 Ketika British meluaskan pengaruh dan kekuasaannya di India, kemajuan

yang di bawa oleh peradaban Barat telah mula di rasakan oleh masyarakat India. Namun

begitu, rakyat India yang beragama Hindu lebih memberi tindak balas terhadap peradaban

Barat sehinggakan rakyat India yang beragama Hindu dikatakan mendapat peluang yang lebih

besar untuk bekerja di pejabat British di India.2 Hal ini secara tidak langsung telah merubah

pemikiran sesetengah masyarakat India yang beragama Islam dan muncul beberapa tokoh

Islam yang ingin membawa pembaharuan bagi memodenkan masyarakat Islam di India. Hal

ini demikian, telah memberi kesan kepada sebahagian tokoh untuk berjuang mengubah minda

masyarakat Muslim di India.

Sayyid Ahmad Khan merupakan salah seorang tokoh terulung yang melakarkan

sejarahnya di bumi India yang membawa kepada pembaharuan dan pemikiran moden Islam

di India. Beliau seorang pemimpin yang mempunyai daya pengaruh yang luas dalam

masyarakat Muslim India. Pemikiran idea beliau merupakan satu cetusan kepada kebangkitan

pemodenan dalam Islam. Imej masyarakat Islam di India tercalar akibat peristiwa Dahagi

yang berlaku pada 18573 dan umat Islam melalui fasa kritikal. Pada masa itu, umat Islam di

india telah menolak untuk mendapatkan pendidikan barat yang menyebabkan mereka tidak

seiring dengan zaman moden.

Sayyid Ahmad Khan ini juga merupakan salah seorang yang telah banyak diberi

perhatian di kalangan penulis sama ada di kalangan penulis Barat dan Timur. Pelbagai idea

pembaharuan yang diutarakan oleh Sayyid Ahmad Khan telah membawa banyak perubahan

1 Azharudin Mohd Dali. (2004). Tamadun India. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka. Hlm. 259.2 Md. A Fandi Awang (2006). Komunalisme dan kesannya ke atas peradaban India. Kuala Lumpur: Universiti Malaya. Hlm. 643 Azharudin Mohd Dali. (2004). Tamadun India. Hlm. 283

1

dan perkembangan masyarakat Islam di India. Hal ini demikian terdapat banyak usaha yang

dilakukan oleh Sayyid Ahmad Khan dalam memodenkan masyarakat Islam di India. Usaha-

usaha beliau, boleh dilihat dalam aspek pendidikan, penulisan, keagamaan, pemikiran politik,

persamaan taraf dan juga sebagai pendamai antara pihak British dan India.

1.1 LATAR BELAKANG SAYYID AHMAD KHAN

Sayyid Ahmad Khan dilahirkan di Delhi pada 17 Oktober 1817 M dalam keluarga

yang rapat dengan kerajaan Mughal.4 Beliau adalah anak kedua daripada tiga orang adik

beradik, seorang daripadanya adalah perempuan.5 Bapanya bernama Syed Muhammad

Muttaqi yang sejak kecil lagi rapat dengan Maharaja Akbar II. Oleh itu, ayahnya mempunyai

pengaruh di Istana Diraja ketika itu.6 Manakala ibunya bernama Azizun Nisa Begum

merupakan anak perempuan sulung Khwajah Fareed-ud Din Ahmad, seorang Perdana Menteri

zaman Mughal.7 Ibunya mendapat pendidikan Barat dan taat kepada agama. Tambahan lagi,

beliau dikatakan berasal daripada keturunan Rasulullah s.a.w daripada sebelah ayahnya,

melalui anaknya Siti Fatimah al-Zahra dan menantunya Sayidina Ali Ibni Abi Talib, iaitu

generasi ke-36.8

Sayyid Ahmad Khan dikatakan tidak mendapat pendidikan formal kerana keadaan dan

situasi India pada ketika itu. Oleh sebab ayahnya sibuk dengan urusan di istana, tugas

mendidiknya diserahkan kepada ibunya. Ibunya memainkan peranan yang utama dalam

memperkenalkan bahasa Arab dan kesusasteraan Parsi kepada Sayyid Ahmad Khan.9 Bakat

politik yang dimiliki oleh Sayyid Ahmad Khan adalah diwarisi daripada sebelah emaknya

yang mempunyai latar belakang keluarga ahli perniagaan dan keluarga bangsawan Mughal.10

4 G. F. I Graham (1974). The Life and Work of Sir Syed Ahmad Khan. Karachi : Oxford University Press. Hlm.3. 5 Md. A Fandi Awang (2006). Komunalisme dan kesannya ke atas peradaban India. Hlm.266 Shan Muhammad (1969). Sir Syed Ahmad Khan a Political Biography. Meerut : Meenakshi Prakashan. Hlm.437 Ibid. Hlm. 44. 8 Md. A Fandi Awang (2006). Komunalisme dan kesannya ke atas peradaban India. Hlm.269 Ibid. Hlm. 27 10. Ibid. Hlm.24

2

Ibunya juga memberikan kesan yang besar dalam hidupnya kerana ibunya seorang yang

istimewa kerana kuat menjaga disiplin dalam mendidik Sayyid Ahmad Khan sehingga

menjadi sorang yang cukup hebat.11

Dalam aspek pendidikan yang dimiliki oleh Sayyid Ahmad Khan, beliau seorang

yang gemar mendalami dan mempelajari ilmu matematik, logik dan Urdu.12 Selain bidang

matematik, beliau juga mempelajari ilmu Geometrid dan terakhir beliau mendalami ilmu

perubatan daripada Hakim Ghulam Haider Khan, merupakan seorang doktor bagi

keluarganya. Beliau juga turut belajar membaca Al-Quran daripada seorang guru agama yang

terkenal dari Delhi iaitu Hazrat Shah Ghulam Ali Saheb. Selain dari mempelajari Al-Quran,

beliau juga mempelajari kitab Arab seperti Gulistan, Bustan, Sharah Mulla dan Syarah

Tahzib. Pada waktu malam, beliau akan mengulang kaji pelajaran yang telah dipelajari di

waktu siang di hadapan ibunya yang memaksanya berbuat demikian sehinggalah beliau

berumur 12 tahun. 13 Pada usia 18 tahun, setelah menamatkan pendidikan tradisional, beliau

berpeluang belajar dengan Mirza Asadullah Khan Ghalib dan Sheikh Ibrahim Zuaq, penyair

Urdu yang terkenal yang terkenal dan dikatakan banyak mempengaruhi stail dan kemahiran

penulisan beliau. 14 Walau bagaimanapun Beliau dikatakan tidak menerima pendidikan

Inggeris dan tidak sempat untuk mempelajari bahasa Inggeris. 15 Kecenderungannya untuk

belajar diteruskan walaupun pada masa itu beliau merupakan munsif (hakim bagi kes kecil) di

Delhi.

Kematian ayahnya memberikan kesan yang mendalam ke atas Sayiyd. Sayyid yang

ketika itu berumur 21 tahun memutuskan untuk memikul sebahagian daripada tanggungjawab

11 Ibid. Hlm 3712 Anil Chandra Banerjee (1981). Two Nations : The Philosophy of Muslim Nationalism. New Delhi : Concept Publishing Company. Hlm. 92. 13 Md. A Fandi Awang (2006). Komunalisme dan kesannya ke atas peradaban India. Kuala Lumpur: Universiti Malaya. Hlm. 3714 Ibid. Hlm 3715 Ibid. Hlm 38

3

keluarga dan memasuki perkhidmatan sebagai Sirishtedar (Recorder) di Jabatan Jenayah,

pejabat Sadr Amin (Subjudge) di Delhi. 16 Namun, 8 tahun kemudian, abangnya yang dikasihi

pula meninggal dunia dan selepas itu, kehidupan beliau hanya berfokus pada kerjanya sahaja.

2.0 PENDIDIKAN

Sayyid Ahmad Khan telah mendapat keyakinan untuk melakukan pembaharuan dalam

bidang pendidikan sebelum pemberontakan (1857-1858) dan selepas pemberontakan

keyakinan tersebut semakin bertambah. Hal ini timbul kerana beliau melihat penduduk Islam

India masih lagi terpengaruh dengan ajaran lama yang bersifat konservatif sehingga

menyebabkan para masyarakat terpenjara oleh pemikiran kolot sendiri. Sayyid Ahmad Khan

mahu masyarakat Islam India menerima sistem pendidikan berasaskan Barat dan beliau

berpendapat bahawa usaha tersebut akan mengeluarkan mereka daripada kepompong

konservatif tersebut.17

Menurut beliau kemunduran umat Islam kerana mereka tidak mempunyai ilmu dan

teknologi moden seperti dimiliki orang Eropah. Menurut beliau lagi, al-Quran sangat

menggalakkan umat Islam untuk menggunakan akal dalam bidang yang sangat luas, meskipun

menjangkaui batasan. Gabungan kemampuan akal, kebebasan manusia yang berkehendak dan

melakukan sesuatu yang baik menyebabkan kemajuan ilmu pengetahuan dan teknologi di

Barat. Beliau mahu umat Islam berkembang maju seiring dengan kemajuan ilmu pengetahuan

dan teknologi moden. Dengan menganalisis sejarah masa lampau, beliau merumuskan bahawa

sifat tersebut jugalah menjadikan umat Islam mencapai kemuncak kemajuan pada masa lalu.

Tujuan Sayyid Ahmad Khan memperkenalkan pendidikan moden kepada masyarakat

Islam India adalah disebabkan oleh beliau melihat pendidikan yang diterima oleh masyarakat

Islam India seperti ilmu logik, falsafah, agama dan sastera Arab adalah tidak mencukupi bagi

16 Ibid .Hlm 3817 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya Ke Atas Peradaban India. Kuala Lumpur: Universiti Malaya. Hlm. 31.

4

para masyarakat Islam dalam menuntut ilmu.18 Mereka juga perlu mempelajari mata pelajaran

lain seperti geografi, sastera moden, sejarah dan ilmu sains sebagai sebahagian mata pelajaran

penting yang perlu diberikan perhatian oleh mereka.19 Pendapat Sayyid Ahmad Khan ada

kebenarannya kerana beliau sendiri pernah menyuarakan kepada pengarang biografinya iaitu

G.F.I Graham bahawa masalah sosiopolitik India hanya dapat diselesaikan melalui kaedah

pendidikan. Beliau juga dikatakan mempunyai moto yang memberangsangkan iaitu

“mendidik, mendidik, dan mendidik”.20

Umat Islam di India membenci bahasa Inggeris dan budayanya. Mereka tidak

membenarkan anak-anak mereka pergi ke sekolah dan kolej. Hal ini demikian, menyebabkan

mereka tidak sedar bahawa cara ini hanya merosakkan kepentingan masyarakat Islam.

Kejahilan mereka dalam bahasa Inggeris dan kekurangan pendidikan moden menyebabkan

mereka tidak dapat menjawati jawatan kerajaan. Sebaliknya orang-orang Hindu yang

mempunyai pendidikan moden telah menguasai pekerjaan kerajaan. Syed Ahmad Khan

merupakan pemimpin Islam pertama yang menyedari keadaan tersebut. Beliau memutuskan

untuk menumpukan usaha sepenuhnya untuk kebajikan umat Islam kerana tidak sanggup

melihat penderitaan umat Islam di India.

Beliau juga pernah menyatakan bahawa sikap masyarakat yang terlalu fanatik kepada

ilmu sains, falsafah dan sastera yang lama menyebabkan mereka ketinggalan dengan perkara-

perkara yang berkaitan dengan ilmu moden. Masyarakat Islam mungkin tidak dapat

memahami bahasa Perancis dan Jerman namun masyarakat Islam perlu mengambil

kesempatan untuk menuntut ilmu setelah melihat banyak karya agung yang telah pun

18 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 3219 Ibid. Hlm. 3220Ibid. Hlm. 32

5

diterjemahkan ke dalam bahasa Inggeris.21 Beliau percaya teguh bahawa pengajian ilmu-ilmu

sains Barat adalah amat perlu untuk kemajuan orang-orang Islam.22

Sayyid Ahmad Khan menjalankan dasar berbaik-baik dengan pentadbiran British di

India23 dengan menjalankan kempen untuk meyakinkan British bahawa Muslim setia kepada

mereka dan mengumumkan India sebagai darul Islam dan meyakinkan orang-orang Muslim

tentang kepentingan mendapat pendidikan moden bagi memastikan penerapan sistem

pendidikan Barat dapat dilaksanakan.24 Tambahan pula, beliau mengatakan bahawa, tanpa

pendidikan dan sokongan daripada British, masyarakat Islam India akan didominasi oleh

masyarakat Hindu yang merupakan penduduk majoriti India.25 Hal ini kerana Sayyid Ahmad

Khan amat bimbang sekiranya masyarakat Hindu akan menentang masyarakat Islam India

memandangkan jumlah mereka yang lebih ramai.26

Kesannya, Gulshan School yang dikhususkan untuk mempelajari sejarah moden telah

diwujudkan di Moradabad.27 Usaha tersebut adalah satu langkah awal bagi memastikan

masyarakat Islam India dapat melepaskan diri daripada kemunduran. Namun, masalah yang

dihadapi ketika itu adalah masalah kekurangan buku dalam bidang berkaitan lantas diatasi

melalui idea Sayyid Ahmad Khan sendiri agar ditubuhkan persatuan penterjemahan pada

tahun 1864.28 Kemudian, tertubuhnya sebuah persatuan yang dikenali sebagai The Scientific

Society di Ghazipur yang mempunyai dua objektif utama iaitu menterjemahkan hasil karya

sastera dan sains dalam bahasa Inggeris dan bahasa Eropah kepada bahasa utama India,

khususnya bahasa Urdu dan mencari serta menerbitkan hasil karya Timur yang terkenal ketika

21 Ibid. Hlm. 3222 Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Tengah. Kuala Lumpur: Heinemann Educational Books (Asia) LTD. Hlm. 1198.23 Ibid. hlm. 49.24 R. Rajakrishnan dan M. Rajantheran (1994). Pengantar Tamadun India. Kuala Lumpur: Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm. 144.25 Ibid . Hlm. 144 26 V. D. Mahajan (1983). History of Modern India (1919-1982). New Delhi: S. Chand & Company LTD. Hlm. 256.27 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 3328 Ibid. Hlm.33

6

itu. Antara buku yang diterjemahkan dalam bahasa Urdu ialah History of India karya

Elphinstone dan Political Economy karya Mills. Harapan beliau adalah untuk menyediakan

rujukan yang penting untuk pelajar Muslim yang mengikuti pendidikan moden melalui

penterjemahan tersebut. Selain itu, Sayyid Ahmad Khan turut menubuhkan Victoria School di

Ghazipur.29

Walau bagaimanapun, pada tahun 1864 pula, The Scientific Society yang ditubuhkan di

Ghazipur telah berpindah ke Alligarh apabila Sayyid Ahmad Khan dipindahkan ke sana

setelah beliau dipilih sebagai ahli kehormat Royal Asiatic Society of Great Britain. Beliau

diberikan sebidang tanah oleh kerajaan yang kemudiannya dijadikan sebagai kawasan

perkebunan eksperimen oleh Sayyid Ahmad Khan. Persatuan tersebut kemudian telah berjaya

menanam dan menuai gandum serta barli berdasarkan kaedah moden.30

Sayyid Ahmad Khan juga pernah bercadang untuk menubuhkan sebuah universiti

negeri bagi wilayah Barat Laut namun idea tersebut tidak mendapat sokongan daripada

beberapa buah pihak yang inginkan universiti tersebut menggunakan bahasa pengantarnya

Hindi dan bukannya Urdu.31 Selepas kembali daripada London, beliau telah mewujudkan

Panitia Peningkatan Pendidikan Umat Islam bagi mengkaji faktor yang menghalang umat

Islam memasuki sekolah pemerintah asing. Kemudiannya, ditubuhkan pula Panitia Dana

Pembentukan Perguruan Tinggi Islam. Kedua-duanya adalah untuk kepentingan masyarakat

Islam India.

Beliau menubuhkan pula sebuah institusi pengajian tinggi yang khusus untuk orang

Muslim India iaitu Muhammad Anglo-Oriental College (MAOC) yang merupakan Maktab

Islam Inggeris-Muslim yang kemudiannya ditukarkan kepada Universiti Islam Aligarh

(Aligarh Muslim University)32 pada tahun 1920. Idea untuk menubuhkan MAOC ini wujud

29 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 33.30 Ibid. Hlm.33. 31 Ibid. Hlm.33.32 Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Tengah. Hlm. 1198.

7

setelah beliau bersama dua orang anaknya pernah melawat London selama tujuh belas bulan

dan semasa berada di sana beliau telah melawat dua buah universiti terkenal di Britain iaitu

Universiti Oxford dan Cambridge dan beberapa buah kolej swasta termasuk Eaton dan

Harrow.33 Menurut I.H. Qureshi, MAOC memainkan peranan penting kepada penduduk Islam

India kerana tanpa sekolah tersebut, masyarakat Pakistan ketika ini pasti lebih jauh mundur

berbanding umat-umat Islam yang lain.34

Pada 1 Januari 1878, bermulanya kelas pertama Muhammadan Anglo-Oriental College

(MAOC) yang telah disempurnakan oleh Lord Lytton. Institusi ini mempunyai kerjasama

dengan Calcutta University.35 MAOC dibentuk berasaskan sekolah Inggeris, menggunakan

bahasa Inggeris, guru-guru dan para pekerjanya berbangsa Inggeris dan menyediakan pelbagai

mata pelajaran moden. Sayyid Ahmad Khan amat bernasib baik kerana mendapat bantuan staf

Eropah untuk mengendalikan “Universiti Cambridge of India” itu. Antara sarjana yang turut

mewarnai kegemilangan Universiti Aligarh ialah Theodore Beck, Thomas Arnold dan Sir

Walter Raleigh.36 Walau bagaimanapun, pendidikan agama tidak dipinggirkan. Pendidikan

Islam sangat ditekankan dan tenaga pengajarnya hanya terdiri daripada sarjana-sarjana Islam

yang berkelayakan sahaja walaupun sekolah tersebut turut terbuka kepada pelajar lain yang

beragama Hindu, Parsi dan Kristian.37

Setelah Universiti Aligarh sudah berdiri megah, Sayyid Ahmad Khan mencari idea

untuk meningkatkan taraf pendidikan masyarakat Islam di India. Beliau sedar bahawa

universiti itu tidak cukup untuk menampung lebih 70 juta orang ketika itu. Pada tahun 1886

pula, Sayyid Ahmad Khan telah menubuhkan Muhammedan Educational Conference (MEC)

bagi mewujudkan pendidikan kebangsaan dan seragam untuk masyarakat Islam India.

Program daripada MEC ini telah menjadi asas kepada perkembangan pendidikan Barat dalam 33 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme : Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 33.34 R.C. Maumdar (1962). History of The Freedom Movement in India. Calcutta: Firma K.L. Mukhopadhyay. Hlm. 48235 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme : Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 34.36 R.C. Maumdar (1962). History of The Freedom Movement in India. Hlm. 48337 Ibid. Hlm 34.

8

kalangan umat Islam, mengkaji tahap pendidikan agama yang diberikan di sekolah-sekolah

Inggeris yang ditubuhkan oleh golongan Islam serta bertunjangkan pendidikan agama yang

diberikan di sekolah-sekolah swasta.38

Universiti ini telah berjaya melahirkan graduan-graduan Muslim yang berpendidikan

tinggi dalam pelbagai bidang dan kepakaran yang dapat diserapkan dalam pentadbiran awam,

atau menjadi guru, peguam atau wartawan.39 Sayyid Ahmad Khan turut menolak kenyataan

bahawa penubuhan sekolah berkenaan hanya untuk orang Islam sahaja dan bertujuan untuk

mengasingkan kaum sebaliknya beliau menyatakan bahawa penubuhan sekolah berkenaan

turut mendapat sokongan daripada masyarakat Hindu. Jawatankuasa Pengurusan Kolej juga

turut mempunyai tiga orang pekerja beragama Hindu pada tahun 1887.40

Idea memberikan pendidikan moden kepada masyarakat India bukan sesuatu yang

mudah kerana bukan semua pihak dapat menerima pembaharuan yang cuba diperkenalkan

oleh Sayyid Ahmad Khan, terutamanya golongan para ulama. Golongan tersebut menganggap

pendidikan Inggeris mempunyai agenda untuk mendorong dan menukarkan agama mereka

kepada agama Kristian. Selain itu, terdapat juga pengkritik yang menganggap pembaharuan

dalam kesusasteraan dan sains Barat bertentangan dengan agama dan akidah Islam yang akan

melemahkan lagi keimanan orang Islam. Hal tersebut telah diterangkan oleh Sayyid Ahmad

Khan dalam karangannya ‘Ilm al-Kalam’ yang berpendapat adalah mustahil agama Islam dan

ilmu sains bercanggah antara satu sama lain. Belaiu juga menerangkan bahawa para pakar

sains akan menggunakan akal fikiran dalam memajukan ilmu berdasarkan lunas-lunas yang

sah dan betul. Beliau turut yakin bahawa perkembangan pengetahuan sekular itu akan lebih

menunjukkan kebenaran Islam itu sendiri.41

38 Shamsur Rahman Faruqi. From Antiquary to Social Revolutionary : Syed Ahmad Khan and The Colonial Experience. Diperoleh pada 1 November 2013. Daripada http://www.columbia. edu/itc/mealac/Pritchett /00fwp/srf/srf_sirsayyid.pdf. Hlm. 6 39 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme : Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 35.40 Ibid. Hlm. 61.41 Ibid. Hlm. 85.

9

Menyedari hal itu, Sayyid Ahmad Khan begitu optimis untuk memberikan pendidikan

moden kepada masyarakat Islam India kerana beliau melihat terdapat sistem lain yang wujud

di Barat iaitu sistem yang memberikan kebebasan dalam penggunaan akal dan mengkaji

sesuatu penemuan secara berautoriti.42 Penggunaan akal dan sains yang merupakan satu

transformasi kepada pemikiran saintifik akan mewujudkan teknik yang cekap dan progresif

bagi keperluan industri yang dapat memberikan pulangan material. Usaha tersebut juga akan

menggalakkan perubahan tingkah laku pada masyarakat yang kemudiannya akan

menghasilkan pula kecekapan dalam aspek sosial, politik dan pentadbiran.43 Atas faktor itu

Sayyid Ahmad Khan melarang masyarakat Islam India daripada terlibat dengan politik kerana

beliau beranggapan hanya melalui pendidikan merupakan jalan kepada umat Islam untuk

menggapai kejayaan.

Kewujudan sistem pendidikan moden bukan hanya mengubah cara pemikiran

masyarakat Muslim India dan kurikulum yang diperkenalkan mengikut cara Barat malah

sistem pendidikan Barat turut mewujudkan satu budaya yang membolehkan para penuntut

MAOC khususnya bersosial seperti tinggal di dalam asrama, mempunyai uniform yang

seragam, mempunyai persatuan dan membolehkan para pelajar terlibat dengan aktiviti sukan

seperti hoki dan kriket.44 Selain itu, kewujudan MAOC turut melatih para penuntut agar

sentiasa berdisiplin. Mereka tidak dibenarkan untuk melakukan sebarang perkara lain yang

tidak berkaitan sepanjang tempoh belajar. Pelajar yang berambut panjang dan menghisap

rokok akan dikenakan tindakan. Bagi pelajar yang kurang sihat pula akan dibawa berjumpa

doktor untuk mendapatkan rawatan.45 Hal ini menunjukkan bahawa kewujudan MAOC bukan

hanya terhad untuk memberikan pendidikan moden semata-mata kepada masyarakat Muslim

42 Ibid. Hlm. 60.43 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. hlm. 60.44 Johannes Marinus Simon Baljon (1964). The Reforms and Religious Ideas of Sir Sayyid Ahmad Khan. Lahore: SH. Muhammad Ashraf. Hlm. 65.45 Meenakshi Prakashan (1969). Sir Syed Ahmad Khan: A Political Biography. Meerut: Begum Bridge. Hlm. 68.

10

India dan penduduk Hindu sebaliknya turut melatih para penuntut agar berdisiplin, patuh

kepada peraturan dan sentiasa berhubungan sesama sendiri.

Oleh itu, melalui pendidikan ini, masyarakat India lebih terbuka minda dan

pengetahuan mereka tentang ilmu itu sendiri. Sayyid menyedari bahawa terdapat sistem lain

wujud di barat. Sisitem itu memberikan kebebasan dalam penggunaan akal, mengkaji sesuatu

penemuan yang berautoriti - hal keagamaan, kebudayaan, sosial dan melihat masa depan

dengan penuh keyakinan.46 Asanya ialah penggunaan akal dan sains yang merupakan suatu

revolusi pemikiran saintifik yang menghasilkan teknik yang cekap dan progresif bagi

keperluan industri yang dapat memberikan pulangan material. Ini juga mengalakan perubahan

sikap pada individu dan masyarakat seterusnya meningkatkan kecekpan sosial, politik dan

pentadbiran.47Pendidikan Barat yang dijalankan bukan sahaja mempunyai nilai-nilai yang

berguna bahkan turut menaikkan semangat yang berkobar-kobar dalam kalangan orang-orang

Islam untuk menaikkan taraf masyarakat mereka setanding dengan masyarakat-masyarakat

lain di negara itu melalui kemajuan dan pembangunan.48

3.0 PENULISAN

Diantara ciri yang dikagumi tntang diri Sayyd Ahmad Khan ialah sifat prolifik dalam

penulisannya. Walaupun beliau tidak berpendidikan fomal dan meninggalkan pelajarannya

seusia 19 tahun, beliau merupakan seorang yang kritikal dan produktif dalam penulisannya.

Beliau menulis dalam pelbagai bidang seperti keagamaan termasuk mengulas kitab Bible,

sejarah dan lain-lain. Tulisan pertama beliau berjudul Jam-i-Jam yang merupakan penerangan

ringkas tentang keluarga diraja empayar Munghal dan diterbitkan pada tahun 1840. Sayyid

Ahmad Khan turut menggunakan penulisan sebagai wadah perjuangannya. Beliau

menghasilkan 37 buah buku agama, 21 buah buku sejarah dan 10 buah buku umum.49 46 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm.6047 Ibid. Hlm 6048 Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Tengah. Hlm. 119849 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 34

11

Sayyid Ahmad Khan salah seorang tokoh yang mahir dalam berkarya sehinggakan

dapat mempengaruhi masyarakat tempatan dan pihak British melalui hasil-hasil karyanya. Hal

ini dapat dilihat berdasarkan peristiwa pemberontakan Dahagi yang berlaku di India, di mana

masyarakat Islam mengalami kerugian yang besar dan beliau seperti hilang harapan untuk

membangunkan masyarakat Islam.50 Oleh hal yang demikian beliau menganalisis sebab-sebab

berlakunya pemberontakan dan menghasilkan sebuah risalah yang bertajuk “Asbb-e-

Baghavat-e-Hind” dalam bahasa Urdu dan penulisannya telah diterjemahkan ke dalam bahasa

Inggeris yang bertajuk “The Causes of The Indian Revolt” iaitu Punca Pemberontakan Orang

India.51

Melalui penulisannnya ini dapat memperjelaskan berkaitan punca-punca berlakunya

Dahagi 1857 itu. Seterusnya, dapat menyelesaikan tanggapan buruk British terhadap

masyarakat tempatan iaitu pemberontakan 1857 itu berlaku adalah disebabkan kelemahan

British sendiri dan bukannya disebabkan pertelagahan umat agama Islam dan Hindu dengan

penganut Kristian.52 Secara khususnya beliau telah membentangkan punca berlakunya

peristiwa tersebut antaranya menurut Sayyid punca tercetusnya pemberontakan bukanlah

kerana konspirasi dengan Persia dan Rusia dan percantuman Oudh, atau jihad menentang

kafir. Tetapi sebab sebenarnya kerana kerajaan British tidak melantik orang India dalam

Majlis Perundangan. Kemudian pandangan Sayyid Ahmad Khan disokong oleh seorang

penulis British. Sir W.W.Hunter yang mengatakan bahawa “The chronic peril which

environed the British power in India was the gap between the ruler and the ruled”.53

Sayyid Ahmad Khan memperluaskan lagi bidang penulisannnya dengan menerbitkan

risalahnya yang bertajuk “The Loyal Mohammedans of India” yang bermaksud Orang-orang

50 Ibid.Hlm. 29 51 Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Tengah. Hlm. 30.52 Burton Jlien (1998). A History of India. USA : Blackwell Publishers Inc. Hlm. 263.53 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 30

12

Islam India Yang Setia.54 Malah, dalam penulisan ini beliau turut membetulkan bahawa

Pemberontakan 1857 bukanlah pemberontakan orang Muslim. Tujuan sebenar beliau menulis

risalah ini adalah untuk merekodkan secara rasmi individu Muslim yang berjuang bermati-

matian mempertahankan pentadbiran British semasa pemberontakkan.55 Hal ini juga sebagai

menjawab kritikan dan tohmahan terhadap masyarakat Islam yang dibuat oleh pihak tertentu

yang tidak berasas. Secara tidak langsung, risalah tersebut membuka minda British untuk

tidak terus menghukum orang Islam yang dituduh sebagai pencetus kepada Pemberontakan

1857.

Seterusnya, sekitar tahun 1870 beliau menghasilkan majalah Tahdzibul Akhlak (Social

Reform) yang bertujuan untuk memperlihatkan bahawa masyarakat India Muslim merupakan

masyarakat yang dikagumi dan ianya dapat mendidik serta mentamadunkan masyarakat India.

Dalam majalah ini, beliau turut mengkritik budaya hidup tradisional yang diamalkan oleh

orang India Muslim di mana ianya dianggap sebagai penyekat kemajuan ekonomi, sosial, dan

intelektual mereka. Beliau juga mengatakan bahawa Islam sebagai kuasa yang membuat

budaya, sekiranya budaya dihina maka Islam akan dihina.56 Malah, beliau turut

membandingkan budaya hidup India Muslim dengan masyarakat Barat dari segi kebersihan,

cara bekerja, ketepatan dan keteraturan cara hidup. Pada masa yang sama, beliau

menyuarakan harapan agar masyarakat India Muslim terbuka minda mereka untuk menerima

budaya yang ingin dibawa olehnya.57 Oleh yang demikian, jelas membuktikan bahawa

penulisan Sayyid Ahmad Khan ini memberi pengaruh yang kuat dalam memodenkan

masyarakat tempatan di India.

4.0 KEAGAMAAN

54 P. Hardy (1972). The Muslims of British India. London : Cambridge University Press. Hlm. 6755 Md. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 3156 Hafeez Malik (1970). Sir Sayid Ahmad Khan’s Cntribution to the Development of Muslim Bationalism in India. Cambridge University Press. Hlm. 13257 M. Hadi Hussain (1970). Pioneer of Muslim Resurgence. Lahore : Institute of Islamic Culture. Hlm. 169

13

Sayyid Ahmad Khan berpendapat bahawa al-Quran merupakan sumber yang paling

penting yang boleh dipercayai dan dijadikan sebagai dasar untuk memahami Islam. Beliau

juga berkeyakinan bahawa umat Islam sekarang sudah mampu mentafsirkan al-Quran sesuai

dengan keadaan sekarang dan tidak harus berpegang teguh kepada pentafsiran ulama yang

terdahulu. Oleh itu, Sayyid Ahmad Khan telah melakukan pentafsiran al-Quran. Usahanya

dalam menulis tafsir al-Quran tersebut adalah dalam cara yang lebih rasional,58 iaitu dengan

cara menyesuaikan tafsiran dengan keadaan semasa supaya perkara yang tidak rasional dalam

Islam dapat dihapuskan.

Hal ini kerana dengan kemajuan sains dan teknologi pada abad ke-19, beliau

berpendapat bahawa seseorang Muslim itu harus dapat memahami pesanan al-Quran itu baik

secara kiasan mahupun dalam bentuk yang tersurat. Kesannya, kelahiran masyarakat Islam

moden di benua India dikatakan bermula dengan teori tafsir al-Quran yang ditulis oleh beliau

pada tahun 1880-1895.

Di samping pegangan ajaran Islam melalui al-Quran, Sayyid juga berpendapat bahawa

sumber ajaran Islam turut berlandaskan hadis. Oleh itu, beliau telah menolak taklid.59 Beliau

juga tidak sewenang-wenangnya menerima semua hadis kerana beliau berpendapat ada di

antara hadis itu merupakan hadis yang ditokok tambah dan diubah suai kandungan asalnya

melalui orang-orang yang mendengar cerita-cerita kesaktian tentang diri nabi dan orang-orang

yang gemar menambah apa yang diucap oleh para nabi.60 Kesannya, beliau menyatakan

bahawa perkara-perkara agama adalah bersifat tetap sedangkan perkara-perkara dunia boleh

burubah-ubah.

58Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Asia. Kuala Lumpur: Heinemann Educational Books. Hlm. 119859Taklid merupakan pegangan pada pendapat ahli hukum yang sebelumya.60Malik, M. Rab (1968). The Development of Muslim Educational Thought (700-900). Kansas: University of Kansas. Hlm. 17

14

Selain itu, Sayyid Ahmad Khan sangat memberi penghargaan yang tinggi kepada

‘akal’. Akan tetapi sebagai umat Islam yang percaya kepada wahyu, dia berpendapat bahawa

kekuatan akal bukan tidak terbatas.61 Sayyid juga berpendapat pentafsiran ajaran Islam itu

sangat berkait dengan waktu dan tempat oleh yang demikian ia dapat berubah sesuai dengan

tuntutan waktu dan tempat.62 Disebabkan beliau berpegang kepada prinsip tersebut maka

beliau hanya menerima sistem perkahwinan dalam Islam yang bersifat monogami sahaja.

Beliau menolak sistem poligami sebagaimana yang dijelaskan oleh para ulama pada masa

tersebut.

Perkahwinan monogami ini dilihat sebagai satu sistem perkahwinan yang benar-benar

kukuh yang dianjurkan dalam kalangan orang Muslim.63 Hal ini selaras dengan ajaran al-

Quran yang menyatakan jika terdapat keadaan yang mustahil untuk menunjukkan kesamaan

dan keadilan dalam pembahagian harta perkahwinan monogami merupakan pilihan yang

tepat. Hujahnya ditambah pula dengan pendapat beliau bahawa adalah sukar bagi lelaki itu

untuk berlaku adil dan melayan para isterinya seramai empat orang secara sama rata seperti

yang dianjurkan dalam al-Quran. Beliau turut menyatakan bahawa poligami merupakan

pengecualian dalam sistem monogami kerana poligami sememangnya tidak digalakkan tetapi

boleh dilaksanakan dalam kes-kes yang tertentu. Contohnya, apabila seseorang isteri itu tidak

dapat memberikan zuriat kepada si suami maka sistem poligami boleh digunakan. Tindakan

Sayyid boleh dikatakan sebagai salah satu cara bagaimana beliau berusaha untuk

memodenkan masyarakat Islam itu sendiri terutamanya bagi golongan wanita yang sering

dipinggirkan.

Seterusnya, Sayyid turut memberi pandangan dalam aspek hukum Islam. Di mana

beliau menolak hukum Islam yang dianggap tidak sesuai lagi dijalankan pada zaman moden

61Ibid. Hlm. 1762Ibid. Hlm. 1963Hafeez Malik. (1980). Sir Sayyid Ahmad Khan and Muslim Modernization in India and Pakistan. New York : Columbia University Press. Hlm.264

15

seperti hukum hudud. 64 Dalam hal potong tangan bagi pencuri beliau berpendapat ia bukanlah

satu hukuman yang wajib dijalankan pada ketika itu. Menurutnya hukuman seperti ini hanya

sesuai kepada masyarakat primitif yang belum mengenali atau kekurangan penjara.65Hal ini

mungkin disebabkan hukuman hudud ini akan memberi kemudaratan kepada fizikal serta

menjejaskan emosi pesalah hingga secara tidak langsung menyebabkan Islam dipandang

sebagai satu agama yang kejam pada pandangan masyarakat luar pada waktu tersebut. Oleh

itu, Sayyid menolak untuk melaksanakan hukuman ini bagi umat Islam di India.

Di samping itu, beliau turut memberi pandangan mengenai amalan berdoa. Bagi beliau

amalan berdoa adalah untuk merasai kewujudan tuhan. Hal ini kerana beliau percaya

hubungan antara manusia dan tuhan.66 Namun baginya, doa itu hanyalah sebagai satu medium

untuk memberikan ketenteraman jiwa kepada seseorang Muslim, tetapi bukannya untuk

memakbulkan permintaan. Hal ini sesuailah dengan pendapat beliau yang menyatakan

bahawa doa itu tidak pernah dikabulkan oleh tuhan. Pendapat ini secara tidak langsung telah

memperlihatkan fahaman liberal yang dianutinya.

Walaupun kehadirannya disanjung dalam kalangan intelektual India namun

sebenarnya ulama Islam menentang sekeras-kerasnya fahaman liberal beliau. Kesimpulan

kecil yang dapat dinyatakan di sini, usaha-usaha yang dilakukan oleh Sayyid dalam aspek

agama secara langsung telah memberikan pemodenan dalam pemikiran agama bagi

masyarakat Islam di India itu sendiri.

5.0 PEMIKIR POLITIK

64Hukuman yang dijalankan berdasarkan Undang-undang Syariah Islam yang melibatkan kesalahan mencuri dan berzina.Hukuman potong tangan untuk mencuri dan direjam dengan batu untuk kesalahan berzina.65Abdul Rahman Haji Abdullah (1987). Pemikiran Islam Masa Kini: Sejarah dan Aliran. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 116-11766Shan Muhammad (1969). Sir Syed Ahmad Khan : A Political Biography. Meerut : Prakash Printing Press. Hlm.135

16

Seterusnya Sayyid Ahmad Khan juga berpendapat bahawa dengan bekerjasama

dengan pihak British, peningkatan kedudukan dan kemajuan umat Islam dapat dicapai.67 Hal

ini demikian kerana, kuasa British pada waktu tersebut adalah kuasa yang sangat kuat maka

seberang penentang terhadap kekuasaan mereka itu tidak memberikan apa-apa keuntungan.

Maka Sayyid Ahmad Khan berpendapat bahawa untuk meningkatkan taraf hidup masyarakat

Islam, beliau perlu menentang sebarang bentuk pertubuhan politik termasuk pertubuhan

National Muhammadan Association yang ditubuhkan oleh Hakim Ameer ali di Calcuta pada

tahun 1877.68 Bagi menyatakan pandanganya yang tidak bersetuju terhadap persatuan

tersebut, beliau mengutus sepucuk surat kepada sahabatnya Moulvi Niaz Muhammad Khan

dengan menyatakan bahawa tidak sesuai bagi orang Islam untuk menganjurkan pertubuhan

penentangan politik, pada masa mereka masih berada didalam keadaan lemah yang tidak

memberi apa-apa faedah kepada mereka.69 Oleh itu, melalui kesedaran dalam aspek ini maka

beliau telah mengabdikan dirinya sebagai seorang pemimpin yang setia kepada British agar

usaha beliau untuk mengekalkan kepentingan dan pelaksanaan pemodenan terhadap

masyarakat Muslim India di bawah jajahan British dapat dicapai.70

Untuk mendapatkan kemajuan umat Islam harus menguasai ilmu pengetahuan dan

teknologi moden Barat. Perkara tersebut akan tercapai jika mereka tidak bekerjasama dengan

Hindu dalam menentang Inggeris, tetapi membaiki dan menjalinkan hubungan baik dengan

pihak Inggeris. Beliau juga berusaha untuk menjaga nama baik masyarakat Muslim India

dengan menafikan masyarakat Muslim tidak terlibat dalam pemberontakan 1857.71 Usahanya

yang berterusan akhirnya membuahkan hasil apabila pihak British merubah pandangannya

terhadap umat Islam India. Sayyid Ahmad Khan menasihati masyarakat Muslim India agar

67 Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Tengah. Hlm. 119868 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 6569 Ibid. Hlm. 6670 Ibid. Hlm. 119871Anil Seal (1987). Kemunculan Nasionalisme India : Persaingan dan Persubahatan Pada Akhir Abad Kesembilan Belas. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.. Hlm. 316.

17

tidak melawan dan bersahabat baik dengan pihak Inggeris. Di samping itu, keadaan politik di

India pada waktu tersebut memerlukan Muslim India mempunyai persatuannya tersendiri.

Oleh yang demikian, beliau menubuhkan The Aligar Indian Association. Ahli persatuannya

terdiri daripada ahli Scientific Society, tuan-tuan tanah tempatan dan segelintir pegawai

Eropah. Pergerakan ini mempunyai kesan yang kuat terhadap Muslim India kerana

pergerakan ini telah memberi peluang kepada masyarakat Muslim India menanamkan hasrat

yang tinggi untuk menaik taraf masyarakat mereka setanding dengan masyarakat-masyarakat

lain di negara itu dengan menukarkan tumpuan mereka terhadap faedah-faedah dan

kemajuan.72 Namun demikian persatuan ini terpaksa dibubarkan kerana objektif persatuannya

gagal dicapai. Pembubaran ini turut disokong oleh faktor kegagalan dalam mencapai hasil

yang membanggakan dalam kerajaan.73

Seterusnya, disebabkan Sayyid merupakan seorang pemikir politik yang hebat maka

awal-awal lagi beliau tidak menggalakkan umat Muslim India bergerak aktif dalam politik di

India, terutamanya dalam Kongres Kebangsaan India. Hal ini kerana beliau tidak percaya

bahawa Kongres tersebut mewakili masyarakat India sepenuhnya. Bukan itu sahaja matlamat

penubuhan Kongres tersebut ialah untuk menubuhkan parlimen yang berbentuk demokrasi

iaitu mahukan Majlis Perundangan yang terpilih. Dalam parlimen tersebut Sayyid Ahmad

menyedari bahawa Muslim India akan tetap menjadi minoriti yang kekal, dan undi mereka

akan selalu dikalahkan seperti orang Ireland di Westminster.74 Di samping itu, beliau turut

merasakan umat Islam wajar menyerahkan kesetiaan kepada kerajaan British dan mereka

tidak sesuai menyertai Kongres Kebangsaan India.75 Beliau bersetuju untuk memerdekakan

India tetapi beliau tidak bersetuju dengan cara Kongres Kebangsaan India kerana baginya

72Gilbert Khoo dan Dorothy Lo (1978). Asia dalam Perubahan: Sejarah Tenggara, Selatan dan Timur Asia. Hlm. 119873Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm.7374Anil Seal (1987). Kemunculan Nasionalisme India : Persaingan dan Persubahatan Pada Akhir Abad Kesembilan Belas. Hlm. 385.75Mohammad Mujee. (1968). Social Reforms among Indian Muslims. Delhi : University of Delhi. Hlm.23

18

Kongres tersebut tidak memberi perhatian terhadap golongan minoriti iaitu kepentingan

terhadap orang bukan Hindu. Apabila sistem demokrasi diperkenalkan golongan Muslim akan

menjadi minoriti iaitu kira-kira 1:4. Hal yang demikian menyebabkan orang Hindu akan

melebihi orang Islam, maka parlimen juga akan dikuasai oleh orang Hindu. Masyarakat

Muslim India akan terus terpinggir dalam sistem pentadbiran dan pada masa yang sama

mereka tidak mampu untuk memegang sebarang jawatan dalam kerajaan.

Beliau tidak yakin seluruh India akan mendapat manfaat daripada kongres kecuali

orang Bangali dan segelintir yang lain yang mempunyai kepentingan tertentu. Di Bengal,

Bombay dan Madras, pusat perniagaan British, golongan pertengahan ahli perniagaan

(bourgeoisie) berkembang dengan cepat manakala di Utara India kelas ini belum muncul lagi.

Orang Islam yang tinggal disekitar Bengal, Bombay dan Madras telah menyertai kongres,

berbanding masyarakat Islam di Utara India yang tidak memberi tindak balas kepada kongres

kerana mereka belum lagi membentuk golongan Bourgeoisie dikalangan mereka.76 Mereka

masih lagi berada dalam sistem feudal dan memegang ideologi antidemokrasi, manakala kelas

pertengahan dikalangan orang Hindu telah mula berfikiran ke arah liberalisme Eropah. Oleh

itu, Sayyid Ahmad Khan berpendapat tuntutan kongres untuk mengadakan peperiksaan secara

berasingan di India dan pengenalan kepada perwakilan institusi, tidak menepati kepentingan

minoriti.77 Beliau merasakan masyarakat Bengal yang mempunyai pendidikan Inggeris cuba

menyusup ke barat laut India yang akan mengakibatkan kedudukan ekonomi yang parah bagi

kedua-dua pihak iailtu Hindu dan Muslim.78

Antara sebab lain penentangannya terhadap kongres ialah beliau tidak percaya bahawa

kongres merupakan badan perwakilan seluruh masyarakat India. Pandangan beliau juga

disokong oleh beberapa tokoh masyarakat India yang lain seperti Raja Oday Pertap Singh dan

76 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm. 6577 Ibid. Hlm. 6478 Ibid. Hlm. 64

19

Sir Salar Jung.79 Pada 1897, Sayyid Ahmad Khan mengatakan bahawa orang Islam tidak ada

kepentingan untuk menyertai perjuangan kongres. Walaupun ada perbezaan dalam pandangan

politik mereka, kedua-dua masyarakat ini mestilah hidup dalam keadaan aman dan damai. Hal

ini demikian menjelaskan bahawa beliau menentang penyertaan masyarakat Islam dalam

kongres tetapi tidak menentang masyarakat Hindu. Malah Sayyid ingin melihat kedua-dua

masyarakat ini hidup harmoni dan saling hormat menghormati.

6.0 PERSAMAAN TARAF

Seterusnya, pemodenan Sayyid Ahmad Khan dalam aspek persamaan taraf pula dapat

dilihat melalui perjuangan beliau dalam membela nasib masyarakat Islam, di samping tidak

meminggirkan masyarakat Hindu.80 Beliau tidak pernah mendakwa wujudnya jurang di antara

masyarakat Islam dan masyarakat Hindu. Sebaliknya Sayyid menganggap masyarakat Hindu

dan Islam sebagai ‘dua mata’ daripada satu induk negara iaitu India. Perkara ini dapat dilihat

daripada pernyataan beliau iaitu:

“ I have said it many times and I say it again that India is like a beautiful

bride blessed by two attractive eyes – the Hindus and the Muslims. If they

maintain enmity or hypocritical (nifaq) relations with each other, then this

beautiful bride will look cross-eyed, and if one destroys the other, [the

bride] will look one-eyed. So! Inhabitants of India, do as you will-make this

bride cross-eyed or one-eyed [or preserve both her eyes].”81

Melalui pernyataan tersebut kita dapat lihat Sayyid Ahmad Khan amat menitikberatkan

hubungan antara masyarakat Islam dan masyarakat Hindu sebagai satu bangsa yang berada di

bawah sebuah negara yang sama, walaupun menganuti agama yang berbeza. Bukan itu sahaja,

79 Ibid. hlm. 6680 Ibid. Hlm.7281Hafeez Malik (1970). Sir Sayid Ahmad Khan’s Contribution to the Development of Muslim Nationalism in India. Dalam Modern Asian Studies, 4(2).Hlm. 138.

20

dalam memperkatakan tentang masyarakat India Sayyid Ahmad Khan selalu menggunakan

perkataan qawm (nation) yang merujuk kepada masyarakat Hindu ataupun Muslim.82

Perkataan qawm ini sering kali digunakan untuk merujuk kepada penduduk sesebuah negara

walaupun mereka mempunyai ciri-ciri atau identiti tersendiri.

Di samping itu, bukti lain yang jelas menunjukkan bahawa beliau merupakan seorang

bapa pemodenan masyarakat Islam di India apabila beliau telah mengetengahkan teori satu

negara (One Nation Theory). Melalui teori ini, didalam kuliahnya, beliau memberikan

pandangan bahawa mana-mana agama iaitu ‘Hindu’ dan ‘Islam’ seharusnya tidak

memperkecilkan kepentingan perpaduan manusia. Sebaliknya ia merupakan satu pengenalan

terhadap agama mengikut kepercayaan masing-masing. Beliau juga berpendapat perbezaan

agama yang wujud antara orang Islam dan Hindu tidak boleh dijadikan halangan dalam

pergaulan sesama mereka.83 Begitu juga perbezaan fahaman politik tidak boleh dijadikan

halangan dalam mengekalkan hubungan akrab di antara keduanya.84 Kesannya, walaupun

Sayyid merupakan seorang yang beragama Islam namun beliau tetap menganggap India

sebagai tanah airnya dan tidak pernah membezakan taraf sama ada masyarakat Hindu ataupun

Muslim.

Berdasarkan prinsip di atas, Sayyid telah memberi peluang kepada sesiapa sahaja

termasuk mereka yang bukan beragama Islam untuk memasuki Anglo Oriental Collage

(MAOC) di Aligarh yang ditubuhkan oleh beliau. Buktinya sekali lagi tidak meletakkan quota

kemasukan atau cara-cara tertentu bagi menghalang kemasukan orang Hindu.85 Mereka bebas

untuk memohon bagi memasuki MAOC tanpa adanya apa-apa sekatan jika memenuhi syarat

yang ditetapkan. Kriteria kelayakan kemasukannya pula tidaklah terhad kepada sesuatu kaum 82Ibid.Hlm. 13783 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm.8884M. Rajantheran dan Md. Afandi (2004). Nasionalis atau Komunalis: SirSyed Ahmad Khan dan Mahatma Ghandi dalam Sejarah Moden India. Dalam JATI, bilangan 9. Hlm. 97

85 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm.59

21

atau pun agama, tetapi ia memberi peluang kepada semua kaum tanpa mengira agama, dan

kepercayaan yang dianutinya.

Kegiatan Sayyid Ahmad Khan meningkatkan taraf hidup masyarakat Islam di India,

tidak menunjukkan beliau bersikap mengutamakan masyarakat Islam atau berbentuk ekslusif.

Beliau berkawan rapat dengan masyarakat Hindu selama hidupnya. Nama orang Hindu yang

turut memberi sumbangan terhadap penubuhan Kolej MAOC terpahat pada plak marmar di

Strachery Hall A.M.U.86 Beliau beberapa kali menyatakan beliau akan berasa sedih jika orang

berfikir kolej tersebut hanya diperuntukan kepada masyarakat Islam sahaja atau bertujuan

untuk mewujudkan perasaan pengasingan antara dua masyarakat.87 Malahan, penubuhan kolej

ini mendapat kerjasama yang baik daripada sebahagian besar msyarakat Hindu, tidak hanya

sokongan moral malahan material. Pada tahun 1886, kakitangan kolej terdiri daripada enam

orang guru, empat daripadanya Hindu.88 Jawatan kuasa pengurus Kolej pada tahun 1887,

terdiri daripada sebelas orang dengan tiga orang daripadanya beragama Hindu.89 Manakala

pada tahun 1894 dua orang Hindu daripada tujuh guru India.90

7.0 SAYID AHMAD KHAN SEBAGAI PENDAMAI ANTARA PIHAK BRITISH

DAN INDIA.

Peristiwa Dahagi 1857 telah mencetuskan penentangan oleh masyarakat Islam dan

Hindu terhadap pihak British. Namun, pihak British berjaya menyekat penentangan yang

berlaku melalui kekuatan yang dimiliki sebagai sebuah kuasa imperialisme sehingga

membawa kepada kejatuhan empayar Mughal. Keadaan yang berlaku ini mewujudkan

hubungan yang tidak baik antara masyarakat tempatan dengan pihak British.91 Hal ini disedari

86 Ibid. Hlm.7287 Ibid. Hlm. 6188 Ibid. Hlm.6789 Ibid. Hlm. 6190 Ibid. Hlm. 6791 Bipan Chandra (1989). India struggle for independence 1857-1947. New York: Penguin Books. Hlm. 31

22

oleh Sayyid Ahmad Khan yang mengatakan bahawa keretakan hubungan ini akan memberi

kesan yang negatif kepada masyarakat tempatan India khususnya kesan terhadap politik

disebabkan mereka ketinggalan dalam pendidikan.92 Tambahan pula, beliau adalah manusia

pertama di india yang menyedari keperluan untuk tafsiran baru berkaitan Islam adalah bersifat

liberal, moden dan progresif.93 Keadaan ini amat membimbangkan beliau yang amat

menitikberatkan pendidikan Barat bagi mengubah kehidupan masyarakat tempatan. Malah,

beliau sendiri digelar sebagai ‘Renaissance Muslim Leader’ kerana menyokong idea

modenisasi dan pro-barat tanpa meminggirkan ajaran Islam.94

Beliau juga berusaha dalam mengeratkan hubungan antara British dengan masyarakat

tempatan dengan menyakinkan British bahawa masyarakat Islam tidak sesekali mengancam

kekuasaan British di India. Malah, bagi meneruskan perjuangannya dalam memodenkan

orang Islan di India beliau sanggup mengunjungi dan menetap selama 17 bulan di England

sehinggakan beliau amat mengagumi tamadun Barat dan menyeru masyarakat Islam India

menerima segala ilmu tamadun tersebut.95 Walau bagaimanapun, usaha yang dibuat oleh

Sayyid Ahmad Khan dalam memajukan orang Islam ini mendapat tentangan daripada

golongan ulama kerana khuatir idea-idea beliau itu menyimpang dari ajaran Islam yang

sebenar.

Di samping itu, Sayyid Ahmad Khan juga dikatakan sebagai pegawai pengadilan di mana

beliau telah memberi perlindungan kepada British semasa berlakunya Dahagi 1857 yang turut

mengancam nyawanya sendiri. 96 Hal ini menunjukkan bahawa beliau amat menitikberatkan

hubungan antara British dengan masyarakat tempatan demi kebaikan bersama. Malah, beliau

92 Mohd. Afandi Awang (2006). Komunalisme: Kesannya ke atas Peradaban India. Hlm.3293 Bashir Ahmad Dar (1971). Religious Thought of Sayyid Ahmad Khan. Lahore : Institute of Lahore Islamic Culture Club Road. Hlm.26894 Robert D. Campbell (1963). Pakistan Emerging Democracy. New York : D. Van Nostrand Company. Hlm.1295 Abdul Rahman Haji Abdullah (1987). Pemikiran Islam Masa Kini : Sejarah dan Aliran. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 114-11596 M. Rajantheran & Md. Afandi Hj. Awang (2004). “Nasionalis Atau Komunalis : Sir Syed Ahmad Khan dan Mahatma Gandhi Dalam Sejarah Moden India” dalam Jurnal Jati, 9, Hlm. 90-91

23

turut memujuk seorang ketua pemberontak India yang bernama Nawab Mahmod Khan untuk

berbincang di meja rundingan bagi membolehkan orang-orang Eropah keluar dari Bijnore

dengan selamat.97 Usaha lain yang dibuat oleh beliau ialah dengan menghantar sebanyak 500

buah naskah buku “ The Causes of The Indian Revolt ” yang mengandungi sebab-sebab

berlakunya pemberontakan India kepada kerajaan British di England pada tahun 1873.98

Dalam penulisan beliau itu turut menyatakan kepada British bahawa orang-orang Islam masih

patuh kepada ketua iaitu Queen Victoria dan keadaan ini memberi kesedaran kepada British

berkaitan pemberontakan Dahagi 1857 yang berlaku adalah disebabkan kelemahan mereka

sendiri. Berdasarkan apa yang dinyatakan ini jelas memperlihatkan bahawa Sayyid Ahmad

Khan ini adalah bapa pemodenan masyarakat Islam di India kerana pelbagai usaha telah

dibuat bagi mewujudkan hubungan baik antara orang Islam dengan pihak British. Hal ini

kerana, beliau sedar bahawa hubungan baik antara kedua-dua belah pihak akan memberi

keuntungan kepada masyarakat India sendiri untuk mancapai kemajuan.

8.0 KESIMPULAN

Kesimpulannya, terdapat pelbagai usaha pembaharuan yang dilaksanakan oleh Sayyid

Ahmad Khan untuk memodenkan masyarakat Islam di India. Oleh hal yang demikian, usaha-

usaha ini boleh dilihat dalam aspek pendidikan, penulisan, keagamaan, pemikiran politik,

persamaan taraf dan juga sebagai pendamai antara pihak British dan India. Sayyid Ahmad

Khan juga boleh digambarkan sebagai seorang yang cekal dalam menjalankan pembaharuan

masyarakat Islam di India. Beliau tidak pernah berputus asa walaupun berhadapan dengan

kekecewaan dan halangan yang besar, beliau terus berjuang dengan bersemangat. Perjuangan

yang dilakukan beliau tidaklah sia-sia sehinggakan beliau digelar sebagai bapa pemodenan

97 S.M. Ikram. (1970). Modern Muslim India and The Birth of Pakistan (1858-1951). Lahore : Sh. Muhammad Ashraf. Hlm. 22.98 M. Rajantheran & Md. Afandi Hj. Awang (2004). “Nasionalis Atau Komunalis : Sir Syed Ahmad Khan dan Mahatma Gandhi Dalam Sejarah Moden India” dalam Jurnal Jati, 9, Hlm. 91.

24

masyarakat Islam di India. Pembaharuan yang dijalankan Sayid Ahmad Khan yang memberi

kesan yang besar dan mendalam boleh dilihat dalam aspek pendidikan yang mana daripada

pendidikan masyarakat Islam di India mendapat ilmu pengetahuan dan mendapat peluang

pekerjaan yang lebih baik. Walaupun mendapat pelbagai tohmahan, beliau tetap gigih bagi

memodenkan masyarakat Islam di India. Semangat seperti inilah sewajarnya dimiliki oleh

generasi hari ini agar terbinanya sebuah masyarakat Islam yang kuat dan harmoni.

25