112 Sifat dan sahsiah Guru Pendidikan Islam TugasseorangguruPendidikanIslammenyampaikanilmuteruskepadaanakmuridnya. Menghapuskankejahilan,memperkukuhkanamalan,menerapkannilai-nilaimurni,mengajak kepada kebaikan dan mencegah kemungkaran. Sahsiahmempunyaitigaciriutama.Pertama,ialahkeunikandenganmaksudtersendiri. Kedua,kebolehsuaianataukeupayaannyauntukberubahdandiubahhasilpembelajaranatau pengalaman.Ketiga,ialahorganisasi.Denganperkataanlainiabukansekadarhimpunan tingkahlakusebaliknyaiamelibatkancoraktindakandanoperasiyangbersifatkonsisten. Tegasnya sahsiah mencerminkan sifat, fizikal, kognitif, emosi, sosial dan rohani seseorang. Sahsiahbermaknaperibadiataupersonaliti.Iamerujukkepadatraitsyangmencirikan peribadiorangberkenaan.Peribadimenggambarkansifatpersonalitiindividuyang membezakannyadaripadaoranglain.Sifatsahsiahmerangkumgayahidup,kepercayaan, harapan,nilai,motif,pemikiran,perasaan,budipekerti,persepsi,tabiat,sikapdanwatak seseorang. Islammelihatpendidikperlumemilikisifatyangmulia.Beberapasifatyangwajibada padaseseorangguruantaranyaialahguruhendaklahmempunyaisifatzuhud.Dengansifatini guru akan mendidik pelajarnya supaya mencari keredhaan Allah SWT dan bukan kerana hal-hal yang lain yang membawa keuntungan kebendaan atau mencari nama. Selain itu, guru Pendidikan Islamjugaperlumenjagakebersihanjiwadaripadasegalakekotoranadatdansyaralantas memilikiperibadiyangtinggi.Iniakanmenjauhkanseorangguruitudaripadasifat-sifatyang tercela antaranya angkuh, riak, hasad, pemarah dan sifat keji yang lain.

113 Di sampingitu, seorang gurujuga perlumempunyai sifat halimiaitu sifatlemahlembut dan sopan santun dan juga mempunyai kemampuan dalam keilmuan iaitu guru perlu mempunyai ilmuyangcukupuntukmengajarpelajardenganberkesan.Setiapguruperlumempunyaisifat-sifat tersebut dan penting dibentuk di dalam diri guru. Oleh itu, melalui sifat-sifat ini guru dapat menjadi teladan yang baik kepada masyarakat serta menghasilkan pengajaran yang berkesan. MengikutG.WAllportdalamdalambukunyaPatternandGrowthinPersonality, sahsiahditakrifkansebagaiorganisasidinamiksesuatusistempsikofizikaldidalamseseorang individuyangmenentukantingkahlakudanfikirannyayangkhusus.Sistempsikofizikal merangkumisegalasegalaunsur-unsurpsikologisepertitabiat,sikap,nilai,kepercayaandan emosi,bersamadenganunsur-unsurfizikalsepertibentuktubuhbadan,uratsaraf,kelenjar, wajah dan gerak geri seseorang (Mok Soon Sang, 1994:1). BegitulahbertuahnyaguruPendidikanIslamyangsudahtersediajalanmenujuredha Allahdisampingmenjalankantugassebagaipendidik.Sudahtersediajalandanruang berdakwahyangnyataberjalanseiringdengantugashakikimendidikanakbangsa.Selainitu merekamerupakanpakarrujukterutamadidalamselokbelokagamabagiwargagurudan kakitangansekolah.Inilahpeluang-peluangyangdilihatseharusnyadimanfaatkanolehGuru PendidikanIslamdidalammeneruskankesinambunganmisidakwahjunjunganBesarnabi Muhammad S.A.W. 114 AllahtelahmenceritakankepadakitabahawaUmmatMuhammadSAWadalahummat yangterbaikyangdiutuskanuntukmengajakkepadakebaikandanmencegahkemungkaran sepertimana dinyatakan didalam Surah Al-Imran ayat 110: J1H ,@ L0 60 Bq1@0V BBB ,_qV, AP1Bb _1V, BB N _, b,V0 1JPBb CN b1@ P1. ,_qBb @qm0,_fABb Maksudnya:

Kamuadalahumatyangterbaikyangdilahirkanuntukmanusia,menyuruh kepada yang maruf, dan mencegah dari yang munkar, dan beriman kepada Allah. sekiranya ahli Kitab beriman, tentulah itu lebih baik bagi mereka, di antara mereka adayangberiman,dankebanyakanmerekaadalahorang-orangyangfasik.(Al-Imran ayat 110) GuruPendidikanIslamadalahpakarrujukyangdiakuikredibilitidarisudutilmudan kepakarandidalambidangagama.Makadisinilahmerekaharusmenggunakankemampuan ilmu yang ada untuk menjernihkan kekeliruan apabila diajukan tentang persoalan berkait dengan aqidah, syariah, hukum-hakam serta akhlak. Itulah ruangnya untuk mengemukakan panduan dan jawapanberdasarkandalil-dalilal-QurandanSunnah.Tidaksalahuntukmengatakanguru pendidikan Islam ini sebagai pakar rujuk kepada guru-guru, kakitangan, pentadbiran serta murid-murid.Cabarankepadapendakwahdisekolahiniialahusahauntukmemastikanilmusentiasa cukup di dada bagi memberikan jawapan kepada permasalahan tersebut. 115 Selainitu,geraklakuGuruPendidikanIslamsentiasamenjadiperhatianwargasekolah ataupunmurid-murid.Makadisinilahperananmerekauntukcubamenonjolkanakhlak RasulullahS.A.W.baikdarisudutpercakapan,berpakaian,pergaulanmalahgayaberjalanpun sentiasamenjadibuahmulutorang.Inilahyangdikatakansebagaidakwahdengancontoh tauladan.UmummemangmengetahuiandaiUstazdanUstazahiniberperilakudenganakhlak yang sopan, baik tingkah laku, mudah didekati, tidak mustahillah mereka akan sentiasa menjadi guru yang cukup dihormati rakan dan lawan GuruPendidikanIslammenjadipendakwahjugamemerlukanmenarikminatdan mempengaruhi oranglain. Seandainyamempunyai perwatakan seindah Rasulullah S.A.W. pasti anak murid menjadikan contoh dan tauladan untuk diikuti. Bahkan gaya rambut, berpakaian serta carabercakappunakanditiruolehmereka.GuruPendidikanIslambolehmencegah kemungkaran.GuruPendidikanIslamtidakperlumenungguuntukdilantiksebagaiPegawai Penguatkuasabarumencegahkemungkaran.SebagaiGuruPendidikanIslam,perlumempunyai tanggungjawab yang amat berat untuk membetulkan segala kesilapan. Meneguruntukmemperbetulkankeadaantidaksalah,asalkankenadengancaranya. Itulah sebabnya Allah berfirman di dalam Surah An-Nahl ayat 125: @Bb P[Lf V@P ,; N6BB_Bb, ,1@6Bb F ),/BB ; @=0 P f ,; ,_10 V@ 0b@P F ,_,10 )JBB Bermaksud: Serulah(manusia)kepadajalanTuhan-mudenganhikmahdanpelajaranyang baik dan bantahlah mereka dengan cara yang baik. Sesungguhnya Tuhanmu dialah yang lebih mengetahui tentang siapa yang tersesat dari jalan-Nya dan dialah yang lebih mengetahui orang-orang yang mendapat petunjuk.

116 SekiranyaGuruPendidikanIslamhanyamengajarhukum-hakamagamatetapitidak mencegahkemungkaranyangberlakudisekolahadakahmerekainisudahmenjalankantugas danamanahyangdiberi?.Memberinasihat,menegursalahlakumurid,menjadiorangtengah untukmenyelesaikankonflikrakansekerja,meleraikanpergaduhandiantaramurid,itusemua tugasseorangpendakwahdisekolah.Namunsegalanyaharusdilakukandenganpenuhhikmah agartiadaseorangpunyangtergurisdanhatidanperasaannya.Hikmahdengandidalam menegur,menasihati,bijaksanadidalamberhujahakanmenjadikanguruPendidikanIslamini sebagai insan yang dihormati oleh semua warga sekolah. Gurumemainkanperananpentingdanmerupakannadikepadapembentukanmanusia. Guru sangat penting bagi melahirkan insan yang seimbang dari semua segi. Pembangunan insan harusdiseimbangkanagarnilai-nilaimoralmasyarakatsupayasentiasaterpelihara.Guru-guru dituntut agar mempunyai sahsiah dan akhlakyang boleh diteladani oleh pelajar danmasyarakat di samping menguasai pelbagai ilmu, antara lain dalam bidang yang berkaitan dengan teknologi maklumat, bahasa dan kemahiran berkomunikasi. Tidakdiragukanlagibahawaguruyangmempunyaikeperibadianyangbaikakan meninggalkankesanyangpositifdalamdirianakdidikmereka.Alatteknologimodenwalau bagaimanacanggihsekalipuntidakdapatmengambilperananguru.Faktormanusiatetap diperlukandalamprosespembentukandanpematangansahsiahmurid.Sebabitubanyakkajian dibuattentangsifat-sifatyangperluadapadaseorangguruyangbaikdanberkesandalam pengajaran mereka. 117 PendidikanIslammempunyaikendudukanyangtinggidansucidalamagamaIslamitu sendiri.PemdidikanIslammerupakansesuatuyangpentingdantelahmenjadibahagianyang tidak dapat dipisahkan dari Islam dan merupakan ibadat yang amat besar. Hal ini dapat dianalisis melaluipemerhatianterhadapwahyupertamayangditurunkankepadaRasulullahSaw meneyntuh aspek pendidkan. Firman Allah S.W.T: Maksudnya:"Bacalah(WahaiMuhammad)dengannamaTuhanmuyangmenciptasekelian makhluk.Ia mencipta manusia dari sebuku darahbeku,bacalah, dan Tuhanmu yang mulia yang mengajar manusia dengan peaantaraan pena." (Al-Quran, Al-Alaq: 1-4) Dengan penelitianyang dilakukan trhadap wahyuyang pertamayang diturunkan kepada Rasulullahadlahmengenaiaspekpendidikan,bukanlahaspeksocial,ekonomi,ataupunpolitik, jelas menunjukkan pendidikan merupakan suatu aspek penting dalam kehidupan dan juga dalam agamaIslamitusendiri.Inikerana,pencapaiandalambidangsosial,politikdanlain-lainlagi bermula daripada kecermerlangan pendidikan. Misiutamayangdibawaolehwahyupertamainimeliputiperintahsupayamanusia belajarmengenali Tuhan,memahamifenomena alam,memahami diri sendiri sertamenghayatio cara hidup yang baik adalah tergolong dalam prinsip aqidah, ilmu, dan amal. Ketiga-tiga perkara tersebutpuladianggapsebagaiteraskepadafalsafahpendidikanIslam.Pendidikantidakterhad kepadailmupendidikanduniawisahaja,pendidikanjugamencakupiduabahagianiaitudunia danakhirat.Dalamkonteksini,Abud(1985)telahmnyatakanbahawailmuIslamterbahagi kepada dua cabang besar iaitu ilmu fardhu ain yang mana menuntut setiap Muslim yang beriman 118 kepada Allah S.W.T mempelajari dan juga menghayati ilmu ini, mempelajari Ilmu fardhu ain ini merupakan kewajiban bagi setiap Muslim. Ilmu fardhu ain terdiri daripada akidah, bersuci, solat, puasa, zakat bagi orang-orangyang diwajibkanmengeluarkannya,hajibagi orangyangmampu mengerjakannya, dan maksiat-maksiat hati, tangan, mata, dan sebagainaya. Allah S.W.T berfirman: Maknanya:Katakanlah (wahai Muhammad) tidaklah sama orang yang mengetahui dan orang yang tidak mengetahui. [Surah al-Zumar: 9] BahagiankeduailmuIslamialahilmufardhukifayah.Ilmufardhukifayahbermakna ilmu yang wajib dipelajari dan diamalkan oleh sebahagian ahli masyarakat. Ilmui fardhu kifayah merupakantanggungjawabsosialyangwajibadadalammembangundanmemajukanumat Islam.Ilmuiniterdiridaripadabidangpembangunan,ekonomi,sosial,politik,kedoktoran, ;perundangan,kebudayaan,dansebagaimya.Sekiranyaadasalahseorangdiantaraahli masyarakat yang terlibat dalam sesuatu bidang, ahli masyarakat yang lain tidak lagi wajib kerana semua ahli masyarakat yang lain sudah terlepas dari tanggung jawab sosial itu. 119 Fungsi Pendidikan dalam Islam IslammerupakanAd-Deenyangmerangkumiseluruhaspekkehidupanmanusiaseperti ekonomi, sosial, politik, dan tidak ketigglan juga aspek pendidikan. Firman Allah S.W.T: Maksudnya:"Tiada Kami tinggalkan sesuatu pun di dalam kitab Al-Quran itu." (Al An'am : 38 ) TurkiRabih(1982)telahmenyatakanIslammerupakanagamadanNegara.aqidahdan syariat.Olehitu,pendidikanIslamyangbersistematikdancemerlangmerupakanmedium penting dalammenujumatlamatmembentuk peribadimanusiayang seimbang dansepadu sama adadarisegimental,jasmani,rohani,danjugaemosi.Sehubungandenganitu,profession pendidikanIslamsewajarnyamampumembentukinsanyangbersihkognitif,berpersonaliti, berkarisma,danmempunyaibudipekertimuliadanmurnipergaulansosialnyasehingga seseoranghambaitumampumengabdikandirikepadaAllahtaalasepenuhnyadalamsemua urusan hidup. Dalammenentukanhalatujudankejayaanpendidikan,guru-gurumemainkanperanan penting sebagai contohyang boleh diteladani oleh pelajar-pelajarmereka. Sifat-sifatyang harus adapadaseorangguruagamaIslamseharusnyasifatmahmudahagarbarisanpendidikini menjadi contoh yang baik dan mereka sendiri dihormati oleh pelajar-pelajar mereka. 120 Terdapatbanyakpendapattentangsifat-sifatyangharusadapadaseorangguru.Antaranya ialah pendapat yang diutarakan oleh Abd. Halim Muhammadi dimana sifat-sifat yang terpuji dan sewajarnya dimiiki oleh guru pendidikan Islam ialah: yZuhud:iaitumenyanpaikanpengajarandanpembelajarankepadamurid-muridnyatanpa mengharapkanbalasankebendaanataupenghormatanyangdiberikanmasyarakat kepadanya,tetapipengajarandanpembelajaranyangdiberikansemata-mata mengharapkan redha Allah S.W.T. yKebersihanDiri:bersihjiwanyadaripadasegalakekotoranadatdansyarakdan berperibadi mulia, tidak bersifat angkuh, riak, hasad, pemarah, dan lain-lain. yMempunyaikehebatandankehormatandiri:mempunyaisifatrendahdiri,sertapandai melayanihatioranglaindalampergaulan.Gurujugatidakbolehmelibatkandiridalam suasanayangbolehmenjatuhkan peribadi danmaruahnya sebagai seorang guru, samada dari segi pakaian,perbuatan atau percakapan. yBersifat keibuan dan kebapaan: mengasihi anak didik dibawah jagaannya seperti mereka mengasihi dan menyayangi anak mereka sendiri. yMemahamitabiatmuridnya:memahamidanmenelitidenganjelaslatarbelakangdan kemampuanmuridyangdiajarnyasupayadapatmenysuaikanbahandancara penyampaian. Ciri-ciri guru yang baik bagi Abdullah Ishak pula ialah: y Memiliki ilmu dan Qaedah Pengajaran yang berbagai.yMempunyai ketokohan, berkeperibadian dan berkewibawaan.sebagai seorang guru.yMemberi ilmu semata-mata kerana Allah.yKebijaksanaan dan kematanganyBersifat kasih sayang, pemaaf, bertaqwa dan bertanggungjawab 121 AbdulKiplimenyenaraikankriteriayangseharusnyaadapadaseorangguruyangbaikdan berkesan pengajarannya: yBersemangatdanBerkeyakinan.:Pantulansuarayangjelas,lantangdanbersemangat dibantu oleh gerak geri yang menarik perhatian pelajar.yBersifatCemerlang.:Sentiasagigihberusahauntukmencapaikecemerlangandiridan sekolah.yKeupayaanMemimpin.:Perlusentiasamenunjukkankebolehandankemampuan sebagaiseorangpemimpinuntukmengarahdanmengawalsuasanapengajarandan pembelajaran sepanjang masa.yKaedah Pengajaran.: Mudahmenerima danmenghayati serta bolehmengaplikasikan P & P yang berkesan dalam suasana kehidupan seharian.yPeka: Memahami dan menghayati keseluruhan proses pembelajaran di dalam dan di luar kelas serta berupaya menilai kemampuan dan kelemahan murid.YaakubIsamelaluipenulisannyamenyatakancirri-ciriguruyangbaikberdasarkanrumusan yang dikemukan oleh Frank. W Hart dalam kajiannya pada tahun 1993 di Amerika: ySentiasa memberi bantuan dalam kerja-kerja sekolahyPeriang,gembira,berperawakanmenarikdanmempunyaisifatjenakadanboleh menerima jenaka yBerperikemanusiaan, mesra, pengasih dan bersikap sebahagian daripada kami. yBerminat dan memahami sikap murid-murid yBoleh menjadikan kerja di sekolah seronok yTegas tetapi dihormati dan adilyTidak panas baran, pendendam, merungut atau memerli.yKaedah pengajarannya mudah difahami oleh muridyBerkeperibadian yang menyenangkan 122 MenurutAtanLongseorangguruharuslahmenunjukkansifatyangbaikdansifat yangdigemariolehmuridsebagaipemimpinataupembimbingyangberkesan.Sifat-sifatyang digemari oleh murid mampu memajamin rangsangan dan suasana pembelajaran yang effektif dan kondusifdapatdicapai.Antarasifat-sifatyangdikatakandapatmenarikperhatiandandigemari oleh pelajar ialah: ySeorang guru mestilah mempunyai emosi yang stabil dan mental yang sihat. yBadan yang sihat dan sahsiah yang dinamik. yMempunyai tahap kecerdasan otak yang lebih tinggi daripada kebanyakkan orang. yMempunyai pemikiran yang kreatif, imiginasi tinggi dan juga berdaya saing. yMempunyai akhlak dan suara yang sopan. yBertatatertib, bertimbang rasa, sabar, jujur, ikhlas dan tegas. yMenepati masa dan merupakan seorang pengurus yang baik. yMengamalkan sikap positif dan selalu menggalakkan. yDemokratik dalam member bimbingan. ySentiasa menjaga profesionalisme perguruan. ImamAl-Ghazali telahmemberikanlapan ciri-ciri guruyang efektif,merangkumi aspek kualiti dan tugas seorang guru yang cemerlang.yMempunyairasasimpatikepadamuriddanmenganggapsertamelayanimereka sebagaimana anaknya sendiri.yMengikuti tingkah laku dan sunnah Nabi Muhammad dan tidak meminta imbuhan atas perkhidmatan yang diberinya.yTidakmenasihatiataumembenarkanmuridnyamelaksanakansesuatutugas kecualidia(guru)benar-benarterlatihdanberpengatahuantentangperkara tersebut.yMenasihati murid-muridnya supaya meninggalkan kelakuan buruk secara lembut, bukannya dengan memarahi mereka. 123 yTidaksekali-kalimerendah-rendahkandisiplinilmuyanglaindihadapanmurid-muridnya.yHadkanpembelajaranbersesuaiandengantahappemahamanmuriddantidak sekali-kali memaksa mereka mencapai sesuatu di luar kemampuan.yMenyediakanbahanpembelajaranyangmudahdifahami,jelasdanbersesuaian dengan tahap perkembangan akal murid khususnya murid yang kurang pintar. MenurutProfOmaral-Toumial-Syibanisifatdanciriseoranggurumuslimhendaklah merangkumi: (a) Sifat Rohaniah 1. Keimanan yang kental kepada Allah yang maha sempurna2. Keimanan kepada hari akhirat, hari pembalasan dan seluruh para Rasul3. Sifat-sifat keimanan asas yang lain. (b) Sifat-Sifat Akhlak 1. Benar dan jujur2. Menepati janji3. Amanah4. Ikhlas dalam perkataan dan perbuatan5. Merendah diri6. Sabar, tabah dan cekal124 7. Hilm, pemaaf dan toleransi8. Menyayangi murid, mementingkan orang lain, pemurah, zuhud dan qanaah(c) Sifat Mental, Kejiwaan dan Jasmani i. Sifat Mental 1. Cerdas (Kepintaran teori, amali dan sosial)2. Menguasai mata pelajaran takhassus3. Luas pengetahuan am4. Cenderung kepada pelbagai bidang akliah, dan ilmiah yang sihat5. Mengenal ciri, watak, kecenderungan dan keperluan murid6. Fasih, bijak dan petah dalam penyampaian ii. Sifat Kejiwaan 1. Sifat tenang dan emosi yang mantap2. Optimistik dalam hidup, penuh harap kepada Allah dan tenang jiwa bila mengingatiNya.3. Kepercayaan kepada diri dan mempunyai kemahuan yang kuat4. Bersifat lemah lembut dan baik dalam pergaulan5. Berfikiran selesa dan boleh menyesuaikan diri dengan masyarakat iii. Sifat Fizikal125 1.Sihattubuhbadandanterhindardaripenyakitberjangkitatautidakberjangkit2. Berperawakan tampan, kemas dan bersih Menurutkajiansoalselidikdikalanganparapelajardisekolahmenengahdinegaranegaramajuterdapatsenaraiyangmenerangkansifat-sifatyangdiinginiolehpelajar.Antara sifat guru yang dikehendaki ialah guru tersebut : 1. Berkelakuan baik (penyayang dan penyabar)2. Tidak berat sebelah3. Berkeupayaan menghuraikan pelajaran dengan jelas4. Berdisiplin5. Menguasai mata pelajaran dengan baik6. Adil dalam pemarkahan7. Sifat kelakar8. Suka menolong pelajar di luar kelas9. Memahami masalah pelajar10. Mampu menarik perhatian pelajar11. Amanah dan menunaikan janji12. Berupaya membuat penghukuman yang betul13. Mempunyai sahsiah yang dihormati14. Mempunyai semangat persekolahan yang tinggi15. Mempunyai arahan yang jelas dan spesifik126 16. Boleh membezakan intan dari kaca17. Mempunyai kemahuan yang kuat 18. Mempunyai bakat kepimpinan yang tinggi19. Tidak suka menghina murid atas kesalahan mereka20. Tidak menyalahgunakan peraturan membenarkan murid dirotan21. Luas pengetahuan am22. Tidak lari atau terkeluar dari tajuk bila mengajar23. Suara yang baik-serak-serak basah24. Mengenal titik kekuatan murid25. Pandai memberi nasihat26. Simpati terhadap kelemahan murid27. Pandai memilih kata-kata28. Memberi ruang para pelajar menelaah dan mengulangkaji29. Mengambil kira suasana murid di rumah30. Boleh membuat ujian secara berkala