Pengenalan

Tamadun mempunyai dua bentuk yang penting iaitu tamadun spiritual dan

tamadun material. Tamadun-tamadun utama di dunia mempunyai persamaan dan

perbezaanbaik dalam aspek spiritual mahupun material.Persamaan dan perbezaan

tamadun ini boleh dilihat dalam pelbagai segi meliputi aspek-aspek

teologi,etika,pemikiran,kebudayaan dan kesenian serta pencapaian-

pencapaiannya.Etika terbahagi kepada beberapa perkara penting iaitu alam

sekitar,keluarga,komuniti,kerajaan,kegiatan ekonomi,pendidikan dan kesihatan.

Teologi

Di antara tamadun-tamadun besar terdapat persamaan dan perbezaan dalam bidang

teologi.Kepercayaan kepada tuhan merupakan asas yang utama dalam

Islam,Kristian,Yahudi dan Hinduisme.Konsep monoteisme terdapat dalam agama

Islam,Yahudi,Kristian,Yahudi dan Monoteisme demikian manifestasi konsep

Monoteisme,Kristian,Yahudi dan Hinduisme dalah berbeza dengan islam.Agama

islam,Kristian,Yahudi telah dikembangakan oleh nabi-nabi yang mendapat wahyu dari

Allah SWT.Sebaliknya kewujudan agama Hindu adalah agak kabur dan agama ini

tidak mempunyai pengasas ataupun nabi.Hubungan yang rapat antara islam dan

Kristian serta Yahudi dijelaskan dalam al-Quran dan penganut-penganut agama

Kristian dan Yahudi dikena sebagai Ahl-alkitab.Teologi ialah aspek tamadun spiritual

yang penting bagi sesebuah masyarakat.

Sementara Buddhisme bukanlah satu doktrin agama ataupun metafizik tetapi

lebih merupakan sebuah ajaran moral dan etika.Dalam ajaran Buddhisme tidak

membincangkan mengenali konsep ketuhanan sebaliknya membincangkanperilaku-

perilaku yang sepatutnya diamalkan oleh manusia demi untuk melepasi kesengsaraan

hidup dan mencapai pembebasan diri ataupun nirvana.Oleh kerana Buddhisme

terbentuk dalam kerangka sosio budaya masyarakat India maka tidak dapat dinafikan

terdapat beberapa konsep Buddhhisme yang dapat dicari persamaanya dalam ajaran-

ajaran Hinduisme.

CIRI-CIRI PERSAMAAN ANTARA TAMADUN DALAM ASPEK TEOLOGI

1. Semua agama menekankan kepada konsep ketuhanan kecuali agama Buddha

yang menekankan kepada falsafah moral dan etika.Dalam ajaran Buddhisme

tiada konsep ketuhanan.

2. Semua agama mempunyai doktrin dan amalan-amalan tertentu dalam agama

yang perlu dilaksanakan oleh pengikut-pengikutnya seperti sembahyang lima

waktu,puasa di bulan Ramadan,mengerjakan haji bagi orang Islam,upacara-

upacara tertentu bagi pengenut-penganut Hindu,sembahyangdi gereja bagi

penganut-penganut Kristian.Doktrin ini terkandung dalam kitab-kitab suci

agama-agama tersebut iaitu Al-Quran bagi umat Islam, Taurat (Old Testament)

bagi penganut agama Yahudi, Injil (New Testament) bagi penganut Kristian dan

kitab-kitab Ved bagi penganut agama Hindu.

3. Aspek-aspek tertentu dalam agama Islam, Kristian dan Yahudi mempunyai

persamaan iaitu contohnya dari hidup selepas mati dan balasan akhirat. Begitu

juga dengan konsep-konsep syurga, neraka, hari perhitungan dan pembalasan.

4. Dalam beberapa aspek konsep-konsep Buddhisme mempunyai persamaan

dengan Hindusime kerana Buddhisme terbentuk dalam kerangka Hinduisme

sehinggalah ianya mempunyai bentuk tersendiri kemudiannya. Di dalam agama

Hindu dan Buddhisme terhadap konsep * kelahiran semula*. Konsep *karma*

dalam agama Hindu juga mempunyai persamaan dengan konsep *karma*

dalam agama Buddhisme. * Karma * ialah konsep yang berkaitan dengan

pembalasan yang setimpal dengan usaha dan perlakuan manusia.

CIRI-CIRI PERBEZAAN

1. Manifestasi ketuhanan yang berbeza dalam agama tersebut, contohnya

monoteisme dalam Islam adalah berbeza dengan konsep monoteisme dalam

agama Kristian dan Yahudi. Dalam agama Kristian, konsep triniti adalah

berbeza dengan ketunggalan Tuhan dalam Islam. Begitu juga asosiasi nabi-

nabi tertentu dengan tuhan dalam agama Yahudi dan Kristian adalah

bertentangan dengan monoteisme agama Islam yang mengaku hanya Allah swt

tuhan yang sebenar dan Allah tidak boleh dikaitkan atau disekutukan dengan

manusia mahupun benda. Sementara konsep moneteisme dalam agama Hindu

membolehkan tuhan digambarkan dengan pelbagai bentuk dan penjelmaan

dewa sehingga melahirkan pelbagai bentuk patung sembahan. Kesukaran

untuk memahami Hinduisme menyebabkan ramai berpendapat bahawa konsep

ketuhanan dalam agama tersebut adalah politeisme.

2. Wujud juga perbezaan antara agama Hindu dengan Buddhisme, antaranya

ialah tentang konsep reinkarnasi ataupun penjemaal semula. Konsep ini hanya

terdapat dalam agama Hindu. Penjelmaan semula bermaksud, seseorang itu

akan menjelma semula selepas kematiannya tetapi dalam bentuk manusia.

Konsep ini asalnya hanya digunakan untuk penjelmaan semula dewa-dewa

Hindu tetapi perkembangan sejarah agama Hindu kini memperlihatkan bahawa

konsep ini juga seringkali dikaitkan dengan seseorang manusia.

Persamaan dan Perbezaan antara Tamadun

Tamadun-tamadun yang pernah lahir di dunia mempunyai latar belakang yang

tersendiri, maka terdapat begitu banyak perbezaan antara satu dengan satu tamadun

yang lain. Namun begitu, tidak dapat dinafikan banyak persamaan yang dikongsi

antara beberapa Tamadun tersebut. Ciri-ciri perbezaan dan persamaan antara

Tamadun boleh dilihat terutamanya teologi dan etika. Sebagai contoh, persoalan

teologi berhubung monoteisme Islam begitu berbeza daripada metafizik Buddhisme

yang tidak menerima konsep Tuhan Pencipta (Creator God). Hinduisme pula

sebaliknya, menerima konsep Tuhan walaupun manifestasi monoteismenya berbeza

daripada Islam, Kristian dan Yahudi. Islam, Kristian dan Yahudi dilihat secara umum

merupakan agama-agama monoteistik, tetapi kepercayaan mereka berbeza antara

satu

sama lain.

Persoalan-persoalan teologi sering dilihat menimbulkan percanggahan

pendapat. Percanggahan pendapat yang dimaksudkan tidak semestinya berlaku

antara satu tamadun dengan satu tamadun yang lain, tetapi boleh juga berlaku dalam

sesebuah tamadun, malah dalam sesebuah agama itu sendiri. Sekiranya

dibandingkan dengan persoalan teologi, persoalan etika sebenarnya kurang

kontroversi. Hakikat ini dapat lenjelaskan bahawa dialog Tamadun atau peradaban

boleh berlangsung dalam keharmonian sekiranya fokus lebih ditumpukan kepada

persoalan etika. Dalam konteks melihat perbezaan antara Tamadun, tujuh persoalan

etika berikut dikemukakan Chandra Muzaffar, Che Wan Jasimah Wan Mohd Radzi,

Hashim Hj Musa, lohd Zuhdi Marsuki.(2002)

Alam Sekitar

Hidup harmoni dengan alam sekitar merupakan satu prinsip yang diterima semua

agama. Berdasarkan pengajaran sesetengah agama, alam sekitar dilihat sebagai

anugerah Tuhan. Manusia pula dipertanggungjawabkan sebagai khalifah (Custodian

tau Steward) yang berperanan sebagai penjaga alam sekitar. Bagi Islam,

Buddhisme dan beberapa aliran Kristian memelihara alam sekitar bermakna

menggunakan anugerah Tuhan secara bertanggungjawab. Tetapi dalam Tamadun

tertentu, memelihara alam sekitar diberi pentafsiran pasif sehingga alam sekitar itu

disembah dan dilihat sebagai Divine Power. Sungguhpun terdapat perbezaan ini,

Tamadun-tamadun tradisional secara umum tidak memusnahkan alam sekitar.

Sesetengah pihak mempunyai tanggapan bahawa keadaan ini mungkin disebabkan

tahap teknologi yang lasih rendah pada zaman itu. Bagaimanapun, haruslah disedari

bahawa penciptaan teknologi dan penggunaannya sangat dipengaruhi oleh

pandangan semesta sesuatu pengamalan budaya.

Komuniti

Komuniti merupakan satu persoalan yang begitu penting dalam setiap Tamadun

tradisional. Tidak boleh dinafikan bahawa komuniti sangat berpengaruh dalam

menentukan personaliti dan identiti seseorang manusia. Komuniti juga dapat

memastikan bahawa nilai-nilai dan norma-norma murni dalam masyarakat sentiasa

dihormati. Di samping itu, komuniti dapat memberi sokongan moral, material dan

psikologikal kepada anggota-anggotanya. Dikotomi perseorangan (individu) dan

komuniti jarang wujud dalam masyarakat tradisional. Kedua-dua pihak berpegang

pada nilai-nilai moral tertentu yang lazimnya bersumberkan agama atau kuasa

transenden. Bagaimanapun, fenomena seperti ini bukanlah bermakna seseorang itu

tidak mempunyai identiti tersendiri dalam komuniti tradisional. Dalam sejarah

Ketamadunan manusia, dapat diperhatikan bagaimana identiti seseorang dan

kemantapan komuniti mencapai keseimbangan dalam beberapa tradisi tertentu seperti

Islam dan Buddhisme.

Kerajaan

Falsafah Tamadun-tamadun tradisional begitu menekankan persoalan moral

atau akhlak sebagai dasar sesebuah kerajaan. Peranan dan tanggungjawab kerajaan

dijelaskan melalui peranan dan tanggungjawab seseorang raja. Sifat-sifat raja yang

saksama dan adil merupakan tema utama Tamadun-tamadun silam. Dalam Tamadun

China, tulisan Moh- Tze, Lao- Tze, Kung Fu- Tze, Meng Tze dan beberapa tokoh yang

lain sangat menekankan perkara ini. Begitu juga dalam India; Kautilya

membincangkan ciri-ciri kepimpinan yang saksama dan adil, seperti juga al-Farabi, al-

Mawardi, al-Ghazali dan Ibn Khaldun dalam Islam yang turut menumpukan perhatian

kepada persoalan yang sama. Kesetiaan kepada raja dan perlindungan yang

diberikan oleh raja kepada rakyat merupakan dimensi penting kerajaan dalam

Tamadun-tamadun tradisional. Namun demikian, kesetiaan yang diberikan oleh rakyat

tetap berpandukan nilai-nilai moral. Sekiranya seseorang raja melanggar lunas-Iunas

keadilan, maka ketika itu rakyat boleh menyanggah dengan tujuan untuk

membetulkannya.

Kegiatan Ekonomi

Kegiatan ekonomi di dalam tamadun-tamadun awal berlangsung dalam konteks

* moral semesta *( universe moral ). Oleh itu muncul konsep hak-hak kehidupan

(livelihood rights) dalam ajaran Buddha sebagaimana yang termaktub dalam salah

satu daripada ajaran jalan lapan lapis (eight fold path). Dalam ajaran Islam, prinsip

yang berkaitan dengan halal dan haram mempunyai hubungan yang rapat dengan

persoalan akhlak. Hakikat ini menjelaskan bahawa wujud kegiatan ekonomi yang

boleh mempertingkatkan tahap moral manusia. Konsep *wang*, laba, ganjaran,

pasaran, dan sebagainya sangat dipengaruhi oleh pertimbangan-pertimbangan moral.

Penipuan, riba, rasuah dan bentuk-bentuk penyelewangan lain amat ditegah dalam

Islam. Sementara Tamadun China yang kuat dipengaruhi oleh Falsafah

Konfusianisme memberi perhatian kepada kepentingan golongan petani. Falsafah

Konfusianisme memandang rendah kepada golongan pedagang kerana golongan

pedagang kerana golongan ini dikatakan sentiasa terlibat dengan penipuan dan

untung yang merupakan elemen-elemen yang mengikut ajaran Konfusianisme. Dalam

Tamadun Eropah zaman pertengahan, kita dapati bahawa ajaran kristian amat

mempengaruhi kegiatan ekonomi. Sepertimana ajaran Islam unsur-unsur rasuah, riba

dan penipuan adalah amat dilarang dalam ajaran kristian. Kegiatan ekonomi yang

dijalankan juga terikat dengan konsep halal dan haram.

Keluarga

Keluarga merupakan unit asas dalam Tamadun China. Ajaran Confucius yang

menjadi asas kepada Tamadun China memberi penekanan yang penting kepada

hubungan kasih sayang dan hirarki kuasa dalam hubungan sesama manusia. Kasih

sayang antara manusia ini akan mewujudkan ketenteraman dana harmoni dalam

masyarakat. Konsep *li* menekankan lima jalinan hubungan sesama manusia iaitu :

1. Hubungan sesama manusia

2. Hubungan bapa dan anak

3. Hubungan abang dengan adik

4. Hubungan suami dan isteri

5. Hubungan kawan dengan kawan.

Dalam lima jalinan hubungan penting ini, tiga daripadanya ialah hubungan yang

penting yang terdapat dalam sesebuah keluarga iaitu hubungan antara bapa dengan

anak, hubungan abang dengan adik, hubungan suami dengan isteri. Kesetiaan

seorang anak kepada bapanya sama dengan kesetiaan seorang rakyat kepada

maharajanya. Terdapat banyak kisah dalam masyarakat China yang menunjukkan

ketaatan kepada kedua ibu bapa. Anak-anak tidak boleh menderhaka kepada kedua

ibu bapa. Konsep ketaatan yang kental kepada ibu bapalah yang menyebabkan

masyarakat China digalakkan mengadakan upacara mengingati nenek moyang.

Upacara ini selain bertujuan untuk memperingati roh nenek moyang, ia juga bertujuan

untuk mengucapkan rasa terima kasih serta meunujukkan ketaatan kepada nenek

moyang serta iibu bapa yang telah meninggal dunia.

Tamadun Islam yang berasaskan Al-Quran turut memberi kepentingan kepada

keluarga. Hubungan anak-anak dengan ibu baoa berasaskan kepada hak dan

tanggungjawab. Islam menegaskan hak terhadap anak mestilah dilaksanakan oleh ibu

bapanya sejak anak itu berada dalam kandungan lagi contohnya bapa mestilah

memberi rezeki yang halal dari sumber yang halal kepada keluarganya. Sementara

ibu pula digalakkan membuat kebajikan. Ia bertujuan agar anak yang dilahirkan akan

sentiasa cenderung untuk membuat kebaikan. Selepas dilahirkan anak berhak

dinamakan dengan nama-nama yang baik. Ibu bapa juga bertanggungjawab memberi

pendidikan yang sempurna kepada anak-anak bagi mempersiapkan anak-anak untuk

menghadapi masa

Pendidikan

Matlamat paling utama pendidikan dalam Tamadun-tamadun tradisional

adalah pembinaan sifat-sifat seseorang (character-building). Proses pengajaran ilmu

mempunyai kaitan yang begitu rapat dengan matlamat murni ini. Dengan menyedari

perkara tersebut, dimensi Inner Being begitu penting dalam konsep pendidikan Islam,

Kristian, Hinduisme dan agama-agama yang lain. Manusia tidak digalakkan

menguasai persekitaran luaran melalui pengetahuannya tentang alam tanpa

perubahan dalaman yang dapat dilakukan melalui pengetahuan tentang dirinya. Cuma

cara transformasi ini berlaku berbeza dari satu tradisi ke tradisi yang lain. Dalam

ajaran Islam persoalan tauhid memainkan peranan penting dalam transformasi

manusia, tetapi dalam ajaran Buddha dan beberapa ajaran Hindu, transformasi sifat

dapat dicapai melalui proses mencari diri sendiri.

Kesihatan

Seperti bidang pendidikan, ekonomi, pemerintahan kerajaan dan bidang-bidang

masyarakat yang lain, konsep kesihatan dalam Tamadun-tamadun tradisional tidak

boleh dipisahkan daripada pandangan semesta sesebuah agama. Sifat penting

konsep kesihatan Tamadun-tamadun tradisional ialah pandangan dan pendekatan

holistiknya. Holistik di sini bermakna suatu pandangan yang mengakui bahawa

kesihatan seseorang dipengaruhi oleh alam sekitarnya yang lebih luas dan lebih

menyeluruh. Konsep holistik berdasarkan idea bahawa segala-galanya yang wujud

adalah saling berhubungan. Kesan besar daripada konsep holistik bagi rawatan

penyakit begitu mendalam. Mengubati penyakit bermakna memulihkan keseimbangan

seseorang dan melalui proses ini dapat dipulihkan keharmonian dalam tubuh badan

pesakit dan seterusnya keseimbangan dalam kehidupannya.

Berdasarkan pemerhatian terhadap kehidupan bertamadun, jelas bahawa teras

kepada konsep-konsep kehidupan dan pencapaian matlamat hidup dalam Tamadun-

Tamadun tradisional mempunyai beberapa ciri persamaan. Namun begitu, dalam

persoalan-persoalan tertentu, terutamanya yang berkaitan dengan teologi wujud

beberapa perbezaan yang harus kita fahami. Memahami persamaan dan perbezaan

antara satu Tamadun dengan Tamadun yang lain seharusnya mendorong kita untuk

lebih bersikap toleransi ke arah mewujudkan keharmonian sejagat. Kesimpulannya,

mengetahui persoalan-persoalan dasar berkaitan dengan ilmu Ketamadunan

membuka ruang kepada seluruh manusia untuk berinteraksi secara positif ke arah

kehidupan yang lebih saksama.

Perbezaan dan persamaan Tamadun Islam,China dan India

Persamaan dan perbezaan di antara tamadun Islam, tamadun Cina dan

tamadun India dapat dilihat melalui beberapa aspek seperti ciri-ciri agama, budaya

dan etika.

Dalam aspek agama, Islam percaya wujudnya satu kuasa pencipta. Berbeza

dengan agama Buddha (tamadun China), mereka menolak konsep tuhan tetapi mahu

pengikutnya menghindar kemewahan dunia. Bagi agama Hindu (tamadun India) pula,

mereka percaya kepada pelbagai dewa seperti Brahman, Vishnu dan Siva.

Dalam aspek kebudayaan pula, terdapat beberapa persamaan dalam budaya

makan. Misalnya, masyarakat tamadun Islam, China dan juga India menjadikan

gandum sebagai makanan ruji mereka. Hal ini berlaku apabila setiap tamadun

terpaksa menerima pengubahsuaian apabila berlaku emigrasi dan perluasan

empayar. Walaubagaimanapun, terdapat juga perbezaan yang ketara dalam aspek

budaya makan ini. Contohnya, dalam tamadun Islam ada konsep halal dan haram.

Tamadun Islam membenarkan memakan apa saja selagi bukan makanan dan

minuman yang haram seperti daging khinzir dan arak. Begitu juga dengan tamadun

India, penganut agama Hindu tidak dibenarkan untuk memakan daging lembu.

Dalam aspek etika, hampir semua perkara mempunyai persamaan antara

tamadun. Sebagai salah satu contoh, semua tamadun mempunyai persamaan dalam

hal yang berkaitan dengan alam sekitar. Mereka percaya bahawa alam sekitar perlu

dijaga dan dipelihara dengan baik kerana itu adalah tanggungjawab mereka sebagai

manusia. Bagi masyarakat primitif pula, mereka memelihara alam sekitar kerana

percaya setiap benda yang terdapat di dunia ini mempunyai semangat dan harus

dijaga dengan baik.

Dalam aspek pemerintahan pula, rakyat disuruh untuk mentaati pemerintah.

Kung Fu Tze ( tokoh tamadun China) memberi panduan kepada pemerintah untuk

menjalankan pemerintahan dengan baik dan mengutamakan kebajikan rakyat. Ini juga

disarankan oleh ahli falsafah dari tamadun lain seperti Al-Ghazali, Kautilya dan ajaran

Buddha. Di Asia Tenggara juga menekankan raja itu harus berkelakuan baik dan

bertanggungjawab. Muncul konsep Devaraja dan daulat di mana raja diberi taraf suci

dan tertinggi dan dijelmakan sebagai wakil tuhan. Ini memberi penegasan kepada

rakyat supaya dapat menumpahkan taat dan setia kepada raja.

Aspek yang berikutnya ialah kemasyrakatan. Setiap tamadun menyatakan

bahawa adalah menjadi tanggungjawab bersama untuk menghormati setiap anggota

masyarakatnya. Setiap ahli masyarakat perlu menjaga kebajikan dan memberi

sokongan samaada berbentuk moral atau fizikal. Dalam tamadun Islam, perkara

penting ialah perpaduan ummah. Walaubagaimanapun, ada juga yang tidak bersetuju.

Contohnya, ahli falsafah China, Loa – Tzu menentang ajaran Kung Fu Tze

yang menganjurkan hubungan antara masyarakat.

Aspek yang terakhir iaitu bidang ekonomi pula, setiap tamadun menekankan

pentingnya etika dalam menjalankan perniagaan. Tamadun Islam menggalakkan

perniagaan tetapi ada peraturan halal dan haramnya. Contohnya haram mengambil

riba. Tetapi Kung Fu Tzu, perniagaan ditegah sama sekali kerana taraf peniaga

diletakkan paling bawah kerana menindas golongan lain.

Perbezaan antara Tamadun Islam dengan Tamadun China.

Tamadun Islam dan Tamadun China sebenarnya mempunyai begitu

banyak perbezaannya. Secara terperincinya, kita boleh pecahkan perbezaan antara

dua tamadun ini kepada 8 iaitu agama, politik, kekeluargaan, ekonomi, pendidikan,

sistem tulisan, kesenian dan akhir sekali ialah sumbangan tamadun itu sendiri kepada

dunia.

Tamadun Islam merupakan satu tamadun yang paling unik kerana

kelahirannya adalah asas daripada agama. Kelahiran Islam di Semenanjung Tanah

Arab telah mencetuskan sebuah tamadun yang unggul. Jika dilihat kepada tamadun-

tamadun lain, lahirnya tamadun akan membawa kepada kewujudan sesuatu fahaman

dan agama, tetapi tidak bagi Tamadun Islam. Tamadun Islam mempercayai bahawa

Al-Quran dan As-Sunnah sebagai pegangan dan rujukan hidup mereka. Kepercayaan

kepada Allah, Malaikat, Rasul, Kitab, Hari Khiamat serta Qada dan Qadar merupakan

perkara yang wajib dipercayai oleh mereka semua.

Tamadun China pula mempunyai pandangan yang berbeza di mana tumpuan

ajaran-ajaran kepercayaan orang Cina banyak berkisar di sekitar diri manusia. Oleh

itu, konsep ketuhanan bagi kepercayaan orang Cina tidak diberi keutamaan. Tuhan

orang Cina dizahirkan dalam bentuk dewa-dewi yang diberikan perwatakan manusia

yang mencerminkan kepercayaan mereka yang mementingkan manusia berhubung

kebaikan dunia dan akhirat. Ini berbeza dengan agama-agama Masihi seperti Kristian

dan Islam yang mengakui kewujudan Tuhan yang satu. Agama atau kepercayaan bagi

masyarakat Cina adalah sesuatu yang personal. Mereka bebas mengamalkan

beberapa agama dan kepercayaan sekaligus yang diyakini mereka dapat memberikan

kesejahteraan hidup mereka asalkan tidak bercanggah dengan adat dan budaya

mereka. Ianya harus sesuai dengan kehendak orang cina dan tidak menghilangkan

identiti mereka.

Perbezaan yang kedua ialah dari segi kerajaan atau politik. Bagi tamadun

Islam, kekuasaan dan pemerintahan ialah hak dan milik mutlak Allah s.w.t dan

dikurniakan kepada sesiapa yang dikehendaki-Nya. Pangkat dan kedudukan

seseorang merupakan perhiasan hidup Zinat al-hayah, pemberiaan Allah s.w.t untuk

menguji ketaatan dan kesetiaan hamba-Nya. Jawatan dan kekuasaan boleh menjadi

satu kemuliaan dan juga pada masa yang sama boleh menjadi satu kehinaan. Dalam

tamadun Islam, kesetiaan kepada raja dan perlindungan yang diberi oleh raja kepada

rakyatnya adalah dimensi yang penting. Penderhakaan merupakan jenayah yang

paling berat hukumannya dalam tamadun Islam.

Bagi Tamadun China pula, ajaran Confucius telah memberi satu garis panduan

mengenai hubungan antara pemerintah dengan rakyatnya. Pemerintah mestilah

berperanan sebagai bapa kepada rakyat. Ini bemakna, seseorang raja perlulah

mempunyai moral yang baik kerana baginda akan menjadi pelindung kepada

rakyatnya. Tanpa sifat-sifat yang sedemikian mandat atau kelayakan seseorang raja

untuk memerintah sesebuah dinasti akan terhapus. Namun demikian Confucius tidak

menganjurkan rakyat menentang raja yang tidak mempunyai moral yang baik.

Dalam aspek kekeluargaan pula, bagi Tamadun Islam telah ditetapkan dalam

agama Islam bahawa asas pembentukan keluarga ialah perkahwinan. Kedudukan

wanita adalah sama dengan kedudukan lelaki. Kaum wanita telah diberi hak asasi

yang sama dengan lelaki dan tanggungjawab kaum wanita setaraf dengan lelaki

dalam segala aspek kehidupan yang bersesuaian. Berbeza dengan Tamadun China,

sistem kekeluargaan berasaskan kuasa bapa dan ini telah diserap masuk ke dalam

pelbagai aspek kehidupan sosial serta mendatangkan impak yang mendalam

terhadap arah perkembangan kebudayaan China. Antara ciri-ciri masyarakat yang

memperlihatkan pengaruh sistem kekeluargaan Cina termasuk waris sebelah bapa

dan pemerintah yang berpusatkan bapa, kuasa suami yang tertinggi dan perhubungan

suami isteri yang berjauhan, mementingkan anak lelaki berbanding anak perempuan

dan sebagainya.

Aspek ekonomi bagi Tamadun Islam adalah berbeza dengan Tamadun China

dimana dalam Tamadun Islam unsur riba tidak dibenarkan di dalam perniagaan. Di

dalam Islam juga, unsur penipuan seperti mengurangkan timbangan, boros, kedekut

dan membazir tidak dibenarkan sama sekali. Islam membenarkan umatnya berniaga

asalkan ianya dijalankan secara halal, bersih, suci, berguna dan tidak

membahayakan. Selain itu, beberapa langkah juga telah di ambil untuk memajukan

sektor pertanian antaranya seperti melebarkan sungai dan terusan, membuat

empangan, membuka tanah pertanian baru dan membuat penyelidikan dalam

pertanian.

Tamadun China pula dipengaruhi oleh falsafah Konfusianisme iaitu memberi

perhatian kepada kepentingan golongan petani. Falsafah Konfusianisme memandang

rendah kepada golongan pedagang kerana golongan ini dikatakan sentiasa terlibat

dengan penipuan dan keuntungan yang merupakan elemen-elemen yang buruk

mengikut ajaran Konfusianisme. Selain itu, di dalam tamadun China, penciptaan

telaga, kolar kuda, pembinaan terusan, tanaman bergilir dan sebagainya adalah

langkah yang diambil untuk memajukan ekonomi mereka.

Pendidikan dalam Tamadun Islam pula lebih menekankan konsep tauhid yang

memainkan peranan penting dalam transformasi manusia. Sebaliknya dalam ajaran-

ajaran Buddha, transformasi sifat (character) dapat dicapai melalui proses mencari diri

sendiri (self-siscovery). Masyarakat Hui ternyata sentiasa memberikan perhatian yang

serius dalam bidang pendidikan agar mereka berpeluang untuk maju seiring dengan

bangsa Han di peringkat kebangsaan. Oleh itu, masyarakat Hui merupakan satu-

satunya kumpulan etnik minoriti yang mendapat pendidikan yang memuaskan dan

sewajarnya berbanding kumpulan-kumpulan etnik minoriti yang lain. 

Perbezaan seterusnya ialah sistem tulisan. “tulisan jawi” dalam Tamadun Islam telah

wujud sekitar abad ke 10 Masehi atau 3 Hijrah. Tulisan jawi berasal daripada skrip

Arab dan bukti kewujudan tulisan jawi pada ketika itu ialah batu nisan, ukiran-ukiran

pada masjid dan istana, batu bersurat, duit syiling dan sebagainya.

Tulisan Cina atau Hanzi dalam Tamadun China merupakan antara tulisan yang

paling tua di dunia. Tulisannya adalah berlainan dengan tulisan dalam tamadun lain di

mana seperti sedia maklum, tulisan Arab, jawi ditulis berdasarkan cantuman beberapa

huruf bagi membentuk maknanya. Berbeza dengan tulisan Hanzi kerana iainya

berdasarkan Syllabe, tetapi berdasarkan huruf-huruf. Oleh itu, bahasa Cina memiliki

50,000 patah perkataan yang tidak semua diketahui oleh orang Cina. Pada umunya,

mereka hanya mengetahui hanya 3000 patah perkataan sahaja. Tulisan dalam

tamadun China adalah berdasarkan kepada lambang-lambang gambar, lambang

petunjuk, lambang petunjuk fikiran dan gabungan bunyi-bunyi.

Perbezaan dari segi kesenian dalam Tamadun Islam pula ialah dapat dilihat

dalam seni halus seperti tulisan khat, lagu nasyid, ukiran kayu, seni persembahan

melayu, seni tekstil dan sebagainya. Seni ini telah menjadi warisan dalam diri mereka

sejak berkurun lamanya. Bagi Tamadun China, kesenian seperti seni Opera iaitu seni

drama yang mana pelakonnya memakai pakaian berwarna-warni, menari-nari dan

memutihkan muka mereka. Selain itu, seni Tamadun China juga dapat dilihat dalam

muzik klasik, kaligrafi, seni lukis, seni pembinaan, seni mempertahankan diri seperti

kung fu dan sebagainya telah menjadi warisan dalam hidup

Akhir sekali ialah perbezaan Tamadun Islam dengan Tamadun China dari

aspek sumbangan tamadun kepada dunia. Antara sumbangan Tamadun Islam yang

terbesar ialah dalam bidang sains. Ilmu kimia yang dikembangkan oleh Gaber Ibn

Hayyan telah menyumbang kepad pelbagai penemuan baru seperti teknik peleburan

emas, menganalisa asid nitrik dan acetik yang tulin dan sebagainya. Pelbagai kajian

dalam bidang biologi seperti botani, dan zoologi telah dijalankan. Tamadun Islam juga

menyaksikan bidang Fizik dan perubatan mula berkembang pesat dengan hadirnya

cendekiawan islam seperti Ibn Sina, Al-Zahrawi dan ramai lagi dimana ilmu mereka

masih lagi dikaji dan dipakai hingga sekarang. Al-Khawarizmi iaitu tokoh matematik

dunia juga tidak ketinggalan dalam menyumbangkan idea dalam peradaban dunia.

Holistiknya, tamadun Islam telah memberi banyak sumbangan kepada dunia dalam

bidang sains dan menjadi pelopor kepada perkembangan sains pada hari ini.

Tamadun China juga banyak memberi sumbangan kepada dunia seperti

bidang penciptaan, teknologi, astronomi, perubatan, matematik dan sebagainya.

Dalam bidang perubatan, Tamadun China begitu tersohor dengan konsep Yin dan

Yang di mana konsep ini dijadikan panduan dalam bidang perubatan. Tamadun China

juga menyaksikan perkembangan tentang pertemuan baru seperti magnet, penciptaan

kompas, penghasilan lilin daripada serangga dan sebagainya. Antara ciptaan hebat

tamadun China juga ialah penciptaan kertas oleh Cai Lun(105), serbuk letupan dan

sebagainya.Pelbagai perbezaan dapat dilihat diantara 2 tamadun ini kerana tahap

pemikiran, idea, persekitaran, politik dan pelbagai lagi unsur berbeza yang

mempengaruhi pencapaian sesuatu tamadun tersebut.