8/6/2019 Umar bin Al

1/5

Umar bin Al-Khattab radhiallahu anhKhalifah Kedua, Pintar Membezakan Antara Haq dan Bathil

Khalifah Umar bin Al-Khattab ra merupakan khalifah Islam yang kedua selepas KhalifahAbu Bakar ra.

Perlantikannya merupakan wasiat daripada Khalifah Abu Bakar.

Nama penuhnya ialah Umar b. Al-Khattab b. Naufal b. Abdul Uzza b. Rabah b. Abdullah b.Qarth b. Razah b. Adiy b. Kaab. Di lahirkan pada tahun 583 M daripada Bani Adi iaitu salah

satu bani dalam kabilah Quraish yang dipandang mulia, megah, dan berkedudukan tinggi.

Waktu kecilnya pernah mengembala kambing dan dewasanya beliau berniaga dengan

berulang alik ke Syam membawa barang dagangan. Waktu Jahiliah beliau pernah menjadi

pendamai waktu terjadi pertelingkahan hebat antara kaum keluarganya. Beliau merupakan

seorang yang berani, tegas dalam kira bicara, berterus terang menyatakan fikiran dan

pandangannya dalam menghadapi satu-satu masalah. Beliau juga terkenal sebagai pemidato

dan juga ahli gusti.

Saidina Umar memeluk Islam pada tahun keenam selepas kerasulan Nabi, sewaktu berumur

33 tahun, kerana tertarik dengan ayat-ayat Al-Quran yang dibaca oleh adiknya Fatimah.Beliau kemudiannya memberi sumbangan yang besar terhadap perkembangan Islam.

Sebelum ini beliau merupakan musuh ketat kepada Islam dan sentiasa menghalangi

perkembangan Islam. Orang Islam ramai yang berasa takut untuk melakukan ibadah kerana

bimbangkan kepada orang Quraish yang selalu mengancang dan mengusir mereka. Setelah

Umar memeluk Islam ramai dari kalangan orang-orang Islam yang tidak merasa apa-apa

curiga lagi dalam mengerjakan ibadat.

Beliau digelar al-Faruq yang bermaksud orang yang membezakan hak dengan yang

bathil. Gelaran ini diberikan oleh Rasulullah semasa beliau membawa sekumpulan umat

Islam untuk bersembahyang di hadapan Kaabah secara terbuka untuk pertama kalinya dalam

sejarah Islam. Beliau sendiri yang menjaganya daripada gangguan orang-orang Quraish. Nabi

Muhammad SAW juga mengelarkannya sebagai Abu Hafs kerana kegagahannya.

Ketika berhijrah ke Madinah, ramai orang Islam yang keluar dari Kota Mekah secara

bersembunyi, tetapi Umar keluar secara berterang-terangan. Pedang di tangannya sedia

menghunus kepada sesiapa sahaja yang cuba menghalangnya.

Ketika Khalifah Abu Bakar sedang sakit dan merasa ajalnya akan tiba, beliau memanggil

sahabat dan meninjau fikiran mereka untuk mencari tokoh Islam bagi dilantik menggantikan

pentadbiran khalifah. Abu Bakar mencadangkan nama Umar untuk dicalonkan memegang

jawatan itu. Cadangan tersebut mendapat persetujuan dari kalangan sahabat dan orang-orang

ramai. Umar dilantik memegang jawatan sebagai khalifah kedua menggantikan Abu Bakar

pada hari Selasa, 22 Jamadilakhir tahun 13 Hijrah, bersamaan dengan 23 Ogos 634 Masihi.

Sifat-Sifat Peribadi

Seorang yang bersifat berani dan tidak gentar dalam menegakkan kebenaran agama Islam

juga seorang yang tegas dan adil. Ditakuti oleh orang ramai kerana keberaniannya taat pada

ajaran Allah SWT. Seorang yang berpandangan jauh, berfikiran terbuka dan sedia untuk

menerima pendapat orang lain. Seorang pemerintah yang bertanggungjawab, adil dan amanah.

8/6/2019 Umar bin Al

2/5

Pernah penyamar sebagai rakyat biasa walaupun ketika beliau memegnag jawatan khalifah

untuk melihat sendiri keadaan rakyatnya, malah beliau sendiri yang mengangkat gandum dan

minyak untuk diberikan kepada salah seorang daripada golongan yang memerlukan.

a) Berfikiran terbuka

Menerima pendapat sahabatnya Abu Bakar As-Shiddiq mengenai pembebasan tawananperang Badar, iaitu mereka dikehendaki membayar wang tebusan atau mengajar anak-anak

penduduk Madinah hingga pandai dan orang tua dibebaskan tanpa syarat. Menerima pendapat

seorang perempuan yang mencadangkan supaya setiap orang boleh meletakkan maskahwin

mengikut kemahuan sendiri, asalkan tidak membebankan kaum lelaki. Beliau bersedia

ditegur dan menerima pendapat orang lain walaupun daripada rakyat biasa.

b) Berani

Sebelum memeluk Islam, beliau sangat kuat dan berani menentang Rasulullah SAW sikap

beliau sangat ditakuti oleh orang-orang yang memeluk agama Islam. Beliau tidak gentar

mengisyitiharkan dirinya telah memeluk Islam secara terbuka di khalayak ramai. Setelah

memeluk Islam, beliau berani menunaikan ibadat secara terang-terangan di hadapan orang

ramai. Beliau memberi cadangan kepada Rasulullah SAW supaya ajaran Islam disebarkan

secara terbuka kepada orang ramai. Beliau mencabar orang kafir Quraisy supaya menghalang

Rasulullah SAW daripada berpindah ke Madinah. Oleh kerana ketegasan dan keberaniannya

itulah, maka beliau diberi gelaran al-Faruq.

c) Adil

Seorang pemerintah yang adil dan bertanggungjawab terhadap keselamatan, keamanan dan

kemakmuran rakyatnya. Beliau banyak melakukan pembaharuan untuk kemajuan rakyatnya.

Beliau sendiri keluar menyamar sebagai rakyat biasa untuk meninjau keadaan rakyatnya.

Pada suatu malam, beliau terjumpa seorang kanak-kanak yang sedang menangis kelaparan.

Beliau terus kembali mengambil gandum, memasakkan dan menyuapkan sendiri ke mulut

kanak-kanak tersebut. Beliau juga pernah menjatuhkan hukuman ke atas anak pesuruhjaya

Mesir, iaitu Umar al-Ash, yang telah memukul seorang Qibti yang kalah dalam perlumbaan

kuda.

Kepimpinan Khalifah Umar Al-Khattab1. Pembaharuan Dalam Bidang Pentadbiran

a) Membentuk Majlis SyuraKhalifah Umar telah membentuk satu Majlis Syura yang merupakan lembaga atau majlis

perunding yangtertinggi. Ianya terbahagi kepada dua iaitu Majlis Syura Tertinggi dan majlis Syura Am.

8/6/2019 Umar bin Al

3/5

Anggota Majlis Syura Tertinggi ialah terdiri daripada Uthman b. Affan, Ali b. Abi Talib,

Zaid b. Tsabit, Abdul Rahman b. Auf, Saad b. Abi Waqas dan Muaz b. Jabal. Semua pekara

yang melibatkan masalah politik, keselamatan dan sosial negara akan dibincangkan bersama-

sama dalam majlis tersebut. Majlis Syura ini juga bertanggungjawab menentukan polisi

negara dalam soal pemerintahan dalaman dan hubungan luar.

Melalui amalan sistem syura, Khalifah Umar dapat mengetahui apa-apa permasalahan yang

berlaku kepada dalam semua segi. Beliau juga membuka peluang dan kebebasan yang seluas-

luasnya kepada semua orang untuk mengemukakan fikiran dan pendapat mereka demi

kebaikan dan keadilan Islam, Sehingga beliau menggangap semua manusia yang tidak mahu

memberikan pendapat adalah manusia yang tidak berfaedah.

b) Membahagikan Wilayah-Wilayah Islam

Perkembangan Islam yang semakin luas dengan pembukaan negara-negara Islam yang baru

telah memerlukan kepada pentadbir bagi menguruskan sesebuah negara. Dengan perluasan

kuasa ini, Khalifah Umar telah membahagikan kerajaan Islam yang semakin luas kepada

beberapa wilayah demi menjaga kelicinan pentadbiran Islam. Umar meletakkan beberapaorang pegawai untuk menjalankan pentadbiran. Mereka yang dilantik hendaklah datang ke

Mekah pada tiap-tiap tahun selepas menunaikan haji untuk membuat laporan. Khalifah Umar

dikatakan berkebolehan dalam memilih pegawai-pegawai yang cekap bagi melicinkan

pentadbiran, sebagai contohnya Muawiyah b. Abu Sufian, Amru b. al-Ash, Mughirah b.

Syubah dan Zaid b. Sumyah.

Sebelum seorang Gabenor itu dilantik, mereka haruslah mengisytiharkan harta mereka bagi

mengelakkan dari menerima rasuah. Inilah syarat yang dikenakan oleh KhalifahUmar Al-

Khattab bagi menjamin keadilan dan kesucian Islam.

c) Memperbaharui undang-undang pentadbiran tanah

Perluasan kuasa Islam menuntut kepada Khalifah Umar untuk melakukan pembaharuan

terhadap sistem tanah. Di Mesir, Syria, dan Iraq misalnya, segala tanah-tanah awam adalah

menjadi milik kerajaan tempatan dan segala hasil dari tanah tersebut akan digunakan untuk

membiayai kemudahan-kemudahan awam

negara itu juga. Khalifah Umar menetapkan tanah-tanah yang dimiliki oleh penduduknya

tidak akandirampas tetapi ianya akan dikenakan cukai.

Tentera atau umat Islam dari negara lain tidak dibenarkan mengambil tanah dari negara

jajahan kecuali melalui pembelian. Ini berbeza dengan amalan-amalan sebelumnya dimana

tanah-tanah akan dibahagikan kepada tentera yang menyertai peperangan.

2. Pembaharuan dalam bidang ekonomi

8/6/2019 Umar bin Al

4/5

Banyak pembaharuan yang dilakukan oleh Umar bagi mengagihkan pendapatan kepada

rakyat dan juga negara mengikut kehendak Islam. Kadar dan sistem cukai telah diubah. Cukai

yang dikenakan mengikut jenis tanaman yang ditanam. Syarat-syarat yang menyusahkan

rakyat dan tidak adil akan dihapuskan. Beliau juga sering bertanyakan kepada golongan-

golongan Dzimmi (orang bukan Islam) untuk mengetahui samada cukai yang dikenakan

membebankan mereka. Inilah langkah yang dilakukan oleh Umar sebelum pekara ini

diperbaharui. Kesemua ini menyebabkan pungutan cukai menjadi cekap dan perbendaharan

negara bertambah.

Beliau juga turut memajukan sistem pertanian dengan membuka tanah-tanah baru dan juga

mengadakan projek pengairan, yang mana ianya telah dilaksanakan di Mesir dan Iraq bagi

menambahkan lagi hasil pertanian.

3. Pembaharuan Dalam Bidang Sosial

a) Melakukan polisi baru untuk golongan Dzimmi

Khalifah Umar telah mengadakan cukai tanah dan juga jizyah kepada golongan ini. Cukai ini

adalah berpatutan kerana rendah kadarnya dan tidak menyusahkan mereka. Pernah suatu kalikhalifah Umar memanggil 10 orang Dzimmi dari Kufah dan 10 orang Dzimmi dari Basyrah

supaya mereka bersumpah, bahawa cukai yang dikenakan keatas mereka tidak membebankan.

Taraf dan hak awam di berikan sama rata seperti apa yang dinikmati oleh orang Islam.

Golongan Dzimmi yang masih menentang Islam akan dibuang atau dihalau keluar negara.

Harta mereka tidak akan dirampas, malah harta mereka yang tidak dapat dipindahkan seperti

ladang akan dibayar ganti rugi oleh kerajaan Islam.

b) Memperbaharui taraf kedudukan hamba

Golongan hamba pada masa itu telah diberikan hak kepentingan sosial dan taraf yang baik.

Hamba tidak lagi dihina dan ditindas, mereka boleh hidup bebas seperti orang-orang biasa,

kecualilah bagi orang-orang yang benar menentang Islam dalam peperangan. Umar

menetapkan bahawa hamba perempuan yang menjadi ibu tidak boleh dijual sewenang-

wenangnya seperti hamba-hamba lain. Begitu juga dengan hamba yang berkeluarga tidak

boleh dipisahkan dari keluarga mereka.

Taraf golongan hamba juga disamakan dengan tuannya dalam apa-apa hal tertentu, pegawai-

pegawai yang tidak menghormati dan menjaga hal kebajikan hamba akan dikenakan tindakan

oleh Khalifah Umar. Sebagai contoh, Umar pernah melucutkan jawatan seorang pegawainya

yang tidak menziarahi pekerjanya yang sakit.

c) Mengalakkan kegiatan keilmuan dan pelajaran

Pelbagai langkah telah dilakukan oleh Khalifah Umar untuk mengembangkan pelajaran al-

Quran. Beliau menyediakan guru-guru bagi mengajar pelbagai ilmu berhubung dengan

keilmuan dan dihantar ke serata tempat bagi yang memerlukan serta diberi gaji yang lumayan.

Sekolah-sekolah ditubuhkan di masjid-masjid bagi diajar pelajaran Islam di seluruh wilayah

Islam. Umat Islam diwajibkan menghafal surah-surah tertentu didalam al-Quran bagi

menghuraikan prinsip-prinsip utama ajaran Islam seperti surah al-Baqarah, an-Nisa, al-

8/6/2019 Umar bin Al

5/5

Maidah dan sebagainya. Golongan ini akan diberikan pelbagai ganjaran sebagai satu usaha

untuk menggalakkan menghafal kandungan al-Quran.

4. Pembaharuan Dalam Bidang Ekonomi

a) Memajukan sistem pertanian

Khalifah Umar telah mewujudkan terusan bagi memajukan sistem pertanian yang mana

terusan tersebut seperti Terusan Amirul Mukminin yang menghubungkan Sungai Nil dengan

Laut Merah sepanjang 69 batu dari bandar Fustat. Di Iraq pula beliau telah membina

Empangan Abu Musa yang menyambungkan Sungai Dujlah (Tigres) dengan bandar Basrah.

Tanah juga telah dikajiselidik bagi menempatkan tanaman-tanaman yang bermutu. Rakyat

juga digalakan untuk membuka tanah-tanah baru bagi memperbanyakkan hasil pertanian.

Tanah yang tidak dikerjakan akan ditarik balik sekiranya tidak terdapat hasil pertanian di

dalamnya. Begitu juga beliau juga telah mengadakan sistem cukai bagi menambahkan

pendapatan negara.

Akhir Hayat Khalifah Umar al-Khattab ra

Khalifah Umar adalah merupakan Khalifah yang banyak melakukan pembaharuan kepada

negara Islam. Selepas memerintah negara Islam selama 10 tahun 6 bulan dan 4 hari, beliau

pun wafat pada malam Rabu di akhir bulan Zulhijjah tahun 23 Hijrah, sewaktu berumur 63

tahun. Beliau ditikam oleh Abu Luluah, bangsa Parsi yang beragama Majusi. Beliau

dimakamkan berhampiran dengan makam Rasulullah dan Abu Bakar di Madinah.

Pentadbiran khalifah selepasnya pula diberikan kepada Saidina Uthman b. Affan ra.

Allahu alam