UTPSZ 19:16 (Pind.1/97) - Faculty of Education ... · 1.8 Definisi Istilah 10 1.8.1 Cara 11 1.8.2...

UTPSZ 19:16 (Pind.1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: CARA PENGURUSAN KONFLIK PESERTA PROGRAM KHAS PENSISWAZAHAN GURU BESAR DI FAKULTI PENDIDIKAN,

UNIVERSITI TENOLOGI MALAYSIA

SESI PENGAJIAN: 2007/2008

Saya MULI BINTI MISPAR

(HURUF BESAR) Mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut: 1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara

institusi pengajian tinggi. 4. ** Sila tandakan ( √ )

SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malyasia seperti yang termaktub di dalam

(AKTA RAHSIA RASMI 1972) TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

Disahkan oleh

_____________________ _____ ____________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat tetap: DR. M. AL MUZ-ZAMMIL BIN YASIN NO, 313, JALAN KEKWA 2, (Nama Penyelia) FELDA SUNGAI SIBOL, 81 440 BANDAR TENGGARA, JOHOR. Tarikh:___________________ Tarikh: ____________________

CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD. ♦ Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM)

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan

saya karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan ( Kemahiran Hidup )”

Tandatangan : ………………………………….

Nama Penyelia : Dr. M. Al Muz-Zammil bin Yasin

Tarikh : ………………………………….

CARA PENGURUSAN KONFLIK PESERTA PROGRAM KHAS

PENSISWAZAHAN GURU BESAR DI FAKULTI PENDIDIKAN, UNIVERSITI

TEKNOLOGI MALAYSIA

MULI BINTI MISPAR

Laporan projek ini dikemukakan sebagai

memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

Mei, 2008

iii

DEDIKASI

Assalamualaikum.

Alhamdulillah, segala puji-pujian bagi Allah s.w.t kerana dengan limpah, izin,

rahmat dan kurniaNya maka kertas laporan ini berjaya disiapkan mengikut masa dan

ketetapannya.

Istimewa buat:

Emakku,

Yang melahirkan dan membesarkan

Abahku,

Yang berkorban dan memerah keringat

Abang, kakak dan adik-adikku,

Yang memahami dan memberi sokongan

Teman istimewaku,

Yang tidak jemu memberi kekuatan

Dengan ucapan jutaan terima kasih atas segala pengorbanan, dorongan,

kesabaran dan doa kalian sepanjang pengajianku di sini. Sesungguhnya hanya Tuhan

yang mampu membalasnya. Semoga kalian sentiasa mendapat rahmat serta hidayah

dari Allah s.w.t.

Wassalam.

iv

PENGHARGAAN

Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah Lagi Maha Penyayang. Dipanjatkan

penuh kesyukuran kepada Allah s.w.t kerana Projek Sarjana Muda saya dapat

disempurnakan dengan jayanya.

Di kesempatan ini, Saya ingin merakamkan ucapan setinggi-tinggi penghargaan

dan ribuan terima kasih buat Dr. M.Al-Muz-Zammil bin Yasin selaku penyelia Projek

Sarjana Muda yang telah banyak memberi bimbingan, nasihat, buah fikiran serta tunjuk

ajar yang membina hingga membolehkan saya menyempurnakan projek ini.

Di samping itu, terima kasih juga dirakamkan kepada para pensyarah, rakan-

rakan seperjuangan khususnya kepada pelajar 4 SPH yang turut memberi nasihat dan

dorongan serta tidak lupa juga kepada semua yang terlibat dan banyak membantu

memberikan kerjasama bagi menjayakan projek penulisan ini. Semoga segala

pengorbanan dan jasa yang diberikan mendapat keberkatan dari Allah s.w.t.

v

ABSTRACT

The purpose of this study was to identify the conflict management methods of

headmasters from the Program Khas Pensiswazahan Guru Besar (PKPGB) at Faculty of

Education Universiti Teknologi Malaysia. A total of 80 headmasters responded to a 32-

item questionnaire, which was adapted from Thomas Killman Conflict Mode Instrument

(T-KCMI). The Alpha Cronbach coefficient value for the instrument was 0.808.

Meanwhile, the Alpha Cronbach coefficient values (total) for the dimensions studied

were 0.732 (collaboration), 0.663 (compromising), 0.735 (accommodation), 0.768

(competing), 0.537 (avoiding). Statistical analyses were done to obtain the frequency

and mean values, using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS) software

version 13.0. The results from this study showed that the respondents’ use of the

collaboration conflict management method was on the highest level with a mean value

of 4.21, followed by compromising (mean 3.95), accommodation (mean 3.45),

competing (mean 3.10) and avoiding styles (mean 2.84). It is hoped that futures

researcher(s) will be able to conduct extended research to improvise the questionnaire.

vi

ABSTRAK

Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk menentukan cara-cara pengurusan

konflik Guru Besar yang mengikuti Program Khas Pensiswazahan Guru Besar (PKPGB)

di Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. Seramai 80 orang responden

memberikan maklumbalas kepada soal selidik soalan yang diubahsuai daripada Thomas

Killman Conflict Mode Instrument (T-KCMI). Nilai pekali kebolehpercayaan Alpha

Cronbach instrumen (keseluruhan) yang dihasilkan ialah 0.808. Manakala, nilai pekali

Alpha Cronbach bagi setiap dimensi yang dikaji adalah dan 0.732 (gaya kolaborasi),

0.663 (gaya kompromi), 0.735 (gaya akomodasi), 0.768 (gaya bersaing), 0.537 (gaya

mengelak). Analisis statistik dilakukan untuk mendapatkan nilai frekuensi dan min

dengan menggunakan perisian Statistical Package for Social Sciences (SPSS) versi 13.0.

Dapatan kajian menunjukkan tahap penggunaan cara pengurusan konflik kolaborasi

responden adalah pada tahap yang paling tinggi dengan nilai min 4.21, diikuti oleh cara

kompromi (min 3.95), cara akomodasi (min 3.45), cara bersaing (min 3.10), dan cara

mengelak (min 2.84). Adalah diharapkan pengkaji akan datang dapat menjalankan

kajian lanjutan bertujuan memperbaiki soal selidik yang telah bangunkan.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRACT v

ABSTRAK vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xii

SENARAI RAJAH xiv

SENARAI SINGKATAN xv

1 PENDAHULUAN 1

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 3

1.3 Pernyataan Masalah 6

1.4 Objektif Kajian 8

1.5 Persoalan Kajian 8

1.6 Kepentingan Kajian 9

1.7 Batasan Kajian 10

1.8 Definisi Istilah 10

1.8.1 Cara 11

1.8.2 Pengurusan 11

1.8.3 Konflik 11

1.8.4 Cara Pengurusan Konflik 12

viii

1.8.5 Guru Besar 13

1.9 Penutup 13

2 METODOLOGI KAJIAN 14

2.1 Pengenalan 14

2.2 Pertalian Pengetua/ Guru Besar dan

Kategori Peranan

15

2.3 Proses Konflik 18

2.4 Punca-Punca konflik 19

2.5 Punca Konflik Dalam Organisasi

Pendidikan

23

2.6 Kesan-kesan Konflik 24

2.6.1 Kesan Positif 24

2.6.2 Kesan Negatif 26

2.7 Pemikiran Ahli Sosiologi Tentang

Konflik

27

2.8 Teori konflik, Chaos dan Kompleksiti 27

2.9 Cara Pengurusan Konflik 28

2.9.1 Mengelak (Avoiding) 29

2.9.2 Akomodasi (Accommodating) 30

2.9.3 Kompromi (Compromising) 30

2.9.4 Bersaing (Competing) 31

2.9.5 Kolaborasi (Collaborating) 32

2.10 Aplikasi Strategi Pengurusan Konflik 33

2.11 Ulasan Kajian-kajian Lepas 35

2.12 Penutup 39

3 SOROTAN PENULISAN 40

3.1 Pengenalan 40

3.2 Reka Bentuk Kajian 40

3.3 Populasi Kajian 41

ix

3.4 Sampel Kajian 42

3.5 Lokasi Kajian 42

3.6 Instrumen Kajian 43

3.6.1 Bahagian A: Latar Belakang Guru

Besar

43

3.6.2 Bahagian B : Item soal selidik -

Cara Pengurusan Konflik

44

3.7 Prosedur Kajian 45

3.8 Kaedah Pengumpulan Data 47

3.8.1 Pengumpulan Data Primer 47

3.8.2 Pengumpulan Data Sekunder 47

3.9 Kaedah Penganalisaan Data 48

3.9.1 Analisis Taburan Kekerapan 50

3.10 Kesahan dan Kebolehpercayaan

Kandungan Soal Selidik

51

3.10.1 Kajian Rintis Dan Dapatan Analisis

Kebolehpercayaan Soal Selidik

52

3.11 Penutup 54

4 ANALISIS DATA 55

4.1 Pengenalan 55

4.2 Analisis Latar Belakang Responden 56

4.2.1 Jantina Responden 56

4.2.2 Umur Responden 57

4.2.3 Bangsa Responden 57

4.2.4 Tempoh Perkhidmatan 58

4.2.5 Keterlibatan Responden Dalam

Kursus Pengurusan Konflik

58

4.2.6 Analisis Kebolehpercayaan Instrumen 59

4.3 Analisis Cara Pengurusan Konflik 59

4.3.1 Mengikut Persoalan 1: 60

x

Sejauhmanakah Cara Pengelakan

(Avoiding) Digunakan Dalam

Menguruskan Sesuatu Konflik

4.3.2 Mengikut Persoalan 2:

Sejauhmanakah Cara Persaingan

(Competing) Digunakan Dalam


62


Sejauhmanakah Cara Berkompromi

(Compromising) Digunakan Dalam


64


Sejauhmanakah Cara Akomodasi

(Accommodation) Digunakan Dalam


66


Sejauhmanakah Cara Kolaborasi

(Collaboration) Digunakan Dalam


68

4.4 Rumusan 69

4.5 Penutup 70

5 PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN

CADANGAN

71

5.1 Pengenalan 71

5.2 Perbincangan 72

5.2.1 Penggunaan Cara Pengelakan

(Avoiding) di Kalangan Guru Besar

Ketika Menguruskan Konflik

72

5.2.2 Penggunaan Cara Bersaing 74

xi

(Competing) di Kalangan Guru

Besar Ketika Menguruskan Konflik

5.2.3 Penggunaan Cara Kompromi

(Compromising) di Kalangan Guru


76

5.2.4 Penggunaan Cara Akomodasi

(Accommodation) di Kalangan

Guru Besar Ketika Menguruskan

Konflik

77

5.2.5 Penggunaan Cara Kolaborasi

(Collaboration) di Kalangan Guru


78

5.3 Rumusan 80

5.4 Cadangan Kajian Lanjutan 80

5.5 Penutup 82

RUJUKAN 83

LAMPIRAN 88-96

xii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

Jadual 3.6.2 (a) Pengelasan Skala Lima Mata 44

Jadual 3.6.2 (b) Pembahagian item soalan 45

Jadual 3.7 Prosedur Kajian 45

Jadual 3.9 (a) Kriteria Menganalisis Data 48

Jadual 3.9 (b) Skala Lima Mata yang Telah Dipermudahkan 49

Jadual 3.9.1 Taburan Skor Min 51

Jadual 3.10.1 (a) Nilai Pekali Kebolehpercayaan Cronbach

Alpha Mengikut Persoalan Kajian

53

Jadual 3.10.1 (b) Penambahbaikan Item Soalan Berdasarkan

Cronbach’s Alpha If Item Deleted

53

Jadual 4.2.1 Taburan Responden Mengikut Jantina 56

Jadual 4.2.2 Taburan Responden Mengikut Umur 57

Jadual 4.2.3 Taburan Responden Mengikut Bangsa 58

Jadual 4.2.4 Taburan Responden Mengikut Tempoh

Perkhidmatan

58

Jadual 4.2.5 Taburan Responden Mengikut Kursus

Pengurusan Konflik

59

Jadual 4.3.1 Penggunaan Cara Pengurusan Konflik

Pengelakan (Avoiding)

61


Persaingan (Competing)

63


Berkompromi (Compromising)

65

xiii


Akomodasi (Accommodation)

67


Kolaborasi (Collaboration)

68

Jadual 4.4 Tahap Penggunaan Cara Pengurusan Konflik 70

xiv

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

Rajah 2.2 Pertalian Dalam Sistem Sekolah 14

Rajah 2.3 Model Proses Episod Konflik Antara Dua

Pihak

16

Rajah 2.9 Cara Pengurusan Konflik 27

xv

SENARAI SINGKATAN

ECI : Employment Conflict Inventory

MBTI : Myers Briggs Type Indicator

T-KCMI : Thomas Killman Conflict Mode Instrument

PIPP : Pelan Induk Pembangunan Pendidikan

PKPGB : Program Khas Pensiswazahan Guru Besar

PPD : Pegawai Pendidikan Daerah

PPN : Pegawai Pendidikan Negeri

ROC-II : Rahim Organizational Conflict Inventory II

SPSS : Statistical Package for the Social Sciences

UPSI : Universiti Perguruan Sultan Idris

UTHM : Universiti Tun Hussein Onn Malaysia

UTM : Universiti Teknologi Malaysia

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Soalan Soal Selidik 88

B Surat Pengesahan Pelajar Fakulti Pendidikan 94

C Nilai Pekali Kebolehpercayaan Alpha Cronbach 95

D Pengesahan Item Soal Selidik 96

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Dalam kehidupan seharian, setiap manusia akan berhadapan dengan konflik.

Konflik wujud di mana-mana sahaja dan pada bila-bila masa. Konflik berlaku apabila

tiada keserasian antara kognitif atau emosi dalam diri individu atau antara individu

dengan individu yang lain. Konflik boleh juga berupa pergeseran dan pertentangan di

antara dua pihak akibat perbezaan nilai, kehendak, pendirian dan perasaan dalam usaha

memenuhi keperluan dan matlamat. Ia boleh juga wujud sama ada dalam perhubungan

peribadi, perhubungan perniagaan atau profesional, dalam sesebuah organisasi, antara

kumpulan dan organisasi atau antara negara.

Walau bagaimanapun, pelbagai pandangan telah dibuat. Sesetengah pengkaji

berpendapat konflik sebagai situasi yang negatif di mana ia perlu dielakkan pada

sebarang keadaan. Sebagai contoh, seorang pekerja yang menghadapi konflik dengan

pengurusnya mungkin sanggup berhenti kerja semata-mata hendak mengelakkan diri

daripada konflik tersebut berterusan. Sesetengah pendapat yang lain pula, melihat

konflik sebagai suatu fenomena yang diperlukan dalam pengurusan sesebuah organisasi

kerana mereka mengambil kira konflik sebagai peluang yang menarik untuk

perkembangan individu yang digunakan untuk kebaikan dirinya atau organisasi. James

(1978) mengatakan bahawa:

2

Konflik mempunyai potensi untuk menembusi hubungan di kalangan manusia,

potensi itu juga merupakan suatu kekuatan untuk perkembangan malah boleh juga

memusnahkan...Tiada kumpulan yang boleh hidup dengan harmoni sepenuhnya...untuk

kumpulan seperti itu yang mungkin kurang sempurna dalam proses dan strukturnya.

(p.43)

Sehingga kini, kebanyakan ketua atau pemimpin merasakan konflik merupakan

suatu yang tidak mempunyai kebaikan dan perlu dielakkan (Fleetwood, 1987).

Sebaliknya konflik sepatutnya diselesaikan sebelum ia menjadi lebih parah lagi. Sebagai

contoh, seorang pengurus yang efektif seharusnya meleraikan konflik yang berlaku di

antara pekerjanya dan mencari jalan untuk mengelakkan perselisihan akan datang.

Sekiranya konflik sentiasa dianggap sebagai tanda-tanda tidak sihat dan menghancurkan,

pihak yang berkonflik akan menyebabkan aktiviti atau program yang dilaksanakan tidak

produktif serta boleh melemahkan prestasi sesebuah organisasi.

Konflik kadang-kala membahayakan sesebuah organisasi, tetapi terdapat konflik

juga yang berguna boleh dimanfaatkan. Oleh itu, sebagai seorang pemimpin yang bijak,

dia seharusnya dapat mengenal pasti di antara situasi konflik yang konstruktif atau

destruktif. Pendekatan seorang pengurus atau pentadbir menguruskan suatu konflik amat

penting dalam menyumbangkan kepada kecekapan sesebuah organisasi. Walaupun

konflik boleh memberi kesan konstruktif atau destruktif, ia perlu dianalisis dan diurus

dengan berhati-hati (Venkaih, 1991). Misalnya, seorang pentadbir sekolah perlu melihat

tahap konflik yang wujud dalam keadaan tertentu untuk mengenal pasti kaedah manakah

yang berkesan digunakan untuk menangani situasi konflik tersebut. Ini kerana ia amat

penting untuk mencapai matlamat individu dan organisasi.

3

1.2 Latar Belakang Masalah

Tidak dinafikan pertambahan konflik hadir dalam masyarakat khususnya di

sekolah (Katz and John, 1993). Berdasarkan Spillane (1972), salah satu sebab mengapa

sekolah sering berhadapan dengan ketegangan adalah kerana sekolah merupakan

institusi yang penting dalam membentuk masa depan anak-anak. Malah, kebanyakan

pemimpin-pemimpin sekolah mendapati menguruskannya merupakan suatu proses yang

mencabar (Green, 2005).

Pandangan kontemporari terhadap konflik dalam organisasi dilihat sebagai suatu

yang tidak boleh dielakkan yang memfokuskan kepada pengaplikasian tingkah laku

organisasi iaitu menguruskan konflik dalam organisasi supaya pertentangan boleh

dielakkan atau diminimumkan. Setiap pemimpin mungkin mempunyai pendekatan

pengurusannya yang tersendiri. Dalam kajian terhadap 120 orang pemimpin pelajar

Universiti Teknologi Malaysia oleh Ishak (2005) mendapati bahawa cara pengurusan

konflik secara bersemuka merupakan cara yang paling dominan digunakan oleh mereka.

Melalui kajian yang dilakukan oleh Ramli (2000) pula yang bertajuk 'Hubungan Antara

Faktor dan Gaya Pengurusan Konflik' dijalankan ke atas 180 orang responden iaitu

guru-guru di lapan buah sekolah di daerah Kerian, Perak mendapati faktor persekitaran

yang menekan merupakan penyebab utama terjadinya konflik. Kajian tersebut juga

menunjukkan gaya pengurusan secara tolak ansur dan mengelak paling popular

digunakan.

Pada masa kini, konflik lebih dianggap sebagai sesuatu yang natural dan semula

jadi dalam sebahagian tingkah laku manusia dan dianggap membawa kebaikan kepada

organisasi (Lussier dan Poulos, 1998). Ini adalah kerana konflik menyebabkan

organisasi dan ahlinya sentiasa mencari jalan penyelesaian untuk sesuatu isu dan ini

adalah suatu yang positif untuk perkembangan organisasi. Malah pertambahan konflik

yang sedikit boleh meningkatkan prestasi individu namun konflik yang berlebihan akan

4

membawa kesan yang destruktif (Lussier dan Poulos, 1998). Ini kerana konflik yang

berlebihan boleh memberi kesan ketegangan kepada kemampuan individu atau

kumpulan untuk memenuhi maltamat peribadi dan keperluan organisasi.

Dalam situasi sekolah pula yang merupakan arena atau organisasi pendidikan

yang menjadi agenda penting negara telah melibatkan ramai 'stakeholders' iaitu pelajar,

guru, ibu bapa, badan-badan sekolah, masyarakat dan lain-lain, dapat dilihat pelbagai

konflik boleh wujud dengan mudah. Setiap pihak mempunyai harapan-harapan yang

berbeza terhadap peranan yang dimainkan oleh sekolah. Sekolah kadang-kala dianggap

sebagai 'kilang' yang menekankan pada kecekapan dan ada juga yang merasakan sekolah

perlu sebagai sebuah pusat keagamaan, keilmuan atau sebagainya. Ini kerana sekolah

merupakan suatu sistem sosial yang terbuka di mana ia terdiri daripada individu dan

kumpulan yang mempunyai keinginan yang bertentangan. Namun, ketua sekolah dan

orang bawahannya saling bergantungan demi mencapai matlamat/objektif yang ingin

dicapai dalam organisasi sekolah. Oleh kerana itu, institusi sekolah sering berhadapan

dengan kesukaran apabila jangkaan-jangkaan seperti itu terjadi (Venkaih, 1991).

Dalam “Conflict Management at School: An Unavoidable Task” oleh Mike

(1992) menyatakan bahawa terdapat 3 kategori yang menyebabkan berlakunya sesuatu

konflik iaitu tingkah laku personal, struktural dan komunikasi. Dalam situasi formal,

tingkah laku atau sikap individu banyak menyumbang kepada terjadinya konflik. Ini

kerana konflik boleh membawa kesan kepada pelbagai tingkah laku manusia (pelajar,

guru, ibu bapa dan masyarakat) dalam organisasi sekolah sama ada dari aspek psikologi

– seperti mengasingkan diri, sikap endah tidak endah dan sikap tidak ambil peduli atau

dari aspek fizikal – seperti tidak hadir, lewat hadir ke sekolah dan sebagainya. Kadang

kala ia juga melibatkan tingkah laku yang agresif seperti merosakkan harta benda

sekolah, menyerang sekolah dan sebagainya (Owens, 1991). Dapatan juga menunjukkan

gaya kolaborasi dan akomodasi merupakan kaedah yang paling kerap digunakan dalam

mengendalikan konflik kemudian diikuti dengan dominasi, kompromi dan pengelakan.

5

Ini dapat menggambarkan bahawa pemimpin menggunakan gaya yang berlainan dalam

situasi yang pelbagai.

Konflik berpotensi untuk wujud dalam setiap keputusan yang dibuat oleh

pentadbir sekolah. Pentadbir dalam pendidikan khususnya guru besar perlu lebih sensitif

terhadap masalah atau konflik yang terjadi dan berhati-hati terhadap kepentingan-

kepentingan yang mana boleh membawa kesan yang destruktif atau konstruktif.

Mengatasi konflik dengan efisien dan efektif merupakan salah satu daripada aspek yang

penting sebagai seorang pentabdir (Nebgen, 1978). Zaleha (1996) dalam kajian yang

bertajuk "Hubungan Gaya Pengurusan Konflik dengan Jenis Personaliti Guru-Guru

Asrama di Terengganu" telah dijalankan ke atas guru-guru di 28 buah sekolah biasa

yang mempunyai asrama harian termasuk 2 buah asrama desa. Beliau telah

mengadaptasi daripada intrumen gaya pengurusan konflik Thomas Killman Conflict

Mode Instrument (T-KCMI) dan menggunakan Myers Briggs Type Indicator (MBTI)

untuk jenis-jenis personaliti. Hasil daripada kajian mendapati bahawa cara pengurusan

konflik yang utama yang digunakan ialah secara mengelak sebanyak 46.3 peratus.

Terdapat perbezaan jantina dalam penggunaan gaya pengurusan konflik di mana guru

perempuan lebih cenderung menggunakan gaya mengelak berbanding guru lelaki lebih

banyak menggunakan gaya kolaborasi dan akomodasi. Umur dan tempoh masa

perkhidmatan sebagai guru asrama tidak menunjukkan sebarang perbezaan yang nyata

kepada gaya pengurusan konflik. Selain itu, tiada hubungan antara gaya pengurusan

konflik dengan kegemaran personaliti fikiran.

Bennis (1973) dalam kajiannya yang bertindak sebagai mediator (pihak ketiga)

berhadapan dengan konflik dua pihak di mana pelajarnya di Universiti New York di

Buffalo, terlalu komited dengan isu –isu politik berbanding dengan matlamat pendidikan

mereka. Dalam kajian ini, konflik ini telah membawa kepada pencapaian matlamat yang

terselindung (latent conflict). Konfrontasi (persemukaan) di antara mereka telah

dilakukan yang bertujuan untuk membuat persetujuan dan perbincangan. Sebagai

pemimpin, mereka sentiasa membuat perbincangan yang merupakan salah satu bentuk

6

komunikasi di mana ia dapat meleraikan isu-isu yang menjadi pertentangan. Di sini,

persemukaan yang lebih kepada penyelesaian masalah dengan menggunakan kolaboratif

yang tinggi dapat mencapai persetujuan kedua-dua pihak.

Sememangnya, pengurusan konflik yang kurang efektif seperti hukuman, polisi

yang terlalu ketat, amalan kontrak perundingan yang ketat dan sebagainya boleh

menimbulkan suasana yang meningkatkan lagi kekecewaan, menegangkan lagi suasana

organisasi dan meningkatkan kemusnahan. Sebaliknya, konflik yang diuruskan dengan

efektif seperti menganggap masalah perlu diselesaikan dan menekankan kehidupan

organisasi yang kolaboratif boleh menghasilkan organisasi yang produktif dan

meningkatkan kekukuhan organisasi sekolah sepanjang masa (Owens, 1991).

Secara keseluruhan, didapati bahawa terdapat beberapa kaedah atau cara

pengurusan konflik yang menjadi kesukaan pemimpin-pemimpin dalan sesebuah

organisasi. Antaranya ialah kaedah kolaborasi dan persemukaan yang mana kedua-dua

pihak dapat mencapai matlamat secara bersama melalui pendekatan penyelesaian

masalah di samping mengekalkan hubungan sedia ada. Selain itu, terdapat cara

mengelak yang turut digunakan oleh mereka seperti dalam kajian yang dinyatakan di

atas. Terdapat juga kajian yang menunjukkan penggunaan kaedah lain seperti akomodasi

dan kompromi dalam mengendalikan konflik.

1.3 Pernyataan Masalah

Selaras dengan kemajuan negara dalam era yang lebih global kini, profesion

perguruan kini menjadi semakin mencabar terutamanya kepada pemimpin sekolah.

Pelbagai fenomena yang berlaku di sekolah akan dirujuk kepada pemimpin sekolah.

Pemimpin sekolah juga memikul tanggung jawab yang besar dalam mentadbir sekolah.

7

Salah satu daripadanya ialah bagaimana seorang pentadbir sekolah menguruskan sesuatu

konflik atau masalah berlaku dalam konteks organisasi sekolah. Sebagai mana diketahui,

sekolah sering sekali muncul sebagai institusi yang sering mengalami konflik dan

ketegangan yang menunjukkan peristiwa atau isu-isu yang barang kali menjadi soal

manifesto dalam masyarakat. Oleh kerana konflik tidak boleh dielakkan, secara

praktikalnya dalam situasi yang berlatarbelakangkan pengetahuan, adalah amat jelas

betapa perlunya pentadbir sekolah mengenali konflik untuk melihat potensi-potensi

konflik sama ada memberi impak secara konstruktif atau destruktif. Konflik di sekolah

boleh terjadi antara guru, pelajar, dan ibu bapa. Ini kerana kumpulan-kumpulan ini

mempunyai pandangan dan harapan yang berbeza-beza. Walau apapun jenis konflik

yang berlaku, kesan ke atas individu dalam organisasi sekolah mungkin boleh memberi

kesan negatif kepada pembentukan pendidikan dan kejayaan pelajar. Oleh itu, sebagai

ketua sekolah, guru besar juga perlu mempelajari bagaimana menguruskan konflik dan

mengaplikasikan cara pengurusan konflik pada jalan yang cekap dan berkesan.

Berdasarkan kajian-kajian yang telah dilakukan oleh penyelidik yang lepas

seperti (Mike,1992) mendapati bahawa semua dominan gaya pengurusan konflik yang

dikemukakan digunakan ketika menyelesaikan konflik dalam situasi yang berbeza-beza.

Pada hakikatnya, tiada satu jalan yang terbaik dalam menyelesaikan konflik. Ini kerana

konflik berlaku dalam situasi dan suasana yang berlainan. Walaupun demikian, dalam

kajian-kajian yang lain terdapat satu gaya atau pendekatan yang dikatakan lebih efektif

atau terbaik jika diaplikasikan iaitu pendekatan penyelesaian masalah (kolaboratif)

(Lunenburg dan Ornstein, 1996). Oleh itu, pemusatan kajian ini adalah ke atas kaedah

pengurusan konflik yang digunakan atau diamalkan oleh guru besar sebagai pentadbir

atau ketua dalam konteks persekitaran sekolah dengan tujuan untuk mengendalikan

sesuatu perselisihan atau konflik. Adakah terdapat penggunaan pada kesemua kaedah

yang dikemukakan oleh pengkaji? Adakah kaedah kolaboratif menjadi kesukaan guru

besar yang mengikuti Program Khas Pensiswazahan Guru Besar di Universiti Teknologi

Malaysia?

8

1.4 Objektif Kajian

Kajian ini telah menentukan lima objektif utama berdasarkan kepada pernyataan

masalah yang telah dinyatakan seperti di atas:-

a. Mengenal pasti tahap penggunaan kaedah pengelakan (avoiding) dalam

menguruskan sesuatu konflik oleh guru besar.

b. Mengenal pasti tahap penggunaan kaedah persaingan (competing) dalam


c. Mengenal pasti tahap penggunaan kaedah berkompromi (compromising) dalam


d. Mengenal pasti tahap penggunaan kaedah akomodasi (accommodation) dalam


e. Mengenal pasti tahap penggunaan kaedah kolaborasi (collaboration) dalam


1.5 Persoalan Kajian

Berdasarkan kepada objektif yang disenaraikan, lima soalan kajian telah

dibentuk iaitu:-

a. Sejauhmanakah kaedah pengelakan (avoiding) digunakan dalam menguruskan

sesuatu konflik?

b. Sejauhmanakah kaedah persaingan (competing) digunakan dalam menguruskan

sesuatu konflik?

c. Sejauhmanakah kaedah berkompromi (compromising) digunakan dalam

menguruskan sesuatu konflik?

d. Sejauhmanakah kaedah akomodasi (accommodation) digunakan dalam


9

e. Sejauhmanakah kaedah kolaborasi (collaboration) digunakan dalam


1.6 Kepentingan Kajian

Kajian ini dibuat dapat memberi beberapa kepentingan kepada pihak-pihak

tertentu. Antaranya ialah:-

a. Memberi maklumat kepada pihak sekolah terutamanya sekolah rendah tentang

kaedah pengurusan konflik yang berkesan dan sering digunakan oleh guru besar.

b. Membantu guru besar dengan menyediakan cara-cara yang berbeza yang

digunakan ketika menguruskan sesuatu konflik dengan orang lain terutamanya

dengan guru, pelajar, pihak pentadbiran dan ibu bapa. Justeru, dapat memandu

kedua-dua pihak yang terlibat dengan kepuasan kerja yang terbaik di samping

memajukan serta meningkatkan pengurusan sekolah.

c. Dapat meningkatkan kesedaran tentang cara guru besar itu sendiri dalam

pengurusan sesuatu perselisihan.

d. Menyebarkan maklumat mengenai kaedah pengurusan konflik yang berkesan

khususnya yang digunakan oleh guru besar-guru besar khususnya di Malaysia.

e. Memberi gambaran secara kasar dan memudahkan pihak yang terlibat

merancang program pengurusan konflik yang berkesan yang dapat meningkatkan

kualiti pendidikan khususnya di sekolah.

10

1.7 Batasan Kajian

Kajian ini hanya bersifat tinjauan kepada guru besar yang mengambil Program

Khas Pensiswazahan Guru Besar (PKPGB) Ambilan 1 dan 2 di Universiti Teknologi

Malaysia. Mereka terdiri daripada guru besar yang mentadbir di beberapa sekolah di

Malaysia. Kajian ini hanya melihat 85 orang guru besar yang mengikuti Program Khas

Pensisiwazahan Guru Besar di Universiti Teknologi Malaysia. Oleh itu, dapatan kajian

tidak boleh digunakan kepada guru besar yang mengikuti program yang sama di tempat

lain iaitu di Universiti Tun Hussein Onn Malaysia dan Universiti Perguruan Sultan Idris.

Selain itu, kajian yang dijalankan hanya terbatas untuk tujuan pengurusan konflik dalam

sebuah organisasi sekolah. Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengenal pasti

kaedah-kaedah yang digunakan oleh guru besar dalam menguruskan sesuatu konflik

sama ada menggunakan cara mengelak, akomodasi, kompromi, persaingan atau

kolaborasi. Kajian ini juga hanya menggunakan intrumen yang telah diadaptasi daripada

Thomas Killman Conflict Mode Instrument (T-KCMI). Jadi, kajian ini hanya

menggunakan dimensi yang dicadangkan iaitu mengelak, akomodasi, konpromi,

persaingan dan kolaborasi. Dapatan yang diperolehi adalah bergantung kepada maklum

balas responden yang dianggap telah menjawab soal selidik dengan jujur dan ikhlas.

1.8 Definisi Istilah

Terdapat beberapa istilah yang digunakan dalam tajuk kajian ini. Berikut

merupakan penjelasan definisi-definisi istilah yang digunakan.

11

1.8.1 Kaedah

Kaedah ialah cara atau peraturan membuat sesuatu (terutamanya yang bersistem

atau yg biasa); cara mengajar (berdasarkan prinsip-prinsip tertentu).

1.8.2 Pengurusan

Pengurusan boleh ditakrif sebagai perihal (kerja dan sebagainya) mengurus

sesuatu, perihal mengurus (syarikat, badan perniagaan, dan lain-lain). Pengurusan juga

boleh didefinisikan sebagai proses mengurus sesuatu organisasi.

1.8.3 Konflik

Konflik didefinisikan sebagai perebutan antara nilai dan tuntutan yang sukar

diperolehi dalam status, kuasa dan sumber-sumber di mana matlamat penentang adalah

untuk menghapuskan saingannya (Coser, 1967). Deutsch (1973) menyatakan konflik

wujud pada bila-bila masa yang mana berlaku aktiviti yang berlawanan, tindakan yang

bertentangan dengan tindakan orang lain, mempertahankan, halangan, campur tangan,

melukai atau suatu jalan yang menjadikan kurang efektif.

Schmidt dan Kochan (1972) pula mendefinisikan konflik sebagai kewujudan

peluang yang dirasai untuk campur tangan dengan pencapaian matlamat orang lain.

Luthans (1992) mendefinisikan konflik dalam perspektif komunikasi sebagai perebutan

yang digambarkan antara sekurang-kurangnya dua pihak yang saling bergantungan yang

12

merasai matlamat, ganjaran dan campur tangan yang berlawanan daripada pihak yang

satu lagi dalam mencapai matlamat mereka.

Greenberg (1997) mendefinisikan konflik dalam konteks pengurusan konflik

sebagai sebarang perlencongan kepentingan-kepentingan, objektif atau keutamaan di

antara individu-individu, kelompok, organisasi atau ketidakserupaan kepada kehendak-

kehendak sesuatu tugas, aktiviti atau proses. Ketegangan yang wujud di antara dua atau

lebih entiti sosial (individu, kumpulan atau organisasi yang lebih besar) yang timbul

daripada ketidakserasian antara tindak balas yang sebenar atau yang diingini. (Sashkin &

Morris, 1984).

1.8.4 Kaedah Pengurusan Konflik

Kaedah pengurusan konflik merupakan hasil daripada kebimbangan atau

kesedaran seseorang dalam menyempurnakan matlamat seseorang dan kesedaran

seseorang itu terhadap orang lain dalam menyempurnakan matlamatnya (Hall, 1969).

Blake dan Mouton (1970) serta Killman dan Thomas telah menghasilkan lima cara

pengurusan konflik iaitu bersaing (competing), mengelak (avoiding), kompromi

(compromising), akomodasi (accommodating) dan kolaborasi (collaboration). Kaedah

bersaing boleh dikatakan apabila sifat desakan adalah tinggi dan seseorang cuba untuk

mencapai objektifnya tanpa menghiraukan orang lain. Cara pengelakan pula adalah

apabila individu/kumpulan yang berkonflik tidak ingin mencapai objektifnya. Kedua-

dua pihak mencapai penyelesaian secara bersama di mana setiap pihak hanya mendapat

sebahagian daripada objektifnya sahaja dikatakan sebagai pengurusan konflik secara

kompromi. Akomodasi pula adalah strategi yang bersifat terlalu kooperatif di mana

terdapat ketidakseimbangan kuasa. Keadah kolaboratif pula strategi yang

menggabungkan sifat desakan dan kooperatif yang tinggi untuk mencapai objektif

kedua-dua pihak.

13

1.8.5 Guru Besar

Kamus Dewan Edisi Ketiga (2002) mendefinisikan guru besar sebagai ketua

guru yang mengetuai sesuatu sekolah atau pengetua sekolah. Di Malaysia, guru besar

ialah jawatan tertinggi di sekolah rendah yang dibantu oleh tiga orang Guru Penolong

Kanan dan jika sekolah ada dua sesi, mereka dibantu oleh Guru Penyelia Petang.

Menurut Kamus Oxford pula, guru besar merujuk kepada ketua guru lelaki atau

perempuan di sekolah.

1.9 Penutup

Sekolah sebagai institusi pendidikan khususnya sekolah rendah memainkan

peranan yang penting dalam pembangunan negara kerana di situ terdapat generasi yang

akan menerajui kepimpinan negara akan datang. Tidak dapat dinafikan, konflik dan

masalah sering timbul dalam institusi ini yang ditadbir oleh guru besar. Kecekapan

sesebuah sekolah boleh ditentukan oleh kecekapan ketuanya dalam mengendalikan

sesuatu masalah atau konflik yang berlaku sama ada berhadapan dengan guru, pelajar,

ibu bapa atau masyarakat.

Oleh kerana itu, guru besar sebagai pemimpin dan pentadbir sekolah perlu bijak

dalam mengendalikan sesuatu konflik. Atas dasar itu juga, guru besar sepatutnya

berkemampuan untuk menyelesaikannya dengan caranya yang tersendiri yang boleh

memberi kesan yang terbaik kepada organisasi sekolah dan meningkatkan kualiti

pengurusan pendidikan serta dapat mencapai matlamat bersama. Dengan persoalan dan

objektif yang dinyatakan dalam bab ini, pengkaji amat berminat untuk mengenal pasti

apakah kaedah-kaedah atau cara-cara yang paling berkesan yang digunakan oleh guru

besar yang berhadapan dengan pelbagai situasi konflik dan masalah.

UTPSZ 19:16 (Pind.1/97) - Faculty of Education ... · 1.8 Definisi Istilah 10 1.8.1 Cara 11 1.8.2...

Documents

Transcript of UTPSZ 19:16 (Pind.1/97) - Faculty of Education ... · 1.8 Definisi Istilah 10 1.8.1 Cara 11 1.8.2...