Zaman Penjajahan British Di Tanah Melayu

8/14/2019 Zaman Penjajahan British Di Tanah Melayu

1/12

ZAMAN PENJAJAHAN BRITISH

Campur tangan British secara rasminya di negeri-negeri Melayu

apabila termeterainya Perjanjian Pangkor di Perak pada tahun 1874, tetapi

penglibatan British secara tidak rasmi di Tanah Melayu telah berlaku lebih

awal lagi. Pada 11 Ogos 1786, Francis Light telah berjaya mengambil Pulau

Pinang melalui tipu muslihat yang licik dari tangan kerajaan Kedah semasa

pemerintahan Sultan Abdullah. Oleh kerana kedudukan Pulau Pinang yang

strategik untuk dijadikan pangkalan tentera dan perdagangan, British cuba

untuk bertapak di situ.

Pulau Pinang sebenarnya merupakan sebahagian daripada Kedah

yang sedang menghadapi ancaman Siam dan Burma. Sebelum ini, Sultan

Muhammad Jiwa telah membuat tawaran kepada British untuk membuka

petempatan di Pulau Pinang sekiranya British sedia membantu Kedah

menghadapi ancaman Siam. Tawaran tersebut diberi sekali lagi oleh Sultan

Abdullah pula kepada British. Melalui tawaran ini, Sultan Abdullah

meletakkan syarat-syarat bahawa British hendaklah mengawal perairan

Kedah dan musuhnya juga adalah musuh British. Perbelanjaan perang akan


2/12

ditanggung oleh British sendiri dan kapal-kapal bebas berniaga di Kedah

dan Pulau Pinang. Pampasan $30,000 wang Sepanyol hendaklah dibayar

kepada sultan atas kehilangan beberapa keistimewaan dalam

perdagangan.

British hendaklah mempertahankan Kedah daripada ancaman

musuhnya.Tanpa mendapat kebenaran daripada pegawai atasan British di

India, Francis Light telah bertindak sendiri bersetuju dengan syarat-syarat

itu pada tahun 1785 dan apabila pegawai atasannya enggan menyetujuisyarat-syarat yang telah ditetapkan kerana ingin menjaga kepentingan

perdagangan dan politik dengan Siam, maka Sultan Abdulah telah

mendesak supaya British meninggalkan Pulau Pinang. Keengganan British

meninggalkan Pulau Pinang telah menyebabkan keadaan menjadi semakin

tegang dan mereka menyerang Seberang Prai dengan menyebabkan Kedah

mengalami kekalahan yang teruk dalam peperangan tersebut.

Bermula dari situ, bermulalah penjajahan ke atas Pulau Pinang dan

seterusnya Seberang Prai pula jatuh ke tangan British apabila Kedah sering

menyekat bekalan makanan kerana merasa tidak puas hati dengan syarat-

syarat perjanjian yang telah dibuat pada tahun 1791 yang antara lainnya

Sultan Kedah akan mendapat pampasan tahunan sebanyak $6,000 wangSepanyol sahaja. Menyedari kedudukan Pulau Pinang agak jauh ke utara,

British merancang pula untuk mencari satu pangkalan baru di kawasan

yang berhampiran dengan Selat Melaka.


3/12

Pada 6 Februari 1819, Stamford Raffles berjaya menduduki Singapura

apabila beliau campur tangan dalam pertikaian Tengku Hussin dengan

Yang Dipertuan Muda Kerajaan Johor. Sebagai balasannya, Tengku Hussin

membenarkan Raffles membuka petempatan di Singapura melalui satu

perjanjian pada tahun 1819. Dalam perjanjian itu British sedia memberi

perlindungan kepada Tengku Hussin dan menyediakan pampasan tahunan

sebanyak $3,000 wang Sepanyol serta menetapkan pemerintahan Johor

atau penggantinya tidak boleh mengadakan hubungan dengan kuasa Barat

yang lain.

Dengan itu, British sudah dapat menguasai dua kawasan penting di

Tanah Melayu.Pada tahun 1824, satu perjanjian telah ditandatangani di

antara British dengan Belanda. Dalam perjanjian ini, kedua-dua pihak

menetapkan garis sempadan kekuasaan masing-masing bagi mengelakkan

pertembungan yang boleh mengakibatkan peperangan. Mengikut perjanjian

tersebut, kawasan di utara dan timur selat Melaka diserahkan kepada

British, manakala kawasan di barat dan selatan Selat Melaka diserahkan

kepada Belanda. Belanda yang menduduki Melaka ketika itu

menyerahkannya kepada British, manakala British menyerahkan Bangkahulu

yang didudukinya ketika itu pada Belanda.


4/12

Faktor-faktor Campur Tangan British Di Tanah Melayu

Faktor Ekonomi

Merupakan faktor terpenting campur tangan kerana British

memerlukan bahan-bahan mentah kerana ketika itu berlakunya revolusi

industri di Eropah. Ramai pedagang British telah menanam modal di

negeri-negeri Melayu khususnya di kawasan perlombongan.

Kebimbangan Campur Tangan Kuasa-kuasa Asing

Pada tahun 1870-an, kuasa-kuasa asing seperti Itali, Perancis, Jerman

dan Rusia bersaing untuk mendapatkan tanah jajahan yang akan dijadikan

sebagai pembekal bahan-bahan mentah untuk tujuan industri.

Masalah Di Tanah Melayu

Perang saudara antara pembesar dan sultan dalam merebut takhta

dan kawasan selain daripada itu, berlakunya pergaduhan antara Kongsi

gelap Cina (Ghee Hin dan Hai San) dan juga kegiatan perlanunan di Selat

Melaka.

Perubahan dalam kakitangan Pejabat Tanah Jajahan

Sebelum tahun 1871, pegawai-pegawai Pejabat Tanah Jajahan dan

parti Liberal yang memerintah England tidak bersimpati langsung dengan

rayuan-rayuan bagi kerajaan NNS campur tangan di Tanah Melayu untuk

memulihkan keamanan.


5/12

Tetapi selepas tahun 1871, telah berlaku perubahan dalam kakitangan

Pejabat Tanah Jajahan dan kabinet British yang melahirkan sentimen

imperialisme (dasar luar yang aktif serta amalan berkuasa terus dalam tanah

jajahan) di Britain. Golongan ini telah menyokong dasar campur tangan

tersebut.

Pada tahun 1870, Lord Kimberley dilantik sebagai Setiausaha Pejabat

Tanah Jajahan dan mengarahkan Sir Andrew Clarke untuk melaporkan

langkah-langkah yang boleh diambil oleh Kerajaan British untuk

memulihkan keamanan di Tanah Melayu.

Peranan Sir Andrew Clarke

Sir Andrew Clarke yang menggantikan Sir Harry Ord sebagai Gabenor

NNS pada bulan November 1873 merupakan sebab campur tangan British

di negeri-negeri Melayu.

Atas inisiatif sendiri, beliau mengambil keputusan untuk campur tangan

di Perak pada bulan Januari 1874 dan seterusnya di Selangor serta Sungai

Ujong.

Faktor Kemanusiaan

Kerajaan British ingin menamatkan keadaan huru hara di Negeri-negeri

Melayu bagi menyelamatkan nyawa dan harta benda. Ini merupakan

pendapat Sir Frank Swettenham, namun pendapat ini kurang tepat.


6/12

Sistem Residen

Usaha British untuk campur tangan dan terlibat sama dalam politik di

Negeri-negeri Melayu paling ketara pada tahun 1874. Akibat keadaan tidak

aman terutama di kawasan perlombongan di Perak, British telah bertindak

dengan membentuk dan menandatangani Perjanjian Pangkor pada tahun

1874 di Pulau Pangkor Perak.

Bermula di Perak, sistem ini kemudian diperkenalkan di Selangor dan

Sungai Ujong pada 1874, di Pahang pada 1888 dan di Negeri Sembilan

pada 1889.

Antara pegawai British yang pernah menjawat jawatan residen ini adalah

seperti berikut:

Perak : 1874 : J.W.W. BirchSelangor : 1874 : J.G. Davidson

Sg. Ujung : 1874 : Kapt. W. Tatham

Pahang : 1888 : J.P. Rodger

Negeri Sembilan : 1889 : Martin Lister.

Kesan-kesan Sistem Residen

Politik

Keamanan dapat dipulihkan namun sistem tradisi di negeri-negeri

berkenaan terjejas kerana sultan tidak lagi mempunyai kuasa mutlak dalam

pemerintahan dan para pembesar hampir hilang hak tradisi mereka.

Ini adalah kerana residen terlampau berkuasa, maka mereka mentadbir

mengikut cara sendiri kerana garis panduan tidak disediakan.


7/12

Ekonomi

Secara keseluruhan, negeri-negeri yang terbabit menampakkan

kemajuan kerana pelaburan semakin giat ekoran perkembangan

perusahaan bijih timah dan tanaman lain seperti kopi dan getah. Kesan

daripada kemasukan buruh yang ramai untuk bekerja di sektor ekonomi,

petempatan mula berkembang dan menjadi perbandaran.

Namun berlaku ketidakseragaman pengagihan kekayaan antara negeri

dan di dalam negeri itu sendiri. Sumber dan hasil ekonomi telah

dimonopoli oleh pelabur-pelabur barat sedangkan kaum pribumi masih

ketinggalan.

Sosial

Berlaku kepesatan dalam penyediaan infrastruktur seperti sistem

perhubungan, kesihatan, telegraf, pos, bekalan air, elektrif, sekolah dan lain-

lain.

Namun begitu kebanyakan infrastruktur tersebut disediakan di kawasan-

kawasan yang terdapat kepentingan ekonomi Inggeris sahaja.

Ini telah menyebabkan hubungan di antara penduduk tempatan dengan

kaum imigran semakin renggang dan wujud perbezaan serta jarak sosial di

antara mereka.

Negeri-Negeri Selat (NNS)

Apabila British berjaya menduduki negeri-negeri di Tanah Melayu dan

membuat petempatan di Singapura, Pulau Pinang dan Melaka, mereka telah

menyatukan wilayah-wilayah ini di bawah satu pentabiran yang disebut

Negeri-negeri Selat (NNS) dan Pulau Pinang dipilih menjadi pusat pertamapentadbiran NNS.


8/12

Ia diketuai oleh seorang Gabenor dan setiap negeri diketuai oleh

Residen Konsular. Gabenor NNS yang pertama ialah Robert Fullerton. Pada

1 April 1867, pentadbiran NNS dipindahkan dari Calcutta di India ke

Pejabat di Tanah Jajahan di London.Pemindahan pentadbiran ini sebenarnya

memberikan kesan kepada perkembangan sejarah tanah air. Antaranya

pentadbiran NNS semakin cekap, pertanian niaga seperti lada hitam,

gambir, buah pala, cengkih dan tebu semakin berkembang pesat.

Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB)Untuk mengukuhkan lagi kedudukan British di Tanah Melayu, mereka

telah menubuhkan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) yang

berkuatkuasa secara rasmi pada 1 Julai 1896. Negeri-negeri tersebut terdiri

dari Selangor, Perak, Pahang dan Negeri Sembilan.

NNMB bukanlah merupakan persekutuan dalam erti yang sebenarnya,

tetapi merupakan satu kesatuan politik. Melalui sebuah persekutuan,

sumber-sumber semua negeri ahli dapat dikumpulkan dan digunakan bagi

faedah bersama dan membangunkan negeri lain dengan kos pentadbiran

yang minimum.

NNMB diketuai oleh Residen Jeneral dan bertanggungjawab kepada

Gabenor NNS. Residen Jeneral pertama yang dilantik ialah Frank

Swettenham. Jawatan Residen bagi keempat-empat negeri dikekalkan tetapi

tertakluk di bawah bidang kuasa Residen Jeneral.


9/12

Perjanjian Persekutuan

Di antara syarat-syarat Perjanjian Persekutuan ialah supaya raja NNMB

menerima seorang pegawai British yang digelar Residen-Jeneral yang

berperanan sebagai penasihat dalam semua bidang pemerintahan kecuali

yang menyentuh tentang hal ehwal agama Islam dan adat-istiadat Melayu.

Ia bertanggungjawab kepada Gabenor NNS dan Gabenor ini akan

bertanggungjawab kepada Pesuruhjaya Tinggi British di London.

Residen Jeneral pertama yang dilantik ialah Frank Swettenham. Untuk

mewujudkan hubungan yang baik antara raja-raja Melayu dengan pegawai

Inggeris, telah diperkenalkan sistem Persidangan Raja-raja Melayu yang

dikenali sebagai Durbar.Persidangan pertama telah diadakan pada tahun

1897 di Kuala Kangsar dan persidangan kedua diadakan pada tahun 1903

di Kuala Lumpur.

Akibat dari perjanjian ini, kuasa pentadbiran telah dipusatkan dalam

tangan Residen Jeneral di Kuala Lumpur dan raja telah kehilangan kuasa didalam negeri mereka.Penubuhan pelbagai jabatan-jabatan persekutuan

telah menyebabkan pengambilan lebih ramai pegawai-pegawai Inggeris.

Majlis Mesyuarat Persekutuan

Kedudukan Inggeris diperkukuhkan lagi dengan penubuhan Majlis

Mesyuarat Persekutuan pada 1909. Tujuannya ialah untuk menambahkankuasa raja-raja dan residen dari negeri-negeri berkenaan. Namun motifnya

ialah untuk menambahkan kuasa gabenor Inggeris di Singapura. Ahli-ahli

Majlis terdiri daripada Pesuruhjaya Tinggi, Residen Jeneral, 4 orang raja

Melayu, 4 orang residen dan 4 orang ahli tidak rasmi (3 orang Eropah dan

1 orang Cina).


10/12

Apa yang jelas daripada penubuhan Majlis tersebut telah melemahkan

kuasa raja-raja Melayu apabila sultan hanya sebagai ahli biasa sahaja dan

tidak mempunyai kuasa pemutus. Semua perundangan yang diluluskan

akan ditandatangani oleh Pesuruhjaya Tinggi dan bukannya sultan. Ini

bermaksud kuasa sebenar adalah di tangan Pesuruhjaya Tinggi.

Negeri-negeri Melayu Tak Bersekutu (NNMTB)

Sebelum tahun 1909, negeri Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis

adalah di bawah naungan Siam. Ekoran dari Perjanjian Bangkok 1909, Siam

bersetuju menyerahkan negeri-negeri berkenaan kepada Inggeris dan

seorang penasihat Inggeris telah ditempatkan di setiap negeri tersebut.

Walaubagaimanapun, pada hakikatnya Perjanjian Bangkok 1909 tidak

dipersetujui oleh negeri-negeri yang terlibat khususnya Kedah dan

Perlis. Pada peringkat awal negeri-negeri berkenaan enggan menerimapenasihat Inggeris.

Inggeris menyatukan pentadbiran negeri-negeri berkenaan dalam 1 unit

pentadbiran yang dikenali sebagai Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu

(NNMTB).Perjanjian Bangkok 1909 ini telah menyekat perluasan kuasa Siam

di NNMTB untuk melindungi kepentingan Inggeris di Tanah

Melayu. Dengan adanya perjanjian ini kuasa-kuasa Barat lain sukar untuk

menembusi negeri-negeri di Tanah Melayu dan ia lebih menguntungkan

Inggeris.

Bagi Inggeris, NNMTB adalah berpotensi dari segi ekonomi dan

perdagangan, sedangkan bagi Siam ianya tidak menguntungkan. Perjanjian

ini juga telah menamatkan proses perluasan kuasa Inggeris di TanahMelayu iaitu setelah Johor menerima penasihat Inggeris pada tahun 1914.


11/12

Ia juga merupakan peristiwa penting dalam menentukan sempadan di

antara Tanah Melayu dan Siam. Mulai tahun 1914, negeri-negeri di Tanah

Melayu berada di bawah 3 unit politik iaitu Negeri-negeri Selat (NNS),

Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) dan Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu (NNMTB).

Desentralisasi Kuasa (1920-1941)

Pengagihan kuasa pusat adalah bermaksud bahawa kuasa-kuasa utama

yang berkaitan dengan pentadbiran kewangan, perkhidmatan sepertikeretapi, kastam dan pos yang selama ini dikuasai oleh kerajaan pusat akan

diagihkan ke negeri-negeri berkenaan. Antara tahun 1910-1920 keadaan di

NNMB adalah aman dimana keadaan ekonomi adalah baik dan raja-raja

berpuas hati dengan kedudukan mereka.

Selepas tahun 1920 berlaku perasaan tidak puas hati khususnya di

kalangan raja. Ini merupakan salah satu faktor yang menyebabkan Inggeris

mengambil langkah mengagihkan kuasa pusat ke negeri-negeri berkenaan.

Faktor-faktor yang mendasari pengagihan kuasa pusat ialah rasa tidak

puas hati di kalangan raja-raja Melayu di NNMB dari segi kuasa

memerintah. Ini adalah kerana tidak seperti raja-raja di NNMTB yang

berkuasa penuh ke atas negeri masing-masing.

Keinginan Inggeris untuk menyatukan NNMTB dengan NNMB,

kemelesetan ekonomi dunia 1920-an dan pergelutan kuasa di antara

Residen Jeneral dan Pesuruhjaya Tinggi. Pengagihan kuasa yang dilakukan

oleh Inggeris sebenarnya memperlihatkan bagaimana Inggeris melakukan

sesuatu itu berlandaskan kepada motif ekonomi dan politik.


12/12

Dari segi ekonomi, pengagihan berlaku apabila terjadinya

kemelesetan ekonomi dunia di mana pengagihan kuasa adalah satu

langkah untuk berjimat cermat. Dari segi politik, British ingin menguasai

keseluruhan Tanah Melayu di bawah satu pentadbiran, iaitu Kesatuan Tanah

Melayu.

Secara keseluruhannya, Desentralisasi masih lagi bermotifkan

penguasaan ekonomi Tanah Melayu oleh kerajaan British. Desentralisasi

merupakan satu strategi untuk memudahkan penguasaan British ke atas

negeri-negeri Melayu. Walaubagaimanapun, rancangan pengagihan kuasapusat ini tergendala pada tahun 1941 apabila Tanah Melayu diserang

Jepun.

Zaman Penjajahan British Di Tanah Melayu

Documents

Transcript of Zaman Penjajahan British Di Tanah Melayu