PENGENALAN

Seperti yang diketahui umum, pengambilan makanan yang sihat dan seimbang amat penting

sewaktu mengandung bagi memastikan ibu sentiasa sihat dan anak di dalam kandungan

membesar dengan baik. Bayi membesar di dalam rahim ibu selama 9 bulan. Proses ini

bermula apabila sperma telah berfertilisasi dengan ovum maka terhasilnya zigot. Zigot ini

akan membesar dari semasa ke semasa dan membentuk bayi yang sempurna pada bulan ke-4.

Pemakanan ibu harus dijaga semasa dalam proses penghamilan. Ini kerana semua zat-zat

makanan yang di ambil ibu turut sampai kepada janin. Jika ibu mendapat penyakit sewaktu

proses kehamilan keadaan ini mungkin akan membahayakan janin yang berada di dalam

kandungan. Bakal ibu memainkan peranan penting sepanjang proses sebelum, semasa dan

selepas kehamilan. Pemilihan makanan yang berkhasiat mengikut piramid makanan juga perlu

dititikberatkan. Protein dan karbohidrat merupakan antara zat makanan terpenting sebelum

hamil.Berjumpa dengan doktor bagi memastikan ibu-ibu bebas daripada penyakit kronik

seperti darah tinggi dan kencing manis. Hal ini bagi memudahkan proses kehamilan kelak.

Jika ibu-ibu seorang perokok, hentikan amalan tidak sihat itu untuk menjamin kesihatan bayi

yang dikandung. Jauhi juga perokok, dadah dan alkohol. Selain itu, umur ibu juga penting

bagi menentukan sama ada tubuh sudah matang untuk hamil atau tidak. Umur yang sesuai

untuk wanita hamil adalah 20 hingga 35 tahun. Jika terlalu muda, risiko untuk mendapat bayi

tidak cukup bulan adalah besar. Manakala, jika terlalu berumur pula, risiko mendapat anak

cacat tinggi kerana organ peranakan tidak lagi begitu aktif. Semua faktor-faktor ini akan

dibincangkan dengan lebih lanjut pada helaian yang seterusnya.

Proses pembentukan janin

1

1.0 FAKTOR PEMAKANAN

Fetus di dalam kandungan bergantung sepenuhnya kepada nutrient yang terdapat di dalam

badan ibunya bagi membolehkan mereka terus hidup dan membesar dengan sempurna di

dalam rahim. Hasil daripada kajian mendapati perempuan mengandung seharusnya

mengambil 2000 hingga 2800 kalori sehari mengikut diet yang seimbang termasuklah

vitamin serta mineral dengan secukupnya (Nasional Academy of Science,1989).

Perempuan mengandung juga harus mengambil asid folik,yang selalunya terdapat pada

sayur hijau dan buah-buahan, kalsium serta zat besi yang tinggi semasa proses kehamilan

(Rosso,1990). Makanan-makanan tersebut dipercayai dapat membantu menguatkan gigi

bayi (Adair,1989). Susu pula merupakan sumber kalsium yang paling baik dan perempuan

mengandung digalakkan mengambil segelas susu sehari. Selain daripada menguatkan gigi,

kalsium dan fosfurus amat penting untuk perkembangan tulang dan fetus. Zat besi pula

diperlukan untuk pembinaan sel-sel darah merah fetus. Vitamin dapat mencegah penyakit

dan menyempurnakan perkembangan fetus. Penting bagi ibu memvariasikan makanannya

bagi memperoleh semua keperluan nutrisi ibu dan bayi. Makanan yang perlu dimakan

semasa mengandung ialah :

Buah-buahan dan sayur-sayuran – target untuk makan 5 hidangan sehari termasuk

snek, jus dan salad.

Makanan berkanji – roti, nasi, pasta, ubi kentang. Banyakkan bijirin penuh (wheat,

whole grain)

Makanan berprotein tinggi – Daging, ayam, ikan, telur, kekacang (soya).

Banyakkan makan ikan sekurang-kurangnya 2 kali seminggu.

Makanan berkalsium tinggi – Susu, yoghurt, cheese.

Makanan berserat tinggi – Jadikan sayur, buah, bijirin dan kekacang sebagai

makanan kegemaran kerana ia boleh mengelakkan sembelit.

2

2.0 FAKTOR EMOSI

Jika perempuan mengandung mengalami rasa takut yang amat sangat,kerisauan yang

melampau atau pelbagai emosi serta berada dalam perasaan yang tidak seronok,perubahan

psikologi yang berlaku mungkin mempengaruhi fetusnya sendiri (Glynn &

others,2008;Talge & other,2007). Tekanan ibu mengandung mungkin mempengaruhi fetus

tersebut secara tidak langsung dan ibu tersebut berkemungkinan terjerumus kepada

aktiviti yang tidak sihat seperti mengambil dadah dan kurangnya penjagaan janin sebelum

lahir. Emosi ibu mengandung dalam masa kehamilan juga boleh mempengaruhi proses

kelahiran. Emosi ibu mengandung yang tidak keruan berkemungkinan akan menyebabkan

kontraksi semasa proses kelahiran dan boleh menyebabkan kekurangan aliran oksigen ke

bayi atau masalah lain selepas kelahiran. Menurut Talge & others,2007 kerisauan dan

tekanan yang tinggi semasa mengandung akan meningkatkan risiko untuk mendapat anak

yang mengalami masalah kognitif, hiperaktif, dan lambat pertuturan. Emosi yang positif

juga akan memberikan perbezaan kepada fetus. Kajian telah menunjukkan ibu yang

berhadapan dengan tekanan atau rasa sedih dari segi emosi akan melepaskan hormon

seperti adrenalin yang akan melalui plasenta dan mempengaruhi aktiviti motor fetus ( Van

Der Bergh,1992). Walaupun terdapat bukti-bukti yang masih tidak lengkap, beberapa

kajian lain turut menemui kaitan di antara tekanan psikologi dan masalah kehamilan.

3

3.0 FAKTOR KESIHATAN SECARA UMUM

Semasa proses kehamilan selama sembilan bulan, kesihatan ibu merupakan perkara utama

yang harus dititikberatkan. Kadangkala para ibu akan berasa sedikit kabur tatkala berjalan

atau pun bersenam. Keadaan ini menandakan tubuh badan ibu tersebut mengalami dehidrasi.

Cara yang baik untuk mengatasi masalah ini adalah dengan cara meminum lebih banyak air

bagi menstabilkan kembali jumlah cecair dalam tubuh ibu-ibu yang mengandung tersebut.

Pada kebiasaannya ini mungkin petanda preeklampsia. Iaitu simpton pandangan kabur yang

diikuti dengan rasa sakit kepala, pening-pening, sakit ulu hati, loya dan muntah merupakan

simptom tekanan darah anda yang semakin tinggi. Keadaan ini akan lebih buruk sekiranya

preklampsia tadi menyebabkan bekalan darah gagal disalurkan ke plasenta. Antara gejala lain

termasuklah bengkak di tangan, muka dan kaki serta adanya protein di dalam air kencing.

Penyakit darah tinggi berpotensi terjadi kepada setiap wanita hamil dengan peratusan antara

10 hingga 15 peratus, di mana ia boleh dikategorikan sebagai agak tinggi.Keadaan ini berlaku

pada wanita tidak kira sama ada di negara sedang membangun mahupun negara yang maju

daripada aspek perubatannya. Pakar Obstetrik dan Ginekologi dari Pusat Perubatan Kelana

Jaya, Dr. S. Silvam berkata, tekanan darah tinggi di kalangan wanita hamil biasanya berlaku

ketika kandungan berusia 20 minggu ke atas. Tetapi, sekiranya ia berlaku lebih awal dari

tempoh itu, pemeriksaan terhadap pesakit perlu dilakukan untuk melihat sama ada terdapat

penyakit lain yang berkaitan buah pinggang atau sejarah perubatan keluarga yang

sememangnya ada menghidap darah tinggi.Menurutnya, darah tinggi terjadi kepada ibu

mengandung kerana perubahan yang berlaku pada proses perkembangan uri. Jadi para ibu

haruslah menjaga pemakanan dengan mengurangkan pengambilan bahan makanan yang

masin. Gestational diabetes adalah sejenis diabetes atau penyakit kencing manis yang timbul

semasa hamil, penyakit ini mula muncul sekitar bulan kelima atau keenam masa kehamilan.

Sekitar 4-5 % wanita hamil diketahui menderita gestational diabetes dan umumnya dapat

ditangani dengan baik. Oleh sebab itu para ibu tidak perlu terlalu bimbang dengan masalah

yang timbul. Walaubagaimana pun penjagaan yang baik perlu diberi perhatian terhadap

penyakit ini kerana jika tidak dirawat dengan betul ia akan memberi implikasi kepada proses

kelahiran dam memberi impak yang negatif terhadap kesihatan ibu mahupun bayi yang bakal

di lahirkan.

4

4.0 FAKTOR UMUR

Menurut Chen & others,2007; Maconochie & others,2007, mereka yang remaja dan

berumur 35 tahun ke atas amat berisiko untuk melahirkan bayi yang kurang sempurna.

Satu kajian telah menyatakan bahawa kadar kelahiran oleh ibu remaja dan yang berumur

35 tahun ke atas semakin meningkat dari semasa ke semasa (Baterman & Simpson).

Kadar kematian bayi yang dilahirkan oleh para remaja adalah dua kali ganda daripada ibu-

ibu yang berumur 20-an. Masalah ini disebabkan oleh sistem peranakan yang belum

mencapai kematangan,kekurangan nutrisi,kurangnya penjagaan semasa proses kehamilan

dan status ekonomi yang rendah (Lendere, McElrath & Scholl,2000). Kekurangan

penjagaan dan pemerhatian semasa mengandung juga akan menyebabkan ibu-ibu remaja

ini berkemungkinan mendapat anak yang cacat secara fizikal. Faktor umur ibu-ibu yang

mengandung juga berkait rapat dengan risiko melahirkan anak-anak yang terencat akal

( Down Syndrome) (Soergel & others,2006). Kebiasaanya kanak-kanak down syndrome

ini akan mempunyai bentuk muka yang tersendiri, tangan atau kaki yang pendek dan

terbantut dalam pergerakkan motor halus serta menghadapi masalah keupayaan mental

yang rendah. Jika ibu tersebut mencapai umur 40 tahun, kadar untuk melahirkan anak

yang mengalami down syndrome ialah1/100 dan mungkin akan mencapai 1/10 jika

berusia 50 tahun ke atas. Sewaktu ibu mengandung mencapai umur 35 tahun dan ke atas,

risiko untuk mendapat bayi yang kurang berat badan, lahir tidak cukup bulan dan

kematian janin adalah tinggi ( Delbaere & others,2007). Dalam satu kajian yang lain

kematian janin adalah rendah bagi wanita yang berumur 30 hingga 34 tahun dan

meningkat dengan mendadak bagi wanita yang berumur 35 hingga 44 tahun (Canterino &

others,2004). Kita mestilah banyak mempelajari peranan umur semasa mengadung.

Langkah-langkah ini akan membawa kita kepada kehidupan berkeluarga yang lebih

bahagia dan tiada masalah kesihatan.

5

5.0 FAKTOR TERATOGEN

Faktor yang ke lima ialah faktor teratogen. Teratogen ialah agen persekitaran yang boleh

menyebabkan ketidakseimbangan dalam perkembangan normal dan boleh menjerumus

kepada keadaan yang abnormal atau kematian. Faktor yang berkait rapat dengan teratogen

termasuklah dadah dan jangkitan, radiasi dan pencemaran.

DADAHKebanyakkan wanita mengandung di Amerika Syarikat mengambil ubat-ubatan semasa

proses kehamilan seperti ubat alergik atau ubat tidur. Kebanyakkan daripada dadah-dadah

ini tidak membahayakan ibu mahupun janin tetapi terdapat juga dadah-dadah yang

berbahaya kepada ibu mengandung. Dianggarkan terdapat segelintir wanita yang

mengambil dadah tanpa pengesahan pihak-pihak yang berkitan seperti kafein, alkohol dan

bahan kimia yang terdapat dalam rokok seperti kokain dan heroin. Kebanyakkan daripada

dadah-dadah ini adalah berbahaya kepada perkembangan janin dalam kandungan

(Cunningham et al.,1997)

KAFEINDadah jenis ini dijumpai di dalam kopi, teh dan kola dan digunakan oleh kebanyakkan

ibu-ibu mengandung. Tiada bukti yang menyatakan kafein boleh menyebabkan kecacatan

kepada fetus. Walaubagaimana pun satu kajian telah mendapati mengambil kafein dalam

dos yang tinggi boleh menyebabkan kandungan gugur secara tiba-tiba dan lahirnya bayi

yang kurang berat badan.

6

ALKOHOLWanita yang mengambil alkohol secara berlebihan semasa sedang hamil berkemungkinan

tinggi akan mendapat bayi yang mengalami kecacatan yang serius. Dalam satu kajian

mendapati 71% bayi yang lahir daripada ibu yang kerap mengambil alkohol adalah tidak

normal (Niebyl,1994). Kebanyakkan daripada bayi-bayi ini menderita penyakit fetal

alcohol syndrome, penyakit yang merangkumi kepala kecil yang abnormal, otak tidak

berkembang, kecacatan mata. Penyakit jantung dan pembentukkan muka yang tidak

normal. Perkembangan fizikal dan mental kanak-kanak ini juga terbantut.

KOKAINKokain ialah sejenis dadah yang cepat memberi ransangan dan ketagihan kepada

pengguna. Dadah jenis ini boleh menyebabkan komplikasi perubatan kepada ibu-ibu

seperti sakit jantung, strok, kepecahan salur darah aorta dan penyakit yang tiba-tiba

menyerang otak (Cunningham et al.,1997). Bayi-bayi yang lahir daripada ibu yang ketagih

kokain mempunyai pelbagai jenis masalah kesihatan seperti lahir pramatang, mempunyai

berat badan yang kurang, strok dan kecacatan (Mebyl.1994). Menurut Alessandri et

al.,1993;Benderky & lewis,1998, bayi-bayi yang lahir daripada ibu-ibu yang ketagih

kokain boleh dianggap sebagai pemarah lambat bertindak kepada ransangan dan lambat

belajar sesuatu perkara.

7

RADIASIDos radiasi yang tinggi boleh menyebabkan kecacatan yang serius kepada perkembangan

organisma dan boleh menyebabkan kematian janin serta gugur kandungan secara tiba

(Moore & Persoud, 1993). Sesetengah kes yang berdos rendah mungkin dapat

menyelamatkan nyawa janin tetapi perkembangan mereka akan terganggu disebabkan

kecacatan selepas lahir.Contoh yang paling mudah untuk dilihat ialah kelahiran bayi-bayi

daripada ibu-ibu yang hamil pada letupan bom di Hiroshima semasa perang dunia ke-2.

Kebanyakkan daripada bayi-bayi yang lahir mempunyai kecacatan fizikal yang kekal

sepanjang hayat.

PENCEMARANBeribu-ribu bahan kimia yang digunakan dalm industri pemakanan dan kosmetik tidak

pernah dicuba untuk melihat kesannya kepada perkembangan jani walaupun sesetengah

daripada bahan ini dapat melepasi plasenta terus kepada janin (Jones,1997). Insiden

kecacatan kelahiran banyak berlaku di kawasan yang mengalami pencemaran atmosfera

yang teruk. Lebih 1000 bayi yang lahir di Cubatao meninggal akibat kegagalan otak untuk

berkembang kerana bahan kimia yang dilepaskan di udara.

8

6.0 FAKTOR PENYAKIT

Penyakit atau jangkitan daripada ibu boleh menghasilkan zuriat yang cacat kerana

penyakit-penyakit tersebut boleh melepasi halangan plasenta dan boleh mendatangkan

masalah semasa kelahiran (Avgil & Ornoy,2006). Rubella (campak Jerman) ialah salah

satu penyakit yang boleh menyebabkan kecacatan janin. Menurut Kobayashi &

others,2005, kecacatan janin yang teruk terjadi apabila ibu mengandung mendapat

jangkitan ini pada minggu ketiga dan keempat. Sifilis (jangkitan daripada hubungan

kelamin ialah penyakit yang berbahaya kepada perkembangan janin. Penyakit ini

merosakkan organ bayi apabila ia sudah terbentuk. Kecacatan termasuklah kerosakkan

mata yang berbahaya yang boleh membawa kepada kebutaan mata dan kerosakkan kulit.

Selain itu penyakit yang berbahaya yang tersebar luas ialah penyakit yang disebabkan

oleh virus di kemaluan. Menurut Hollier & Wendel,2008;Shapiro Mendoza &

others,2008, kebanyakkan bayi mendapat penyakit ini semasa mereka dilahirkan melalui

vagina ibu yang dijangkiti penyakit tersebut. Lebih daripada 1/3 bayi yang yang dilahirkan

melalui saluran kelahiran yang dijangkiti meninggal dunia dan lagi ¼ mengalami

kerosakkan otak. Jika penyakit ini dikesan ada pada ibu mengandung sewaktu tarikh

kelahiran semakin hampir pembedahan akan dilakukan bagi mengelakkan virus tersebut

menjangkiti bayi (Baler,2007). AIDS ialah penyakit seksual yang tersebar disebabkan

oleh human immunodeficiency virus ( HIV) yang boleh memusnahkan sisitem imun

badan. Seseorang ibu boleh menjangkitkan virus tersebut kepada zuriat masing-masing

melalui 3 cara iaitu :

1. kapilari darah ibu ke bayi

2. penyusuan badan

3. plasenta

Bayi yang dilahirkan oleh ibu yang mempunyai AIDS ini mungkin dilahirkan dengan 3

keadaan iaitu :

1. dijangkiti dan menunjukkan simptom-simptom AIDS

2. dijangkiti tetapi tidak menunjukkn simptom-simptom AIDS

3. tidak dijangkiti langsung

9

RUMUSAN

Kesimpulannya, terdapat banyak faktor yang mempengaruhi perkembangan janin dalam

kehidupan seharian kita. Para-para ibu hendaklah mengambil berat tentang pemakanan

seharian dan bersikap berdisiplin menjauhkan diri daripada dadah yang berbahaya.

Kebanyakkan risiko kecacatan atau masalah ibu yang hamil datang daripada ibu itu

sendiri. Keadaan ini terjadi kerana tiadanya penerapan sahsiah moral dalam diri setiap

individu.Ibu-ibu juga diminta menjaga diri daripada mendapat penyakit yang memberi

komplikasi kepada ibu dan bayi semasa proses kelahiran. Salah satu penyakit tersebut

ialah darah tinggi. Ia boleh menyebabkan ibu mengalami tekanan yang melampau dan

akan memberi kesan kepada anak di dalam kandungan. Ibu-ibu yang mengandung juga

harus mengambil makanan yang sihat kerana ia akan memastikan perkembangan janin

yang sihat, mengekalkan kesihatan ibu dan memenuhi keperluan nutrien dan memastikan

penambahan berat badan yang bersesuaian semasa mengandung.

RUJUKAN

10

John W. Santrock (2009), Child Developement : McGraw. Hill International Edition

Michael Cole, Shiela r. Cole (2001), The Developement of Children : Worth Publishers

Alison Clarke-Stewart, Marion, Perlmutter & Susan Friedman (1988), Lifelong Human Development John Willey & Son New York Chinchester Toronto Singapore

Penny Tassoni (2006) Early Year 2nd Edition Helnemann Ede Publisera, Halley Court,Jordan Hill Oxfard, Part Of Harcout Education

Robert V. Kail (2006) Children And Their Development Fourth Edition, Upper Saddle River, New Jersey

11

12