08_SikapInteraksiAntaraKaum.pdf

7/26/2019 08_SikapInteraksiAntaraKaum.pdf

1/12

Sikap Interaksi Antara Kaum Dalam Kalangan

Pelajar Sekolah Agama

AZIZI UMAR1

WAN ZULKIFLI WAN HASSAN2

NAZRI MUSLIM3

AMINUDDIN BASIR4

Abstrak

Artikel ini bertujuan untuk membincangkan sikap pelajar sekolah agama dalam memahami

interaksi antara kaum dalam kehidupan masyarakat di Malaysia. Dari sudut latar belakang,

kebanyakan pelajar sekolah agama kurang terdedah kepada perhubungan seharian bersamakaum lain disebabkan jenis sistem pendidikan berbeza yang dilalui mereka. Kajian bertujuan

melihat sejauh mana sikap mereka terhadap perhubungan tersebut. Kajian ini melibatkan 305

orang pelajar sekolah agama ini menggunakan SPSS. Kajian telah melihat enam sikap

mereka; keselesaan berinteraksi; sikap menghormati agama lain; penglibatan aktiviti

bersama; keyakinan terhadap tolak ansur; semangat kejiranan dan permusuhan akibat

kepelbagaian. Kajian mendapati pelajar mempunyai kecenderungan yang tinggi terhadap

sikap menghormati, kesedaran untuk berinteraksi dan bersikap toleransi yang tinggi. Namun

mereka sukar untuk membuktikan keselesaan berinteraksi, semangat kejiranan dan bersedia

untuk berkongsi kepelbagaian bagi mengelakkan perbalahan kaum. Ini menunjukkan pelajar

sekolah agama mempunyai sikap hubungan interaksi yang tinggi walaupun mereka melalui

kehidupan latar belakang pendidikan yang berbeza. Kajian juga menunjukkan bahawahubungan dalaman setiap pelajar lebih mustahak berbanding dengan aplikasi dalam aktiviti

kehidupan seharian.

Kata Kunci: Interaksi Kaum, Pelajar Sekolah Agama

Abstrak

This article discusses on the attitude of religious school students towards the understanding of

multiracial interaction within Malaysian citizen. Most of the students are not really exposedto daily interaction with other races due to different educational background. This study

intended to see their attitude towards multiracial interaction which involved 305 students and

the data collected are analysed by using SPSS. The six attitude studied are convenience in

interacting, respect towards other religions, participation in collaborative activities,

confidence in tolerance, neighbourliness, and hostility. The study discovered that students are

prone to respect, interact and tolerate with different races. However, they seemed to face

1 Dr.Azizi Umar,Pensyarah Kanan,UKM,[email protected]

2 Dr.Wan Zulkifli Wan Hassan,Pensyarah Kanan,UKM,[email protected] Dr.Nazri Muslim,Prof Madya,UKM,[email protected]

4 Dr.Aminuddin Basir,Prof Madya,UKM,[email protected]

67


2/12

difficulty to show convenience in interacting, neighbourliness and they are not ready to cope

with the diversity in avoiding racial dispute. This proves that religious school students are

having high interaction level even they are from different educational background. This study

also shows that internal interaction among students is more important as compared to its

application on daily life.

Keyword: multiracial interaction, religious school students

PENGENALAN

Salah satu ciri pembentukan dan pembinaan jati diri kebangsaan ialah menghormati

hubungan sosial antara kaum atau kesepaduan sosial. Hubungan sosial merujuk kepada

hubungan antara individu dengan kelompok, atau kelompok dengan kelompok sama ada

secara langsung atau tidak langsung. Hubungan sosial seharusnya tidak dibataskan dengan

warna kulit, agama, kaum, pangkat, taraf hidup dan jantina selagi mana ia tidak bercanggah

dengan batas yang ditetapkan oleh agama.

Hubungan sosial adalah sangat penting dalam membantu memupuk semangat kebersamaan

untuk membangunkan dan mempertahankan negara di samping menjauhi sifat perkauman

dalam memupuk suasana kehidupan sosial yang sihat, selamat dan sejahtera. Dengan kata

lain ia juga disebut hubungan etnik. Bagi mencapai kesejahteraan hidup, isu perpaduan

sentiasa menjadi tumpuan pemimpin dan masyarakat pelbagai kaum di Malaysia kerana ia

merupakan elemen yang penting. Ia juga perlu bagi membentuk kerjasama yang erat dalam

kalangan masyarakat Malaysia untuk membangunkan negara dari segi ekonomi, politik, dansosial. Artikel ini akan membincangkan perihal kesepaduan sosial melalui kepelbagaian

kaum yang dihadapi oleh sesebuah masyarakat tertentu.

PERMASALAHAN

Hubungan Islam dan bukan Islam tidak menunjukkan satu suasana perhubungan yang baik

walaupun sejarah Islam sendiri menjadi panduan kepada semua umat tentang pergaulan dan

perhubungan sesama manusia. Kelahiran agama Islam sendiri muncul di tengah-tengah

kejahilan masyarakat pada masa itu seperti di negara Arab. Malah kemunculan agama Islam

dalam kalangan bangsa Arab sebagai pendokong telah dicemburui oleh bangsa dan penganutagama Yahudi menjadikan Islam sebagai sasaran utama musuh Allah tersebut. Sebaliknya

Islam membuktikan ketinggian persaudaraan apabila mereka berjaya membuat perjanjian

dengan bangsa Yahudi semasa pembentukan satu masyarakat moden di Madinah (Al-

Qaradhawi, 2000).

Ajaran Islam sendiri melihat masyarakat yang tidak berpegang kepada Islam sebagai

masyarakat yang perlu dijamin kehidupan mereka sama seperti makhluk yang lain. Dari situ

lah timbul istilah kafir zimmi, kedudukan orang bukan Islam dalam sistem pemerintahan

Islam dan sebagainya. Namun bukti hubungan yang baik ini telah disalah faham dan

diselewengkan oleh musuh Islam untuk menghancurkan agama tersebut. (Al Qaradhawi

2002) Keadaan ini terbukti apabila peristiwa 11 September telah menyebabkan hubunganIslam dengan bukan Islam semakin jauh malah sekali sekala menimbulkan persengketaan dan

68


3/12

kebencian. Islamphobia adalah bukti stereotaip Barat kepada Islam dengan tuduhan sebagai

teroris, ekstrim, fundamentalis dan pelbagai label negatif yang lain (Cayongcat, 2005).

Kesan besar kepada stereotaip tersebut ialah elemen agama dilihat sebagai penghalang

kepada keamanan, kesejahteraan dan kemajuan teknologi lebih-lebih lagi jika agama tersebut

dikaitkan dengan agama Islam. Ini adalah kerana ciri-ciri keistimewaan yang ada pada Islamialah peranan agama yang berbeza dengan agama yang lain. Agama dalam Islam adalah satu

pemahaman yang bersifat menyeluruh, seimbang, sederhana dan boleh mencabar sistem

kehidupan manusia yang sekarang dirangka oleh Barat (Muhammad Rauf 1991).

Elemen agama juga tidak dilihat sebagai penyelesai masalah kepada kepelbagaian agama dan

bangsa di atas muka bumi ini walaupun sejarah telah membuktikan bagaimana agama

diperlukan dalam membangunkan sesebuah masyarakat daripada jahil sehingga ke mercu

ketamadunan seperti mana yang dibuktikan dalam sejarah kegemilangan tamadun Islam.

Malah Negara China sendiri tidak menolak malah telah memanfaatkan peranan agama dalam

memajukan dinasti mereka (Golam W. Choudhury, 1993).

OBJEKTIF

Objektif kajian ini bertujuan untuk;

i. Melihat sikap pelajar sekolah agama terhadap interaksi antara kaum.

ii. Membincangkan penerimaan mereka terhadap perkongsian kepelbagaian kaum.

SOROTAN KAJIAN

Interaksi kaum dirujuk sebagai satu hubungan antara dua sistem yang terjadi sedemikian rupa

sehingga kejadian yang berlangsung pada sesuatu sistem akan mempengaruhi kejadian yang

berlaku kepada sistem yang lain. Ia juga merupakan satu pertalian sosial antara individu

sehingga mereka saling pengaruh dan mempengaruhi antara satu sama lain. Hubungan kaum

dirujuk kepada interaksi sosial iaitu satu proses yang melibatkan perhubungan antara dua atau

lebih individu atau kelompok. Ia melibatkan tindakan saling balas membalas dalam ertikata

tingkah laku individu diambil kira atau diorientasikan ke arah tingkah laku individu lain dan

saling mempengaruhi antara satu sama lain. Interaksi sosial ini dirujuk kepada perhubungan

di antara kaum dari etnik Melayu dan bukan Melayu.

Penerimaan kepelbagaian kaum merupakan isu yang agak kompleks dan ia adalah sebahagian

daripada jati diri rakyat Malaysia. Dalam sejarah Islam, ia sangat komited dan mengormati

kepercayaaan agama lain. Ia terbukti melalui hubungan yang baik dengan agama Yahudi dan

Nasrani (Ismail al-Faruqi 2009). Malaysia sepanjang sejarahnya tidak mengamalkan dasar

asimilasi yang meleburkan nilai suatu keturunan bangsa, bahasa atau budaya, sebaliknya

mengamalkan dasar hidup secara aman dan damai dalam kepelbagaian kaum dan bangsa

(Ismail Ibrahim 2010). Bangsa umumnya membawa maksud sekumpulan besar orang yang

mempunyai perasaan kekitaan dalam sesebuah negara. Namun begitu persoalan tentang

bangsa ini cukup meluas dan membawa makna yang rencam. Pandangan tentang bangsa ini

telah diketengahkan oleh beberapa sarjana terkemuka seperti Rush (1992) dan Putman

(1998).

69


4/12

The civic culture is pluralistic, and based on communication and persuasion,

a culture of consensus and diversity, a culture that permits change but

moderates it.

Keseluruhan pandangan yang dikemukakan oleh sarjana tersebut tentang bangsa banyak

berkisar pada faktor kewujudan ikatan yang kuat antara sesama manusia, persoalan tentangras dan etnik, isu bahasa, wilayah dan kedaerahan mahupun perkara-perkara yang subjektif

seperti perasaan tentang sejarah dan cita-cita yang dikongsi bersama. Sebagai sebuah negara

yang memiliki masyarakat majmuk (heterogeneous) seperti Malaysia, masalah utama yang

dihadapi ialah untuk membentuk hubungan sosial yang kuat antara kepelbagaian kumpulan

etnik yang wujud.

Dalam masyarakat berbilang kaum, tiga konsep keramat yang sering dikaji bagi merungkai

masalah hubungan sosial antara kaum di Malaysia yang masih belum lagi tercapai ialah

Perpaduan, Kesepaduan dan Penyatupaduan. Ia merupakan konsep yang tidak sama tetapi

mempunyai kaitan antara satu sama lain. Perpaduan boleh diertikan sebagai satu proses yang

menyatupadukan seluruh masyarakat dalam negara supaya setiap anggota masyarakat dapatmembentuk satu identiti dan nilai bersama serta perasaan cinta dan banggakan tanah air

(Shamsul Amri, 2007). Perpaduan juga ditakrifkan sebagai satu penyatuan tenaga, fikiran,

cita-cita dan pengorbanan dalam satu ikatan yang sepadu, kuat dan maju. Masyarakat

Malaysia kebanyakannya mengakui bahawa negara ini telah mencapai perpaduan kerana

konflik besar secara terbuka dan ganas yang berterusan seperti di Sri Lanka, Yugoslavia atau

seperti di Thailand tidak wujud di Malaysia.

Namun, hakikatnya perpaduan masih belum wujud sepenuhnya di Malaysia. Konsep yang

wujud hanyalah kesepaduan sosial. Buktinya masyarakat Malaysia masih terpisah melalui

dasar pendidikan kebangsaan, iaitu sekolah kebangsaan, sekolah jenis kebangsaan Cina, dan

sekolah jenis kebangsaan Tamil. Sistem Persekolahan Pelbagai Aliran ini menyebabkan

interaksi antara pelbagai etnik semakin renggang. Hal ini terbukti melalui kajian-kajian yang

menunjukkan wujudnya masalah dalam interaksi antara etnik sama ada dalam kalangan

pelajar sekolah mahupun di pusat pengajian tinggi di negara kita.

Penyatupaduan pula ialah suatu usaha berterusan di peringkat semua lapisan masyarakat

dalam proses penyelesaian setiap kontradiksi, sama ada yang besar dan yang khusus. Contoh

kontradiksi seperti isu penggunaan kalimah Allah, isu penggunaan bahasa dalam bidang

pendidikan dan isu lain-lain. Contoh usaha bagi menangani kontradiksi yang berlaku pula

ialah seperti pelaksanaan Sekolah Wawasan, Konsep 1 Malaysia dan Dasar Pendidikan

Kebangsaan. Seiring dengan matlamat negara untuk melahirkan masyarakat yang bersatupadu dan berdisiplin, sistem pendidikan dijadikan saluran utama untuk menyampaikan

kepada rakyat berkenaan dengan wadah perjuangan negara yang sangat mementingkan nilai-

nilai murni dalam masyarakat berbilang kaum demi mencapai perpaduan.

Dalam kalangan negara-negara yang pelbagai etnik seperti Amerika Syarikat, England,

Belanda, India, dan Indonesia, pelbagai cabaran dihadapi dalam usaha mengintegrasikan

rakyatnya. Keadaan semakin rumit jika setiap kumpulan etnik mahu mengekalkan identiti

masing-masing dan tidak menerima satu identiti nasional yang dapat mewujudkan perpaduan

antara pelbagai kumpulan etnik. Secara amnya, dapat dijelaskan bahawa interaksi memberi

kesan dan menjadi aspek penting dalam kehidupan pelbagai etnik, bangsa dan kepercayaan.

70


5/12

Kajian Ibrahim Saad (1980) agak menarik kerana ia banyak menumpukan kepada soal

mengenalpasti tahap penghayatan identiti nasional dalam kalangan pelajar pelbagai kaum.

Kajian yang dilakukan oleh beliau turut menggunakan model pelajar sebagai pengukur atau

indikasi dalam usaha mencari identiti-identiti yang boleh diklasifikasikan sebagai identiti

nasional. Kajian beliau dilakukan ke atas para pelajar sekolah menengah yang terpilih di

kawasan bandar dan luar bandar. Dalam kajian tersebut, beliau mendapati bahawa pelajar dikawasan luar bandar tinggi dari segi iltizam mereka terhadap mengenali item-item nasional

berbanding pelajar di kawasan bandar.

Dalam kajian Abdullah Taib (1984) menyatakan bahawa kebanyakan kajian hubungan etnik

menunjukkan faktor interaksi berkait rapat dengan kadar integrasi. Keadaan terjadi

disebabkan para pelajar menziarahi rakan-rakan bertujuan untuk membuat perbincangan

pelajaran atau menyiapkan tugasan. Pelajar-pelajar bukan Melayu mengunjungi teman

Melayu adalah untuk memperbaiki esei ataupun catatan nota kuliah. Kajian juga

menunjukkan para pelajar kurang meminta nasihat atau pertolongan kerana ia melibatkan

nilai emotif yang tinggi dan sukar dibincangkan dengan rakan etnik yang lain. Polarisasi etnik

nyata wujud di kalangan pelajar apabila didapati sebilangan besar pelajar Melayu tidakmengunjungi bilik kaum Cina dan India. Mereka lebih suka mengunjungi bilik sesama etnik.

Dalam suasana sosial berbentuk ini, masyarakat lebih bersifat bersatu padu dan harmoni.

Berlainan jika batas etnik itu tebal, individu hanya berhubungan dengan individu lain

berdasarkan persamaan etnik hingga wujud masyarakat plural, terpisah, terasing, dan masing-

masing berada dalam kotak masing-masing tanpa diikat oleh nilai yang dikongsi bersama.

Sebenarnya dalam beberapa keadaan, Islam tidak dilihat oleh bukan Islam sebagai agama

yang mampu menyatukan manusia disebabkan faktor umat Islam sendiri yang tidak

membezakan antara perkara yang paling penting dan kurang penting. Mereka juga tersepit

dengan isu-isu khilaf yang dilihat menjadi perselisihan para ulama. Keutamaan penyelesaian

perlu ditekankan kepada masalah masyarakat seperti kemiskinan, pendidikan terlebih dahulu

berbanding perkara-perkara kecil dalam isu agama dan amalan kepercayaan (Mohamad

Nidzam 2011).

Namun, dalam sejarah Islam, Rasulullah SAW membuktikan bagaimana baginda diberikan

panduan Allah dalam berhubung dengan bukan Islam samada dalam kalangan Qurasyh atau

bukan Qurasyh, bangsa Arab atau bukan Arab. Sebagai contoh peranan Waraqah Ibn Naufal,

Rahib Buhayra, hubungan rapat pertalian darah dengan Abu Talib, bekerja sama dengan

Abudllah Ibn Urayqit, mendapatkan perlindungan daripada Raja Habsyi dan membuatperjanjian dengan Bani Quraizah dan Yahudi semasa di Madinah.

METODOLOGI KAJIAN

Kajian ini menggunakan soal selidik yang mengandungi enam kontruk berkaitan jati diri

kebangsaaan dengan jumlah item sebanyak 116. Salah satu konstruk ialah mengukuhkan

perpaduan dan berkongsi kepelbagaian yang mempunyai 18 item. Namun dalam artikel ini

hanya 6 item sahaja dipilih untuk dibincangkan. Sebanyak 305 borang soal selidik diedarkan

ke sekolah agama yang dikategorikan sebagai sekolah agama di luar sistem pendidikan

kebangsaan seperti Sekolah Agama Negeri (SAN), Sekolah Agama Rakyat (SAR) dan

71


6/12

Sekolah Agama Swasta (Swasta). Analisis kajian ini menggunakan SPSS Versi 22. Kajian

dilakukan ke atas pelajar sekolah agama yang sedang menuntut di tingkatan empat dan lima.

DAPATAN KAJIAN

Analisis kajian ini bertujuan untuk menjawab sejauh mana persepsi pelajar sekolah agama

yang kebanyakannya mereka tidak berpeluang bergaul dengan masyarakat pelbagai kaum

dalam urusan formal khususnya di sekolah. Dapatan kajian nanti akan melihat persepsi

mereka terhadap perpaduan kaum dalam memastikan pembentukan nilai jati diri kebangsaan

yang seharusnya ada pada mereka sebagai warganegara Malaysia yang beragama Islam dan

berketurunan Melayu. Analisis dapatan kajian dijalankan mengikut persoalan kajian yang

telah dinyatakan pada bahagian sebelumnya. Analisis dapatan kajian dihuraikan secara

terperinci seperti berikut.

1. Mudah Mesra Berinteraksi dengan Kaum lain

Analisis deskriptif yang melibatkan kekerapan dan peratus dijalankan. Hasil analisis

deskriptif tersebut seperti Rajah 1 berikut.

Rajah 1.

Rajah 1 menunjukkan lebih ramai pelajar sekolah agama berasa selesa berinteraksi dengan

bukan Islam berasaskan peratus setuju sebanyak 32.8%. Ini diikuti oleh persepsi sangat setuju

11.8 % menjadikannya 44.6 %. Manakala persepsi tidak setuju dan sangat tidak setuju berada

pada peratus terendah iaitu 6.8%. Islam sangat menuntut setiap umat Islam berdakwah

kepada saudara seagama yang lain bagi memastikan setiap muslim memilih cara hidup yang

sempurna. Tuntutan ke atas bukan Islam pula satu tanggungjawab yang lebih besar

berbanding yang pertama (Abd. Aziz 2012). Kemesraan berinteraksi sudah tentu dianggap

dakwah bil halyang menjadi kewajipan sebagai model kepada orang bukan Islam.

2. Menghormati Kepercayaan Kaum Bukan Islam


deskriptif tersebut seperti Rajah 2.

1.6

5.2

48.2

32.8

11.8

0.3

0 20 40 60

sangat tidak setuju

tidak pasti

sangat setuju

72


7/12

Rajah 2.

Rajah 2 menunjukkan lebih ramai pelajar sekolah agama setuju dalam menghormati

kepercayaan kaum agama bukan Islam dengan 49.8.%. Analisis ini memberikan penambahan

sebanyak 11.8% yang menunjukkan mereka menghormati kepercayaan kaum bukan Islam

dengan jumlah 61.6%. Manakala persepsi sangat tidak setuju dan tidak setuju berada pada

frekuensi dan peratus terendah iaitu 7.9%. Walaupun Islam mengambil sikap yang tegas

dalam isu murtad, namun sikap menghormati kepercayaan agama lain adalah satu akhlak

yang dituntut. Sejarah menunjukkan Islam mempunyai toleransi yang tertinggi apabila

terbentuknya Piagam Madinah di mana agama lain diberikan kebebasan untuk dianut oleh

penganut masing-masing termasuk Yahudi tanpa sebarang prasangka.

3. Minat Menyertai Aktiviti yang Melibatkan Pelbagai Kaum.



Rajah 3.

Rajah 3 menunjukkan terdapat 46.2% pelajar sekolah agama berminat menyertai aktiviti

sekiranya ia melibatkan pelbagai kaum dengan 33.1% setuju dan 13.1% sangat setuju.

Seterusnya diikuti oleh persepsi tidak pasti dan tidak setuju. Manakala, sangat tidak setujuberada pada frekuensi dan peratus terendah. Allah SWT menjadikan pelbagai bangsa, kaum

dan warna kulit adalah untuk kenal-mengenal antara satu sama lain. Itulah fitrah semulajadi

manusia dan sesuai dengan gerak hati dan minat setiap insan.

4. Yakin bahawa tolak ansur dapat mengeratkan hubungan antara kaum di Malaysia.



sangat tidak setuju

tidak pasti

sangat setuju

2.3

5.6

30.2

49.8

11.8

0.3

3.6%7.2%

42.6%33.1%

13.1%

0.3%

sangat tidak setuju tidak setuju

tidak pasti setuju

sangat setuju missing

73


8/12

Rajah 4

Rajah 4 menunjukkan terdapat 51.5% pelajar sekolah agama sangat setuju dan 42.6% pelajar

setuju bahawa tolak ansur dapat mengeratkan hubungan antara kaum di Malaysia. Hal ini

menunjukkan kaum Melayu di Malaysia sangat bersatu padu. Seterusnya diikuti oleh persepsi

tidak pasti dan tidak setuju. Kedua-duanya berada pada frekuensi dan peratus terendah iaitu

tidak pasti 4.6% dan tidak setuju 1.3%. Kepelbagaian agama dan multi budaya adalah suatu

yang realiti. Penyatuan kepercayaan adalah perkara mustahil. Begitu juga pemaksaan agama

adalah satu larangan dalam Islam. Hanya toleransi yang boleh menghubungkan kepelbagaiantersebut.

5. Tidak selesa sekiranya sambutan perayaan kaum lain diadakan berdekatan dengan

kejiranan saya.



Rajah 5

Rajah 5 menunjukkan majoriti pelajar iaitu 44.3% tidak pasti sama ada mereka berasa selesa

atau tidak selesa sekiranya sambutan perayaan kaum lain diadakan berdekatan dengan

kejiranan mereka. 29.5% setuju bahawa mereka tidak selesa. Manakala, 26.3% pula tidak

setuju. Sistem perancangan bandar dan desa di Malaysia masih terpengaruh kuat dengan

sistem pengasingan kerana ia dibina berdasarkan kepada punca sumber kewangan, sejarah

pendudukan awal dan sistem perancangan bandar dan desa yang disediakan oleh British.

Oleh itu, sangat sukar untuk mencari bukti suasana yang menunjukkan kehidupan kejiranan

yang sebenar.

6. Kepelbagaian agama dan bangsa di Malaysia boleh membawa permusuhan.

Analisis deskriptif yang melibatkan kekerapan dan peratus dijalankan. Hasil analisisdeskriptif tersebut seperti Rajah 6 berikut.

0

20

40

60

tidak

setuju

tidak

pasti

setuju sangat

setuju

1.3 4.6

42.651.5

0 10 20 30 40 50

sangat tidak setuju

tidak pasti

sangat setuju

5.6

20.7

44.3

18

11.5

74


9/12

Rajah 6

Rajah 6 menunjukkan 51% pelajar tidak setuju dan sangat tidak setuju bahawa kepelbagaian

agama dan bangsa di Malaysia boleh membawa permusuhan. Hanya 13% pelajar sahaja yang

setuju. Manakala 36% pelajar lagi tidak pasti. Hasil kajian ini membuktikan bahawa bangsa

Melayu sangat meraikan kepelbagaian kaum di Malaysia. Kepelbagaian agama dan bangsa

menguatkan lagi perpaduan kaum di Malaysia. Malah, ia telah menjadi identiti yang telah

dihayati oleh setiap individu dan dikagumi oleh dunia. Kajian-kajian yang meninjau polainteraksi pelajar di luar kelas turut mendapati pengaruh persekitaran rumah masih kuat

mempengaruhi pelajar bergaul dengan hanya rakan sesama etnik mereka. Implikasinya, pihak

kerajaan perlu mengambil perhatian serius dalam memastikan isu-isu pendidikan dikawal

dengan sebaiknya supaya hubungan masyarakat Malaysia yang berbilang kaum sentiasa

berada dalam keadaan yang harmoni atau sebaliknya menemui kegagalan jika sistem

pendidikan tidak dilaksanakan dengan baik dan telus.

RUMUSAN

Hubungan sosial merujuk kepada hubungan antara individu dengan kelompok, atau

kelompok dengan kelompok tanpa dibatasi oleh warna kulit, agama, kaum, pangkat, taraf

hidup dan jantina selagi mana ia tidak bercanggah dengan batas yang ditetapkan oleh agama.

Hubungan sosial sangat penting bagi menjamin interaksi kaum yang kukuh. Hasil kajian

menunjukkan penghormatan pelajar sekolah agama terhadap kepercayaan kaum bukan Islam

sangat tinggi (F2) iaitu sebanyak 61.6%. Sikap hormat pelajar sekolah agama terhadap kaum

bukan Islam ini wujud melalui hubungan sosial yang terjalin. Hubungan sosial yang

dimaksudkan seperti melibatkan diri dalam aktiviti kemasyarakatan dan lain-lain. Hal ini

terbukti melalui hasil kajian yang tinggi iaitu sebanyak 46.2% pelajar sekolah agama

menunjukkan mereka suka menyertai aktiviti yang melibatkan pelbagai kaum (F4).

Namun demikian, hasil kajian menunjukkan peratusan pelajar sekolah agama yang

selesa berinteraksi dengan kaum lain (F1) hanya sedikit iaitu sebanyak 44.6%. Dapatan kajian

ini disokong oleh Sanusi Osman (1989). Dalam kajiannya terhadap polarisasi kaum di

institusi pengajian tinggi telah menggariskan beberapa masalah polarisasi di kalangan para

pelajar institusi pengajian tinggi. Antaranya i) Darjah interaksi antara pelajar berbagai etnik

adalah rendah walaupun terdapat banyak peluang untuk berinteraksi sesama mereka di

kampus.; ii) Terdapat kecenderungan untuk memilih sahabat atau kawan daripada anggota

etnik yang sama; iii) Kurang perbincangan secara terbuka dan serius dalam kalangan pelajar

pelbagai etnik mengenai soal politik, ekonomi dan sosial; iv) Terdapat prasangka dan

streotaip yang kuat dan v) Sebahagian besar daripada pelajar mempunyai ethnosentrism yangtinggi.

23%

28%36%

9%4%

sangat tidak setuju tidak setuju

tidak pasti setuju

sangat setuju

75


10/12

Kajian yang dilakukan oleh Sanusi Osman ini mendapati bahawa kebanyakan kegiatan yang

melibatkan peluang-peluang interaksi para pelajar tidak mendorong kepada hubungan

mahupun pergaulan yang lebih luas. Ini disebabkan para pelajar lebih cenderung untuk

melakukan kegiatan sesama etnik. Antara faktor-faktor yang mendorong kepada wujudnya

masalah polarisasi adalah disebabkan oleh masalah pelajar dan institusi universiti yangakhirnya membawa kepada social sanction. Kedua ialah masalah struktur dan perkembangan

masyarakat yang membawa isu-isu kepentingan kaum-kaum tertentu. Ketiga pula adalah

masalah sistem politik dan ekonomi iaitu para pelajar di institusi pengajian tinggi banyak

dipengaruhi oleh unsur-unsur politik luaran yang akhirnya mengabaikan tanggungjawab

mereka sebagai pelajar dan jarang memikirkan strategi ke arah memupuk hubungan kaum

yang lebih rapat dalam kalangan pelajar pelbagai kaum.

Isu ini juga disokong dengan hasil kajian yang menyatakan 44.3% pelajar tidak pasti

mengenai sambutan perayaan kaum lain yang diadakan berdekatan dengan kejiranan mereka

(F10). Hal ini ekoran kebanyakan pelajar masih keliru mengenai konsep Islam. Dalam Islam,

mengenali kaum atau bangsa lain adalah salah satu daripada prinsip asas dalam Al-Quran. Iabertitik tolak daripada proses kejadian Allah yang menjadikan manusia berasaskan jantina

dan mencipta manusia dari pelbagai bangsa dan qabilah. Firman Allah swt:

Hai manusia, Sesungguhnya kami menciptakan kamu dari seorang lelaki dan

perempuan dan menjadikan kamu berbangsa-bangsa dan bersuku-suku supaya kamu

saling kenal mengenal (Al-Hujurat:13)

Meskipun bilangan pelajar sekolah agama yang selesa berinteraksi dengan kaum lain hanya

sedikit, namun mereka tidak menyokong penyataan bahawa kepelbagaian agama boleh

membawa kepada perbalahan dan permusuhan (F18). Hasil kajian menunjukkan hanya 13.4%

sahaja yang bersetuju dengan penyataan tersebut. Hal ini menunjukkan bahawa pelajar

sekolah agama masih mempunyai sikap tolak ansur terhadap kaum agama lain. Melalui hasil

kajian, majoriti pelajar iaitu sebanyak 94.1% yakin sifat tolak ansur dapat mengeratkan lagi

hubungan antara kaum di Malaysia (F6).

Selain analisis deskriptif yang melibatkan kekerapan dan peratus, analisis deskriptif yang

melibatkan min dan sisihan piawai turut dijalankan bagi melihat persepsi pelajar sekolah

agama terhadap hubungan etnik dan proses perpaduan kaum secara keseluruhan. Hasil

analisis deskriptif tersebut seperti Jadual 1 berikut:

No. Item Min Sisihan Piawaian Interpretasi

1 F1 3.4803 0.83227 sederhana

2 F2 3.6349 0.84913 tinggi

4 F4 3.4507 0.93565 sederhana

6 F6 4.4426 0.64697 tinggi

7 F10 3.0918 1.03146 sederhana

8 F18 4.4125 0.75781 tinggi

Jadual 1

Hasil analisis deskriptif mendapati daripada 8 item yang dikaji, 3 item menunjukkan nilai min

yang sederhana (F1, F4 dan F10) dan 3 item menunjukkan nilai min yang tinggi (F2, F6 dan

76


11/12

F18). Secara keseluruhan kajian ini membuktikan bahawa persepsi pelajar sekolah agama

terhadap hubungan etnik dan proses perpaduan kaum adalah baik.

KESIMPULAN

Bagi membina jati diri kebangsaan, memupuk semangat nasional serta cinta kepada negara

dan mengeratkan perpaduan kaum, kerajaan seharusnya menumpukan perhatian terhadap

sistem pendidikan di Malaysia kerana ia merupakan salah satu alat terpenting dan berkesan.

Bahkan pendidikan juga dianggap satu cara untuk mengurangkan perbezaan etnik dan

polarisasi kaum. Elemen agama yang diterapkan dalam sistem pendidikan mampu

menyediakan pengetahuan kepada pelajar mengenai berbagai-bagai kebudayaan yang sedia

ada dalam masyarakat majmuk supaya pemahaman akan menghasilkan penerimaan terhadap

kewujudan kepelbagaian dalam masyarakat dan toleransi terhadap segala bentuk susunan

masyarakat. Sistem pendidikan seharusnya melewati ras atau kaum dan dijadikan tapak yang

kukuh untuk menyemai dan menanam nilai toleransi, kenal mengenal, kerjasama,

persefahaman dan penyemaian nilai yang mendukung perpaduan.

RUJUKAN

Abdulllah Taib. 1984.Integrasi dan Polarisasi Mahasiswa Universiti di Malaysia. Laporan

Teknikal, Biro Perundingan dan Penyelidikan Bangi: Universiti Kebangsaan

Malaysia.

Ab. Aziz Mohd. Zin. 2012. Strategi Dakwah dalam Sirah Nabi SAW. Kuala Lumpur:

APIUM

A.R.I. Cayongcat. 2005. US-British Neo Colonial Conspiracy in the Muslim World. Shah

Alam: Bookdigital Sdn. Bhd.

Fatimah Daud & Abdul Hadi Yaacob, 2006, Polarisasi Kaum di Kalangan Pelajar-Pelajar

Universiti, Petaling Jaya, Selangor: Pertubuhan Pembangunan Penduduk Malaysia.

Golam W. Choudhury. 1993.Islam and The Modern Muslim World. Essex England: Scorpion

Publishing Ltd.

Ibrahim Saad. 1980. Competing Identities in a Plural Society. Singapore: The Institute of

South East Asian Studies.

Ismail al-Faruqi. 2009. Islam dan Kepercayaan Lain. (terj: Zulkiple Abd. Ghani). Kuala

Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia.

Ismail Ibrahim. 2010. 1Malaysia: Pembentukan jati diri kebangsaan. Dlm. Mohd. YusofOthman (pnyt.). Jati Diri Kebangsaan Manhaj Islam Hadhari, hlm. 3-20. Bangi:

Institut Islam Hadhari, UKM.

Mansor Mohd Noor dan rakan-rakan. 2001. Kajian arah dan tahap pencapaian perpaduan

Negara Di Insititusi Pengajian Tinggi, Malaysia. Pulau Pinang: Pusat Penyelidikan

Dasar,Universiti Sains Malaysia.(tidak diterbitkan)

Mohammad Nidzam Abdul Kadir. 2011, Prinsip berinteraksi dengan non nuslim nalam

Konteks Malaysia. dalam Abdul Karim Ali & Rumaizi Ahmad Mustapha. Fiqh

masyarakat nukan Islam di Malaysia. Shah Alam: Persatuan Ulama Malaysia.

Mohamad Zaidi Abdul Rahman etc. 2007. Asas toleransi terhadap kebebasan beragama dari

persepktif Islam.Dalam Wan Suhaimi Wan Abdullah & Mohd Fauzi Hamat. Konsep

Asas Islam dan Hubungan Antara Agama. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian IslamUM.

77


12/12

Muhammad Abd. Rauf. 1991. The muslim mind: foundation and early manifestation. Kuala

Lumpur: DBP

Sanusi Osman. 1989. Ikatan etnik dan kelas di Malaysia, Bangi: Universiti Kebangsaan

Malaysia

Shamsul Amri Baharuddin. 2007.Budaya yang tercabar. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.Putman, E.D. 1998. Teaching About Patriotism: An Assesment Of Teacher Attitudes And

Classroom Practices. Tesis PhD. University Of Tennessee.

Rush, M. 1992. Politics and society: an introduction to political sociology. Hertfordshire:

Simon & Schuster International Group

Yusuf Al-Qardhawi. 2002. Islam ekstrem: suatu analisis & cabaran terhadap kebangkitan

Islam. Batu Caves: Penerbit Darul Iman Sdn. Bhd.

Yusuf Al-Qardawi. 2000. Al-Muslimin wa al-Aulamah. Al-Qahirah: Dar al-Tauzi wa al-

Nasyr al-Islamiyah

08_SikapInteraksiAntaraKaum.pdf

Documents

Transcript of 08_SikapInteraksiAntaraKaum.pdf