4 0 BH2 SASTERA

» Kerjasama peringkat antarabangsa, Asia Barat untuk kesan warisan peradaban bangsa

Oleh Muhamad Hafizi Omar bhsastera@bh.com.my

U saha menjejaki kembali ma­nuskrip Melayu tidak boleh terhenti kerana khazanah keil­muan dan persuratan melarn­bangkan kewl.\iudan tarnadun

Melayu dalarn sejarah peradaban manu­sia.

Masih banyak manuskrip Melayu yang tersimpan bukan saja di Eropah kesan daripada imperialisme pada abad lalu, ba.bkan ada yang belum diselongkar

dalarn gedung ilmu di Asia Barat. Justeru, perkongsian kajian dan dapa­

tan pada Persidangan Antarabangsa Manuskrip Melayu di Kuala Lumpur, baru-baru ini, membabitkan kira-kira 30 pembentang dari dalarn dan luar negara, berkongsi usaha mengesan manuskrip Melayu seantero dunia.

Felo Penyelidik Kanan, Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) yang juga mantan Ketua Pengarah Perpushlkaan Negara Malaysia (PNM), Dr Wan Ali Wan Maroat, berkongsi pengalaman mela­lui kertas kerja Pengesanan Manuskrip Melayu di Makkah.

Dr Wan Ali menjalankan pencarian sebanyak dua kali, iaitu pada April 2010 dan April 2013 selepas sebelum ini lebih tertumpu di alarn Melayu termasuk Indo­nesia.

Makkah simpan manuskrip Melayu "Usaha yang dijalankan Gabungan Persa­tuan Penulis Nasional Malaysia (GAPENA) di Makkah sekitar 10 tahun yang lalu tidak berjaya menemukan hasil, meski­pun Tanah Suci itu menjadi tumpJ.lan pengembara dari negara ini yang dikenali sebagai Tanah Jawi untuk mencari ilmu.

Penasihat Sosiobudaya Kerajaan Malaysia, Tan Sri Dr Rais Yatim beramah mesra dengan pembentang kertas kerja Persidangan Antaro""ngso "'anuskrip "'elayu.

"Sebenarnya banyak manuskrip Melayu yang ditulis di Makkah sarna ada dalam bentuk naskhah asal ataupun sali­nan yang masih disimpan," katanya.

Behau berkata, usaha menjejaki manuskrip itu dibukajalan apabila beliau bertemu dengan pelajar UIAM, Saqr Moisan AI-Otaibi yang diterima masuk ke institusi pengajian tinggi (IPT) itu pada tahun2010.

"Saqr yang pernah bekerja di Perpustakaan II

® KHAMIS 15 MEl 2014

Dr Wan Ali (dua dari kanan) berbincang dengan Saqr pada sesi pembentangannya.

[ GAMBAR SHIRAZ ALIlBH 1

Perez sedangkan sumber Dinasti Ming tidak menyatakannya.

"Saya menjejaki melalui fakta sejarah iaitu bermula pada tahun 1511, Melaka diserang Portugis dan menghitung tempoh Raja Melaka memerintah yang dimulai Raja Iskandar Shah atau dikenali sebagai Pararneswara selarna 20 ljIhun." katanya.

Universiti Umniul Qura dan menamatkan ija­zah pertamanya di universiti berkenaan, memudahkan pencari­an mengesan manuskrip Melayu di Tanah Suci," katanya.

Dr Abdullah berkata, Raja seterusnya ialah Sultan Mahkota yang memerintah selama dua tahun; Sultan Muhammad (57 t ahun); Sultan Muzza­far Shah (40 tahun); Sultan Sebenarnya

banyak manuskrip Meloyu yang ditulis di Makkah soma

Mansor Shah (73 tahun). dan Sultan Mahmud selama 30 tahun sebingga Melaka dise­rang Portugis.

Justeru, beliau berkata, tempoh raja Melaka ber­takhta dihitung, mendapati Kerajaan Melaka berfungsi selama 256 tahun 6 bulan , sekali gus beliau menyi-

Justeru, Dr Wan Ali menyifatkan, hasil pe­ngesanan itu membawa kepada penemuan kepa­

ada dalam bentuk naskhah asal ataupun salinan yang masih disimpan" da kitab bernombor 5461

dalam Perpustakaan Universiti Ummul Qura, Makkah, sebagai pene­muan bersejarah, sekali gus membuka ruang kepada penemuan lebih banyak lagi manuskrip Jawi.

fatkan pengasasan Kerajaan

Dr Wan Ali Wan "'amat, Felo Penyelidik Kanan, Uniuersiti Islam Antarabangsa Malaysia

Melaka bermula pada tahun 1262 jika dilihat melalui tahun bulan.

"Manuskrip Melayu perlu diangkat sebagai warisan

"Penemuan kitab rujukan 5461 yang berjudul Bidayat Makhtutat dan Catatan Malawiyyah Makhtutat pada ruang berse­belahan, bennaksud manuskrip Melayu.

"Suatu usaha berterusan patut dija­lankan untuk mengesan manuskrip Melayu di Perpustakaan Universiti Ummul Qura khasnya dan di Makkah amnya dalam usaha mengesan serta mengkaji tentang sumbanganintelektual ilmuan Jawi zaman dulu," katanya.

Manuskrip tentukan tarikh penting Sementara itu, Pensyarah Universiti Malaya (UM), Datuk Dr Abdullah Zaka­ria Ghazali, mengingatkan kepentingan manuskrip Melayu dalarn menentukan tarikh penting di alam Melayu termasuk kesultanan dan kerajaan Melayu.

"Hasil penelitian Salalatus Salatin yang merujuk kepada Raffies nombor 18 menemukan tahun terasasnya Melaka, iaitu tahun 1262 danjawatankuasa induk yang ditubuhkan Kerajaan Melaka men­dapati tahun pengasasannya pada 1400 berdasarkan penemuan daripada Tony

dunia dalam usaha memar­tabatkan sejarah Melayu yang boleh diselami melalui penemuan dan kewuju­dan manuskrip Melayu," katanya ketika sesi persidangan bertajuk Ilmu dalam Manuskrip Melayu. ' .'" ~, 7..>' .... ~""GS"~, -.~ •. W, '· "",'-"" It -~'q'~ " ." ~'<,>,' ~' , ~..r' u: ... :,;J"!oP" .... ... ",p" ~"",u~~JlJ,: OI~ '~\,: N, ~~~:",,\:,~,,:,,::,.vJ~ J~)!, ••.• : '" II :"Iil) ~'! 4 ,.;. ,.. \ i't. , " ," .) ".. ~ .. ;.......;""-1!"l.,.o)\.uAr,: t:, ' ;,{,,M:-I"u~ 4\:N\1.JJ~.l\~~J\(l;'4\,-\-)t,.)I_:l~; , . ~. ",. ,v /. ~\ , ( . ,. K '. . .,; 1 • . :~' . .~. ~it ---!:').$i.r ~'.J ;;.r..r:.. 'i.>''A..- ~\ .~ i ,'':. :;~N'~\'~~~'J.J\.b~\C''''..l\lfJ''''\)~ ' ''~ ' 1A..?.pIJ..>!\;.l\)l:,~t:A-'~ · ,("r:'d:.(j ,· ... k" "'" .,...~ t'l Co - ~ • c.:(" ' ~ • .. c.1U'y!.r; .

,,\;, b.:r.xj:-~.::~rf'£;"t'u:.-\(h..,.\.\\;~~ ,\. ' :~; . .f'~'-:).,:,(~\\.\;,;,,,-,:,.; d ';'..f.J\Pxf.t.[ ~~ : ,,'.;v y} ~';J.,.j.\ .;.I1 d~t.Ml\S, \.l:Mal ' " ""c.' ;' :H, • • r-; • .i'~ .1 ,, ->/,'. " ~'I! ',....,r".3.uJ.-, .. :-'1~_~i.>:..~;Aly~''"''.J:\.,. t' . r

; ,~ ~\>~ .. ~Ur'I;: . J.>.t,)\;>·\MlI-Y'.:.tl ... ,~ ,,; '~,\ t,tl!L ' c:;:-- .. ., s ,""'t ,.- It.:

. ' ~""'. O.l ... ':..l::.,,, ·, .;" ;.I...A'-:-'»'\.~;'i\:~\' \ 11. ' , . , :;T , - V ....,~t..,. .~ .... ""i,;( ·~C .t-, ~~If'~¥s-(ihtl.:":'~\l~':h;~JI,.:.....I\"u :' .

'hi '..Ii o(\:! wI ....... -t~/."u ~\\.j;\}.s.i i:#') ;,,'.l " J~r:~ ..... ,..Il.s:'~ ...\\~!-\\r-i....~·,~('\.o~~ :"

'r " ~~~\~~~:"\;\1~-'JlJ..\o.;..J;'.}.J' ' .. ~~\.¥~I:S't::;(~I~fi.s;:,;":,,,c.i6~».r:i· . ~Ya~~C!:!!~.:1l1~·' ~~)JVr'" .;'

, r~)~\~\~U.~\';'V)~\~)~J~,..)\j<~ .· \, .. (.~ .

"'anuskrlp WI. 'ayu di Makkah.