ADAT DALAM PERKAHWINAN

8/12/2019 ADAT DALAM PERKAHWINAN

1/14

1- ADAT DALAM PERKAHWINAN

a) Adat Merisik

- Merupakan permulaan adat perkahwinan yang juga proses awal untuk menentukan

calon gadis bakal tunang seseorang teruna. Adat merisik adalah istilah komunikasi

lisan yang difahami oleh penduduk kampung tersebut yang memberikan pengertian

bahawa seseorang gadis itu sedang diintip, diselidiki ataupun ditinjau oleh wakil

pihak lelaki ataupun lelaki itu

- Apabila seseorang berhajat untuk berkahwin, ibu bapanya akan melantik wakil

daripada keluarga ibu bapanya sendiri ataupun jiran tetangga untuk merisik

seseorang gadis untuk dijadikan calon isteri. Rupa paras dan tingkah laku merupakan

ciri-ciri penting yang diperlihatkan sebagai penilaian oleh wakil yang mengintip.

Perbuatan mengintip dalam adat merisik merupakan komunikasi bukan lisan iaitu

gadis itu menjadi objek yang dinilai melalui tingkah laku, cara berjalan, cara

pertuturan dan sebagainya.

- Setelah pemerhatian dibuat dalam adat merisik, si pemerhati akan melaporkan

keputusan itu kepada ibu bapa si pemuda. Biasanya wakil yang membuat tinjauan itu

berpengalaman melihat tingkah laku seseorang gadis sama ada sesuai ataupun serasi

dengan pemuda itu.


2/14

b) Adat Meminang

- Merupakan adat susulan setelah adat merisik dilakukan. Kebiasaannya adat

meminang dilakukan setelah ibu bapa lelaki bersetuju untuk menjadikan gadis yang

dirisik bakal menantunya. Meminang disempurnakan dengan membawa tepak sirih

yang lengkap, diisi dengan daun sirih yang elok, kapur, gambir, bunga cengkih dan

pinang yang telah dikacip untuk dipersembahkan kepada keluarga si gadis.

- Biasanya dalam adat meminang, tarikh kedatangan rombongan wakil pihak lelaki

telah ditetapkan. Tepak sirih merupakan simbol komunikasi tanpa lisan yang

memberikan pengertian tertentu yang dapat difahami oleh kedua-dua belah pihak

bergantung pada majlis yang dilakukan.

- Mengikut masyarakat Melayu, meminang bermaksud menghantar tanda dengan

menyarung cincin tanda ke jari manis gadis sekali gus menunjukkan kesediaan gadis

itu menerima lamaran pemuda itu.

- Dalam proses meminang ini jugalah ditentukan tarikh untuk melangsungkan

perkahwinan. Di sini jelas berlaku perbezaan dalam adat meminang yang diamalkan

di Kampung Tok Belian dengan sesetengah kawasan atau negeri lain yang mana di

kampung tersebut, adat meminang dan adat pertunangan diadakan secara serentak.

Tempoh pertunangan biasanya mengikut kehendak kedua-dua belah pihak untuk

membuat persediaan hari perkahwinan.


3/14

c) Adat Memanggil

- Adat memanggil atau menjemput penting dilakukan sebelum melangsungkan adat

perkahwinan. Adat memanggil merupakan interaksi sosial masyarakat Melayu untuk

memberitahu sanak saudara jauh dan dekat, jiran tetangga, dan seluruh masyarakat

kampung berkenaan tarikh perkahwinan yang akan dilangsungkan. Cara jemputan

yang digunakan oleh penduduk kampung tersebut ialah dengan dua cara iaitu

jemputan mulut dan jemputan kad. Selain membuat jemputan, seseorang itu dapat bertemu sanak saudara dan sahabat handai secara dekat dan dapat mencetuskan

keakraban silaturahim.

d) Adat perkahwinan

- Merupakan upacara kemuncak bagi pasangan pengantin yang disatukan, mereka

disahkan menjadi suami isteri mengikut hukum syarak dan saluran adat. Dalam adat

perkahwinan, pengantin akan melalui empat proses adat iaitu tahap pertama

bernikah, tahap kedua membatalkan air sembahyang, tahap ketiga adat persandingan

dan tahap keempat adat manziarah. Keempat-empat tahap dalam proses adat

perkahwinan ini dijalankan mengikut tertib.


4/14

I- Akad nikah

Merupakan adat wajib mengikut hukum syarak dan peraturan adat

masyarakat Melayu. Adat bernikah dilakukan sebelum melakukan majlis

persandingan. Adab bernikah merupakan ijab dan Kabul di antara pengantin

lelaki dengan bapa pengantin perempuan sebagai wali atau mewakilkannya

kepada tok kadi. Sebelum majlis akad nikah, tok kadi akan menyuruh si

pengantin lelaki mengucap dua kalimah syahadah dan beristighfar. Majlis

adat bernikah itu juga dijalankan di hadapan dua orang saksi daripada pihaklelaki dan perempuan. Selepas pengucapan kata-kata ijab dan kabul, tok kadi

akan menanyakan kedua-dua saksi pihak lelaki dan perempuan sebagai

mendapat persetujuan sah bagi kedua- dua belah pihak. Perucapan lafaz sah

merupakan komunikasi lisan yang bermaksud pernikahan tersebut sah di sisi

agama dan adat istiadat masyarakat Melayu. Tok kadi kemudiannya meminta

pengantin lelaki dan pengantin perempuan menurunkan tandatangan sebagai

satu perjanjian bertulis, iaitu komunikasi tanpa lisan yang bermaksud

perkahwinan tersebut dijalankan mengikut undang-undang agama dan

tuntutan adat istiadat masyarakat Melayu.


5/14

ii- Adat Membatalkan Air Sembahyang

Merupakan satu upacara menyarungkan cincin oleh si suami kepada isteri

setelah selesai majlis akad nikah. Kebiasaannya, majlis ini diadakan di kamar

pengantin perempuan yang disaksikan oleh ibu bapa pengantin perempuan

dan pengantin lelaki. Perbuatan menyarungkan cincin ke jari manis isteri

merupakan komunikasi tanpa lisan yang memberikan pengertian bahawa si

isteri sudah diberikan tanda dan ikrar bahawa pada saat itu sudah menjadi

milik orang, iaitu sebagai isteri yang telah terpisah daripada tanggungjawabibu bapanya.

iii- Adat Bersanding

Merupakan tahap terakhir dan kemuncak acara dalam adat perkahwinan.

Kebiasaannya, rombongan pengantin lelaki akan datang bersama-sama

hantaran seperti yang dipersetujui oleh kedua-dua belah pihak ketika dalam

adat pertunangan. Pengantin perempuan akan diapit oleh mak andam untuk

menjemput pengantin lelaki yang berada di luar kawasan rumah pengantin

perempuan. Apabila kedua-dua mempelai menghampiri anak tangga rumah,

beras kunyit ditaburkan di anak tangga. Kemudian kedua-dua mempelai akan

dibawa duduk di pelamin yang telah disediakan di hadapan para hadirin.

Ketika itu,kedua-dua pengantin diperlakukan seolah-olah mereka sebagai


6/14

raja. Wakil sebalah pengantin perempuan akan menyambut hantaran yang

dibawa oleh pihak lelaki dan diletakkan di hadapan pelamin. Kemudian

kedua-dua pengantin yang sedang disandingkan itu direnjis dengan tepung

tawar oleh kedua-dua kaum kerabat pengantin lelaki dan pengantin

perempuan. Setelah itu, kedua-dua kedua-dua mempelai dibawa ke tempat

hidangan pengantin untuk menikmatinya.

iv- Adat Menziarah

Merupakan adat yang diamalkan oleh penduduk kampung selepas selesai adat

perkahwinan. Kebiasaannya sanak saudara pengantin akan mengundang

kedua-dua mempelai ke rumah mereka. Adat menziarah ini dilakukan

bertujuan merapatkan lagi silaturahin sesama keluarga dan jiran tetangga.


7/14

PERKAHWINAN MENURUT ISLAM

Perkahwinan atau nikah menurut bahasa ialah berkumpul dan bercampur. Menurut

istilah syarak pula ialah ijab dan qabul (aqad) yang menghalalkan persetubuhan antara

lelaki dan perempuan yang diucapkan oleh kata-kata yang menunjukkan nikah, menurut

peraturan yang ditentukan oleh Islam . . Perkataan zawaj digunakan di dalam al-Quran

bermaksud pasangan dalam penggunaannya perkataan ini bermaksud perkahwinan Allah

s.w.t. menjadikan manusia itu berpasang-pasangan, menghalalkan perkahwinan dan

mengharamkan zina . Tuntutan perkahwinan jelas disebutkan di dalam ai-Quran berdasarkan

firman Allah SWT yang bermaksud:

Dan antara tanda -tanda kebesaran Allah ialah, Dia

menciptakan untukmu isteri-isteri daripada jenismu sendiri,

agar kamu cenderung dan berasa tenang dan tenteram

kepadanya, dan dijadikan-Nya antara kamu perasaan kasih

dan sayang .

(surah al-Rum :21)

Tuntutan perkahwinan bukan sekadar sekadar untuk melorongkan hawa nafsu di atas

batas-batas agama semata-mata malah untuk mendamaikan kerungsingan yang melanda hati

sanubari setiap individu.
http://ms.wikipedia.org/wiki/Perkahwinanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perkahwinanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Lelakihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Lelakihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perempuanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perempuanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Quranhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Quranhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Allahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Allahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Zinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Zinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Zinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Zinahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Allahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Quranhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Islamhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perempuanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Lelakihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perkahwinan


8/14

Islam turut menggalakkan seseorang individu yang ingin berkahwin supaya memilih

dahulu bakal isteri dan bakal suami. Terdapat beberapa dasar yang perlu dilihat dari sudut

pandangan islam untuk melihat bakal isteri iaitu:

a) Perempuan yang taat beragama. Sabda Nabi SAW yang bermaksud:

Dinikahi perempuan itu kerana hartanya, dan

kerana keturunannya, dan kerana kecantikannya,

dan kerana agamanya, maka pilihlah yang

beragama nescaya kamu akan beroleh

keuntungan.

Oleh itu, utamakanlah pemilihan isteri yang taat beragama seperti suka beribadat,

menutup aurat dan lain-lain melebihi dasar-dasar lain seperti harta kekayaan, nasab,

keturunan dan rupa paras yang menawan.

b) Berketurunan yang baik dan di besarkan dalam persekitaran yang sempurna

akhlaknya. Islam menggalakkan supaya memilih bakal isteri daripada nasab

keturunan yang baik-baik dan dibesarkan dalam suasana kekeluargaan dan

masyarakat yang berhemah tinggi dan berbudi pekerti mulia serta mengamalkan nilai

hidup yang diredhai Allah SWT.


9/14

c) Perempuan yang subur dan berpotensi melahirkan ramai anak. Nabi Muhammad

SAW akan berbangga dengan ramainya umat Islam pada hari kiamat nanti

terutamanya umat yang beriman dan bertaqwa.

d) Sekufu atau hampir sekufu. Antara faktror lain yang membawa kepada kebahgiaan

rumah tangga ialah faktor ekonomi, pelajaran dan dari segi umur. Maksudnya

janganlah bakal si suami itu terlalu jauh jarak umurnya dengan bakal isteri. Seelok-

eloknya ialah 10 tahun lelaki lebih daripada perempuan.

e) Masih gadis atau anak dara. Rasulullah SAW menggalakkan umat Islam memilih

isteri daripada kalangan gadis, bukan janda, sesuai dengan nasihat Baginda SAW

kepada seorang, Jabir r.a kemesraan yang akan lahir lebih menggenbirakan kedua-

dua belah pihak.

f) Pasangan bukan daripada keluarga terdekat tidak begitu digalakkan berkahwin

dengan pasangan daripada kalangan kaum kerabat ang hampir seperti sepupu.

Manakala dasar pemilihan suami yang disyariatkan oleh islam pula ialah kuat

beragama dan berakhlak mulia, bukan dari keluarga yang terdekat serta bebas daripada

penyakit berat.


10/14

Pertunangan dalam Islam

Setelah mengambil kira dasar-dasar pemilihan isteri dan suami, maka pihak lelaki

bolehlah mengutuskan wakil untuk melamar dan meminang calon isteri. Sebeluum menerima

lamaran tersebut, ibu dan bapa harus mendapatkan persetujuan anak perempuannya terlebih

dahulu. Ini perlu dilakukan untuk memberikan peluang kepada si anak meluahkan isi hatinya

yang ikhlas agar perkahwinan yang bakal dilangsungkan nanti akan menambah kerukunan

dan kebahagiaan hingga ke anak cucu, bukan atas dasar paksaan ibu bapa semata-mata.

Adalah tidak wajar jika paksaan dilakukan oleh wali terhadap anak perempuannya

untuk menerima lamaran seseorang yang semata-mata disukai atas dasar ketaatan beragama.

Setelah selesai acara peminangan, kebiasaannya dengan tersarungnya cincin pertunangan di

jari manis orang yang dipinang, persetujuan dicapai oleh kedua-dua pihak untuk

melangsungkan perkahwinan pada suatu tarikh yang akan ditetapkan. Inilah tempoh

percubaan yang paling mencabar kepada bakal pasangan suami isteri ini. Islam

mengharamkan mereka berdua-duaan ke sana ke mari kerana pertunangan bukanlah tiket

untuk melakukan perkara-perkara yang dihalalkan dalam perhubungan suami isteri . sesuai

dengan hadis Rasulullah SAW yang bermaksud :

Tidak dibolehkan lelaki berdua -duaan dengan perempuan

melainkan ada bersama-sama mahramnya ( bapa atau

keluarganya yang diharamkan berkahwin dengannya).


11/14

Hadis Rasullullah yang lain berkenaan kebenaran untuk merisik(melihat tunang dan

meminang pula ialah :

"Daripada Abu Hurairah RA berkata,sabda Rasullullah SAW

kepada seorang lelaki yang hendak berkahwin dengan

seorang perempuan: "Adakah kamu telah

melihatnya?jawabnya tidak(kata lelaki itu kepada

Rasullullah).Pergilah melihatnya supaya perkahwinan kamu

terjamin berkekalan ."

(Hadis Riwayat Tarmizi dan Nasai)

Rukun Nikah

Akad nikah dan perkahwinan yang ingin disempurnakan perlu memenuhi rukun-rukun seperti pertama lelaki yang bakal menjadi suami. Kedua perempuan yang bakal

menjadi isteri. Ketiga wali yang mengakad nikahkan pasangan atau mewakilkan kepada

jurunikah. Keempat dua orang saksi yang mendengar dan mengesahkan akad nikah. Dan

kelima ialah ijab dan kabul ( ijab ialah lafaz akad nikah oleh wali atau wakil, kabul ialah

ucapan pengantin lelaki atau wakilnya sebagai tanda penerimaan.

Setelah selesai ijab dan kabul tersebut maka telah sahlah pasangan pengantin menjadi

suami isteri. Hubungan suci seseorang lelaki dan perempuan yang mukallaf melalui ikatan
http://ms.wikipedia.org/wiki/Hadishttp://ms.wikipedia.org/wiki/Abu_Hurairahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Abu_Hurairahhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Hadis


12/14

perkahwinan ini menggambarkan corak keidupan yang sempurna yang diredhai Allah SWT

dan dianjurkan oleh Rasulullah SAW, rumah tangga yang dibina merupakan alam pertama

yang boleh menentukan sejahtera atau tidaknya sesebuah masyarakat yang diwakili oleh

individu-individu yang menyokongnya.

RAHSIA PERKAHWINAN MENURUT ISLAM

Perkahwinan dianggap sebagai salah satu daripada sunnah para nabi dan rasul.

Firman Allah SWT yang bermaksud:

Demi sesungguhnya kami (Allah) telah mengutus beberapa

rasul sebelum kamu dan Kami menjadikan untuk mereka

isteri- isteri dan keturunan

( Surah al- Rad : 38)

Kurniaan nikmat Allah kepada hamba-hamba-Nya agar menerusi perkahwinan akan

lahir pula zuriat keturunan yang beriman dan bertaqwa yang akan memakmurkan bumi Allah

SWT. Perkahwinan dianggap sebagai suatu ibadah yang dapat menyempurnakan setengah

daripada agama seseorang, dengannya dia dapat bertemu Allah dalam keadaan suci dan

diredhai . Al-Baihaqi r.a. meriwayatkan daripada Rasulullah SAW bermaksud :


13/14

Apabila telah berkahwin seseorang hamba itu, maka dia

telah memenuhi separuh agamanya. Maka bertaqwalah dia

kepada Allah pada separuh yang belum disempurnakan lagi

Galakan nikah kahwin meliputi semua lapisan masyarakat termasuk mereka yang

miskin. Islam ingin mengikis rasa takut, tidak mampu memikul tanggungjawab terhadap

isteri dan anak-anak kerana Allah menjamin rezeki mereka. Ini diperkuat oleh hadis yang

diriwayatkan daripada Rasulullah SAW yang bermaksud:

Sesiapa yang meninggalkan perkahwinan kerana takut

kemiskinan maka ia bukanlah daripada golonganku

Sebaik-baik jalan untuk memelihara maruah kesopanan diri seseorang ialah melalui

perkahwinan. Sabda Rasulullah SAW yang bermaksud:

Wahai para pemuda, sesiapa yang mampu berumahtangga,

hendaklah ia berkahwin, kerana dengan berbuat demikian dapat

menundukkan penglihatan dan memelihara kehormatannya.

Sesiapa yang tidak mampu, hendaklah dia berpuasa, justeru

puasa itu dapat mengekang keinginan batiniah (nafsu

syahwat).


14/14

Dapat menyuburkan perasaan keibubapaan dalam memberi perlindungan,

pendidikan dan kesejahteraan kepada anak-anak. Melalui perkahwinan wujud disiplin

rumahtangga melalui pengagihan tugas suami isteri, ibu dan bapa yang membawa kepada

disiplin dan kesejahteraan keluarga serta masyarakat.

AQ

ADAT DALAM PERKAHWINAN

Documents

Transcript of ADAT DALAM PERKAHWINAN