Koordinasi badan : Penyelarasan gerak balas badan kita terhadap sebarang rangsangan di sekeliling kita (cth : perubahan suhu) dan di dalam badan kita (cth : pencernaan makanan).

Koordinasi memastikan setiap bahagian badan dikawal supaya dapat berfungsi secara harmoni dengan bahagian yang lain apabila menerima ransangan.

Membolehkan semua organ badan berfungsi sebagai satu unit untuk mengesan ransangan dan bergerak balas terhadapnya.

Mengawal koordinasi antara ransangan dengan gerak balas.

Mengelakkan kita daripada kecederaan atau bahaya.

Membolehkan kita menyesuaikan diri terhadap perubahan disekeliling kita.

Sistem saraf manusia terdiri daripada :a) sistem saraf pusatb) sistem saraf periferi

Utusan yang dibawa oleh sistem saraf ialah isyarat elektrik yang disebut impuls.

Sistem saraf mengawal dan mengkoordinasi fungsi diseluruh badan serta gerak balas terhadap rangsangan dalaman dan luaran.

otaksaraf tunjang

saraf kraniumsaraf spinasistem saraf autonomi

sistem saraf soma

sistem saraf pusat sistem saraf periferi

Pusat kawalan pusat Terdiri daripada :

a) otak b) saraf tunjang Otak – mengawal semua aktiviti badan. Saraf tunjang – laluan utama impuls di

antara otak dan bahagian badan yang lain. Sistem saraf pusat menerima impuls dari

organ deria untuk ditafsir. Selepas ditafsir, impuls baru akan dihantar

ke otot atau kelenjar utk bergerak bls terhadap rangsangan.

Terdiri drpd semua saraf yg menghubungkan sistem saraf pusat dengan reseptor dan efektor di bhgn badan lain.

Sistem saraf periferi dibahagikan kpd :a) sistem saraf somab) sistem saraf autonomi

Sistem saraf soma mengawal semua tindakan terkawal.

Sistem saraf soma terdiri drpd :a) saraf spina (drpd saraf tunjang)b) saraf kranium (drpd otak)

Saraf spina mengawal tindakan terkawal spt. berjalan, menggaru, berlari dll.

Saraf kranium mengawal tindakan terkawal spt. bercakap, menghidu dan melihat.

Sistem saraf autonomi mengawal tindakan luar kawal seperti denyutan jantung dan pengecutan salur darah.

Neuron ialah unit asas sistem saraf. Ia berfungsi untuk membawa impuls.

Struktur neuron dibawah mikroskop

Struktur neuron

arah gerakan impuls

nukleus

dendrit

dendron

akson

Badan selnodus

Ranvier

salutmyelin

sitoplasma

hujung saraf

Bahagian neuron

Fungsi

Badan sel Mengawal semua aktiviti neuronDendrit Menerima impuls dari neuron-neuron

lain dan menghantarnya ke badan selDendron Dendrit yang membawa impuls ke

arah badan selAkson Dendrit yang membawa impuls

keluar dari badan selSalut mielin • Penebat pada akson yang

mengelakkan kebocoran impuls• Mempercepatkan halaju penghantaran impuls

Jadual : Bahagian neuron dan fungsinya

Terdapat 3 jenis neuron, iaitu :a) neuron deria (aferen)b) neuron perantaraan (interneuron)c) neuron motor (eferen)

Neuron perantaraan – hanya terdapat dalam sistem saraf pusat (otak dan saraf tunjang)

Ia menyambungkan neuron deria dengan neuron motor.

Setiap jenis neuron mempunyai struktur asas yang sama tetapi berbeza dari segi kedudukan dan fungsinya.

Peranan neuron yang utama adalah menerima dan menghantar impuls.

Hujung neuron dipisahkan oleh satu ruang sempit yang di sebut sinaps.

Sinaps membenarkan impuls dihantar dalam satu arah sahaja.

Sinaps terdapat di antara akson sesuatu neuron dengan dendrit atau badan sel neuron yang lain.

Rajah : Sinaps

Ciri-ciri

Kedudukan badan sel Di tengah neuron

Panjang akson Pendek

Arah pergerakan impuls Dari organ deria atau reseptor ke sistem saraf

Fungsi Membawa impuls dari organ deria / reseptor ke sistem saraf pusat

Ciri-ciriKedudukan badan sel Di tengah neuron

Panjang akson Berubah-ubah

Arah pergerakan impuls Dari neuron deria ke neuron motor dalam sistem saraf

Fungsi Menghantar impuls dari neuron deria ke neuron motor

Ciri-ciriKedudukan badan sel Di hujung neuron

Panjang akson Panjang

Arah pergerakan impuls Dari neuron perantaraan keluar dari sistem saraf pusat ke otot atau efektor

Fungsi Menghantar impuls dari sistem saraf pusat (otak atau saraf tunjang) ke efektor (otot atau kelenjar)

Reseptor dan efektor

Reseptor – sel dalam organ deria yang mengesan rangsangan akibat perubahan persekitaran.

Lima jenis organ deria utama: mata, telinga, lidah, hidung dan kulit.

Efektor – organ yang bergerak balas terhadap rangsangan.

Contoh efektor ialah otot dan kelenjar.

Semua reseptor dan efektor disambungkan kepada sistem saraf oleh neuron.

impuls

Neuron deria

Neuron perantaraan

Neuron motor

Struktur dan fungsi sinapStruktur dan fungsi sinap

1.1. Ketiga-tiga neuron bersambung Ketiga-tiga neuron bersambung untuk bertindak sebagai satu sistem untuk bertindak sebagai satu sistem penghantaran impuls saraf yang penghantaran impuls saraf yang berterusan daru reseptor ke efektor.berterusan daru reseptor ke efektor.

2.2. Namun demikian, neuron tidak Namun demikian, neuron tidak bersambung secara langsung. Satu bersambung secara langsung. Satu ruang sempit terdapat antara dua ruang sempit terdapat antara dua neuron yang dinamakan sinaps.neuron yang dinamakan sinaps.

3.3. Sinaps terbentuk antara AT pada akson satu Sinaps terbentuk antara AT pada akson satu neuron dengan dendrit neuron yng lain.neuron dengan dendrit neuron yng lain.

4.4. Di hujung AT terdapat bonggol sinaps yang Di hujung AT terdapat bonggol sinaps yang mengandungi banyak mitikondria dan vesikel.mengandungi banyak mitikondria dan vesikel.

5.5. VesikelVesikel mengandungi bahan kimia mengandungi bahan kimia yang bertindak sebagai yang bertindak sebagai neurotransmiter,neurotransmiter, iaitu bahan iaitu bahan penghantar impuls saraf untuk penghantar impuls saraf untuk merentasi sinaps.merentasi sinaps.

6.6. Contoh neurotransmiter seperti Contoh neurotransmiter seperti neurotransmitterneurotransmitter are are acetylcholine dan acetylcholine dan noradrenalinenoradrenaline..

a.a. Impuls saraf sampai ke satu bonggol sinaps di Impuls saraf sampai ke satu bonggol sinaps di AT.AT.

b.b. Impuls ini merangsang pembebasan Impuls ini merangsang pembebasan neurotransmiter dari vesikelnya.neurotransmiter dari vesikelnya.

c.c. Neurotransmiter meresap melalui sinaps dan Neurotransmiter meresap melalui sinaps dan bergerak ke dendrit neuron yang berdekatan bergerak ke dendrit neuron yang berdekatan dengannya.dengannya.

d.d. Tenaga untuk proses ini dibekalkan oleh Tenaga untuk proses ini dibekalkan oleh mitokondria.mitokondria.

e.e. Dalam dendrit neuron, impuls saraf baru Dalam dendrit neuron, impuls saraf baru dicetuskan.dicetuskan.

f.f. Impuls saraf ini akan terus dibawa oleh Impuls saraf ini akan terus dibawa oleh neuron ini ke neuron lain seterusnya sehingga neuron ini ke neuron lain seterusnya sehingga ke efektor.ke efektor.

Penghantaran maklumat Penghantaran maklumat merentasi sinapsmerentasi sinaps

Mekanisma penghantaran Mekanisma penghantaran impuls saraf merentasi impuls saraf merentasi

sinapssinaps

Penghantaran impuls saraf Penghantaran impuls saraf merentasi sinaps adalahmerentasi sinaps adalaha.a. Dalam satu hala sahaja, iaitu dari AT Dalam satu hala sahaja, iaitu dari AT

satu neuron ke dendrit neuron yang satu neuron ke dendrit neuron yang lain. Kerana neurotransmiter lain. Kerana neurotransmiter dihasilkan oleh bonggol sinaps AT dihasilkan oleh bonggol sinaps AT sahaja.sahaja.

b.b. Secara kimia kerana melibatkan Secara kimia kerana melibatkan bahan kimia neurotransmiter.bahan kimia neurotransmiter.

c.c. Proses memerlukan tenaga yang Proses memerlukan tenaga yang banyak. Dibekalkan oleh banyak. Dibekalkan oleh mitokondria.mitokondria.

Tindakan refleks ialah gerak balas badan secara automatik dan pantas terhadap rangsangan luar tanpa pemikiran dan penglibatan serebrum.

Tindakan fefleks dikawal oleh saraf tunjang.

Tindakan ini melindungi kita daripada keadaan yang berbahaya atau kecederaan.

Lintasan tindakan refleks disebut arka refleks.

Arah gerakan impuls

Rajah : Contoh tindakan refleks apabila kita terkena jarum

impuls impuls

impuls impulsimpuls

Carta aliran yang menunjukkan arka refleks suatu tindakan refleks

(efektor)

arah gerakan impuls

Rajah : Arka refleks bagi sentakan lutut

Sentakan lutut merupakan tindakan refleks.

Tindakan refleks bagi sentakan lutut hanya melibatkan saraf tunjang dan tidak melibatkan otak.

Ia tidak melibatkan neuron perantaraan. Impuls yang diterima di reseptor regang

dibawa oleh neuron deria dan dihantar terus ke neuron motor melalui sinaps.

Neuron motor membawa impuls ke otot dan otot mengecut lalu menyebabkan kaki tersentak ke atas.

Rajah : Reseptor regang yang bertindak sebagai deria kinestesis.

Deria kinestesis merupakan deria yang membolehkan kita sedar akan pergerakan dan kedudukan anggota badan untuk mengekalkan keseimbangan.

Deria ini membolehkan kita mengesan pergerakan anggota badan walaupun dengan mata tertutup.

Reseptor deria kinestesis terdapat dalam otot,sendi,ligamen dan tendon.

Reseptor-reseptor ini dikenali sebagai reseptor regang.

Reseptor regang berfungsi untuk mengekalkan keseimbangan badan dan mengkoordinasi aktiviti otot.

Contoh aktiviti yang dibantu oleh deria kinestesis :a) bermain pianob) memakai pakaianc) menepuk tangand) menaiki tanggae) mengikat tali kasut tanpa melihatf) menyikat rambut tanpa melihat cermin

Organ paling kompleks ≈ 1.5 kg Dilindungi oleh

tulang keras yang disebut kranium.

Sebahagian besar neuron terdapat di dalam otak.

Terdapat kira-kira 100 bilion neuron.

Fungsi utama : menerima impuls daripada organderia, mentafsir dan menghantar impuls kembali bahagian badan berkenaan untuk bergerak balas.

Mempunyai permukaan yang berlipat-lipat utk menambah luas permukaan otak agar lebih bnyk neuron dapat disimpan.

Jirim kelabu

Jirim putih

Kranium

Kelenjar pituitari

Serebrum

Serebellum

MedulaOblongata

Saraf tunjang

Bahagian otak FungsiSerebrum • Mengawal semua tindakan

terkawal.• Mengawal aktiviti mental spt pemikiran, ingatan dan emosi.• Mengawal deria seperti penglihatan, pendengaran, bau dan sentuhan.• Mengawal pergerakan otot (pengecutan dan pengenduran otot) seperti berjalan, menulis dan berlari.

Bahagian otak FungsiSerebelum • Mengawal keseimbangan

badan.• Mengkoordinasi aktiviti otot seperti berjalan dan berlari.• Mengawal aktiviti seperti mengayuh basikal.

Medula oblongata

• Mengawal tindakan luar kawal seperti bernafas tekanan darah, denyutan jantung, pencernaan makanan, peristalsis, batuk, bersin, muntah, perembasan air liur dan enzim.

Tindakan yg kita sedari dan dilakukan mengikut kehendak.

Di kawal oleh serebrum.

Neuron deria Neuron motor

Rajah : Aliran impuls dalam suatu tindakan terkawal

Contoh aktiviti :-a) menulisb) bercakapc) berjaland) mendengare) makan f) tidur

Tindakan luar kawal ialah tindakan yang berlaku secara automatik.

Di kawal oleh medula oblongata. Contoh aktiviti :-

a) denyutan jantungb) peristalsisc) pernafasand) tindakan reflekse) pembesaran dan penguncupan anak mata.

Hormon ialah bahan kimia yang dirembeskan oleh kelenjar endokrin.

Hormon ialah protein yang kompleks. Hormon memulakan kebanyakan tindak balas kimia yang berlaku di dalam badan.

Hormon dihasilkan dalam kuantiti yang kecil dan diangkut oleh sistem peredaran darah keseluruhan badan.

Sistem endokrin terdiri daripada kelenjar endokrin, iaitu kelenjar tanpa duktus (kelenjar tanpa salur) yang merembeskan hormon terus ke aliran darah.

Sistem endokrin terdiri daripada : a) Kelenjar pituitarid) pankreas b) kelenjar tiroid e) ovari c) kelenjar adrenal f) testis

Kelenjar pituitari

Kelenjar tiroid

Kelenjar adrenal

Pankreas

ovari

testis

Rajah : Sistem endokrin manusia dan kedudukan kelenjar endokrinRajah : Sistem endokrin manusia dan kedudukan kelenjar endokrin

Rajah : Sistem endokrin manusia dan kedududukan kelenjar endokrin

Rajah : kelenjar tanpa duktus

Rajah : Kelenjar tanpa duktus

Kelenjar endokrin

JenisHormon

Fungsi Hormon

Kesan berlebihan

hormon

Kesan kekurangan

hormon

Kelenjar pituitari(di pangkal otak).

Merembeskan hormon untuk tumbesaran.

Dikenali sebagai kelenjar utama kerana merembeskan

hormon untuk mengawal dan menyelaras aktiviti kelenjar endokrin lain.

Mengawal proses pertumbuhan otot dan tulang.

Mengawal penyerapan semula air dari ginjal.

Pertumbuhan melampau, iaitu ciri kegergasian.

Ginjal menyerap banyak air meneyebabkan air kencing sedikit dan pekat

Pertumbuhan terbantut, iaitu ciri kekerdilan.

Kurang air diserap oleh ginjal menyebabkan air kencing banyak dan cair.

Kelenjar tiroid(di bahagian leher)

Merembeskan hormon tiroksina

(Hormon yang mengandungi iodin).

Sumber iodin yang paling utama adalah makanan laut

Mengawal metabolisme badan.

Mengawal pertumbuhan dan perkembangan mental pada kanak-kanak

Kadar metabolisme badan menjadi sangat tinggi.

Emosi menjadi tidak stabil cepat marah dan matanya menonjol keluar.

Kadar metabolism menjadi sangat rendah.

Pertumbuhan fizikal terbantut.

Menyebabkan goiter (kelenjar tiroid bengkak) disebabkan kekurangan iodin).

Kelenjar adrenal(di bahagian atas kedua-dua ginjal)

Merembeskan hormon adrenalina

Hormon dirembes dalam keadaan ketakutan marah dan cemas.

Mempercepatkan degupan

jantung Menambah kadar

pernafasan. Menambah kadar

metabolisme untuk mengatasi tekanan

Aras glukosa dan garam darah adalah tinggi.

Tekanan darah tinggi.

Kemampuan untuk mengatasi tekanan hidup berkurang.

Otot menjadi lemah.

Pankreas Merembeskan insulin dan glukagon

Mengawal aras glukosa dalam darah.

Insulin mengurangkan aras gula darah dengan menukarkan glukosa kepada glikogen dalam hati.

Glukagon meninggikan aras gula darah dengan menukarkan glikogen kepada glukosa dalam hati

Kekurangan glukosa dalam darah

Penyakit kencing manis (diabetes).

Ovari(dalam sistem pembiakan perempuan

Merembeskan estrogen dan progesteron

Merangsang perkembangan ciri-ciri seks sekunder perempuan. Cth: pembesaran pelvis dan perkembangan buah dada.

Mengawal kitar haid.

Terlalu bersifat keperempuanan.

Kemandulan Kitar haid

terganggu. Perkembanga

n ciri-ciri seks sekunder terbantut.

Testis(dalam sistem pembiakan lekaki)

Merembeskan testesteron

Mengawal kematangan dan perkembangan organ seks lelaki

Menghasilkan sperma

Merangsang perkembangan ciri-ciri seks sekunder lelaki. Cth : pertumbuhan bulu ketiak,misai dan pembentukan otot-otot badan.

Terlalu bersifat kelelakian.

Perkembangan ciri-ciri seks sekunder terbantut.

Sperma yang dihasilkan kurang matang.

Kedua-dua sistem saraf dan endokrin adalah penting dalam menyenggarakan aktiviti badan.

Kawalan hormon berbeza daripada kawalan saraf dalam beberapa aspek.

PersamaanSistem saraf

(Koordinasi saraf)Sistem endokrin

(Koordinasi hormon)Mengawal serta menyelaras

fungsi serta aktiviti-aktiviti badan.

Bergerak balas terhadap rangsangan.Mempunyai organ sasaran

Perbezaan

Komponen sistem

Cara penghantaran impuls

Kelajuan penghantaran impuls

Tempoh kesan

Kawasan tindakan

Contoh koordinasi badan

Gerak balas

Terdiri daripada saraf-saraf

Melalui saraf secara elektrokimia

Sangat cepat

Kesan jangka pendek

Terhad

Menulis, menari

Cepat dan serta merta

Terdiri daripada kelenjar tanpa duktus

Melalui aliran darah dalam bentuk bahan kimia (hormon)

Perlahan

Kesan jangka panjang

Luas

Pertumbuhan,metabolisme badan

Lambat

Kedua-dua sistem saraf dan endokrin menyelaras gerak balas badan terhadap suatu rangsangan.

Contohnya, dalam keadaan ketakutan semasa kebakaran, hormon dirembes oleh kelenjar adrenal untuk menukarkan glikogen kepada glukosa untuk kegunaan otot-otot badan.

Otot-otot memperoleh tenaga yang lebih supaya bergerak dengan lebih cepat semasa melarikan diri daripada bahaya semasa kebakaran.

Dadah ditakrifkan sebagai bahan yang boleh mengubah fungsi dan fisiologi badan.

Dalam bidang perubatan , dadah digunakan untuk merawat pesakit.

Penyalahgunaan dadah berlaku jika bukan dugunakan bukan untuk tujuan perubatan.

Penyalahgunaan dadah boleh mengakibatkan ketaguhan dan menjejaskan kesihatan.

Jenis dadah

Contoh Ciri-ciri

Depresan Morfin Heroin Barbiturat

Mengurangkan tekanan Mententeramkan fikiran seseorang Melambatkan tindakbalas

terhadap rangsangan

Stimulan Amfetamim Nikotina

Meningkatkan kadar metabolisme badan

Menjadikan seseorang lebih aktifOpiat Morfin

Heroin Kokain

Melegakan kesakitan dan kegelisahan

Halusinogen

Ganja LSD

Menyebabkan khayalan Menyebabkan kegilaan dan

kematian

Jadual : Jenis dadah dan ciri-cirinya

Jenis Dadah

Sumber dadah

Candu Diperoleh daripada bunga popi

Morfin Bahan berwarna perang yang diproses daripada candu

Heroin Serbuk putih atau perang yang diproses daripada morfin

Ganja Daun dan bunga kering dari tumbuhan Cannabis sativa

Jadual : Dadah yang biasa diambil oleh penagih dadah

Jadual : Dadah yang biasa diambil oleh penagih dadah

Bunga popi Cannabis sativa Heroin Morfin

Bunga popi Cannabis sativa

Heroin Morfin

Jenis dadah Kesan burukHeroin dan morfin

Mata dan hidung berair Berat badan menurun Badan mengigil Hilang selera makan Loya dan muntah Cepat naik marah Koordinasi badan terjejas

Kokain Tidak dapat tidur Gangguan psikologi

Amfetamim Tidak dapat tidur Penyakit kulit Gangguna psikologi

LSD Depresi dan keinginan membunuh diriBarbiturat Kekejangan yang boleh menyebabkan kematian

Kesan buruk penyalahgunaan dadah

terhadap koordinasi dan kesihatan

Merangsang gerak balas badanDadah seperti amfetamin mengaktifkan sel-sel otak dan meningkatkan kadar metabolism. Pengguna menjadi lebih aktif, tidak dapat tidur dan bersikap agresif.

HalusinasiDadah seperti ganja mengganggu fungsi otak, terutamanya dari segi persepsi jarak, ruang, dan masa. Dadah ini menyebabkan khayalan, kegilaan dan kematian

Melambatkan gerak balas badanDadah seperti heroin, morfin dan barbiturat melambatkan gerak balas sistem saraf terhadap rangsangan.

Pengguna berasa mengantuk dan kurang sedar akan persekitarannya.

Jangkitan penyakitPerkongsian jarum suntikan antara penagih dadah menyebabkan jangkitan penyakit seperti AIDS dan hepatitis B.

Faktor-faktor Langkah mengatasi Pengaruh rakan sebaya Keinginan untuk mencuba Mengatasi tekanan hidup seperti

masalah peribadi, kurang kasih sayang dan masalah keluarga

Mencari keseronokan Kurang didkan agama

Kempen antidadah melalui media massa

Pemeriksaan ketat dari pihak kastam bagi mengelakkan penyeludupan dadah

Hukuman berat dikenakan pada pengedar dadah

Kasih sayang daripada ibu bapa

Pengawasan ibu bapa terhadap kegiatan harian anak-anak mereka

Pendidikan agama dan moral Bantuan pusat pemulihan

dadah seperti PEMADAM untuk membantu penagih dadah kembali ke masyarakat

Minuman beralkohol mengandungi etanol.

Etanol dihasilkan daripada daripada penapaian glukosa oleh yis.

Contoh-contoh minuman beralkohol ialah bir, wiski,vodka, rum dan brandi.

Minuman ini dikategorikan sebagai minuman keras kerana kandungan alkoholnya yang tinggi.

Alkohol melambatkan kadar penghantaran impuls saraf dan mempengaruhi sistem saraf pusat.

Alkohol dapat merosakkan sel-sel hati,mengurangkan penghasilan hempedu, dan menyebabkan sirosis hati (tisu berparut) serta hepatitis.

Pengambilan alkohol yang terlalu berlebihan juga boleh membawa maut.

Gerak balas peminum terhadap keadaan kecemasan adalah perlahan.

Pemandu tidak dapat memandu dengan selamat kerana penglihatannya kabur, pendengaran kurang baik dan reaksinya perlahan.

Masa yang diambil oleh peminum untuk memberhentikan kenderaanya adalah lebih lama.

Minda Minda ialah keupayaan otak berfikir dan

menaakul. Minda yang sihat membolehkan seseorang

membuat pertimbangan yang logik sebelum bertindak.

Seseorang yang mempunyai minda yang sihat akan menunjukkan ciri-ciri seperti berfikiran positif , berdikari, bersifat penyayang, dan bertanggungjawab.

 

Seseorang yang mempunyai minda yang tidak sihat mempunyai harga diri yang rendah, mudah menjadi marah, mudah berasa rungsing, dan sukar hendak mengawal emosinya.

Faktor-faktor yang mempengaruhi minda

Faktor luaran Faktor dalaman

Faktor sosial seperti keluarga dan rakan sebaya.

Keadaan persekitaran seperti keadaan cuaca dan suhu.Tekanan mental akibat pengalaman yangmendukacitakan

Kecederaan bahagian otak akibat penyakit atau kemalangan boleh mengganggu kesihatan minda.

Ketidakseimbangan hormon dalam badan seperti kekurangan hormon tiroid membantutkan perkembangan kanak-kanak.Penyalahgunaan dadah menyebabkan seseorang berkhayal dan otaknya tidak dapat berfungsi dengan baik.Pengambilan alkohol yang berlebihan mengakibatkan seseorang berfikir secara tidak logik.