DIMAJUKAN DALAM PERNIAGAAN - mkm.edu.my€¦ · 4.1.12.2 Program Pendidikan Anggota 31 4.2 Profil...

Kumpulan Penyelidik:DR. HJH JAMILAH BINTI DIN

YUSMAN BIN YACOBHAMIZAH BIN MOHD. NADZIR

SITI MAIMUNAH BINTI JERNI SYARIFAH ROHAYA BINTI WAN IDRIS

MOHD HASWARDI BIN MORSHIDI NGADI BIN ROBIN

KAJIAN PROFIL KOPERASI DI NEGERI SARAWAK DAN POTENSI UNTUK

DIMAJUKAN DALAM PERNIAGAAN

a

Kajian Profil Koperasi di Negeri Sarawak dan Potensi untuk Dimajukan dalam Perniagaan

Yusman Yaacob

iv v

BAB 4 PENEMUAN KAJIAN DAN PERBINCANGAN

4.0 Penemuan Kajian dan Perbincangan 154.1 Profil Koperasi 15

4.1.1 Taburan Geografi 154.1.2 Tahun Penubuhan Koperasi 174.1.3 Bidang Perniagaan Koperasi 174.1.4 Keanggotaan Koperasi 184.1.5 Umur Anggota-Anggota Koperasi 214.1.6 Tahap Akademik Anggota 224.1.7 Pendapatan Bulanan Anggota 244.1.8 Struktur Pengurusan Koperasi 244.1.9 Kedudukan Kakitangan Koperasi 254.1.10 Kedudukan Kewangan Koperasi 26

4.1.10.1 Modal Syer 264.1.10.2 Geran 294.1.10.3 Pemilikan Aset 29

4.1.11 Prestasi Kewangan Koperasi 304.1.11.1 Keuntungan Bersih Tahunan

Koperasi30

4.1.11.2 Pemberian Dividen kepada Anggota

30

4.1.12 Maklumat Umum Koperasi 314.1.12.1 Kaedah Perniagaan 314.1.12.2 Program Pendidikan Anggota 31

4.2 Profil Anggota Lembaga Koperasi (ALK) 324.2.1 Latar Belakang Kaum 324.2.2 Tahap Pencapaian Akademik 334.2.3 Kumpulan Umur Anggota Lembaga

Koperasi33

4.2.4 Jantina Anggota Lembaga Koperasi 344.2.5 Pekerjaan Hakiki 344.2.6 Pendapatan Bulanan 354.2.7 Tahun ALK Memegang Jawatan 364.2.8 Tahun ALK Menganggotai Koperasi 374.2.9 Pengalaman ALK dalam Jawatan lain di

Koperasi37

ISI KANDUNGAN

Halaman

ABSTRAK iiiISI KANDUNGAN ivSENARAI JADUAL viiSENARAI RAJAH ixSENARAI SINGKATAN PERKATAAN ix

BAB 1 PENGENALAN KAJIAN

1.0 Gerakan Koperasi di Negeri Sarawak 11.1 Penyataan Masalah 21.2 Objektif Kajian 21.3 Kepentingan Kajian 3

BAB 2 SOROTAN KAJIAN

2.0 Pengenalan 52.1 Definisi Istilah 52.2 Isu dan Cabaran Pengurusan dan Kepimpinan

Koperasi6

2.3 Penilaian Pencapaian Koperasi 62.4 Penilaian Koperasi Sebagai Satu Entiti Perniagaan 72.5 Potensi dan Kejayaan Koperasi 8

BAB 3 METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan 93.1 Kerangka Kerja Konseptual 93.2 Skop dan Batasan Kajian 103.3 Populasi Kajian 103.4 Instrumen kajian 113.5 Kutipan Data 113.6 Kaedah Analisis Data 12

vi vii

SENARAI JADUAL

Jadual Tajuk Halaman

3.1 Taburan Koperasi Mengikut Bahagian di Sarawak 113.2 Jadual Kategori Koperasi 134.1 Lokasi Koperasi 164.2 Jarak Koperasi Dari Bandar Terdekat 164.3 Mod Pengangkutan Koperasi 164.4 Tahun Penubuhan Koperasi di Negeri Sarawak 174.5 Taburan Populasi Koperasi Mengikut Aktiviti 184.6 Bilangan Aktiviti Perniagaan Kendalian Koperasi 184.7 Jumlah Anggota Koperasi (Tahun 2003 -2006) 194.8 Bilangan Koperasi Dengan Keanggotaan Mengikut

Bahagian20

4.9 Umur Anggota-Anggota Koperasi 214.10 Taburan Umur Keanggotaan Koperasi Mengikut

Bahagian22

4.11 Tahap Akademik Mengikut Bahagian Pada Tahun 2006 234.12 Pendapatan Bulanan Anggota Koperasi Mengikut

Bahagian-Bahagian di Negeri Sarawak24

4.13 Bilangan Anggota Lembaga Koperasi dan Jawatankuasa Audit Dalaman

25

4.14 Kedudukan Modal Syer Koperasi (Tahun 2003-2006) 27

4.15 Taburan Nilai Saham Tahun 2006 Mengikut Bahagian 284.16 Kedudukan Pemilikan Aset Dalam (Tahun 2003- 2006) 294.17 Pencapaian Keuntungan Koperasi (Tahun 2003-2006) 304.18 Pencapaian Koperasi dalam Pemberian Dividen

(Tahun 2003- 2006)31

4.19 Kekerapan Koperasi Mengadakan Program Pendidikan untuk Anggota (Tahun2003 -2006)

32

4.20 Latar Belakang Responden Mengikut Kumpulan Etnik 324.21 Kelulusan Akademik Pengerusi, Setiausaha dan

Bendahari Koperasi33

4.2.10 Latihan yang Pernah Diikuti 384.2.11 Keanggotaan dalam Koperasi Lain 394.2.12 Jawatan ALK di Koperasi Lain 404.2.13 Keanggotaan di Persatuan Lain 40

4.3 Pertumbuhan Koperasi Dan Potensi Dimajukan 41

BAB 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.0 Pengenalan 515.1 Ciri-Ciri Umum Koperasi Di Negeri Sarawak 51

5.1.1 Usia Penubuhan Koperasi 515.1.2 Jarak dan Mod pengangkutan 515.1.3 Bidang Perniagaan Koperasi 515.1.4 Struktur Pengurusan Koperasi 525.1.55.1.6

Saiz KoperasiCiri-ciri Anggota Lembaga

5252

5.2 Potensi Perniagaan Untuk Dimajukan 525.3 Cadangan 535.4 Penutup 54

BIBLIOGRAFI 55

viii ix

Senarai rajah

rajah Tajuk halamanrajah 1: Faktor-Faktor Pertumbuhan Koperasi 9

SENARAI SINGKATAN PERKATAAN

Singkatan Perkataan

ALK Anggota Lembaga KoperasiJAD Jawatankuasa Audit DalamanJPK Jabatan Pembangunan Koperasi

MeCD Kementerian Pembangunan Usahawan dan KoperasiICA International Cooperative AllianceILO International Labour Office

MKM Maktab Koperasi Malaysia

4.22 Tahap Umur Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Koperasi

34

4.23 Pecahan Jawatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Mengikut Jantina

34

4.24 Taburan Bidang Jawatan Hakiki Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

35

4.25 Taburan Pendapatan Bulanan Mengikut Jawatan 364.26 Tahun dan Tempoh Mula Memegang Jawatan Mengikut

Kumpulan Jawatan36

4.27 Tahun Keanggotaan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

37

4.28 Pengalaman Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Dalam Jawatan Lain di Koperasi

38

4.29 Kursus Wajib oleh Penganjur yang dihadiri oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

38

4.30 Kekerapan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Menghadiri Kursus-Kursus Lain

39

4.31 Keanggotaan dan Bilangan Koperasi yang di Anggotai Oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

39

4.32 Jawatan ALK Koperasi Lain yang di Sandang Oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

40

4.33 Penglibatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Dalam Persatuan Lain dan Bilangan Pertubuhan Yang di Anggotai

41

4.34 Pertumbuhan Koperasi 43

1

Bab 1Pengenalan

x

1.0 Gerakan Koperasi di Negeri Sarawak

Gerakan koperasi di Negeri Sarawak telah bermula pada tahun 1949 apabila Koperasi Memproses Sagu Berhad di Oya Mukah menjadi koperasi pertama didaftarkan di bawah Ordinan Koperasi Sarawak 1949 (Noakes, 1949). Di awal tahun perjalanan gerakan koperasi di Sarawak telah menunjukkan aktiviti utamanya lebih kepada bidang pemasaran dan pemprosesan hasil-hasil tani anggota dengan kemudahan kredit dalam bentuk pinjaman untuk aktiviti pertanian. Dalam era 60-an, koperasi terpenting yang telah didaftarkan adalah Pertubuhan Pemasaran Hasil Tani di Sarikei (Noakes, 1949). Pertubuhan ini menjadi badan utama dalam memasarkan hasil pertanian (lada dan getah) anggota-anggotanya selain menjual barangan runcit dan peralatan-peralatan pertanian dan juga memberi pinjaman jangka pendek kepada koperasi-koperasi pedalaman lain.

Apabila Negeri Sarawak bersatu membentuk negara Malaysia dalam tahun 1963, gerakan koperasi telah mula berkembang daripada pertubuhan satu fungsi kepada pertubuhan yang mempunyai pelbagai fungsi. Pada masa itu koperasi-koperasi baru yang ditubuhkan oleh Jabatan Pembangunan Koperasi digalakkan untuk menambah aktiviti mereka manakala koperasi-koperasi sedia ada disarankan meminda undang-undang kecil bagi membolehkan koperasi menjalankan pelbagai aktiviti. Pada awal tahun 1994, Akta Koperasi 1993 telah mula dikuatkuasakan dan koperasi-koperasi di Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak mengguna pakai Akta ini. Pada tahun 2002, kerajaan telah melancarkan Dasar Koperasi Negara (DKN) dengan menggariskan lapan strategi ke arah menjadikan koperasi sebagai sektor ketiga penyumbang ekonomi negara selepas sektor awam dan swasta. Antara strategi yang digariskan adalah bertujuan mengukuhkan tadbir urus, pengurusan dan kawalan dalaman koperasi. (Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MeCD), 2002).

PENGENALANBab 1

Mukasurat ini sengaja dibiarkan kosong.

2 3

Bab 1PengenalanMonograf Penyelidikan

1.3 Kepentingan Kajian

Memandangkan kajian ini melibatkan gerakan koperasi di Malaysia, maka ia amat berguna kepada pihak-pihak tertentu seperti Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MeCD), Jabatan Pembangunan Koperasi (JPK), Angkatan Koperasi Kebangsaan Malaysia Berhad (ANGKASA), gerakan koperasi serta mana-mana pihak yang berminat sebagai satu rujukan dan panduan dalam beberapa aspek berikut:

a) Perolehan maklumat berkenaan latar belakang koperasi yang kekal menjalankan perniagaan secara aktif sehingga kini;

b) Perolehan maklumat sebagai rujukan dan panduan bagi tujuan penggubalan dasar dan polisi berkaitan pembangunan gerakan koperasi;

c) Perolehan maklumat berkenaan persekitaran perniagaan yang mampu menyokong pertumbuhan perniagaan koperasi;

d) Perolehan maklumat koperasi-koperasi yang boleh dijadikan sebagai koperasi yang memiliki ciri-ciri keusahawanan;

e) Hasil kajian dapat dijadikan bahan rujukan kepada maklumat untuk kajian seterusnya.

1.1 Pernyataan Masalah

Sehingga Disember tahun 2006, statistik menunjukkan sebanyak 459 buah koperasi telah berdaftar di Negeri Sarawak (JPK, 2006). Daripada bilangan ini, sebanyak 164 buah adalah koperasi sekolah dan selebihnya adalah koperasi dewasa.

Pelaksanaan Mesyuarat Agung Tahunan telah menjadi faktor utama dalam pengkategorian ini (JPK, 2006). Justeru itu, kebarangkalian koperasi-koperasi yang tidak mempunyai sebarang aktiviti perniagaan tetapi menjalankan mesyuarat agung tahunan akan tergolong sebagai koperasi aktif. Keadaan ini mempengaruhi perancangan terutama dalam peruntukan wang pembangunan oleh kerajaan (MeCD, 2006) untuk menggerakkan koperasi sebagai sektor ketiga ekonomi negara.

Bagi menjadikan koperasi sebagai satu sektor ekonomi, kesan makro dan mikro boleh dirasainya melalui aspek pertumbuhan, yang mana aspek ini telah menjadi sebagai suatu ukuran penting pada masa sekarang (Fulton et. al, 1995).

Kajian ini bertujuan untuk melihat sejauh mana potensi perniagaan koperasi di Sarawak boleh dimajukan dan mengkaji profil demografi Anggota Lembaga Koperasi (Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari) dan profil koperasi yang mempengaruhi pertumbuhan gerakan koperasi. Kajian pertama seumpama ini boleh dijadikan bahan asas kepada kajian-kajian koperasi akan datang di Sarawak.

1.2 Objektif Kajian

Kajian ini dilaksanakan bertujuan untuk :

1.2.1 Mengenal pasti profil demografi koperasi di Sarawak

1.2.2 Mengenal pasti profil Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari koperasi di Sarawak

1.2.3 Mengukur pertumbuhan koperasi yang boleh dimajukan mengikut Profil Koperasi, Profil Anggota Lembaga Koperasi dan kekuatan dalaman sesebuah koperasi

5

Bab 2Sorotan Kajian

4

Monograf Penyelidikan

2.0 Pengenalan

Sorotan kajian yang dirujuk adalah berkaitan dengan pertumbuhan koperasi dan faktor yang mendorong ke arah pertumbuhan dan kejayaan koperasi dalam bidang perniagaan.

2.1 DefinisiIstilah

Dalam kajian ini, beberapa istilah digunakan seperti di bawah:

2.1.1 Koperasi Aktif Merujuk kepada koperasi-koperasi yang mengadakan mesyuarat

agung pada setiap tahun serta mempunyai sekurang-kurangnya satu jenis aktiviti perniagaan untuk tempoh empat tahun kewangan bermula pada tahun 2003 sehingga 2006.

2.1.2 Pertumbuhan Koperasi Pertumbuhan koperasi didefinisikan sebagai kebolehan untuk

meningkatkan keupayaan koperasi dari segi saiz yang berkesan dan positif dalam tempoh jangka panjang (Henzler, 1962).

2.1.3 Kekuatan Dalaman Koperasi Merujuk kepada keupayaan koperasi dari segi bilangan

keanggotaan, jumlah aset dan modal saham yang dimiliki, perolehan keuntungan serta pemberian dividen kepada anggota.

2.1.4 Latar belakang Anggota Lembaga Koperasi (ALK) Merujuk kepada profil tiga jawatan utama iaitu Pengerusi,

Setiausaha dan Bendahari dari aspek tarikh keanggotaan, tarikh mula memegang jawatan, tahap akademik tertinggi, jawatan hakiki,

SOROTAN KAJIANBab 2


6 7

Bab 2Sorotan KajianMonograf Penyelidikan

4) Pengurusan (M) bagi melihat kompetensi dan komitmen ALK dan pengurusan,

5) Perolehan (E) bagi melihat keberuntungan dan pendapatan dan 6) Teknologi Maklumat (T) bagi menentukan keberkesanan sistem

maklumat.

FLAME-T ini adalah diasaskan daripada dua sistem iaitu ‘Capital, Asset, Management, Earnings & Liquidity (CAMEL)’ dan ‘Protection, Effective Financial Structure, Asset Quality, Rates of Return & Cost, Liquidity & Signs of Growth (PEARLS)’. Daripada indikator ‘S’ yang digunakan pada PEARLS iaitu ‘Signs of Growth’, pertumbuhan adalah diukur berdasarkan kepada aset dan modal syer. Dalam hal penilaian sesebuah koperasi, Sistem FLAME-T mengambil kira faktor kuantitatif seperti modal, syer, aset, keuntungan, pembayaran dividen serta faktor kualitatif seperti komitmen, produktiviti, kepimpinan dan hala tuju koperasi daripada Anggota Lembaga.

2.4 Penilaian Koperasi Sebagai Satu Entiti Perniagaan

Clark (1952) dalam sudut melihat persamaan organisasi koperasi dengan organisasi perniagaan umum, menyentuh tentang pengawalan kos pengeluaran. Kos rendah dalam koperasi bermakna lebihan laba akan diperoleh dan di kembalikan kepada anggota yang merupakan pemilik dan juga pengguna manakala dalam organisasi perniagaan umum, kos cuba dikawal serendah mungkin adalah bertujuan untuk memberi pulangan kepada pelabur-pelabur.

Helmberger dan Hoos (1962) menegaskan bahawa organisasi tersebut walaupun terbentuk dengan ciri-ciri organisasinya yang tersendiri, namun dalam operasi organisasi ini juga beroperasi seperti mana perniagaan lain, di mana semua faktor pengeluaran digerakkan untuk mengeluarkan barangan dan perkhidmatan. Ia bergantung kepada kelebihan laba daripada penjualan keluaran bagi menampung kos-kos yang telah dibelanjakan.

Hind (1998) mencadangkan penilaian ke atas prestasi koperasi dijalankan seperti mana penilaian sesebuah perniagaan umum dan menegaskan bahawa dengan memenuhi sekurang-kurangnya ukuran minima prestasi sesebuah korporat, koperasi akan berada dalam posisi berkeupayaan memenuhi kehendak ekonomi dan sosial anggotanya. Dengan penilaian yang bersesuaian dengan ciri-ciri koperasi, faktor kecairan, keuntungan dan keefisienan adalah boleh dijadikan kaedah pengukuran.

pendapatan bulanan daripada pekerjaan sebenar, keanggotaan dalam koperasi dan persatuan lain dan kekerapan kursus-kursus yang telah dihadiri.

2.2 Isu dan Cabaran Pengurusan dan Kepimpinan Koperasi

Di Malaysia, menurut kajian “Management Practices of Co-operatives in Malaysia” oleh G. V. Shenoy dan Sulaiman (1994) menyebut tentang koperasi yang tidak dapat berfungsi dengan baiknya disebabkan oleh beberapa faktor seperti tiada keberkesanan dalam pentadbiran dan pengurusan, pengetahuan dan pengalaman yang cetek berkaitan aspek teknikal dan pengurusan kewangan.

J.G. Carlberg et. al (2006) pula berpendapat dalam kajian mencari faktor kejayaan koperasi generasi baru, antara beberapa faktor utama ialah faktor kepimpinan. Pemimpin berperanan di semua peringkat pembuatan keputusan termasuklah peringkat perancangan. Mereka juga menemui kes-kes kegagalan koperasi akibat kelemahan perancangan, ketidakefisyenan pengurusan dan keadaan pasaran yang tidak menentu.

Selain itu, Couture et al (ILO, 2002) juga berpendapat bahawa tahap pendidikan seseorang pemimpin mungkin berbeza namun keupayaan mereka memberi komitmen dalam pembangunan organisasi pimpinan mereka adalah yang memisahkan antara yang berjaya dan tidak berjaya. Seterusnya, satu kaedah penyelesaian kepada dilema yang pernah dikemukakan oleh Sanjab et al (1998) ialah bagaimana koperasi dapat membentuk Anggota Lembaga Koperasi (ALK) yang berupaya menjalankan perniagaan dalam persaingan yang kompetitif tanpa berkompromi dengan prinsip koperasi, polisi dan undang-undangnya.

2.3 Penilaian Pencapaian Koperasi

Sistem Penarafan Dalaman Koperasi, FLAME-T yang disediakan oleh pihak Jabatan Pembangunan Koperasi (JPK, 2006) adalah bertujuan membuat penilaian terhadap koperasi. Sistem ini menilai sesebuah koperasi melalui enam komponen iaitu:

1) Struktur Kewangan (F) bagi menentukan struktur kewangan yang efektif,

2) Likuiditi (L) bagi menentukan likuiditi, 3) Aset (A) bagi menentukan kualiti aset,

9

Bab 3Metodologi Kajian

8


3.0 Pengenalan

Bab ini membincangkan metodologi pengumpulan data untuk mendapatkan maklumat yang dikehendaki. Teknik analisis statistik telah digunakan ke atas semua data yang telah dikumpul bagi kajian ini.

3.1 Kerangka Kerja Konseptual

Rajah 1: Faktor-faktor Pertumbuhan Koperasi

Rajah 1 menunjukkan kerangka kerja konseptual yang digunakan dalam kajian ini. Pemboleh ubah dalam kerangka tersebut adalah adaptasi daripada gabungan beberapa faktor pemboleh ubah yang telah digunakan dalam beberapa kajian sebelum ini dalam mengkaji pertumbuhan koperasi.

PertumbuhanKoperasi

KeuntunganBersih

ProfilKoperasi

ProfilPengerusi

PandanganALK

KeuntunganBersih

Tinggi

Rendah

METODOLOGI KAJIANBab 3

2.5 Potensi Dan Kejayaan Koperasi

Koperasi yang berjaya boleh dilihat daripada dua sudut iaitu sosial dan ekonomi. Daripada sudut sosial, Saroni et al (2001) melihat koperasi berjaya mempunyai ciri-ciri peningkatan bilangan anggota, peningkatan modal saham anggota dan penglibatan anggota dalam mesyuarat agung manakala dari sudut ekonomi, pihak JPK (2004) menentukan profil koperasi berjaya akan melihat koperasi daripada ciri-ciri pengagihan dividen, keuntungan, peningkatan dari segi jumlah aset dan jualan.

Menurut Couture et al (ILO 2002), koperasi yang mempunyai ciri kejayaan adalah koperasi yang memahami tentang keperluan pendidikan anggota yang berterusan yang secara tidak langsung dari semasa ke semasa dapat menyedarkan anggota tentang tanggungjawab mereka terhadap koperasi yang dianggotai. Aspek ini penting kerana anggota merupakan komponen penting dalam sesebuah organisasi koperasi. Pendapat ini juga boleh diperoleh daripada dapatan kajian sebelumnya oleh Sanjab et al pada tahun 1998.

Saranan tersebut adalah selari dengan dapatan dalam satu kajian lain, oleh Fauzi dan Mansor (Dimensi MKM, 2002) yang khuatir terhadap anggota-anggota koperasi di Malaysia yang didapati kurang mempunyai tahap keyakinan terhadap masa depan koperasi berbanding dengan pihak pengurusan koperasi. Keyakinan terhadap masa depan koperasi adalah yang berkait rapat dengan keupayaan untuk maju.

Henzler (1962, ms: 18), mendefinisikan potensi kemajuan koperasi sebagai kebolehan untuk meningkatkan keupayaan koperasi dari segi saiz yang berkesan dan positif dalam jangka panjang. Kesan daripada aktiviti koperasi boleh dirasai sama ada dalam ekonomi ahli (kesan mikro) ataupun secara luas dalam ekonomi negara secara umum (kesan makro), (1990, ms 35, Ekonomi Pengurusan Perniagaan).

Pengurusan serta kepimpinan koperasi yang komited dan berpengetahuan serta mengamalkan nilai-nilai koperasi dalam menjalankan aktiviti dan perniagaan koperasi merupakan teras kejayaan koperasi.

Potensi pertumbuhan koperasi untuk dimajukan dalam bidang perniagaan adalah ditentukan oleh faktor-faktor kualitatif dan kuantitatif sebagaimana indikator penilaian yang diguna pakai dalam Sistem FLAME-T dan Sistem PEARLS.

10 11

Bab 3Metodologi KajianMonograf Penyelidikan

Jadual 3.1 menunjukkan jumlah bilangan koperasi mengikut bahagian-bahagian di Negeri Sarawak.

Jadual 3.1 : Taburan Koperasi Mengikut Bahagian di Sarawak

Jenis

KoperasiKuching Samarahan

Sri

AmanSarikei Sibu

Dewasa 77 41 25 34 32

Sekolah 48 14 19 11 29Jenis

KoperasiKapit Miri Bintulu Limbang Jumlah

Dewasa 7 54 15 10 295

Sekolah 7 23 7 9 164

Sumber: JPK Sarawak 2006

3.4 Instrumen Kajian

Kaedah pengumpulan data menggunakan borang soal selidik yang dibangunkan berpandukan kerangka kerja konseptual. Soal selidik ini dibahagikan kepada tiga bahagian; (i) Bahagian A (Faktor Demografi Koperasi), (ii) Bahagian B (Profil Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari) dan (iii) Bahagian C (Pandangan Mengenai Pengurusan Koperasi).

3.5 Kutipan Data

Kajian ini menggunakan kutipan sumber data secara primer dan sekunder. Data primer digunakan untuk memperoleh maklumat mengenai latar belakang koperasi, Pengerusi, Setiausaha, dan Bendahari serta pandangan ALK tersebut terhadap perjalanan koperasi dan ramalan mengenai potensi untuk dimajukan.

Data sekunder pula terdiri daripada penyata-penyata kewangan untuk tempoh kewangan dari tahun 2003 hingga 2006, laporan tahunan koperasi dan rekod daftar keanggotaan koperasi. Data sekunder digunakan untuk menyokong mana-mana maklumat daripada data primer yang tidak lengkap. Proses kutipan data dijalankan melalui teknik temu bual, pos dan khidmat pembanci.

3.2 Skop dan Batasan Kajian

Kajian ini tertumpu kepada koperasi dewasa berdaftar sehingga tahun 2002 yang aktif di setiap bahagian Negeri Sarawak iaitu Kuching, Samarahan, Sri Aman, Sarikei, Sibu, Kapit, Bintulu, Miri, Limbang, Mukah dan Betong. Koperasi sekolah tidak diambil kira memandangkan latar belakang Anggota Lembaga Koperasi (ALK), keanggotaan dan jenis perniagaan koperasi ini adalah homogeneus.

Kajian memfokuskan kepada koperasi-koperasi yang menjalankan mesyuarat agung pada setiap tahun dan mempunyai sekurang-kurangnya satu aktiviti perniagaan dalam tempoh empat tahun kewangan iaitu bermula pada tahun 2003 sehingga 2006. Selain itu, kajian ini memberi tumpuan kepada tiga jawatan penting dalam koperasi iaitu Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari.

Antara batasan kajian yang perlu diambil kira dalam kajian ini adalah seperti ketiadaan maklumat dan rekod yang menyukarkan pengkaji untuk mendapatkan maklumat-maklumat tertentu dan persoalan dari segi kesulitan rekod-rekod koperasi yang menjadi kekangan kepada responden untuk memberikan kerjasama dalam menjawab soalan-soalan tersebut. Tidak ketinggalan juga bagi sesetengah koperasi yang tidak dapat ditemui disebabkan batasan pengangkutan dan ini telah menyukarkan kajian ini untuk mencapai kesemua bilangan populasi kajian.

3.3 Populasi Kajian

Kajian ini menggunakan kaedah banci (census) di mana semua populasi kajian ini adalah terdiri daripada koperasi-koperasi dewasa aktif di seluruh 11 bahagian di Negeri Sarawak. Kajian ini memfokuskan kepada tiga jawatan utama Anggota Lembaga Koperasi iaitu Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari. Ketiga-tiga kumpulan responden ini berjumlah 486 orang daripada 162 buah koperasi yang dikaji.

Bilangan koperasi di Negeri Sarawak yang direkodkan pada tahun 2006 adalah sebanyak 459 buah koperasi di mana 164 buah adalah koperasi sekolah selebihnya 295 koperasi adalah bilangan koperasi dewasa yang dianggotai oleh bukan pelajar-pelajar sekolah. Kajian ini telah menggunakan semua populasi koperasi aktif sebagai responden.

Koperasi aktif dalam kajian ini adalah mengikut definisi kajian adalah sebanyak 162 buah koperasi iaitu sebanyak 55 peratus daripada bilangan koperasi dewasa. Sebanyak 133 buah koperasi (45 peratus) adalah dikategorikan sebagai koperasi yang tidak aktif dan tidak diambil kira di dalam kajian ini.

12 13

Bab 3Metodologi KajianMonograf Penyelidikan

Kajian juga menggunakan kaedah median keuntungan bersih bagi mengkategorikan koperasi yang berada dalam keadaan Prestasi Tinggi dan Prestasi Rendah kepada tahap-tahap tersebut. Jadual 3.2 menjelaskan kategori koperasi yang berada dalam Prestasi Tinggi dan Prestasi Rendah yang dikategorikan kepada tiga tahap tertentu:-

Jadual 3.2 Jadual Kategori Koperasi

MEDIAN KEUNTUNGAN

BERSIHKATEGORI

RM 12082 dan ke bawah TAHAP I

RM 12083 – RM 30097 TAHAP II

RM 30098 dan ke atas TAHAP III

Akhir sekali, koperasi-koperasi yang telah dikelaskan kepada tiga tahap tersebut akan dilihat trennya melalui dimensi profil koperasi, profil pengerusi koperasi dan pandangan pengerusi koperasi.

3.6 Kaedah Analisis Data

Analisis data yang dijalankan adalah dengan menggunakan perisian “Statistical Package For Social Sciences (SPSS)” versi 15.0.

Analisis frekuensi digunakan untuk melihat profil demografi koperasi di Negeri Sarawak dan profil ALK iaitu Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari. Selain itu, analisis taburan silang turut digunakan untuk melihat perhubungan antara pemboleh ubah-pemboleh ubah.

Bagi menilai potensi pertumbuhan koperasi, faktor pemboleh ubah bersandar iaitu untung bersih digunakan bagi pengukuran prestasi koperasi. Formula pertumbuhan keuntungan bersih koperasi digunakan untuk mengklasifikasikan koperasi-koperasi yang berada dalam keadaan Prestasi Tinggi dan Prestasi Rendah bagi empat (4) tahun kewangan iaitu tahun 2003, 2004, 2005 dan 2006. Berikut merupakan formula yang digunakan dalam kaedah kajian ini:-

AVEGR% = LY UNTUNG – FY UNTUNG X 100 N (FY UNTUNG)AVEGR % = Peratusan Pertumbuhan Keuntungan Bersih TahunanLY UNTUNG = Untung Bersih Tahun LepasFY UNTUNG = Untung Bersih Tahun PertamaN = Bilangan Tahun Dalam Tahun Keuntungan Bersih

Kadar empat (4) peratus pertumbuhan inflasi pada tahun 2006 digunakan sebagai asas untuk mengkelaskan koperasi tersebut sebagai Prestasi Tinggi dan Prestasi Rendah (Henehan & Pelsue, 1986). Bagi koperasi yang menjana pertumbuhan keuntungan bersih koperasi melebihi empat (4) peratus, akan dikategorikan sebagai Prestasi Tinggi, manakala bagi koperasi yang menjana pertumbuhan kurang daripada empat (4) peratus akan termasuk di bawah Prestasi Rendah.

15

Bab 4Penemuan Kajian dan Perbincangan

14


4.0 Pengenalan

Bab ini membincangkan hasil penemuan kajian iaitu mengikut aspek profil yang terbahagi kepada profil koperasi sebagai sebuah organisasi perniagaan dan profil Anggota Lembaga Koperasi sebagai kumpulan pengurusan dan pentadbiran koperasi.

4.1 ProfilKoperasi

Penemuan hasil kajian dan perbincangan adalah berdasarkan kepada analisis kekerapan.

4.1.1 TaburanGeografiPopulasi Jadual 4.1 hingga Jadual 4.3 menjelaskan taburan geografi populasi

koperasi dalam 11 bahagian di Negeri Sarawak dengan mengambil kira dari aspek lokasi koperasi yang mendaftar, jarak di antara koperasi dengan bandar terdekat dan jenis pengangkutan yang digunakan. Jumlah responden dalam kajian ini hanya melibatkan 122 koperasi daripada 162 koperasi yang berada di Sarawak.

PENEMUAN KAJIANDAN PERBICANGAN

Bab 4


16 17

Bab 4Penemuan Kajian dan PerbincanganMonograf Penyelidikan

4.1.2 Tahun Penubuhan Koperasi Kajian mendapati kebanyakan koperasi di Negeri Sarawak

ditubuhkan sekitar tahun 1971 hingga 1980. Dapatan ini juga menunjukkan bahawa sebilangan besar koperasi di Sarawak telah berusia melebihi 26 tahun (2006). Jadual 4.4 akan memperincikan lagi hasil dapatan kajian.

Jadual 4.4: Tahun Penubuhan Koperasi Di Negeri Sarawak

BAHAGIAN

TAHUN PENUBUHAN

1941–

1950

1951–

1960

1961–

1970

1971–

1980

1981–

1990

1991–

2000> 2001

Kuching 3 3 0 4 4 3 0

Miri 0 0 7 6 5 3 0

Limbang 0 0 2 3 0 0 0

Samarahan 0 0 4 16 3 2 0

Sri Aman 0 0 2 0 1 1 0

Betong 1 2 0 1 0 0 0

Sarikei 0 6 3 3 1 1 1

Sibu 0 3 4 3 3 2 2

Mukah 0 0 0 2 0 0 1

Kapit 0 0 1 2 0 0 0

Bintulu 0 2 4 1 1 0 0

JUMLAH

(%)

4(3.28%)

16(13.12%)

27(22.13%)

41(33.61%)

18(14.75%)

12(9.84%)

4(3.28%)

4.1.3 Bidang Perniagaan Koperasi Kajian juga mendapati responden iaitu koperasi-koperasi yang

terlibat dengan berbagai kegiatan ekonomi seperti peruncitan, perladangan, perumahan, pertanian, perkhidmatan, kewangan dan pengangkutan masih lagi memfokuskan kepada sejenis perniagaan sahaja. Jadual 4.5 dan Jadual 4.6 menunjukkan bidang yang diceburi dan bilangan aktiviti perniagaan yang dijalankan oleh koperasi.

Jadual 4.1: Lokasi KoperasiBAHAGIAN BILANGAN PERATUS

Samarahan 25 20.5Kuching 17 13.9Miri 21 17.2Sibu 17 13.9Sarikei 15 12.3Bintulu 8 6.6Limbang 5 4.1Sri Aman 4 3.3Betong 4 3.3Mukah 3 2.5Kapit 3 2.5JUMLAH 122 100

Jadual 4.2: Jarak Koperasi dari Bandar TerdekatJARAK BILANGAN PERATUS

0 – 25 km 73 59.826 – 50 km 25 20.551 – 100 km 13 10.7

Lebih 100 km 11 9.0JUMLAH 122 100

Jadual 4.3: Mod Pengangkutan KoperasiJENIS BILANGAN PERATUS

Jalanraya sahaja 89 73.0Air sahaja 14 11.5

Jalanraya dan air 13 10.7Air dan Udara 3 2.5

Jalanraya, air dan udara 3 2.5JUMLAH 122 100

18 19


Jadual 4.7: Jumlah Anggota Koperasi Bagi Tahun 2003 hingga 2006

TAHUN 2003 2004 2005 2006BILANGAN Bil % Bil % Bil % Bil %

Kurang daripada 100 orang

48 39.3 47 38.5 44 36.1 44 36.1

101-200 orang 43 35.2 43 35.9 46 37.7 46 37.7201-300 orang 11 9.0 11 9.0 11 9.0 10 8.2301-400 orang 3 2.5 3 2.5 4 3.3 4 3.3401-500 orang 5 4.1 5 4.1 3 2.5 3 2.5

501 dan ke atas 12 9.8 13 10.7 14 11.5 15 12.3JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0 122 100.00

Dapatan ini berbeza dengan kajian Fauzi dan Mansor (1999) didapati 60 peratus koperasi mempunyai anggota di bawah 1000 orang. Perbezaan yang ketara ialah ketiadaan kewujudan koperasi-koperasi yang berasaskan projek pembangunan tanah oleh kerajaan seperti FELDA, KESEDAR dan RISDA. Di Sarawak hanya terdapat tiga buah koperasi di bawah agensi FELCRA. Dapatan ini juga disebabkan kajian tidak memasukkan koperasi sekolah sebagai responden. Kajian juga mendapati bilangan anggota koperasi di bawah 200 orang adalah direkodkan di koperasi-koperasi sekitar Sibu dan Samarahan iaitu di kawasan sekitar Daerah Serian. Jadual 4.8 menunjukkan bilangan koperasi dengan jumlah keanggotaan mengikut bahagian di Negeri Sarawak.

Jadual 4.5 : Taburan Populasi Koperasi Mengikut Aktiviti

AKTIVITI BILANGAN KOPERASI PERATUSANKedai runcit 52 24.53

Kredit 19 8.96Minyak 3 1.42

Perumahan 9 4.25Perladangan 7 3.30Penternakan 4 1.89

Pelaburan 41 19.34Sewa 36 16.98

Perkhidmatan 41 19.34

Jadual 4.6: Bilangan aktiviti Perniagaan Kendalian Koperasi

BILANGAN

AKTIVITIBILANGAN KOPERASI PERATUSAN

1 58 47.542 39 31.973 15 12.294 3 2.465 4 3.27

6-9 3 2.45JUMLAH 122 100

4.1.4 Keanggotaan Koperasi Dapatan kajian ini memberi gambaran bahawa koperasi di

Negeri Sarawak adalah bersaiz kecil dalam bilangan anggotanya mengikut tahun kajian iaitu tahun dari tahun 2003 hingga 2006. Jumlah anggota koperasi ini di perincikan lagi seperti Jadual 4.7.

20 21


4.1.5 Umur Anggota-anggota Koperasi Koperasi di Negeri Sarawak dimonopoli oleh golongan berumur

41 tahun ke atas. Golongan ini melebihi 72.86 peratus berbanding dengan 27.13 peratus golongan berumur 40 tahun ke bawah seperti Jadual 4.9. Manakala taburan umur anggota koperasi di Negeri Sarawak mengikut bahagian dalam Jadual 4.10 di bawah:-

Jadual 4.9 : Umur Anggota Koperasi

PERINGKAT UMUR BILANGAN PERATUSAN

30 tahun dan ke bawah 3208 5.50

31 – 40 tahun 12595 21.63

41 – 50 tahun 20578 35.34

51 – 60 tahun 17072 29.32

61 tahun keatas 4775 8.20

JUMLAH 58228 100

Jadual 4.8 : Bilangan Koperasi dengan Keanggotaan mengikut Bahagian

BahaGian

anGGOTa

SiBU BeTOnGSri

aManKUChinG LiMBanG Miri


8 3 1 2 1 6

101-200 orang 6 0 0 6 2 9201-300 orang 1 1 3 0 0 2301-400 orang 1 0 0 1 1 1401-500 orang 0 0 0 1 0 0

501 orang dan ke atas

1 0 0 7 1 3

jUMLah 17 4 4 17 5 21

BahaGian

anGGOTa

SaMarahan BinTULU SariKei MUKah KaPiT Miri


8 6 6 1 2 6

101-200 orang 15 1 6 1 0 9201-300 orang 2 0 1 0 0 2301-400 orang 0 0 0 0 0 1401-500 orang 0 0 1 1 0 0

501 orang dan ke atas

0 1 1 0 1 3

jUMLah 25 8 15 3 3 21

22 23


Jadu

al 4

.11:

Tah

ap A

kade

mik

Men

giku

t Bah

agia

n Pa

da T

ahun

200

6

BA

HA

GIA

NR

EN

DA

H%

ME

NE

NG

AH

%D

IPL

OM

A%

IJA

ZA

H%

LA

IN-

LA

IN%

Sibu

1154

4813

4743

117

392

374

2

Beto

ng18

643

9723

4811

102

8720

Sri A

man

241

2962

80

00

051

463

Kuc

hing

1031

3293

730

604

1847

414

185

5

Lim

bang

882

4934

219

50.

33

0.2

533

30

Mir

i15

3318

3803

4418

1621

1566

181

0.01

Sam

arah

an18

7863

869

2620

0.6

130.

434

610

Bint

ulu

227

2547

753

146

1650

60

0

Seri

kei

1154

4695

843

301

220.

924

410

Muk

ah13

721

544

7054

90

00

0

Kap

it57

319

200

7419

70

00

0

JUM

LA

H35

.037

.49

11.1

28.

687.

72

Jadual 4.10: Taburan Umur Keanggotaan Koperasi Mengikut Bahagian

Bahagian18-30 31-40 41-50 51-60 61 keatas

Bil % Bil % Bil % Bil % Bil %

Sibu 91 4 462 16 698 25 809 28 707 26

Betong 38 9 46 11 137 32 187 44 20 5

Sri Aman 42 5 67 8 245 30 326 40 137 17

Kuching 2021 5 9466 26 14711 41 8644 24 721 3

Limbang 150 8 297 17 487 28 667 38 165 9

Miri 659 7 1193 13 1446 16 3736 42 1822 21

Samarahan 92 2 475 23 1223 34 941 28 494 13

Bintulu 92 10 257 29 221 25 214 24 116 13

Serikei 13 0.5 118 .05 786 35 1095 44 387 16

Mukah 10 2 114 2 397 52 113 20 61 6

Kapit 0 0 311 13 953 30 115 40 53 8

JUMLAH 3208 5.41 12806 22.12 21304 35.43 16847 29.18 4683 8.85

4.1.6 Tahap Akademik Anggota Jadual 4.11 menunjukkan taburan tahap pendidikan anggota

koperasi mengikut bahagian-bahagian di Negeri Sarawak. Hasil kajian ini memberi gambaran bahawa golongan profesional dan golongan yang berpendidikan tinggi tidak meminati koperasi.

24 25


Jadual 4.13: Bilangan Anggota Lembaga Koperasi dan Jawatankuasa Audit Dalaman

Anggota Lembaga KoperasiBilangan ALK Bilangan Peratus

6 – 7 orang 31 25.48 – 9 orang 36 29.5

10 – 11 orang 40 32.812 – 13 orang 8 6.614 – 15 orang 7 5.7

JUMLAH 122 100Jawatankuasa Audit Dalaman

Bilangan JAD Bilangan Peratus 1 orang 2 1.62 orang 1 0.83 orang 114 93.44 orang 2 1.65 orang 1 0.86 orang 2 1.6

JUMLAH 122 100

4.1.9 Kedudukan Kakitangan Koperasi Kajian mendapati koperasi yang mempunyai kakitangan

profesional sepenuh masa mempunyai kaitan dengan bidang perniagaan yang diceburi. Koperasi yang terlibat dengan fungsi pengguna, perkhidmatan dan kredit memerlukan pengurus yang mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam bidang yang berkaitan. Kebanyakan koperasi dalam fungsi ini anggotanya adalah terdiri daripada kakitangan kerajaan atau swasta. Oleh yang demikian, secara tidak langsung golongan profesional dengan sendirinya akan menjadi kakitangan koperasi secara sepenuh atau separuh masa.

4.1.7 Pendapatan Bulanan Anggota Secara keseluruhannya kajian mendapati, anggota koperasi

berpendapatan RM1500 ke bawah adalah seramai 71.7 peratus. Hasil kajian ini selari dengan dapatan tahap pendidikan anggota iaitu sekolah menengah ke bawah seperti yang direkodkan sebanyak 73.39 peratus dan seperti yang telah dibincangkan di bahagian akademik anggota. Jadual 4.12 di bawah memperincikan pendapatan bulanan anggota koperasi.

Jadual 4.12: Pendapatan Bulanan Anggota Koperasi Mengikut Bahagian-bahagian di Negeri Sarawak

BAHAGIAN

BAWAH

RM500RM501-1000

RM1001-

1500

RM1501-

RM2500

RM2501

ke atas

Bil % bil % Bil % bil % bil %

Sibu 602 18 1824 55 793 24 70 2 48 1

Bintulu 82 19 191 45 66 15 37 9 52 12

Sri Aman 262 44 265 45 66 11 0 0 0 0

Kuching 3435 10 10039 30 9791 29 8304 25 2190 6

Limbang 666 38 593 33 304 17 157 9 51 3

Miri 2751 32 545 6 1130 13 1656 19 2634 30

Samarahan 2024 61 982 29 204 6 92 3 39 1

Betong 160 18 142 16 252 28 240 27 106 12

Serikei 975 38 826 33 389 15 184 7 165 6

Mukah 105 18 159 27 220 0.2 105 18 0 0

Kapit 156 20 277 35 329 42 30 4 0 0

JUMLAH 19.8 28.0 23.9 19.2 9.3

4.1.8 Struktur Pengurusan Koperasi Jadual 4.13 menunjukkan jumlah bilangan ALK dan JAD yang

terdapat di Negeri Sarawak. Kajian mendapati terdapat sesetengah koperasi tidak mempraktikkan jumlah bilangan JAD yang sepatutnya seperti termaktub di dalam akta koperasi.

26 27


Jadual 4.14: Kedudukan Modal Syer Koperasi(Tahun 2003 – 2006)

NILAI MODAL SYER

2003 2004 2005 2006

Bil % Bil % Bil % Bil %Kurang daripada

RM1000 12 9.8 9 7.4 8 6.6 13 10.7

RM1001 - RM2000 5 4.1 4 3.3 3 2.5 3 2.5

RM2001 - RM3000 9 7.4 8 6.6 8 6.6 6 4.9

RM3001 - RM4000 7 5.7 7 5.7 8 6.6 8 6.6

RM4001 - RM5000 4 3.3 4 3.3 3 2.5 5 4.1

RM5001 - RM6000 4 3.3 4 3.3 6 4.9 2 1.6

RM6001 - RM7000 4 3.3 5 4.1 4 3.3 5 4.1

RM7001 - RM8000 3 2.5 3 2.5 3 2.5 3 2.5

RM8001 - RM9000 6 4.9 6 4.9 7 5.7 5 4.1

RM9001 - RM10000 2 1.6 4 3.3 5 4.1 3 2.5

RM10001 ke atas 66 54.1 68 55.7 67 54.9 69 56.6

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.1.10 Kedudukan Kewangan Koperasi Kajian memfokuskan kepada aspek modal syer, geran yang

diperoleh dan pemilikan aset koperasi.

4.1.10.1 Modal Syer Kedudukan modal syer koperasi adalah seperti di Jadual

4.14 dalam tempoh tahun 2003 hingga 2006 sebagai perbandingan. Secara keseluruhannya, didapati tidak banyak peningkatan. Modal syer yang merupakan sumber dalaman kewangan koperasi adalah masih kecil walaupun sebanyak 72.14 peratus koperasi telah lama ditubuhkan di Negeri Sarawak melebihi usia 26 tahun. Modal syer bernilai lebih daripada RM10,000 adalah mewakili saham 68 buah koperasi responden. Saham ini dimiliki oleh koperasi yang berada di sekitar bahagian Sibu, Miri, Kuching dan Sarikei, seperti dalam Jadual 4.15.

28 29


4.1.10.2 Geran Kajian ini mendapati walaupun geran sebagai salah

satu sumber kewangan koperasi, namun sebanyak 63.4 peratus koperasi tidak memperoleh atau menggunakan geran sebagai sumber kewangannya. Sebilangan besar koperasi di negeri Sarawak (62.3 peratus) beroperasi dengan menggunakan kewangan daripada sumber dalaman atau luaran.

4.1.10.3 Pemilikan Aset Pemilikan aset koperasi seperti Jadual 4.16, menunjukkan

bahawa kebanyakan koperasi di Negeri Sarawak memiliki aset berskala kecil. Hasil dapatan ini, turut diperlihatkan dalam kajian Fauzi dan Mansor (1999) yang merekodkan 61 peratus koperasi mempunyai aset kurang RM100,000 dan 45 peratus koperasi kurang daripada RM50,000.

Jadual 4.16: Kedudukan Pemilikan Aset Dalam pada Tahun 2003 hingga 2006

Nilai Aset2003 2004 2005 2006

BIL % BIL % BIL % BIL %Kurang

RM50000 60 49.2 58 47.5 53 43.5 57 49.7

RM50000-RM300000 39 32.0 41 33.6 46 37.7 43 35.2

RM300001-RM550000 6 4.9 6 4.9 3 2.5 5 4.1

RM550001-RM800000 5 4.1 4 3.3 7 5.7 6 4.9

RM800001 danke atas 12 9.8 13 10.7 13 10.7 11 9.0

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0 122 100.0

Jadu

al 4

.15:

Tab

uran

Nila

i Sah

am p

ada

Tahu

n 20

06 m

engi

kut B

ahag

ian

SIB

UB

ET

ON

GS

RI

AM

AN

KU

CH

ING

LIM

BA

NG

MIR

IS

AM

AR

AH

AN

BIN

TU

LU

SE

RIK

EI

MU

KA

HK

AP

IT

Kur

ang

dari

pada

R

M10

007

10

10

11

00

00

RM

100-

R

M20

000

00

00

01

02

00

RM

2001

-R

M30

000

11

01

10

31

00

RM

3001

-R

M40

001

00

10

12

11

10

RM

4001

-R

M50

000

00

00

11

10

00

RM

5001

-R

M60

000

01

00

14

00

00

RM

6001

-R

M70

000

00

02

02

00

00

RM

7001

-R

M80

000

01

00

00

11

00

RM

8001

-R

M90

000

00

00

13

02

10

RM

9001

-R

M10

000

00

01

00

11

00

0

RM

1000

1 da

n ke

ata

s9

21

142

1510

18

13

30 31


Jadual 4.18: Pencapaian Koperasi dalam Pemberian Dividen pada Tahun 2003 hingga 2006

2003 2004 2005 2006

Bil % Bil % Bil % Bil %

Kurang daripada RM2000 92 75.4 95 77.9 93 76.2 91 74.6

R2001-RM4000 9 7.4 9 7.4 6 4.9 8 6.6RM4001-RM6000 3 2.5 1 0.8 3 2.5 3 2.5RM6001-RM8000 - - - - 1 0.8 - -RM8001-RM10000 - - 2 1.6 2 1.6 2 1.6RM10001 ke atas 18 14.8 15 12.3 17 13.9 18 14.8

JUMLAH 122 100.0 122 100 122 100 122 100

4.1.12 Maklumat Umum Koperasi Kajian juga mengambil kira maklumat umum yang berkaitan

dengan kaedah perniagaan yang dipraktikan oleh koperasi dalam menjalankan aktiviti ekonomi serta program pendidikan anggota yang dilaksanakan oleh koperasi-koperasi di Negeri Sarawak.

4.1.12.1 Kaedah Perniagaan Kajian mendapati, sebanyak 99.2 peratus koperasi di

Sarawak lebih suka menjalankan perniagaan secara bersendirian. Manakala hanya 0.8 peratus koperasi sahaja yang menjalankan perniagaan secara usahasama.

4.1.12.2 Program Pendidikan Anggota Berdasarkan Jadual 4.19, didapati lebih 80 peratus

koperasi di Sarawak telah mengadakan program pendidikan anggota. Manakala 20 peratus koperasi lagi tidak melihat pendidikan anggota sebagai faktor penting dalam membina kemantapan koperasi.

4.1.11 Prestasi Kewangan Koperasi Ukuran bagi prestasi kewangan koperasi dilihat daripada aspek

keuntungan bersih dan pengeluaran dividen kepada anggota-anggota koperasi.

4.1.11.1 Keuntungan Bersih Tahunan Koperasi Kajian mendapati pencapaian keuntungan bersih

koperasi hanya dalam kategori terendah seperti yang direkodkan dalam Jadual 4.17.

Jadual 4.17: Pencapaian Keuntungan Koperasi pada Tahun 2003 hingga 2006

Pencapaian Keuntungan

Koperasi

2003 2004 2005 2006


Kurang daripada RM2001 63 51.6 66 54.1 58 47.5 64 52.5

RM2001-RM8000 19 15.6 14 11.5 20 16.4 13 10.7RM8001-RM14000 7 5.7 11 9.0 13 10.7 10 8.2

RM14001-RM20000 5 4.1 6 4.9 4 3.3 8 6.6RM20001-RM26000 4 3.3 2 1.6 3 2.5 5 4.1

RM26001 ke atas 24 19.7 23 18.9 24 19.7 22 18.0

JUMLAH 122 100.0 131 100.0 122 100.0 122 100.0

4.1.11.2 Pemberian Dividen Kepada Anggota Dapatan kajian seperti di Jadual 4.18 mendapati

pemberian dividen ada kaitan langsung dengan pencapaian keuntungan bersih koperasi. Memandangkan pencapaian keuntungan bersih oleh 51.4 peratus koperasi berada dalam kategori RM2001 dan ke bawah, maka sebahagian besar koperasi didapati mengeluarkan dividen sebanyak RM2000 ke bawah.

32 33


4.2.2 Tahap Pencapaian Akademik Kajian mendapati pelbagai latar belakang pendidikan yang dimiliki

oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari seperti di Jadual 4.21:

Jadual 4.21: Kelulusan Akademik Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Koperasi

KELULUSANPENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

Sekolah Rendah 39 32.0 23 18.9 37 30.3LCE/SRP/PMR 31 25.4 35 28.7 40 32.8

MCE/SPM/SPVM 24 19.7 35 28.7 23 18.9Diploma 10 8.2 15 12.3 4 3.3

Ijazah 7 5.7 7 5.7 11 9.0Sarjana 7 5.7 5 4.1 4 3.3

PhD 3 2.5 0 0 1 0.8Lain-lain 1 0.8 2 1.6 2 1.6JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.3 Kumpulan Umur Anggota Lembaga Koperasi Dapatan kajian secara keseluruhannya seperti Jadual 4.22,

menunjukkan kebanyakan Pengerusi adalah berumur dalam lingkungan 51 hingga 70 tahun. Manakala Setiausaha dan Bendahari lebih banyak dipegang oleh golongan yang berumur pertengahan 41 hingga 60 tahun. Begitu juga dengan komposisi umur keanggotaan koperasi di mana golongan berumur 41 tahun ke atas mendominasi keanggotaan koperasi.

Jadual 4.19: Kekerapan Koperasi Mengadakan Program Pendidikan untuk Anggota pada Tahun 2003 hingga 2006

BILANGAN

KEKERAPAN

2003 2004 2005 2006


1 Kali 19 15.6 17 13.9 20 16.4 22 18.02 Kali 1 0.8 3 2.5 3 2.4 3 2.43 Kali 76 62.3 82 67.2 75 61.5 69 56.6

Tidak pernah 26 21.3 20 16.4 24 19.7 28 23.0JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2 ProfilAnggotaLembagaKoperasi(ALK)

Profil Anggota Lembaga Koperasi (ALK) dalam kajian ini difokuskan kepada Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari yang terlibat dalam kumpulan pengurusan secara langsung.

4.2.1 Latar Belakang Kaum Kumpulan kaum yang memegang jawatan penting koperasi

mempunyai kaitan dengan penubuhan koperasi dan keanggotaan koperasi di tempat penempatan masing-masing. Latar belakang 122 orang responden bagi setiap kumpulan jawatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari mengikut kaum etnik adalah seperti Jadual 4.20 di bawah:-

Jadual 4.20: Latar Belakang Responden mengikut Kumpulan Etnik

BANGSAPENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

Melayu 23 18.9 22 18.0 23 18.9Cina 22 18.0 21 17.2 24 19.7Iban 30 24.6 30 24.6 30 24.6

Melanau 6 4.9 7 5.7 5 4.1Bidayuh 25 20.5 27 22.1 26 21.3Kayan 4 3.3 3 2.5 4 3.3

Kedayan 2 1.6 4 3.3 3 2.5Lain-lain 10 8.2 8 6.6 7 5.7JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

34 35


Jadual 4.24: Taburan Bidang Jawatan Hakiki Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

Bidang PekerjaanPengerusi Setiausaha Bendahari

Bil (%) Bil (%) Bil (%)Akauntan 2 1.6 1 0.8 0 0

Pegawai Kesihatan 2 1.6 3 2.5 0 0Perguruan 6 4.9 4 3.3 1 0.8Kerajaan 12 9.8 21 17.2 21 17.2

Peniaga/Kerja sendiri

16 13.1 11 9.0 21 17.2

Pesara 29 23.8 18 14.8 13 10.7Petani 32 26.2 36 29.5 47 38.5Swasta 9 7.4 16 13.1 8 6.6

Lain-lain 14 11.5 12 9.8 11 9.0JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.6 Pendapatan Bulanan Hasil kajian menunjukkan bahawa pendapatan bulanan responden

majoritinya dalam lingkungan RM1500 ke bawah. Jadual 4.25 menunjukkan taburan pendapatan mempunyai hubung kait dengan bidang pekerjaan responden. Namun apa yang perlu diberi perhatian ialah antara 10.7 hingga 23.8 peratus Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari mempunyai pendapatan di bawah paras kemiskinan.

Jadual 4.22: Tahap Umur Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

Tahap UmurPengerusi Setiausaha Bendahari

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

21-30 Tahun 0 0 2 1.6 1 0.831-40 Tahun 0 0 16 13.1 3 2.541-50 Tahun 21 17.2 45 36.9 46 37.751-60 Tahun 65 53.2 39 32.0 47 38.661-70 Tahun 27 22.1 16 13.1 20 16.4

71 tahun ke atas 9 7.4 4 3.3 5 4.1JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.4 Jantina Anggota Lembaga Koperasi Kaum lelaki lebih banyak menerajui koperasi berbanding dengan

kaum wanita terutamanya bagi jawatan Pengerusi iaitu 94.3 peratus. Namun peratusan ini berkurangan sedikit bagi jawatan Setiausaha dan Bendahari, masing-masing sebanyak 82.8 peratus dan 87.7 peratus. Jadual 4.23 menunjukkan pecahan jawatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari mengikut kumpulan jantina.

Jadual 4.23 : Pecahan Jawatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Mengikut Jantina

JANTINAPENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

Lelaki 115 94.3 101 82.8 107 87.7

Perempuan 7 5.7 21 17.2 15 12.3

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.5 Pekerjaan Hakiki Hasil kajian menunjukkan bahawa kebanyakan ALK mempunyai

pekerjaan tetap selain menguruskan koperasi. Jadual 4.24 menunjukkan taburan bidang pekerjaan hakiki Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari yang merupakan responden dalam kajian ini.

36 37


Kajian mendapati tempoh responden memegang jawatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari adalah melebihi 17 tahun. Dapatan ini memberi gambaran bahawa ketiga-tiga jawatan utama tersebut adalah berada dalam lingkungan sekumpulan anggota sahaja dengan tempoh pemegangan jawatan yang agak lama.

4.2.8 Tahun ALK Menganggotai Koperasi Sebilangan responden yang menganggotai koperasi adalah

menjangkau 17 tahun dan lebih. Dapatan ini menggambarkan bahawa koperasi memberi kepercayaan sepenuhnya kepada anggota yang telah lama keanggotaannya untuk menjawat tiga jawatan utama sebagai pentadbir koperasi. Keanggotaan mereka secara terperinci adalah seperti di Jadual 4.27.

Jadual 4.27: Tahun Keanggotan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

TAHUNPENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARIBil (%) Bil (%) Bil (%)

1956 - 1960 5 4.0 3 2.4 3 2.41961 - 1970 19 15.6 9 7.4 10 8.21971 - 1980 30 24.6 35 28.7 35 28.71981 - 1990 26 21.3 28 23.0 30 24.61991 - 2000 28 23.0 27 22.1 26 21.32001 - 2006 14 11.5 20 16.4 18 14.8JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.9 Pengalaman ALK Dalam Jawatan Lain di Koperasi Hasil kajian menunjukkan bahawa ketiga-tiga kumpulan

responden mempunyai pengalaman dalam semua jawatan utama koperasi. Jadual 4.28 memperincikan jawatan-jawatan lain yang pernah dipegang oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari sebagai responden kajian ini.

Jadual 4.25 : Taburan Pendapatan Bulanan Mengikut Jawatan

PENDAPATAN (RM)

PENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

RM 500 ke bawah 16 13.1 13 10.7 29 23.8RM501-RM1000 38 31.2 36 29.5 33 27.0RM1001-RM1500 15 12.3 25 20.5 17 13.9RM1501-RM2000 11 9.0 16 13.1 12 9.8RM2001-RM2500 5 4.1 3 2.5 6 4.9RM2501-RM3000 5 4.1 6 4.9 8 6.6

RM3001 dan ke atas 32 26.2 23 18.8 17 13.9

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.7 Tahun ALK Mula Memegang Jawatan Tahun mula memegang jawatan semasa kajian dijalankan adalah

seperti di Jadual 4.26 :-

Jadual 4.26: Tahun dan Tempoh Mula Memegang Jawatan Mengikut Kumpulan Jawatan

TAHUN

TEMPOH

(Sehingga

2007)


Bil % Bil % Bil %

1961-1970 37 – 46 tahun 0 0.0 2 1.6 2 1.61971-1980 27 – 36 tahun 7 5.7 5 4.1 5 4.11981-1990 17 – 26 tahun 8 6.6 8 6.6 6 4.91991-2000 7 – 16 tahun 42 34.4 25 20.5 29 23.82001-2006 1- 6 tahun 65 53.3 82 67.2 80 65.6

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

38 39


Selain menghadiri kursus wajib, kajian juga mendapati responden paling kerap menghadiri kursus hanya sekali setahun sahaja. Bilangan responden yang menghadiri kursus setahun dua (2) kali didapati hanya antara 13.1 peratus hingga 18 peratus seperti mana yang diperjelaskan dalam Jadual 4.20.

Jadual 4.30: Kekerapan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Menghadiri Kursus-kursus Lain

Bilangan Kekerapan

Pengerusi Setiausaha Bendahari

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

1 kali setahun 65 53.3 62 50.8 71 58.22 kali setahun 21 17.2 22 18.0 16 13.13 kali setahun 8 6.6 7 5.7 3 2.5

Lebih 3 kali setahun 4 3.3 7 5.7 2 1.6Tidak pernah 24 19.7 24 19.7 30 24.6

JUMLAH 122 100.0 122 100.0 122 100.0

4.2.11 Keanggotaan Dalam Koperasi Lain Kajian mendapati kebanyakan responden antara 9.1 peratus

hingga 26.7 menganggotai lebih daripada satu koperasi. Walau bagaimanapun keanggotaan hanya terhad kepada dua buah koperasi sahaja. Jadual 4.31 memperincikan bilangan koperasi yang dianggotai Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari.

Jadual 4.31 : Keanggotaan dan Bilangan Koperasi yangdianggotai oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

PenglibatanPengerusi Setiausaha Bendahari

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

Ya 30 24.6 22 18.0 16 13.1Tidak 92 75.4 100 82.0 106 86.9

Bilangan koperasi yang dianggotai

1 koperasi 22 73.3 20 90.9 13 81.22 koperasi 5 16.7 2 9.1 2 12.53 koperasi 1 3.3 0 0.0 1 6.3

4-6 koperasi 2 6.7 0 0.0 0 0.0JUMLAH 30 100.0 22 100.0 16 100.0

Jadual 4.28 : Pengalaman Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari Dalam Jawatan Lain di Koperasi

PENGLIBATAN PENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil % Bil % Bil %

Ya 47 38.5 40 32.8 34 27.9Tidak 75 61.5 82 67.2 88 72.1

Pengalaman Jawatan

Pengerusi Setiausaha Bendahari

Bil % Bil % Bil %

Pengerusi Sahaja 8 17.0 2 5.0 4 11.8Setiausaha Sahaja 7 14.9 6 15.0 4 11.8Bendahari Sahaja 5 10.6 7 17.5 2 5.9

ALK Biasa 15 31.9 20 50.0 19 55.8JAD 2 4.3 1 2.5 2 5.9

Lain-lain 10 21.3 4 10.0 3 8.8JUMLAH 47 100.0 40 100.0 34 100.0

4.2.10 Latihan Yang Pernah Diikuti Kajian mendapati masih terdapat antara 21.3 peratus hingga

27 peratus Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari yang masih belum mengikuti kursus wajib. Kajian juga mendapati bahawa kebanyakan responden tidak pasti kursus yang perlu mereka ikuti. Jadual 4.29 menunjukkan kehadiran berkursus wajib oleh responden.

Jadual 4.29 : Kursus Wajib oleh Penganjur yang dihadiri oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

Kursus WajibPengerusi Setiausaha Bendahari

Bil % Bil % Bil %

Ya 95 77.9 88 72.1 86 70.5Tidak 2 21.3 32 26.2 33 27.0

Tidak Pasti 1 0.8 2 1.6 3 2.5 Penganjur :

MKM 77 81.0 78 88.6 73 84.9ANGKASA 12 12.6 8 9.1 12 14.0

MKM &ANGKASA 3 3.2 2 2.3 1 1.1

LAIN-LAIN 3 3.2 0 0.0 0 0.0JUMLAH 95 100.0 88 100.0 86 100.0

40 41


Jadual 4.33: Penglibatan Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari dalam Persatuan Lain dan Bilangan Pertubuhan yang dianggotai

PENGLIBATANPENGERUSI SETIAUSAHA BENDAHARI

Bil (%) Bil (%) Bil (%)

Ya 106 86.9 90 73.8 88 72.1Tidak 16 13.1 32 26.2 34 27.9

Bilangan Pertubuhan Dianggotai Selain Daripada Koperasi

1 buah 41 38.7 34 37.8 38 43.22 buah 28 26.4 29 32.2 33 37.53 buah 18 17.0 17 18.9 9 10.24 buah 10 9.4 6 6.7 6 6.85 buah 9 8.5 4 4.4 2 2.3Jumlah 106 100.0 90 100.0 88 100.0

4.3 Pertumbuhan Koperasi dan Potensi Dimajukan

Rasional kajian ini, menilai pertumbuhan koperasi menggunakan faktor pemboleh ubah keuntungan bersih untuk empat tahun adalah bertujuan untuk mengkategorikan koperasi-koperasi tersebut kepada tahap “High-Performance” atau koperasi berprestasi tinggi dan “Low-Performance” iaitu koperasi berprestasi rendah. Jadual 4.34 menunjukkan hasil keputusan kajian dalam menilai pertumbuhan koperasi di Negeri Sarawak.

Hasil kajian mendapati secara keseluruhan 56.35 peratus koperasi adalah berprestasi rendah dan 40.48 peratus berprestasi tinggi. Bagi koperasi yang berprestasi rendah, ia mempunyai pemilikan aset yang masih kurang memberangsangkan. Bagi koperasi berprestasi rendah, aspek pendidikan koperasi kurang ditekankan oleh Anggota Lembaga Koperasi (ALK) memandangkan kekerapan berkursus yang minimum. Kebanyakan Pengerusi koperasi hanya mempunyai tahap pendidikan akademik SPM dan ke bawah. Oleh yang demikian, peranan pendidikan dalam koperasi hendaklah terus diperjuangkan oleh ALK ke arah pertumbuhan koperasi yang lebih cemerlang. Selain itu, prestasi koperasi yang rendah juga mungkin disebabkan oleh faktor gaji yang rendah diterima dari jawatan hakiki mereka di samping konsep sukarela dalam berkoperasi yang dikenal pasti mempunyai perhubungan yang rapat.

4.2.12 Jawatan ALK di Koperasi Lain Kajian mendapati sebanyak 9.8 peratus responden berjawatan

Pengerusi lebih banyak menyandang jawatan sebagai ALK sahaja di koperasi lain. Jadual 4.32 menjelaskan pecahan jawatan yang disandang oleh responden dalam koperasi lain.

Jadual 4.32 : Jawatan ALK Koperasi Lain yang disandang oleh Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari

JAWATANALK


Bil % Bil % Bil %

Ya 12 9.8 2 1.6 2 1.6Tidak 110 90.2 120 98.4 120 98.4

Jawatan Yang disandang sebagai ALK

Pengerusi 2 16.7 1 50.0 0 0.0Setiausaha 3 25.0 0 0.0 2 100.0Bendahari 0 0.0 0 0.0 0 0.0ALK Biasa 7 58.3 1 50.0 0 0.0

JAD 0 0.0 0 0.0 0 0.0Jumlah 12 100.0 2 100.0 2 100.0

Dapatan di atas menunjukkan seseorang Pengerusi juga mempunyai pengalaman dalam jawatan Setiausaha dan ALK di koperasi lain. Namun sebaliknya, bagi Setiausaha dan Bendahari pula, jawatan yang sama tidak lagi disandang oleh mereka di koperasi lain kerana ia berkemungkinan terdapatnya bebanan tugas yang membataskannya.

4.2.13 Keanggotaan di Persatuan Lain Selain daripada menganggotai koperasi, responden bergiat aktif

dalam persatuan-persatuan lain di kawasan mereka seperti mana yang ditunjukkan dalam Jadual 4.33.

42 43


Jadu

al 4

.34

: Per

tum

buha

n K

oper

asi

PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

Profil

Kop

eras

iT

ahap

1T

ahap

2T

ahap

3T

ahap

1T

ahap

2T

ahap

3

1B

ilan

gan

3410

751

5511

571

122

2Ja

rak

Dar

i

Ban

dar

0 - 2

5 km

205

732

316

441

73

Lebi

h da

ripa

da 2

5 km

145

019

245

130

49

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

3Ju

mla

h

An

ggot

a

Kur

ang

dari

pada

100

172

019

241

530

49

Lebi

h da

ripa

da 1

0017

87

3231

100

4173

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

Bagi koperasi yang berprestasi tinggi pula, walaupun agak lembap dari sudut pemilikan aset, mereka amat menekankan kepentingan pendidikan koperasi. Walaupun kebanyakan responden hanya mempunyai pendidikan setakat SPM dan ke bawah sahaja, sekiranya dari semasa ke semasa mengikuti kursus dan sebagainya ia boleh meningkatkan prestasi koperasi yang diterajui.

Bagi menilai pertumbuhan koperasi, selain daripada melihat faktor latar belakang koperasi dan Pengerusi, pandangan Pengerusi juga diambil kira memandangkan ia merupakan peneraju dalam pentadbiran organisasi tersebut. Secara keseluruhannya, kajian mendapati koperasi yang berprestasi tinggi dan rendah kedua-duanya menghadapi kekangan yang lebih kurang sama daripada segi mendapatkan golongan pelapis, golongan profesional, meningkatkan modal syer. Kebanyakannya mereka bersetuju bahawa pendidikan dalam kalangan ALK adalah amat penting.

44 45


PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

Seko

lah

rend

ah d

an

ke b

awah

144

119

182

121

40

LCE/

SRP/

PMR

132

015

142

016

31

MC

E/SP

M/

SPM

V4

21

713

22

1724

Dip

lom

a ke

at

as3

25

1010

52

1727

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

2P

end

apat

an

Kur

ang

RM

1000

235

129

329

546

75

RM

1000

- R

M20

005

30

823

20

2533

mel

ebih

i R

M20

006

26

140

00

014

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

3K

eker

apan

Ber

ku

rsu

s

Tida

k Pe

rnah

01

01

73

111

12

1 K

ali

24

39

277

236

45

PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

4B

ilan

gan

Ak

tivi

ti

1 ak

tiviti

178

227

273

030

57

2 ak

tiviti

152

320

165

021

41

Lebi

h da

ripa

da 2

ak

tiviti

20

24

123

520

24

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

5A

set

Ter

ku

mp

ul

5000

0 da

n ke

ba

wah

178

732

333

036

68

Lebi

h da

ripa

da

5000

017

20

1922

85

3554

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

PE

NC

AP

AIA

N

TIN

GG

IJU

ML

AH

PE

NC

AP

AIA

N

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

Lat

ar

bel

akan

g

Pen

geru

si

1P

end

idik

an

46 47


PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

2P

emim

pin

Pel

apis

Sang

at S

ukar

103

114

201

122

36

Sede

rhan

a su

kar

184

224

264

434

58

Tida

k Su

kar

63

413

75

012

25

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

10

33

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

3T

ingk

atk

an

Mod

al S

yer

Sang

at S

ukar

92

415

91

515

30

Sede

rhan

a Su

kar

233

329

335

038

67

Tida

k Su

kar

25

07

114

015

22

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

10

33

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

4

Dap

at

Pen

guru

s

Pro

fesi

onal

Sang

at S

ukar

235

230

64

111

41

Sede

rhan

a Su

kar

93

315

305

439

54

PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

2 K

ali

53

19

91

212

21

Lebi

h 2

Kal

i25

23

305

00

535

Tiad

a Ja

wap

an2

00

27

00

79

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

PE

NC

AP

AIA

N

TIN

GG

IJU

ML

AH

PE

NC

AP

AIA

N

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

Pan

dan

gan

Pen

geru

si

1P

enca

pai

an

kes

elu

ruh

an

Sang

at

berj

aya

30

03

41

38

11

Berj

aya

53

513

54

110

23

Sede

rhan

a13

40

1720

21

2340

Tida

k Be

rjay

a2

00

24

10

57

Sang

at ti

dak

berj

aya

10

01

00

00

1

Tiad

a Ja

wap

an10

32

1522

30

2540

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

48 49


PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

7

Lat

ihan

AL

K,

An

ggot

a &

Kak

itan

gan

Sang

at

Pent

ing

265

334

318

544

78

Pent

ing

64

414

143

017

31

Tida

k Pa

sti

21

03

80

08

11

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

00

22

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

PE

NC

AP

AIA

N T

ING

GI

JUM

LA

HP

EN

CA

PA

IAN

RE

ND

AH

JUM

LA

HJU

ML

AH

BE

SA

R

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

LA

MB

AT

SE

DE

RH

AN

AC

EP

AT

Tida

k Su

kar

22

26

171

018

24

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

10

33

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

5P

enge

tah

uan

Kop

eras

i

Sang

at S

ukar

31

15

24

06

11

Sede

rhan

a Su

kar

173

323

346

040

63

Tida

k Su

kar

146

323

171

523

46

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

00

22

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

6B

antu

an

kew

anga

n

Sang

at

Pent

ing

294

134

354

342

76

Pent

ing

46

515

165

223

38

Tida

k Pa

sti

10

12

21

03

5

Tiad

a Ja

wap

an0

00

02

10

33

JUM

LA

H34

107

5155

115

7112

2

51

Bab 5Kesimpulan dan Cadangan

50


5.0 Pengenalan

Bab ini mengemukakan hasil penemuan kajian dan beberapa cadangan yang bersesuaian untuk diambil perhatian.

5.1 Ciri-ciri Umum Koperasi di Negeri Sarawak

Beberapa ciri umum koperasi dikenal pasti berdasarkan kajian ke atas profil koperasi dan ALK yang diselidik :

5.1.1 Usia Penubuhan Koperasi Koperasi telah lama bertapak di Negeri Sarawak. Kebanyakannya

telah berusia melebihi 26 tahun. Namun terdapat bahagian-bahagian seperti Kuching, Bintulu, Miri, Betong, Sarikei dan Sibu yang merekodkan pendaftaran koperasi yang telah melepasi usia 36 tahun ke atas.

5.1.2 Jarak dan Mod Pengangkutan ke Koperasi Sebahagian besar bilangan koperasi adalah berdekatan dengan

lokasi bandar dan mudah dihubungi. Hasil dapatan menunjukkan terdapat 59.8 peratus koperasi berada dalam jarak 0 hingga 25 km dengan bandar terdekat, dan 86 peratus koperasi ini boleh dihubungi dengan jalan raya.

5.1.3 Bidang Perniagaan Koperasi Kajian mendapati sebilangan besar koperasi (24.53 peratus)

menjalankan aktiviti kedai runcit, diikuti aktiviti perkhidmatan (19.43 peratus) dan dan pelaburan (19.34 peratus). Selain itu juga, kebanyakan koperasi di Sarawak (79.5 peratus) hanya fokus kepada satu atau dua aktiviti sahaja.

KESIMPULAN DAN CADANGANBab 5


52 53

Bab 5Kesimpulan dan CadanganMonograf Penyelidikan

Koperasi yang berprestasi tinggi lebih mudah berkembang dan berpotensi untuk dimajukan kerana kajian mendapati ALK meletakkan aspek pendidikan dan latihan sebagai faktor utama membantu pembangunan koperasi. Faktor pendidikan dan latihan ini merupakan perbezaan yang amat ketara dengan koperasi dalam kategori prestasi rendah. ALK yang kategori berprestasi rendah didapati amat kurang melibatkan diri dalam program-program latihan koperasi. Kepentingan pendidikan dan latihan dalam kalangan ALK sememangnya tidak dapat disangkal untuk melengkapkan golongan pentadbir koperasi dengan ilmu-ilmu yang berkaitan dan secara langsung membantu perjalanan perniagaan koperasi dan berpeluang untuk dimajukan.

Secara keseluruhan, kajian mendapati koperasi berprestasi tinggi dan rendah kedua-duanya menghadapi kekangan yang sama daripada segi kesukaran mendapatkan golongan pelapis, golongan profesional dan meningkatkan modal syer.

Kelemahan keupayaan ALK mentadbir koperasi dapat dikesan dalam aspek pemasaran, perancangan masa depan, penyediaan peluang pekerjaan dan kefahaman tentang peranan koperasi. Bagi menjadikan perniagaan koperasi boleh diperluaskan jangkauannya, persoalan asas pengurusan perniagaan yang melibatkan konsep berkoperasi dan nilai koperasi harus difahami oleh ALK. Tanpanya, potensi perniagaan untuk dimajukan di bawah landasan koperasi adalah diragui.

Pakatan perniagaan seperti perkongsian aspek teknikal, guna sama kemahiran dan perkongsian pasaran merupakan salah satu daripada kaedah umum yang digunakan oleh badan perniagaan untuk berkembang dalam sesuatu bidang perniagaan. Namun, kajian telah mengesan bahawa aspek kerjasama antara koperasi atau kerjasama koperasi dengan lain-lain badan perniagaan tidak ada dalam kalangan koperasi di Sarawak. Faktor ini yang termaktub sebagai prinsip koperasi terbukti boleh menghadkan potensi perniagaan koperasi jika tidak dilaksanakan.

5.3 Cadangan

Secara keseluruhan potensi perniagaan koperasi untuk dimajukan sama ada koperasi berprestasi tinggi ataupun koperasi berprestasi rendah bergantung kepada faktor-faktor berikut:

1. Perniagaan hendaklah tidak kompleks 2. Pengurusan perniagaan yang mantap3. Penghayatan nilai dan prinsip koperasi 4. Saiz perniagaan yang bersesuaian

5.1.4 Struktur Pengurusan Koperasi Kebanyakan koperasi (32.8 peratus) di Sarawak ditadbir oleh

seramai 10 atau 11 orang ALK. Hanya sekitar 12.3 peratus koperasi mempunyai ALK melebihi 11 orang. Bagi komposisi JAD, 93.4 peratus koperasi mempunyai JAD seramai 3 orang.

5.1.5 Saiz Koperasi Koperasi di Negeri Sarawak adalah bersaiz kecil dari segi

bilangan anggotanya. Sebanyak 73.8 peratus koperasi mempunyai keanggotaan seramai 200 orang dan ke bawah. Golongan yang berumur 41 tahun ke atas merangkumi 72.86 peratus keanggotaan dalam koperasi. Manakala anggota berumur 30 tahun dan ke bawah hanya seramai 5.5 peratus. Anggota yang berpendidikan pada peringkat sekolah menengah ke bawah adalah seramai 72.49 peratus. Aspek pendapatan pula, seramai 47.8 peratus daripada anggota koperasi berpendapatan RM1000 dan ke bawah.

5.1.6 Ciri-ciri Anggota Lembaga Koperasi Pengerusi, Setiausaha dan Bendahari koperasi adalah terdiri

daripada berbagai kaum mengikut daerah koperasi ditubuhkan. Mereka terlibat dalam berbagai bidang pekerjaan. Golongan petani, pesara dan mereka yang bekerja sendiri merupakan kumpulan terbesar yang memegang ketiga-tiga jawatan utama koperasi. Majoriti daripada ALK ini memiliki tahap pendidikan sekolah menengah ke bawah.

Oleh yang demikian, dapat dirumuskan bahawa profil keanggotaan koperasi merupakan aspek utama yang mempengaruhi profil koperasi sehinggakan memberi kesan kepada jenis perniagaan koperasi.

5.2 Potensi Perniagaan Untuk Dimajukan

Bagi menilai potensi perniagaan untuk dimajukan, kajian ini juga melihat ciri-ciri koperasi yang berada dalam kategori berprestasi tinggi dan berprestasi rendah. Kajian mendapati kebanyakan koperasi di Negeri Sarawak adalah dalam kategori prestasi rendah.

Walau bagaimanapun, masih terdapat koperasi yang berada dalam kategori berprestasi tinggi. Namun, turut menghadapi beberapa masalah seperti mendapatkan golongan pelapis, meningkatkan modal syer dan kesukaran mendapatkan golongan profesional yang mahu berkhidmat dalam koperasi.

55

Bibliografi

54


BIBLIOGRAFI

Akta Koperasi 1993 (Akta 502) dan Peraturan-peraturan Koperasi (1995).Selangor : International Law Book Services.

Clark, E. (1952). Farmer Cooperatives and Economic Welfare. Journal of Farm Economic,Vol. 34 (1), 35-51.

Couture in International Labour Office (2002), Co-operative Management and Administration. Geneva: ILO Press.

Davis, P., (1999), Managing the Co-operative Difference, Geneva.

Fauzi, M.J., and Mansor, J.(2000). Co-operatives in Malaysia: Challenges and Strategies for Competitiveness and Community Development. Dimensi Koop 2001, 28-34.

Haines,M. and Said, H. (1998). Benchmarking and the Evaluation of Cooperative Performance. The World of Cooperative Enterprise, Plunkett Foundation pp.19-29.

Hajela, T.N. (1975). Principles, Problems and Practice of Cooperation. Shiv Lal Agarwal and Company, Agra.

Helmberger, P. and Hoos, S. (1962). Cooperative Enterprise and Organization Theory. Journal of Farm Economics Vol 44 (2), 275-290.

Hind,A.M. (1998). Assessment of Cooperative Performance. The World of Cooperative Enterprise, Plunkett Foundation pp.9-18.

International Co-operative Alliance (1995), Report of the ICA Commision on Cooperatives Principles. London: ICA Press.

Jabatan Pembangunan Koperasi (2004), Profil Koperasi Berjaya: Bahagian Pengawalan JPK Malaysia.

Jabatan Pembangunan Koperasi (2006), Sistem Penarafan Dalam Koperasi FLAME- T. Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MECD).

Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (2006), Statistik MeCD.Kuala Lumpur.

5. Faktor penarik penyertaan golongan pofesional dalam koperasi6. Perniagaan koperasi berasaskan anggota7. Kepimpinan yang berwibawa8. Keperluan ‘mentor’ untuk koperasi kecil9. Prinsip penyertaan ekonomi anggota10. Koperasi di bandar sebagai agen

5.4 Penutup

Bilangan anggota yang kecil dengan modal syer yang kecil dan ketiadaan kumpulan pengurusan yang berkebolehan menjadikan aktiviti perniagaan koperasi yang kekangan dalam aspek modal dan manusia ini telah dikenalpasti sebagai batasan kepada pembangunan koperasi dalam memajukan perniagaan.

Sumber modal luaran dalam pasaran boleh menjadi pilihan tambahan modal, namun akibat ketidakpastian ALK dalam hal ini, hampir ke semua koperasi di Sarawak tidak menggunakannya. Sumber luaran ini walaubagaimanapun memerlukan kumpulan pengurusan yang kompeten untuk membawa koperasi beroperasi secara efisyen, berdaya saing, berdaya maju dan kekal dalam perniagaan untuk dimanfaati oleh anggota dan masyarakat.

Ketiadaan rancangan perniagaan dan ketidakpastian perniagaan yang wajar diceburi oleh koperasi telah meletakkan koperasi dalam tahap perniagaan yang tidak dapat memberi pulangan yang munasabah dan telah mengikat koperasi berada dalam perniagaan yang tidak diperlukan oleh anggota koperasi. Kesannya, anggota hilang keyakinan terhadap peranan yang boleh dimainkan koperasi dan kesan lebih besar lagi apabila ALK sendiri tidak jelas dengan peranan koperasi yang dipimpin mereka.

Dalam keadaan perniagaan sekarang, koperasi memerlukan tenaga kerja pengurusan yang mahir dalam pelbagai aspek. Jika pengurusan dan pentadbiran koperasi hanya bergantung kepada ALK, maka mereka perlu dilengkapkan dengan ilmu pengetahuan dan latihan kemahiran yang berterusan.

Kajian selanjutnya adalah dicadangkan untuk menilai dengan lebih mendalam ciri-ciri keusahawanan ALK yang menganggotai koperasi berprestasi tinggi sebagai kayu ukur dan panduan gerakan koperasi di Negeri Sarawak.

5756



Noakes, J.L (1949). Annual Report on the Cooperative Development. Sarawak Cooperative Development Departmen.

Sanjab, B., F.L. Leistritz, F.L. and D. W.Cobia (1998). Non-Agricultural Cooperatives In The United States : Roles, Difficulties, and Prospects. Agricultural Economics Report No. 388. North Dakota State University.

Saroni Judi, Raja Maimon Raja Yusof, Sushila Devi, Jamilah Din, Nurizah Nordin, & Noraesyah Saari (2001). Ciri-ciri Keusahawanan di Kalangan Pengurus Koperasi: Satu Perbandingan di antara Koperasi Berjaya dan Kurang Berjaya. Maktab Kerjasama Malaysia.

Shenoy, G.V., Sulaiman, (1994). Management Practices of Co-operative in Malaysia. Universiti Sains Malaysia.

Taylor, R.A. (1971), The Credit Union as a Cooperative Institution. Review of Social Economy. Vol 29, 207-217.

World Council of Credit Unions (2002). PEARLS Monitoring System. Dicapai pada November 29,2007. Daripada http://www.woccu.org/pdf/pearls.pdf

58


DIMAJUKAN DALAM PERNIAGAAN - mkm.edu.my€¦ · 4.1.12.2 Program Pendidikan Anggota 31 4.2 Profil...

Documents

Transcript of DIMAJUKAN DALAM PERNIAGAAN - mkm.edu.my€¦ · 4.1.12.2 Program Pendidikan Anggota 31 4.2 Profil...