3.0 Faktor-faktor yang mempengaruhi gaya pembelajaran

Model gaya pembelajaran Dunn dan Dunn (1978) menyatakan bahawa gaya

pembelajaran merupakan kaedah seseorang menumpu, memproses, menyerap dan

mengingat maklumat atau kemahiran yang baru dan sukar. Model Gaya

Pembelajaran Dunn dan Dunn adalah berdasarkan prinsip-prinsip berikut: a)

kebanyakan individu mampu dan boleh belajar, b) setiap individu mempunyai gaya

pembelajaran tertentu, c) gaya pembelajaran individu akan bertindak balas dengan

iklim, sumber dan pendekatan pengajaran dan pembelajaran, dan d) iklim, sumber

dan pendekatan pengajaran dan pembelajaran yang dapat disesuaikan dengan gaya

pembelajaran seseorang itu akan dapat mengoptimumkan proses pembelajaran.

Dun dan Dunn menyatakan individu pelajar dapat mempertingkatkan prestasi

mereka sekiranya proses pengajaran dan pembelajaran dapat disesuaikan dengan

mengikut gaya pembelajaran mereka. Dunn dan Dunn (1978) mengkategorikan gaya

pembelajaran kepada 5 faktor iaitu Ransangan Persekitaran, Ransangan Emosi,

Ransangan Sosial, Ransangan Fisiologi dan Ransangan Psikologi.

3.1 Ransangan Persekitaran

Menurut Rahil dan Habibah (2002), persekitaran atau ‘nurture’ ialah segala

ransangan yang mempengaruhi perkembangan individu. Oleh yang demikian

ransangan persekitaran merupakan faktor yang penting dalam mempengaruhi gaya

pembelajaran. Ia merangkumi empat elemen yang utama iaitu cahaya, bunyi, suhu

dan reka bentuk susunan tempat belajar.

3.1.1 Cahaya

Cahaya merupakan elemen yang penting dalam proses pengajaran

dan pembelajaran. Kajian Dunn dan Dunn (1978) mendapati terdapat individu

memerlukan persekitaran cahaya terang semasa belajar. Menurut Siti Hawa

Munji (1989), terdapat sebilangan pelajar yang gemar cahaya terang kerana

pencahayaan yang samar akan membuatkan mata mereka cepat letih atau

mengantuk. ada pelajar yang tidak suka sinaran cahaya yang terlalu terang

kerana Walaubagaimanapun, Tobias (1996) menyatakan bahawa terdapat

pelajar tidak mengendahkan keperluan cahaya yang terang sewaktu belajar.

Kadar terangnya sesuatu cahaya itu dapat ditentukan dengan gaya

pembelajaran individu. Contohnya, terdapat individu yang gemar belajar

dengan keadaan cahaya yang terang dan ada juga individu yang gemar

belajar di bawah cahaya yang sederhana cahayanya.Secara amnya, kurang

ataupun jarang individu belajar dalam keadaan cahaya yang malap dan

terlalu terang.

3.1.2 Bunyi

Elemen seterusnya ialah elemen bunyi. Bunyi juga memainkan

peranan yang penting dalam proses pembelajaran dan gaya pembelajaran

individu. Menurut Dunn dan Dunn (1978), terdapat individu yang memerlukan

bunyi seperti muzik di persekitaran mereka semasa belajar. Oleh itu, mereka

akan memasang radio atau televisyen sewaktu belajar (terutamanya ketika

larut malam) kerana bunyi dari radio atau televisyen akan dapat mengatasi

suasana yang sunyi itu dan dapat memberi lebih kosentrasi terhadap

pelajaran mereka. Bagi mereka yang suka belajar dalam suasana yang sunyi

pula, mereka lebih gemar belajar bersendirian berbanding secara

berkumpulan kerana perbincangan yang berlaku dalam kumpulan akan

menganggu kosentrasi mereka. Menurut Ibrahim Abu Samah (1995), didapati

faktor persekitaran yang bising serta tidak menyenangkan boleh

mengurangkan minat pelajar terhadap pembelajaran mereka. Hakikat ini jelas

menunjukkan bahawa suasana persekitaran yang berbeza akan melahirkan

gaya pembelajaran yang berbeza (Garger, 1984). Kebanyakan pelajar

memerlukan persekitaran yang sunyi dan senyap untuk belajar supaya untuk

menumpu perhatian terhadap pelajaran mereka.

3.1.3 Suhu

Suhu juga memainkan peranan penting dalam mempengaruhi gaya

pembelajaran individu. Suhu yang sejuk dan nyaman dapat

mempertingkatkan keberkesanan pembelajaran. Kebanyakan pelajar tidak

suka belajar di bawah cuaca yang panas tanpa kipas dan penghawa

dingin.Menurut Dunn dan Dunn setiap individu mempunyai tindak balas yang

berbeza terhadap suhu persekitaran. Proses pembelajaran adalah lebih

berkesan sekiranya dilaksanakan dalam suasana nyaman dan berhawa

dingin. Suhu yang panas akan menyebabkan fikiran dan emosi seseorang

terganggu dan cepat berasa mengantuk dan akan menyebabkan kurang

keberkesanan seseorang dalam pembelajaran. Walaupun begitu, terdapat

juga pelajar yang tidak dapat menumpukan perhatian dalam suasana yang

sejuk hawa dingin.

3.1.4 Rekabentuk

Elemen terakhir bagi ransangan persekitaran ialah reka bentuk tempat

belajar. Misalnya, susunan meja – kerusi dalam bilik darjah disusun dengan

kemas dan teratur. Implikasinya, ramai pelajar suka belajar de tempat duduk

yang sesuai dengan gaya duduk tersendiri. Menurut Garger (1985), gaya

pembelajaran individu ditentukan oleh personaliti individu yang berbeza.

Pelajar yang gemar belajar dalam keadaan formal memerlukan satu tempat

yang khas untuk aktiviti pembelajaran mereka seperti sebuah meja dan

kerusi. Golongan pelajar gemarkan keadaan formal amat berstruktur dan

mempunyai personaliti introvert. Bagi pelajar yang suka belajar di tempat

informal misalnya sebuah kerusi berkusyen, katil atau lantai, mereka dikaitkan

mempunyai personaliti ekstrovert. Pelajar perlu tahu memilih tempat

pembelajaran yang sesuai dan selesa untuk mereka memberikan kosentrasi

terhadap pelajaran.

3.2 Ransangan emosi

Meichati (1983) mengemukakan bahawa emosi adalah pengalaman batin

yang timbul untuk melengkapi erti pengukuran bagi seseorang disertai oleh kegiatan

fizikalnya sehingga mempengaruhi seluruh peribadinya. Elemen-elemen yang

terdapat di dalam ransangan emosi ialah motivasi, keazaman, tanggungjawab dan

struktur.

3.2.1 Motivasi

Menurut Siti Hawa Munji (1990), motivasi merupakan daya penggerak

utama yang menjamin kejayaan seseorang dengan kecenderungan

menyeluruh untuk bertindak pada masa tertentu. Apabila seseorang

mendapat dorongan, dia akan mempunyai keinginan yang kuat untuk

bertindak ke arah mencapai matlamat (Siti Hawa Munji, 1990). Motivasi

biasanya dibahagikan kepada motivasi ekstrinsik dan motivasi intrinsik.

Motivasi ekstrinsik diwujudkan daripada ransangan luaran dengan tujuan

menggerakkan orang melakukan sesuatu aktiviti yang akan membawa faedah

kepadanya contohnya dalam bentuk-bentuk peneguhan positif seperti pujian,

insentif, hadiah dan gred. Manakala motivasi intrinsik pula diwujudkan

semulajadi daripada ransangan dalaman. Ia terdiri daripada dorongan dan

minat seseorang individu untuk melakukan sesuatu aktiviti tanpa

mengharapkan balasan atau ganjaran. Bruner (1966) pula mengaitkan

motivasi intrinsik dengan naluri ingin tahu pelajar yang baru masuk ke

sekolah.

3.2.2 Keazaman

Tahap keazaman yang berbeza antara individu menyebabkan mereka

memerlukan waktu dan tempoh masa rehat yang berbeza. Pelajar yang

mempunyai keazaman yang tinggi akan mengambil inisiatif sendiri serta

dapat belajar dalam tempoh masa yang panjang dalam mana-mana

ransangan persekitaran. Bagi pelajar yang mempunyai keazaman yang

rendah hanya mampu menumpukan perhatian dalam jangka masa yang

pendek sahaja. Ramai pelajar mempunyai perangai suka menangguhkan

kerja terutama apabila tugasan yang diberikan itu membosankan, sukar serta

memerlukan usaha yang lama untuk menyiapkannya.

3.2.3 Tanggungjawab

Menurut Bell (1972), individu yang ingin berjaya belajar perlu tekun

bertanggungjawab. Pelajar yang mempunyai sikap bertanggungjawab

terhadap pelajarannya akan sentiasa melaksanakan tugasannya dengan

inisiatif sendiri dengan baik. Manakala, terdapat juga pelajar mengabaikan

dan tidak akan menyiapkan kerja dengan baik.

3.2.4 Struktur

Dunn dan Dunn (1978) mendefinisikan struktur sebagai suatu

peraturan spesifik yang digunakan untuk melaksanakan kerja dan

menyiapkan tugasan. Arahan kerja dan struktur yang jelas akan

meningkatkan kefahaman yang berkesan kepada pelajar.

3.3 Ransangan sosial

Secara umunya sosial dikenali sebagai ilmu pengetahuan tentang

masyarakat. Elemen-elemen yang terdapat dalam ransangan sosial ialah

perseorangan, berpasangan, rakan sebaya, berkumpulan, berpasukan dan orang

dewasa.

3.3.1 Perseorangan

Gaya pembelajarannya perseorangan ialah pelajar yang suka belajar

diri sendiri dan tidak berharap orang lain berdamping dan ganggunya semasa

belajar. Bagi individu ini, belajar sendiri tidak membuang masa sesame rakan

sebaya dan tidak dapat menumpukan dalam pelajaran.

3.3.2 Rakan Sebaya

Terdapat juga pelajar yang suka belajar bersama dengan rakan

karibnya. Pelajar yang mempunyai pasangan karib yang sentiasa belajar

bersama dengannya boleh memperolehi lebih banyak kemajuan melalui

interaksi dua hala.

3.3.3 Berkumpulan

Pembelajaran secara kumpulan atau pasukan pula bermaksud belajar

bersama-sama dengan lebih dari 2 orang rakan sebaya. Gaya pembelajaran

ini merangkumi ciri perbincangan, sumbangsaran dan kerjasama yang

melibatkan diri dalam permainan , pertandingan atau menjalankan sesuatu

projek.

3.3.4 Orang dewasa

Orang dewasa pula boleh mempengaruhi gaya pembelajaran

seseorang pelajar, khasnya orang dewasa disanjungi. Pelajar yang suka

belajar dengan orang dewasa yang disanjungi akan bersempat mengemukan

tentang soalan-soalan tentang masalah yang dihadapi semasa belajar.

Bimbingan orang dewasa , misalnya ibu bapa bukan sahaja dapat

membantunya menyelesaikan masalah pembelajaran yang dihadapinya tetapi

juga dapat meningkatkan semangat serta keyakinannya terhadap

pembelajaran. Bagi pelajar yang kurang selesa belajar dengan pelajar yang

sebaya dengannya, mereka lebih selesa belajar bersama guru atau orang

dewasa.

3.4 Ransangan fisiologi

Fisiologi dapat didefinisikan sebagai kajian tentang struktur tubuh seperti

sistem pengaliran darah, sistem pernafasan, sistem saraf, sistem penghadaman,

sistem perkumuhan, sistem limpatik dan sistem otot rangka. Ransangan fisiologi

merangkumi elemen-elemen seperti persepsi, pemakanan, masa belajar dan mobiliti

atau pergerakan.

3.4.1 Persepsi

Model Dunn dan Dunn mendedahkan keperluan variasi cara belajar.

Model beliau menekankan pembelajaran menggunakan kaedah untuk

mengingat informasi iaitu secara visual, auditori, taktual dan kinestetik.

Sekirannya seseorang pelajar mempunyai persepsi visual yang tajam, dia

akan suka belajar dengan alat bantu mengajar seperti carta, gambar, graf,

gambar rajah, slaid, video, televisyen, komputer dan sebagainya. Sekirannya,

seseorang pelajar yang mempunyai persepsi auditori yang baik, dia akan

suka belajar dalam keadaan yang ada suara latar belakang seperti siaran

muzik dari radio atau kaset. Bagi pelajar yang mempunyai taktual yang cekap

dan kuat, dia suka belajar dengan cara menyentuh dan merasa. Gaya

pembelajarannya diperlihatkan aktif dan tidak boleh duduk diam dalam tempat

belajar bagi tempoh masa yang agak lama dikenali sebagai kinestetik.

3.4.2 Permakanan

Permakanan pula, terdapat pelajar yang suka makan ataupun minum

semasa belajar. Manakala terdapat pelajar yang kurang gemar makan

sewaktu belajar tetapi akan makan selepas belajar kerana bagi mereka

makan dan minum akan mengurangkan daya tumpuannya semasa

menjalankan aktiviti pembelajaran.

3.4.3 Masa Belajar

Elemen seterusnnya ialah waktu tertentu iaitu terdapat pelajar yang

gemar belajar dalam waktu pagi ataupun waktu malam kerana suasana

kedua-dua tempoh masa adalah lebih segar, kondusif, nyaman dan tenteram

daripada waktu petang. Maka, pula ada pelajar yang suka belajar dalam

waktu lewat malam kerana suasana senyap sunyi.

3.4.4 Mobiliti

Terdapat pelajar yang suka berdiri atau berjalan kesana-sini semasa

belajar. Ada pula yang suka menukar tempat duduk kerap kali semasa

belajar. Mereka perlu melakukan sedikit pergerakan dalam proses

pembelajaran tersebut, misalnya bergerak untuk mendapatkan makanan,

minuman, berpindah ke tempat lain bagi meneruskan pembelajaran dan

sebagainya. Ramai juga pelajar yang gemar belajar dalam keadaan yang

selesa tanpa bergerak.

3.5 Ransangan psikologi

Psikologi adalah satu displin ilmu yang mengkaji secara saintifik tingkah laku

manusia atau haiwan, khasnya pemikiran, sikap, perasaan, naluri, potensi,

kecerdasan, keperluan dan tindak balas manusia terhadap ransangan persekitaran

sosial. Ransangan psikologi merangkumi unsur-unsur termasuk analitik atau global,

gerak hati, refleksi dan pemprosessan otak kiri atau otak kanan.

3.5.1 Analitikal / Global

Pelajar yang mempunyai gaya pembelajaran analitik ialah pelajar yang

suka belajar sesuatu dengan cara teliti. Pelajar jenis ini suka menganalisis

fakta dan isi pelajaran secara terperinci. Manakala, pelajar yang mempunyai

gaya pembelajaran global, suka belajar sesuatu secara keseluruhan, iaitu dia

suka mengamatai aspek-aspek atau perkara secara menyeluruh atau holistik.

Pelajara juga gemar membuat banyak perkara dalam satu masa.

3.5.2 Gerak Hati

Gaya pembelajaran yang mempunyai unsur gerak hati merujuk kepada

gaya pembelajaran pelajar yang bergantung kepada angin (kesukaannya)

atau moodnya. Jika anginnya atau moodnya baik, pelajar ini akan belajar

bersunguh-sungguh kalau tidak, dia akan berangan-angan dan tidak memberi

tumpuan. Pelajar gemar membuat keputusan yang cepat dan sering mengikut

gerak hati apabila melibatkan diri dalam proses pengajaran dan

pembelajaran.

3.5.3 Reflektif

Pelajar yang mempunyai gaya pembelajaran yang bersifat reflektif

ialah pelajar yang suka belajar dengan cara berfikir. Pelajar sangat prihatin

dan berfikir mendalam sebelum melibatkan diri dalam proses pembelajaran.

Pelajar ini lebih suka menggunakan kemahiran berfikir untuk membuat kajian,

membentuk hipotesis, menganalisis, mentafsir dan membuat kesimpualn.

3.5.4 Pemprosesan Otak Kiri

Mengikut Roger Sperry (1981), otak kiri manusia mempuanyai

kemahiran berfikir dalam bidang logik, analitis, urutan, bahasa, fakta,

matematik dan ingatan.

3.5.5 Pemprosesan Otak Kanan

Gaya pembelajaran yang menggunakan pemprosessan otak kanan

bercenderung kepada pembelajaran muzik, pendidikan seni, mereka bentuk

dan aktiviti-aktiviti yang bercorak kreatif.