Gerakan Anti penyerahan Sarawak

Gerakan Anti penyerahan Sarawak

Orang melayu dan orang Iban telah menentang penyerahan Sarawak kepada kerajaan British. Orang Melayu telah diketua oleh Datu Patinggi Abang Haji Abdillah bin Datu Patinggi haji Mohamad Kassim (ketua datu-datu masyarakat melayu dan kaum melayu terpelajar).

Gerjakan anti penyerahan disertai oleh:Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak(PKMS)Persatuan Barisan Pemuda Melayu Sibu(BPM)Barisan Pemuda Sarawak(BPS)Persatuan Dayak Sarawak(PDS)

The anti-cession movement of Sarawak (Malay: Gerakan Anti-Penyerahan Sarawak) was a movement in Sarawak to

fight against the British attempt to govern Sarawak as a crown colony rather than a protectorate ruled by the White

Rajahs. The movement lasted from 1 July 1946 until March 1950.[1]

[edit]Factors

The anti-cession of movement of Sarawak arose from the violation of a provision in the 1941 constitution of Sarawak,

which stipulated that RajahCharles Vyner Brooke would grant the right self-rule to Sarawak. Instead, he decided to cede it

to Britain as a crown colony on 8 February 1946.[2] Secondly, the Sarawakian people had believed that the rule of the

Brooke family could be expected to lead to independence for Sarawak, but heir apparent Anthony Brooke was not

appointed as the next Rajah.[3] In addition, the decision was taken without the consent of the indigenous people. The

British did discuss it with the local people, but declared Sarawak a crown colony on 1 July 1946 anyway, with support from

British officers and non-native residents.[4]

Many Malays joined Datu Patinggi Abang Haji Abdillah and Datu Patinggi Haji Mohammad Kassim to fight against cession

of Sarawak to Britain. Many other local associations, such as the Malay National Association of Sarawak (PKMS), took

part as well.[5] Members of the movement sent a letter objecting to cessionto the Colonial Office in London. They also

displayed an anti-cession poster in all the villages of Sarawak, and local people, including women,

helddemonstrations against it.[6] However, when the authorities discovered that most of the members of the movement

were civil servants, "Circular No.9" was issued and signed by C.W.Dawson on 31 December 1946, to warn civil servants

that it was illegal to participate in political movements, on pain of dismissal from their post. More than 338 public

employees, mostly teachers, resigned on 2 April 1947 in protest against the circular. These resignations forced the closure

of more than 22 schools in Sarawak. 56 students also quit their university studies to denounce the circular. [7] The largest

demonstration took place on 1 July 1947, when the British government appointed Sir Charles Arden-Clarke, former

Resident Commissioner of Bechuanaland (present-day Botswana) as the first Governor of the British Crown Colony of

Sarawak.[8] From that date onwards, demonstrations increased.

The British government, intending to put an end to the anti-cession movement, tried to disrupt the close relationship

between Malays and the indigenous Dayak people. They also tried to weaken the movement by saying that the

colonization of Sarawak aimed to bring better life to Malays and encouraging the formation of the Young Malay

Association (YMA), which supported the colonisation of Sarawak. YMA members were picked at random from the anti-

cession camp – if they refused to join, their children will be unable study at school or work in the Civil Service. The British

government also pursued psychological warfare against the anti-cession movement, causing it to decline from December

1947 on.[9]

After an unsuccessful attempt[clarification needed], thirteen radical members of the Sibu Malay Youth Movement formed a secret

organization called Rukun 13 (The 13 Pillars). This organization aimed to eradicate all European and Malay officers who

were in favor of British rule in Sarawak. Rikun 13 members Rosli Dhobi and Awang Ramli Amit Mohd Deli, together with

non-members Morshidi Sidek and Bujang Suntong, assassinated Sir Duncan Stewart, the second Governor of Sarawak,

when he arrived in Sibu on 3 December 1949. He died in Singapore General Hospital a week later. This incident led the

British authorities to try to crush the anti-cession movement once and for all, by any means possible. All Rukun 13

members were arrested in March 1950. The four assassins were sentenced to death and the remaining Rukun 13

members were jailed. After the end of the anti-cession movement, Britain ruled Sarawak from early 1950 until the

formation of Malaysia on 16 September 1963.[10]

Setelah kekalahan Jepun dalam Perang Dunia Kedua dalam tahun 1945, Sarawak telah diserah

kepada Kerajaan British pada 1 Julai 1946. Penentangan kuat oleh mesyarakat Melayu

terhadap ‘cession’ adalah kepercayaan mereka bahawa Sarawak semestinya dikembalikan

kepada keluarga Brooke.

Diseluruh kawasan Asia Tenggara seperti di Semenanjung Tanah Melayu, Indonesia dan

Filipina pergerakan nasionalisme setempat untuk mencapai kemerdekaan dari kuasa penjajah

telah mempengaruhi Persatuan Melayu Sarawak untuk mengambil pendirian yang sama.

Sarawak telah di bawah pemerintahan keluarga Brooke selama 100 tahun. Dengan penyerahan

(cession), Sarawak dijadikan sebuah koloni di bawah pemerintahan British dari London.

Persatuan Melayu Sarawak merupakan pertubuhan yang begitu lantang menentang

penyerahan negeri Sarawak kepada kerajaan British.

Sarawak dalam sorotan kemerdekaan negaraTuesday, 04 September 2007 07:08am

©Berita Harian (Digunakan dengan kebenaran)

Oleh Mohd Ayop Abd Razid

PADA 16 September ini, genap 44 tahun Sarawak dan Sabah menyertai Malaysia. Pada tarikh

keramat itu jugalah terbentuk secara rasmi nama Malaysia, tetapi sejarah penjajahan British terhadap

Sarawak bermula dengan kedatangan James Brooke yang mengasaskan Dinasti Brooke dari 1941

sehingga ia diserahkan kepada kerajaan British pada 1946.

Dinasti Brooke terkenal dengan gelaran ‘Raja Putih’. Ketika Jepun menakluki Tanah Melayu,

Sarawak turut dikuasainya dari 1941-1945. Selepas Perang Dunia Kedua ia ditadbir secara langsung

sebagai ‘crown colony’ oleh British sehingga Sarawak menyertai Malaysia pada 16 September 1963.

Dengan kemasukannya ke dalam Malaysia ia menjadi sebuah negara merdeka dalam Persekutuan

Malaysia. Ketika British memerintah, ia menjalankan dasar bersifat tertutup. Kesannya ialah sehingga

menjelang 1960, Sarawak terus berada dalam kemunduran.

Fakta sejarah menunjukkan kesedaran politik Sarawak agak lewat. Kegiatan politik berparti mula

lahir pada akhir 1950-an. Namun, Fajar Sarawak yang diterbitkan pada 1930 berjaya membangkitkan

kesedaran sosiopolitik di kalangan orang Melayu Sarawak.

Peranan dimainkan Fajar Sarawak ini akhirnya mendorong lahirnya beberapa persatuan seperti

Persatuan Melayu Miri (1936), Persatuan Melayu Sarawak (1939) dan Persatuan Kebangsaan Melayu

Sarawak (1939).

Sarawak mempunyai sejarah pergolakan politik tersendiri. Pergolakan politiknya boleh disorot ketika

ia ingin diserahkan kepada kerajaan British, ketika cadangan untuk membawanya ke dalam Gagasan

Malaysia sehinggalah selepas mencapai kemerdekaan (September 1963), khususnya pergolakan

politik 1960-an hingga 1970.

Semua pergolakan politik yang dilaluinya itu mematangkan politik Sarawak di dalam Persekutuan

Tanah Melayu yang merdeka. Fakta sejarah menunjukkan kesedaran politik Sarawak agak lewat,

tetapi penentangan terhadap British sudah wujud lebih awal lagi.

Tentangan ini (1840-an-1860-an) dipimpin oleh pejuang awal Sarawak seperti Libau (Rentap), Syarif

Masahor dan Linggir. Ketika Sarawak diserahkan kepada British (1946) ia ditentang Datu Patinggi

Abang Abdillah dan beberapa tokoh lain. Beberapa persatuan seperti Persatuan Melayu Sarawak

(PMS) dan Persatuan Dayak Sarawak turut menentang.

Sarawak akhirnya diisytiharkan sebagai ‘crown colony’ (Jajahan British) pada 1 Julai 1946. Peristiwa

ini disambut dengan tunjuk perasaan daripada pelbagai kumpulan seperti Persatuan Kebangsaan

Melayu Sarawak (PKMS), Parti Dayak Sarawak, Barisan Pemuda Sarawak (BPS) dan Barisan

Pemuda Malaya (BPM).

Gerakan protes terhadap penyerahan (1946-1949) ini berjaya dilemahkan British secara ugutan.

Kebanyakan pemimpin penentang ini adalah di kalangan kakitangan kerajaan, maka pihak British

mengeluarkan surat pekeliling yang mengandungi amaran akan mengambil tindakan terhadap

kakitangan terbabit dalam antipenyerahan.

Wujud golongan muda Sarawak yang menubuhkan Rukun 13 iaitu satu pertubuhan rahsia bertujuan

membunuh mana-mana pegawai British di Sarawak. Seorang tokoh penting pertubuhan ini ialah Rosli

Dhoby yang berjaya membunuh Sir Duncan Stewart ketika ia melawat Sibu pada 13 Disember 1949.

Pertubuhan parti politik Sarawak pula muncul ekoran keputusan British untuk mengadakan pilihan

raya Majlis Daerah dalam tempoh beberapa tahun dari 1956. Parti Bersatu Rakyat Sarawak (SUPP)

ditubuhkan pada Jun 1959, adalah parti politik pertama Sarawak dengan majoriti ahlinya

berketurunan Cina.

Kemudian lahir Parti Negara Sarawak (Panas) yang ditubuhkan orang Melayu Sarawak pada April

1960. Pengerusi pertamanya ialah Datu Abang Mustapha. Pada awal penubuhannya, parti ini

berhasrat menaikkan taraf hidup pribumi (ekonomi dan pendidikan), tetapi apabila British ingin

meninggalkan Sarawak, ia mula memperjuangkan kemerdekaan Sarawak melalui Gagasan Malaysia.

Masyarakat Iban juga tidak ketinggalan menubuhkan parti politiknya yang pertama iaitu Parti

Kebangsaan Sarawak (SNAP) oleh Stephen Kalong Ningkang pada Mac 1961. Parti ini berusaha

meningkatkan taraf hidup masyarakat Sarawak.

Pada Disember 1961, lahir pula Barisan Rakyat Jati Sarawak (Berjasa) dengan pengerusi pertamanya,

Datu Bujang Tuanku Othman. Parti Melayu ini berbeza terasnya daripada parti Panas. Ia dipimpin

oleh golongan ulama dan imam.

Parti Berjasa dan Panas, akhirnya bergabung membentuk parti baru dikenali sebagai Parti Bumiputera

pada 1967.

Parti politik semakin banyak muncul di Sarawak apabila British memutuskan mahu mengadakan

pilihan raya pada 1963. Orang Cina yang tidak serasi dengan SUPP bertindak menubuhkan Sarawak

Chinese Association (SCA) pada 1962.

Pada Ogos 1962, lahir pula parti masyarakat Iban yang dikenali sebagai Parti Pesaka Anak Sarawak

(Pesaka) dengan tokoh utamanya, Temenggong Jugah dan Franchis Umpau.

Menjelang pilihan raya 1963, konsep gabungan parti Perikatan di Semenanjung menjadi model

beberapa parti politik Sarawak yang bergabung atau bekerjasama sesama mereka. Misalnya Parti

Perikatan Sarawak (mulanya Barisan Bersatu Sarawak) yang terdiri daripada Berjasa, Panas, SNAP,

SCA dan Pesaka diwujudkan pada Oktober 1962, tetapi Panas keluar daripada gabungan pada April

1963 dengan alasan tidak menerima layanan sama rata.

Pada 9 Julai 1963, Perjanjian Malaysia ditandatangani di Malborough House, London yang

melahirkan Akta Malaysia II diluluskan Parlimen British. Ia diikuti kelulusan Perjanjian Malaysia

oleh Parlimen Tanah Melayu, Dewan Perundangan Singapura, Majlis Undangan Sabah dan Sarawak.

Pada 16 September 1963 Malaysia dibentuk secara rasmi merangkumi Persekutuan Tanah Melayu,

Sabah dan Sarawak serta Singapura.

Ketika kempen pilihan raya Majlis Daerah 1963 kebanyakan parti politik memberi fokus kepada

penubuhan Malaysia. Parti Perikatan Sarawak dan Panas menyokong selepas mendapat penjelasan

mengenai gagasan Malaysia.

Pada pilihan raya ini golongan penentang mendapat sokongan agak besar dan ia dibuktikan dengan

kemenangan tipis Parti Perikatan. Daripada 429 kerusi, Parti Perikatan Sarawak mendapat 138 kerusi,

SUPP 116 kerusi, bebas 116 kerusi dan Panas 59 kerusi.

Jelas SUPP walaupun bersendirian, tetapi dengan isu penubuhan Malaysia yang dimainkannya ia

berupaya mendapat sokongan besar. Perikatan diberi mandat membentuk Kabinet negeri dan Ketua

Menteri Sarawak pertama dilantik daripada parti SNAP iaitu Datuk Stephen Kalong Ningkan,

timbalannya pula James Wong Kim Ming (SNAP) dan empat lagi menteri Kabinet dilantik masing-

masing seorang dari SNAP dan SCA dan serta dua orang dari Berjasa.

Walaupun krisis Kabinet dipulihkan, ia tetap meninggalkan kesan. Ningkan tetap dicurigai Berjasa

dan Panas. Ia menimbulkan perasaan anti-Ningkan (anti-SNAP) sehingga membawa kepada krisis

Kabinet kedua pada Mei 1966. Ningkan disingkirkan selepas 23 undi tidak percaya diperoleh

daripada anggota majlis Dewan Undangan Negeri. Jumlah ini bukan majoriti, tetapi Perdana Menteri

dengan kuasa yang ada mengarahkan Yang Dipertuan Negeri menyingkirkan Ningkan.

Ketua Menteri Sarawak yang baru, Penghulu Tawi Sli (Pesaka) dilantik pada Jun 1966.

Pada November 1966 Panas dan Berjasa bersatu membentuk Parti Bumiputera dengan Presiden

pertamanya, Abang Ikhwan Zainie, timbalannya Tuanku Bujang dan Abdul Taib Mahmud (Ketua

Menteri 1981 hingga kini) pula dilantik Setiausaha Agung. Parti ini berhasrat menyatukan semua

kaum Bumiputera di Sarawak, justeru ia dibuka kepada semua kaum pribumi Sarawak.

Pada pilihan raya 1970, menyaksikan 48 daripada kerusi Majlis Negeri yang dipertandingkan

Perikatan Sarawak (termasuk Pesaka) menang 24 kerusi, SUPP 12 kerusi dan SNAP 12 kerusi juga.

Keadaan ini menyebabkan Parti Perikatan terpaksa membentuk kerajaan campuran dengan SUPP.

Datuk Patinggi Abdul Rahman Yaakob (kini Tun dan bekas Ketua Menteri) yang mewakili parti

Bumiputera dilantik sebagai Ketua Menteri Sarawak yang baru. Selepas pembentukan kerajaan

campuran ini, politik Sarawak kembali stabil.

The anti-cession movement of Sarawak(Malay: Gerakan Anti-Penyerahan Sarawak) is a movement occurred

in Sarawakby local people to fight against British to colonize Sarawak from 1 July 1946 until March 1950 after the

end of World War II inSarawak.[1]

Factors

The factors that lead to the movement of anti-cession of Sarawak is due to the disagreement of 1941 constitution of

Sarawakthat Sarawak will be promised of self-ruling rights by Charles Vyner Brooke when Charles Vyner

Brooke decided to handover Sarawak to British on 8 February 1946.[2] Secondly, Anthony Brookeis not selected as

the next Rajah of Sarawak. Locals thought that if Sarawak is ruled by Brooke family, Sarawak independence is

expected to be achieved.[3] In addition, British did the decision without the consent from the Bumiputeras.

While British have discussed with local people but due to support from British officer and non-Bumiputeras ,they've

declared Sarawak as Crown colony on 1 July 1946.[4]

Overview of movement

Many of the Malays participated with Datu Patinggi Abang Haji Abdillah and Datu Patinggi Haji Mohammad

Kassim to fight against cession of Sarawak to British. In addition, many local association are active in fight against

the cession of Sarawak such as Malay National Association of Sarawak (PKMS) etc.[5] Members of anti-cession

sent a letter of anti-cession to colonial office inLondon. They also display the poster of anti-cession of Sarawak in

whole village in Sarawak. Local people also show demonstration to British which also participated with women.

[6] However, when the authorities discovered that most of the members of the movement for anti-cession of

Sarawak are civil servants, 'Circular No.9' was issued and signed by C.W.Dawson on 31 December 1946, to warn

any civil servants that it is illegal to participate in political movement (i.e. the anti-cessionmovement),or they could

be fired from their post. More than 338 public employees, mostlyschool teacher resigned on 2 April 1947, as the

sign of protest against the circular. This resignation by protest had caused more than 22 schools in Sarawak forced

to be closed, and additional 56 students quitting their studies at universities to denounce the Circular.[7] On 1 July

onwards, the demonstration expands. The largest demonstration occurred in 1 July 1947, when the British

Government appointed Sir Charles Noble Arden-Clarke,former Resident Commissioner of Bechuanaland (present-

day Botswana) as the first Governor of British Crown Colony of Sarawak.[8]

British government,intended to stop anti-cession of Sarawak movement,decided break off the close race

relationship between Malays and Dayak. Secondly, British attempt to weaken the movement by saying that the

colonization of Sarawak is to bring better life to Malays. After that, British encourage the formation of Young Malay

Association. YMA support the colonisation of Sarawak and the association members are randomly picked from the

anti-cession camp. If they refused to join the association, their children will be unable study at school or work in Civil

Service. In addition, the British government also launches the psychological warfare against the anti-cession camp.

This action had caused the anti-cession movement to a decline since December 1947.[9]

After the unsuccessful attempt, radical 13 Pergerakan Pemuda Melayu Sibu members formed an secret

organization called Rukun 13 (The 13 Pillars). The organization, intended to eradicate European and Malay officers

who were in favor the British rule in Sarawak. Rosli Dhobi, Awang Ramli Amit Mohd Deli, Morshidi Sidek and

Bujang Suntong,members of the secret organisation,assassinated Sir Duncan George Stewart, the

second Governor of Sarawak when he arrived atSibu on 3 December 1949. He then died in Singapore General

Hospital a week later. This incident had caused the British authorities aimed to crush the anti-cession movement

once and for all,by any means if possible.All Rukun 13 members were arrested in March 1950. The 2 main

members of Rukun 13, Rosli Dhobi and Awang Rambli were sentenced to death together with 2 other

people, Bujang Suntong and Morshidi Sidek who were not Rukun 13 members. The rest of the Rukun 13 members

such as Abang Ahmad Abang Haji Abu Bakar, Osman Dollah, Morni Junit,Jack Yusof, Awang Osman, Abang Han

Abang Ahmad, Wan Zen Syed Abdullah, Che Alias Osman,Tambek Adun, Amin Jenal and Abang Mat

Sirat were jailed. With the end of the Anti-cession movement, British ruled Sarawak from early 1950 until the

formation of Malaysia on 16 September 1963.[10]

USIANYA ketika itu baru 17 tahun dan menjadi pelatih guru. Namun semangat juang bagi menentang British yang ingin kembali menguasai Sarawak selepas Perang Dunia Kedua cukup mengagumkan.

Rosli Dhoby yang berjuang menuntut kemerdekaan Sarawak daripada Inggeris berakhir ke tali gantung pada 2 Februari 1950, selepas menikam Gabenor Duncan Stewart, di Sibu, pada 3 Disember 1949. Semangat kental yang mahu melihat negeri kelahirannya berkerajaan sendiri masih diingati sehingga kini.

Anak muda yang dilahirkan pada [url=http://www.bharian.com.my/m/BHarian/Sunday/Perspektif/20070805123709/Article/#][color=red][u]1[/u][/color][/url]932 di Sibu menganggotai Gerakan Pemuda Melayu (GPM) yang ditubuhkan bagi menentang keluarga Brooke yang kalah dalam Perang Dunia Kedua tetapi mahu menyerahkan Sarawak kepada pentadbiran British selepas 1945.

Pengkaji Sejarah Sarawak, Dr Chang Pat Foh, berkata tindakan Rosli Dhoby adalah sebahagian sentimen antipenjajah di kalangan penduduk tempatan yang lahir selepas Perang Dunia Kedua.

"Penduduk tempatan mahu keluarga Brooke (yang memerintah Sarawak dari [url=http://www.bharian.com.my/m/BHarian/Sunday/Perspektif/20070805123709/Article/#][color=red][u]1[/u][/color][/url]839-1942) menyerahkan Sarawak kepada mereka untuk memerintah sendiri dan bukan menjual Sarawak kepada British dengan harga satu juta pound.

Tindakan Sir Charles Vyner Brooke itu mencetuskan kemarahan penduduk Sarawak yang merasakan negeri mereka menjadi barang dagangan yang boleh dijual beli," katanya pada satu majlis dialog Sejarah Hero Melayu pada Zaman Awal Sarawak, di sini, baru-baru ini.

Tindakan Charles menjual dan menyerahkan Sarawak kepada pentadbiran British pada 1 Julai 1946 mencetus semangat penentangan di kalangan penduduk tempatan terutama golongan cerdik pandai, kakitangan kerajaan dan guru.

Sebelum itu, dua Ahli Parlimen British, D R Rees Williams dan L D Gammans melawat Sarawak pada Mac 1946 untuk mendapatkan pandangan penduduk mengenai isu penyerahan Sarawak sebelum dikemukakan kepada Majlis Negeri untuk kelulusan.

Penduduk tempatan tidak memahami maksud sebenar penyerahan dan isu itu yang kemudian diluluskan selepas berdebat di Majlis Negeri dengan memihak kepada sokongan penyerahan iaitu 19 undi menyokong berbanding 16 undi menentang.

Keputusan itu menyebabkan bermula 1 Julai 1946, British memerintah Sarawak, bagaimanapun, ramai penduduk tempatan tidak berpuas hati dengan keputusan berkenaan.

Guru dan kakitangan kerajaan dari kalangan orang Melayu paling ramai menentang penyerahan termasuk Rosli serta mereka yang menganggap penyerahan itu tidak sah dari segi undang-undang dan sebaliknya menuntut kemerdekaan Sarawak.

Rasa tidak puas hati berterusan terutama di kalangan orang Melayu yang kemudian menubuhkan GPM untuk menentang penjajah.

Atas rasa cintakan tanah air, Rukun 13 yang dianggotai 13 ahli GPM yang turut disertai Rosli mengadakan perjumpaan di Jalan Queensway, Sibu pada 21 Februari 1949 untuk mengusir Gabenor penjajah dan wakil yang lain.

Puncak penentangan GPM tiba selepas Gabenor British kedua, Duncan Stewart yang mentadbir Sarawak membuat lawatan pertama ke Sibu.

Mereka merancang mengambil peluang itu ketika Stewart melawat Sibu pada 3 Disember 1949, tarikh Rosli dipilih untuk menikam Stewart bagi memberikan gambaran kepada Inggeris yang masanya sudah tiba bagi Sarawak untuk merdeka.

Pada jam 9 pagi, ketika penduduk Sibu berkumpul bagi menyambut Stewart dan beberapa pegawai Inggeris yang tiba dalam satu barisan panjang sambil pelajar mengibarkan bendera Inggeris dan Sarawak, Rosli pula bersedia ditengah-tengah orang ramai dengan rakannya Morsidi Sidek yang menyamar sebagai jurugambar.

Kira-kira pagi ketika Gabenor bergerak ke arahnya, Rosli terus mengeluarkan badik (senjata tradisi yang disapu racun) dan meluru serta menikam perut, sambil melaungkan perkataan: "keluar dari Sarawak atau kamu mati", pada masa yang sama Morsidi pula menyerang pegawai Inggeris, yang hanya dikenali sebagai Mr Dilks.

Mereka berdua ditangkap polis di tempat kejadian, manakala Stewart yang dalam keadaan kritikal dihantar ke Hospital Lau King Howe Sibu sebelum diterbangkan ke Singapura pada pagi esoknya dan meninggal dunia tujuh hari selepas kejadian.

Pada 15 Disember 1949, Rosli dan Morsidi Sidek serta dua lagi rakan seperjuangan mereka, Awang Ramli Matsaruddin dan Bujang Suntong dihukum gantung sehingga mati di Penjara Pusat Kuching.

Pada awal pagi, 2 Mac 1950, Rosli dan Morsidi Sidek, digantung di Penjara Pusat Kuching, di Jalan Tabuan, Kuching, namun British tidak membenarkan jenazah mereka dibawa keluar dari kawasan penjara.

Tindakan itu kononnya bagi mengelakkan tunjuk perasaan dan bantahan ahli keluarga serta pihak antipenjajahan terhadap hukuman yang dijatuhkan terhadap mereka berdua, sebaliknya dikebumikan di satu sudut pekarangan Penjara Kuching, tanpa sebarang pengenalan pada kubur.

Nasib sama menimpa Awang Rambi dan Bujang Suntong yang dihukum mati pada 23 Mac tahun yang sama turut dikebumikan tanpa nesan.

Pada 1996, Kerajaan Sarawak merasakan adalah tidak wajar untuk wira dan nasionalis berkenaan kekal terpenjara selepas dihukum gantung 46 tahun dulu.

Dengan persetujuan ahli keluarga, kubur Rosli dan tiga rakannya digali semula dan dikebumikan dengan sempurna di tempat kelahiran asal mereka iaitu di Sibu.

Pada 2 Mac 1996, kubur keempat-empat wira itu digali semula dan tinggalan jasad dikeluarkan dan dibaluti dengan bendera Sarawak dengan penuh penghormatan sebagai pahlawan ke Padang Merdeka dan dibawa dengan dua helikopter Nuri ke Sibu yang disambut lebih 2,000 warga Sibu.

Jasad mereka dikebumikan di perkuburan Masjid An Nur pada 2 Mac 1996 iaitu bersamaan tarikh Rosli dijatuhkan hukuman gantung.

Bagi penjajah British, Rosli adalah penjenayah, namun bagi penduduk Malaysia, beliau adalah wira yang berjuang dan menggadai nyawa untuk memerdekakan negeri ini dari cengkaman penjajahan.

SARAWAK

wujud penentangan kerana bertentangan dengan Perlembagaan 1941 yang menjanjikan pemerintahan sendiri kepada rakyat Sarawak.Penyerahan kepada British akan melambatkan proses kemerdekaan kerana rakyat Sarawak terpaksa berjuang untuk mendapatkan kemerdekaan daripada British.Charles Vyner Brooke tidak berunding terlebih dahulu dengan ketua kaum bumiputera Sebelum membuat keputusan menyerahkan Sarawak kepada British.Persatuan Melayu Sarawak pimpinan Datu Patinggi Abang Haji Abdillah telah menghantar surat bantahan kepada Pejabat Tanah.PPM Sibu diharamkan oleh British, empat ahli dihukum mati dan yang bersubahat dihukum penjara.

kegiatan Rukun 13 lumpuh PMS menyusun semula gerakan anti-penyerahan dan menengaskan perjuangan akan dilakukan dengan cara yang sah. 5 April 1950 PMS menghantar surat bantahan kepada gabenor Sarawak –menjelaskan mereka akan mengadakan tunjuk perasaan raksasa tetapi tidak dibenarkan. Pada 30 Ogos 1950 setiausaha PMS dan Yang Di Pertua Barisan Pemuda Sarawak ke Singapura untuk

bertemu Anthony Brooke bagi menentang gerakan penyerahan tetapi gagal. British menasihatkan PMS supaya menghentikan penentangan – memberi jaminan Kerajaan British akan membimbing dan membantu rakyat Sarawak memperolehi Pemerintahan sendiri. PMS menamatkan gerakan anti penyerahan pada 1951.

KESIMPULAN

Penentangan memberi peringatan kepada Inggeris bahawa mereka tidak mudah mengganggu kehidupan sosial masyarakat setempat walau pun penentangan tidak BERJAYA sekurang-kurang berjaya menimbulkan rasa gerun di hati pentadbir British supaya berhati-hati dalam tindakan mereka. Bagi penduduk Sarawak pula walaupun kecil bilangan yang terlibat sudah cukup bermakna menunjukkan kematangan mereka dalam berpolitik dan sedar akan erti kemerdekaan.

Pergerakan Politik di Sarawak dan Sabah

1. Pada 8 Februari 1946, Charles Vyner Brooke mengisytiharkan penyerahan Sarawak kepada kerajaan British.

2. Pada 1 Julai 1946, Sarawak diisytiharkan sebagai Tanah Jajahan Mahkota British.

3. Sejak itu, berakhirlah pemerintahan keluarga Brooke di Sarawak.

4. Sebab-sebab Vyner Brooke menyerahkan Sarawak kepada kerajaan British:

1. Beliau telah tua dan uzur.

2. Penggantinya didapati tidak layak mentadbir Sarawak dengan cekap.

3. Desakan daripada kerajaan British.

4. Pertikaian keluarga.

5. Menghadapi masalah kewangan untuk membangunkan semula Sarawak selepas Perang Dunia Kedua.

5. Penyerahan Sarawak kepada kerajaan British mendapat penentangan masyarakat tempatan.

6. Penentangan penyerahan tersebut dikenal sebagai Gerakan Antipenyerahan.

7. Sebab-sebab penduduk tempatan menentang penyerahan Sarawak:

1. Bertentangan dengan Perlembagaan 1941

2. Keputusan penyerahan dibuat tanpa berunding dengan ketua-ketua peribumi dan pemimpin tempatan.

3. Sarawak dijadikan Tanah Jajahan Mahkota British.

4. Melambatkan kemerdekaan Sarawak.

5. Penyerahan hanya dipersetujui oleh anggota bukan bumiputera dan pegawai-pegawai British dalam mesyuarat

Majlis Negeri.

8. Persatuan-persatuan tempatan yang terlibat dalam Gerakan Antipenyerahan:

1. Persatuan Melayu Sarawak

2. Persatuan Dayak Sarawak

3. Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak

4. Barisan Pemuda Sarawak

5. Barisan Pemuda Melayu Sibu

9. Tindakan-tindakan persatuan dalam Gerakan Antipenyerahan:

1. Berdemontrasi

2. Menghantar surat bantahan

10. Pegawai-pegawai kerajaan meletakkan jawatan sebagai bantahan terhadap Surat Pekeliling Bil.9

11. Pelajar Maktab Perguruan Melayu meninggalkan pengajian.

12. Pakatan sulit antara kaum pelajar dengan orang Muda Sarawak telah menghasilkan penubuhan kumpulan

Rukun Tiga Belas.

13. Rukun Tiga Belas:

1. Kumpulan yang menentang penyerahan Sarawak kepada kerajaan British.

2. Dianggotai oleh golongan muda Pergerakan Pemuda Melayu Sibu.

14. Kemuncak penentangan ialah Rosli Dhobi (anggota Rukun Tiga Belas) menikam Sir Duncan Stewart, Gabenor

Sarawak di Sibu pada 3 Disember, 1949

15. Gerakan Antipenyerahan tidak Berjaya dalam perjuangan kerana:

1. Pemimpin-pemimpin Sarawak tidak bersatu padu.

2. Penentangan hanya melibatkan orang Melayu dan orang Dayak.

3. Tekanan berterusan kerajaan British.

4. Pihak British melaga-lagakan orang Melayu dengan orang Dayak.

16. Sarawak kekal sebagai tanah jajahan British sehingga tahun 1963.

Penyerahan Sabah kepada Kerajaan British

1. Syarikat Borneo Utara British (SBUB) menyerahkan Sabah kepada kerajaan British.

2. Secara rasminya, Sabah menjadi tanah jajahan British pada 15 Julai 1946.

3. Penyerahan Sabah kepada British tidak mendapat tentangan yang jelas dan terbuka daripada penduduk

tempatan.

4. Keadaan ini berlaku kerana:

1. Kesedaran politik di Sabah amat perlahan, berpecah belah, dan tidak berkesan.

2. Persatuan-persatuan di Sabah merupakan persatuan sosioekonomi.

3. Persatuan-persatuan ini bersifat sederhana.

4. Persatuan seperti Persatuan Kebangsaan Melayu Labuan, Persatuan Melayu Jesselton, Barisan Pemuda

Labuan, dan Jesselton telah terkubur pada tahun 1951.

Rentap dan Rosli Dhobi menentang penjajah Sarawak

Dalam sejarah tanah air memang terdapat ramai pejuang dan pahlawan yang berani dan berjasa. Mereka berjuang

menentang musuh kerana tidak suka negeri mereka dijajah dan melihat kehidupan rakyat tempatan tertindas.

Mereka sanggup menggadaikan nyawa  mereka sendiri demi cintanya mereka kepada tanah air serta

mempertahankan maruah sebagai anak tempatan. Perkembangan sejarah awal Sarawak tidak dapat dipastikan

dengan tepat. Namun dari catatan-catatan yang ada, negeri di utara Pulau Borneo ini sudah mula menjadi tempat

mendarat pedagang luar sejak kira-kira 1,200 tahun lalu. Delta sungai Sarawak terus menjadi tumpuan pedagang

India dan China hingga ke abad ke-13. Dengan kedudukan Sarawak yang penting itu tidaklah menghairankan jika

ia juga menjadi tumpuan penggembara dari Eropah, khasnya Inggeris. Malah orang Inggerislah yang kemudiannya

membuka lembaran sejarah Sarawak dengan lebih terperinci dan menarik. Sejarah Inggeris di Sarawak bermula

dengan kedatangan James Brooke pada 11 Ogos 1839. Beliau dan rombongannya tiba di Kuala Sarawak di satu

kawasan yang kini dikenali sebagai Santubong untuk bertemu Sultan Brunei kerana ketika itu Sarawak adalah di

bawah kekuasaan Kesultanan Brunei.

Ketika itu berlakunya perang saudara di Sarawak. Dalam waktu yang sama lanun semakin mengganas di laut. Raja

Muda Hashim yang tidak tahan mengadapi perang saudara dan lanun telah mengadu dan meminta pertolongan

Brooke. Brooke dan  orang-orangnya telah membantu Raja Muda Hashim dan sebagai balasan, Sultan Brunei telah

menandatangani satu perjanjian dengan orang Inggeris itu. Dalam perjanjian itu, Sultan Brunei telah menjadikan

Brooke sebagai Raja dan diberikan satu kawasan dari Tanjung Datu hingga ke Sungai Samarahan. Dengan

perjanjian itu, James Brooke menjadi Raja Sarawak yang pertama. Pemerintahan Brooke bertukar ganti diserahkan

kepada anak saudaranya Charles Anthoni Johnson Brooke dan seterusnya Charles Vyner Brooke yang merupakan

orang terakhir dari dinasti Raja Brooke di Sarawak. Ketika itu, boleh dikatakan semua orang Iban tidak merestui

perlantikan James Brooke sebagai Raja Sarawak. Begitu juga kaum Melayu dan Bidayuh yang sudah sekian lama

tinggal di negeri tersebut. Salah seorang ketua kaum Iban pada masa itu adalah Apai Beragai. Beliau mempunyai

seorang anak lelaki yang gagah perkasa bernama Libau. Disebabkan keberaniannya serta ketangkasannya

menentang musuh menyebabkan orang-orang Iban memanggilnya Rentap. Rentap dilahirkankan pada sekitar

tahun 1825-1835. Dalam usia yang masih muda, Rentap sendiri telah membantu ayahnya untuk menentang

penjajah serta sekutu mereka dan apabila ayahnya telah uzur, beliau sendiri menjadi ketua pejuang kaum Iban.

Semuanya bermula ketika pentadbiran Vyner Brooke. Keputuasan Vyner Brooke dibantah keras kerana ia bertentangan dengan dasar Perlembagaan pada 1941 yang menjanjikan pemerintahan sendiri kepada Sarawak. Kebanyakan bumiputera menentang namun begitu, bantahan tersebut tidak dihiraukan oleh Vyner Brooke apatah lagi kerajaan Inggeris. Kerajaan Inggeris menganggap cadangan penyerahan Sarawak diterima oleh seluruh rakyat Sarawak. Ekoran daripada keputusan itu, kerajaan Inggeris mengisytiharkan Sarawak sebagai jajahan Mahkota kerajaan Inggeris pada 1 Julai 1946. Rakyat Sarawak bangun menentang sehingga lahirnya gerakan anti-cession atau anti-penyerahan yang akhirnya membawa kepada tragedi 3 Dis 1949 dengan terbunuhnya Gabenor Sarawak iaitu Sir Duncan George Stewart yang dilakukakan oleh Rosli Dhobi dan dibantu rakan seperjuangannya, Morshidi Sidek. Catatan detik akhir Rosli Dhobi ini berasaskan beberapa sumber yang terlibat secara langsung. Detik-detik akhir beliau ialah kesimpulan daripada himpunan penceritaan rakan-rakan beliau dan ulasan akhbar Utusan Sarawak. Rosli Dhobi dilahirkan pada 1930 di kampung Pulo, Sibu. Pada masa remaja, allahyarham merupakan seorang yang pendiam dan tidak suka bercakap banyak apatah lagi mengenai perkara yang tidak berfaedah namun Allahyarham mudah bergaul. Allahyarham seorang yang bijak dan amat minat membaca dan disifatkan sebagai seorang yang matang pemikiran sehingga dikagumi rakan-rakannya.

Pada 1949, Rosli mengajar di Sekolah Rakyat Sibu setelah berhenti daripada perkhidmatan kerajaan yang ketika itu masih menuntut di Sekolah Mefhodist dalam Standard 6. Sebagai seorang guru dan juga nasionalis yang berpendidikan, Rosli memiliki cara sendiri mengutarakan semangatnya. Antaranya termasuklah merakamkan sajak yang disiarkan di Utusan Sarawak pada 28 Feb 1949 yang bertajuk Panggilan Mu Yang Suchi dengan menggunakan nama samaran lidros kerana ketika itu pihak kerajaan British sentiasa memerhati dan mengawasi mereka yang terlibat dalam sebarang gerakan nasionalisme kerana sajak tersebut berunsurkan propaganda untuk menyemarakkan semangat nasionalisme dan disebabkan itu Rosli menggunakan nama samaran Lidros. Penglibatan Rosli Dhobi bermula pada Ogos 1949 di mana ketika sedang berjalan-jalan di bandar Sibu, 

Allahyarham terserempak seorang kenalan bernama Bujang Suntong dan bertanyakan mengenai Rukun 13 yang diketuai oleh Awang Rambli. Tujuan Rukun 13 yang utama ialah untuk membunuh Gabenor dan pegawai British lain. Untuk mendapat kepastian, Rosli telah pergi ke rumah Awang Rambli dan Awang telah menyatakan   bahawa orang yang paling sesuai untuk melaksanakan tugas untuk membunuh Gabenor adalah Rosli sendiri. Rosli akhirnya bersetuju dan memilih Morshidi Sidek sebagai pembantu. Pada 3 Dis 1949, Rosli dan Morshidi telah terlebih dahulu menunggu di sekolah methodist dengan membawa bersamanya sebilah badik dan sebuah kamera. Kamera tersebut diberikan kepada Morshidi bagi tujuan mengambil gambar Gabenor dan pada masa sama Rosli membawa badik untuk menikam Sir Duncan Stewart.

Apabila Gabenor melalui kawasan yang dikelilingi orang ramai, Rosli terus menikam perut  Duncan   dan darah merah keluar dilihat dari baju berwarna putih yang dipakai oleh Duncan. Akhirnya Duncan mati di situ juga. Rosli dan Morshidi telah ditangkap dan dipenjarakan di penjara. Begitu juga rakan-rakan seperjuangan daripada Rukun Tiga Belas

yang berjuang menentang penjajah turut disumbat ke dalam Penjara Pusat di Kuching menanti saat dibawa ke tali gantung.Hari terakhir Allahyarham sebelum ke tali gantung, sempat menulis wasiat terakhir kepada keluarga yang dicintai. Sebuah sajak ditulis dengan goresan hujung kuku ibu jari tangan kanannya yang tajam sehari selepas Allahyarham Rosli dipenjarakan. Tanggal 2 Mac 1950 menyaksikan perginya dua pejuang kemerdekaan ke tali gantung, Rosli Dhobi dan Morshidi Sidek. Jasad mereka disemadikan dalam satu makam yang sama, tanpa nisan dan tanpa nama. Seminggau selepas itu, Awang Rambli dan Bujang Suntong turut mengikuti jejak Rosli dan Morshidi kerana menderhaka kepada Raja Britain.

Atas tuntutan rakyat, pada tanggal 2 Mac 1996, akhirnya pahlawan-pahlawan yang sudah lama bersemadi di pusara penjara Pusat Kuching kembali juga ke pangkuan bumi pertiwi tercinta. Keempat-empat keranda yang berisi tulang-tulang rangka sememangnya layak menerima penghormatan terakhir. Memandangkan negarawan ulung ini sanggup berkorban nyawa demi negeri tercinta, sewajarnya pusara mereka dipindahkan ke tempat persemadian yang lebih aman di tempat asal mereka, Sibu. Perjuangan seperti inilah yang diperlukan oleh generasi hari dalam menanamkan semangat mempertahankan negara dari dijajah oleh bangsa asing. Usia muda bukan penghalang bagi kita untuk terus memartabatkan diri, demi agama, bangsa dan negara. Moga Allah mencucuri rahmat ke atas roh pejuang-pejuang yang terkorban dalam mempertahankan negara tercinta ini.

The Brooke era lasted from 1841-1941 in Sarawak. The Japanese occupied Sarawak during World War II from 1941-1945. At the end of 1945, Sarawak was nominally an independent country under the Brooke dynasty.

Vyner Brooke formally ceded sovereignty to the British Crown on July 1, 1946, following a controversial vote in Sarawak's Council Negri (legislature). Sarawak became a British colony (it was formerly an independent state under British protection).

His nephew, Anthony Brooke, continued to claim sovereignty as Rajah of Sarawak. (Source: 1) He was District Officer of Sarikei in 1941. He was linked to the anti-cession movement. (Cession means ceding of territory to another country by treaty.)

Vyner Brooke, in 1941, promised Sarawak independence but then handed over Sarawak to be a colony in 1946. This was what started the anti-cession movement (source 3). Protests happened from 1946-1949, after which the British Government closed all legitimate means of reversing this change in constitutional status.

The cession of Sarawak produced a split in the Malay community. In 1949, some Malays who opposed the cession assassinated the first British Governor of Sarawak, Duncan George Stewart. (Source: 2). Duncan was been welcomed by a line of school children during his first official visit to Sibu on 3 Dec 1949 when he was assassinated. (Source: 4)

John Pike, a Magistrate, 3rd Class, acted as the defense counsel for the accused. (John Pike succeeded Alastair Morrison as Assistant District Officer of Sarikei District in early 1949). Pike pointed out that the accused was young (18) and impressionable and also helped the British Crown to uncover the Rukun Tiga-belas movement, the secret anti-cession group behind the assassination. He lost the case and the accused was sentenced to death by hanging. (Source: 4)

In 1951, Anthony Brooke, fearing that he would be branded as a traitor to Britain, sent a message to anti-cession groups to urge them to give up the fight against British rule. The anti cession movement did not

end because of this but gradually died after this. (Source: 3)

Now you know why those old stamps you collected in Sarikei had Queen Elizabeth's images from the British Crown colony days.

Sejarah purba

Sarawak ialah salah satu negeri di Asia Tenggara yang diduduki oleh manusia.Ia berlaku kira-kira 40000 tahun dahulu. Penemuan arkeologi seperti tulang manusia, tembikar, dan bekas perkuburan membuktikan bahawa manusia telah mendiami Sarawak sejak sebelum Masihi lagi.[sunting] Kurun-10 hingga kurun 19

Sarawak dikatakan berada di bawah kekuasaan kerajaan Srivijaya pada kurun-10 hingga kurun-13. Penguasaan kerajaan Srivijaya ke atas wilayah pesisiran Sarawak telah membolehkan orang-orang Melayu dari Sumatera berhijrah dan menetap di kawasan pesisiran Sarawak. Orang Melayu telah membuka penempatan mereka di Santubong yang merupakan antara pelabuhan entrepot terpenting di Nusantara. Ini telah dibuktikan dengan dengan penemuan bahan artifak seperti pasu zaman dinasti Han Cina di Santubong.

Setelah kejatuhan kerajaan Srivijaya pada kurun-13, Sarawak dikuasai oleh kerajaan Majapahit. Seorang putera Raja Majapahit iaitu Raden Menteri Dipati Jepang atau Datu Merpati Jepang telah berhijrah ke Sarawak pada kurun ke-15. Baginda telah berkahwin dengan Datu Permaisuri anak perempuan Raja Jarom Jawa di Johor sebelum berhijrah ke Sarawak. Daripada keturunan Datu Merpati Jepang, muncullah golongan bangsawan Melayu Sarawak yang bergelar Abang. Golongan Melayu perabangan Sarawak telah memegang jawatan terpenting seperti Datu Patinggi, Datu Temenggong, Datu Bentara pada zaman pemerintahan Brooke di Sarawak.

Penglibatan Inggeris

Apa yang diketahui secara pasti, Sarawak terletak di bawah penguasaan Kesultanan Brunei pada awal abad ke-19.

Sarawak merupakan sebuah wilayah yang dikawal secara tidak rapi oleh Kesultanan Brunei pada awal abad ke-19. Kemudian pada 1839, James Brooke datang untuk menghantar surat pada Gabenor Sarawak, Rajah Muda Hasim. Beliau meminta bantuan James Brooke untuk membantu menenangkan keadaan Sarawak yang kacau bilau. Pejuangan Dayak menentang penjajah Brunei terbukti hebat manakala James Brooke yang mempunyai angkatan perang yang lengkap dan beberapa kali cuba menenangkan pejuang Dayak. Sebagai balasan, James Brooke dilantik menjadi gabenor Sarawak pada 24 September 1841, dan seterusnya Rajah pada 18 Ogos tahun berikutnya.

Pada asalnya, wilayah ini cuma merupakan hujung barat Sarawak yang kemudian, yakni

kawasan di sekitar Kuching. Sewaktu kematiannya pada 1868, anak saudara Charles Anthoni Johnson Brooke menjadi Raja. Beliau pula diwaris oleh anakandanya, Charles Vyner Brooke.

Wilayah Brooke diperluaskan dengan pantas di bawah ketiga-tiga raja itu, kebanyakannya melalui penjejasan kawasan yang pada nama sahaja di bawah kawalan Brunei. Sebenarnya, Brunei cuma mengawal kubu-kubu sungai dan pantai di kebanyakan wilayah yang telah lenyap. Oleh sebab itu, kebanyakan keuntungan yang dicapai adalah melalui penjejasan pembesar Islam dan puak tempatan yang hilang kemerdekaan de factonya.

Dinasti Brooke memerintah Sarawak selama seratus tahun dan mencapai kemasyhuran sebagai â??Raja Putihâ? ("White Rajahs"), dan diberi taraf yang serupa dengan raja-raja India dalam Empayar British.

Berbanding dengan banyak kawasan empayar yang lain, keluarga Brooke bermaksud pengamalan dasar paternalisme untuk melindungi penduduk tempatan daripada eksploitasi oleh empayar Brunei dan pendatang asing. Mereka memerintah dengan bantuan pemimpin tempatan dan menggaji pahlawan Dayak sebagai askarnya. Mereka juga menggalakkan imigrasi kelas perdagangan Cina.

Sejarah moden

Jepun menyerang Sarawak pada 1941 dan menguasainya sepanjang Perang Dunia II Sarawak pada masa kekalahan Jepun, 1945 ditadbir oleh British Borneo Civil Affairs Unit yang dikawal selia oleh tentera Australia. 

Anti- Cession Sarawak

Sarawak merupakan salah satu daripada punca utama Konfrontasi Indonesia pada antara 1962 dan 1966. Ia menjadi sebuah negara merdeka dan kemudian menjadi negeri autonomi Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963 sungguhpun pada awalnya, ia mengalami penentangan daripada sebahagian penduduknya kerana tidak mahu Sarawak diperintah oleh Kerajaan Malaya.

1. Telah berlaku perarakan dari kampung ke kampung di Bandar Kuching hingga ke Tugu Peringatan Brooke, di hadapan

bangunan Mahkamah Tinggi Sarawak. Pembawa-pembawa sepanduk berteriak dengan penuh semangat membantah

Penyerahan. Laungan-laungan seperti:

'KAMI MAHU BROOKE'

'KAMI MAHU KEMEREKAAN'

'NO CESSION ALTANTIC CHARTER MUST BE RESPECTED.'

'HANCUR PENJAJAH BRITISH'

"KEMBALIKAN KEMERDEKAAN SARAWAK'

 

2. Tidak dinafikan bahawa Penyerahan telah membawa pembangunan ke Sarawak, namun apa yang dikesalkan ialah rakyat

Sarawak telah berpecah belah, berselisih pendapat dalam semua aspek hidup mereka- Sarawak Tribune.

 

3. Sebahagian besar yang membantah Penyerahan adalah dari kalangan orang Melayu walaupun pada mulanya terdapat

penyertaan orang Iban di dalam perjuangan tersebut. Koloni telah berjaya menyakinkan orang Iban bahawa Koloni mahu

membantu meningkatkan taraf hidup dan pendidikan mereka terutamanya di Bahagian Ketiga. Koloni juga meyakinkan Orang

Iban bahawa Rajah hanya menumpukan pembangunan kepada orang Melayu sahaja menyebabkan orang Melayu membantah

secara besar-besaran Penyerahan ini padahal, pokok persoalannya lebih menjurus kepada pengkhianatan janji oleh Koloni untuk

membiarkan Sarawak diperintah oleh orang Sarawak sendiri setelah perang Jepun tamat.

 

4. Rajah Brooke pernah menyeru kepada pewaris takhtanya agar melihat Sarawak dan Rakyatnya sebagai amanah dan

bukannya tanah jajahan dan milik Rajah. Namun, amanah ini telah dipecahkan oleh Rajah Vyner. Bagi masyarakat Melayu,

bantahan ini lebih kepada soal prinsip, amanah dan perpaduan rakyat.

 

5. Bermula 1946, terjadilah selisih faham dalam Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak berkenaan cara dan corak bantahan

yang hendak dilancarkan. Golongan tua lebih mengutamakan cara budiman untuk menyelesaikan masalah ini manakala

golongan muda yang terdiri daripada ahli profesional dan bukan berasal dari perabangan mahukan cara yang pantas tanpa

diplomasi yang tinggi.

Persatuan Melayu Sarawak telah melopori beberapa demonstrasi dan perarakan secara awam di Kuching menentang penyerahan Sarawak kepada kerajaan British. Gerakan Anti-Cession semakin hebat dengan penglibatan kakitangan kerajaan yang sama-sama meniup semangat anti-penyerahan.

Pada 20 Disember 1946 kerajaan mengeluarkan pekeliling rasmi dikenali sebagai “circular No. 9” melarang kakitangan kerajaan terlibat dalam sebarang kegiatan yang menentang penyerahan (cession).

Persatuan Melayu Sarawak menjadi badan penggerakan Anti-Cession khasnya di Kuching; sambutan oleh masyarakat Melayu adalah hebat sehingga kerajaan terpaksa mengeluarkan kata putus kepada kumpulan terdiri dari kakitangan Sarawak agar berhenti dalam gerakan Anti-Cession.

Kemuncak penentangan Anti-Cession ialah perletakan jawatan seramai 338 kakitangan kerajaan pada 2 April 1947. Suatu perhimpunan secara besar-besaran telah diadakan di kawasan rumah penaung PMS, Datu Patinggi Abang Hj. Abdillah yang dihadiri oleh semua kakitangan kerajaan yang telah meletak jawatan. Perhimpunan tersebut telah dipelopori oleh Persatuan Melayu Sarawak. Kakitangan kerajaan yang telah meletak jawatan terdiri dari 22 Jabatan Kerajaan, golongan guru seramai 76 orang adalah kumpulan yang terbesar.

Pergerakan Anti-Cession yang telah berjuang melalui berbagai cara selama 6 tahun telah berhenti dalam tahun 1951. Sarawak terus kekal sebagai sebuah koloni British sehingga tahun 1963.

www.time.com

One hundred and one booming salutes split the morning: one for each year of the dynasty and one more. As their echo died away, promptly at 8 o'clock one morning last week, the Raja and Ranee of Sarawak, Sir Charles Vyner Brooke & Lady Brooke, left the great ghost-haunted palace from which they had ruled for 24 years, proceeded with guard of honor to the Government offices. There they witnessed the ceremonies that put an end to the absolute rule which the House of the White Rajas of Sarawak had exercised over half a million brown-skinned subjects for a century. Henceforth an Administrative Council of British officials will assume the responsibility of government.

On Sept. 24, 1841, James Brooke became Raja of Sarawak. An English adventurer in the service of the East India Company, at the age of 21 Jamie Brooke had been wounded in a battle in the Brahmaputra valley, mutilated and doomed to a childless future. Unable to marry, he took to the sea, which he said "wants nothing but a gallant heart from her lover." He put into Blidah Fort, Borneo, helped suppress a rebellion against a Malay prince, wound up by becoming absolute monarch of 50,000 square miles of viciously virginal jungle in northwest Borneo.

The first Raja was succeeded by his nephew, Sir Charles Johnson Brooke, a lusting, jungle-loving buck. Sir Charles used to think dinner an unnecessary and expensive meal, but he relented on his wedding night and bought his bride bread, butter and tea. Sir Charles in due course died (although his ghost still haunts the palace, says his daughter-in-law), to be succeeded by his son, the present Raja.

The present Sir Charles produced three fabulous daughters. He promised Sarawak to his 28-year-old nephew, Sir Anthony Brooke, but withdrew the promise when Anthony married pretty Kathleen Hudden, a commoner. Last April he announced his intention of establishing a constitutional monarchy for his superstitious, head-hunting subjects, who dote on such delicacies as wood slugs and hot rice wine, who count among them such medical curiosities as the "Snake Man" who sheds his skin once a year.

More potent perhaps than the Raja's intentions in effecting the change was the will of the British Empire. Oil-rich, rubber-bearing, strategically-placed Sarawak as an air base can menace Thailand, the Philippines, Malaya, the Dutch East Indies. It is far too important on the map of the South Seas today for comic opera.

Read more: http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,790265,00.html#ixzz1ZVvCbRn0

THURSDAY, DECEMBER 31, 2009

Contoh Nota kaki Yang betul

George Mc T. Kahin, Nationalism and Revolution in Indonesia, New York: Cornell University Press, 1952, m.s. 100-103.

John Bastin dan Robin W. Winkins (penyusun), Malaysia: Selected Historical Readings, Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1966, m.s. 121.

Ibid, m.s 125. (Ibid ialah kependekan daripada “ibidem” bererti pada tempat yang sama dengan catatan yang mendahulinya langsung tanpa diseling oleh sumber lain)

Op. cit, George Mc T. Kahnin, m.s. 108. (Keterangan – Op. cit adalah singkatan daripada “opera citaro” bererti dalam karangan yang telah dicatat sebelumnya dengan lengkap pada muka surat lain, dan sudah diselangi oleh sumber lain tetapi jika anda membuat nota kaki dengan merujuk kepada beberapa karya oleh pengarang yang sama maka perlu juga ditulis tajuk karangan.)

Zainal Abidin Wahid, “Malaysia, South-east Asia and World Politics,” dalam wang Gangwu (ed.) Malaysia: A Survey, New York, Frederick A. Prager, 1969, m.s. 298.

Perjanjian ini yang dibuat pada hari Rabu, tiga puluh hari bulan Rejab tahun Hijriah satu ribu dua ratus lima puluh tujuh pada pukul dua belas menunjukkan bahawa dengan suci hati dan penuh kejujuran PANGERAN MUDA HASSIM putera Al-Marhum Sultan Muhammad dengan ini menyerahkan hasil dan segala tanggungjawab masa depan Pemerintahan Sarawak bersama dengan wilayah tanggungannya, kepada JAMES BROOKE Esquire. Selanjutnya, dia, James Brooke Esquire adalah pemunya tunggal hasil negeri dan dia sahajalah yang bertanggungjawab terhadap perbelanjaan awam yang diperlukan demi kebaikan Sarawak. 

Seterusnya, James Brooke Esquire dengan suci hati dan dengan penuh kejujuran menerima Perjanjian ini seperti yang ditetapkan dan selanjutnya mengaku janji dari tarikh ini akan membayar kepada Sultan Brunei satu ribu dolar, kepada Pangeran Muda satu ribu dolar, kepada Petinggi tiga ratus dolar, kepada Bandar satu ratus lima puluh dolar dan kepada Temenggung satu ratus dolar. 

Seterusnya, James Brooke Esquire mengaku janji bahawa undang-undang dan adat resam orang Melayu Sarawak akan dihormati selama-lamanya kerana Negeri Sarawak hingga sekarang ini tertakluk kepada pemerintahan Sultan Brunei, Pangeran Muda dan Raja-Raja Melayu. 

Seterusnya, jika timbul apa-apa honar sama ada di dalam atau di luar Negeri Sarawak yang boleh memudaratkan kepentingannya, sama ada yang disebabkan oleh rakyat atau putera raja mahupun raja yang bermusuhan dengan Sarawak, maka Sultan dan adinda Baginda, iaitu Pangeran Muda hendaklah mengesahkan James Brooke Esquire sebagai Raja Sarawak yang dilantik secara sah dan tidak boleh diganggu-gugat oleh mana-mana orang lain. 

Seterusnya, Pangeran Muda dan James Brooke Esquire mengikat Kontrak ini dan Pangeran bersetuju melepaskan semua aktiviti selanjutnya dalam Pemerintahan Sarawak kecuali sebagaimana yang boleh dijalankan olehnya dengan izin James Brooke Esquire dan apa-apa yang dilakukan oleh mereka secara berasingan atau secara individu berkaitan dengan Pemerintahan Sarawak mestilah menurut syarat Perjan jian ini. 

1. Sebelum campurtangan James Brooke dalam politik Sarawak, negeri

Ini adalah di bawah penguasaan Kesultanan Brunei.

2. Wakil Sultan Brunei di Sarawak, Pengiran Indera Mahkota telah

Mengambil alih kuasa politik daripada pemimpin tempatan dan

Mengenakan cukai tinggi kepada rakyat dan ini membangkitkan

Penentangan rakyat Sarawak terhadap Brunei.

3. Pengiran Raja Muda Hashim yang menggantikan Pengiran Indera

Mahkota gagal mengembalikan keamanan Sarawak dan terpaksa

Meminta pertolongan James Brooke bagi memulihkan keamanan.

4. Sebagai membalas jasa, James Brooke diberikan kuasa untuk

Memerintah Sarawak dan keluarganya telah memerintah Sarawak

Dari 1841 - 1941.

5. Jan. 1941 : Charles Vyner Brooke memperkenalkan Perlembagaan

1941 tetapi tidak sempat dilaksanakan kerana pendudukan Jepun.

6. 10 Sept. 1945 - 1 Julai 1946 : Pentadbiran Tentera British telah

Diperkenalkan di Sarawak setelah kekalahan Jepun.

7. Charles Vyner Brooke mahu menyerahkan Sarawak kepada British

Kerana :- 7.1. Desakan kerajaan British bagi menjamin pelaburan British

Di Sarawak, selamat;

7.2 Pertikaian keluarga : Charles Vyner Brooke yang uzur dan

Lanjut usia enggan menyerahkan pentadbiran Sarawak

kepada anak saudaranya, Anthony Brooke (beliau tiada

Waris).

7.3 Masalah kewangan : Charles Vyner Brooke tiada sumber

Kewangan untuk membangunkan Sarawak setelah tamat

Perang Jepun.

8. Dis. 1945 : Charles Vyner Brooke berunding dengan kerajaan

British dan bersetuju untuk menyerahkan Sarawak kepada British

9. Gerald T. Mac Bryan menjadi wakil C.V. Brooke, dihantar ke-

Sarawak bagi mendapatkan persetujuan dan tandatangan pemimpin

Tempatan dalam Majlis Tertinggi Sarawak (menggunakan tipu

Muslihat).

10. 8 Feb. 1946 : C.V. Brooke mengisytiharkan persetujuan Majlis

Tertinggi Sarawak untuk penyerahan kepada British tetapi mendapat

Bantahan terutamanya daripada orang Melayu dan Iban.

11. Ekoran bantahan berterusan rakyat, C.V. Brooke merujuk kepada

Majlis Negeri yang kemudiannya bersidang tiga hari dan meluluskan

Dengan 18 undi menyokong manakala 16 undi menentang yang

Kemudiannya dinamakan Undang-undang Penyerahan Sarawak

(Cession Bill).

12. 01 Julai 1946 : Sarawak diisytiharkan sebagai Jajahan Mahkota

British dengan Sir Charles Arden Clarke sebagai Gabenor pertama.

Gerakan Anti Penyerahan

1. Penyerahan Sarawak kepada British dibantah oleh orang Melayu

Dan Iban.

2. Datu Patinggi Abang Hj.Abdillah bin Datu Patinggi Hj. Mohd. Kassim

(Ketua masyarakat Melayu) membantah keras penyerahan itu.

3. Bantahan juga disuarakan oleh Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak

(PKMS), Barisan Pemuda Melayu Sibu (BPM), Barisan Pemuda Sarawak

(BPS) dan Persatuan Dayak Sarawak (PDS).

4. Rakyat Sarawak membantah penyerahan kerana susahnya untuk mendapat

Kemerdekaan daripada British dan bertentangan dengan Perlembagaan

1941.

5. Rakyat juga membantah kerana C.V. Brooke tidak berunding langsung

dengan para pemimpin tempatan Sarawak.

6. BPM meminta Anthony Brooke ditabalkan sebagai Raja Sarawak tetapi

Tidak dipersetujui oleh C.V. Brooke.

Penentangan dan Reaksi British

1. Golongan Anti Penyerahan menghantar surat, kawat dan telegram

bantahan

Kepada kerajaan British tetapi tidak diendahkan oleh British.

2. Poster ditampal di serata tempat bagi menyatakan penentangan rakyat

Yang anti penyerahan.

3. Cikgu Lily Eberwein ( PKMS ), Puan Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah, Cikgu Ajibah Abol (BPM) : melambangkan

penentangan wanita Sarawak terhadap penyerahan itu.

4. Dis. 1946 : British mengeluarkan Pekeliling No. 9 : melarang kakitangan

Kerajaan terlibat dengan gerakan anti penyerahan.

5. 02 April 1947 : 338 kakitangan kerajaan letak jawatan dan akibatnya

22 buah sekolah terpaksa ditutup.

6. 01 Julai 1947 : Tunjuk perasaan terbesar diadakan di Kucing dengan

Disertai oleh PKMS, BPM dan PDS bagi membantah perlantikan Sir

Charles Arden Clarke sebagai Gabenor Sarawak yang pertama.

7. Bagi melemahkan gerakan anti penyerahan, British menggalakkan

Penubuhan Young Malay Association (YMA) dengan matlamatnya untuk

Memecahbelahkan perpaduan kaum dan dapat melemahkan gerakan anti

Penyerahan.

8. British juga melaga-lagakan hubungan kaum seperti Melayu dengan

Dayak supaya gerakan anti penyerahan menjadi semakin lemah.

9. Golongan muda yang radikal dalam BPM, Sibu, menubuhkan Kumpulan

Rukun Tiga Belas yang bersumpah untuk menghapuskan Pegawai

Eropah dan pemimpin Melayu yang menyokong Penyerahan Sarawak

Kepada British.

10. 03 Dis. 1949 : Sir Duncan Stewart (Gabenor Sarawak kedua) ditikam

Oleh Rosli Dhobi (Ahli Rukun Tiga Belas) ketika Gabenor melawat

Sibu dan 10 Dis. 1949, Sir Duncan Stewart mati.

11. Rosli Dhobi, Morshidi Sidek, Awang Rambli dan Bujang Suntong

Dihukum gantung sampai mati.

12. British berjaya mengukuhkan kuasanya ke atas Sarawak hingga 1963.