i

I

II

I

WASATIYYAH DAI-AM PERANCANGAN PE}{BAHAGIANI{AI(-TA ORANG ISI}M

G,ffMoird Zaidi Daud,l Mohd Norhusairi Illat Hussin2

& Ir{ohd Hafiz Jamaludinj

Abstrak: IVasati-yyah ncnpakan vla konsq diarliark'an dalaz l,sln ytt\nenitikberatkal a$ek kaederbanaan dalan rcgen@ aspek kehidttpar

'otlt kk'z w'yf

kepentirgan tluniaii dan sHtratui. ksedcrhatraan iti hanrlalt ttilihat dakn perspektiJ'

i,,g hbitt /117ae .yatrg hetaittan antrtk ruembeutak amat klant agar lidak andcnug f -qalu'or.loo yo8 benfat nelanpatti batas, herlebihan, kctidakatlilan dan *bagaittya' Konsep

uasatliablni dipat dipmitikkan dalam rege,ra? ,ff san sebarian mantrtia temasuklalt

tlatai kotek: pcr(t Langdt, dan pengantsan bana. Penalisan ini akan nengupas $a t, a a trasatiy;h memainkan peranan di duluat pcanrnngan penbringiat lnrta di orang

Islan. PudeA,atan &*ipif nelaki analisis kandwgm digmakan dalan nutgpaskonsep autatiyyab dalan peraneangan penbaltagan ltata arang Islam. S kop perontd,Wft

penbabagian ltarta -yarg dibincangkan ddam penttlisan ini ialah ha*a npmcaian, uaiat,hilzah dan vakaf Di akltir penutisan iti, pm is nndapati bahan'a ke empat'effpat

mckanine pembahagim hata nclahri haiu sepancaian, n,usiat, bibalt tlan rakaf dahn

Pm.rer nerancaflg bata mcztputyai pcntnan dan ,ii-iirya lang tenendii dalannnngambarkan ruujttdrya ebnen Aetederhanaan bagi umat ldan dalan nenbehagikanltarta Ke.cederltanaat ini jrga dapat nembafit unat Iiotz tzteugagihktn hurta langdiniliki rurnk kepningan dii *ndii, kam kerabat, orang di .;ekelilitg, nLtlyarukathaltkan ncxthantu pcnlmgum ekouorni rcgdra rlari dengan lundarrtn syaruA.

-4khfuyu kcbaikan, kelcbihan dan Acadikn dopat dirEai mercnui kc.tetlerhanaan -yangrlil>m/<ikkan aleb ttrat l:lam klns*t1a da/um pcrauuugau penbahagian harta .raruanda .renusu bifup naltupun rlEas kextatiat.

I{a ta I{u nci: Ll:'arutiyya lt, Peranca ttga n, H a rta, Is lant,

PENDAHULUAN

setela}r ke's.afatan Rasuluilah ah SAW pada tahun ke i1 Hijrah bersarna 632 Masihidan berlalu zaman pemerintahan dfla Ktu/ttfa' al-Ragidin, telah bermula bibit-tribitPerPecahan dan pertelirtgkahan di kniangan umat Islam pada zarnan Kl.ralitjrh ,/-

calon PhD,.Jabat:rn s1'^.iah dan L'ndang-f ndang, Akademi perr-qajian Islarn, I'n.iversiti ){ala1a,zaididrud(@um.edu.mr'calon PhD, Jabatan Srarial.r da'r t:ndaog-f'ndang, Akademi Perrgaiiar: Islam, t'ni.t'ersiti \Ialata,ajerva tan(ti)grn arl. c om.Calon PhD, -lnbatan Srarial.r dnn [-r:darrg-L'ndar:g, Akader:ri Pengajian Islem, L'niwersiti \{,rlar.a,

i,rji iJ ! ;t ril + i-t-i\ n i

I

:

j

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WAsATIYYAH IN THE qUR'AN AND SUNNAH

Rayidin vang keempat iaitu Khalifah 'Ali bin Abi Talb' Muncul pada ketika in'r

noio,tgn,-, K,ttn'arU detrgan mengadakan berbaga'r-bagai -l:agai hid'alt dar: rnuncul iugl

;il;;;,';;;:";,i;;ri;-sifat melampau da, segata n)ac?rm fit'ah va,g dilakuka:r.

Kedua-clua golongan m telah mitvariskan kepatla urrrat Islam pada zarnan

,"i.*r,."a dJ,garr"pelmgai penr"ele*,e,ga' dalam akidah da' tnt^c t^ kehidupan'

Umat Isiam kt.,ususnya pa,la',.'atn-t itu iemakin iauh daripada !la1 flSder,hanaanr;;;-;;",.rr-.rg dik.hendaki oleh Al-Quan dan Sunnah Nabi SAw' N{ereka telah

lii* a""grn 'rir#.""i dalam beragma ataupur bersifat tetlalu berlebihJebihan atau

melampau dalam sesuatu urusao'

Apabila kita melihat kepada golongn peadakvah pula, mereka sedar baharva

umat'Islam telah jauh **i'itt'pot'g daipada landasan kebenaran' Mereka berusaha

untuk mencad jalan baii -.t.pirt o" manusia daripada befterLrsan dalam melakukan

kesilapan ini dan mengeluarkan mereka daripada kegelapan kesesatan kepada. cahala

petunjuk. \falau bagaimanapun, sebahagian daripada pendakt'ah ini masih bersifat

i"rrg* melampaui batas dalam proses dakwah mereka sehingga menl,ebabkan

ke-balin1,a p"-ikito., Htau'ati di kalangan umat Islam. Sebahagian yang lain pt'la,

tedalu bermudah-rnudah dalam urusan agama sehingga meninggalkan prinsip-prinsip

utama dalam Islam dengan alasan untuk menyatupadukan umat Islam dan tidakmerujuk kepada petuniuk AI-Quran dan Sunnah yang sebenar.

Di antara dua golongan ini, muncul satu golongan lag1 yang berpegang teguh

dengan nas Al-Quran, Sunnah dan athar para sahabat dan Tabi'in. N{ereka berusaha

untuk membefulkan semula nanh@ yang digunakan dalam menlamp ukan agama

Islam kepada umat pilihan ini dan membawa mereka kembali kepada jalan yang lurusiaiot nanhaj Ahlu Smnalt a,al Jatna'ah. Mereka menolak sifat melampau dan berlebih-lebih dalam pelaksanaan hukum Islam dan menempelak golongan cuai dan malasdalam meiaksanakan segala atahan dan perintah agama.

Justeru itu, berdasarkan realiti semasa yang kita hadapi sekarang ini -_uargterkadang amat menvakitkan iiwa -vang ingio melihat umat Islam kembali dipandangmulia dan diletakkan di posisi ),arrg selayakn_\'a bag;i mereka, maka keperluan untukmernbimbing ummah kembali ke jalan rzng lurus dan mengajak rnereka kemburlikepada rnanh@ pertengahan yng adil sangat dipedukan. Manbaj ini juga perludiperkenalkan kepada para pendaks,ah dalam mara-mana bidang sekatipur yangdiceburi ketika menyampaikan ajaran Isiam yang sebenar pada era ini. KonsepWasatirrzh zrtau bersederhana dalam segala urusan amat diperlr-rkan bagimembebaskan umat Islarn daripada sikap melampau dan ekstrem dalammelaksanakan sesuatu perkara ataupun sikap vang tedalu cuai dan sambil lewa da.lammelaksanakan segala tuntutan Islam. Bertitik tolak daripada ini, maka artikel ini akanmel-ihatlian bagaimana pendekatan konsep u,asatin'ah vang terdapat dalampetaflcangan pernbahagian harta orang Isiam menerusi harta sepencarian, s.asiat,hibah dan s,akat-.

KONSEP (WASATfYYAI{''

Perkataan !,,'asati'r'ah dari segi bahasa berasal daripada perkataan a/-V'asat (!*rJr). Ia

Imerrpunrai beberapa rnakna lang berharnpiran. Antara makna kalimah al.Vasal

i;i'.,:9 f;ri':=- ",L :rr1 r; ;'

ialah satu perkara yang beracla dl artaraclua perkara' sebagai cortoh ^y^l

(L"J;"Li'

"i.lr) iaitu sa)'a memegallg di pertengahan ta[ dan (-lr L* s -*:) iaitu sava

rnernanalr ke ter-rgah busur' l{aiura vang lain btg al-W'alal ialah perkara vang palil'rg

baikclanpalingelokr.p.,tipt'kutno'.'1'r-l'J--'i)berertisesr'r2rtuvangpalingbaik

dan (J.-3 J+..,) bererti leiaki yang batk' Al-Wasat iuga digunakan bagi makna adil dan

sesuaru yang cli antara baik dan buruk''

Dari sudut s1'arak pula, perkataan ilYlt* telah ban'vak digunakan,sama ada di

dalam Al-eura., d* id'il;. Di dalam Al-Quran, perkataan al-lYasat telah

digunakan dalam beberapa timbangan @nYan) v-atg berbeza iaitu (t't^"'e)' (&')l)'

(!-ei) dan (Lt-r).s LValan (tL-"1) telah digunakan dalam surah al-Baqarah menerusi

ayat ke-143 iaitu:

<&;s.af igslf3>Maksudnla: 'Dan tlenikian/ah (sebagainana Kani telab rueninpin kamt ke

jokn yng laru), Karui jadikan karna (t'abai umat Mwbannzad) satu amat

pitban lagi adil".

Terdapat sebuah hadis 1,ang telah menafsirkan alat ini iaitu hadis daripada AbuSald al-Khudri, sabda Rasulullah SA\x,': "Nabi Nuh AS telah diseru pada hari kiarnat,

talu baginda meniarrab: Aku men,'ahut seruanN{u r.vahai Tuhaoku. Firman AllahTa'aia: Adakah kamu telah menvampaikan (s,r'anat Ku kepada kaum mu)?. Baginda

menjau,ab: \'a. Lalu, Allah berfirman kepada umat Nabi Nuh AS: Adakah dia teiah

men-vampaikan kepada kamu semua?. L'leteka menjawab: Tidak datang seorang Punyang mernberi peringatan kepada kami. Firman Aliah kepada Nabi Nuh: Siapakah

yang boieh mer.rjadi saksi bagi kamu?. Jawab Nabi Nuh: Muhammad dan umatnya.Lalu Nabi Nluhammad SA\X/ dan umafll!? bersaksi bal.rau,z Nabi Nuh telah menjadirnerryampaikan peringatan kepada umamya".o Al-Taba.i telah merirvayatkan dengan

sanadn-va datipada Nabi SAW pada menafsirkan fuman A-l1ah SW*f ( Li ,*tLL?- ilJjsr

tt- ..r), sabda Nabi il,Iuhammad SA\XI (Yj-rr) iaitu umat yang betsifht dengan keadilan.

Al-Tabari telah mengemukakan beberapa rig,a),at berkenaan pentafsiran bagi

perkataan (tL-3) dengan makna adil ini. Beliau telai-r meuisbahkan tatiir ini kepada

beberapa sahabat dan tahi'in seperti Abu Sa'id, r\'Iuiahid dan lain-lain.:

Al-Tabari sendiri menafsirkan perkataan (1).-3) di dalam a):at di atas delgal

makna pertengahan. BeLiau berpendapat Allah S\\T menvifatkan umat i\{uhammad

Ibn AIanzr.rr, Jamal al-Din }luhamorad bin llakram (r.t), Lisan at-Arab, j.7. Beirut: Dar al-Sadir, h_.l;: .

al-Sallabi, 'A-li N{nhammad (2001), al-V:'asatiyyoh.f -41-Qtr'an Kaherah: }laktabah al-Tabi'in, h. ll.al-Buk}rari, trIul.rammrd bin Isrrail (1991), Sahil) B,tLhai,i. -->. Reuut: Dat al-Fikr, h. 176.

al-Tabari. lbn l.ari.r (,985\. Iani' al- 'aa, j. 2. Beirur: Dar al

INTERNATIoNAL coNFERENcE oN WASATIYYAH lN THE quR'AN AND 5UNNAH

SA\Y sebagai umat Yans pertenghan kerana kesederhanaan mereka dalam beragma'

yereka Suka' perrqarrr,";,;!";il"'''r.4.1,,r-, i.rriha' tlalru, beraqama sepe'tr

;;j;;;;;,, i+i.u^n .,'''g b"'ltliih le'i'a' dalem ketrtamaatr dart s'arat-starat varrg

dikenaka,l terhadap gereja-geteia serta clahtaali m.ereka terhaclap kenrhatralt Isa AS'

Um;tt Islam iuga ridak *A'i"]" ail't meugamlril rnttd'rh dalarn soal agam;t sepeffi

golongirn Yal-rucli 1'n,-,g t"iol-l *tr"tt.'o t kita; Nlall' membuuuh' tnendustakiur dan

tidak beriman dengan p^., "^rri.

i.rra[knya, umat Islam ialah umat yang perteogahan

dan bedaku adil dahm .";;;;;tl**, oitt' tt*''o itulah' sebaik-baik perkara di sisi

Allah ialah perkara rang pertenghan'"

A.vat ini merupakan asas kepada konsep Y:^:iry'dl laiC di?*tlll$,o*kertas keria ini di mana tott'if rvutouS'ah |uga adalah berteraskan dan bersumherkan

i^lpra^ avat ini seperti mana vr"g oko" diielaskan di bawah nanti. Perkataan

(rL-rD pula telah disebutkan di dalam surah al-Baqatah avat ke-238:

,s*Y : V$s *:"Sr 2>tJst r rt-!'Ut J' r&t\')

r\.Iaksudn,va: 'Peliltarulah kanu (kejakanlal: dengan tetE dan *npunw pada

n,aktntrya) segak unbatryattg fadtt, kbasnla wnbablang nusta (tunbabSang

Atar), dan beditilab kerana Allab (dakn xmbablrcng kamt) duryan taat dan

kbugnk".

Al-Tabari telah memil-ih pendapat yang mengatakan solat al-lVu$a ialah solatAsar. Alasan beliau ialah solat Asar berada di pertengahan di antara lima solat farduvang dirvafibkan kerana sebelum solat asar ialah solat Subuh dan Zohor, manakalaselepasnva pula ialah solat Maghrib dan Isyak.e Bagi perkataan (Lr), iu telah disebutsebanlak dua kali di dalam Al-Qruan. Pertama, di dalam surah al-Maidah ayat ke-89:

<'#ii,:;rtY ,;3i'r, Au; tF (w1"|fiK>i\'faksudnva: h'[aka bayarun dedaqya ialah nnmhei makan tEulub orungniskin dai jutit mukanan .yattg tcdethana.yang kanu (biav) ltuikan kepadakelaarga kana.

Al-Tabari telah menatsirkan perkataa' (LlD di sini dengan makna makanan

1'ang pali'g adil iaitu maka'an 1'ang paling adil unruk diberikan kepacia ahli keluargai.di'idu va'g i,gi' membavar kifarat teisebut. oreh itLr, sekira,l,a dia merupakanseorzng '''ang ser-rtiasa memberi nrakanan \-ang mengenlorrglan kepada ahlikeluarganl'a, maka dia hendaklah memberikan *okonu., 1,rr"g -..rg"r'angkankepada sepuluh ora'g thkir miskin. Sebariknta, sekiranra aio ujnL -nlpo ,r.,t rkmemberikar: m,kanan vang meng€nvangkari kepada ahli keiuarganva, iraka diahendaklah mernberi rr^t".,oi, k.poin ,.pr,1.,1, oroiE fakit miskin .jojo. ..,nru ,urrn

:

.

J

rbid., i. 2, h. 6.

id., h. 567.

,"rr I ir b ;l/ I L i-u-J I i i

dia mampu sahaja.'0 Avat kedua bagi perkataan (l-"-ei) ialah di dalam surah al-Qalam

a)-at ke-28:

6';4:u # J'\ i\'&1a31 iv)Nlaksudnla: "Be rkutrthlt ()ta g)(utg bu sikup tdil di rttttatu uervk,t: "Brktuk,thAkl tclab kalakan kepada kama (tunasa kamtt butdak uengbanpakan orung-orangfakir niskin dai babmnqya): anatlab elok kiatya kamt neryingati Allab(sufa nertbalalkafl raficalgan kanil Jdtgjahat itil)? ".

Al-Tabari menafsirkan perkataan (,-+-,ri) di sini sebagai onng y^ng paling adil

di antara mereka. Tafsir ini menurut beliau merupakan tafsir Ibnu 'Abbas, Mujahid,

Sa'id bin at-Musayl,ib dan Qatadah.tl Perkataan (,.t-3) pula telah disebutkan di

dalam sutah al-'Adiyat avat kelima:

G; y.*t?)Nfaksudnya: "I-,a/a nengentprr ia ketika ita di nngah-tength kmptkrmttslb" .

Makna perkataan (Ot--r) di sini jelas menuniukkan baharva ia bermaksud beradadi tengah-tengah seperti mana yang ditafsirkan oleh al-Tabari, Ibn al-Jarvzi, al-

Qurnrbi dan lain-lain.'2

Seterusnla, perkataan al-Wasat juga banvak digunakan di dalam hadis langmemainkan pe.ranan dalam memberikan penerangan dan penfelasan lanjut kepadaAI-Quran. Justeru itu, ia dapat memberikan kepada kita gambaran 5.ang ielas kepadakonsep Vasatiwah yang merupakan tajuk perbigcangan utama dalam kertas keria ini.Antaranva, sebuah hadis ).ang dirirvai,atkan oleh Al-Bukhari, sabda Nabi SAW iaitu:

A.W 6+si':t'i.,.tt ,it ,b ei*uaktsl'A *5:,ZV{Lt A tp

<,gt 5,1 31{! a:rit$ ,;"r:,}l$b P1r6$ , -;!,u, ,gtNlaksudnya: "Sevrngabnla di yurga kelak ndapat 100 dajat-yalgdisediaknnkepadu orzrttg-atu g-ydltg berjihad di jttlan Allah. Di antaru dua rluiar tunehtiadaltL .reputi juruk di anlarz ltttgit dan lntni. _-lpuhila kant tncltiutu, ntakaninlalalt yargt Fidaat kemta sernnggrltqla ia nenrpak.t .Uttttgtt.ldfiS tat'bdikald g,tngo.ya nglahry tingi".13

r0 al-Tabari, Ibn.farir (1985), op."it.,j.7,bh. l6-72.il Ibid., j. 29, h. -14r: Ibid., i. 3. h. 286; Ibn A1-.fas'zi, Abu al-Farj 'Abd al-Rahnran bin '.tli (.Q, Zad al-).lcsi, i. (t.

Kaherah: al-llaktab al-Islami. h. 209.; Al-Qurrut i (198tr, -4|-Jani' li -lltkan d-Qar'at, 1. 2A.

Kaherah: Dar al-I(utub rLl-'Arabi. h. 160.Ibn Haiar al ' i ( 1990\. Fatlt a/- 6. Beirut: Dar al-Fikr. h. 16.

TNTERNATTONAL CONFERENCE ON WASATIWAH rN THE qUR',AN AND 5UNNAH

llakna petkata at (L- el) clirlam hadis di :rtas ialal-r r,ang terbaik. I-larlis scterusnla

ialah hadis vang cliris'avatkan olel-r a1-Tirn-rizi:

(*;: o:llaksuclnva: Ktbakatan j/t /utan di le tgtl.t-lcrgalt nakauan. )Iuku ltakanlul,datipada tepirya dan jangan makar datipofu tengaLntya.la

I{akna (-t-3) di sini pula ialah pusat bagi bulatan. Dalam hadis lain r,ang

diriv,al-atkan oleh Abu Daud, sabda Nabi Muhammad SA\\:

<trtt-r)*,if u)r ri;i)il{aksudr-va: 'Jadikna Inam buada di rengalt-nngah saf dan tutuplalt fl/atry}angludapal dalaru saf'.t'

I{akna (t_J.--e) di sini ialah menjadikan kedudukan imam di perrengahan saf

sehingga sama jarak makmum daripada imam vang berada di hujung saf sebelahkanan dengan makmum yang berada di hujung saf sebelah kiri.

Setelal.r kita menganzrlisis penggunaan perkataan al-\X'asat di dalam Al-Quran dansunn:rh, ielas kepada kita bahas.a istilah rrasatinah tidak boleh dig'unakan melainkanapabila terdapat dua sitat utama baginrra. Pertama, sitat kebaikan, kelebihan dankeadilan. Iiedua ia1a1-r sifat perbandingan di antara dua perkara sama adaperbandingan tersebut di antarz dua perkara,vang boleh dikesan dengan pancainderaataupun d.i antara dua perkara maknas,i semata-nata. Daripada keterangan ini, dapatdibuat kesimpu.lat bahaua konsep Wasatiq,ah ialah setiap perkara ,vang bersifatdenppn kebaikan dan perbandingan di antara dua perkara. Sekiranr.a salah satudaripada dua sifat s,aszrtilTal'r ini tidak ada iairu kebaikan dan perbandinsan, rnaka iatidak boleh climastikkan di clalam konsep rvasarin'ah.'u

CI RI-CIRI WASATTT''!'AH

\\asatir.vzh mempunvai beberapa c.iri ataupun tancla r,ang dapat membezakan samaircla penggunaan konsep \X'asatirtal'r dal2un seslr..ltLi perkara itu dilaksanakan ataupuntidak. Ciri-ciri ini rnesti dihimpunkan sekali 5ps dalam sesuaru perkara bagimemastikan konse p \\,'asati-rlah clilaksanakzrn sepenuhnva. Ini bermaksucl, sekira nr.ahanva acla salah saru saha ja claripacla ciri-ciri vzrng akan clisebutkan selepa-s ini, makaia masih tidak boleh dianggap menepaLi konsep \{jasati*ah seperti mana vangdikel.renclaki olel.r Islam. Ciriciri ini disirnpulkan daripada takrif konsep \\,'asatip'ahiftr ser-rcliri dan kefahaman claripada bet;erapa a1'at A] Quran dan Haclis NabiIluhammad SAW. Antirra avat-ayat Al-Quran ratrg menr-ebutkan tentans ciri-ciri\Yasatin-ah ini ialah seperti manil di dalam sural-r Al-Baclarah, a1'at ke-143, al-'Imriin,a\'?lt ke-110, al-Flaj, arat ke-78, al-Nahl, a\:at ke-12-5, al-Srura, avat ke-15 dan avar-

rr al-Tirmizi (t.t), Sunan d-Tirntrlr, j. -1. Kalrerah: trlaktabeh llustati al-H;rlabi,b. 229.1i ,\bu Dtud. Sular-rnrtn bin al-Asi'as (t.r). -lrutr,Aln Ddrd.\. 1. Homs: \Iuhan.rmad al-Salid, h- 182.

l:tst yj:=G -r''ir:.erj..t, a-, j.j!is;.to

i

iB

ir' al Sallabi (2001,\ oh.cil..h.34.

\;i{-)\;?;+;L-)t|in\-at \.ang lairr. Bagi Lradrs pula, anr2ral1r?t ialah hadis )1]n$ di-r'i\.a1'atkan r:leh'l ir.urizr

te,rt,ir.,g i"milii-rari ,.mat i,,i sebagi sebaik-baik urnat,' hachs diris'a,r-rrtkau olt lr ,rl

Bt l&,fi '

ter.rtang kernudlholt irr.tg diberika' rlalam acaura ini,Lt h;iclis r'',r11

cliril.alatkan oleir .\bu Dau.l ter.riang rvarisan rang dirnggalkan oieh para \al,r i,rl,rl,

iJrrru larrg sangat bermilnfaat l;ukar] irrrrta r.ang melimpah-ruahle serta llarx,r1: I'r,:r

hadis-h'Edis lang lair:.

Penenruau ciri-ciri iui jriga baqi memastikan baha\:r konsep \\'rsatirrah ini ritl.rL

memberi r-uang clan pelurtng kepadrr golongan lang hanra itgin mer-rgikut ltal-;l rl.rl'',

untuli .empe;mairr-mai,ka' agama r all€l mulia i'r dergan ,liisan u'tuk lr.r.i[.sederl.tana dalarn segala perkara. L.ri kenua konsep \{:asadn'ah mentpakatr t.11'',

konsep r.ang amat rnr ia dan tingqi clalam agama Islam selringga ia nrr.rll,(L

kebanggian bagi ulnar lluhamm?rd S.A.\V da. membezirkan umat ini daripacia Lrrr,*

utnat ietelLrmnYa. Ciri-cir.i tersebur dapat disirnpulkan enam ciri utarna bagi krrrrr|p

\\'asarirrah iaittr:":

1) I{ebaikan

2) Keaclilan

-1) Iiernutiahan dan rnengangkrtt kesttsah:ru

4) Hiknrah

5) Ist.iqarurlt

6) Perbtntlingan

Ragi melaraklian rurrat Islam diangqap sebagai sebark sellaik utnn,ah s..:lrirr,"-'.,

me niadikaD nereka saksi bagi sekalian alam dan dilP?rf mern 2ngqah segai,t irrrt,rlr

,.-alg dikemr.rkakan oleh umat lnng lain, maka tnereka pedu tnelaksanak'.rtr k,,rr',lr\\'lsati1ral.r clengan ciri-ciri di atas iui dalatn seEeuap urusan mereka. Ini termrr.rrl l,rlr

dalam :rrnalan selratian mereka r-ang bed:entuk dtnin'i rrlrhlpttn tklttnt'i. Liri-cli tnakan riapat rlilihat aplikasi konsep \\'asrrrirl ah dalam contoh 1'ang akitu cliketnul..,r I' rrn

l:erkenlan perancarlslall diur per.rqrrrusan hatta orang Islarn clalaur perbincanr,,rrt

S e tem Srl\"/t .

ITASATI}YAH DAI-AM PEMBAHAGIAN HARTAISTERI,/HARTA SEPENCARIAN

SUA\II

I{onsep u-asarin'ah iugl dapat dipraktikkan dalan.r pembal.ragian hart'.1 sepencirri.ir}dalam keluarg:r llushm di trI;rlatsia, l:ahkan peneamirlan konsep keseclerhanairn nitelah lanrt diamalkan oleh mlsr arakrrt ]IusLim khususnr-a d iun an,,l'lpembahagian harta sepencariau. Harta sepencar.ian mempakan amalan peml;ah,rr.,i,rnharta r-ang telah larna clipraktikkau dalarn r.r.rirsr irrirkat }Ielar.r.r khususnl.a cli \usarL,,r'.rini. Konsep penrl;ahaeian harta 1'ang unik ini telah rnenarik minat ramai penek,riitermasuk para sariana barat ruituk rrrengkirji rlan rnenulis berkeniran dengan kol.t 1,

aj-T:Il]l.tzr (t.t), ,'5.,tt., i. 5, h. 21 1.

al-Bukhan (1991), op.,rr. l. l. h. 116.

,\bu Drud t.r), r.r. ,r7, i. 3, h. l1r.d_s^ii,11)i /2r)(lL

rIt

I

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WASATIYYAH IN THE qUR,AN AND SUNNAH

pembahagian harta ini. Ini dapat dilihat dalam pentakrifan 1-rarta sepencarian rang

telal'r clilakukan clengan cemerlanq clieh pata siirjana santa ada sariarla l;arzrt mahuplru

sariana tempatar-r. Bel;erapa takrii telah clil>erikan kepacla 1-rarta sePellclriarl deuqat-t

me[hat kepoda ko,,sep pen-rbahaeian hart:r sepeucirriar-r ini secara ntnurr. Takrilirn

r.ar-rg clil;erikarr adalal-r r-nel\rtiti takrifan daripatla parit sariiiua undatrg-ur.rdang clat-l

para hakirn cli llahkirmah scmasa merl\'ampaili,en penghakiman clalam kes l'iarta

i.percarion. Secara umumnva harta sepencarian adalal-r meruiuk kepada harta -vang

dilumpulkan sepanjang tempoh perkahu'inafl sama ada l-rarta alih mahupun harta

tidak alih. Takrif ini telah dibedkan perincian dari sisi vang berbeza oleh para sarjana

undanEl-undang, termasuk Para hal-1m namun ianYa tetap tidak memPul4'ai

perbez at:, r'ang ketara.

N{.8. Hooker antata sarjana barat arval vang menulis tentang undang-undang

keluarga di Malal.sia telah mentakritlan harta sepencarian sebagai harta vang

diperoleh bersama oleh suami isteri dalam masa perkahwinan.'' Ter Flaar pulamentaklif'kan harta sepencarian sebagai l:.arta \,^ng dipetoleh oleh suami dan isterisebagai milik bersama dalam masa perkahwinan.tz Soekanto pula telal-r

mendefinisikan harta sepencarian sebagai harta ,r'ang dibas.a ke dalam perkahrvinankerana r-rsaha bersarna dad suami dan isteri." Para sarianz uodaog-rudang tempatanjuga telal'r memberikan takrif vang hampir sama kepada harta sepencarian, iaitu ha-rta

1,ang diktimpulkan sepanjang berlangsulgnva tempoh perkahwinan. N{ohd Akhir Hj.Yaakob mendefinisikan harta sepencarian sebagai harta yang diperolehi dalam masaperkahwinan seoran€J suami dengan isterinva.2a Sug,aid Tapah telah rnendefinisikanharta sepencarian sebagai harta carian bersama dengan menegaskan baharva elemenyal€ san€Ft pentin-q dalarn membincar45kan harta sepencarian ini ialah usahabersama suami isteri dalam mernperoleh harta-l-rarta t:aog dipertikaikan itu.25

Dalarn kalang^n p^ra hakim pu.la, Hakim Briggs di dalam kes Hajah Liidlt bini.farual h,n Faliruah binti AIal Dlalt pacla tahun 1950 teiah mer.rclefinisikan l.rartasepencatian sebagai "harta lang cliperolel'r dalam masa mereka berkahu,in sebagaisuami isteri, hasil daripada clal.a mereka atau melalui usaha mereka Lrersama".26Hakim E.N Tallor d'alam kes Re Elang, Re Kulup Degor dan Lebar V Niat telahmentatnkan bahas,a "Di kampung-kampung di Perak, harta r.ang diperoleh dalammasa perkal-ru,inan adalai-r dibahagikan di irntara pihak-pihak semasa perceraian atauketika kematian mana mana pil'rak. Jika rvanita tumt sert2r bercucuk tanam dia bolel-rmetretima t/z datipad,a harfa dan jika tidak ia rnenerima bal-r:rgiao rang lebih kecil.r-Secara tidak laugsutlg, hakin-r E..N. Tallot telah n-rentafsirl:rn harta seper-rcirriirn

:l tr{.B. Hooker (197 6), Per.u,nalLars af lla/4.sia. Londor:: Oxford L'nir.ersitl- Press, 1.r.77Penciapat beLian ini dirujuk oleh S.H Sr"rrojo \\'iqliodipun (19,-l). Pengantur riat -J.uu--1sa.r Httkan-4lrl Bandung: Penerbit Aiumni, h. 20-i.Kttru Huktm Adar (1982). Randrurg: Penerbit -{1umni, }.r. 84.N{d. Akhir Hj. Yaacob (1984). "Harta Sepencarian".,lnz tal Hrrktn,.lld. \r. R}:g. I, h. -i6.Sur.aid bir Tapalr (199(r), Konsep daa aauhr butbahtqirr haia vpcnuian onng-oraag khrt tii)[,t/o'.ti,r. Kltaia Lumptu: Akrrdemi Peneajian ]slum L mr.ersitr \{alave, h. 31.I-ilrat keputLrsan dalam kes Haljob Lil"th br .lana/ I' Falindb bt llat Diah [1950] \{L.J 63; I{ra, h.Lihat juga clalan.fuural Hukum (1981 1982),.lld II, Bhen I&1I, 11. 84,E.N. Tar'lor (193:), "l{alar- Farnih' La*i', ./orr rru/ ol'the Rr4,a/ Atittit Soicfi,, }Ialalar: Bralrch, pt. 1,h. 41.

:l

:.1

:a

i

tlIE

iJr iJ\.. f -,lt L i^t- Jl..i! -vv

adalal-r hirrtir -r'ar-rg rliliurnpulkan sepanjane ternpoh perkahu,inan berkuat kuasa sertlllrole]r clituntut scnllisa berlakunva perceraian pasang2ur tersehut atau apabi]aberlakur-rla kcmati;rn salah ser-irirng daripacla pasalrllan tersebtrt. I{aia Azlan S}'rah pulaserrrasir rnenrbuat penghakirnar-r kes JlaDz'ri1t /tr [.-xti IQrhlr,nt tela]-r menclef-inrsikan

harta sepencarian scbacai harta rang diperolch clalam r.nasa perkahu,inan -seolzul{suarni dengan isterinr a, hasil dirdpadil surnl)cr-sumber atiru duri usaha mcrckabersama."

Secara ringkasn,va, takrif-mkrif 1'ang diberikan ini sebenamya meiiputi tigakonsep asas ).ang mesti dipenuhi iaitu:

(r) Harta vang diperoieh semasa berlaflgsun€y1ya tempoh perkahs-inanpihak-piIak;

(ri) Flarta y-ang asalnva dipunvai oleh satu pihak tetapi telahdimajukan/dikembaugkan dalam tempol.r perkah$'inan pihak-pihak;

(r") \I/ujuclnva sumbzrngan daripada pihak-pil-rak sama ada sumbangaulangsung mahupun surnbangan tidak langsung dalam memperoiehatau memperkembangkan haft?r tersebut dalam tempoh perkahrr,inan(futer t'it'ot).

Takdfan ini juga telal.r climasukkan dalam undang-undang keluarga Islam disemua negeti cli tr{alal'sia pada l-rari ini. Sebagai contoh, Enakmen Unclang-UndangI{eluarga Islam Neseri Semlrilan telah memberikan takrifan vang luas betkenaandengan hurrta sepenczrrian ini dengan menyatakan bahawa harta sepencarianmenrpakan "harta 1'ang diperoleh oleh suami isteri, sama ada secara langsturg atautidak langsung semasa perkahs,inan berkuat kuasa mengikut slrarat-syarat \ra1€ditentukan oleh hukum Svarak.t'

Pembahagian harta sepencarian memetlukan s.r-rjudnva ikatan perkahx,inan yang

sal'r bagi memastikan pasangan tersebut berhak untuk rnernbuat turtutan terhadapharta sepencarian. Ini bermaksucl, pasanqan vang bersekedudukan tanpa nika}r vangsah dan memperoleh apz.-^plt harta semasa bersekedudukan iru trdak berhak untukmendapatkan harta sepencarian."' Konsep pembal-ragian harta sepencadan ini telahditerima umrim dirn mengirlarmi triurstbrmasi vang cuklip baik dalam mernzrrtabatkankautn u'zruita khususnlit di l'Ialar sia. Ini kerirna hak kaum g,anita dalam pembahirgianharta virng diperoleh dalan-r ternpol-r perkahs,inan zrdalah sangat terjaga. Ini tentun\r21menepati konsep rvzrsatirt-ah tli rnnna sunegr-ihpr,n hantir suzrmi seor?tl1g saltaja t'aneLrekerja urtuk rnenclap:rtkan rezeki, r-ran-run I'rak isteri r.ang1 berada cli mrnah tid;rkdiabaikan sama sekali. Bertepatan dengan perarl?tn ],ang dimaillkan oleh para isteri,khltsusut a clalam pengnrusan rumah tangga clan meniaga kebajikan suami clan anak-anak, tnaka l-rak lang servajarnla hanislal-r diberikan dalan-r menclapirtkan harta r-angdiperoleh dalirm ternpol-r perkahs'inan mereka. Suami vang bekerja cli lu:rr mrnahtelrtunla rnendapat ketenangan, seterusnra rnembantu meninqkatkiin prestasi

:d Lil.rat dalarr, Rr,lteit /r'n Llni KtJ/hr,tn [1966] 1 \{L.l 163 dar.r juga (1981) 2.lH 82.2e Sek-.r'en 2, Enakmel t'ndang-l Lrd,rnq Keluarg.r Isl;rm Negeri Sen.rLrilrrnr0 Sus-aid Tapah (1003), "Harta Seper:carian dan \\'anq Sir:rpar:an: Satu Perbincanq,rrr dari Sudut

Secara 'I idrk

$

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WASATIYYAH IN THE qUR'AN AND SUNNAH

pekeriaan tanpa $'uiudn\,a situasi yang boleh menekan perasaan dan ernosi apabila

l-ral hal mrnah tarrgqa lrerjara diuruskan dengan l;aik oleh isteri. Di sinilah peranan

isteri ranq silngat l)esar clalam rnembantu rnenrlapatkan hafta tersebut. Peranitn yartg

tclah clim'ainkan oleh masing-rnasing pihak cliberikan pengiktirafnn clan pernbah,reian

r ar-rq seu,ajarnta.

Isu berkartan der-rgan harta sepencarian ini biasanr-a akan umbul apabilabetlakturl'a perceraian antara pihak-pihak sama ada perceraian hidup mahupunperceraian mati.3l Konsep s.asatillah ini sekali lagi dapat diperhatikan apabilau.ujudnl'a unsur kesederhanaan dalam penlelesaian harta sepencarian antam pihak-pihak vang bertikai. Konsep ini dapat dicapai dengan peranan .wlh vang dapatdimainkan di Mahkamah Syariah ilIalavsia pada liari ini. Nfahkamah Nfalavsia teiahmenetapkan semua kes harta sepencarian t-ang difailkan mestilah dimulakan dengannllt di badapan pegau'ai .vrllt terleblh dahulu sebelum kes tersebut di bas,a ke

prosidir:g perbicaraan penuh.''2

Sr/lt merupakan satu amalan perundingan r.ang bertuiuan untuk menyelesaikaupertikaiar pihak-pihak dengau persetuiuan bersama. Snllt secara literalnva bermaksudsaling berdam ai al-nunlamah selepas saling bertikai al-rtanaqa'u/t.tt Para ulama' juga

telah rrremberikan definisi vang pelbagai dalarn tnentak riil;an sillt ini. Imam al-Narvarvi dalan Talttir Alfuq al-Tanhilt menyatakan al-slrlh, ul-Iialt dut d-tnatulultabbeterti menrutuskan pertikaian. Ibn l{anzur rlenl.atatakan snlb merupakan kata narnadaripada al-mtulrtbah yang bererti daruai al-tihn dan perkataan lau,ar:n)'a iilab a/-

naklta.wmalt iaitu saling bertikai dan betmusuhan." Ima- N'Iuhammad al-Svarbinipula mentakrifkan .r lt sebagai sato 'aqad bagi mer-ramatkan pertikaian antara duapihak. 35 Penggunaan petkataan snllt bertujoan menjelaskan baharva nllt berperananuntuk mengelakkau kemusnahan atau kerosakan l'a11g sering berlaku akibatpertikaian.36 Pelbagai takrifan .vang diberikan meniurus ke arah .v.r/] sebagpi sanrmekanisme untuk mervujudkan perdamaian r.anq terhasil daripada persetu,uallkedua-dua belal-r pihak. Perdamaian vang u-ujud ini merupakan sebahagian usahauntuk n:ervujudkan hubungan vang baik secara berlerusan selta tidak rnenir-rggalkandendirm dalam iangka s.aktu r-ang panjang.

C)leh kerana itr:-lah, konsep \\.asati):\.'ah ini clapat diperhatikar-r c{alam kejar,aanptoses snlh apabila pembahagran harta sepencariar: diballagikar-r sebzrgaimanaberikutj'

'ir Daud trir:hamad (2003). "Harta Sepencarian dalam Hukum Slara'," dalam Tajul lris AhmadBustami et. al, "Haria Sqencaiatr. Pratiding Ex-Parte dan Pcinlalt ItirAti". Goatba,k: Pusat f:ndang-L'ndar:g, Kuliq'ah llndang-L'r'rdar:g Ahmrrd Ibrahim, L'niversiti Islarn Antarabnngsa \{alar-sia,h.46.

:: Rujuk Arahao Ar.rralan No. 1, Tahur: 2(r 10, -labatarr Kehakirnar: Slariah \{alalsia.3i Raihtnalr Azahari (2008), Sulh ddan Ku Kcluaryau l.t/un. Ktala. Ltunpur: Penerbit I'nir ersiti

t\'Ialava. h. 32.rr Ibn r\Ianznr (1990), b;an al-'AraD, Beimt: Dar saclir, j.2, hh. 516-51i.-': Ilulrammrd al-Srarbr.ni al-Nratib, )lglzi d-tr| taj,1.2, h. 1r,-i6 Railrarr,ri.r Azahari (2008), tp.,t.,h. 32.i- Alo}rd Norhusairi bin ]Iat Hussin & Railtanah binti Abdullah (2{J11), "Perkeml)ar1g^n seln2s^

dalam pernl::ahagian harta sepencariar.r di \{ai.rkanrah Sr',rriah llalatsia", kert,rs kerja 1'ang

diben di Seminar Ahrn f I 20-23 201l. hh- 9-i1.

rIItr!iIti|'

!

t

:

y)\^:)\;Ai,= i^t ,)\t;

(i) Setiap pasanean mendapat hak vang sama rat?r terhadiip harta vangdipcrtikaikan;

(ii) Saru pihak l;ersetr"rju unruk meml;crikan hak i-anc lebih besar kepada

pihirk r':rng satu lirgi nemarrdanqkan sunrl;angan vang c]iberikan olel-I

pihirk vang sanr laci lelrih bcsar;

(*) I-Iarta drserahkar-r kepada anak-anak sepelruhriya.

Konsep y/b iru tertou'a menepati konsep kesederhanaan 1'ang diruntut dalamIslarn apabila setiap pihak boleh berlapang dada dan reda-meredai dalammernbairagikan harta sepencariar-r. Tiada pihak vang bertegang leher serta bertengkarmempertahankan hak demi uonrk menclapatkan harta sepencarian dengan kadarvang lebih banvak darip-da pihak vang satu lagi. Anjuran kesederhanaan dalampernbahagiar-r harta ini dengan melihat aspek surnbangan serta harta-hafta yangdiserahkarl kepada anak-alak adalrdr sangat membantu dalam mengekalkanperdan-raian dan mengelakkan konflik vang berpanjangarl dalam l-rubungankekeluargaan. Ini kerana pasangan I'ang bercerai rnasih lagi "diikat" dengankehadfuan anak-ana! r.ar:g perlu diasuh dan menjadi tang€lung jarvab kedua-duapil-rak unnrk memastikan anali-anak tersebut mendapat nafliah dan didikan vangterbaik. Ini keraoa perceraian vang berlaku tidak memutuskan hubungan ibu bapadengan anak-anak ).ang dilahirkan dalam tempoh perkahv.inan mefeka.

PENDEKATAN WASATTYYAH DAI-AM PERANCANGAN I{ARTAISI.AM MEI-ALUI WAKAF, WASIAT DAN HIBAHDalam konteks kehartaao, pendekatan *'asati1._rah juga boleh diterapkan dandipraktikkar-r dalam metzrncang hzrrta 1.ang dimiliki dalam membal-ragikan liarta samaada semasa hidup mahupu, selepas berlakunva kematian dalam memberikan kepadamereka yal-r€l memerlukannra baik untr-rk ahli s,aris mahupun bukan ahli rvaris.Perancangan harta adalzrh sesuatu lang am;1r peutiltg dalzrm menguruskan harta bagimetnastikan o[':iekd[ dan l'rasrar pemi]ik l.riuta rercapai. Obiekrif bngr pemilik harta iruboleh tercliri daripada peltragai benruk tu jua' seperti untuk memberikar hartakepada rnereka vang susah, menyenangkan ahli keluarga rang memerlukan kepadabautuan rnahupun turtuk cliberikan kepada kebajikan. Islam dalam hal ini telahmenvecliakan mekirnisme vang boleh di aplikasi oleh r.rmatnva dalam mencapai apajua hasrat vane diingini oleh pernilik harta asalkan ia selari de'gan ptinsip luk,ms-rarak. 'ferancang tedradap pernbahagian harta merupakan aspek .,arre pentingclalam rner-riaga kelangsurean dar-r kepentillganllva sama ada turnrk penrilik ataupllrlbakal penerima-penerima harta vang lain.

Istilah perancar-rgan harta adaiah merupakan gabungan daripacla dua k?1ta namat'ang berbeza iaitu perancangan dan harta. penulisan r.ang n-rengkaii tenransperancanqan harta di luar negara sarna ada buku mahupun artikel iurnaltnerrgeunak:rn isttlah e.ttale 1>luntitg bagi n-rerLrjuk kepada perrrncangan harta.Petarrcatrgatr l-rarta clitakrittan sebagai ' pt ot'iditg lbr ilte rlerircd pettona/, ercnoiis and legalt oti.tc(li/ule.r in te atltltr/rtlion, ton.ccrL'diol ,rtl d).,.tih iol of ),otr ptfctb,. It i., prvtt.ti af'tt ttzt/tS/tt.g.flr tl)e trll lrirry af'_Jott r'./bttilv dnd tlr t.re af.yntr r pr rtpetty trt arznmpli.th 1,oru. olya,tirc.s

$Iri

rI

INTERNATIONAL CON FERENCE ON WASAT|WAH IN THE qUR'AN AND SUNNAH

nltile .yorr arv lit'in,q attd. after -yorr rleath".38 Peraucangau harta juga adalah mempela jari

tentalrq prinsip-prirrsip pcr?urcang?lrl terhaclap penqgLrl)ilan, pcn jagaan/pemi.likan tlan

pe'rpindahan harta seseotang indiridu.se lfenr.rut Jack R. I{apoor,''' pelancanqallI-rrtrta rnerupakan suatll perancalrqan ulltuk lrlcnelltukan clan mentaclbir l)el]qrlrusArlterhrrdap harta pr.rsaka lane dimiLiki olel'r sescr-,riing sepanjang kt'hidupannva clan

peralrcangan selepas kemirtiannla. Iru termasuk masalah mengenai kcpadir hart.r ituakan dibahagikan dan apakal.r 1'ang akan dilakukan terhadap harta tersebut selepas

kematian seseorang. Denis Clittbrd*t puia menratakan bahas,a perancangan harta

adalah memutuskan siapa akan memperoleh harta selepas kematian pemilik harta

dan membuat pilihan bagaimana hatta tersebut akan dipindal-rmilik selepas

berlakull'a kematian.

Tambah Clifford J llancer,t' perancangan harta melibatkan peng€+rflaan pelbagaicarfl lang sah di sisi undang-undang ulrtuk memperoleh, memegang/memiliki hartadan kemudiannra rnemberikan/mer-rgagil-rkan kepada orang lain khususnya donordan pada masa \.'?Ing sama mendapat kepuasan daripada rancalrgan rar:p1 dibuat.l.fanakaia \tlorev S. Rosenblooma3 menvatakan perancangan harta merupakan suatu

kepentingan hasil daripada melaksanakan perancangan dan melakukan tindakandalam tempoh perancang?ur itu. Ianva melibatkan pelbagai proses iaitr: mengumpul,menjaga dar: mengagihkan harta dengan cara van€l paling ettktif dan cekap dalammencapai objektif vang ingin dicapai oleh seseorang. Bagi David A. West & GlennL. Wood,rt perancall€ian harta bukan sahaja terbatas kepada pembal-ragian l-rarta rangbagi orang )iang telah meninggal mahupun hampir meninggal. Lin: Yuer: S.orrg,utrnerancanq hatta satu keperluan untuk melaksanakan perancangan kes.anganterhadap seseorang seperd culiai pefrdapatan dan keadaan halta tersebut semasa

persafaalr serta pellgufusan terhadaP rvasiat selepas kematiafl seseorzllg. Ong Eu

Jin,a6 meruiuk kepada membuat ketetapan yang diperlukan bagaimana harta vangdimiLiki sekarang ini akan dibahagikan apabila seseorang pemilik harta meninggalduuiir.

Ini bererti setiap individu perlu kepada pertinlban€lan urtuli memikir, meranczllrgdirn mengirmbil langkahJangkah terhaclap duit clan hzrrta-harta lain r,ang dimihki.Pemilik harta seharusrva merancang bagaimana mereka akzrn me.nguruskan hartatersebut dan siapakah \iang akan menerimanrn nanti. Peranczrngan ini termasuklal-rdalam mer-rgadakan dokumen seperti pellulisan t asiat dirn meml-ruat senzrrai terhadap

l" hcto:,/,'ohio[ne.osu.Edu/est:rrc..'{1001.1)rrnl.-,rliscs oa.la l -].+.2010.:e Clrris ]. Ptestopino, lnirotluclion irt Efite Plamirg- ( nited States: Dcrs,.lorres & Companv, h. 1.+0 Jack R. Kapoor (2003), Per-torol Firuttc, c-7. n.n.p: \,IcGrau-HiU Corrrpanies, h. 3.rr Denis Clifford (2007), Ettutc PlaminjBasi":. USA: Nr-rlo. h. 1.+: Clifford J i\Iancer (1,99\, Gaifu tt, Xot Zu/and E.nttu Pla tinq ond Tos. Srclner': The Lrs' Book

Compurr, Limited, h. 5.l5 trIoret S. Rosenbloom, "Estate Plaruring: An Orenierr", Slmposium on Business Nlana-qernent

of Dental Practice. Dcnal Cliris o/'Xoth -4mciu, vol. 3-i, No. 1,h. 69i .

e David A. \\'est & Glenn L. \[ood (1972), Peronal Firuncin.g i\Ianagcna . L'SA: Hr..,ughton MiiflinCornpanr., h. 4

15 Lim Yuen Seong (1999), Ettte PlanriryRrcotdirg il-,e Ei e Pluriry PrTifa in llalqiia a Sitt,gapore..

Brains & Talents Publication Sdn. Bhd., h. i+6 Ong Eu -lin (2004), \'ur Gt,ifu to E.'l"le Pl,rirg.rrl -)dnitislrolion Sel,ursor, Leec{s Pol>lic.tions, h.

1.

EIt.i

i:t!'

iit

;

!

I

i Jier*Jr.. f ;irL i^t-u;.;a

kesemua harta unfuk drbahagkan selepas berlakunva kematian.t- Is.onsepperancangan harta Islanr kor':rprc}iensii telah cliberikun olel-r (.)thn-ran \-aacobtt .i;ritu

Perancaltqalt harta rneru juk kepacla suanr perancangalr lang utampu clilaksanakar-r

cara mana seseoranq senrasa har-atnla lnelnperoleh, rnenp:urus dan rnengagi)rkanhartanvrt kepada s'aris-s'aris d;ur ltenei-isiari mengikut l;Lrdi bicara serta adil tliszrrnpirg ia clap;rt rne Dgirl,r,irl, lrelr2lrtau dan tnernar]iaatkaD hartir ilr,r unruk peDcrirll,dirinya dan keluarga semasa havat dan selepas kematian. Perancangan hartr juga

meru juk kepada satu aktiviti merancang oleh seseorang individu untukmemindahmi-likkan irarta \.ang dimiliki kepada orang lain berdasarkan kepada hukums)'arak.le

Berasaskar: kepada perbincangan konseptual vang dinl'atakan di atas, dalammerancang harta bagr orar-rg Islam, pendekatan u,asatin'ah boleh diaplikasi sesuai

dengan prinsip rvasatifi'ah vang cligariskan dalam Islam iaitu kesederhanaan. Inisesuai dengan umat Islam sebagai lfir lalatt 'a.talan iairu umat l ang dilahirkan untukadil dalam setiap hal dan juga sebagai umat pertengphan serm tidak keterlaluan dalamsegenap aspek kehidupan. Daiam proses perancangan harta, penetapan objektifdalam membahagrkan harta adala}r amat penting. Oblektif I'ang boleh ditetapkanbagr pemilik harta dalam merancang harta vang dimilikinva adalah seperti untukmemberikan dan membantu ahli s,aris dan meteka rang berkepentingan bagi pemilikharta dengan kadar-kadar tertentrl. Ini selari dengan tuntutan Allah S\ITumpamanya dalam FirmanNr-a bermaksud5o: "Meruka befianla kEadanl te tdng a?a

.yang ruervka rufkahkan. .lm'ab/ah: 'Apa vlt$a harta lang kann nafkabkan hendaklaltdilterikaa kepuda iba-bapa, kann kuzrbal, anak-anak .yatitz, uaflg-zrung miskin dun arung-

uang -ydttg sedang dalaru perfalanan-" Dan apo ttla kebaikan lang karru bnat, nnkasunng ttrya Allalt l'Iaha A.Iengelabilrya." Dalam hal ini, Islarn telah merryediakanmekarisme-mekirn.isme )nng mempunl'ai ciri-cirinl'a tersendiri dalam mengagil-rkanharta sama zrda semasa hidup mahupun selepas kematian pemiJik harta seperti wasiat,s,akaf, hibah dan pusaka.

Ciri-ciri kesederhanaar-r iu terserlal-r dalam setiap keunikan mekanisrne rangdisediakan d'alam Islam iaitu sistem faraicl, hibah, v,akaf dan s.asiat. Keempat empatsistern pembahag;ian harta ini rnerupakan pelengkap di antara satu sama lain dantiacla percanggahan l-rukum dalam mengadaptasi kepelbaeaian mekanisrnepernl>al-ragian harta tersebut. Hanva vang tinggal ialah kefahaman clan sitht umatIslam iru sendiri dalarn mernahami fungsi dan peranall ke empat-empat sistemtersebrrr. Selain itu, pemahzrrnan terhadap konsep \\,asati\.\.ah juea arnat perlu dalammengelakkan individu lebih terierumus kepada pen-rbentukan sahsiah )'angmempunvai sikap ekstren, tidak adil bahkan melakukan sesuatu tindirkan inr dengancara melampirui batas. Umat vang bersederhana ridak mengizinkan sesu?lru rindirkan

{- Christoplrer Tan &.f arnes Hu:rn (2004i, Etdte Pld nirrg )Iada Eag.. Singapole: Providend Pte Ltd,h. 4.

Othm:rn Yaacob (2006), "Pembentukan Tmst Hibah sebrgai alternatif Perancangan harta", dalarnSiti r\{aslrtolr i\llhamood (ed.)(2(l(r6), Flartt) A xutub Orurg lian di }Ia/,a:;a P,lb.Lif l-t.i.%-Llndarg rlan Pcntadbzraa. Kuala Lumpur: Penerl.rit L'niversiti trIalal'a. irh. 1'71-1 .=2.

Sadnli Rasbar: (2006), Penotal ll''ealtlt )Iattu.gcnert lbr f,Irrlint- Singrrpore: HTHT Adi'ison' Sen'icesPte Ltd. h. 191.

rI;

INTERNATTONAL CONFERENCE ON WASAT|Y/AH lN THE qUR',AN AND 5UNNAH

dalam membahagikan harta secara bebas tanpa mengikut hukum svarak. Oleh kerana

inr, clapat cliteliti bal-rat-a hukum hakaur var-rg tclah ditetapkan meuenrsi setiap sisten)

\ ang l)olell ..liaplikasi .lalam nrcnri;ah,rclkarr h;rrr;r mernprrnr';ti prinsip prinsiprn:rrirrr.q tersctrdiri tl:rl:rrrt mcnlaruin u)/trttl tt ttu.iLtld .

Perkatr vang dapat diteliti rnelalui penlecl.iaan mekanisme pernbaliagiiu hartir

dalam lslam ialah adil. Adil dalarn lslarn ditakrittar.r sebagai seimbang, meletakliansesuatu pada tempatnva dan memberi hak kepada rnereka vang berllak,st tanpamenindas atau rrenzalirni hak otang 1ain. Dalam konteks perancangan kehartaan

Islam, nilai dan ciri-ciri adil boleh dilihat daripada pelbagai aspek. Pertarranva ialah

adil di antara keperluan keluarga dan keperluan masvarakat. Dalam hal ini, sudal-t

pasti keperluan keluarga perlu diberi keutamaau apatah lagi sekiranva terdapat ahlikeluarga \ang amat memerlukan kepada bannran. Ini bertepatan denp;an saranan agar

meninggalkan keluarga dalam keadaan kava atau betharta adalah lebih baik daripada

membiatkan mereka hidup dalam keadaan meminta-minta. Hadis Rasulullah SA\\'ada menvebut:"...Hendaklrh etgkau rueningalkan uttis kam,t dalan keadaan kEta(meruiliki bafia -yang nenmkupi) hbib baik datipada engkar meningalkan nercka dalarn

keadaan kektnangtn, 'neuinta-mintt daipada dpd ),ang uda pada manzsitt...'1s2 Dalam halini, sistem faraid akan memastikan para ahli s,aris vang berhak merrdapat hak merekadalam kadar rzng sesajamva. Dalam a-yat ,yang lain, Allah S\I,T iuga berfirman rangbermaksud: "Din,ajibkan alas kana4 apabila scrnun"q anlam karuu kedalangt n (tanda-tanda),

jika ia tneningalkan bafia-yang barlak, ben,asitt utt& ibtr brpa dan kaun kerabalnla .recant

nu'nrJ @ti adalah) ku'tyiban lttdt lt'tt g-otuttg,yang beiakn'tt".53

Melihat kembali kepada turunnya avat 1'ang mes,a]ibkan meninggalkan l-rarta

pusaka kepada kerabat bertuiuan menghalang perbuatan masvarakat jahilin'ah iangdallulunva bersrasiat semasa hidup bagi mernberikirn harta pusakanl'a kepacla merekir

.r.ang jauh hubul6lar-r tali persaudaraannva. Ini kerana tujuar: mereka adaiah unrukberrnegah-megah dan rnengharapkan pujian sedangkan kaurn kerabilt mereka beradadalatn keirdaan kesusahirn dzur terbiar. Di sini melunjukkan birl-rarva Islam meniagaumatn\a lang lrerada di dzrlarn kesusahan bahkan men)amin c]an memeliharzrkedudukan ahli kerabat urlruk llersama-sirma merasai untuk memiliki harla menemsijalan tang sah meuurut srarak. Dalam ai'at rang lain, Firman Allah S\\.7bermaksud:"Da )t ua g-uatg -)'ang akar tnmin.qgal dunia atiaru kant dan nuningga/kanine,i-i$ei, ltendaklalt hcntu.riat untuk isteti-iieirya fuitu diheti nalkalt hinggt .reta/ttn lantanya

dttn lidak di.vtrtil J>indah dni rrrurht4'a. Afuin letapi .rekirztnl,a rtucka pindrth .rcditi nakalidtk ila dttta hagi ntt (n,t/i atan nntir dari.ynp tteuingl/) )rentb;/D ktt)t nereka lm'l;tnl-yltgtrtr'trrf terhalap diti nmvko. Drt Allah t\hlta Petka.rt lagl t\Ioha Biaktarui' ."

Di sini n-renuujukkan bahas'a seseor2llrg itu hendaklirh membnat per2lnc2rngarl

terhadap harta pusakanva agar isteri, anak-anak serta kaum kerabatntzr mempunlaiperbelaniaan clan kes,angan lang cukr-rp bagi rnenghadapi hariJrari vang menciatang.

'AIi al-NIul:sini (1998), "Das'r al-'Adalah tr al-Tanmil'ral.r al-Iqtisadiy'ah" da,laot )laia/hb Iiatni-t'altFikritlth al-Tau'hid, no.95,.]ulrri 1998. t.t.p: trlu'assasah al Fikr al-Islarnr, h. 54.

.{}-Buklrari (t.t), Saltilt al-Bnklrarz, Kitab al-\\'asata, Bttb -1n \'fitfta YatoiJ,atalu -lyhniya' ut4t)IinA \-ltakaf,li al-.\ a., lradis lno.253i.al-Baqarah 2: 1li0.

:t

:

'

.Yanglain.

4,Ju;Jl. f il.- ilo-ili.i_r . Jvv

Pemeliharaan terhaclap kaum keluarga dan ahli kerabat terhadap harta penrngl4alan

scseorang sudahpur-r ciiiamin olel-r Allah S\\,''I' nrelalui sistern faraid di rnana sctiapbal-ragiar-r clan siapakan petrcrimanr,a telah ditetapkan oleh ,\llah. lnilal'r antara rohn'av/i1.'1'aL lans u-rr!r.rci di clalam pembahagian harta nrelalui thraid. I'larus drineatkanbahas'a, s'alaupur kaclar tlan siapakah peuerimanta telah clitenrukan oleh faraid,namlln persoalan lang tirnlrr.rl ialah irclakal-r titlak ad;r ruiurg dan peluane bari merekaI'allg tidak dapat memiliki harta peninggalan sedangkan ada mereka vang amatmemerlukan banruan. Begrtu juga sekiranva tetdapat mereka-mereka _vang tidakdigolongkan dalnm per-redma harta pusaka namun terdapat golongan vang bukan aI-rli

s.aris seperti anak angkat dan urnpannra u1ruk mendapat hak mereka. Inimenuniukkan Islam tidak pemah ur-rtuk melupakan umat Islam dalam memiliki hartau,alaupun tidak disenaraikan menerusi penerima harta pusaka tetapi mereka lavakurltuli bercama-sama menikmatilrya. Dalam situasi ini, peranan merancang hartasemasa hidup arnat penting diaplikasi bagi memastikan maksud tersebut tercapai. Inikerana indir.idu 1'ar-rg biiak merancang sernasa hidup dalam merancang harta mampuuntuk memastikan hak-hak ahli s-aris mahupun bukan ahli rvaris unhrk bersama-sama menikmati harta berlandaskan prilsip hukum s-varak. Menggunakan s.asiatmal-rupur hibah dalara pembahagian harta semasa l-ridup tidak akan menafikan sarrasekali hak-hak ahli keluarga dan uaris \rang akan meneritna harta selepas kematian

diiamin melalui faraid bahkan ianva akan lebih melengkapi di antara satu sama

l{en1'oroti ringkas pemakaian rvasiat umpamanva, iarrya rnemberi ruang kepadabukan ahli rvatis unruk bersarna-sama dalam mendapatkan hak mereka. \Wasiat

merupakau satu bentuk penyerahan sesuatu harta secara sukarela daripada seseorangkepada seseorang )'ang lain setelah )ran€l mana berkuat-liuasa selepas kemat.ian samaada berbentuk 'a1n mahupun manfaat.t' trfelalui rvasiat, pes,asiat bebas untukmelupuskan harta vang dimilikinva selepas kematian kepada sesiapa sahaja denganst'atirt ia bukan kepada penerimii harta pusakir dan kadar vang hendak diberikan tidakmelebil-ri satu pertiga. Walaubagaimanitpun, sekiranva mendapat keizinan semua aldis,aris, seseorang pemilik harta boleh membahagikannr-a lebih dadpada satu pertigaatau deogan keseiumhaml'a. Jurnhur berpandangan dalam hal ini, keizinan daripadaahii u'atis hendalilah selepas kematian pes'asiat bukannva sebelum berlaku kematianpes,irsiat kerana llak pervaris ke atas harta pusaka hanva s,uiud selepas berlakuni.aken-ratiirn pemilik l-rarta. Selain itu, rvasiat juga boleh dibuat kepada s,aris-s'aristerclekat r.ang terhalang darip:rcla menerirrir pusaka seperti dht arltau, irnak angkatdan juqa tnereka lang berla.inan agarna.to N{elalui s,asizrt, ia dapat rnernbnntu seeoransdillam merancang harta untuk diagihkan kepada pihak lain dzrn berkuatkuasa selepasketuatian. Secara aszrsnva, rvasiat tidak mengambil hak pus:rka q,aris ketilrra haktersebut adalah lanc terakhir daripada i-rarta per:iogqalan setelah benvasiat. Inibertepatan dengan filnan Allah S\\'T 1'ang betmaksurl'-: 'ftul,,rhryirrt ftr.*rka itt

55 al-Starlrini, Srarns rl-Din \{uhammad bin Ahmad (t.t), llqltni al-}labtE Il,, }lu';jah }tu'aai , .fuia/-)'li aj. furad: \{aktrbah al-Islamillah, i. 3, h. 39.

Jolur R. Br.rrven, "Yon i\I:rr Not Gir.e It .\var: Horr Social Noror Shal:,e Islamic Las' inContempo;:a::r Indo'.resia -furisprudence", journal of Islarnic Larr'and Socien. 5: 1998, h.386ar:-Nisa' 4: I 1.12. t;6.

II

13

I

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WASAIIYYAH IN THE qUR'AN AND SUNNAH

.vlela: di.re/c.raikan nn.riat -yang lclah din'a.tirtlkan rthh ti nali dan .sclEa.r diltat'orkttn

lurhtrt3rtyt"-

IIibal-i juua antara rnckanisrne \-a1rg disediakaLr clalam IslaL-l'r bagi pcrnilik harta

Llal?im nrcl.tg:t{:rhkan hirrta }JrLtsusttla scmasa iridup. } Iil'lal-r lnerupakan per-nl,eti:ill

sesuatu l-rarta oleh sese( )r?urq kepada seseorartg rang lain semasir hidr.rp secara

suMrela tanpa ada sebarang b'alasan rnahuptur tukaran.'t"seseorang penghibah boleh

rnernberikan kepada sesiapa sahaia sama ada alrli rvaris mahupun bukan ahli u'aris.5e

Hibal-r _rarlg dilakukan juga berbeza dengan agihan harta secara s'asiat dan sistem

fara'id di mana sesuatu harta bolel.r dipindah milik kepada sesiapa vang dikehendaki

oleh pemilik hana semasa hiclup tanpa perlu menunggu kematian. Takat kndar satu

pertiga harta sahaia harta vang dihibahkan _ terpakai dalam keadaan pemilik harta

membuat hibal-r ketika sakit narud a/-nan't.6o Dalam mengas'al indir.idu agar tidakmelakukan sesu2ltu yang dihlar batasau dan siilah guna seperti menggadai ateu

merrjual, lribah juga boleh diletak syarat a[Fr ia tidak boleh ditavrtttj<an seperti biasa

seperti mensvaratkan tidak boieh diiual dan dibataskan hakn:ilik.u' Kebaikanmer€hibah harta dapat rnenggelakkan rasa ketidakpuashatian di kalangan ahlikeluarga ,tang lain bahkan boleh memberikan bal-ragial yang tertenru kepada s-aris-

u'aris terteutu yang amat-amat memerlukannya.

Setelah melunaskan dan melaksanakan keperluan keluarga, keperluanrrasl'arakat pula diberi perhat.ian. lslam mengauiurkan agar harta vang dimiJiki iugahendaklah dibeialjakan ke ialan amal kebajikan untuk membantu masvarakat Islamyang lain nntuk tumt bersama-sama berkongsi nikmat rezeki irang Allah SWTkurniirkan. Hal ini bertepatan dengan firman AIIah vang bermak sud62 "Sefia

ketjakanlalt anal-amal kebajikan, nrpaya kam bejaya di dmia dan akhitat". Begitu juga

dalam firmzrn Allah virng bermaksud:63 "Ohlt int, bullnlta-hmbalalt kanu uengeriakaa

kebaikan ketuna di nxuta mhafa karur betnda, rnaka Allrb *rap akun menban.,a kumr yruabaltittpnn pafu ltati kianal mhrk neneritna balatannla, xttttgythnla Allrth IIafu loulu atlidp-liup *;;tttltr". Dalam hai ini, iunalan peni.akafhn merupakan salah satu carirbasaimaua keperluan pendidikan, kesihatan, perumz lan, peribadatan dan sebagainva

1'ang diperlukan oleh masvarakat umum clapat dipenr,rhi. Wakaf adalah salah satu cataibaclall untuk menghampiri diri kepada Allah S\\.T menerusi harta kekavaan tangdirniliki oleh seseorang. Melalui irmurlan beruakaf, ia dnlam rnenanzrmkan sem?rngat

benvasatirrah dalam mernbelanjakan harta ke jalan rang diredhai oleh Allah S\\.T.Irri kerana melalui perkongsian l-rilrta rnelalui amalirn benr.akaf milmpu rnemupukbucla1.2 s*1grk2t serta kerj:lsama dalam men-rbangunkan sesebtyrh ekonomi umatIslarrr. Renr.akaf r-nempakan satu bentuk rnekanisme perkongsian hirrtir seseclrangdengan orang lain. I{engeluarkan dan rnengaeihkan harta kekavaan sebaha€iannvauntr.rk bem.akaf merupzrkan perkara \.alrq sarlgat dianjurkan dan rnendapatkarl

i8

i9(4

6:.rl

AJ-Sarrhuri, '-{hd al-Razzaq (1952), al-\L1.;it./i Sburh al-Qarur a/-Aldani al-Judid, i. 2. Kairerah: Daral-Nashr I al--Jarniirt al-]lisrirrah, h. 5.

Stanrsuddin al-Svaraklsi (t-r), Kit& d-)Iobitt. Beirut: Dar al-tr1a'rifat, i. 12, h. 58.Ensililopedia Hukum lslam (1996), 1. 2, h. 540.lbn (]udarralr, Abi lluhammtd 'Abclullah hin Ahrnad bir.r \Iuh,rrnmad (1999), a/ 1119/ttti. Sa'udt'Aral>ia: Drr '.{Jim al-Kr.rnrb, i. I, h. 184.

al-Ha jj (22): ::.al-Ba

gaoiaran pahala -r'ang berpanjangan. Sebual-r hadis daripada Abu FI urairall r.a telah

dalanr llonzer Kahf & Siti \Lrshirohll-irt1/' It.we.r. Kuala Lumpur: CERT

rner"rielaskan bahas'a Rasulullal-r s.a.$' telah bersabda lans bermaksud: "Apabila.tertrarg tnutt.rirt ntll tcgala a/7/(tldn )'a uht kryllltJ kentli rltiparla lild ?erkdtu idi t.terlekult .ftialt tltrrr i/ntt .1;ary li/ dttfitdlkd/t dutgrrtttl',t ttlalt atutk .1'ttrtg -trtlelt ..1'ttrrg .strt/itt.',r

/t/( dmkdttt)'tt".t't \\'akaf memainkan peranar amat pentine dalam pembanqunanekonomi ur-nat Islan-r sepctti d,rlarn penlediaan penclidikan, keperluan pemmahan,kemudahan kesil'ratan, kegiatan ekonomi, tempat peribadatat-r, mema jukan sektorpettanian dan perladangan, melindur:gi kebajikan anak-anak vatim darl dapat

L3menarlgalx }ierrlsHlftan.

Wakaf meruf uk kepada satu bentuk akad pinciah milik harta atau manfaat yangdilaksanakan ketika seseorang masih hidup bag tujuan kepentingan rlmum. N{enumtEnakmen \Xrakaf Qiegeri Selangor) 1999 contohnva, \\,akaf teiah ditafsitkan sebagai"menverahkan zrpl-ilpz- harta vang boleh dinikrnati manfaat atau faedahnva untuk

^p^-^p^ tujuan kebajikan sama ada sebagai u'akaf am atau rvakaf khas menurut

hukum svatak...".66 fungkasnla \\,'akaf boleh dilaksanakan dalam dua kategori utamaiairu s,akaf am dan rvakaf khas. \Yakai am merujuk kepada harta pernberian selama-lamanla dan segala pendapatan daripada harta itu turun temurun bagi pengguruanagama Islam atau faedah unum yang diharuskan oleh agama Islam clan demikianjuga l'rarta van€i diberikan.o'- L(analola u,akaf khas pula ialah m2]r1a-mana dedikasiv,akaf vang dibuat untuk tujuan-tuiuan rerrentu6s dan telah ditentukan individu-individu terteotu untuk menerimanr'a walaupun di akhir penvakafan itu barulal-rufltuk tuiuan-tujuan umurn atau untuk kebaiikan.6e Hal ini bermakna, pervakaitelahpun menetapkan untuk siapakah u'akaf dibuat dan tujuan apa v,akatirl.a rnestidiaplikasikan.

Sepanjang seiarah peradaban sehingga hari ini, amalan benr.akaf telah menjadisebahagian pemangkin sektor sosio ekonomi umat Islamto dan juga telah diberiperl"ratian yang sedus di kalanean negara Islam seperti Lebanor-r, Jordan dan Algeria.'tDi X{alavsia, seba}'ragian beszrr dana harta rvakat- adalal-r bagi tuiuan pembinaanmasiid, surau dan tanah perkuburan. Nanurl pada masa kini, terdapat pelbagai

6r Itnam Abi al-Husai'n f{uslira bin Huiiai al-Qusl,airi al-Nisaburi (1995), -laltib trfu.r.Lh. Reirut: Daral-Kitab Alrrmin'ah, h.?1-?2 (di daltm Kitab \\iasiat: Bab Pahala Yang Diterima Oleh N{a,usiaSetelah l{ati vang diris'a.rztkan daripacla Atru Hurairah R-{).

6: Asnrak -{b. Rahnan, "Peranau \Yakaf Dalam Pemban-qunan Ekonomi flmtt Islam DanAplikasinva Di NIalalsia", ./zra al S.viah,Jl. 17, Bil. I (2t)09), 1 13-152.

66 Seksren 26= Osman Sabrar: (2002), Pcngnrusan Hunu lV'aka;t' .|ol.ror Bharu: Penerbit Llniversiti Teknol<,rgr

r\Ialalsia Press. h.l ?.

Siti }{aslritoh laharnood (ed.) (2tt06), Harta Amaralt Orarg k/an di )lala.t.tia Pff$cktil Ltnda s-trndang dar Pcnlaibira4 c.1. Ku,rla Lun.rpur: Perrerbit t'niversiti trIalara, h.16.\\'ahb'ah tl-Zuhavh (1987), al-\\'asaln s.a al-As'c1af ti Fiqh al-Islnrni, c.1. D.rmsrik: Dnr al-Fikr.h.7(r07.llumt Cizakc:r, '\\'aqf In Historl' and Its Implications for \Ioder.n Islrrmic Ecouoories", dal,rmNlonzer Kahf & Siti trIashitoh )Iahamood (21)11), E..",crtia/ Rradiryl )n (:artu,,hornD, ll"aqi Isrt.t.I.iuala Lumpur: CERT Publications Sdr.r. Bhd.. hh. .4-5.

-t llonzer Kahf, "\\'aqf lnd Its Sociopoliticll Aspects',tr{alran.rood (2011), Ettentitl Redditgs irt Co t./ plrnryPublications Sdn, Bhd.. hh. 5i-51.

F

E

I

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WASATIYYAH IN THE OUR'AN AND sUNNAH

benruk peneaplikasian rnoden I'anq diperkenalkan seperti saharn s,akaf'2 dat-r s,akaItunai.-3

Penvediaan l:entuk pcnr,akatfu tersebut dirpat menggallkkan iinrat Islam untukbcnvirkai tanpa lratasan kes,iurgan. Iru rnernastikan baharva alasan tiada itunlirl-r hartar ang bantak dan talrah .trclak lasl boleh dijadikan alasan untuk benvakat-, Benrakafbukan sahaja rrekanisme agihan sernula kekar.aar-r bahkan memastikan pembaflgurlansosio ekonomi dapat di-niknrati secara bersama di kalangan rnasr.arakat seterusnladigolongkan r-ang dijanjikan oleh AIIal.r S\{,T sebagairnana dalam firman-Nva r.angbemraksud: "Omg.yang ncntfkaltkaa batta novka pada n,aktu ma/zrt dan iarg dengan

MM r lil alalr letufigJefttflgan, ntuku nuvka lmulelt paltak disii Tnhan neteka dan tidak ada

keblnbatgan datipada betlakntya k/adhn_yang tidak baik) kcpada neteka setta ntueka p a

tirlak akan berdrkaritui'.-t l{enerusi cir.i-ciri vang ada menerusi sakaf menunjukkanbahas'a ia dapat membirla semangat rnembangunkan ekonomi umat Islam danperkongsiar-r kekar.aan -vang dimiliki. Ini kerar-ra konsep rvakaf adalah bertujuan untukkepentir-rgan urnum khususnla kepada masyatakat Islam. Islarn sendiri menganiurkanumatnla agar kekavaan diagih dikalangan semua bukannva untuk golongan teftenrusahaja bahkan Islam melarang unatnla bermepyah-rnegal-r dengan l-rarta yang rnerekarda. Firman Atlah SNT larrg bermaksud'': ".li,ptka/t 1'atg nultr rtcmbei pinj,rnankepadu Al/ah, pinfantar -yang ltaik (nnnaJkultkan haian-ya di ja/an Allab), tnaka Allalt akanuelipal gandakan penbayatztrt kqadarya dengan lipal ganda lang banyak. Dan Allahmertyenrpitkan dar me/tpangktr (vryki) dan kepada-N.yaJah karru dikunbalikai'.

Pembentukan persaudaraan bukar:nva semata-mata lahir daripada bantuan fizikaldan tenaga semata-mata, namun Islzrm rnenganjurkan setiap individu afpr turutmenghulurkan pertolongan dalam beltuk kehartaan dan sang ring€lit. Alasanketiadaan harta I'ang banvak dan u,ang ringgit inng sedikit sebenarnya tidak bolehdijadikan pengecualiar.r bagi umat Islam untuk melakukan amal iariah melaluibentakaf. Ini kerana pada masa kini peibagai benruk produk rvakaf I'ang telahclisediakan dalam mernberi ruang kepacia semua umat Islam untuk berrvakaf sepertiu.akaf r.r'ang tunai tanpa ada kadar varg kl'rusus unruk ber$rakaf. Firnran Aliah SWTacla memberi peringatan kepacla manusia agar mernbelanjakan harta ke jalan AllahS\I/T untuk mendirpatkan ganjaran rezeki dariN_va -vang lebih banvak. Contohnvadalam FirmanNla yar-rg bermaksud: "Penrnpatnam (durua alutr tta/ka/t) trang-ota g.ldngnuttbelanjaktm harlanyu pada .itt/an Allttlt, urlaltilt :;e!uri .rchili lmrilt lang tumlnlt danmeuerbitktm htjilt tangkai; lidpiid| rarykai iltt fu/a ruergttudmgi .rerutus ltiji. Dan (iryildt)-4/lob akau ruelipttl.gatulukat lttltah bagi ;;e.riaprr.yatq dikelntdaki-\'12r".-6 l{esepakatan d:rnperdzrrnaian dalam perbincangan cli kalanszrn alrli s'aris juea arnat penting. Ini juga

menunjukkan kesederhanaan dalam mem,elesaikan masalah vang berlaku cli antara

:htto://\\1\1\'.nr^is.sol'.nl\,;m rs /n1de\.r)ho?enUoD = com coltt eltt&vie\\'=tlrticle&id= l-'i8& lrenlid = I49. akses r)ada l8 ScDten)l)er 2t)1i.-i Siti Alashitoh lllhamor:d , "Pembentukan Dana \\'akai N{er:umt Petspektif Srariah Dan L'ndar:g-Undrurg". Jnmal -\.taiab, 15:2 [2007], hh. 63, 61-8i; ]Ic..,hd Bakri lbrahim, "Pelaksanaar Skinr\\-lkaf Tunai oleh Yar-asan \\'aqaf llalavsia", ]urnal Pengunrsan .J-{\\'HAR. \'ol. 2, No. I (2008),

hh. 1-13.-a al-Baqarah 2: 274.-i Surah Al Baqarah 2: 245.

ilii:Jb {y'\ ;, i.l4-j1.Ji

ahli 's'aris berkaitan dengan masalah harta. Ini bersesuaian vang dialiurkan olcirIslarn scbagdtnana l-rrrnAn .\llah S\\"1' r'ang beflnukstel--: "...rhu //tu.ttt/) / t,rukd

d ij a /a r k d u .t tru t u he r yttct) ta ru / tli t n I a t u ttt t r kt r.. ".

Inilah jan]i .,\llah S\\'T kepirtla urratnra lans sentiaszr n-rcmbelaniakan tla t-t

berkoncsi kekaraan rans dirniliki. Inilah konsep s'asatirlalr rarlc \\:ujud dalambenvakaf di mana ia rnenggalaRan umat Islzrm urtuk tidak kedekut, pentingkan dirisendiri, iebih bersikap melakukan kebaikan serta adil dalam mengagrhkan kekavaandi mana ada ruang unruk kepentingan umum di samping diagihkan kepada ahli rvaris.Inilah falsafah kehartaan dalam I slarn )'ang berbeza dengan bukan Islarn di rnana

s.alaupun harta adalal-r milik seseorang individu namun pemilik sebenar adalah mi]ikAllah S\YT vang harus dikongsi secara bersama melalui mekanisme ),ang telahdisediakan. Allah S\I'T telai'r rnemberikan amaran kepada umat lslam dengan jelas didalam FirmanNva vang bermaksud'-8: "kntrdian bakalab dia di dalan neruka .[a/tanan.Selain fu tla:;tkka th dia dalatn /ingkatan mnlai besi -1ang akruan panfangrya tiljilh Prlilbhutu dengan tnentLtelitkaarya ke ltadanrya. Suungqfitrya dia daluh.t tidak berinan keltada

Allab Ynry l[aha Bel;ar. Dun diu jaga ti&tk nutgalakkan dirirtla dan atatry loin tnenbeimakanan yng bu'ltak dileinu okh orarg rtitkir." Peringatan-peringatan menerusiFirman Allah S\\zT llentinjukkar: bahau'a agihan harta dan kekaraan dalam sama ada

benvakai l-ribah darr benvasiat merupakan satu tindakan dan langkah vang harusd.ipraktikkan oleh setiap umat Islam dan seterusnva melahirkan sahsiah dankeperibadian vang bersederhana dalam perancang'an serta pengurusrn harta terhaclapharta r.'ang dimiliki.

KESIMPUI-AN

Pendekatan s'asatil.vah \.ang ditekaokan dan dianiurkan dalam Islam rnerupakanteras penting menialaoi kehidupan harian sebagai unat vang bersederhana clalamsetiap aspek kehiciupan dunia. Ini selaras dengan aE5ama Islam senclili sebagai agamaranq sedethaua. lfelakukan amal ibaciat dan kerja seharian dalam keadaan seirnbangclan tidak berat sebelah m2rmpu meletaklian umat Islam membentuli kead.ilan clankesaksamaau sejaeat. Ar-rjuran untuk besederhana ini bukan sahaja clalam arrral ibadatnamun dalam setiap aspek termzrsuk clalam ke5;iatan ekonomi. Dalam konteks artikelini, pendekatan wasati\r'ah cliaplikasi dalam perzmcan€Fn dzrn pengurus..llrpembahagian l-rarta di kalangan orang Islarn seperti hata sepenczrrian bagi suamiisteri, ri.asiat, *'akaf dan juga hibah. Ciri-ciri ),ilng *,ujud di dalam setiap rnekanismepen-rbahaeian harta tersebut jelas rnernperlihatkarl prinsip keseclerhanaan vane bolehdiaplikasi cli kalangan orans Islarn. Contohnla anjutan bersederhana dirlzrmpembal-ragian harta sepencarian dengan rnel-ihat aspek sumbangarl serta harta-hartasang diserahkan kepada anak-anak adalah sanqat rnembantu dalar-n rnengekalkanperclarnaian dan menselaklan kontlik I'ang berpaniangan clalam l'rubunsankekehrarsaan. Konsep sil\t j:uga rrienepzrti konsep kesederhanaan vans diftrr:tut dalamIslam apal;ila setiap pihak boleh berlapans dacla clarr reda-rneredai dalammembal-ragiknn hirrta sepencarian Sela-irr itu, sistem thraid sebagai hukurn dasatpen-rbahagiar-r harta clalam Islarn, namun kesuiudan hibah, ii,asiat dan s.;rk;rf

-- as-Srura 42: -18.

69; 31-1.{.

ITI

INTERNATIONAL CONFERENCE ON WASATIWAH IN THE qUR'AN AND SUNNAH

merupakan pelelrgkap di antara satr.r sarna lain selari clengan prinsip-prinsiplrva \-ans

tersendir.i. Dcr-rgan scnirric> r'ang bcrlaku kini seperti pcn-rbekr:an harta pusaka serta

pertikaian clan pergaclul'ran terhadap harta umpamilnla rrlenunftlt kepacla seseor:urg

trntuk lcbih bersctlia dalatn mer;rncang dar-r menguruskan l-rarta r ar-rg dirnilikinta.trleksibiliti dalam mekanrslne vans clisediakar-i olch lslam ulltuk lncrnl)ahagkan hartabaik sernasa hiclup rnul-rupun selcpas kenratian pemilik l-rarta dirlarn pelbagai keadaan

menggambarkan bahava Islam meniamin hak-hak dan keadiian umatnva dalammemiLiki l-rarta dengan cara _1'ang berlandaskan 1-rukum srzrak. Apatah lagi meletakkanketangka $,asati\1'ah ketika proses perancangan dan pengurusan harta mampumencapai obiektif pernbahagian harta secara adil dan saksama untuk mendapadiankebal'ragiaan di dunia dan akhirat.

RUJUKAN

',{li al-N{ulis.ini (i 998), "Darvr al-?dalah fi al-Tanmirlah 'al-Iqtisadil.r'ah" dalan Alajallult

klmtiyyah Fikiy,ab al-Tan'hid, no. 95, Julzri 1998. t.t.p: It{u'assasah al-Fikr al-Islami.Abu Daud, Sulirlman bin al-Asr''as (t.t), Sunan Aba Dad, 1. 1. Homs: ].{uhammad al-Sarid.

Al-Br.rk-lrari (t.t), Sahil al-Brkltai, Kitab al-\Xiasarz, Bah An Yatraka Yaratltaralta lgbttiya' Kltayr]Iin An Yatakajafz a/-Nas, hadis no. 2537.

al-Bukhari, l{uhamn.rad bin Ismail (1991), Sahib Brkbai, j. 5. Beirut: Dar al-Fikr.

al-Qnrnrbi (1987), Al-Jami' li Alkaru al-par'an, j. 20. Kaherah: Dar al-Kurub al-'Arabi.al-Sallabi, 'Ali \'Iuhammad Q001), al-Vra:ari7j'ah f .11-pzr'an.I{aherah: N{aktabah al-Tabi'in.A-l-Sanhuri, 'Abd al-Razzaq (1952), al-lVa-rit f Sharlt al-panun al-Atadani al-Jadid, j. 2. Kaherah:

Daral-Nasl-rr li al-Jami'at al-I\{isrilr-ah.

al-Svarbini, S),ams al-Din \'[uharnmad bin A]rmad (t.t), ]'lryhni ul-hltbtaj Ik X,Ia'ri]ib ]Va'anial-faq al-Alinbaj. Rivad: Maktabah al-Islamiryah, j. 3.

al-Tabari, IbnJarir (1985), Jani' al-Bayan 'an Tah,il Ayi al-Qar'an,j. 2. Beirut: Dar-al-Fikr.al-Tirmizi (r.t), Sanan al-Timi{, j. 4. Kaherah: }.Iaktabah l\{ustafa ai-Hnlabi.Asmak Ab. Rahman, "Per'.aran Wakaf Dalam Pernbanplurtn Ekonomi Umat Islam Dan

Aplikasinva Di }{alalsi'a",/uzmal Slarialt,Jl. 17, Bil. 1 (2009).

Clrris J. Prestopino, Introdrction to Estde Planning. United States: Dorr Jones & Con-tpanv.

Clrristopher Trn & James Hurn (2004/, E.tun Plaming Alade Eaq. Singapore: Pror-idend PteLtd.

Cljfford J Mancer (1994), Gaide trt Xen, Zealand E ule Plunnittg and Tax. Srdner: The Lat,Book Companv Limitecl.

Daud \{ohamad (20t)3), "Harra Sepencariirn dalam F{ulium Srara'," dalam I'ajul Aris,{.hmad Bustami et. aJ, "Hata SEencaian, Pmiding Ex-Pufte dnn Puin/ah lnTk:i".Gombak:Pusat Undang;-Undang, Kulin'ah Undang-Undang Ahmacl Iltrahim,Universiti Islam Arrtarabarrgsa llaiarsia.

David A. \\'est & Glerrn L. \\'oott (1972), Pexrtnal Finncing )Ianagcttent. USA: Houghton\'Iifflin Companr-.

Denis Clifford (20{\7), Esrate PltnnitS Baslr.r. USA: Noln.E.N. Tavlor (1!)37), "\Ialat Familr Larv",./r mnnl r71 the Royal 4:iatit Sotzr4,, Nlalatan Branch.

Ilrri Al-Jau'zi, Abu :rl-Fari 'Abd al-Rahman bin 'Ali (r.t), Zud ol-lltrsir, i. 6. Kalierah: .al-

]l'Iaktab rl-Islami.

;" Jiii-J1..'i -,ir 2- il"- i\ r.i-J. rvv

Ibr I'la1ar al-'Asqatam (199U;, Futh al-Bai, i. 6. Beiror: Dar rLl-Fik.

Ibr-r llarrzur (1990), Lisat u/-'.4rub, Beirut: Diu sadir, i.2.

Ibn }lnnzur,.larnd al-Din \Iul-rammad bin \Iaklarn (.t.i), Litm -',4ult, j. 1. Reirut: D:rr al-

Sadir.

Irnarrr Abi al-llusar n \Ius[m bin FIu jiaj ril-(]usr airi al-\isaburi (19)51, .5al,ilt )lttrliu. Beirur:

Dar al-Kitab -\lamirral-r, h " 1-;2 (di d', am Kital; \\'asiat: Bab Pah:tlir Yang

Diteriora Olell N{anusia Sete}ah }fati \'tu1g diri$'a.vatkan daripada Abu Hurairah R-\).

Jack R. IQpoor (2003), Persotnl Finance, c.7. n.n.p: \{cGrarv-Hi1l Con-rparues.

John R. Bros,en, "You N'Iay Not Gir.e It Arvav: Hor.v Social Norm Shape Islamic Las' in

Contemporaq' Indonesia Julisprudence", Journal of Islamic Larv aod Socieq', 5:

1,998.

K,tmus Htrkxm Adat (1982). Bandung: Penerbit Ahimni.

Lirn Yuen Seong (1999), E.,tare Plannig Rtrcrdbg thc Estute Plnnning Pay{e in ,\Ialayia und

Shgq()re,. Brains & Talents Publication Sdn. Bhd-

NI.B. Hooker (197 6), Penonal Ltut's c,J llalaysia. London: Oxford Unir-ersiq' Press.

NId. Akhir Hj. Yaacob (1984), "Harta Sepenca ian" , Jarnal Hukua, Jld. Y ,Bhg. L

Ir'IoIrd Bakri Ibrahim, "Pelaksanaao Skim \X/aMf Tunai oleh Yarzsan Vaqaf \l a.ts:a" , JanulPengrra.tatJA\Y4TA( Vol. 2, No. 1 (2008).

I\{ohd Norhusairi bin tr{at Hussin & Raihanah binti Abdullah, "Perkernbangan semasa

dalam pembahagian harta sepencarian di llahkamah S-rari'ah Malavsia", kertas

kerja yang

2011.

dibentangkan di Seminar Alarn ]{elzrn:" Bandung, 20-23 September

N{onzer Ka-hf, "\\'aqi and Its Sociopolitical Aspects', dalam lt'Ionzer Kahf & Siti }'{ashitoir

Nfairamood (2'll), Etsential fuadings in C0 tctn?ardry lt:'aql l.;nes. Ku'ala Lumpur:

CERT Publications Sdn. Bl.rd.

iUorev S. Rosenbloom, "Estate Plaminpr An Ovenierv", Svmposiurn on Business

N{anagement of Denta.l Practice, Denttl Clinis ol'NttfilL Ante iat,rol.25, No. 4.

N{uhanrn-rad al-S1'arb.ir-ri al-I{ratib, l[a.qltni aAfuhrE, j. 2.

\{urat Cizirlica, "\\hqf In Histon' and Its Implications tbr Modern Islamic Economies",

dalarn l\Ionzer Kahf & Siti Maslritoh }faharnood (21\11), Et.rutial fuadin"gs in

Ct,ntemptra4' Il./atlf l:sttu. Kuala Lun-rpur: CERT Publicat.ions Sdr-r. Rhd.

Ong Eu Jnr (200fl, \-oar G de t() Eltuta P/aming and Adninisrraioz. Selangor: Leeds

Publications.

Osrnan Sabran (2002), Perytnrm Harla llTakal. Jol'ulr Bharu: Perrerbrt Uni'r-ersiti Teknologr

X{alarsia Press.

Othrnan Yaacob (2i)06), "Perlbentukan Trust Hibah sebagai alternatrf Perarrcangar: harta",

clalanr Siti N{ashitoh Jt{ahrunoocl (ed.)(2006), Harla Anunolt Orang lilatr di

l{a/ayia Per:pektil L:ndang-L:ndatry dm Pen/odbirun. Kr-rala Lumpur:

Penerbit Unii-ersiti llalata.Railranal-r Azahari Q008), -lull: ltltru Kes Kelraruaan liart. Kr it Lumpur: Petrerbit Unitersiti

r\{alar.r.

S.H Surojo \\ignjoclipura (1,9i l). Ptrguntur dm Asa:-,{sa-r Haktnt ,4dut, Bar-rdung: Penerbit

Alumni.

T

I!

INTERNATIONAL CON FEREN CE ON WAsAII\'YAH IN THE QUR'AN AND 5UNNAH

Sadali Raslran (2006), Perottal \Y/eahh 7'lamgcntent.for 1'lu:/in.t. Sin{apore: HTHT AdvisoltSerrices Pte Ltd.

5;1i \fn-slritoh )lal-rarnood (cd.) (2lt16), Har/u Atrnutlt Orauq I-'/an rli ll,lafin Parpakril

[' tda4q-rnrltng du Putalbirurr, c.7. Iiuirla l-urnplrr: Pcuerlrtt Univrrsiuf I'.rlala.

Siri }lashitoh }lirhamood, "Pembentukan I)ana \\'aktf \Ienurut Perspeklf Syariah Dan

Undang-Undang", J n n ml S.y aia lt, 1 5 :2 12007), 63, 6 1 - 83

Sun'aid bin Tapah (1996), Ronrcp dan atzalan punhabagian ltafia sEenaim orang-zru4y Iiun di

Ilalaytia. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Islam Unii'ersiti X'Ialaya.

Survrud Tap'ah (2003), "Halta Seper-rcarian dan Wang Simpanan: Saru Perbincangnn dari

Sudut "Sumbangan Secara Tidak Lanesurg",.lanrul Syariah,ll:1, 4.

S1'amsuddh al-Svalakhsi (t.t), Kitab al-Alahvt. Beit'tt: Dar al-I'{a'rifat, j. 12.

Wahbah al-Zuhar,h (1987), al-W aseva u.'2 al-Arvqaf fi Fiqh al-Islami, c.1. Dams_r'ik: Dar al-

Fik.Kes

H,tj)ahLijalt btJana/ l'Fariua/t brl{atDialt [1950] IILJ 63

Roberts k'n Lirui Ka/rltott [1966] 1 l{LJ 163

Enakrnen/Arahan

Enakmen Undarg-Undang Iieluarga Islam Negeli Sembilan.

Ara.han Amalan No. 1, Tahun 2010, Jabatan Kehahiman St'ariah l{alavsia.

\$Tebsite

hno:/ lohioline.osu.etlu /estate /()0U l.h rml.. akses oada 13.4.2010.

http: / /v'x.-s,.mais.gov.mJ'/mais /index.php?option=com content&r-ierr,'=article&id= 13B&Itenrid=1 49. akses oacla 18 Seotember 2()13.

@@@@@