1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Komponen Kesusasteraan Melayu

Praktis PT3 Puisi Tradisional – Syair Burung Nuri

(i) • seseorangperluberhati-hatiketikameluahkansesuatupendapat

• seseorangyangmenghadapimasalahperlulahmenggunakanakalfikiransecararasionalsupayamasalahyangdihadapitidakmerosakkanbadan

• seseorangharuslahmemintamaafsekiranyamelakukansesuatukesalahan

(ii) Temasyairiniadalahtentangadabdalamkehidupanseharian.

(iii) • seseorangyangterlalubergantungpadanasibtidakdapatmajudalamkehidupannya

• seseorangyangterlalubergantungpadanasibtidakakanmencubasesuatuuntukmemajukandirinya

Praktis PT3 Puisi Tradisional – Seloka Santap Istiadat

(i) • nasidisuapdenganmenggunakantangankanan • makandengantidakgelojoh • makanandimamahdenganperlahan (ii) • repetisi–santapberadat,santapistiadat • anafora–santapberadat,santapistiadat,

santaprajadimajliskebesaran(iii) • supayabadansihattanpapenyakit • untukmemberikantenagabagimelakukan

pekerjaan • untukmengelakkanrisikoobesiti • untuktumbesarantubuh

Praktis PT3 Puisi Moden – Kijang yang Lelah

(i) • suaranyatidakkuatlagi • kijangtidakdapatberdiridengankuat • kijangsudahtua (ii) • nilaiberdikari • nilaikeberanian • nilaikasihsayang(iii) • mengamalkangayahidupsihat • mengambilpolisiinsurans • menabungwang • melaburwangdalamskimyangdiperakuidan

memberikanpulanganyanglumayan

Praktis PT3 Puisi Moden – Pesan Ibu Beribu-ribu

(i) • diatidakmendengarnasihatibunya • diatersalahmemilihkekasih/bakalpasangan

hidup • diatersalahmemilihkawan(iii) • kitaharuslahsentiasamendengarnasihatibu

demikesejahteraanhidup • kitamestilahrajinmenuntutilmuuntukmasa

depanyangcerah

• kitaperlulahberhati-hatiketikamemilihkawan(iii) • supayatidakdipandangserongoleh

masyarakat • untukmengelakkandiridaripadajenayahrogol

danpembuanganbayi • untukmenjaganamabaikkeluarga • untukmendapatpasanganhidupyangbaik

Praktis PT3 Puisi Moden – Senja di Palang Besi

(i) • kesunyian • terkongkong • keadaangelap/hanyaadacahayayang

sedikit (ii) • kepasrahanmenerimahukumanatas

kesalahanyangdilakukan • keinsafanterhadapkesalahanyangdilakukan • kehidupanbanduanyangterkongkong(iii) • mengawasiaktivitianak-anakdiluarrumah • mengenalpastirakan-rakananak • memberikasihsayangkepadaanak-anak • kerapberjumpadenganguru-gurudisekolah • memberikanajaranagamasejakanakkecil

Praktis PT3 Puisi Moden – Bintang

(i) • penyajakinginterbangkelangit • penyajakinginmembawabintang-bintang

pulang • penyajakinginmeletakkanbintang-bintangdi

rumahnyasupayarumahkelihatanbercahaya (ii) • sinkof– kulihat • anafora–tentu ibu gembira tentu ayah bahagia(iii) • tidakwajar • keranaibubapabanyakberkorbanuntuk

membesarkananak-anak • keranaibubapamemerlukanpenjagaanyang

rapidaripadaanak-anak • keranaibubapaakanberasakesunyiandan

beradadalamkesedihan

Praktis PT3 Prosa Tradisional – Bahagia Sesudah Derita

(i) • SiMiskinsegeramengambilakarkayulaluditambatkanpadapohonkayuyangbesar

• isteriSiMiskinmembawatajauitumasukkedalamrumah

• SiMiskinmembawaemasitukepadaseorangsaudagardinegeriAntaBeranta

(ii) • SiMiskinhendakmemintabantuansaudagar • SiMiskininginmembelisepasangkasut(kaus)(iii) • merendahdiri–SiMiskintidaksombong

walaupunmendapatemasyangbanyak • bertanggungjawab–SiMiskinmembuat

pondoksebagaitempattinggalkeluarganya

JAWAPAN

Bahasa Melayu Ting. 3 KBSM Jawapan

2© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Praktis PT3 Prosa Moden – Legasi Tapai Ubi

(i) • tidakbolehmemberitahuoranglain • tidakbolehkenakotoranatauminyak • tidakbolehbising-bising (ii) • rajin–rajinmengusahakanperniagaantapai

ubiuntukmembantusuaminyamencaripendapatan

• berpegangpadaajaranagama–bersembahyangisyak

(iii) • elemenyangpentinguntukmelambangkanidentitidankeunikansesuatubudayadanbangsa

• meningkatkantarafkehidupanmasyarakat,khususnyapendudukluarbandar

• membantuuntukmemajukanindustripelancongandalamnegara

• membantuuntukmembangunkaninfrastrukturdanprasaranadikawasanpinggirbandardanluarbandar

Praktis PT3 Prosa Moden – Sekeping Tanah

(i) • pekerjaanitusudahsebatidengankehidupannya

• masihtidakmelupakanasalusulnyamemanduteksi

• berasarimassekiranyatidakmemanduteksi (ii) • nilaikesederhanaan–Hisyammasihmahu

memanduteksimeskipunsudahmenjadiusahawankeranainginmengamalkancarahidupsederhana

• nilaikesyukuran–Hisyambersyukurkeranamempunyaikakakyangberpengalamandalampengurusankewangansyarikat

(iii) • untukmengetahuipelbagaiperkara • supayatidakmudahditipuorang • untukmeningkatkantarafhidup • sebagaijaminanuntukkehidupanyangcerah

padamasadepan

Praktis PT3 Prosa Moden – Bawod

(i) • bapaBeluntungmembuatkendurikesyukuran • untukmeraikankejayaanBeluntungyanglulus

dalampeperiksaan (ii) • kitahendaklahmensyukurikejayaanyangkita

peroleh • kitaharuslahmenyayangihaiwan(iii) • menegurataumenasihatijiran • melaporkanhalitukepadapihakberkuasa • menyelamatkanhaiwanpeliharaanituseperti

memberimakanan

Praktis PT3 Prosa Moden – Tenang-tenang Air di Tasik

(i) • Muzafarakanmelatihorang-orangcacatpenglihatanbuatpertamakali

• bimbangakankeselamatanMuzafar (ii) • masyarakatyangmementingkankseselamatan

keluarga(anak)

• masyarakatyangbersemangattinggidandedikasimenjalankantugasyangdiamanahkan

(iii) • tidakwajar • anakOKUmempunyainaluridanminatuntuk

menyertaisesuatuaktivitisukanjuga • anakOKUmempunyaipotensidankebolehan

juga • anakOKUakanberdikarisekiranyadiberi

peluanguntukmenyertaiaktivitisukan • anakOKUtidakakanberasatersisih

Praktis PT3 Novel

Soalan 1

(i) Justeru Impian di Jaring • komplekssukan–tempatSyahirdanrakan-

rakannyamenjalanilatihandidewanlatihandandiberitahubahawamerekaterpaksamenyertaipertandinganbadmintondiJohorsebagaiujiankelayakanmenyertaiKejohananBadmintonDuniadiJakarta

• StadiumIstoraSenayan,Jakarta,Indonesia–SyahirmenyertaiKejohananBadmintonDuniadistadiuminidanmenjuaraikejohanantersebut

• HospitalUniversiti–Syahirmenjagaibunyayangsakitdihospitalinisemalaman

(ii) Tawanan Komander Caucasus • rumahusang–contohnya,Farhanihilangdan

menjaditawananKomanderCaucasussetelahmemasukirumahusangyangterletakdidusun

• rumahFarhani–contohnya,MiradanCheaMeikerumahFarhaniuntukbertanyakanhalFarhaniyangtidakditemuiolehmerekaditempatyangdijanjikan

• MahligaiMaharajaTanduk–FarhanihampirpengsansetelahminumsejeniscecairyangdiberikankepadanyaketikadiaberadadiMahligaiMaharajaTanduk

(iii) Chot • rumahAlias–contohnya,AliasmenikamChot

denganlembingdihalamanrumahnyakeranaChotmenyerangCikguSunan

• sungai–contohnya,ChotmarahapabilaAliasmencuak-cuakairdengankuatsehinggaterkenamukaChot

• bilikdarjah–contohnya,AliasjatuhterlentangdibilikdarjahkeranaterlaluterkejutakibatdimarahiolehCikguSunan

(iv) Hempasan Ombak • bangsalbatikmoden–contohnya,bangsal

batikmodenmilikFaridmusnahdijilatapiakibatperbuatansabotaj

• pejabatpemborongbinaanNadiZaman–pejabatmilikEncikMokhseinyangdikunjungiolehFariduntukberjumpadenganEncikMokhsein–merekaberbincangtentangusaha-usahayangperludiambiluntukmemajukanperniagaanbatikFarid

Bahasa Melayu Ting. 3 KBSM Jawapan

3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

• geraipakaianZuraidadiBazarMARAdiJalanBanggol–contohnya,MukhtarmengugutZuraidaagartidakmenjualkainbatikkeluaransyarikatFariddantidakberkawandenganFaridlagi

Soalan 2

(i) Justeru Impian di Jaring • bertanggungjawabdalammenjalankan

tugas–contohnya,HajiMarzukimenjalankantugassebagaijurulatihpemainbadmintonperseorangandenganpenuhbertanggungjawab

• menegakkansyariatIslamdalamsukan–contohnya,SyahirmemakaipakaianmengikutsyariatIslamketikabermaindanbertandingbadminton

(ii) Tawanan Komander Caucasus • sikapbantu-membantusesamarakan–

contohnya,FarhanimembantuKimYongmelepaskandiridaripadaperangkapkumbangwalaupunKimYongtidakberkawandengannya

• kesetiaanterhadapgolonganpemerintah–contohnya,Baramenjadikumbangkepercayaankeranakesetiaannyaterhadapgolonganpemerintah

(iii) Chot • sikapbantu-membantusesamajiran–

contohnya,MakSuKiahselalumemberikanmakanankepadaAliasdanibunya,Leha

• prihatinterhadaphaiwanpeliharaan–contohnya,AliasselalumemberiChotmakanpisangdanmenjaganyadenganbaik

(iv) Hempasan Ombak • pengorbananseorangibu–contohnya,Hajah

Zaoyahsanggupmenggadaikantanahdanbarangkemasnyademimenyelamatkanperniagaanbatikmilikkeluarganya

• bertanggungjawabmeringankanbebankeluarga–contohnya,Zuraidamenghabiskanwaktuselepaspersekolahanuntukberniagademimeringankanbebanibunya

Soalan 3

(i) Justeru Impian di Jaring • SyahirberjayamenewaskanAndridalam

perlawananakhirKejohananBadmintonDunia–Syahiramatbersyukur

• Syahirberjayamenjalanipembedahanradangapendiks

(ii) Tawanan Komander Caucasus • pertabalanPuteriColeopteradiadakan

secaragilang-gemilang–PuteriColeopteramenganugerahkanlambangkebesarankerajaankumbangkepadaFarhanidanrakan-rakannya

• Farhanidanrakan-rakannyadihantarpulangkeduniaolehBaradanDaraMerah

(iii) Chot • CikguSunanberjanjibahawadiaakan

menghantarAliaskehospitaldanmembiayaipelajaranAliassehinggauniversiti

• Aliasmemberitahuibunyabahawadiaakanpergikesekolahsemula

(iv) Hempasan Ombak • Faridberhasratuntukmenyambung

pelajarannyauntukmenambahkanilmupengetahuannya,terutamadalambidangperniagaan

• MokhseinmemberitahuFaridbahawaadaduabuahbutikyangberminatuntukmembelikainbatiksyarikatFarid

Soalan 4

(i) Justeru Impian di Jaring • nilaikasihsayang–contohnya,Syahir

amatmenyayangiibunyasehinggasanggupmenjagaibunyadihospitalsemalaman

• nilaipatriotisme–contohnya,SyahiringinmenjuaraiKejohonanBadmintonDuniadiJakartasemata-matauntukmengharumkannamanegara

• nilaihemahtinggi–contohnya,SyahirtabahmenghadapisituasisetiapkalidiadiperliolehSyedAmiri

(ii) Tawanan Komander Caucasus • nilaikeberanian–contohnya,Farhaniberani

ketikaberhadapandengankumbangKomanderCaucasus

• nilaikerjasama–contohnya,FarhanibekerjasamadenganBaradanDaraMerahuntukmenumpaskanMaharajaCaucasus

• nilaikerajinan–contohnya,maklumattentangspesieskumbangadadalamfikiranFarhanikeranadiarajinmelayariInternetdanmembacaensiklopedia

(iii) Chot • nilaikasihsayang–Aliassangatmenyayangi

ibunya,contohnyadiamembelikanibunyaubatbatukkeranaibunyatelahbeberapaharibatuk-batuk

• nilaiberdikari–contohnya,Aliasberdikariuntukmencarirezekikeluarganyadenganmengambilupahmemetikbuahkelapa

• nilaikerajinan–contohnya,Aliasrajinmengulangkajipelajaranpadawaktumalam

(iv) Hempasan Ombak • nilaihormat-menghormati–contohnya,Farid

menghormatipekerja-pekerjadibangsalbatiknya

• nilaiberdikari–contohnya,Faridberusahauntukmembangunkanperniagaanbatikyangdiusahakanoleharwahayahnyasemula

• nilaikesederhanaan–meskipunmenjawatjawatanPengarahUrusanSyarikatBatikNusantara,Faridmengamalkankehidupansecarabersederhana

Bahasa Melayu Ting. 3 KBSM Jawapan

4© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Soalan 5

(i) Justeru Impian di Jaring • SyahirdanKakUdaSyahrizahbergilir-gilir

menjagaibumerekayangterlantardihospitalakibatsakit

• Syahir,KakUdaSyahrizah,danibupergikerumahmaksuyangbarukematiansuami

(ii) Tawanan Komander Caucasus • ibuKimYongterlalusedihapabilamendapati

anaknyahilangdandiaditenteramkanolehadiknya,MakCikMargerat

• Farhanimendapatiseluruhahlikeluarganyaberkumpuldirumahsetelahmendapatberitatentangkehilangannya

(iii) Chot • Aliassanggupmengutipbuahkelapadikebun

PakDinsetelahmendapatibarang-barangkeperluandapurdirumahnyatelahhabis

• Aliasdanibunyaselalusembahyangbersama-samadanibunyamenegurAliassekiranyadiasalahmembacadoaqunut

(iv) Hempasan Ombak • ibuFarid,iaituHajahZaoyahsanggup

menggadaikanbarang-barangkemasdantanahuntukmelangsaikanhutangdanmemajukansyarikatbatikmilikkeluarganya

• satukebiasaankeluargaHajahZaoyahpadasetiapmalamadalahmakanbersama-sama

Ujian Akhir Tahun

BAHAGIAN B

5. (i) • tapai ubi dapat membantu mengurangkanserangankanser

• penapaian ubi akan menghasilkan sejenisbahan, iaitu bakteriosin yang digunakanuntukmerawatpenyakitkanser

(ii) • teknikimbaskembali–contohnya,Fikiranku melayang ke zaman kanak-kanak. Teringat aku akan bapa dan emak yang masih membuat tapai ubi hingga kini.

• teknikdialog–contohnya,“Ya, projek tapai ubi. Kenapa?” tanya Profesor Haidar apabila melihat aku seperti terkejut besar akan kata-katanya tadi.

(iii)• membawaibubapamelancong • memberi wang perbelanjaan kepada ibu

bapasetiapbulan • melawat ibu bapa setiap kali ada masa

terluang • tidak melakukan perbuatan yang dapat

menyinggungperasaanibubapa

6. (i) • berasaterkongkong • kesunyian • berasasedih

(ii) • anafora – pengulangan perkataan di awalbaris–contohnya,

dalam keterbuangan yang merangkum

dalam keterasingan yang mencengkam

dalam kesakitan yang membungkam • responsi–pengulanganperkataanditengah

baris–contohnya, dalam keterbuangan yang merangkum dalam keterasingan yang mencengkam dalam kesakitan yang membungkam

(iii)• mengenalpastimurid-muridyangbermasalahdanmemberikaunseling

• menjemput pihak Jabatan Penjara danpihak polis untuk memberi ceramah danmengadakanpameran

• melaporkan tingkah laku anak-anak disekolahkepadaibubapa

• menganjurkan kempen kesedaran tentangkeburukan melibatkan diri dalam masalahjenayah

7. (i) Justeru Impian di Jaring • Syahir berada dalam dilema sama ada

menyertai Kejohanan Badminton Dunia diJakarta atau tidak kerana ibunya terlantarsakitdihospital

• kebolehan Syahir sering diperlekeh olehSyed Amiri – Syahir kerap disindir olehSyedAmiriketikamerekamenjalani latihanmahupunsebelumbertanding

(ii) Tawanan Komander Caucasus • Farhani berusaha untuk melepaskan diri

daripadatawananKomanderCaucasus • Farhani berusaha untuk membantu rakan-

rakannyamelepaskandiridaripadatawananKomanderCaucasussertakembalikedunia

(iii) Chot • cabaranAliasmemeliharaseekorberukyang

bernamaChot–Aliaslewatkesekolahgara-garamencari Chot yang terlepas daripadarantainya–akibatnya,Aliasdimarahidenganteruk oleh Cikgu Sunan – cabaran yangpaling hebat adalah apabilaAlias terpaksamenikamChotdenganlembingkeranaChotmenyerangCikguSunan–akibatnya,Chotmati–Aliassangatsedih

• cabaranAliasmeneruskankehidupandalamkeadaan serba daif bersama-sama ibunyayanglumpuh–Aliasterpaksaberdikariuntukmencari wang bagi menyara kehidupanmereka dengan mengambil upah memetikbuah kelapa penduduk kampung denganbantuanChot

(iv) Hempasan Ombak • Faridterpaksamelangsaikanhutangsyarikat

perniagaan batik keluarganya – padamasa yang sama, dia tidak mempunyaipengalamandalamperniagaan

Bahasa Melayu Ting. 3 KBSM Jawapan

5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

• bangsalbatikmodenyangbarudibinaolehFarid dijilat api akibat perbuatan sabotajpihakpesaing–Faridsedih,marah,kecewa,danhampirputusasa

Kertas PT3

BAHAGIAN B

5. (i) • commando recsue – seseorang cubamenyelamatkan diri dan masuk ke dalamkayaksemulatanpabantuanoranglain

• T rescue dan H rescue – kayak-kayakberhampiranakandatanguntukmembantukayakyangterbalik

(ii) • kitamestilahmengamalkansemangatsetiakawan dengan ahli-ahli pasukan ketikamenjalankansesuatuekspedisi

• kita perlulah mendengar arahan yangdiberikanolehjurulatihdemikeselamatandiri

• kitaharuslahmenghulurkanbantuankepadaorangyangdalamkesusahan

(iii) • mempunyaitahapkesabaranyangtinggi • menghormatiOKU

6. (i) • sebagaicaramenghormatitetamu • untukmeraikantetamu • untukmemuliakantetamu (ii) tentang adab dan tatacara makan seseorang

dalamsuatumajliskebesaran (iii) • makan dengan beradab / tidak makan

dengangelojoh

• mengambil makanan yang diingini sahajasupayamakantidakterbazir

• tidakbercakapdengankuatsemasamakan

7. (i) Justeru Impian di Jaring • emak Syahir selalu mencari masa untuk

bermanja dengan Syahir kerana diamerupakananakbongsu

• emak Syahir selalu berpesan agar Syahirmenyambung pelajarannya sehinggamenggenggamsegulungijazah

(ii) Tawanan Komander Caucasus • Puan Asmah menjadi cemas dan sedih

apabilamengetahuiberitatentangkehilanganFarhani

• Puan Asmah merintih sambil memikirkanperkaraburukyangberlakudalamkalanganmasyarakat akan turut berlaku terhadapFarhani

(iii) Chot • Mak Leha selalu menyuruh Alias pergi ke

sekolah kerana pelajaran penting dalamkehidupan

• Mak Leha selalu bersembahyang bersamaAlias dan membetulkan doa yang dibacaolehAliassekiranyaberlakukesilapan

(iv) Hempasan Ombak • Hajah Zaoyah sanggup menggadaikan

barang kemas dan tanah agar perniagaanbatikmilikkeluarganyatidakditutup

• Hajah Zaoyah menyorong anaknya yanglumpuh, iaitu Lotfi ke meja makan padasetiapmalam