HUBUNGKAIT FAKTOR BUDAYA KESELAMATAN

TERHADAP KEKERAPAN KEMALANGAN, ANALISIS

TINGKAHLAKU TIDAK SELAMAT DAN ANALISIS

KEKERAPAN KEMALANGAN: KAJIAN KES DI

PREMIS KEJURUTERAAN MINYAK DAN GAS

OLEHOLEH

MOHD ZUBAIRY SHAMSUDIN

mohdzubairy@unisel.edu.my

Penyelidik Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

1. PENGENALAN

• Kajian ini dijalankan disalah sebuah syarikat

yang terlibat dalam fabrikasi kejuruteraan

minyak dan gas di Malaysia.

• Terlibat dalam pembinaan struktur plantar,

pemasangan paip, pembinaan kapal danpemasangan paip, pembinaan kapal dan

sebagainya.

3. HALATUJU KAJIAN

1. Mengenalpasti pola tingkahlaku tidak selamat

2. Mengenalpasti kekerapan kemalangan dalam

setahun (Julai 2008 hingga Julai 2009)

3. Menganalisis pola kelakuan tidak selamat dan

kekerapan kemalangankekerapan kemalangan

4. Mengenalpasti hubungkait persepsi pekerja

terhadap budaya keselamatan dengan

kekerapan kemalangan.

5. Mencadangkan penambahbaikan dan kawalan

yang boleh diambil.

2. KENYATAAN MASALAH

Sektor pembuatan menyumbang kekerapan kemalangan yang tertinggi.

709

400

500

600

700

800

Manufacturing

Mining & Quaryying

Construction

Agriculcuture, Forestry, Logging & Fishing

Utility

Faktor penyumbang:

Tingkahlaku Tidak Selamat &

Persepsi Pekerja

5122

0 0 118 5

39

244

626

50

2 712 0 80 0 00 0 00 0 10 0 00

100

200

300

400

NPD PD Death

Transport, Storage & Communication

Wholesale & Retail Trade

Hotel & Restaurant

Financial, Insurance, Real Estate & Business

Services

Public Services & Statutory Bodies

Fabrikasi minyak dan gas berada di dalam sektor industri pembuatan.

Sumber: Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, JKKP 2009

Jenis kecederaan untuk setiap kategori kemalangan yang kerapkali berlaku dalam

Industri.

4. SKOP KAJIAN

• Lokasi kajian:

Premis Fabrikasi Kejuruteraan Minyak dan Gas

• Perkara kajian:

1. Kelakuan tidak selamat

2. Rekod kemalangan

3. Soalselidik pekerja (menyentuh aspek persepsibudaya keselamatan)

5. KAEDAH KAJIAN

• Mengumpul dan Mengkaji:

1. Rekod kemalangan dan,

2. rekod kelakuan tidak selamat (Julai 2008 hingga Julai2009)

• Borang soal selidik kepada para pekerja

1. Data demografi (Umur)

2. Persepsi pekerja terhadap budaya keselamatan

• Menggunakan analisis berstatistik untuk mengkajihubungan antara 2 pembolehubah.

1. Analisis khi kuasa dua (χ2 )

6. DAPATAN KAJIAN

P. 1 P. 2 P. 3 P. 4 P. 5 P. 6 JUMLAH

Julai 2008 12 9 126 45 13 12 217

Ogos 2008 13 17 45 32 27 43 177

Sept 2008 15 15 37 23 15 54 159

Oktober 2008 23 14 23 47 17 35 159

November 2008 66 15 85 23 23 103 315

Disember 2008 69 11 17 14 30 31 172

Tren Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan)

Januari 2009 69 13 18 21 15 62 198

Feb 2009 230 105 55 14 15 72 491

Mac 2009 48 80 51 28 13 46 266

April 2009 48 22 54 52 14 49 239

Mei 2009 25 32 43 139 20 57 316

Jun 2009 108 40 55 145 23 53 424

Julai 2009 86 52 57 159 35 64 453

Jumlah 812 425 666 742 260 681 3586

Tren tingkahlaku tidak selamat

meningkat bermula Februari hingga

Julai 09.

Faktor penyumbang: Puncak fasa

perkembangan projek (peak phase)

Kategori Jenis Kategori Jumlah

1 Tidak mematuhi pemakaian kelengkapan perlindungan diri PPE 531

2 Gagal mematuhi prosedur 244

3 Tiada/Penyeliaan tidak sempurna 732

4 Menggunakan peralatan dengan cara yang salah 386

Analisis Pola Tingkahlaku Tidak Selamat (Taburan Kekerapan Mengikut Kategori)

5 Menggunakan peralatan yang tidak selamat 327

6 Bergurau senda semasa bekerja/tidak fokus 333

7 Gagal melindungi/memberi amaran/isyarat 267

8 Menggunakan peralatan yang rosak 431

9 Jalan pintas 234

10 Memberi arahan yang salah 101

Jumlah 3586

1) Aspek penyeliaan tempat kerja

tidak diendahkan. Projek berada

di dalam fasa puncak

perkembangan (peak phase).

Jenis Kemalangan Kekerapan

Kemalangan nyaris 30

Kemalangan kecil (First Aid) 25

Kemalangan kecederaan (RWC & MTC) 12

Kemalangan kebakaran 12

Analisis Kekerapan Kemalangan

Kemalangan kebakaran 12

Kemalangan kerosakan harta/aset 5

Kemalangan tumpahan minyak/bahan kimia 3

Jumlah 87

Bulan Kekerapan

Julai 2008 4

Ogos 2008 8

September 2008 6

Oktober 2008 3

November 2008 10

Taburan Kekerapan Kemalangan Mengikut Bulan

P ola kekerapan kemalangan meningkat. Faktor

menyumbang: Projek berada di dalam fasa puncak Disember 2008 6

Januari 2009 6

Februari 2009 7

Mac 2009 5

April 2009 6

Mei 2009 9

Jun 2009 12

Julai 2009 5

Jumlah 87

menyumbang: Projek berada di dalam fasa puncak

perkembangan (peak phase)

Segitiga Kemalangan Bird 1969

Hubungkait Kekerapan Kemalangan Nyaris Dengan Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat

600 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969)

717 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)

30 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)

Hubungkait Kemalangan Kecil Dengan Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat

10 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969)

12 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)

Kiraan nisbah nilai benar kajian (30

: 3586) mewakili 0.04 % daripada

kiraan nisbah berdasarkan petunjuk

teori segitiga (717 : 3586)

Kiraan nisbah nilai benar kajian (25

: 3586) mewakili 2.08 % daripada

kiraan nisbah berdasarkan petunjuk

teori segitiga (12 : 3586)

Analisis hubungkait kekerapan kemalangan dengan kekerapan tingkahlaku tidak selamat

12 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)

25 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)

Hubungkait Kekerapan Tingkahlaku Tidak Selamat Dengan Kekerapan

Kemalangan Kecederaan (RWC & MTC)

1 : 3000 (Petunjuk Teori Segitiga Bird 1969)

1 : 3586 (Kiraan nisbah berdasarkan Petunjuk Teori Segitiga)

12 : 3586 (Kiraan nisbah nilai benar kajian)

Kiraan nilai benar kajian (12 :

3586) mewakili 11.79 % daripada

kiraan nisbah berdasarkan petunjuk

teori segitiga (1 : 3586).

Apakah signifikannya dapatan ini?Apakah signifikannya dapatan ini?Apakah signifikannya dapatan ini?Apakah signifikannya dapatan ini?

� Tingkahlaku tidak selamat lebih berpotensi

untuk menyebabkan kemalangan jenis RWC

dan MTC (12%)

� Tingkahlaku tidak selamat juga berpotensi

menyebabkan kemalangan jenis FAC tetapimenyebabkan kemalangan jenis FAC tetapi

dengan peratusan yang kecil (2%).

� Kemalangan nyaris lebih berpotensi untuk

berlaku disebabkan oleh keadaan tidak

selamat berbanding kelakuan tidak selamat.

Keputusan ini bukan menjadi PENYEBAB utama hubungkait

tingkahlaku tidak selamat dengan kemalangan, tetapi sebagai

penanda aras berdasarkan teori segitiga Bird.

Jantina Kekerapan Peratusan (%)

Lelaki 118 97

Wanita 3 3

Jumlah 121 100

Lingkungan

UmurKekerapan Peratusan (%)

24 ke bawah 30 25

25 hingga 30 27 22

31 hingga 40 45 37

41 hingga 50 14 12

51 hingga 60 5 4

Jumlah 121 100

Analisis Hubungkait Persepsi Pekerja Terhadap Faktor Budaya Keselamatan

Dengan Kekerapan Kemalangan

Jadual a Jadual b

Jumlah 121 100

Kemalangan

Tempat KerjaKekerapan Peratusan (%)

Tidak Pernah 85 70

Pernah 36 30

Jumlah 121 100

Jadual a,b&c: Taburan kekerapan mengikut jantina,

umur dan pengalaman kemalangan.

Jadual cTaburan kekerapan WANITA

diabaikan.

Hipotesis P

H0

(Tolak atau Tidak

boleh ditolak)

Kesimpulan

Umur

H0: Umur tidak mempunyai hubungkait dengan

kemalangan individu.

0.00 Ditolak Terdapat hubungkait antara

dua pembolehubah

Latihan

H0: Latihan tidak mempunyai hubungkait dengan

kemalangan individu.

0.13 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Tekanan Kerja

H0: Tekanan Kerja dan Produksi tidak mempunyai

hubungkait dengan kemalangan individu.

0.31 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Ujian Khi Kuasa Dua

hubungkait dengan kemalangan individu.

Komunikasi

H0: Komunikasi tidak mempunyai hubungkait

dengan kemalangan individu.

0.68 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan

H0: Penglibatan Pekerja Terhadap Keselamatan

tidak mempunyai hubungkait dengan kemalangan

individu

0.32 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Kesedaran Terhadap Kemalangan dan

Program Siasatan/pencegahan Kemalangan

H0: Kesedaran Kemalangan dan Program

Siasatan/pencegahan Kemalangan tidak

mempunyai hubungkait dengan kemalangan

individu

0.12 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Aras kesignifikanan: 0.05

Komitmen Organisasi dan Pengurusan

Terhadap Keselamatan

H0: Komitmen Organisasi dan Pengurusan

Terhadap Keselamatan tidak mempunyai

hubungkait dengan kemalangan individu.

0.02 (0.98) Ditolak Terdapat hubungkait antara

dua pembolehubah

Prosedur/arahan dan Undang-undang

Keselamatan

H0: Prosedur/arahan dan Undang-undang

Keselamatan tidak mempunyai hubungkait

dengan kemalangan individu

0.78 Tidak boleh ditolak Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Hipotesis P

H0

(Tolak atau Tidak

boleh ditolak)Kesimpulan

Ujian Khi Kuasa Dua

Keputusan agak selari dengan

kajian Bailey (1989): Kaedah

survei persepsi keselamatan

Pelanggaran Undang-undang

H0: Perlanggaran Undang-undang tidak

mempunyai hubungkait dengan kemalangan

individu

0.06 Tidak boleh ditolak

Budaya Kerja Selamat

H0: Budaya Kerja Selamat tidak mempunyai

hubungkait dengan kemalangan individu.

0.42 Tidak boleh ditolak

Keutamaan Keselamatan

H0: Keutamaan Keselamatan tidak mempunyai

hubungkait dengan kemalangan individu.

0.67 Tidak boleh ditolak

Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Aras kesignifikanan: 0.05

survei persepsi keselamatan

Minnessota.

Tidak terdapat hubungkait

antara dua pembolehubah

Lingkungan Umur Kekerapan Peratusan (%)

24 ke bawah 8 27

25 hingga 30 7 26

ApakahApakahApakahApakah signifikannyasignifikannyasignifikannyasignifikannya dapatandapatandapatandapatan iniiniiniini????

31 hingga 40 5 11

41 hingga 50 13 93

51 hingga 60 3 60

Pekerja yang berusia lebih cenderung terlibat di dalam kemalangan

ApakahApakahApakahApakah signifikannyasignifikannyasignifikannyasignifikannya dapatandapatandapatandapatan iniiniiniini????

� Iltizam majikan merupakan perkara yang

perlu dititikberatkan untuk memastikan

keselamatan di premis. (ada dinyatakan

tanggungjawab majikan di dalam AKKP’94)

� Iltizam majikan berbentuk:

1. Tingkahlaku (kepimpinan melalui teladan)

2. Verbal (toolbox, penghargaan dll)

3. Non-verbal (medium buletin, video dll)

Ujian Perbandingan Purata

Perbandingan Purata Tidak

Pernah Pernah

Purata Elemen Komitmen Organisasi dan Pengurusan Mengikut Kategori Pengalaman Kemalangan Tempat

Kerja.

3.61 3.55

ApakahApakahApakahApakah signifikannyasignifikannyasignifikannyasignifikannya dapatandapatandapatandapatan iniiniiniini????

Pekerja yang tidak pernah mengalami kemalangan tempat kerja lebih

cenderung untuk membenarkan faktor penglibatan majikan berbanding

yang pernah terlibat dalam kemalangan tempat kerja.

Menunjukkan bahawa pekerja yang tidak pernah terlibat dalam kemalangan

berpandangan (persepsi) pihak majikan menekankan aspek iltizam mereka

di dalam persekitaran kerja.

Pekerja yang pernah terlibat di dalam kemalangan berpandangan pihak

majikan tidak menekankan aspek iltizam mereka di dalam persekitaran

kerja.

7. KESIMPULAN DAN CADANGAN

Kajian kekerapan tingkahlaku tidak selamat

Kesimpulan Cadangan

�Penyeliaan tempat kerja dan

pematuhan terhadap pemakaian

PPE mencatat pola tertinggi.

�Pengurusan keselamatan tempat

kerja yang baik.

�Kempen kesedaran keselamatan

dan kesihatan.

Kajian kekerapan kemalangan

�Kemalangan nyaris mencatat

pola kekerapan yang tertinggi.

�Penyediaan tempat kerja selamat.

pola kekerapan yang tertinggi.

�Kemalangan cedera (RWC &

MTC) mempamerkan kekerapan

tertinggi: Analisis hubungkait

Teori segitiga.

�Penyediaan peralatan kerja yang

sempurna.

�Penyediaan latihan yang

berkesan.

Kajian Hubungkait

�Dua hipotesis yang mencatat

hubungkait yang signfikan antara

2 pembolehubah. (Umur & Iltizam

majikan)

�Iltizam majikan yang tinggi.

�Dasar keselamatan yang efektif.

�Program Behavioral Safety (BS)

Sekian, Terima Kasih

Selamat Menyambut Ramadhan