kesan penjajahan British di Malaysia

1.0 Pengenalan

Penjajahan British di Tanah Melayu merupakan sebahagian daripada proses persaingan antara

kuasa Barat untuk menguasai tanah jajahan dan mengeksploitasi kegiatan ekonomi di Asia

Tenggara terutamanya pada abad ke-19. Atas sebab itu strategi awal penjajahan British di

Tanah Melayu adalah menumpukan kawasan perdagangan (pelabuhan) dan kemudiannya ke

atas negeri yang mempunyai kekayaan hasil bumi seperti bijih timah. Penjajahan British

menjalankan dasar diplomasi yang sangat berhati-hati dengan sultan dan para pembesar

Melayu.1

Cara dan kaedah ini digunakan bertujuan untuk mengelakkan penentangan khususnya

daripada orang Melayu. Oleh sebab itu, kedatangan British di Tanah Melayu tidak merombak

dan menghapuskan keseluruhan institusi politik Melayu tradisional. Apa yang berubah

hanyalah dari segi kuasa sahaja, iaitu daripada tangan sultan dan pembesar kepada residen

dan pegawai Inggeris. Dengan kehadiran British, kedudukan raja hanyalah bersifat official

ceremony sahaja. Walaupun mereka dikekalkan kedudukan asal sebagai sultan dan

pembesar, tetapi hakikat sebenarnya kuasa yang ada pada mereka amat terhad sekali. Jika ada,

kuasa sultan hanyalah meliputi bidang agama Islam dan adat istiadat Melayu.2

Secara keseluruhannya, perkembangan sejarah sosiopolitik bumiputera dalam jangka

masa di sekitar pertengahan abad ke-19, adalah peringkat yang paling mundur dalam proses

perpecahan dan keruntuhan tamadun mereka sejak zaman keagungan kerajaan Melayu

Melaka. Kemunculan unit-unit politik negeri yang menjadi jelas pada abad ke-19, sentiasa

menghadapi masalah pergolakan dan persaingan politik sama ada dalam negeri atau antara

satu negeri dengan negeri yang lain (Abdul Malek, 1977). Pengaruh asing, sama ada yang

bersifat serantau atau barat, semakin menguasai perkembangan politik di negeri Melayu.

Pengaruh orang Bugis semakin dominan di Johor dan Selangor, manakala orang

Minangkabay meluaskan pengaruhnya di Negeri Sembilan. Oleh itu, pertengahan abad ke-19

menggambarkan keadaan sosiopolitik bumiputera yang paling daif.3

1 Abdullah Zakaria, Historia, Kuala Lumpur: Universiti Malaya, 1984, hlm. 277.2 Kassim Thukiman, Malaysia: Perspektif Sejarah dan Politik, Johor: Penerbit Universiti Teknologi Malaysia, 2002, hlm. 74.3 Ibid.

2.0 Pentadbiran Tradisional Melayu dan Kesan Campurtangan British dalam

Pemerintahan di Tanah Melayu

Penjajahan British di Tanah Melayu telah meninggalkan implikasi yang bukan sedikit

khususnya dari segi politik sehingga membawa perubahan besar kepada sistem pentadbiran

dan pemerintahan di Malaysia. Jika sebelum kedatangan British, sistem politik tradisional di

Tanah Melayu adalah bercorak monarki di mana sesebuah negara diperintah oleh seorang raja

atau sultan secara mutlak. Namun dalam pemerintahan istana, baginda memerlukan beberapa

perjawatan tradisi pembesar untuk menggerakkan jentera pentadbiran kerajaan. Mereka ini

adalah pembesar-pembesar utama di istana yang bertindak sebagai pembantu kepada sultan

dalam mentadbir negeri yang diperintahnya.4 Golongan ini dipanggil golongan pemerintah

yang memerintah golongan rakyat. Hal ini sangat berbeza dengan keadaan politik di Malaysia

kini. Ketika zaman pemerintahan masyarakat Melayu tradisional, konsep daulat dan tulah

tidak dapat dipisahkan dengan seseorang raja atau sultan dengan rakyatnya. Namun, konsep

ini tidak lagi digunapakai pada hari ini kerana kekuasaan seseorang raja atau sultan itu terikat

dengan konsep raja berperlembagaan yang diamalkan dalam sistem pentadbiran moden kini.

Setelah kedatangan British ke Tanah Melayu, implikasi politik yang paling ketara

adalah berlakunya penghakisan kuasa sultan dan pembesar di negeri Melayu (Gullick, 1948).

Sistem Residen yang juga dikenali sebagai Sistem Penasihat telah mengambil alih segala

kuasa birokratik dan perundangan yang selama ini dipegang oleh sultan dan para pembesar.

Pada sultan bukan sahaja kehilangan kuasa, malah telah dinafikan peranan mereka dalam

pentadbiran British. Hal ini menyebabkan berlakunya gerakan kebangkitan anti-British di

Tanah Melayu. Dalam perlantikan sultan dan pembesar ia bukan lagi ditentukan oleh Majlis

Jemaah Diraja atau golongan pembesar, tetapi mesti mendapat persetujuan British. Keadaan

ini pernah berlaku seumpamanya semasa perlantikan Sultan Hussain Shah oleh Stamford

Raffles di Johor dan semasa perlantikan Sultan Abdullah oleh Andrew Clarke di Perak. Hal

ini jelas menunjukkan pihak British telah campur tangan dalam bidang adat istiadat Melayu.

Begitu juga kuasa sultan dalam bidang agama, di mana kuasa ini telah diambil alih oleh

kerajaan British menerusi penubuhan Majlis atau Jabatan Agama Islam Negeri.5

4 Zulhilmi Paidi et.all, Malaysia: Pembinaan Negara dan Bangsa, Selangor: Pearson, 2011, hlm. 228.5 Kassim Thukiman, op.cit., hlm. 75.

of 19

Pengukuhan kuasa British dalam bidang politik dan pentadbiran begitu ketara dengan

penubuhan dua pusat pentadbirannya iaitu Negeri-negeri Selat (1826) yang diketuai oleh

Gabenor dan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (1896) yang diketuai oleh Residen-General.

Pembentukan dua sistem pentadbiran tersebut merupakan langkah awal British mengukuhkan

kedudukan mereka di Tanah Melayu. Tambahan pula, Negeri-negeri Selat dan Negeri-negeri

Melayu Bersekutu adalah merupakan kawasan yang paling strategik daripada segi politik dan

ekonomi. Setelah menguasai negeri-negeri tersebut, British telah memperluaskan kuasanya ke

atas Negeri-negeri Melayu Utara melalui Perjanjian Bangkok yang ditandatangani pada tahun

1909. Strategi pengukuhan kuasa British semakin terserlah dengan perlaksanaan dasar

desentralisasinya antara tahun 1910-1941, yang bertujuan untuk menyatukan keseluruhan

negeri-negeri di Tanah Melayu di bawah satu unit pentadbiran (Abdul Latiff, 1981).

Walaupun dasar tersebut mengalami kegagalan, tetapi British telah berjaya menyatukan

pentadbiran seluruh Tanah Melayu secara paksaan menerusi perlembagaan Malayan Union

pada 1 April 1946. Kesemuanya ini menunjukkan bahawa pada peringkat awal penjajahan

British, mereka cuba memusatkan kuasa dengan menggabungkan beberapa unit politik di

Tanah Melayu.

Walaupun penjajahan British menggunakan dasar diplomasi di Tanah Melayu namun

apa yang dapat dilihat ianya telah memberi kesan buruk dalam kalangan sultan dan pembesar.

Hal ini disebabkan oleh kuasa pentadbiran dan perundangan yang selama ini mereka pegang

telah mula terhakis. Sultan tidak lagi mempunyai kuasa mutlak dalam semua bidang kuasa.

Mereka terpaksa tunduk kepada nasihat yang mesti dipatuhi yang diberikan oleh Residen

British. Manakala golongan pembesar tidak lagi mempunyai kuasa ke atas kawasan

pegangannya, khususnya dalam bidang pentadbiran dan kuasa memungut cukai. Struktur

sosiopolitik masyarakat tradisional bumiputera mula rapuh, khususnya dalam kalangan

golongan pembesar dan raja, kerana mereka tidak lagi dapat berfungsi untuk menguasai

kegiatan ekonomi. Sedangkan kekayaan ekonomi yang menjadi alat penting untuk menjamin

kedudukan politik mereka (Abdul Malek, 1977).

Hal ini dapat dilihat secara langsung apabila berlakunya campurtangan British di

Perak sehingga termeterainya perjanjian Pangkor pada tahun 1874 di antara pihak British

dengan Raja Abdullah serta para pembesarnya. Perjanjian Pangkor telah mengubah sistem

politik tradisional yang diamalkan selama ini akibat kemasukan unsur-unsur Barat.

Perundingan yang dijalankan di Pangkor ini telah menggariskan empat belas fasal dan di

of 19

antara empat belas fasal yang terdapat dalam perjanjian ini, perkara ke-6 menjadi paling

penting kerana ia merupakan perubahan dalam pemerintahan tradisioanal iaitu;

Fasal yang keenam- hendaklah sultan itu menerima seorang besar British

yang dinamai Residen dan mengadakan sebuah rumah yang patut akan

kediamannya apa-apa nasihat daripadanya dan mengikut ajarannya maka

Orang Besar ini hendaklah ada berkuasa dan terpakai dalam balai bicara

sultan itu dan hendaklah dituntut pada membuat apa-apa dalam segala

perkara yang lain daripada perkara yang kena kepada agama dan adat-adat

Melayu.6

Perlantikan seorang residen untuk membantu menasihat sultan dalam semua urusan

pentadbiran secara tidak langsung telah mengubah keseluruhan pemerintahan tradisi di

negeri-negeri Melayu. Sebelum perlantikan residen, sultan merupakan pemerintah tertinggi

dalam institusi pentadbiran negeri dan baginda dibantu oleh pembesar-pembesar di bawahnya.

Kini, perlantikan residen secara “Dejure” adalah menasihat sultan yang memerintah dalam

urusan pentadbiran namun pada hakikatnya apa yang berlaku adalah sebaliknya. Hal ini

kerana berdasarkan kepada perjanjian tersebut, sultan hendaklah meminta dan mematuhi

nasihat daripada Residen British. Hal ini menyebabkan hakikat kuasa politik pemerintahan

telah berubah daripada sultan kepada residen. Sultan hanya berkuasa terhadap adat istiadat

Melayu dan agama Islam sahaja.

Selanjutnya, pemerintahan British di Tanah Melayu turut memberi impak terhadap

kepimpinan orang Melayu di mana hal ini dapat dilihat melalui penubuhan Majlis Negeri pada

tahun 1986. Majlis Negeri ini dibentuk sebagai badan perundangan. Ia terdiri daripada kira-

kira sepuluh orang ahli iaitu sultan, anak-anak raja, dan pembesar yang terpilih dan

perwakilan yang terhad dari kaum Cina dan residen. Dalam Majlis itu, residen menjadi

pemerintah yang sebenarnya. Majlis Negeri ini bersidang kira-kira tujuh kali dalam setahun.

Walaupun Majlis ini menyentuh hal-hal orang Melayu, namun pengaruhnya terhadap

perundangan agak terhad. Hanya satu sahaja yang kekal di tangan orang Melayu iaitu

6 Abdullah Zakaria Ghazali, Pasir Salak: Pusat Gerakan Menentang British di Perak, Perak:Yayasan Perak, 1997, hlm. 13.

of 19

pentadbiran hukum syariah dan perlantikan pegawai-pegawai agama yang terus menjadi

tanggungjawab sultan.7

Pentadbiran tempatan pula berada di bawah pengawasan am seorang Pegawai Daerah

British. Pegawai Daerah berfungsi sebagai residen pada peringkat yang lebih rendah. Pegawai

Daerah bertanggungjawab bagi perkara-perkara seperti khazanah, daerah, hasil tanah,

keadilan, kutipan cukai, keamanan dan ketenteraan, kesihatan awam, serta pengawalan ke atas

pihak berkuasa Melayu.8 Oleh yang demikian, corak pentadbiran Ingggeris ini telah merubah

bentuk pentadbiran yang lama. Golongan yang amat terjejas dengan perubahan baru ini adalah

para pembesar setempat yang bukan dari keluarga Diraja. Para pembesar ini tidak diberi hak

istimewa oleh Inggeris. Hanya beberapa orang di antara mereka yang dilantik menjadi ahli

Majlis baru atau pun diangkat menjadi penghulu. Mereka tidak lagi berkuasa memungut

cukai, dan malahannya sistem hamba abdi telah dihapuskan pada tahun 1882 oleh kerajaan

British. Melalui penghapusan amalan ini, kerajaan kolonial British serentak menghapuskan

hubungan kredit di antara pembesar dan petani.9

Di samping itu juga, peranan tradisional pembesar sebagai penghubung di antara raja

dan rakyat menjadi lemah. Walaupun penghulu masih patuh kepada sultannya, tetapi beliau

tidak lagi bertanggungjawab teruk kepada seorang pembesar tetapi kepada Pegawai Daerah

British. Tambahan pula mereka dipilih menjadi penghulu adalah orang yang diperakukan oleh

Pegawai Daerah dan dilantik dengan rasmi oleh Residen dan Majlis. Dalam hal ini taraf sultan

menjadi semakin rendah dan fungsi beliau dalam hal ehwal pentadbiran dan politik menjadi

semakin kurang.10

Kuasa muktamad yang sebenarnya terletak di tangan Inggeris. Meskipun pada

teorinya Inggeris mengajar orang-orang melayu mentadbir negeri mereka, namun corak

pemerintahan kolonial tidak menggalakkan sebarang inisiatif politik atau memberikan

pendidikan mengenai konsep-konsep kerajaan yang demokratik yang telah mula berakar umbi

di England pada hujung kurun ke-19. Majlis Negeri tidak dianggap sebagai satu jalan

7 Muhammad Kamil Awang, The Sultan and The Constitution, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 2000, hlm. 314.8 Barbara Watson dan Leonard Y Andaya, Sejarah Malaysia, Kuala Lumpur: Macmillan, 1983, hlm. 203.9 Kassim Thukiman, op.cit., hlm. 76.10 Adnan Haji Nawang, Kuala Lumpur dari Perspektif Haji Abdullah Hukum, Kuala Lumpur: Berita Publishing Sdn. Bhd., 1997, hlm. 6.

of 19

perantaraan peralihan kepada pemberian yang lebih besar bagi orang Melayu dalam

pentadbiran.

Selanjutnya, pihak British menyedari betapa pentingnya mentadbir sesebuah negeri

khususnya dalam mengimplementasikan polisi pentadbiran negeri di peringkat daerah. Oleh

itu penasihat British telah memastikan pihak British mempunyai pengaruh yang besar dalam

pentadbiran negeri. Penglibatan penasihat British dalam proses perlantikan pegawai daerah

untuk mengetuai pentadbiran daerah merupakan satu bukti bahawa kesan penjajahan British

di Tanah Melayu telah membolehkan British mempunyai pengaruh yang besar dalam

mentadbir sesebuah daerah yang sebelum ini dikendalikan oleh penghulu yang dilantik oleh

sultan melalui pemberian surat kuasa yang mengandungi tandatangan sultan dan cap mohor.11

3.0 Politik di Tanah Melayu pada tahun 1930-1940an

Sejarah politik pada tahun 1930an juga dikaitan dengan tuntutan orang Cina. Orang Melayu

mula berasa cemas terhadap tuntutan-tuntutan kaum Cina yang bermaustatin di negara ini.

Mereka menuntut supaya diberi hak keutamaan yang sama seperti orang-orang Melayu juga.

Antara tuntutan mereka adalah supaya dimasukkan ke dalam Perkhidmatan Awam Malaya.

Mereka juga menuntut hak kerakyatan sama seperti orang-orang Melayu, sebab mereka juga

melihat Malaya sebagai sebuah negeri jati untuk mereka menumpukan taat setia, tidak lagi

sebagai tempat mereka menumpang buat sementara waktu sahaja. Justeru, hal ini amat

membimbangkan orang-orang Melayu terhadap tuntutan orang Cina tersebut.

Justeru itu, orang Melayu telah menerbitkan beberapa buah akhbar tempatan dalam

menyuarakan perasaan tidak puas hati ini. Antaranya seperti Al-Ikhwan, Lembaga Melayu,

Saudara, Warta Malaya, Majlis dan yang terbaru pada ketika itu ialah Utusan Melayu. Dalam

akhbar tersebut, hujah-hujah yang paling penting dan logik telah ditekankan. Antaranya,

“Malaya adalah kepunyaan orang-orang Melayu”. Apabila British tiba di Semenanjung Tanah

Melayu, negeri-negeri ini sudah pun mempunyai kerajaannya sendiri (W.R. Roff, 1975).

11 Shamsul Amri Baharuddin, From British to Bumiputera Rule, Singapura: Institute of Southeast Asian Studies, 1968, hlm. 17.

of 19

Selain itu, terdapat juga akhbar Melayu yang berani memberi perangsang kepada

orang-orang Melayu supaya mereka segera bersatu padu untuk keselamatan bangsa dan nusa.

Ada yang menuntut pihak British supaya mengawasi hak-hak orang Melayu serta

mengingatkan bahawa orang-orang Melayu itu bukanlah binatang liar untuk diburu sesuka

hati oleh kaum pendatang. Peperangan lidah ini berlanjutan sehingga tahun 1941.

Begitu juga dengan penubuhan Kesatuan Melayu Muda (KMM) pada tahun 1938

adalah hasil daripada perubahan politik di Tanah Melayu. Ia merupakan pakatan beberapa

orang pemuda Melayu nasionalis kiri yang berjiwa radikal dan revolusionari. Pemuda-

pemuda nasionalis kiri ini amat membencikan penindasan oleh penjajah Inggeris, yang pada

mulanya datang dengan diundang sebagai pelindung dan pembawa keamanan tetapi

kemudiannya telah bertukar menjadi penjajah yang liar, sama seperti penjajah-penjajah

Eropah yang lain. Daripada sistem Residen yang berfungsi sebagai penasihat, Inggeris telah

berjaya menjadi penjajah dengan segala dasar pemerintahan yang didatangkan dari London,

maka Raja-raja Melayu terpaksa menyetujuinya. Antara dasar-dasar ini termasuklah usaha

membawa masuk orang-orang dagang dengan jumlah yang ramai. Dalam usaha kapitalis

British mengaut kekayaan Tanah Melayu, mereka telah membawa masuk ramai orang

terpelajar khususnya dari Ceylon (Sri Lanka), India dan Hong Kong. Mereka ini akan

membantu British dalam urusan pentadbiran, ekonomi dan pertahanan. Tindak tanduk British

ini menyebabkan orang Melayu tidak berpeluang mendapat jawatan, baik dalam jabatan-

jabatan kerajaan mahupun swasta.12

Justeru, pemuda-pemuda progresif yang menjadi pengasas KMM sedar bahawa

kerajaan British tidak dapat diharapkan sebagai tempat bergantung nasib bagi orang-orang

Melayu. Jadi, orang-orang Melayu perlu berganding bahu demi mempertahankan hak

ketuanannya. KMM adalah badan orang Melayu yang memperjuangkan kesentosaan,

kesejahteraan, keselamatan, hak dan kedaulatan bangsa Melayu. Selepas tamat perang dunia

kedua, PKMM merupakan parti politik Melayu yang pertama ditubuhkan iaitu pada 17

Oktober 1945.13

12 Insun Sony Mustapha, Pejuang Nasionalisme Melayu, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan pustaka, 1999, hlm. 195.13 Abdullah Zakaria Ghazali dan Adnan Haji Nawang, (ed.), Biografi Tokoh Pilihan Malaysia, Kuala Lumpur: Universiti Malaya, 1997, hlm. 27.

of 19

4.0 Penubuhan Parti-parti Politik tahun 1940an sehingga 1950an

Cadangan penubuhan Malaya Union yang diutarakan oleh Setiausaha Negara bagi Tanah

Jajahan British di persidangan Parlimen pada bulan Oktober 1945 adalah pencetus kepada

pembentukan organisasi politik dan nasionalisme orang-orang Melayu di Tanah Melayu.

Seiring dengan pengisytiharan itu, Sir Harold Mac Michael telah sampai ke Tanah Melayu

membawa pakej baru pemerintahan bagi penduduk Tanah Melayu ketika itu. Tanpa

menghalusi objektif Malayan Union, ada dalam kalangan penduduk dan akhbar tempatan

menyokong cadangan yang dibawa oleh Mac Michael. Raja Melayu yang pertama

menandatangani perjanjian Malayan Union ialah Sultan Johor dan diikuti oleh Raja-raja

Melayu yang lain setelah diperdaya oleh Mac Michael untuk memberi persetujuan.

Namun, terdapat tiga objektif utama yang tidak dipersetujui oleh orang Melayu.

Pertama, mengintegrasikan kaum Cina dan India sama-sama dalam politik dan pemberian hak

kerakyatan secara “Jus Soli”. Kedua, penubuhan kerajaan pusat dan mewujudkan

pemerintahan sendiri. Orang-orang Melayu merasakan tindakan menubuhkan Malayan Union

adalah tidak adil dan cuba menghapuskan kedaulatan Raja-raja serta mencabar hak politik

orang Melayu. Orang-orang Melayu semakin bimbang akan kehilangan tanah air yang

tercinta sekiranya Malayan Union menjadi kenyataan. Pada 30 November 1945 satu kongres

diadakan di Ipoh membincangkan penubuhan Parti Kebangsaan Melayu. Perjumpaan ini turut

dihadiri oleh Raja-raja Melayu. Kemudian Kongres Melayu Se-Tanah Melayu telah diadakan

pada bulan Mac 1946 yang melibatkan 48 persatuan Melayu dan dipengerusikan oleh Dato’

Onn Jaafar (Mohd Fuad Mat Jali, 1998).

Semasa kongres ini diadakan, Dato’ Onn telah mengajak orang-orang Melayu supaya

bersatu menentang Malayan Union demi memelihara keselamatan memartabatkan bangsa.

Persidangan ini juga telah menjana semangat nasionalisme ke arah penubuhan parti politik

Melayu yang menyeluruh. Namun, walaupun pelbagai komen dan reaksi yang negatif

dilemparkan terhadap penubuhan Malayan Union ini, kerajaan British tetap mahu

menubuhkan kerajaan Malayan Union pada 31 Mac 1948 dan sekaligus pemerintahan Tentera

British (BMA) di Semenanjung Tanah Melayu telah ditamatkan (Mohd Fuad Mat Jali, 1997).

Pada 1 April 1946, Malayan Union telah diwujudkan dan Sir Edward Gent telah dilantik

menjadi gabenor.

of 19

Pada tarikh itu juga, orang-orang Melayu dan Raja-raja Melayu bersatu-padu

memulaukan upacara tersebut demi maruah politik bangsa. Seluruh umat Melayu berkabung

dan berhimpun di hadapan Station Hotel Kuala Lumpur iaitu tempat bersemayam Raja-raja

Melayu ketika itu untuk menunjukkan tentangan mereka terhadap Malayan Union. Mereka

melauangkan ‘Daulat Tuanku!’ dan ‘Hidup Melayu’. Kejadian ini telah memberi tamparan

hebat kepada British yang tidak menjangka kesedaran politik orang Melayu amat kental

bersatu padu mempertahan maruah dan institusi raja.

Bagi memperkemaskan dan mengetalkan semangat politik bangsa Melayu Dato’ Onn

telah mengadakan Kongress Melayu se-Melaya yang kedua pada 11 dan 12 Mei 1946 di

istana Besar Johor Bahru. Pelambangaan yang digubal oleh jawatankuasa yang dilantik pada

bulan Mac 1946 untuk menubuhkan sebuah parti telah dibincangkan dan diterima sebulat

suara. Pada 11 Mei 1946 Rang Surat Tauliah pertubuhan telah diluluskan dan disahkan,maka

pada hati itu lahirlah sebuah parti politik Melayu yang dikenali Pertubuhan Melayu Bersatu

(United Malaya Organisation-UMO). Kemudian Za’ba mencadangkan perkataan ‘National’

atau kebangsaan dimasukkan ke dalam nama pertubuhan itu. Hal ini menjadikan sebutan

sepenuhnya pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu atau United Malays National

Organisation (UMNO). Sejak itu British mengiktiraf UMNO sebagai ‘suara dan hati nurani’

orang Melayu. UMNO juga menjadi kekuatan dan ‘pelindung baru’ bagi orang Melayu.

Slogan ‘Hidup Melayu’ telah menggegarkn kedudukan British dan menyemarakkan

perpaduan dan semangat kebangsaan orang Melayu di seluruh Tanah Melayu buat pertama

kali dalam sejarah (Mohd Fawzi Mohd Basri, 1996).

5.0 Pengenalan Kepada Sistem Demokrasi

Dari segi politik, kesan penjajahan British dapat dilihat dengan jelas dalam pengamalan

sistem pemilihan wakil-wakil rakyat dan pembentukan sesebuah kerajaan. Sistem demokrasi

yang kita amalkan sekarang ini adalah tinggalan warisan penjajahan British iaitu Raja

Berperlembagaan dan Demokrasi Berparlimen. Negara Malaysia telah mengambil model

sistem demokrasi ala Westminster iaitu nama tempat Parlimen orang Inggeris sejak berkurun-

kurun lamanya sehingga kini. Namun, ia hanya pada asas sistem demokrasi ini sahaja kerana

terdapat beberapa aspek telah diubahsuai mengikut kehendak negara ini yang berbilang kaum

dan adat resam. Malaysia mempraktikkan demokrasi berparlimen yang mana menjadikan

of 19

Parlimen sebagai kuasa badan perundangan tertinggi persekutuan. Ia terdiri daripada Yang di-

Pertuan Agong dan dua dewan iaitu Dewan Rakyat dan Dewan Negara.14 Pada tahun 1955,

pilihanraya umum Persekutuan Tanah Melayu yang pertama telah dilaksanakan dan Perikatan

menang 51 daripada 52 kerusi. Demokrasi merupakan sistem politik iaitu rakyat boleh

memilih antara pertubuhan-pertubuhan dan pemimpin politik yang bertanding. Rakyat tidak

boleh dan tidak dibenarkan menjalankan pemerintahan sendiri tetapi mereka boleh mengawal

kerajaan. Dalam demokrasi, rakyat menentukan bentuk perkembangan sistem politik

(Fadhilah binti Abdul Aziz, 1996).

Di Malaysia umpamanya, dalam pengamalan sistem demokrasi misalnya, penentuan

dasar sebuah negara ditentukan oleh pelbagai kumpulan dalam masyarakat. Pandangan ini

dikenali dikenali sebagai pandangan “pluralis”. Bagi sebuah negara yang mengamalkan

sistem demokrasi, semua pandangan dan tuntutan daripada kumpulan yang aktif dan sah akan

dapat mempengaruhi pembuatan dasar sesebuah negara (Makmor Tumin, 1999).

Idea mengenai demokrasi yang dipraktikkan di Malaysia telah menampakkan

kejayaan walaupun tidak seratus peratus. Permuafakatan antara parti pembangkang dan parti

pemerintah masih tidak menunjukkan hubungan baik. Kebiasaannya, apabila berlaku

pilihanraya terdapat beberapa pertelingkahan dan saling memusuhi antara satu sama lain

walaupun bukan secara fizikal.

Kelahiran pelbagai bentuk parti politik adalah satu unsur warisan penjajahan Barat

yang telah diterima oleh hampir semua negara termasuk Malaysia. Selalunya parti merupakan

sebuah badan Parlimen sementara yang mempunyai organisasi tempatan kerana dalam banyak

keadaan ia ditubuhkan atas keputusan kerajaan. Dalam sesetengah kes parti hanya berperanan

untuk memberitahu kepada pemimpin perasaan tidak puas hati yang terdapat dalam kalangan

rakyat.

14 Chamil Wariya, Malaysia: Asas Pembinaan Negara Bangsa. Kuala Lumpur: Media Global Matrix, 2010, hlm. 41.

of 19

Mekanisme menentukan kerajaan secara demokratik menerusi pilihanraya telah

diperkenalkan pada tahun 1952. Pada tahun tersebut pilihanraya kerajaan tempatan bagi

beberapa bandar besar di Malaysia termasuk Kuala Lumpur telah diadakan. Hal ini diikuti

oleh pilihanraya seluruh negara yang pertama untuk memilih sebuah kerajaan persekutuan

pada tahun 1955. Pilihanraya pertama setelah Tanah Melayu merdeka telah diadakan pada

tahun 1959. Sejak dari itu amalan menentukan pemimpin kerajaan secara demokrasi peringkat

negeri dan pusat diadakan setiap empat atau lima tahun sekali. Prinsip ini juga telah

digunakan untuk menentukan pimpinan sebagai pertubuhan dan persatuan. Sebenarnya

demokrasi yang selama ini kita praktikkan adalah kesan daripada penjajahan Inggeris di

Tanah Melayu. Ketika pihak British menjajah Tanah Melayu, pelbagai perubahan telah

mereka lakukan, sama ada dari segi ekonomi, sosial, mahupun politik. Sehubungan itu,

walaupun setelah 57 tahun Malaysia mencapai kemerdekaan, kita masih mengamalkan sistem

pentadbiran yang ditinggalkan oleh penjajah British (Fadhilah binti Abdul Aziz, 1996).

Amalan menentukan pemimpin berdasarkan lunas-lunas demokrasi telah memberi

peluang kepada golongan massa untuk menyatakan pimpinan pilihan mereka sama ada secara

terbuka atau rahsia sudah diterima sebagai satu budaya yang diamalkan secara meluas di

negara kita. Pilihanraya akan diadakan setiap lima tahun sekali, seperti yang ditetapkan oleh

Perlembagaan Persekutuan. Pilihanraya ini akan menentukan siapakah yang layak menjadi

pemimpin di peringkat negara atau negeri.

5.1 Persekutuan (Federalisme)

Persekutuan atau federalisme telah dipraktiskan di Malaysia sejak sebelum kemerdekaan

negara pada tahun 1957 lagi apabila hampir keseluruhan aspek pentadbiran adalah secara

persekutuan. Hal ini adalah kerana kegagalan kerajaan kesatuan iaitu Malayan Union (1946)

yang telah digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu (1948) yang berbentuk persekutuan.

Persekutuan telah dipilih oleh Malaysia sebagaimana yang disyorkan oleh Suruhanjaya Reid.

Mohd Noor Alam (1984) menyatakan bahawa terdapat beberapa sebab persekutuan dipilih di

Malaysia iaitu berdasarkan pada “pengalaman sejarah, penentangan kepada konsep ‘union’

atau kesatuan dan untuk memelihara historical continuity sebagai langkah memelihara jentera

pentadbiran yang sekian lama sudah wujud”.15

15 Mohd Noor Alam, Federalisme di Malaysia, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1984, hlm. 6.

of 19

Berpandukan elemen-elemen ini ditambah dengan kriteria terdapatnya pembahagian

dua peringkat kerajaan di Malaysia iaitu Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri

menguatkan bukti bahawa Malaysia mengamalkan jenis kerajaan persekutuan. Hal ini kerana

prinsip asas dalam persekutuan adalah bersifat duality atau dua jenis pemerintahan iaitu

kerajaan pusat dan kerajaan negeri.16

Persekutuan menurut K. C. Wheare (1956), are divided between a goverment for the

whole country and goverments for parts of the country in such a way that each government is

legally independent within its own sphere. Di Malaysia, pusat pemerintahan Kerajaan

Persekutuan adalah di Putrajaya dengan ketua negara merupakan Yang di-Pertuan Agong dan

ketua kerajaanya adalah Perdana Menteri dan dibantu oleh para barisan menteri kabinet.

Sedangkan bagi Kerajaan Negeri pula, ketua negeri ialah Sultan (Raja atau Yang Dipertuan

Besar Negeri Sembilan atau Yang Dipertuan Negeri) dan kuasa kerajaan negeri terdiri

daripada peringkat daerah, mukim dan kampung. Negeri Sabah pula terdiri daripada daerah

dan kampung dan negeri Sarawak pula terdiri daripada bahagian, daerah, daerah kecil dan

kampung. Setiap peringkat ini mempunyai pembahagian bidang kuasa secara undang-undang

yang telah termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan.17

5.2 Raja Berperlembagaan

Pada zaman tradisional, raja mempunyai kuasa sepenuhnya untuk memerintah negara atau

dalam erti kata lain, raja adalah mempunyai kuasa mutlak. Sebelum pendudukan Inggeris itu,

Sultan-sultan Melayu memiliki kuasa pemerintahan sepenuhnya. Namun, sistem kerajaan kini

kuasa raja dihadkan oleh perlembagaan sebagaimana yang diamalkan di Malaysia. Sistem

kerajaan ini dikenali sebagai “Sistem Raja Berperlembagaan”. Ianya bermaksud bahawa raja

menjalankan kuasa pemerintahannya sepertimana yang termaktub dalam perlembagaan dan

undang-undang. Hal ini juga memastikan bahawa raja tidak menjalankan pemerintahan

sesuka hati tetapi mengikut apa yang ditetapkan oleh perlembagaan. Dalam perkara ini, raja

mewakilkan kuasa pemerintahannya kepada badan eksekutif untuk menjalankan urusan

pemerintahan negara. Contohnya, ketua negara Malaysia adalah Yang di-Pertuan Agong dan

baginda mewakilkan kuasa baginda dalam pemerintahan kepada kabinet yang diketuai oleh

16 Zulhilmi, op.cit., hlm. 230.17 Nadzan Haron, Malaysia Melangkah ke Hadapan, Kuala Lumpur: Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd. 2010, hlm. 51.

of 19

Perdana Menteri. Di Malaysia, Yang di-Pertuan Agong perlu bertindak atas nasihat Perdana

Menteri atau pihak yang diberi kuasa mutlak.

Walau bagaimanapun berdasarkan sistem raja berpelembagaan, Yang di-Pertuan

Agong (di peringkat persekutuan) dan Raja-raja (di peringkat negeri) masih mempunyai

tanggungjawab yang pelbagai; bukan hanya menjalankan tugas pada hal-hal perlembagaan

dan adat istiadat sahaja meskipun telah mewakilkan kuasa pemerintah kepada badan eksekutif

tetapi institusi raja di Malaysia juga menampakkan kelainan dalam sistem kerajaan raja

berperlembagaan di England, Thailand, Jepun, Denmark, Norway, Sweden dan Sepanyol. Hal

ini kerana di Malaysia, Yang di-Pertuan Agong menaiki takhta selama lima tahun secara

bergilir-gilir serta memegang pelbagai fungsi sama ada dalam badan legislatif, eksekutif,

judikatif, ketenteraan, keagamaan, mempunyai kuasa pengampunan, diplomatik serta sebagai

sumber penghormatan dan kebesaran.18 Hal inilah yang menjadikan institusi raja di Malaysia

sangat unik sebagaimana yang dinyatakan oleh Abdul Rashid Moten (2008), “... the

Malaysian monarchy is a unique instituation. There is no record in human history where a

King is required to seek election of some kind; he is required to hold office for a fixed period

of five years; and is required to relinquish the office if changed with an offence”.

Walaupun Sultan-sultan kehilangan kuasa eksekutif, legislatif dan judisiari, sebagai

Raja Berperlembagaan mereka bertindak sebagai ketua atas dua perkara iaitu agama Islam

dan adat resam Melayu. Kedudukan ini memberi mereka banyak bidang kuasa budi bicara

yang ada kalanya mereka laksanakan atas nasihat, ada kalanya menggunakan budi bicara

mereka sendiri. Oleh kerana Malaysia adalah sebuah persekutuan, maka jawatan tertinggi

untuk Raja dan Sultan di peringkat pusat adalah Ketua Negara dengan gelaran Seri Paduka

Baginda Yang di-Pertuan Agong. Kedudukan ini diwujudkan pada 31 Ogos 1957. Jawatan ini

akan diisi secara bergilir-gilir oleh salah seorang daripada sembilan Raja Melayu itu untuk

tempoh lima tahun mengikut kekananan. 19

18 Chamil Wariya, op.cit., hlm. 44.19 Nadzan Haron, op.cit., hlm. 53..

of 19

6.0 Analisis

Negara moden Malaysia muncul hasil gabungan warisan lama dan penemuan baharu serta

kacukan unsur-unsur dalaman dan unsur-unsur pembaratan. Kemerdekaan yang dikecapi juga

terhasil daripada beberapa rundingan yang dilakukan oleh pihak British ke atas penduduk

Tanah Melayu. Suruhanjaya Reid misalnya ditubuhkan bagi memperolehi suara rakyat

sebelum Malaysia dibentuk. Dan ini merupakan suatu langkah yang adil dilaksanakan oleh

British supaya penyertaan setiap anggota dalam Malaysia tidak merasa ketinggalan atau

secara terpaksa menyertai Malaysia yang akan mempunyai jentera pentadbirannya yang

tersendiri.

Namun, legasi pentadbiran tradisional tidak terus dipinggirkan, bahkan ia menjadi

warisan yang mengagungkan pemerintahan Beraja. Mahu atau tidak mahu, Sultan atau Raja

merupakan penaung tertinggi bagi negerinya. Keadaan ini diaplikasikan pula dalam bentuk

sebuah Negara apabila Yang Dipertua Agung (YDPA) menjadi ketua kepada semua negeri

yang bernaung dalam payung Perlembagaan Malaysia. Bagi negeri yang telah tidak

mempunyai keturunan Sultan bagi mewarisi negerinya, Yang Dipertua akan memegang

tampuk pentadbiran negerinya seperti di Melaka, Pulau Pinang dan sebagainya.

Walaupun kuasa sultan mula terhakis semasa pemerintahan dan pentadbiran British,

masyarakat Melayu masih menghormati dan menyanjungi sultan sebagai ketua agama dan

ketua adat. Dalam hal sedemikian, tugas seorang sultan telah digantikan dengan Residen

British apabila system Residen mula diperkenalkan di Tanah Melayu. Dari sudut yang positif,

ia dapat memberikan tunjuk ajar kepada pemerintah tempatan dalam urusan pentadbiran yang

lebih cekap. Namun demikian, kerana sikap yang dilihat sebagai kurang ajar dan tidak

menghormati Sultan, maka jawatan Residen British mula dipandang serong terutama jika

mereka melibatkan diri dalam urusan agama dan adat-istiadat ornag Melayu. Ini dapat kita

lihat misalnya dalam peristiwa pembunuhan J.W.W Birch di Perak.

Kelangsungan pentadbiran di Malaysia setelah 57 mencapai Kemerdekaan

menunjukkan beberapa perubahan yang boleh dibanggakan sebagai sebuah Negara “baharu”.

Sistem demokrasi dipilih dalam arena pentadbiran Malaysia sebgai langkah untuk penyatuan

semua masyarakat Malaysia. Penyatuan ini tercipta daripada sejarah pecah dan perintah yang

diamalkan oleh pihak British. Dalam konteks umum, demokrasi diistilahkan melalui tujuh

of 19

cirri iaitu kebebasan berucap, kebebasan media, pilihan raya bebas dan adil, kebebasan

berorganisasi, kebebasan kehakiman, pemerintahan berasaskan majoriti dan hak minoriti

dihormati.20 Berdasarkan istilah yang dihuraikan ini, Malaysia melalui tiga badan pentadbiran

utamanya iaitu Legislatif, Eksekutif dan Judisiari merupakan badan yang bertanggungjawab

ke atas hak ‘demokrasi’ yang diwujudkan. Ketiga-tiga badan tersebut mempunya tugas dan

hak yang saling berkaitan bagi melicinkan lagi pentadbiran ‘demokrasi’ yang diwujudkan.

Selain itu, sistem demokrasi juga boleh dilihat dalam aspek pembahagian tugas di

peringkat negeri dan persekutuan. Dalam hal ini, unsur demokrasi digarakan bagi

memberikan peluang kepada kerajaan negeri dan tempatan dalam beberapa hal ehwal

pentadbirannya. Dan dalam masa yang sama, ia masih terikat dengan Persekutuan yang

menjadi sumber rujukan dan nasihat. Keadaan ini bagi membolehkan setiap negeri, daerah

dan kawasan berkembang mengikut acuannya yang tersendiri.

Kemerdekaan yang dicapai bukanlah suatu permulaan atau pembaharuan yang perlu

menghakis kesemua bentuk dan corak pentadbiran British. Namun demikian, setiap

perubahan yang dilakukan adalah diselarikan dan disesuaikan mengikut iklim pemerintahan

di Malaysia dan ia dimodenkan mengikut keadaan semasa. Ini dapat dilihat misalnya melalui

nama-nama jawatan yang ada pada zaman tradisional dan zaman moden. Sistem pembesar

empat lipatan yang diamalkan pda zaman Kesultanan Melayu Melaka masih diamalkan

sehingga hari ini. Namun, ia mengalami perubahan dari segi nama jawatan dan penambahan

bidang tugas. Bendahara pada zaman Kesultanan Melayu Melaka merupakan Perdana

Menteri pada hari ini. Manakala sistem lantikan juga turut berubah mengikut bidang kuasa

tertentu. Jika dahulu penghulu dilantik berdasarkan jurai keturanan dan di bawah bidang

kuasa Sultan, tapi pada hari ini ia tertakluk kepada Suruhanjaya Awam Negeri. Banyak lagi

contoh yang boleh diambil bagi mengenalpasti perubahan dan pelaksanaan pentadbiran dalam

zaman tradisional, zaman British serta selepas Merdeka.

Sistem Persekutuan yang wujud pada hari ini sebenarnya bukanlah sesuatu yang

terlalu asing bagi Malaysia terutamanya Tanah Melayu. Satu bentuk Persekutuan telah pun 20 Badrul Azmier Mohamad @ Bakar, Lima Puluh Satu Tahun Dominasi Barisan Nasional Dalam Politik Malaysia: Suatu Analisis, dlm. Prosiding Seminar Politik Malaysia, Pusat Penerbitan Universiti: UiTM, 2008, hlm 794.

of 19

diperkenalkan pada tahun 1896 apabila British mencantumkan Perak, Selangor, Negeri

Sembilan dan Pahang dalam Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Namun demikian, usaha

berterusan British untuk memasukkan negeri-negeri Melayu lain ke dalam Persekutuan

dengan berselindung di sebalik dasar pemecahan kuasa (disentralisasi) tidak membawa hasil.

British kemudian mengambil kesempatan daripada rombakan yang berlaku akibat penjajahan

Jepun semasa Perang Dunia Kedua untuk memaksakan penjajahannya secara langsung

melalui Malayan Union pada tahun 1946. Tetapi apabila rancangan ini ditentang kuat oleh

orang Melayu dan dikritik hebat oleh bekas pegawai-pegawai British di Tanah Melayu,

British mengalihkan arah dengan membentuk Persekutuan Tanah Melayu tetapi tanpa

kehadiran Singapura pada tahun 1948.

Persekutuan ini bertambah kukuh apabila Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada

tahun 1957. Dengan dorongan dan peranan aktif Britain, pada tahun 1963 terbentuk pula

persekutuan yang lebih besar yang melibatkan Singapura, Sabah dan Sarawak. Persekutuan

ini akhirnya membentuk Malaysia. Brunei yang pada asalnya menunjukkan minat untuk

menyertai Malaysia tetapi telah menarik diri pada saat akhir manakala Singapura pula

terpaksa keluar dua tahun selepas penubuhan Malaysia atas faktor perbezaan politik dan

sosiobudaya.21

Corak pemerintahan yang wujud di Malaysia kini adalah gabungan antara tatanan

Kesultanan Melayu tradisional dengan gagasan zaman moden seperti kedaulatan rakyat dan

demokrasi. Secara luaran, sistem Raja Berperlembagaan yang diamalkan sekarang adalah

peniruan daripada Great Britain yang membantu merangka perlembagaan itu. Jal ini bermula

dengan campurtangan British dalam pemerintahan tempatan melalui sistem Residen dan

penasihatan British yang disogoknya kepada negeri-negeri Melayu sejak tahun 1970.

Perlembagaan baharu yang diperkenalkan kemudian seperti perlembagaan Malayan

Union (1946), Persekutuan Tanah Melayu (1948) dan Persekutuan Tanah Melayu (1957),

semuanya berasaskan kerangka pemikiran undang-undang British. Para pemimpin dan wakil

Tanah Melayu yang terlibat dalam penggubalan perlembagaan-perlembagaan tahun 1948 dan

1957 itu juga hampir semuanya lebih kepada undang-undang British daripada undang-undang

peribumi.

21 Abdul Rahman Haji Ismail, Malaysia: Sejarah Kenegaraan dan Politik, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 2007, hlm. 378.

of 19

Satu perkara yang kadang-kadang tidak dikenali adalah pemerintahan berasaskan

undang-undang bertulis bukanlah sepenuhnya idea yang dibawa dari Barat. Beberapa buah

negeri atau lebih tepat “negara-negara” Melayu sebelum campurtangan kuasa Barat telahpun

mempunyai undang-undang bertulis masing-masing sebagai panduan pemerintahan walaupun

kandungannya berbeza daripada undang-undang atau perlembagaan negara masa kini.

Misalnya Hukum Kanun Melaka, Undang-undang Tubuh Terengganu dan Johor.

Maka perlulah diamati bahawa, pentadbiran British sedikit sebanyak banyak

mewarnai corak pentadbiran Malaysia pada hari ini. Namun, Malaysia tidaklah mencetak

sebulat-bulat bentuk tersebut tetapi diadun dan dicanai mengikut kesesuaian semua

masyarakat yang mendiami Malaysia yang mana tertakluk kepada konsep Demokrasi

Berparlimen dan Raja Berperlembagaan sebagai asas kukuh sebuah Negara iaitu Malaysia.

Manakala tiga badan penggerak yang dibincangkan di atas pula mempunyai sub-bidang

mereka yang tersendiri. Walaupun demikian, dalam aspek tertentu seperti bab agama islam

misalnya, ia perlulah dirujuk dan merujuk kepada badan khas yang di kenali sebagai Majlis

Mufti sebelum sesebuah perundangan di putuskan. Ia menampakkan kesamaan dengan

kewujudan para Ulama yang sangat sinonim dan berpengaruh pada zaman tradisional. Bahkan

Ulama merupakan antara golongan terpenting yang ada di dalam pentadbiran negeri di bawah

Sultan dan Raja.

7.0 Kesimpulan

of 19

Masyarakat Melayu tradisional merupakan masyarakat yang mempunyai sistem politik,

ekonomi dan sosial yang teratur. Ia jelas dapat dilihat melalui beberapa contoh sistem politik

dan kemasyarakatan Melayu tradisional yang telah wujud seperti kerajaan Melayu Melaka.

Namun, selepas Tanah Melayu (Malaysia) mencapai kemerdekaan, sedikit sebanyak corak

dan sistem pentadbiran telah berubah mengikut acuan barat dengan tertubuhkan sebuah

negara yang mengamalkan corak pemerintahan demokrasi berparlimen dan raja

berperlembagaan. Walau bagaimanapun, sistem pentadbiran bercorak barat ini tidaklah

dipraktikkan secara menyeluruh di Malaysia, tetapi telah diubah suai mengikut keadaan sosio

masyarakat dan masih terdapat beberapa unsur-unsur pentadbiran tradisional yang

dikekalkan.

Pentadbiran kerajaan yang kukuh dan mantap adalah asas kepada kestabilan negara

mahupun kemakmuran masyarakat. Corak pemerintahan secara demokrasi berparlimen

adalah bukti penglibatan rakyat dalam pentadbiran negara serta taat setia mereka kepada raja

menerusi sistem raja berperlembagaan. Sesungguhnya institusi raja di negara kita adalah

warisan sejak zaman-berzaman dan haruslah dikekalkan sampai bila-bila kerana ia

melambangkan keunggulan Raja-raja Melayu sebelum kedatangan British. Bentuk

pemerintahan secara Persekutuan melalui pembahagian kuasa di antara Kerajaan Persekutuan

dan Kerajaan Negeri dalam badan eksekutif merupakan satu kaedah untuk menyelaraskan

dasar-dasar kerajaan secara adil dan berkesan.

Kesimpulannya, jelas menunjukkan bahawa penjajahan British meninggalkan kesan

yang begitu banyak, yang bukan sahaja meliputi aspek politik tetapi juga turut memberi kesan

kepada aspek ekonomi dan sosial di Tanah Melayu. Jika dilihat, kesan penjajahan British ke

atas sistem politik di Tanah Melayu yang kini dikenali sebagai Malaysia masih diamalkan dan

diwarisi walaupun selepas Malaysia mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957. Sebelum

meniggalkan negara ini, British telah melatih dan mengindoktrin terlebih dahulu pemimpin

politik yang akur dengan dasar dan sistem pentadbiran penjajah di negara ini. Maka tidak

hairanlah, sekiranya Dr. Burhanuddin Al-Helmi pernah menegaskan bahawa “kemerdekaan

yang dicapai pada tahun 1957 itu adalah satu kemerdekaan yang tiada makna, kosong! dan

perjuangan kita sekarang adalah mengisi kemerdekaan ini dengan coran dan kandungan yang

dikehendaki oleh rakyat (Saliha, 1986). Malaysia kini mewarisi pelbagai dasar dan sistem

politik yang ditinggalkan oleh penjajah British. Hal ini telah menyebabkan Malaysia terpaksa

of 19

mengikis dan menghapuskan pengaruh tersebut secara beransur-ansur melalui pindaan

perlembagaan yang menunjangi sistem politik di negara ini.

Rujukan

Abdul Rahman Haji Ismail. 2007. Malaysia: Sejarah Kenegaraan dan Politik. Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka,.

Abdullah Zakaria. 1984. Historia. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Abdullah Zakaria Ghazali. 1997. Pasir Salak: Pusat Gerakan Menentang British di Perak.

Perak: Yayasan Perak.

Abdullah Zakaria Ghazali dan Adnan Haji Nawang. (ed.) 1997. Biografi Tokoh Pilihan

Malaysia. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Adnan Haji Nawang, Kuala Lumpur dari Perspektif Haji Abdullah Hukum. Kuala Lumpur:

Berita Publishing Sdn. Bhd., 1997

Badrul Azmier Mohamad @ Bakar. 2008. Lima Puluh Satu Tahun Dominasi Barisan

Nasional Dalam Politik Malaysia: Suatu Analisis. dlm. Prosiding Seminar Politik

Malaysia. Pusat Penerbitan Universiti: UiTM.

Barbara Watson dan Leonard Y Andaya. 1983. Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur: Macmillan.

Chamil Wariya. 2010. Malaysia: Asas Pembinaan Negara Bangsa. Kuala Lumpur: Media

Global Matrix.

Insun Sony Mustapha. 1999. Pejuang Nasionalisme Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa

dan pustaka.

Kassim Thukiman. 2002. Malaysia: Perspektif Sejarah dan Politik. Johor: Penerbit Universiti

Teknologi Malaysia.

Mohd Noor Alam. 1984. Federalisme di Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Muhammad Kamil Awang. 2000. The Sultan and The Constitution. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Nadzan Haron. 2010. Malaysia Melangkah ke Hadapan. Kuala Lumpur: Penerbitan

Multimedia Sdn. Bhd.

Shamsul Amri Baharuddin. 1968. From British to Bumiputera Rule. Singapura: Institute of

Southeast Asian Studies.

Zulhilmi Paidi et.all. 2011. Malaysia: Pembinaan Negara dan Bangsa. Selangor: Pearson.

of 19

kesan penjajahan British di Malaysia

Documents

Transcript of kesan penjajahan British di Malaysia