Mengukur Risiko & Pulangan Pelaburan

Pelaburan meliputi pelbagai kegiatan yang meluas; wang boleh dilaburkan dalam pelbagai jenis pelaburan, daripada simpanan tetap dan saham (yang merupakan aset mudah cair), hinggalah kepada harta dan emas (yang kurang kecairan). Pelaburan juga meliputi pengamalan sikap paling konservatif hinggalah amalan spekulasi agresif.

Pada umumnya, pelaburan melibatkan komitmen dana kepada aset yang akan dipegang bagi satu tempoh masa yang panjang. Pelabur (berbeza dengan spekulator) biasanya mempunyai batas masa yang menjangkaui tempoh enam bulan atau setahun. Dalam membuat keputusan untuk melaburkan wang untuk satu tempoh yang lama, pelabur mengharapkan untuk memperoleh pulangan yang berpatutan daripada pelaburan tersebut. Pulangan yang boleh diperoleh daripada melabur dalam pelbagai jenis aset termasuk saham, bon, sekuriti derivatif, harta dan lain-lain, dikenali sebagai kadar pulangan. Pulangan ini mesti memberi imbuhan kepada pelabur untuk–

1) peluang kos masa – juga dikenali sebagai nilai masa wang,

2) inflasi yang dijangka (yang boleh menghakis kuasa belian pada masa depan), dan

3) ketakpastian atau risiko yang terbabit dalam pelaburan.

Mengapa pelabur melabur?

Jawapan mudah ialah untuk memperoleh lebih banyak wang, iaitu untuk menjadikan wang simpanan mereka bertambah nilai. Bagi mencapai matlamat ini, pelabur mesti memahami dengan jelas mengenai proses pelaburan, asas dalam membuat keputusan pelaburan dan juga teknik asas dalam menganalisis pelaburan.

Proses membuat keputusan pelaburan termasuklah mengambil kira ciri asas dalam keputusan pelaburan. Bagaimana pelabur memutuskan sama ada hendak melabur atau tidak dalam sesuatu saham tertentu? Secara purata, saham menghasilkan pulangan lebih tinggi berbanding simpanan tetap atau bon. Tetapi, adakah pelabur perlu melaburkan semua wang mereka dalam saham untuk mendapatkan pulangan yang tinggi? Atau perlukah mereka mempelbagaikan pelaburan dan melabur dalam aset lain seperti bon dan derivatif?

Jawapannya terletak pada hakikat bahawa, untuk mendapat pulangan tinggi, pelabur mesti menanggung tahap risiko yang lebih tinggi. Oleh itu, asas bagi semua keputusan pelaburan ialah pengimbangan antara risiko dan pulangan – lebih tinggi risiko, lebih tinggi pulangan.

Untuk itu, ketika membuat keputusan pelaburan, pelabur patut menimbangkan tentang risiko dan ganjaran yang terbabit.

Bagaimana mengukur pulangan?

Dalam pelaburan, penting untuk membezakan antara pulangan dijangka dan pulangan diperoleh.

Pulangan dijangka ialah pulangan yang dijangkakan daripada sesuatu pelaburan tertentu untuk satu tempoh masa. Pulangan diperoleh pula merupakan pulangan sebenar yang diperoleh daripada pelaburan tersebut dan jumlahnya mungkin lebih atau mungkin kurang daripada pulangan dijangka.

Seorang pelabur, sebagai contoh, yang melabur dalam saham atau stok pada dasarnya tidak membelanjakan pulangan yang diperolehnya bagi menghimpun lebih banyak wang (supaya dia dapat berbelanja lebih pada masa depan). Pulangan daripada pelaburan ini mungkin dalam bentuk–

1) dividen, dan/atau

2)perubahan dalam harga saham (sama ada positif atau negatif) – juga dikenali sebagai untung modal (atau rugi). Ini diukur dalam bentuk kadar pulangan daripada pelaburan (dinyatakan dalam peratus).

Contoh mengira kadar pulangan pelaburan

Jika anda melaburkan RM100 dalam saham pada awal tahun, dan mendapat semula RM150 pada penghujung tahun, apakah pulangan diperoleh bagi tempoh tersebut? Tempoh anda memiliki saham itu dikenali sebagai tempoh pemegangan dan pulangan bagi tempoh tersebut dikenali sebagai pulangan tempoh pemegangan (HPR).

Pulangan tempoh pemegangan (HPR) boleh dikira seperti yang berikut:

HPR=Nilai akhir pelaburan/Nilai awal pelaburan

=RM150 / RM100

=1.5

Nilai HPR sebanyak 1.5 menunjukkan bahawa kedudukan kewangan anda telah meningkat, dan anda telah memperoleh pulangan positif bagi pelaburan anda bagi tempoh tersebut. Perhatikan bahawa nilai HPR sentiasa lebih besar daripada kosong (dan tidak mungkin menjadi negatif) – ini sekiranya anda tidak mungkin kerugian melebihi apa yang dilaburkan.

Secara umumnya pelabur lebih selesa menilai pulangan pelaburan mereka dalam bentuk peratus. Oleh itu, HPR boleh juga can dikatakan sebagai kadar peratusan tahunan, dan ini dikenali sebagai kadar hasil tempoh pemegangan (HPY).

Kadar hasil tempoh pemegangan (HPY) dikira seperti yang berikut:

HPY=HPR - 1

=1.50 - 1

= 0.5 or 50%

Dalam contoh ini, kadar pulangan daripada pelaburan dalam saham ialah 50% mengikut tempoh pemegangan. Jika tempoh pemegangan lebih lama dari satu tahun (atau kurang dari satu tahun), kita boleh mengira HPR tahunan.

HPR tahunan = HPR1/n

Oleh itu, jika anda melabur dalam saham di atas selama dua tahun sebelum menjualnya pada harga RM150, kadar pulangan tahunan ialah 22.4%. Sebagai alternatif, jika saham itu dipegang selama enam bulan sahaja, kadar pulangan tahunan ialah 125% yang dikira seperti berikut:

HPR =1.5 (n = 0.5)

HPR tahunan= 1.51/0.5

=2.25

HPY tahunan

= 2.25 - 1

=1.25 atau 125%

Perlu diberi perhatian bahawa dalam penggunaan HPY, kita mengandaikan bahawa hasil tahunan yang berterusan bagi setiap tahun – untuk contoh enam bulan; kita andaikan bagi enam bulan kedua, kita boleh memperoleh kadar pulangan yang sama bagi pelaburan sebagaimana yang diperoleh dalam enam bulan pertama (iaitu terkompaun sebanyak 50%).

Mengira kadar pulangan keseluruhan bagi portfolio saham

Kita boleh mengira kadar pulangan keseluruhan bagi sesuatu portfolio saham dengan mengambil purata wajaran kadar hasil tempoh pemegangan (HPY) bagi setiap saham dalam portfolio tersebut. Di sini, kita cuba mengukur perubahan nilai dalam portfolio asal dan pertimbangan yang digunakan dalam pengiraan purata merupakan nilai pasaran awal bagi setiap saham – ini dirujuk sebagai cara kadar pulangan wajaran dolar atau wajaran nilai.

Contoh pengiraan kadar pulangan bagi sesuatu portfolio saham:Sebagai contoh, anda membeli tiga saham iaitu Saham A, Saham B dan Saham C. Yang berikut ialah butir-butir mengenai jumlah setiap saham yang dibeli dan harga pasarannya:

100,000 Saham A pada RM10.00 sesaham;

200,000 Saham B pada RM 20.00 sesaham; dan

500,000 Saham C pada RM 30.00 sesaham.

Selepas satu tahun, saham mempunyai harga pasaran seperti yang berikut:

Saham A ialah RM12.00 sesaham;

Saham B ialah RM21.00 sesaham; dan

Saham C ialah RM33.00 sesaham.

Pengiraan bagi wajaran kadar hasil tempoh pemegangan (HPY) bagi portfolio ini dijelaskan melalui jadual di bawah.

Stok Bil. saham

Harga(awal) (RM)

Nilai Pasaran (awal) RM

Harga (akhir) (RM)

Nilai Pasaran (akhir)(RM)

HPR HPY(%)

WajaranPasaran

Wajaran HPY

A 100,000 10 1,000,000 12 1,200,000 1.20 20 0.05 0.01B 200,000 20 4,000,000 21 4,200,000 1.05 5 0.20 0.01C 500,000 30 15,000,000 33 16,500,000 1.10 10 0.75 0.075Jumlah 20,000,000 21,900,000 0.095*HPY= Kadar Hasil Tempoh Pemegangan; HPR = Pulangan Tempoh Pemegangan

Daripada jadual di atas, kita boleh pastikan bahawa kadar pulangan keseluruhan daripada portfolio ini yang mengandungi tiga saham (A, B dan C), ialah 9.5%.

Atau, secara alternatif, keseluruhan portfolio HPY boleh juga dikira seperti yang berikut:

HPR=RM21,900,000/RM20,000,000=1.095Oleh itu, HPY = HPR - 1 = 1.095 - 1 = 0.095 or 9.5%

Contoh di atas berguna dalam mengira kadar pulangan diperoleh bagi sesuatu portfolio saham, supaya boleh dibandingkan dengan pelaburan alternatif (atau portfolio). Walaupun ini memudahkan, bagi memilih pelaburan untuk portfolio anda, memerlukan anda meramalkan kadar pulangan dijangka pada masa depan. Ini tidak selalunya mudah kerana perlu mengambil kira faktor-faktor seperti tahap risiko yang bersedia diambil oleh seseorang itu ketika membuat pelaburan – ingat semula tentang pengimbangan antara risiko dan pulangan yang dibincangkan pada awal tadi.

Bagaimana risiko boleh diukur?

Risiko ialah ketakpastian sama ada sesuatu pelaburan yang dibuat itu boleh memperoleh kadar pulangan yang dijangka. Sebelum ini, kita telah mengira kadar pulangan sebenar atau yang diperoleh daripada sesuatu pelaburan. Walau bagaimanapun, pelabur lebih memberi perhatian terhadap kadar pulangan yang dijangka, atau dengan kata lain, pulangan yang mereka boleh jangkakan daripada sesuatu pelaburan.

Apabila pelabur menyatakan bahawa dia menjangkakan kadar pulangan 10% daripada pelaburan dalam sesuatu saham tertentu, apa sebenarnya yang dimaksudkannya? Adakah ini bermakna pelabur itu yakin akan mendapat pulangan 10% daripada pelaburannya apabila tiba masanya, atau itu hanya satu anggaran? Bolehkah pelaburan itu menghasilkan pulangan sebenar, yang lebih tinggi atau lebih rendah daripada kadar pulangan yang dijangka? Jawapannya tentulah, ya. Dan, semakin besar kemungkinan terseleweng daripada kadar pulangan yang dijangka, bertambah besar risiko pelaburan itu, kerana kita semakin kurang pasti mengenai apakah pulangan sebenarnya nanti.

Sebelum meneruskan tentang ukuran risiko, lebih dahulu mari kita tafsir makna kadar pulangan dijangka. Kadar pulangan dijangka (ringkasnya ditulis sebagai E(R)) boleh diperoleh dengan memberikan kebarangkalian kepada semua pulangan yang berkemungkinan diterima daripada pelaburan tertentu. Kebarangkalian ini ditandakan sebagai Pri manakala kemungkinan pulangan ditulis sebagai Ri.

Contoh

Untuk menjelaskan apa yang dimaksudkan di sini, mari kita lihat satu contoh: Saham A ada 50% peluang untuk memperoleh 10% pulangan, 20% peluang untuk memperoleh 5% pulangan, dan 30% peluang untuk memperoleh 25% pulangan. Oleh itu, kadar pulangan dijangka daripada pelaburan dalam Saham A boleh dikira seperti yang berikut:

E (R) = (0.5 x 10%) + (0.2 x 5%) + (0.3 x 25%) = 5% + 1% + 7.5% = 13.5%

Daripada pengiraan ini, kita boleh katakan bahawa kadar pulangan dijangka bagi Saham A ialah 13.5%

 

Kebanyakan pelaburan tidak menjanjikan pulangan terjamin, dan kerana itu, kebarangkalian yang diberikan biasanya kurang daripada 100%. Pulangan dengan kebarangkalian 100% dikhaskan hanya terhadap pelaburan yang mempunyai kepastian yang sempurna.

Pelabur yang berhadapan dengan keputusan untuk memilih antara pelaburan berisiko dan pelaburan yang kurang risiko (sebagai contoh, pelaburan yang mempunyai julat sisihan (deviation range) yang lebih kecil) sudah pasti akan memilih pelaburan yang kurang berisiko. Ini kerana kebanyakan pelabur secara semula jadi adalah penghindar risiko, (iaitu secara umumnya mereka memilih yang kurang risiko daripada yang banyak risiko). Walau bagaimanapun, ada juga pelabur yang suka risiko dan mereka dikenali sebagai pengambil risiko.

Setelah mengenal pasti kadar pulangan dijangka, kita bolehlah menilai ketakpastian atau risiko yang terbabit dengan sesuatu pelaburan dengan mengenal pasti julat kemungkinan pulangan daripada pelaburan tersebut; dengan kata lain, kita boleh memperhatikan dan menaksir penyelerakan pulangan mungkin.

Terdapat dua ukuran risiko yang biasa digunakan, iaitu varians dan sisihan piawai. Varians ( ) mengukur penyelerakan pulangan di sekitar pulangan dijangka, dan dikira seperti ini:

Apakah yang ditunjukkan oleh varians ini? Jawabnya, lebih besar varians, maknanya lebih besar penyelerakan pulangan dijangka dan oleh itu, lebih besarlah risiko ketakpastian yang menyelubungi pelaburan tersebut.

Apakah sisihan piawai? Pada dasarnya, ini ialah punca kuasa dua bagi varians, dan merupakan ukuran standard bagi varians. Sama seperti yang dijelaskan tadi, lebih besar sisihan piawai, lebih besar risiko pelaburan tersebut. Sisihan piawai (sd) dikira seperti yang berikut:

Selain varians dan sisihan piawai, satu lagi pengukur risiko yang kerap digunakan ialah, koefisien variasi (CV). Dalam sesetengah kes, varians atau sisihan piawai, yang tidak terlaras, mungkin boleh mengelirukan – CV dibentuk untuk mengatasi masalah ini. Ini merupakan langkah relatif – CV diperoleh dengan menghubungkan sisihan piawai kepada pulangan dijangka, dan dengan itu menunjukkan risiko bagi setiap satu unit pulangan dijangka. CV dikira seperti yang berikut.CV = sd / E(R)

ContohSaham C mempunyai sisihan piawai 0.05, dan pulangan dijangka 10% (atau 0.1), manakala Saham D mempunyai sisihan piawai 0.01 dan pulangan dijangka 13% (0.13). CV bagi kedua-dua C dan D boleh dikira seperti yang berikut.

CVC=0.05/0.1=0.50 CVD = 0.01 / 0.13 = 0.08

Sebagai perbandingan, Saham D mempunyai risiko lebih rendah bagi setiap unit pulangan dijangka (CV = 0.08) dibandingkan dengan Saham C (CV = 0.5). Bagi membandingkan pelaburan alternatif dengan risiko dan kadar pulangan dijangka yang berbeza-beza, pelabur biasanya menggunakan CV.

Unit Amanah

Melabur dalam saham atau stok merupakan satu bentuk pelaburan secara langsung, iaitu pelabur memiliki saham dan menjadi “pemilik” syarikat yang menerbitkan saham tersebut. Selain pelaburan secara langsung, satu lagi bentuk pelaburan yang popular di Malaysia dikenali sebagai pelaburan tak langsung. Dan, satu contoh pelaburan jenis ini ialah pelaburan dalam unit amanah.

Unit amanah ialah satu bentuk pelaburan istimewa, yang membolehkan pelaburan dibuat secara kolektif, dengan dana daripada pelabur dikumpulkan dan dilaburkan dalam satu portfolio. Pengurus profesional menguruskan portfolio ini berdasarkan kepada terma dan syarat yang dipersetujui sebelumnya.

Apabila anda membeli sesuatu dana unit amanah, anda tidak memiliki saham yang dipegang oleh dana itu dalam portfolionya secara langsung tetapi memiliki satu unit dalam dana itu sendiri. Oleh itu, nilai unit anda naik dan turun bersama nilai sekuriti yang ada dalam portfolio itu.

Pulangan yang terakru kepada pemegang unit amanah itu adalah dalam bentuk untung modal dan dividen (seperti saham) – yang diperoleh daripada sekuriti dalam portfolio yang dipegang oleh dana tersebut. Di Malaysia, terdapat pelbagai jenis unit amanah bergantung kepada objektif pelaburan masing-masing; contohnya termasuklah dana pertumbuhan tinggi, dana bon atau dana pendapatan.

Manfaat (antara lain) melabur dalam unit amanah termasuklah:

Membolehkan pelabur yang tidak mempunyai modal yang besar untuk mempelbagaikan

pelaburan mereka, dengan mengumpulkan wang mereka dengan pelabur lain

Membolehkan pelabur kecil-kecilan dengan modal yang terhad mendapat akses mudah

terhadap pelbagai jenis pelaburan yang lebih luas, contohnya saham, bon dan lain-lain

Pengurus dana yang berpengalaman dan profesional menguruskan dana unit amanah.

Seperti yang disebut tadi, bagi pelabur yang melabur dalam dana unit amanah, pulangannya juga sama seperti pulangan saham, cuma yang berbeza ialah mereka terikat dengan nilai unit dalam dana.

Nilai bagi unit merupakan nilai saham keutamaan yang dipegang oleh dana (berdasarkan harga pasaran sebutan), bersama-sama dengan aset lain yang dipegang, ditolak sebarang liabiliti, dibahagi dengan jumlah unit yang diterbitkan. Ini dikenali sebagai nilai aset bersih atau NAV dan disebut dalam ringgit (RM) bagi setiap unit. Selain untung modal daripada tambah nilai harga unit, pemegang unit boleh juga memperoleh pulangan daripada unit tambahan yang boleh diagihkan oleh dana tersebut (yang menyamai dividen yang dibayar dalam saham).

Begitu juga, pulangan daripada pelaburan dalam unit amanah boleh juga diukur dalam bentuk kadar pulangan daripada pelaburan.

Satu contoh untuk mengira kadar pulangan bagi pelaburan dalam unit amanahKatakan seorang pelabur membeli 10,000 unit dalam dana unit amanah. Andaikan bahawa pada tarikh pembelian, NAV bagi dana itu ialah RM150 juta, dan 100 juta unit telah diterbitkan. Harga belian bagi unit yang dibeli (andaikan 10% yuran perkhidmatan permulaan) ialah:

NAV =RM150mUnit yang diterbitkan =100mHarga/unit =150 / 100 = RM1.50

Campur 10% yuran perkhidmatan (bagi satu unit) = RM0.15Harga belian bagi setiap unit = RM1.65

Oleh itu, nilai permulaan pelaburan = 10,000 x 1.65 = RM16,500

Jika pelabur menebus (iaitu menjual) unitnya setahun kemudian, dan katakanlah NAV ialah RM1.85/unit, pulangan daripada pelaburan itu boleh dikira seperti yang berikut:

NAV =RM1.85Tolak kos penebusan =RM0.05 (maksimum 5 sen)Harga jualan =RM1.80

Nilai akhir pelaburan = RM1.80 x 10,000 = 18,000

HPR = Nilai akhir / Nilai permulaan pelaburan

HPR = 18, 000 / 16, 500 = 1.09

Oleh itu, HPY (atau pulangan pelaburan dalam dana unit amanah bagi tahun tersebut) ialah 9% atau 0.09. Nota: HPY = HPR – 1.

 

Ringkasan - Memahami Proses Pelaburan

Pelaburan membabitkan komitmen dana bagi satu jangka masa yang lama, biasanya

melangkaui enam bulan atau setahun.

Pelabur mahu mendapatkan kadar pulangan yang munasabah daripada pelaburan mereka

untuk menebus kos masa melepas (atau nilai masa wang), jangkaan inflasi dan

ketakpastian atau risiko.

Pelabur mahu wang hasil titik peluh mereka berkembang melalui pelaburan dalam pelbagai

jenis aset (kedua-dua aset kewangan dan aset nyata). Ini membabitkan pelaburan dalam

harta tanah, saham, bon, derivatif dan lain-lain.

Pelabur perlu mengambil kira pengimbangan risiko dan pulangan apabila membuat

keputusan pelaburan. Lebih tinggi risiko, lebih tinggi pulangannya.

Pulangan terealisasi atau sebenar daripada sesuatu saham (atau sesuatu portfolio saham)

boleh dikira menggunakan pulangan tempoh pemegangan (HPR) dan kadar hasil tempoh

pemegangan (HPY).

Walau bagaimanapun, untuk memilih pelaburan, pulangan dijangka perlu ditentukan – dan

ini tidak selalunya mudah kerana pelbagai faktor perlu dipertimbangkan.

Risiko adalah ketakpastian pulangan, dan dua ukuran yang sering digunakan ialah varians

dan sisihan piawai. Varians mengukur penyelerakan pulangan di sekitar pulangan

dijangka, manakala sisihan piawai adalah ukuran standard bagi varians.

Pulangan dijangka ialah pulangan yang boleh dijangkakan daripada pengambilan sesuatu

pelaburan; ia dikira dengan meletakkan kebarangkalian kepada semua pulangan

mungkin, daripada pelaburan tersebut.

Satu lagi ukuran risiko yang sering digunakan ialah koefisien variasi (CV), yang merupakan

satu ukuran relatif – ia menunjukkan risiko bagi setiap unit pulangan dijangka, dan

berguna untuk membandingkan pelaburan yang berbeza.

Melabur dalam saham/stok merupakan satu bentuk pelaburan langsung, iaitu pelabur

memiliki saham, dan mempunyai “pemilikan” dalam syarikat yang menerbitkan saham

tersebut. Satu lagi bentuk pelaburan yang popular di Malaysia dikenali sebagai pelaburan

tak langsung – contohnya, unit amanah.

Unit amanah merupakan satu bentuk pelaburan istimewa, yang membolehkan pelaburan

dibuat secara kolektif, iaitu dana daripada para pelabur dikumpulkan untuk dilaburkan

dalam satu portfolio dan diuruskan secara profesional.

Pelabur tidak memiliki saham yang dipegang oleh dana dalam portfolionya secara langsung

tetapi memegang unit dalam dana itu sendiri. Nilai unit naik atau turun bersama nilai

sekuriti yang dipegang dalam portfolio itu.

Pulangan daripada unit amanah juga sama seperti saham – iaitu daripada dividen dan

untung modal, tetapi yang membezakannya ialah ia terikat dengan nilai unit dalam dana.

Nilai bagi unit ialah nilai saham keutamaan yang dipegang oleh dana (berdasarkan harga

pasaran sebutan), bersama-sama dengan aset lain yang dipegang, ditolak sebarang

liabiliti, dibahagi dengan jumlah unit yang diterbitkan. Ini dikenali sebagai nilai aset bersih

atau NAV dan disebut dalam ringgit (RM) bagi setiap unit.