PERBINCANGAN

6.0 PERBEZAAN INDIVIDU

“Setiap individu berbeza dari segi biologi dan genetic”

Dobzhansky.

Kita mungkin telah perhatikan bahawa rakan-rakan kita mempunyai pendekatan berbeza

kepada pembelajaran, kemampuan berbeza untuk mengingati dengan tepat serta mengaitkan

idea-idea dan mengaplikasikannya secara kreatif dalam situasi lain. Perbezaaan di kalangan

rakan-rakan sekelas juga dapat dilihat daripada segi jantina, budaya dan bangsa. Kita dapat

melihat bahawa pelajar lelaki mempunyai sikap dan tingkahlaku berbeza daripada pelajar

perempuan. Selain itu, mereka daripada kaum-kaum tertentu juga menunjukkan ciri-ciri

tingkahlaku yang berbeza berbanding kaum-kaum lain. Kumpulan pelajar-pelajar daripada taraf

sosioekonomi yang sama biasanya menunjukkan beberapa cirri-ciri tingkahlaku yang sama.

Guru-guru dapat mengesan perbezaan individu yang ketara di dalam kelas mereka

terutamanya dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Perbezaan individu adalah

sebahagian daripada aspek perkembangan individu pelajar.

Perbezaan yang konsisten antara satu kumpulan yang lain dipanggil perbezaan

kumpulan. Perbezaan individu pula ialah cara-cara bagaimana individu yang berada pada tahap

umur yang sama berbeza antara satu sama lain. Perkembangan individu menyumbang kepada

perkembangan pada kadar yang berbeza mengikut kematangan dan pengalaman pembelajaran

individu tersebut. Kematangan bermaksud perkembangan ciri-ciri yang sedia ada dalam

individu yang diperturunkan oleh gen masing-masing (Hurlock, 1978). Misalnya kebolehan

merangkak, berdiri, berjalan dan berlari. Kebolehan ini tidak perlu dilatih tetapi jika ada sekatan

atau masalah dalam persekitaran kanak-kanak tersebut maka ia boleh membantutkan

perkembangan kanak-kanak ini. Pengalaman pembelajaran ialah perkembangan yang

melibatkan latihan dan usaha. Seseorang kanak-kanak belajar menggunakan potensi yang

diperolehi melalui pembelajaran.

Dalam konteks yang lebih kecil, dalam unit keluarga itu sendiri menunjukkan cirri-ciri

perbezaan yang ketara. Perbezaan kecenderungan ahli-ahli keluarga terutamanya anak-anak

kadang kala menjadi beban kepada ibubapa. Jika ibubapa gagal memahami perbezaan

tersebut akan member kesan negative kepada anak-anak mereka. Antaranya ialah perasaan iri

hati atau cemburu antara anak-anak kerana salah seorang daripada mereka mendapat

perhatian yang lebih daripada ibubapa mereka. Walaupun kanak-kanak yang dilahirkan kembar

seuri tetapi si kembar tetap menunjukkanperbezaan daripada aspek-aspek yang tertentu.

Antaranya ialah daripada segi perkembangan fizikal, pembentukan tingkahlaku dan kebolehan

intelek. Selain itu, amatlah penting bagi para pendidik memahami bagaimana individu berbeza

di antara satu dengan lain dan kepentingan perbezaan tersebut dalam melaksanakan tugas

pendidikan. Seorang guru boleh menjangkakan wujudnya perbezaan di antara kanak-kanak

dalam bilik darjahnya walaupun sistem persekolahan dan kurikulumm yang seragam

menggalakkan persamaan dalam perkembangan kanak-kanak.

6.1 5 ASPEK PERBEZAAN DALAM SESEORANG INDIVIDU IAITU :

ASPEK KEBOLEHAN/KEMAHIRAN

Kognitif Kebolehan individu menyelesaikan masalah, berbahasa, berfikir secara logik,

menaakul dan mengira

Emosi Kebolehan, mengenali, mengawal dan mengurus perasaan serta sikap sabar

dan toleransi terhadap orang lain.

Sosial Kemahiran berinteraksi, bergantung samaada individu tersebut bersifat introvert

atau ekstrovert.

Fizikal Perbezaan dari segi jantina, paras rupa, berat, ketinggian. Jenis dan warna

rambut, warna mata.

Rohani Perbezaan agama, kepercayaan dan nilai.

i. PERBEZAAN FIZIKAL

Perbezaan fizikal merupakan perbezaan lahiriah yang dapat dilihat dengan mata kasar

dari segi rupa paras, susuk badan, jantina, kemahiran fizikal dan kebolehan membuat kerja

tangan. Perbezaan fizikal yang pertama di antara individu iaitu ketinggian tubuh badan.

Perbezaan dari segi bentuk badan yang utama iaitu tubuh badan endomorf, mesomorf, dan

ektomorf. Misalnya ektomorf berbentuk badan kurus, langsing dan dikaitkan dengan introvert

iaitu suka menyendiri dan lebih pendiam. Tubuh badan endomorf pula mempunyai tubuh badan

yang bulat, lemah lembut dan sahsiahnya dikaitkan dengan suka bergaul dengan individu lain.

Jenis tubuh badan mesomorf pula mempunyai tubuh badan dan otot-otot olahragawan dan

sering dikaitkan dengan seseorang yang bertenaga.

Ciri-ciri fizikal luaran adalah seperti warna kulit, warna mata, bentuk muka ( bujur sirih, bulat )

serta cirri-ciri fizikal dalaman seperti memiliki bau badan yang unik sehingga boleh

menimbulkan masalah kepada individu lain.

ii. PERBEZAAN KOGNITIF/MENTAL

Perbezaan kognitif kanak-kanak berbeza dari segi kecerdasan dan kebolehan intelek. Apabila

mendapat keputusan peperiksaan atau ujian dengan cemerlang kanak-kanak akan di kelas

mengikut pencapaian mereka. Jika diteliti dalam sebuah bilik darjah guru akan mendapati

perbezaan individu dalam pembelajaran dan pencapaian. Kanak-kanak A mungkin lebih cekap

dan pantas mengikuti pengajaran guru berbanding kanak-kanak B. Di sini guru boleh menilai

perbezaan mental dan kecerdasan kanak-kanak berdasarkan keputusan ujian dan keupayaan

murid menyelesaikan masalah . Selain itu, harus diingatkan bahawa pencapaian atau prestasi

murid dalam ujian piawai mungkin tidak boleh dijadikan pengukur yang sebenar. Kadangkala

ada kanak-kanak yang berbakat tetapi mempunyai pencapaian rendah dalam akademik. Ada

pula kanak-kanak yang agak lambat mengikuti pelajaran tetapi sebenarnya agak pemalu tetapi

bila disoal secara peribadi kanak-kanak tersebut memahami pengajaran guru.

KECERDASAN

Dalam membincangkan kebolehan dan perbezaan mental sebenarnya ia juga dikaikan dengan

kecerdasan yang merupakan antara penentu perbezaan individu. Kecerdasan merujuk kepada

kebolehan kognitif seseorang individu yang dipelajari dari pengalaman untuk membolehkannya

membuat penyesuaian diri dalam kehidupan sehari-hari. Sebenarnya, istilah “kecerdasan” ini

mula-mula diperkenalkan oleh Sir Francis Galton. Galton menyakini bahawa kebolehan

intelek seseorang adalah bersifat penurunan. Walaupun beliau gagal membina sebuah ujian

kecerdasan tetapi beliaulah yang memperkenalkan konsep “kecerdasan”. Dalam pandangan

Galton, kecerdasan merupakan faktor umum (g faktor) yang memberikan asas kepada

kebolehan-kebolehan spesifik yang lain. Dengan kata lain, sekiranya seseorang secara

umumnya adalah cerdas, ia juga berkemungkinan besar dapat mengembangkan kebolehan-

kebolehan muzik, kesenian dan lain-lain lagi.

Menurut Spearman, kecerdasan mengandungi sifat kebolehan am (atau faktor G) dan

sifat kebolehan khas (atau faktor S). Faktor yang menjadi asas kepada semua fungsi

kecerdasan ialah pengaruh faktor G. Oleh sebab manusia mempunyai berbagai-bagai

kebolehan, kebolehan ini sebenarnya disebabkan oleh faktor S, iaitu kebolehan khas. Sifat

kecerdasan dalam Model Spearman terdiri daripada dua faktor :-

(a) Faktor umum G adalah asas bagi perlakuan mental seperti berjalan,

(b) Faktor khusus S menjelaskan bahawa fungsi mental yang berfokus kepada sesuatu

bidang seperti matematik.

Wechsler (1998) menganggap kecerdasan sebagai agregat atau keupayaan global dan

individu untuk bertindak dan berfikir secara rasional dan bertujuan untuk mengendalikan

persekitaran dengan berkesan. Pada awal 1980, Robert Sternberg pula telah membentuk teori

kecerdasan ‘Triarchic’ kecerdasan pemikiran dan tingkahlaku terdiri daripada 3 aspek yang

penting yang saling mempengaruhi iaitu kognitif, pengalaman dan persekitaran kontekstual.

Seterusnya, Sternberg juga mencadangkan bahawa kecerdasan dapat dilihat melalui

kemampuan individu mengadaptasi kepada persekitarannya ataupun mengubah persekitaran

untuk memenuhi keperluan individu tersebut.

Howard Gardner (1983) seorang ahli psikologi mencadangkan teori pelbagai

kecerdasan. Menurut Gardner, terdapat 8 jenis kecerdasan berbeza iaitu, limguistik, muzik,

spatial, logikal, matematik, kinestatik, interpersonal dan intrapersonal.

ASPEK JENIS KECERDASAN

Linguistik o Kebolehan mempelajari dan menggunakan bahasa secara efektif.

Sensitif kepada bunyi dan maksud perkataan serta fungsi yang berbeza dalam bahasa.

o Bercerita atau menulis pantun, berhujah dengan yakin.

o Contoh : pemidato, peguam, penulis

Muzik o Kebolehan menghasilkan dan menghargai irama dan muzik.

o Peka kepada pic, melodi, dan nada.

o Contoh : composer, jurutera, pemain piano.

Spatial o Keupayaan menggunakan imaginasi dalam bentuk gambar dan rajah.

o Memerhati persekitaran dengan terperinci dan mengubah objek yang

dilihat.o Contoh: pelukis, pengukir, arkitek.

Logikal-matematik

o Kebolehan mencerap dan menyelesaikan masalah yang melibatkan

operasi matematik.o Contoh: ahli matematik, saintis.

Kinestetik o Kemahiran memanipulasi objek dan menggunakan otot-otot badan

dengan unik.

Interpersonal o Kebolehan memahami dan berinteraksi dengan individu lain.

o Kebolehan memahami tingkahlaku dan membaca perasaan, hati, niat

dan kehendak seseorango Contoh: jurujual.

Intrapersonal o Kebolehan memahami dan menghargai perasaan, menetukan arah

hidup sendiri.o Kesedaran tentang perasaan, niat dan keperluan diri.

Naturalis o Kebolehan mengenalpasi flora dan fauna dalam alam semulajadi.

o Contoh : ahli biologi, petani, nelayan.

iii. PERBEZAAN SOSIAL

Kelas sosial, latar belakang kebudayaan dan sosioekonomi mempengaruhi kehidupan semua

kanak-kanak dari mula mereka dilahirkan. Dalam penyelidikan, indeks yang selalu digunakan

dalam menetukan status sosioekonomi ialah pekerjaan, tahap pendidikan, dan pendapatan.

Menurut Niles (1981), sepain daripada pendapatan bapa, pendapatan ibu dan ahli keluarga

juga di ambilkira serta tahap pendidikan dan jenis pekerjaan.

Golongan individu yang berada pada status sosioekonomi yang rendah mengalami

kesan-kesan kemiskinan. Oleh kerana kekurangan kewangan dan dibendung oleh kemiskinan

kanak-kanak tersebut mungkin mengalami ketidakseimbangan zat makanan dan seterusnya

kesihatan terganggu. Penyelidikan telah melaporkan secara tekal, kanak-kanak kelas

sosioekonomi bawahan menunjukkan prestasi akademik yang rendah jika dibandingkan

dengan kanak-kanak status sosioekonomi menengah atau atasan. Pola ini kekal di sekolah-

sekolah rendah dan menengah dalam semua matapelajaran. Prestasi kanak-kanak

sosioekonomi rendah lebih rendah kerana kekurangan kemudahan pembelajaran di rumah

serta wujudnya konsep kendiri dan tahap aspirasi rendah dan perkembangan intelek yang

terhad.

Shafer (1985) mengemukakan pendapat bahawa perbezaan antara individu kelas

pertengahan dan bawahan bersifat ekonomi. Kebanyakan ibubapa dari golongan status

sosioekonomi (SES) bawahan tidak berupaya membeli kemudahan untuk anak-anak mereka.

Kanak-kanak dari kelas sosioekonomi atasan dijangkakan mendapat gred yang cemerlang di

sekolah, melanjutkan pelajaran ke universiti dan menjawat jawatan tinggi dalam masyarakat.

Manakala ibubapa daripada kelas SES rendah kurang menegaskan kepentingan pendidikan

dan lebih mengalakkan anak mereka mencari pekerjaan yang tetap tanpa memikirkan nilai

prestasi yang ada pada jawatan tersebut.

Jika dibandingkan pola-pola pemeliharaan kanak-kanak antara golongan SES tinggi

dengan golongan SES rendah, kekerapan perbezaan akan didapati. Eleanor Macoby (1980)

memperoleh dapatan berikut :

I. Ibubapa golongan SES rendah lebih menegaskan anak mereka supaya patuh dan

hormat pada undang-undang dan kebersihan.

Ibubapa golongan SES tinggi lebih menegaskan kebahagiaan perasaan ingin tahu,

berdikari, kreativiti dan disiplin kendiri.

II. Ibubapa golongan SES rendah lebih restriktif dan authoritarian dan menegaskan kuasa.

Ibubapa golongan SES tinggi lebih permisif dan lebih menggunakan konteks disiplin

yang induktif.

III. Ibubapa golongan SES tinggi lebih banyak berbual dengan anak mereka, dengan

menggunakan bahasa yang lebih kompleks daripada ibubapa golongan rendah .

IV. Ibubapa golongan SES tinggi lebih banyak menunjukkan kemesraan dan kasih saying

kepada anak mereka.

Walaubagaimanapun pola-pola pemeliharaan kanak-kanak di barat perlu dikaji sama

ada wujud di Malaysia atau tidak. Sebenarnya dapatan pendekatan pemeliharaan kanak-

kanak diwarnakan oleh keunikan budaya satu-satu kumpulan di satu-satu tempat. Dari segi

personaliti, kanak-kanak yang dididik di kalangan keluarga yang berstatus ekonomi tinggi

bersifat ekstrovert. Mereka menunjukkan minat terhadap sesuatu yang berlaku di sekeliling

mereka. Mereka lebih berfikiran terbuka terutamanya dalam aspek perbualan harian dan

perbincangan dalam bilik darjah. Manakala kanak-kanak yang berasal daripada SES rendah

lebih bersifat introvert. Mereka kurang bergaul dengan rakan-rakan sebaya dan sukar

mengemukakan pendapat apabila dikehendaki. Namun begitu, mereka mempunyai ikatan

persahabatan yang lebih panjang di kalangan rakan-rakan tertentu.

iv. PERBEZAAN EMOSI

Istilah emosi merujuk kepada keadaan kebangkitan dalaman yang berlaku di dalam diri

seseorang. Kebangkitan dalaman yang ini berlaku sebagai reaksi terhadap sesuatu benda

atau situasi yang tertentu. Emosi mengandungi 3 komponen iaitu perubahan fisiologi,

tingkahlaku organism dan kesedaran kognitif. Misalnya, seseorang individu akan mengalami

degup jantung yang cepat jika dia terperanjat. Ini adalah perubahan fisiologi. Jika dia takut, dia

akan lari daripada seekor ular yang menjalar di jalan. Gerakbalas organisma terhadap sesuatu

keadaan dapat diperhatikan. Kesedaran kognitif pula sukar diperhatikan tetapi boleh diukur

melalui pertuturan percakapan dan soal selidik yang dimajukan kepada individu berkenaan.

Setiap individu berbeza tentang perasaannya walaupun dia menghadapi rangsangan yang

serupa.

Danial Goleman telah mengutarakan 4 konstruk yang menggariskan Model

Kompetensi Emosi beliau iaitu :

I. Kesedaran diri – kebolehan mentafsir emosi kendiri dan mengenalpasti kesannya

apabila iai digunakan sebagai panduan dalam membuat keputusan.

II. Pengurusan kendiri – kebolehan mengawal emosi, menyesuaikan emosi dengan situasi

yang berubah, rajin dan berinisiatif.

III. Kesedaran sosial – kebolehan merasai, memahami dan memberi tindakbalas terhadap

perasaan orang lain.

IV. Kemahiran sosial – keupayan mempengaruhi, memberi inspirasi dan

memperkembangkan individu lain dan mengurus konflik.

Menurut beliau, setiap konstruk yang tersebut di atas terdiri daripada beberapa kompetensi

yang boleh diperkembangkan dalam diri seseorang.

6.2 FAKTOR-FAKTOR YANG MENYEBABKAN PERBEZAAN INDIVIDU DARI SEGI

FIZIKAL, KOGNITIF, SOSIAL DAN EMOSI.

i. Baka

Baka memainkan peranan penting dalam menetukan ciri-ciri fizikal seperti warna rambut, warna

anak mata, tinggi atau rendah seseorang itu. Baka terjadi hasil drp percantuman sel sperma

23 iaitu kromosom (lelaki) dan sel ovum 23 kromosom. Dari segi mental pula, ibubapa yang

cerdas biasanya akan mendapat anak-anak yang agak cergas juga. Dengan ini adalah jelas,

kanak-kanak tersebut akan berbeza daripada kanak-kanak yang kurang cerdas yang

seterusnya akan menjadi pelajar yang lambat di sekolah. Faktor baka menyebabkan setiap

individu berbeza dengan yang lain.

ii. Persekitaran

a) Keadaan kelahiran.

Sekiranya ibu yang bersalin itu mengalami kesulitan ketika hendak bersalin, maka bayi yang

lambat dilahirkan itu mungkin akan mengalami kecacatan mental. Kanak-kanak seperti ini akan

menunjukkan prestasi akademik yang rendah berbanding dengan kanak-kanak yang lain.

b) Sosioekonomi keluarga

Sosioekonomi keluarga yang baik akan menjamin makanan yang seimbang serta kemudahan-

kemudahan pendidikan yang baik bagi seseorang individu. Keadaan seperti ini akan membantu

seseorang itu berkembang secara optimum berbanding dengan seorang pelajar yang berasal

daripada keluarga yang miskin.

c) Asuhan ibubapa

Asuhan dan bimbingan ibubapa yang sempurna akan membantu kanak-kanak berkembang

dengan baik terutamanya dari segi sosioemosi dan mental. Kanak-kanak daripada keluarga

tersebut adalah lebih stabil emosinya kerana mendapat kasih sayang dan perhatian yang

mencukupi dari ibubapa mereka. Sebaliknya, kanak-kanak yang tidak menerima kasih

sayang atau asuhan ibubapa yang sempurna merupakan kanak-kanak kurang bahagia dan

sentiasa berusaha untuk mendapatkan perhatian dan prhatian daripada orang dewasa

d) Rakan sebaya

Pengaruh rakan sebaya adalah aspek yang penting dalam perkembangan kanak-kanak.

Kanak-kanak yang bercampur dengan rakan sebaya yang bertanggungjawab dan bersopan

santun akan juga menghayati nilai-nilai yang positif.

e) Kebudayaan dan norma

Kebudayaan dan norma satu-satu komuniti boleh menimbulkan perbezaan individu.

Sesetengah kebudayaan mengkehendaki anak-anak perempuan mereka mendirikan

rumahtangga di peringkat umur yang muda. Kebudayaan seperti ini akan menimbulkan

perbezaan yang ketara jika dibandingkan dengan kebudayaan lain yang memang

mementingkan pelajaran lebih daripada perkahwinan.

f) Kemudahan-kemudahan pembelajaran

Kemudahan pembelajaran yang terdapat di satu-satu kawasan akan juga menimbullkan

perbezaan individu. Contohnya sekolah di kawasan bandar biasanya mempunyai kemudahan-

kemudahan yang lengkap seperti makmal sains, perpustakaan, zoo mini dan sebagainya.

Kanak-kanak yang terdedah kepada pelbagai kemudahan tersebut memang akan berkembang

dengan lebih cepat dari segi kognitif, afektif dan psikomotor.

g) Jantina

Perbezaan jantina menimbulkan isu perbezaan individu seperti kanak-kanak perempuan lebih

cepat belajar bercakap berbanding kanak-kanak lelaki. Selain itu,minat, bakat dan nilai juga

berbeza di antara kanak-kanak perempuan dan kanak-kanak lelaki. Contohnya kanak-kanak

perempuan lebih gemar menjahit, memasak, mengemas rumah, bermain alat muzik

berbanding dengan kanak-kanak lelaki.

6.3 PERANAN GURU DALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

Perbezaan individu member impak yang besar dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.

Guru seharusnya menyedari peranan mereka di dalam kelas bagi mengurangkan masalah

perbezaan individu . Antara usaha yang boleh dilakukan adalah :

1. Pemulihan

Aktiviti pemulihan harus diberikan kepada pelajar-pelajar yang tidak menguasai sesuatu

matapelajaran tertentu. Kanak-kanak berkenaan mungkin mengalami kelewatan dalam

menguasai pembelajaran di dalam kelas ataupun mengalami masalah kesihatan. Oleh itu,

aktiviti pemulihan yang diadakan oleh guru-guru mempunyai suatu tujuan yang khusus iaitu

mengurangkan masalah pembelajaran yang dihadapi di samping membantu kanak-kanak

tersebut memperbaiki kelemahan diri. Aktiviti yang dijalankan akan member kesan yang positif

dalam peningkatan keyakinan diri kanak-kanak tersebut.

2. Penggayaan

Penggayaan bertujuan memperbanyakkan atau mengembangkan pengalaman dan

pengetahuan serta kemahiran murid dalam sesuatu bidang ilmu. Penggayaan hanya diberikan

kepada pelajar-pelajar tertentu yang berjaya menguasai atau mencapai matlamat yang

ditetapkan dalam sesuatu sesi pengajaran dan pembelajaran. Matlamat yang ditetapkan

mungkin dalam bentuk penguasaan ilmu pengetahuan atau kemahiran tertentu.

Bagi tujuan menghasilkan aktiviti pengajaran yang menyeronokkan, guru haruslah

mempelbagaikan aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang lebih mencabar kepada kanak-

kanak supaya ia dapat membentuk keyakinan diri serta melahirkan sifat kepimpinan.

3. Teknik projek

Teknik projek amat sesuai diberikan kepada kumpulan yang mempunyai persamaan daripada

prestasi pencapaian atau kemajuan dalam sesuatu isi kandungan pelajaran. Kandungan

sesuatu projek perlu mengambilkira proses perkembangan minat dan kebolehan pelajar. Teknik

projek boleh membentuk sikap positif dalam diri pelajar.

4. Kaedah Dalton

Kaedah ini merupakan salah satu kaedah yang boleh diaplikasikan oleh guru-guru bagi

mengurangkan masalah perbezaan individu. Dalam kaedah ini, prinsip terpenting adalah

prinsip kebebasan berinteraksi dalam kumpulan atau antara individu. Kanak-kanak juga

digalakkan memilih tugasan sendiri yang berkaitan dengan minat mereka. Tugas guru

hanyalah membimbing mereka supaya mencapai objektif sesuatu pengajaran dan

pembelajaran. Bagi tujuan member kemudahan kepada guru dan kanak-kanak, seharusnya

mereka mengadakan suatu kontrak perjanjian yang bertujuan menjamin tugasan yang

diberikan dengan sempurna dan memenuhi criteria yang telah ditetapkan. Oleh itu, kedua-dua

pihak harus menyediakan rekod kemajuan harian atau mingguan. Rekod kemajuan ini

seharusnya diselaraskan mengikut kemampuan pelajar.

5. Kaedah kumpulan

Kaedah kumpulan merupakan satu kaedah yang berkesan bagi mengurangkan masalah

perbezaan individu dalam kelas. Kanak-kanak dibahagikan dalam beberapa kumpulan

berdasarkan pencapaian atau kebolehan akademik dan diberikan aktiviti penggayaan dan

dalam masa yang sama guru boleh menumpukan perhatian kepada kumpulan yang lemah

dalam membimbing mereka.

6. Bimbingan dan kaunseling

Mereka boleh mendapatkan pandangan atau nasihat daripada guru tentang kekuatan dan

kelemahan mereka dalam pencapaian akademik mahupun dalam aspek kemahiran tertentu.

Guru boleh member bimbingan dalam memperbaiki kelemahan diri mereka di samping memberi

nasihat untuk mengembalikan keyakinan diri mereka.

7.0 KONSEP KENDIRI

Setiap individu adalah unik. Tidak ada seorang individu dilahirkan menyerupai atau menyamai

antara satu sama lain. Ini adalah kerana setiap individu mempunyai personality mereka yang

tersendiri. Konsep kendiri merupakan kecenderungan seseorang untuk bertingkahlaku.

Ramai yang mengatakan personaliti adalah sesuatu yang dilahirkan bersama-sama dengan

individu tersebut tanpa dipengaruhi oleh persekitaran. Shaffer, (1985) menyatakan konsep

kendiri adalah pengertian atau kefahaman seseorang terhadap dirinya sebagai individu yang

asing yang memiliki satu set cirri yang unikatau istimewa.

7.1 PENGERTIAN KONSEP KENDIRI

Konsep kendiri meliputi keseluruhan perkembangan personaliti seseorang individu. Konsep

kendiri adalah pengertian atau kefahaman seseorang terhadap dirinya sebagai individu yang

asing memiliki satu set cirri-ciri yang unik atau istimewa (Shaffer, 1985). Ia membawa maksud

bagaimana seseorang individu itu berpendapat dan menganggap dirinya. Anggapan dan

pendapat itu adalah berasaskan kepekaan serta kesedaran tentang kekuatan dan

kelemahannya. Kesedaran itu lahir daripada maklum balas, gerakbalas atau reaksi individu lain

di sepanjang pergaulan, sosialisasi atau interaksi dengan individu tersebut.

Crow & Crow (1983) berpendapat, personality biasanya digunakan untuk menghuraikan

perawakan fizikal seseorang, corak pertuturanatau daya penarik yang dimilikinya. Stewart &

Friedman (1987) berpendapat konsep kendiri adalah tanggapan individu tentang identitinya

sebagai seorang individu bermula dengan kepekaan bayi terhadap bahagian-bahagian

anggotanya pada umur 2 tahun pengiktirafan kanak-kanak tentang perbezaan daripada individu

lain.

Menurut Burns ( 1982) konsep kendiri adalah salah satu keseluruhan persepsi atau

tanggapan seseorang pada dirinya. Habibah & Noran (1997) menyatakan pengaruh terhadap

tindakan yang bakal diambil oleh seseorang pelajar, konsep kendiri juga mempengaruhi impian

pelajar pada amasa hadapan dan harapan yang dibina oleh mereka.

7.2 KOMPONEN KONSEP KENDIRI

Ruth Strong dan Philip (1964) membahagikan konsep kendiri kepada 4 dimensi

1. Konsep kendiri asas, iaitu persepsi individu terhadap kebolehan, status dan peranan

dirinya.

2. Konsep kendiri peralihan, iaitu persepsi kendiri yang ditunjukan oleh kendiri pada satu-

satu ketika.

3. Konsep kendiri sosial, iaitu individu memikirkan apa yang dilihat oleh orang lain

terhadapnya.

4. Konsep kendiri idea atau unggul, iaitu konsep kendiri yang dikehendaki atau diingini oleh

individu.

7.3 JENIS KONSEP KENDIRI

Konsep kendiri kepada 2 jenis iaitu konsep kendiri positif dan konsep kendiri negatif. Kedua-

dua ini mempunyai perbezaan yang nyata iaitu konsep kendiri positif mempunyai kelakuan dan

tingkahlaku yang baik dan diterima oleh masyarakat sekeliling. Sebaliknya individu yang

mempunyai konsep kendiri yang negatif memiliki tingkahlaku yang tidak disenangi oleh orang

lain. Nilai-nilai diri yang dilihat adalah berkaitan dengan pengalaman yang telah dilalui dan

matlamat hidup jangka masa depan. Ia mempunyai kedua-dua nilai iaitu positif dan negatif.

Konsep Kendiri Positif

Individu yang mempunyai konsep kendiri positif mempunyai kelakuan dan tingkahlaku yang

baik dan diterima oleh masyarakat sekeliling. Sebaliknya, individu yang mempunyai konsep

kendiri yang negatif memiliki tingkahlaku yang tidak disenangi oleh orang lain.

Ciri konsep kendiri positif

Individu yang berkonsep kendiri positif mempunyai penerimaan kendiri dan mempunyai

kefahaman tentang diri sendiri. Konsep kendiri yang positif adalah stabil dan mempunyai ruang

untuk menerima dirinya samada positif atau negatif. Contohnya, ‘ saya seorang peramah dan

suka bergaul tetapi ada ketikanya saya cepat iri hati dengan kelebihan orang lain.’ Individu ini

dapat menerima semua fakta tentang dirinya tanpa menjadikan fakta tersebut sebagai

ancaman pada dirinya. Selain itu, individu tersebut boleh menerima kritikan individu lain serta

sudi memberi pandangan dan pendapatnya jika timbul atau terdapat keadaan yang tidak logikal

atau rasional.

Konsep Kendiri Negatif

Seseorang individu yang sentiasa mengalami kegagalan samada dalam bidang akademik atau

kokurikulum biasanya mempunyai konsep kendiri yang negatif. Begitu juga kanak-kanak yang

selalu di marah atau dikritik oleh ibubapa, guru atau rakan-rakannya. Kanak-kanak seperti ini

jarang menerima kasih sayang atau perhatian juga mempunyai konsep kendiri yang negatif.

Kanak-kanak ini kebiasaannya mempamerkan tingkahlaku yang negatif seperti tidak puas hati,

marah, cepat kecewa dan sebagainya. Masalah tingkahlaku ini akan menyebabkan dirinya

kurang diterima oleh rakan-rakan, guru ataupun orang dewasa yang lain.

Ciri Konsep Kendiri Negatif

Mereka yang mempunyai konsep kendiri negatif kurang mempercayai diri sendiri dan ragu-ragu

dalam menyatakan pendapat atau idea. Konsep kendiri yang negatif membuat jangkaan

prestasi yang tidak realistik dan penghargaan kendiri yang rendah pada peringkat

perkembangan kanak-kanak. Situasi ini harus dibantu oleh ibubapa dan guru untuk

membantu kanak-kanak menyesuaikan diri dan mempunyai pandangan yang realistik dan

positif terhadap diri mereka.

8.0 MOTIVASI

Motivasi ialah proses intervensi atau keadaan dalaman seseorang yang mendorongnya untuk

bertindak. Reber, (1987) dan Woolfolk (1995) pula menyatakan bahawa motivasi bukan hanya

dorongan untuk bertindak tetapi juga mengarah dan meneruskan sesuatu tingkah laku.

Motivasi berpunca dari dalam ataupun dari luar diri seseorang. Dalam pembelajaran, guru

perlu tahu sama ada pelajarnya cenderung ke arah motivasi yang timbul dari dalam ataupun

dari luar diri mereka. Ini perlu supaya guru dapat bertindak dengan sewajarnya bagi

memberikan rangsangan kepada pelajarnya supaya berusaha. Motivasi yang berpunca dari

dalam diri iaitu yang didorong oleh faktor kepuasan dan ingin tahu disebut ‘motivasi intrinsik’.

Motivasi yang berpunca dari luar iaitu apabila kita buat sesuatu bagi mendapatkan ganjaran

adalah ‘motivasi ekstrinsik’.

Motivasi Intrinsik

Motivasi intrinsik merupakan kecenderungan untuk mencapai atau mengatasi cabaran-cabaran

kerana minat atau menggunakan keupayaan yang ada. Seseorang yang bermotivasi intrinsik

tidak memerlukan insentif luaran, sama ada dalam bentuk ganjaran atau dendaan, untuk

berkerja. Kerja berkenaan sudah merupakan ganjaran kerana kepuasan yang dirasai.

Motivasi Ekstrinsik

Motivasi ekstrinsik pula ialah kecenderungan untuk melakukan sesuatu kerana inginkan

ganjaran luaran seperti markah dan gred, ataupun mengelak daripada dendaan.

(Woolfolk,1995). Ringkasnya, perbezaan asas antara kedua-dua jenis motivasi ini ialah

sebab-sebab sesuatu tingkah laku itu dilaksanakan, samaada berpunca dari dalam atau luar.

9.0 TEORI PERSONALITI

Apakah yang dimaksudkan dengan personaliti? Dalam perbualan sehari-hari kita dapat

mendengar kenyataan-kenyataan seperti ’Encik A memang mempunyai personaliti yang baik’,

’Cik Siti ialah personaliti televisyen yang terkenal’. Secara umum personaliti bermaksud

sahsiah, keperibadian, atau perwatakan seseorang.

Personaliti berasal daripada Bahasa Latin iaitu persona yang bermaksud topeng muka.

Topeng muka ini di gunakan oleh pelakon–pelakon Yunani di atas pentas untuk berlakon.

Mereka memakai topeng yang bersesuaian dengan watak mereka yang hendak

dipersembahkan. Pada pandangan Mishel (1989) personaliti adalah pola-pola atau tingkah

laku seseorang individu yang dijelmakan dalam kehidupan seharian masing-masing. Ini

bermaksud segala kerja atau kegiatan yang dilakukan oleh seseorang dapat mengambarkan

personaliti mereka yang sebenar.

Carl Jung (1975 – 1961) berpendapat bahawa manusia bukanlah mangsa kepada

warisan baka dan persekitaran. Malah manusia adalah aktif di dalam menentukan corak hidup

mereka sendiri. Pernyataanya ini menolak dakwaan rakan karibnya, Freud Sigmund yang

menyatakan bahawa seks berperanan dalam menentukan perkembangan personaliti seseorang

itu. Jung berpendapat bahawa manusia mempunyai tujuan dan matlamat dalam kehidupan

mereka. Segala tindak tanduk seseorang bukan sahaja ditentukan oleh peristiwa - peristiwa

masa lampau tetapi juga oleh aspirasi-aspirasi dan cita-cita di masa hadapan. Konsep ini

disebut sebagai  teleology dan causality oleh Hall dan Lindzey (1966).

9.1 KLASIFIKASI PERSONALITI

Menurut Carl Jung (1875 – 1961), personaliti individu boleh diklasifikasikan kepada tiga

kumpulan yang besar seperti berikut :

Ekstrovert

Introvert

Ambivert

Ekstrovert

Individu yang digolongkan ke dalam kumpulan ini biasanya menonjolkan ciri-ciri seperti relaks,

gemar kepada keseronokan, suka bercampur gaul, aktif, inovatif atau gemar kepada

perubahan, gemar akan aktiviti-aktiviti luar, mudah bercakap, cepat bertindak balas, tidak

mudah bimbang dan mempunyai ciri-ciri kepimpinan.

Introvert

Individu yang disifatkan sebagai introvert pula menonjolkan ciri-ciri seperti pasif, gemar

berseorangan, pemalu, sensitif, cermat reflektif atau sentiasa berfikir terlebih dahulu sebelum

menjalankan sesuatu, boleh dipercayai, tenang, tingkah laku yang terkawal, dan kurang

bersedia untuk menanggung risiko.

Ambivert

Bagi individu-individu yang mempunyai trait-trait personaliti yang sukar digolongkan sebagai

introvert atau ekstrovert, maka mereka boleh disifatkan sebagai ambivert. Ambivert mempunyai

trait-trait seorang ekstrovert dan introvert.

9.2 KATEGORI - EXTRAVERTS ATAU INTROVERTS

 

CIRI –CIRI EXTROVERT CIRI-CIRI INTROVERT

Tertarik dengan persekitaran luar Suka berkomunikasi secara verbal Menyampaikan idea secara

langsung Suka pembelajaran secara

perbincangan Minat yang meluas Sosial dan suka menonjolkan diri Sedia mengambil inisiatif dalam

pekerjaan dan perhubungan.

Terperangkap dalam dunianya tersendiri

Cenderung untuk berkomunikasi dalam penulisan

Suarakan pandangan dengan refleksikan idea tersebut

Belajar dengan cara refleksi dan latihan mental

Memfokus secara mendalam kepada kehendak diri sendiri

Menyendiri dan memendam perasaan

Mengambil insiatif apabila sesuatu isu atau situasi penting kepada diri sendiri