8/2/2019 Saster Aka Nak 2

1/5

, . . . . . . ,. "

Sastera Kanak- kanakMenuntut Pengalaman danPengetahuanPsikologi Kanak-kanak

Petlgefiala,fiMALA YSIA melangkah setapakd er ni s es ap ak ke sasaran umukmenjadi sebuah negara majlJ men-jelang tahun 2020. Tetapi, wujudcabaran-cabaran d i sepanjallgusaha unmk rneacapal mauamarWawasarn 2020 ini, Salah satnd al'.i:p ad an ya ia la h c ao ara n umu kmewlljiudkall masyarakatpe-nyayang di.lnbudaya .mellyaya-ngi, y an g m e ru pa ka n s is tem s os la lyang memberilceutamaan kepadakcperaingan masyarakat daripadak ep en u ng an d in ,

Selu.lbuiligall iLu, usaha ke-rajaan untuk mewujudkan masya-robt pClIlyayang dengan sistemsosial yang altraisaie mula giatd ijalankaB . A ntaranya, melalLliusaha DBP' mengembang danmem,a ju k :ao sast er a kanak -k anak ,Jlka kita iogin m engatasi cabaranlni,me la ks an a ka n beber ap a proiekkhusus u ruuk me ll gembarngk :an da rnmemajukan sastera kanak-kan akadalah sam tindakaa yang t,epalsekali, Ilm pam a peribahasa'melemur buluh, biarlah d.aripa,dar eb nngnya .' Men er ap kan p er as aankasih sayang di kalangan kanak-kanak menernsi sasrera kanak-kamakadalal1 satu cara yurngberkesan, kbiJ!-lebih lagi dlengiUiberkem ban g pe:salllya indusrribuku di negaril.in.i.

MajaJah Dewan Pelajar yangmenyambet Jubli Perak baru-baruini dengan amana t khusus uflttlkkanak-kanak MalaY's~asebsnamyatelah memainkan p enman p en rin gselarna 25 taaun rnenjadi 'jam-batao" keslnambungan tradlsi ber-

Wad.ah Disemher 1992

Oteh; Julia Unggai

s as te ra y an g d iwa ris i sejak zaman-beszaman menews.i pereambahanbel1 ih m in ar d an s emaJliga .l sa ster adi kalangan kanak-kanak, Me-nerust Dewan Pelajar, ramalp en ulis y allg ~elah menghasllkankarya unruk kanak-kanak mes-kipun 1 J 3 d ! a m asa yang sam a Ler-dapat kritikan-kritikan negatlfy a m g meng ata ka n s as te ra k an ak -kaaak uidak peming dan tidakmempunyai wisdom seetapenulismenu l is semata -mata umuk wang.

T idak dapar din a.fika 1 ' 1 , meng-ha si lk an k ar ya un tu k k an ak -k an akmemedulcalil penelitian da n fS-m ikiran dull. pihak ialm ,e-ngarang dan k ha la ya k. P en ulismemainkan peranan untuk mem-blaa sahslah kanak-kanak denganm enekankan kete pa um ,aspir,as.iJdan nilai pendidikan yang disirat-

kan untuk mengbasitkan sesebuahkarya yang berm utu . Sese-orangpenulis pertu mengenall kanak-Kanak ue terlebih dahulu dari sudm.psikologinya,i"sikologi Kanak-kanakPsikolcgi kanak-kanak merupakansaw disiplin yilng mengkaji ten-tang perlaku an, pertu rrrbu han clanperkernbangan kanak-kanak, Bi-d an g p sik olo g: k an ak -k an ak m em -p tln ya i k aiw :n yang rapat den.gailb id an g s os ia l k er an a kanak-kal1iakdibeSllrkan dalarn iirlgkungaliirakan-rakan sebaya, guru danmasyernkar ,

Kanak~k.anak di tahirk:an de-ligan segala kernungkinan um ukberkembeng dan membesar ,Mereka akan melalui beberapaIasa perkem bangan seperti per-

2

8/2/2019 Saster Aka Nak 2

2/5

kem bangen fizikal, m otor, m ental,bah asa, perm aiu an, personalitl dansosial. Perkembangaa-perkernban-gam terse-bu t akan berlaku secaraserentak dan saling berkaitan dan,saling m em pengaruai arnara samd1engan yangla in ,Dalem konteks ini, me-

m aharni perkernbangan sosialkanak-kanak akanmemuda.hkanseseorang m enghasilkan k:aryau l l ' L U I < kanak-kanak dengan Icbili!bermutu. Peringkat perkembangansosial kanak-kanak akan berrnulasebaik-baik sahaja kanek-kanakberusia tiga bulan, Waktu inim ereka m ula benindak balas de-ngan ihu bapa, persekitaran danpada masa yang sama akan mem -bina bahasa rnernperkenalkand iriln y.a d en ga n p er ma jn an d an ju gamembemuk personaliu.Perkemeangan SosialKanak-kanakHurlock (1'978,) mendeflnisikanperkernbangan sosia] atau bet-masyarakat sebagai suatu prosespem eroleh an keu payaan u ru uk ber-tin gk ah la ku sepeni yang dikehen-daki atau dih arapkan olen m asya-rakemya. Tarnbah belisu, U1ntl]km em bolehkan sesevrang itu di-teri m a sebagai ah li m asyarakat, diaharuslah melalui tiga prosespernasyarakatan yang salingberkai tam ara sam dengan yanglain.

P ertam a . s eseorang itu perlubukan sahaja tabu bertingkah lakuseperti yang diterim a olehmasyarakatnya, tetapi dia jugabarns menjadi model atau cornohkepada m asyarakam ya, Kedua,seseorang itu perlu mempunyaip er an aa y an g d it er tma masyarakatsesuai dengan diri, kebolehan dankemampuarmya. Ketiga, seseorangitu perlulah mempunyai sikap y.allgpositif dan sihat apablla me-lakukan aktiviti-aktiviti sosial.

O leh yang dem ikian, bal:ian-bahan bacaan yang. dihasilkanuntck kanak-k.aruakberdasarkanpengeruan di atas akan dapai mem.banta mereka mencapai perkem-bangan sosial yang positif. Padaumumnya, peringkall: perkemba-ngan sosi,al kanak-hnsk di-b ah ag il< :a n k ep ad a tig a peringka[.

Wad'ah Di .s embe r 1992

Pensma, peringkat bayi (0 - 2whull),kedua, periugkat kanak-kanakawal (2 - 6 tahun) dan keilgaperingkai kanak-kanak akhir (6 -]2 tahun),Perilllgkat Perkem bangan SosialB,ay i (0 - 2 Tahun)Waktu bayi baru dilah irkan, bayilangsulHg tidak m engam bil kisahatau m enu nju kkan m inat temadappersekitarannya Se,lepas sebulan,bayi mula bertindak balas terhadaprangsangan pessekitaran, Tetapi,m asia belum dapat mernbezakansama ada rangsangan ito datangdari rnanu sia atau objek L ain,

H urloc k rnenya ta kan ba haw akanak-kanak hanya akanrn em u la ka n p ro se s so slallsa sin yadalam tahap urnur lingkungan tigabulan. Pada per.~ngkal ini, kanak-ka na k su da h b olef melihi'u denganbaik dan dapatmembezakan bunyi,Senyuman bayi sebagai tindakbatas kep ada o rang lain dianggapsebagai oelik berrnulanya perkern-bangan sos ia l di kalangan bayi.

Bayi juga boleh bekerjasamadalam permainan dan sudab mularnembuat penyesuaian untuk ber-main dalam permalnan yangm ud ah d en ga n ka na k-ka na k yanglebih tua daripadanya, Sejakberurnur 15 bulan, kanak-kanakLelah menunjukkan minai yanglebih u ntnk bersam a orang dew asadam meniru tingkah laku orangdewasa, Apabila urnur kanak-kanak iLu rnencapai dua tahun,m ereka su dah boleh bekerjasam adengan orang dewasa dalam ak-I.ivlti yang m udah sepenim enolong sem asa rnereka m andidan m em ak ai p ak aia n.

Dalam teo ri p sik os osial ! lIe !!Erikson (l965)" peringkat irum er up ak an p er in gk at p ertu mb uh anperasaan percaya (trust) danperasaan tidak percaya (mistrust)di kalangan kanak-kanak kepadapersekitarannya. Jika ibu bapam em berikan kasih sayang yangsepenuhnya, kanak-kanak belajaruntuk mempercayal mereka tetapijika didika:n mereka kurang ' kasihsa ya ng , k an ak -k an ak te rse bu t a ka"menyemai perasaan lidak percayakepada ibu bapa,

3

Sejak berumur15 bulan,kanak ..kanaktelah menun-jukkan mi natyang lebihuntuk bersamaorang dewasadan menirutlngkah lakuorang

dewasa.Peringkat Perk,emballga.n SosialKanak-kanak Awal (2 -,6Tahun]Dari dua Il~ligga enam tahan,kanakkanak sudan dapat men-jalinkanperhubu.ngan sosial danbelajar menyesua ikan din denganorang di. luar rum ah teru tam asekali kanak-kansk yang sebayad engan m ereka, K ana k-kan ak jugaakan belajar untuk bekerjasam adalarn aktiviti perrnainan, Sikapdan tingkah laku sosial yang dibinlil,dalam peringket ini adalah pentingkerana msmpunyai kecenderunganuntuk kekal dalam perkernbanganyang akan berlaku seierusnya.

Pada peringkatawal perkem-bangall kanak-kanak in i, p el ua ngunuik mereka berinteraksi dengankanak-kanak lain semakin bertam-bah dan in] merupakan s,a~1lfakloryan g m enen rukaa kem ajusn da la mperkem bangan sosial kanak-kanak, Kanak-kanak dalamperingkat Ini juga lebih suka ber-m ain bersam a rakan-rakan yangsebaya, Keinginan m ereka untukbeba s atau b erd ikan m ula i b erkem -bang, menyebabkan rnerekamemperlihatkan lilllgkah la ku ya ngberlelltangan dengan "alJlO riL i,.'Dalam l in gk un ga .n u si .a 3 ti in gg a_ 4

8/2/2019 Saster Aka Nak 2

3/5

mhlin, kanak-kanak mula bermaindalam kum putan dan saling bar-cakap

8/2/2019 Saster Aka Nak 2

4/5

bapa yang menganggap usaha dandaya bealif kanak-kanak imsebagai rnerugikan dan ssa-siaa :l i: (! fime l ly ebabkan ter ta nam ras aiafericriri dalam dirj kanak-kanakitu.Pengetahuan PsikologiKanakr-Kunak Untu~ Peng~hasilan Karya BerrautuMelalui. sasterakaDak~kanak,sasterawan akan dapa t menya lu r-kan basrat untuk mendidik danmenerapkan konsepkas.it. sayangkepadla goJongankanak-kanak.D engan m engetah ui sec aea m en-dalaei tentang psikQiogi kanak-kanak, mereka akan dapat meng-hasilikan karya y.ang; berm u iu dansekali gus m&[Iang'kis tuduhanyarns m engatakan para penuustidak series meaghasilkan karyauntuk kanak-kanak dan hanyakerana LlI ltukmendapa lk i l! l1 wang.

Para penulls boleh membuatkepumsan teruang kategori kanak-karnak yang m .enjadi khalayakkarya m ereka sam a ada kanak-kanak. di peringkat usia 0 hingga 2tabun, kanak-kaaak awal aiaukanak-kanak akhir, Biasanya,ibubapa hanya membacakan buku-buku cerua kepada arnuk-'3nlJiks.eiteJahLimbul perasaan ingill tabudi kalangan kaoak-kanak, Tetapi,kajian meaunjukkan bahawa kiniibu su dah m ernbacakan bu ku u n ~ kanaknya yang masih berada didalam kU lld ungannya ..

Mel1lemsi sikap dan tin gk ahlaku sosial di kaiangan kanak-kanak bagi seuap permgkar,penults akan dapat memikirkanrema-iema yang sesuai uatukmereka, Mis. al rn ya , k an ak -k an akyang berusia dalam lingkungan 8hingga 1 0 , rahun menyukai ceritayang berunsur fantasi dan ima-glnasi, Olen itu, cerira binat:mgsent'! cerita rakyat, boleh dijadikanbah an yang rnenarik u ntu k k an ~tk -kanak.Dengan menerapkan unsurm ora l d an pera sa an ka sil1 sa ya ngdalam ccrita rersebur, kanak-kcanaka ka n d .a pa t memben tu k l in gk ung ansOsialnya, .ag;ar lebih menyayangid an b erto lak ansur, P enu lis ju ga

Wadalil D ise mb er 1 99 2

b ole h mer an gs afig d a ya k re atif d ankerajinan kanaa-kanak menerusikarya yang dinasilkall di sam pingmenjelaskan tingkai1 laku atausikap yang benen tangan denganmoral. Beberapa buan karya yanglelah dihasilkan sepcrti SiTenggang, Bawang M era/i, A nakKucing Lima Bera.dik dan.sebagaillya bolell dijadiklln CQIl-tab.

Se rnen ta ra . i tu , bagi kanak-ikarnaK yang berura ur seki tar IIliirn gga 1 2 m hu il, m ereka leblh su kame:mi&a:cacerha ten tang keh .i l'!npansel:Jari-h:ariserta kisa:h wira yanggagah beraui ..Watak-watak wimbiasanya digarnbarkan sebagaiinsan yang baik bertanggung-jawab darn rnempnnyai meral yang~ililggL Kanas-kanak akan dapstdidlidik mene ru si k ar ya -k ae ya y an gmereka batao Beberapa buahkaryaacg mengisahkanlentarng wlradapsr d.ijadikan conlOn sepeniHang Taah , Sang Ka t. lc il atau kisahkiehidupan seharl-harl dlalam AnakMan ja .Ayah, . A lla k K a .m p un .g da nsebagainya, Pada usia. 1'01,pem tkiran m oral im eceka sudahberkembang sepenuhnya dan ken-sep seperti peraturan, berbohong,keaditan dan denda slJdial1dapatdi fah ami dengan betul, ]adi,mudah untuk mereka memahami

apa yang ingln dlsam palkan olehpenulis,Masa Depan Sastera Kanak-karnakSasiera kanak-kanak bermula.a pab il a. [imbu l a rna tan d i k a ja ngan'obll bapa yang bercerua keukamenidurkan a ll al< a tau ketika ber-sam a m ereku , Kctika izu , sasieral isaa sahaja yang popu la r. Dewasaini, sastera kanak-kanak semakinberkernbang dalam ben ruk t ul is an .Banyak bllku ee rita y i'J ilg Lela hdihasilkaa oleh para penulis tanaha ir k hu su s u nju k m erek a,

Jika usaha d ij alunkan untukmenerapkan nilai kasih sayang dika la nga n ka na k-ka na k m en erusikarya yang dihasilkil:1l oleh parasasterawan, matlamat WawaSl'ln2020 akan tercapai, M~*,liiJhkh usu s u rnu k kanak-kanak sepertiDewan Petajarpertu diperbanyak-kan lag. IHIWk mcncungkil bakat-bakai baru di kalangan kanak-kanak, M ereka yang bcr 'b

Aktiviti-aktiviti yallg diJak-sanakan oleh peflanggungjawal'l

5

8/2/2019 Saster Aka Nak 2

5/5

1~NI)IR'GERGASI '

dan akuvis sasteca kanak-kanakseperti forum, seminar, diiskusi,bengkel dan sebagainya, rnenun-jukkan baham a sastera kanak-kanak mempunyai masa depaayang cerah. Pelaacaran Siri Pro-gram. Bacasn Awal (Bawal) olehDewan Bahasa dan P ustaka m em -bukt.ikankesl:lnggulial'lini. Kanak-kanak yUllig berusia d'i antara 4Ililigga 6 tahun akan dapetmemperungkaikan motivasi sertamembenmk sepenuhnya elernenimaginatif, fantasi dan kreativltidalam diri mereka,

Menutiscerita untuk kanal-kanak tanpapengetahuan dan pe-Il!galaman psikOIQgi mereka, akanmenarnpilkan dunia sasrera blnd-kanak yang ! cu rang be rmu ta keranasesu ng gu hn ya k ary a-k ary a uurnemainkan peranan dukungany ang am st besar, pen (ill!!; da n bet-r na kna sebaga i med ium pemblaaanperibadi insan,

Wadah D lsem ber 1 99 2

Jlka usaha dl-jalankan untukmenerapkan nllalkasih sayang dikalangan kanak-kanak menerusikarya yang

dlhasilkan olehpara sasterawanWawasan < 2 0 2 0aka n terca pa l,

6

I i.hliogr afl

- -

[lri"~illl,B .ll. 1 9 11 5 .C h ii dl uJ ad . .m i . ' Soeie t .Enlll.3TId: Peng"i~ becks,MiddJe.sex.

I - i .rlock, E . B. 1918.Child De~e/Q~II'.N cw Y (l,t ;MeG,.:w "[lI!l hie.R o zum ah B ah im ddir t 1 9 '8 5 .P . i u m / ; i Q " g a . "K a r r o l t . _ K r 1 o o / ; . . Kuala wmpUr:

Dew,an Bah.,a d .... 1 ' : " $ 1 ' * " . ,