Bab 1–Kedudukan Strategik Mendorong Penguasaan British2.1.1 Pertapakan Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) di Pulau Pinang:

i. Pulau Pinang menjadi pangkalan SHTI kedudukan di tengah-tengah laluan perdagangan pelabuhan (pelabuhan persinggahan/pangkalan tentera/pusat

pengumpulan barang)ii. Kedaulatan Kedah tercabar

mengamalkan dasar pintu maju menjadi pusat perdagangan antarabangsa

iii. Ancaman Bugis perebutan takhta

- lantik Tunku Abdullah menjadi pewaris- kerabat diraja berpakat dengan orang Bugis menentang Sultan

Muhammad Jiwa *sebab: Tunku Abdullah bukan anak gahara Sultan Muhammad Jiwa berundur ke Kangar

- *sebab: Raja Haji yang memimpin tentera Bugis menyerang dan menawan Kuala Kedah serta Alor Setar

- meminta bantuan Firma Jourdain and de Souza (ancaman Bugis/ancaman Siam dan Burma/penentangan kerabat diraja Kedah)

iv. Ancaman Siam *punca: Kedah berhenti penghantaran bunga emas ke Siam

- *akibat: Siam berpunca semula dan menuntut bunga emas, wang, dan tenaga manusia

sultan ingin memelihara kedaulatan negeri Kedah dan kesejahteraan rakyat- meminta bantuan SHTI- menawarkan Pulau Pinang kepada SHTI

SHTI mahu menjaga kepentingan perdagangannya dengan Siam*anak gahara - anak raja yang dilahirkan oleh isteri sultan yang berketurunan raja.2.1.2 Tipu Helah Francis Light Bagi Mendapatkan Pulau Pinang:

i. Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 SHTI membantu Kedah sekiranya Kedah diserang oleh musuh SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah SHTI akan membayar sebanyak 30000 dolar Sepanyol setahun kepada

sultan sebagai pampasan(Sultan Abdullah—Francis Light)- *faktor: bimbang kepentingan perdagangan terjejas kerana dasar

monopoli Belanda/SHTI sukar untuk menolak tawaran Sultan Abdullah

- *akibat: Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat beliau mesti member bantuan ketenteraan apabila diperlukan/bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu/Pulau Pinang dinamakan Prince of Wales Island/petempatan mereka dinamakan Georgetown sepena nama Raja England, King George III.

ii. Kemungkiran janji Siam menakluki Patani dan mengancam Kedah SHTI enggan memberi bantuan *sebab : tidak terlibat dalam perjanjian/menjaga kepentingan

perdagangan dengan Siam mendesak Francis Light meninggalkan Pulau Pinang Francis Light menawarkan bayaran ganti rugi *akibat: Sultan Abdullah meminta bantuan daripada Riau, Siak, dan

Selangor menyerang Francis Light/Francis Light meminta tentera British menyerang kubu Sultan Kedah

Sultan Abdullah tewas Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah (1/5/1791)

- SHTI menduduki Pulau Pinang dengan rasmi- SHTI membayar sebanyak 6000 dolar Sepanyol kepada sultan- George Leith dilantik menjadi Gabenor Pulau Pinang yang pertama

(Sultan Abdullah—SHTI)*dasar monopoli – penguasaan sepenuhnya terhadap sesuatu barangan perdagangan atau perkhidmatan dalam pasaran tertentu oleh seseorang atau sesebuah firma2.1.3 SHTI Mengambil Seberang Perai:

i. Kepentingan Seberang Perai benteng untuk mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang dan

tanah besar sesuai untuk bercucuk tanam bagi menampung keperluan makanan di

Pulau Pinang Sultan Dziauddin memerlukan bantuan ketenteraan Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800 (Jun 1800):

- Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai- SHTI akan membayar 10000 dolar Sepanyol setahun bagi Pulau

Pinang dan Seberang Perai(Sultan Dziauddin—Gabenor George)

- *akibat: Seberang Perai dinamakan Province Wellesly/tidak diberi bantuan ketika diserang Siam (November 1821)/Kedah ditakluki oleh Siam

ii. Perjanjian Burney 1826 (Jun 1826) British mengiktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah Sultan Kedah, Sultan Ahmad Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di

Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak, Selangor dan Burma British tidak akan membantu sultan Kedah menyerang Siam dna

jajahan takluknya British akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau

Pinang ke Kedah, dan Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam

Siam mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai.(Raja Siam [Rama III]—Henry Burney)

2.1.4 Pertapakan SHTI Di Singapura:i. Kegagalan memajukan Pulau Pinang

*faktor: kedudukan yang jauh di utara Selat Melaka/kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga

*akibat: mengambil kesempatan menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napolean

selepas Perang Napolean- British memulangkan Melaka dan Betawi- British dikenakan cukai yang tinggi- British diberikan layanan buruk di Betawi

Stamford Raffles mencari pelabuhan baru tetapi gagal- Palembang- Acheh- Riau

ii. Singapura Raffles ingin mendapatnya sebahagian daripada wilayah Johor dapat mengawal Selat Melaka dan Selat Sunda

sesuai menjadi pelabuhan bebas dan pengkalan bagi menyaingi pelabuhan Belanda di Betawi

menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu pemerintah Johor, Sultan Abdul Rahman berada di bawah pengaruh

Belandaiii. Taktik Raffles mengambil Singapura

mendarat di Singapura (12/1/1819) Perjanjian antara Temenggung Abdul Rahman dengan Stamford Raffles

(30/1/1819)- SHTI noleh mendirikan loji di Singapura- SHTI bersetuju melindungi Temenggung daripada ancaman dalam

dan luar negeri- SHTI akan membayar sebanyak 3000 dolar Sepanyol setahun

kepada Temenggung- SHTI tidak membernarkan Temenggung membuat hubungan

dengan Negara Barat yang lain *punca: Temenggung Abdul Rahman dipaksa tandatangan kerana

bimbang diserang oleh Raffles tidak sah kerana tidak mendapat persetujuan daripada Sultan Johor *akibat

- Raffles menghidupkan semula masalah perwarisan takhta- memperalatkan Tengku Hussein yang tidak ditabal sebagai sultan- menjemput Tengku Hussein ke Singapura untuk ditabalkan Sultan

Johor- Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal 30 Januari 1819

(6/2/1819)- SHTI bertapak secara rasmi- Johor mempunyai dua orang sultan

Perjanjian 7 Jun 1823- sultan menerima bayaran sebanyak 1500 dolar Sepanyol dan

temenggung menerima 800 dolar Sepanyol setiap bulan- sultan dan temenggung tidak berhak menerima atau mengutip

cukai dari tongkang Cina- SHTI berkuasa di seluruh pulau Singapura dan pulau-pulau yang

berdekatan dengannya kecuali kawasan atau pulau kediaman sultan dan temenggung

- undang-undang British dikuatkuasakan(Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman—Stamford Raffles)

- membolehkan SHTI berkuasa di seluruh Singapura dan pulaupulau yang berdekatan (7/6/1823)

Perjanjian 2 Ogos 1824- Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan

Singapura kepada SHTI buat selama-lamanya- Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman hendaklah

membenarkan pedagang-pedagang bebas berdagang di Johor dan wilayah takluknya

- Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda di Singapura atau berpindah dari Singapura(Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman—John Crawfurd) *akibat: Singapura diserahkan secara rasmi kepada

British/Temenggung Abdul Rahman diarahkan memindahkan pusat pentadbirannya dari Kuala Sungai Singapura ke Teluk Belanga dengan alas an untuk memajukan Singapura

pusat pemerintahan Johor dipindahkan ke Johor Bahru (*faktor: SHTI mengambil tanah-tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga

2.1.5 Perpecahan Kepulauan Melayu:i. Punca

Belanda mendakwa Singapura di bawah lingkungan pengaruhnya Belanda bimbang perdagangan di Betawi terjejas British enggan menyerahkan Singapura Perjanjian Inggeris-Belanda (17/3/1824)

- Belanda mengiktiraf petempatan British di Singapura- Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah

Melayu- British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda, sementera

Belanda menyerahkan Melaka kepada British- British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan

Singapura(Belanda—British)

ii. Akibat terbahagi kepada dua kawasan pengaruh

- Semenanjung Tanah Melayu dan Singapura (British) mendapat peluang untk meluaskan pengaruhnya di

Semenanjung Tanah Melyu tanpa gangguan dapat menguasai Selat Melaka dan Selat Sunda

- Kepulauan Riau dan Lingga (Belanda) perpecahan Kerajaan Johor

- British (Johor/Singapura)- Belanda (Kepulauan Riau/Lingga)

2.1.6 Penubuhan Dan Pentadbiran Negeri-negeri Selat (NNS):i. Negeri-negeri Selat (NNS) 

tiga negeri - Pulau Pinang (Leftenan Gabenor)- Melaka (Residen)- Singapura (Residen)

menyeragamkan pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan diketuai oleh Gabenor (menerima arahan daripada Gabenor Jeneral di

India) Gabenor dibantu oleh Residen Konsuler dalam pentadbiran

ii. Gabenor Jeneral British menggubal semua dasar dan undang-undang NNS saudagar tempatan dan penduduk tidak puas hati (seolah-olah tanah

jajahan India) merayu agar memindahkan pentadbiran ke London *akibat: diisytiharkan sebagai tanah jajahan British/bawah

tanggungjawab Pejabat Tanah Jajahan di London (1/4/1867) sebuah Majlis Perundangan ditubuhkan bagi NNS meluluskan undan-

undang sendiriiii. Faktor pemindahan pentadbiran NNS dari India ke London (1867)

SHTI di India tidka mengambil berat tentang kebajikan NNS NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di

Singapura kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal (mereka menubuhkan

kongsi gelap dan sering melakukan kekacauan

pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang dolar Sepanyol digantikan dngan mata wang rupee India (menyebabkan perugian para pedagang kerana nilainya yang rendah

penduduk tempatan membantah tindakan kerajaan British menjadikan NNS sebagai tempat buangan banduan

Bab 2–Kekayaan Hasil Bumi Mendorong Campur Tangan2.2.1 Dasar Campur Tangan British Di Negeri-negeri Melayu:

i. Dasar Campur Tangan British melibatkan diri secara langsung dalam pentadbiran di Negeri-

negeri Melayuii. Faktor Campur Tangan

kekayaan hasil bumi di Negeri-negeri Melayu- Perak (bijih timah)- Pahang (emas)- Selangor (bijih besi)- Negeri Sembilan (arang batu)

revolusi perindustrian- memerlukan bijih timah yang berterusan

perusahaan mengetin makanan tempat memasarkan hasil keluaran kilang British

pembukaan Terusan Seuz dan penciptaan kapal wap- memendekkan jarak perjalanan (dari jarak 12400 batu ke 8000

batu)- mempercepat perjalanan- membawa muatan

kebimbangan campur tangan kuasa Eropah lain- Belanda (Hindia Timur/Indonesia)- Perancis (Indochina)- Sepanyol (Filipina)- British takut kepentingan negeri-negeri Melayu terancam

terutamanya oleh Perancis pertukaran kerajaan British

- parti Konservatif menang manakala Parti Liberal kalah- parti Konservatif menukar dasar ke campur tangan

desakan para pedagang- pertelingkahan di kalangan pembesar- pergaduhan kongsi gelap Cina- menyebabkan perugian pedagang- 243 orang pedagang NNS menulis surat kepada Setiausaha Tanah

Jajahan British, Lord Kimberly2.2.2 Keadaan Di Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Dan Pahang Memberi Peluang Campur Tangan British:

i. Perak masalah perwarisan takhta

- Raja Ismail (Raja Bendahara) dilantik menjadi sultan- ditentang oleh Raja Abdullah (Raja Muda) dan Raja Yusuf (Raja Di

Hilir)- Raja Abdullah disokong oleh pembesar di hilir Perak (Dato

Maharajalela/Raja Sagor)- Raja Abdullah tidak dilantik kerana tidak hadir upacara pemakaman

Sultan Ali pergaduhan kongsi gelap

- kaya dengan bijih timah di Kelian Pauh/Kelian Bharu- Long Jaafar membawa masuk buruh Cina

- pergaduhan kongsi gelap Cina (Ghee Hin/Hai San) Perang Larut

- diselesaikan oleh Menteri Larut (Ngah Ibrahim) melantik Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS (Kapten Speedy) menamatkan kekacauan di Larut

- *akibat: menjejaskan perusahaan bijih timah perlantikan sultan

- Sultan Ismail (hulu Perak)- Raja Abdullah (hilir Perak)

meminta bantuan British mengiktirafnya sebagai Sultan Andrew Clarke (Gabenor NNS) mengambil kesempatan

menguasai Perak Perjanjian Pangkor (20/1/1874) [di atas kapal British, H.M.S. Pluto]

- Raja Abdullah diiktiraf sebagai sultan Perak- Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda- Sultan menerima seorang Residen British yang akan menasihati

baginda dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agam Islam dan adat istiadat Melayu

- Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak- Residen, Penolong Residen, sultan dan pembesar dibayar gaji

daripada pungutan hasil mahsul Perak- Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang

Penolong Residen- Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha

mengembalikan keamanan di Perak menjemput kehadiran

- pemimpin-pemimpin kongsi gelap Cina Ghee Hin/Hai San (Kapitan Chung Ah Kwee)

- pembesar-pembesar Melayu (Raja Abdullah/Ngah Ibrahim/Dato’ Sagor)

Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerima surat jemputan *akibat : penguasaan British secara langsung dalam pentadbiran

dan ekonomi PerakSistem Perwarisan Takhta Perak:Sultan => Raja Muda => Raja Bendahara => Raja di Hilir*Seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda sebelum berhak ditabal menjadi sultan

ii. Selangor masalah kerabat diraja

- Sultan Abdul Samad (1857)- berkuasa di Langat ditabal Sultan

Perang Klang (perang saudara)- Raja Sulaiman mangkat- Klang diserahakn kepada Raja Abdullah- Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman) tidak puas hati- Raja Abdullah membawa masuk buruh-buruh Cina untuk

memajukan perlombongan bijih timah - perlombongan bijih timah dibuka di Kuala Lumpur dan Ampang- menjadi pusat pengeluaran bijih timah- Klang menjadi rebutan dan perbalahan- Raja Mahadi ingin menguasai Klang

Kesudahan Perang Klang- merebak ke daerah-daerah yang lain - bertambah buruk apabila pelombong Cina terlibat

- perdagangan di Selangor terjejas- Sultan Abdul Samad melantik Tengku Kudin (menantu baginda)

untuk menamatkan Perang Klang- Tengku Kudin tidak diterima oleh pembesar-pembesar Selangor

termasuk Raja Mahadi kerana beliau bukan anak negeri Selangor- Tengku Kudin meminta bantuan dari luar termasuk British

campur tangan British- mendesak Sultan Abdul Samad agar menerima Residen British

tetapi gagal- British terus mencari alasan- insiden yang berlaku member peluang kepada British

kapal perang British H.M.S. Rinaldo dirompak dalam perjalanan dari Pulau Pinang ke Melaka berdekatan dengan Langat

rumah api yang dibina oleh British yang terletak di Tanjung Rachado diserang

- Residen-J.G. Davidson/Penolong Residen-Frank Swettenham*Tanjung Rachado dulunya merupakan wilayah pentadbiran kerajaan Selangor, kini dikenali sebagai Tanjung Tuan dalam pentadbiran Negeri Sembilan

iii. Sening Ujong pertelingkahan pembesar-pembesar

- kaya dengan bijih timah- pemerintah Sening Ujong (Dato’ Kelana Syed Abdul Rahman)- pembesar berpengaruh Sungai Ujong (Dato’ Bandar Kulop Tunggal)

perebutan Sungai Linggi- jalan perhubungan utama ke pelabuhan- pembesar yang menguasai Sungai Linggi akan memperoleh

pendapatan lumayan daripada pungutan cukai sungai tersebut- Dato’ Kelana merasakan kedudukannya tidak terjamin kerana Dato’

Bandar mendapat sokongan kuat daripada penduduk tempatan dan pelombong-pelombong Cina

- *akibat: Dato’ Kelana meminta British untuk mengukuhkan kedudukannya

Campur Tangan British- Perjanjian 1874 antara Dato’ Kelana dengan British

Dato’ Kelana diiktiraf sebagai pemerintah Sening Ujong British berkuasa penuh memungut cukai di Sungai Linggi Seorang Residen British bernama P.J. Murray ditempatkan di

Sening Ujong- *akibat: Dato’ Bandar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang

British mengutip cukai- bagi menjaga kepentingan ekonomi, British member bantuan

tentera kepada Dato’ Kelana- Dato’ Bandar ditewaskan dan dibuang negeri ke Singapura

penguasaan British terhadap Sening Ujong- menggunakan cara menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut

Hasil- Rembau (1883)- Jelebu (1886)- Sri Menanti (1889)- semua daerah disatukan menjadi Negeri Sembilan- Martin Lister (Residen) (1895)- Tunku Muhammad ibni Yamtuan Antah (Yamtuan Seri Menanti)

ditabal sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilaniv. Pahang

ciri-ciri- tidak kaya seperti negeri-negeri Melayu yang lain- namun British ingin menguasai Pahang untuk menghalang kuasa

Eropah lain bertapak di negeri-negeri Melayu- kuasa Eropah yang lain bersaing mencari tanah jajahan di Asia

Tenggera (Perancis/Rusia/Jerman) kegigihan Sultan Ahmad

- tidak mahu Pahang hilang kedaulatan- mencontohi tindakan Sultan Johor (Sultan Abu Bakar) dalam

membangunkan Pahang- membawa masuk pelabur-pelabur Eropah untuk memajukan Pahang- *akibat: British tidak senang akan Pahang kerana akan menjejaskan

kepentingan mereka Ketidaksenangan British

- Frank Swettenham dan Federick Weld (Gabenor NNS) memujuk Sultan Ahmad menerima Residen British (1886) tetapi gagal

- British mendapatkan bantuan Sultan Johor (Sultan Abu Bakar) untuk memujuk Sultan Ahmad

- *akibat: Hugh Clifford dilantik sebagai wakil British (1887)2.2.3 Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar:

i. Perlantikan Residen Residen Perak – J.W.W. Birch Residen Selangor – J.G. Davidson Residen Negeri Sembilan – Martin Lister Residen Pahang – J.P. Rodger

ii. Sebab-sebab memaksa menerima nasihat

- Residen menasihati sultan dalam semua perkara pentadibiran kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adast istiadat Melayu

- nasihat Residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan mengamibil alih pungutan cukai

- Residen mengambil alih kuasa dan hak memungut cukai yang selama ini dipegang oleh sultan dan pembesar

- pungutan cukai akan diambil alih oleh Pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil

menguasai pentadbiran- pelaksaan Sistem Residen menyebabkan sultan dan pembesar

kehilangan kuasa kerana Residen yang menjalankan semua urusan pentadbiran negeri

mencampuri adat- Timbalan residen mengahapuskan amalan perhambaan dianggap

melampaui bidang kuasa mereka- bagi sultan dan pembesar, amalan perhambaan merupakan adat

turun-temurun dalam masyarakat Melayu tradisional2.2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB):

i. Sistem Residen pemerintahan British secara tidak langsung pelaksanaan tidak teratur Residen tidak diberikan panduan yang jelas untuk menjalankan tugas *akibat: Residen menjadi terlalu berkuasa pentadbiran di setiap negeri tersebut tidak seragam penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu atau Persekutuan (1896)

*persekutuan – gabungan beberapa buah negeri di bawah satu unit pentadbiran, unit pentadbiran kerajaan persekutan dibahagikan kepada dua iaitu kerajaan pusat dan kerajaan negeri

ii. Faktor lain bagi penubuhan NNMB krisis kewangan Pahang

- pembelanjaan negeri meningkat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang akibat kebangkitan rakyat menentang pihak British

- oleh itu, jika digabungkan dengan negeri yang kaya seperti Perak dan Selangor, masalah ini dapat diringankan

perkongsian perkhidmatan pakar- menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juruukur

dan doktor sistem perhubungan

- sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan kereta api antara negeri Melayu dapat dimajukan

faktor keselamatan- mengukuhkan kekuatan dan pertahanan ketenteraan

Perjanjian Persekutuan 12/6/1895- raja-raja bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah

persekutuan yang akan dikenali sebagai Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

- raja-raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral

- raja-raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu

- raja-raja bersetuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat kerajaan British

- Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat yang juga menjadi Pesuruhjaya Tinggi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditandatangani dan dikuatkuasakan (1/7/1896) Negeri Sembilan/Perak/Selangor/Pahang disatukan pusat pentadbiran persekutuan terletak di Kuala Lumpur dan

diketuai oleh Residen Jeneral Frank Swettenham telah dilantik sebagai Residen Jeneral yang

pertama (1896-1900) kemudian menjadi Pesuruhjaya Tinggi NNMB (1909-1903)

*Struktur Pentadbiran NNMB: Pesuruhjaya Tinggi British => Residen Jeneral => Residen (Gabenor NNS di Singapura) (berpusat di Kuala Lumpur) (Perak/Selangor/ Negeri Sembilan/Pahang)2.2.4 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan:

i. Akibat Selepas Pembentukan Persekutuan kuasa sultan tergugat

- kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral

penubuhan jabatan-jabatan- jabatan kehakiman/kewangan/perhubungan/perkhidmatan awam- diketuai oleh pegawai British- perlingabatan orang Melayu dalam jabatan tersebut terhad

Residen Jeneral bertanggungjawab dalam cukai eksport/kewangan/pentadbiran

ii. Ketidakpuashati sultan-sultan (NNMB) diselesaikan dengan British menubuhkan Durbar atau Persidangan Raja-

raja Melayu (1897) ahli-ahli Durbar (Pesuruhjaya Tinggi/Raja-raja Melayu/Residen Jeneral/4

orang Residen) durbar yang pertama di Kuala Kangsar, Perak, 1897

iii. Durbar kedua Kuala Lumpur (1903) Sultan Perak (Sultan Idris) (1887-1916)

- mengkitrik pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral dan mendesak agar kuasa-kuasa raja-raja Melayu dikembalikan

- mendesak agar bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan yang lebih tinggi

- mengiktiraf bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi *kesan : British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat

Persekutuan (1909) jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiauasaha menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri

*Durbar (istana raja) perjumpaan atau persidangan umum yang diadakan oleh raja

negeri berkenaan perbincangan tertumpu kepada hal ehwal, adat, agam Islam dan kebajikan

orang Melayu asas kepada kewujudan Majlis Persidangan Raja-raja Melayu yang ada pada hari

iniBab 3-Negeri-negeri Malyu Utara dan Johor Benteng Keselamtan British2.3.1 Negeri-negeri Melayu Utara Penampan Keselamatan British di Johor:

i. Zaman Imperialis Baru Perancis/Jerman/Amerika Syarikat/Rusia bersaing mendapatkan bahan mentah mencari tanah jajahan

ii. Persaingan Perancis

- berminat meluaskan kuasa ke Lembah Menara Chao Phraya- merancang membina terusan di Sengenting Kra

Jerman- berusaha mendapatkan Pulau Langkawi

Amerika Syarikat- ingin bertapak di Terengganu/Pulau Redang

Rusia- berusaha menduduki Ujung Salang

Zaman Imperialis Baru - zaman kuasa besar bersaing untuk menguasai tanah jajahan di benua Asia dan Afrika pada akhir abad ke-19

iii. Kebimbangan British menhalang siam daripada menyerahkan atau membenarkan mana-

mana kuasa lain bertapak di selatan Siam Perjanjian Sulit (6/4/1897)

- Siam tidak akan menyerahkan Kedah/Kelantan/Terengganu/Perlis kepada mana-mana kuasa lain tanpa izin British

- British mengakui hak Siam ke atas negeri-negeri tersebut- British akan membantu Siam jika diserang musuh

*akibat: perjanjian tersebut gagal Sultan Kelantan telah memberikan konsesi tanah seluas 776996

hektar kepada Duff Development Company

Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang

membimbangkan British kerana kuasa besar lain akan bertapak di Tanah Melayu

British menghalang kuasa Barat meluaskan kuasa Perjanjian Perisytiharan British—Siam 1902 ditandatangani

- *kesan: British mengiktiraf Negeri-negeri Melayu Utara diletakkan di bawah naungan Siam

- beberapa orang warga British telah dilantik oleh kerajaan Siam sebagai penasihat sultan W. A. Graham (Kelantan) Meadowe Frost (Kedah) H. E. Duke (Perlis)

- Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing

pihak British Berjaya mengukuhkan pengaruh di Negeri-negeri Melayu Utara Tanah Melayu

kerajaan Siam bersetuju menyerahkan Negeri-negeri Melayu Utara kepada pihak British

Perjanjian Bangkok 1909- Siam menyerahkan negeri Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu

kepada British- Siam tidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa

kebenaran British- British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepada Siam

Raja-raja Melayu tidak dibawa berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian tersebut

*akibat: di Kelantan, Sultan Muhammad IV membantah penyerahan wilayah Tabal kepada Siam. Langkah ini menimbulkan perasaan tidak puas hati kira-kira 15000 penduduk Melayu di kawasan itu. Berikutan itu, sebilangan penduduk di Tabal telah berhijrah ke Kelantan kerana tidak mahu berada di bawah pemerintahan Siam

Sungai Golok dijadikan sempadan antarabangsa British menyerahkan Tabal, sebuah daerah di Kelantan kepada

Siam Siam menyerahkan wilayah Reman kepada Kelantan dan Perak

Hak Wilayah Asingan hak yang diberi kepada konsul British di Bangkok bagi menjalankan kuasa

perundangan ke atas warga negara British membolehkan rakyat British diadili mengikut sistem perundangan British dan

tidak mengikut sistem perundangan Siam

2.3.2 Penasihat British Mengancam Kedaulatan Negeri-negeri Melayu Utara:

i. Kedah Sultan Abdul Hamid Halim Shah

- tidak mengiktiraf perjanjian Bangkok- enggan menerima Penasihat British- *akibat: British tetap melantik George Maxwell sebagai penasihat

British (1910) Tunku Mahmud (mengekalkan identiti negeri Kedah)

- menggunakan bahasa Melayu dalam penulisan surat rasmi dan perundangan

- surat rasmi tidak perlu ditapis - penggunaan calendar Hijrah- cuti umum pada hari Jumaat- keutamaan melantik orang Melayu dalam pentadbiran

George Maxwell (menerapkan pengaruh Barat dalam pentadbiran Kedah)- menggunakan bahasa Inggeris dalam penulisan surat rasmi dan

perundangan- surat rasmi ditapis oleh Penasihat British- penggunaan calendar Masihi- cuti umum pada hari Ahad- perlantikan pegawai British dalam pentadbiran Kedah

Perbuatan George Maxwell- George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan menyerapkan sistem

pentadbiran Barat dalam pentadbiran Barat- *akibat: menimbulkan konflik dengan anggota Majlis Mesyuarat

Negeri yang dipimpin oleh Tunku Mahmud- Tunku Mahmud Berjaya mengekalkan identiti negeri Kedah melalui

tindakan mahkamah. Beliau menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack di kediamannya

ii. Perlis Raja Syed Alwi

- membantah penyerahan negeri kepada British- enggan menerima Penasihat British tetapi tidak dihiraukan British

Kapten Meadowe Frost- dilantik sebagai Penasihat British- menggubal undang-undang- memperkenalkan jabatan baru (Jabatan Hasil dan Cukai/Mahkamah

Tinggi/Mahkamah Kecil)iii. Kelantan

Sultan Muhammad IV terpaksa menandatangani perjanjian dengan British bagi menempatkan penasihat British di Kelantan (1910)

J. S. Mason- dilantik sebagai Penasihat British- kuasa mentadbir jajahan telah diambil alih oleh pegawai British- menguasai jabatan penting (Mahkamah Tinggi/Jabatan Polis/Pejabat

Tanah)iv. Terengganu

Sultan Zainal Abidin III- tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok- menolak perlantikan Penasihat British- menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membantah- British tetap melantik W. L. Conlay sebagai wakil British- Sultan Zainal Abidin III menggubal perlembangaan Undang-Undang

Tubuh Kerajaan Terengganu untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu

Sultan Muhammad II- Sultan Zainal Abidin III mangkat (1918)- menggantikan Sultan Zainal Abidin III- didesak menandatangani perjanjian dengan British- *akibat: J. L. Humphreys (Penasihat British)- baginda turun takhta- British menguasai semua jabatan (Jabatan Kastam/Perubatan/Kerja

Raya/Tanah dan Galian)

kandungan perlembangan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu- sultan tidak boleh menyerahkan negeri Terengganu kepada mana-

mana kuasa asing- mustahak ke atas raja bermesyuarat- hak raja dan menteri besai dalam memilih Jemaah Menteri

2.3.3 Pemodenan Johor Melambatkan Campur Tangan British:i. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)

berkhidmat di bawah Sultan Hussein dan Sultan Ali anak kepada Temenggung Abdul Rahman (menggantikannya) menjalankan pentadbiran dengan cekap dan mengasaskan pusat

pentadbiran baru di Tanjung Puteri memajukan ekonomi Johor dengan menggalakkan kemasukan orang

Cina dari singapura untuk mengusahakan lading lada hitam melalui Sistem Kangcu

Perjanjian Persahabatan (03/1865)- Sultan Ali diiktiraf sebagai sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh

diwariskan kepada keturunan baginda- kawasan pemerintahan baginda adalah di wilayah Kesang

(Sultan Ali—Temenggung Daeng Ibrahim)*Sistem Kangcu – Sistem Kangcu telah diperkenalkan oleh Temenggung Ibrahim pada tahun 1833. Kancu berasal daripada perkataan Cina yang bermaksud Tuan Sungai. Melalui sistem ini, orang Cina diberikan surat kebenaran yang dikenali sebagai Surat Sungai yang menetap dan mengusahakan pertanian di tebing sungai. Kawasan perlandangan dikenali sebagai Kangkar atau Kaki Sungai. Setiap kangkar diketuai oleh seorang Kangcu yang memerintah dan memungut cukai. Tanaman yang diusahakan ialah lada hitam dan gambir. Cukai daripada hasil tanaman merupakan sumber pendapatan kerajaan Johor.

ii. Sultan Abu Bakar [Bapa Pemodenan Johor] (1862-1895) naik takhta selepas kemangkatan ayahandanya (!862) diberi gelaran Datuk Temunggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor sering ke Englang untuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi

membangunkan Johor memodenkan pentadbiran Johor dengan mengadakan

Mahkamah/Perkhidmatan Pos/Jabatan Kerja Raya menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah/hospital/jalan raya menjamin keamanan negeri dengan memulakan pasukan polis dan

tentera meneruskan Sistem Kangcu untuk memantapkan ekonomi Johor Johor antara pengeksport lada hitam dan gambir yang terbesar di dunia baginda mengisytiharkan perlembagaan negeri (Undang-undang Tubuh

Kerajaan Johor sabahagian daripada kandungan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor

sultan tidak boleh menyerahkan negeri Johor kepada kuasa asing Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri ditubuhkan Anggota Majlis Mesyuarat Menteri hendaklah dilantik daripada orang

Melayu dan bertanggungjawab menasihati sultan dalam pentadbiran negeri

Ahli Majlis Mesyuarat Negeri hendaklah terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal undang-undang

Perjanjian Persabahatan antara Johor dengan British (1885) akibat: Johor diiktiraf sebagai negeri yang bebas dan berdaulat Maharaja Abu Bakar diiktiraf sebagai sultan Johor kedudukan sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di

Singapura

baginda boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruhjaya Tinggi

baginda berjaya menyekat penguasaan British terhadap Johor dengan hanya menerima seorang pegawai British yang bertugas sebagai Konsul dan bukannya Penasihat British

*Ratu Great Britain telah mengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu Bakar. (1868) Sultan Ali daripada keturunan Bendahara mangkat. (1877) Maharaja Abu Bakar telah diiktiraf sebagai pemerintah Johor. Baginda menggunakan gelaran Sultan. (1885)

iii. Dato’ Jaafar bin Muhammad digelar sebagai Datuk Bentara Setiausaha Kerajaan Johor ke-1 (1868) Menteri Besar Johor ke-1 (1882-1919) mewajibkan semua pegawai British yang berkhidmat di Johor memakai

pakaian rasmi kerajaan Johor bagi memartabatkan bahasa Melayu, penggunaan bahasa ini dalam

penulisan surat rasmi ke pejabat kerajaan diwajibkan demi menjaga maruah dan kedaulatan negeri, mengarahkan bendera

British (Union Jack) dikibarkan lebih rendah daripada bendera negeri Johor

iv. Dato’ Abdul Rahman bin Andak dianugerah igelaran Dato’ Seri Amar Diraja Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885) Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909) berperanan dalam hal ehwal hubungan luar negeri bertanggungjawab mengawal hubungan Johor dengan British perintis kepada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan

Bahasa Johor 1888 yang merupakan badan persuratan terulung di tanah air pada masa itu

v. Dato’ Muhammad Salleh bin Perang dianugerahi gelaran Dato’ Bentara Luar Ketua Jabatan Uur Ketua Jabatan Tanah Pesuruhjaya Polis (bertanggungjawab menjaga keamanan dan

kestabilan negeri Johor) melukis peta pembangunan negeri Johor yang menunjukkan semua

jalan dan Bandar yang akan dimajukan untuk memudahkan perancangan pembangunan(Muar/Endau/Segamat/Tongkak/Batu Pahat)

vi. Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi digelar Dato’ Bentara Dalam dan Bapa Pendidikan Melayu Johor Ketua Jabatan Pendidikan Johor ke-1 (1883) (mendirikan banyak

sekolah) Timbalan Menteri ke-1 (1893) mendesak supaya pendidikan diwajibkan kepada semua rakyat Johor

vii. Johor di ambang penjajahan British strategi British untuk menguasai Johor bermula Perjanjian Persabatan 1885 apabila hal ehwal luar Johor diletakkan di

bawah kawalan British British mengukuhkan pengaruh

- menubuhkan Lembaga Penasihat Johor- menasihati sultan Johor supaya meminjam sebanyak 200000 dolar

daripada NNS

- membina landasan kereta api dari Johor ke Singapura- muslihat British untuk mengawal kewangan Johor- dikesan oleh Dato’ Abdul Rahman Andak- menggagalkan rancangan British dengan menasihati sultan

British menyingkirkan Dato’ Abdul Rahman Andak- John Anderson (Gabenor NNS) mencadangkan Dato’ Abdul Rahman

Andak dibersarakan dan dihantar ke London- *akibat Sultan Ibrahim terpaksa meminda Undang-undang Tubuh

Kerajaan Johor bagi membolehkan pihak British menjadi ahli dalam Majlis Mesyuarat Negeri

- Douglas Campbell dilantik sebagai Penasihat British (1914)*Lembaga Penasihat Johor ditubuhkan di London (1886). Melalui Lembaga ini, sultan berhubung secara langsung dengan pejabat tanah jajahan di London. Badan ini dianggotai oleh orang British dan berfungsi menguruskan hubungan luar Johor serta menasihati sultan tentang hal-hal pentadbiran.Bab 4–Kekayaan Ekonomi Sarawak Mendorong Penjajahan Keluarga Brooke:2.4.1 Perpecahan Membuka Ruang Penjajahan:

i. Sarawak kaya dengan bahan galian yang berharga (antinomy/emas) di bawah pengaruh Brunei (kurun ke-19) pembesar-pembesar tempatan dilantik oleh Brunei Pangeran Indera Mahkota sebagai wakil pemerintah Kesultanan Brunei

di Sarawak Pangeran Indera Mahkota mengambil alih kuasa politik pembesar

tempatanii. Pentadbiran Brunei terhadap Sarawak

Sultan Brunei telah membahagikan Sarawak kepada beberapa daerah setiap daerah ditadbir oleh ketua tempatan di kalangan orang Melayu

dan orang Dayak ketua tempatan digelar Menteri Darat/Temenggung/Orang Kaya mereka bertanggungjawab melaksanakan arahan dan memungut cukai

iii. Pangeran Indera Mahkota mengambil pentadbiran/perdagangan antonomi dan emas daripada

pembersar Melayu tempatan menguasai kekayaan dan mengukuhkan kawalannya terhadap Sarawak menambahkan hasil pendapatan

- perkerja lombong (orang Bidayuh) tidak diberi upah- mengenakan cukai tinggi terhadap hasil (penduduk tempatan)- *akibat : penentangan orang Bidayuh dan orang Melayu bertujuan

untuk membebaskan Sarawak daripada pemerintahan Kesultanan Brunei

iv. Kegagalan Pangeran Indera Mahkota Pangeran Raja Muda Hashim dihantar oleh Sultan Brunei untuk

membantunya menamatkan kebangkitan penduduk tempatan Pangeran Raja Muda Hashim meminta bantuan James Brooke melantik James Brooke sebagai Gabenor Sarawak sekiranya

kebangkitan diselesaikan*Datuk Patinggi Ali ialah pembesar Sarawak yang memimpin orang Melayu menentang kezaliman Pangeran Indera Mahkota

v. James Brooke bekas tentera SHTI yang pernah terlibat dalam peperangan di Burma melibatkan diri dalam perdagangan selepas bersara belayar dengan kapalnya ‘Royalist’ dan berusaha mencari kawasan

perdagangan (Tanah Melayu/Sarawak)

berjaya menamatkan kebangkitan rakyat Sarawak Pangeran Raja Muda Hashim

- tawaran jawatan Gabenor kepada James Brooke tidak akan mendapat persetujuan Sultan Brunei

- melengahkan-lengahkan perlantikan James Brooke *akibat: James Brooke marah lalu membedil Bandar Kuching James Brooke menjadi Gabenor dan Raja Sarawak ke-1 (1841) Perjanjian (1841)

- James Brooke memerintah negeri Sarawak dan menguasai segala hasilnya

- James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat istiadat orang Melayu(Pangeran Raja Muda Hashim—James Brooke)

vi. Perbuatan James Brooke menghadap Sultan Brunei (Sultan Omar Ali Saifuddin) bersama dengan

angkatan tentera laut British dari Singapura yang ketuanya Edward Belcher

mengesahkan kedudukannya baginda terpaksa mengiktiraf perjanjian 1841 kerana berasa bimbang

Perjanjian (1842)- Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke

Sungai Samarahan dan menyerahkan segala hasil cukainya kepada James Brooke dan pewarisnya

- James Brooke akan memebayar 3500 dolar setiap tahun kepada baginda

- agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak boleh diganggu- Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak

(Sultan Brunei—James Brooke) *akibat: Sultan Brunei cuba menentang James Brooke dan pembesar-

pembesar sokongannya James Brooke menyerang Sultan Brunei dengan bantuan tentera laut

British Sultan Brunei ditewaskan James Brooke diiktiraf sebagai Raja Sarawak yang merdeka dan

mempunyai kedaulatan penuh ke atas Sarawak2.4.2 Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa:

i. 1853 penentangan (Saribas/Batang Lupar) Sultan Abdul Mu’meim tidak dapat mengawal mengawal kebangkitan penyerahan tanah antara Sungai Samarahan dengan Sungai Rajang

(1500 dolar/tahun)ii. 1861

masalah kekacauan (sepanjang Sungai Rajang) penyerahan Sungai Rajang (4500 dolar/tahun)

iii. 1883 pembunuhan beberapa orang peniaga Sarawak oleh orang Murut di

lembangan Sungai Trusan menyebabkan penyerahan kawasan itu (4500 dolar/tahun)

iv. 1905 Charles Brooke memebeli Lawas daripada (Sultan Hashim Jalal–-1885-

1906)2.4.3 Keluarga Brooke Memantapkan Pentadbiran:

i. Pentadbiran Brooke

Sistem Pemerintahan Beraja- mendapatkan sokongan daripada penduduk tempatan

penglibatan pemimpin tempatan- Datu Patinggi/Datu Bandar/Datu Temenggung- bertanggungjawab mentadbir Sarawak dan menasihati James

Brooke dalam hal-hal yang berkaitan dengan undang-undang dan adat tempatan

Majlis Tertinggi- Residen Bahagian Pertama- 4 orang Datu Melayu

menasihati James Brooke membuat semua dasar serta meluluskan undang-undang dan

peraturan yang berkaitan dengan pentadbiran negeri Sarawak Majlis Negeri

- Ketua kaum bumiputera memberi peluang kepada pemimpin bumiputera bersidang tiga

tahun sekali bagi menyuarakan pandangan serta bertukar fikiran dalam satu perjumpaan serta mengambil bahagian dlaam pentadbiran

Majlis Bahagian- Residen- Penolong Residen- Penolong Pegawai Daerah- Pegawai Anak Negeri- Ketua Kampung

mengutip cukai menjaga keamanan mengetuai operasi ketenteraan menasihati Residen

ii. Penubuhan jabatan Jabatan Kehakiman Jabatan Kastam dan Cukai Jabatan Pos Jabatan Polis

- Pasukan Sarawak Rangers ditubuhkan untuk menjaga keselamatan Sarawak

iii. Mahkamah keadilan kes sivil

- Melayu/Dayak/Cina- diadili oleh ketua mereka

kes jenayah- penglibatan lebih daripada suku kaum- Raja Sarawak/Residen/Timbalan Residen

iv. Charles Vyner Brooke anak saudara James Brooke nama sebenar (Charles Johnson) mula berkhidmat di Sarawak (1852) sebagai Tuan Muda kawasan pentadbirannya ke-1 ialah Lundu menjadi Raja Sarawak bagi menggantikan Jamas Brooke

v. Perjanjian (1888) British melindungi Sarawak dari serangan musuhy keluarga Brooke memerintah negeri dengan bebas hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan British

(British—Charles Brooke)

- *akibat: Sarawak menjadi negeri naungan Britishvi. Perlembagaan Sarawak (1941)

Charles Vyner Brooke menyerahkan kuasa mutlaknya kepada Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri

Raja Sarawak memerintah dengan nasihat Majlis Tertinggi Majlis Negeri diberi kuasa meluluskan undang-undang dan

menguruskan kewangan raja mempunyai kuasa untuk membatalkan undang-undang yang

diluluskan oleh Majlis Negeri Raja Brooke melantik kebanyakan ahli Majlis Tertinggi dan Majlis

Negeri- diisytiharkan sempena perayaan 100 tahun pentadbiran Brooke- perlembagaan bertulis pertama di Sarawak yang menggariskan

pemberian kuasa pemerintahan kepada rakyat Sarawak- tidak sempat dilaksanakan kerana Perang Dunia Ke-2 telah meletus

2.4.4 Perubahan Ekonomi di bawah Pentadbiran Keluarga Brooke:i. Hasil hutan

kayu balak- Syarikat Borneo Bhd.- dijalankan oleh orang Cina- dihanyut melalui Sungai Rajang- dieksport ke Hong Kong/Australia/Amerika Syarikat

sarang burung- gua batu kapur (Gua Niah)

kapur barus rotan

- dieksport ke Eropah damar getah jelutung

- dieksport ke Amerika Syarikat*Syarikat Borneo Bhd. ditubuhkan pada tahun 1856. Ibu pejabatnya terletak di Singapura. Syarikat ini menjalankan kegiatan perlombongan di Sarawak

ii. Kemajuan pertanian tanaman tradisional

- kelapa orang Melayu Bahagian ke-1 &ke-2

- sagu pedagang Cina tebing Sungai Igan/Oya/Mikah/Bintulu sepatuh daripada pengeluaran hasil sagu dunia dikeluarkan oleh

Sarawak (kurun ke-19)- lada hitam

penduduk Cina Bahagian ke-1 & ke-3

- gambir- rumbia

batangnya diikat dan diletakkan dalam sungai untuk melembutkannya

batangnya dibelah untuk mendapatkan isinya yang dipanggil ripo tanaman baru

- getah pekebun kecil (akhir abad ke-19) eksport ke-2 Sarawak selepas minyak (kurun ke-20)

- tembakau Lundu dieksport ke London

iii. Perlombongan emas

- Bau (Cina)- pelombong Cina memberontak kerana tidak berpuas hati dengan

cukai yang dikenakan- *mereka melarikan diri ke Sambas- kemudian diusahakan oleh Syarikat Borneo

arang batu (1889) raksa minyak

- telaga ke-1 di Miri (1882)- kilang menapis minyak di Lutong (1917)- The Anglo Saxon Oil Company mendapat konsesi- mula berkembang apabila pengeluaran perlombongan yang lain

berkurang antinomi

- logam yang berharga di Sarawak - memberi monopoli melombong antinomi kepada Syarikat Borneo

(Bau/Kuching)- bernilai hamper 2 juta dolar (1870-1916)- bukan lagi bahan eksport kerana galian ini semakin berkurangan

(kurun ke-20)2.4.5 Perubahan Sosial Di Bawah Pentadbiran Keluarga Brooke:

i. Dasar Pecah dan Perintah setiap kaum dipisahkan dalam kegiatan ekonomi dan petempatan orang Cina

- petempatan (Bintulu/Miri/Sibu)- kegiatan (perdagangan/perlombongan/pertanian)

orang India- perniagaan kain (Kuching)

orang Melayu- bidang pentadbiran

orang Iban- bidang ketenteraan

orang Sikh- polis

bumiputera- kawasan pedalaman

ii. Perkembangan ekonomi dan pertambahan penduduk pusat pentadbiran pusat perdagangan Kuching

- ibu negeri - pusat pentadbiran

Miri- berkembang pesat- perlombongan petroleum (1910)

Sibuiii. Perkembangan ekonomi dan pertambahan penduduk

terhad di Bandar-bandar (pusat pentadbiran/kegiatan ekonomi) kawasan pedalaman kurang diberi perhatian

bekalan air dan elektrik jalan raya

- Kuching (1917)- Bau

bas kereta api

- Kuching—Bau (1917)- diberhentikan kerana kemelesetan skonomi (1932)

pengangkutan air- perkapalan (Singapore and Sarawak Steamship Company)- kapal terbang air (1924) [Kuching—Singapura]

iv. Kemudahan asas tujuan

- melicinkan urusan pentadbiran- menguruskan kegiatan ekonomi

perkhidmatan- telefon- pos- telegraf (1897) [Kuching—Singapura]

hospital/klinik- dimulakan oleh mubaligh Kristian (Kuching/Sibu)- kurang disediakan di kawasan pedalaman

*Jabatan Hospital di Sarawak dibina pada tahun 1909 yang dikenali sebagai Pavilionv. Pendidikan

pendidikan moden kurang diberi perhatian tidak yakin sistem pendidikan Barat untuk Sarawak Charles Brooke membina sekolah

- untuk orang Melayu dan orang Cina- tidak untuk orang Dayak kerana ingin mengekalkan cara hidup

tradisional mereka sekolah rendah yang menggunakan pengantar bahasa Melayu

- 1883, 42 tahun selepas pemerintahan Brooke- diajar untuk menjawat kakitangan rendah kerajaan/guru-guru

sekolah Melayu- pelajaran menggunakan buku-buku yang dibawa dari Semenanjung

Tanah Melayuvi. Sekolah

Cina- guru-guru/sukatan pelajaran/buku dibawa dari negara China- 1930 : 91- 1938 : 144

Melayu- Sekolah Merpati Jepang- Sekolah Encik Buyong- 1930 : 24- 1938 : 33

Inggeris- diuruskan oleh Mubaligh Kristian- Kuching

Sekolah St. Thomas (1848) Sekolah St. Mary (1850) Sekolah St. Teresa (1855)

- 1930 : 28

- 1938 : 38 Melanau (1917)

vii. Jabatan Pelajaran mengawal perkembangan pendidikan semua sekolah yang ditubuhkan mesti mendaftar 25 buah sekolah kerajaan (1936) guru-guru sekolah kerajaan dilatih di Maktab Perguruan Sultan Idris,

Tanjong Malim- melatih guru untuk sekolah Melayu

Bab 5–Kekayaan Ekonomi Sabah Menarik Minat SBUB:2.5.1 SBUB Bertapak Di Sabah:

i. Sabah Bawah Bayu menarik perhatian pelabur-pelabur Barat (Amerika

Syarikat/Britain/Belanda/Sepanyol)ii. Sultan Brunei

memberi konsesi tanah kepada wakil Amerika Syarikat (C. L. Moses) dengan tempoh penyewaan selama 10 tahun wakil Amerika Syarikat menjual konsesi tersebut kepada The American

Trading Company yang diketui oleh T. B, Harris and J. W. Torrey Harris dan Torrey gagal memajukan penamanan kopi dan tebu di

Kimanis *akibat: menjual haknya kepada Von Overbeck

iii. Von Overbeck menghadapi masalah modal meminjam wang daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent (1877) W. H. Treacher (Gabenor Labuan) membantunya memperbaharui

tempoh pajakan daripada sultan Brunei dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah kekuasaan British

iv. Sultan Brunei (Sultan Abdul Mu’mein): memperbaharui pajakan dengan Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dan menyerahkan tanah antara Teluk

Kimanis dan Sungai Sibukuv. Sultan Sulu (Sultan Jamalul Alam):

Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dengan baginda (1878) menyerahkan Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku

vi. Penjualan hak Overbeck menjual haknya kepada Alfred dan Edward Dent Dent menubuhkan Persatuan Sementera Borneo Utara British Berhad saham syarikat dijual kepada rakyat British untuk menambahkan modal

perniagaan hal ini dapat memperkukuh dan memajukan perniagaan persatuan tersebut berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada

kerajaan British kerajaan British menganugerahkan piagam

- syarikat itu ditukar nama Syarikat Borneo Utara British (SBUB)- SBUB mempunyai kuasa mentadbir Sabah- Sir Rutherford Alcock (Presiden ke-1)- Alfred Dent (Pengarah Urusan)

syarat pemberian Piagam kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad- SBUB mesti menerima nasihat daripada kerajaan British- SBUB hendaklan memerintah Sabah dengan adil dan saksama

- SBUB tidak boleh menyerahkan wilayah Sabah kepada sesiapa tanpa persetujuan daripada kerajaan British

- SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui oleh kerajaan British

- SBUB hendaklan memelihara agama/adat resam/undang-undang penduduk tempatan

2.5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa di Sabah:i. Pembahagian Sabah

Residensi (4)- Pantai Barat - Sandakan - Pedalaman- Tawau

Daerah (10)- Clarke- Keppel- Dent- Cunliffe- Alcock- Martin- Elphinstone- Dewhurst- Myburgh- Mayne

ii. Pentadbiran SBUB Gabenor (W. H. Treacher) dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British dibantu oleh Majlis Penasihat Sandakan dijadikan pusat pentadbiran SBUB menubuhkan jabatan kerajaan untuk melicinkan urusan

pentadbiran*Majlis Penasihat

ditubuhkan pada tahun 1883 ahli terdiri daripada Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan Ketua Pasukan

Keselamataniii. Carta Organisasi Pentadbiran SBUB

Lembaga Pengarah (di London)- bertanggungjawan kepada pemegang saham

Majlis Penasihat- menasihati Gabenor dalam hal pentadbiran- bertanggungjawab kepada Lembaga Pengarah

Setiausaha Kerajaan Residen

- menjadi ketua pentadbir di peringkat residensi Ketua-ketua Jabatan

- Jabatan Pos/Buruh/Polis/Kewangan/Tanah dan Ukur Pegawai Daerah

- dijawat oleh orang Eropah- menjadi ketua pentadbir di peringkat daerah/majistret/pemungut

cukai/bendahari daerah/pegawai buruh- ketua pentadbir semua jabatan di peringkat daerah

Ketua Anak Negeri- digelar Orang Kaya-kaya (O. K. K.)

- bertanggungjawab menjaga keamanan/menguruskan pembahagian tanah/mengutip cukai/memajukan pertanian

- diberi surat kuasa untuk menguruskan hal masyarakat tempatan Ketua kampung

- digelar Orang Tua- menguruskan hal ehwal kampung- menjaga keamanan/membantu memajukan

perdagangan/melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang kes-kes kecurian dan wabak penyakit/menjaga keselamatan

iv. Penglibatan peribumi mereka memahami adat dan budaya masyarakat tempatan SBUB tidak mampu menggaji ramai pegawai Eropah kerana masalah

kewangan jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenal dan disandang

oleh penduduk tempatanv. Pelaksanaan undang-undang Barat dan tempatan

bertujuan untuk menjaga keamanan negeri Mahkamah Anak Negeri

- kes-kes perimbumi (undang-undang Islam/hukum adat)- Ketua Anak Negeri hakim

Mahkamah Majistret - kes-kes berat (pembunuhan/penculikan/rompakan)- Pegawai Daerah hakim

2.5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil bumi Sabah:i. SBUB menguasai aktiviti

pertanian pembalakan perlombongan

ii. Hasil tradisional hasil jualan penduduk tempatan dikenakan cukai tanah/kepala/lesen

perahu/senjata dengan ini SBUB dapat mengatasi masalah kewangannya rotan

- penduduk tempatan- membuat perabot/tikar/tongkat

sarang burung- mencapai 125000 dolar (1926)- tangga rotan digunakan untuk sapai ke tempat tinggi

pokok lanut- digelar Abika/Manila hemp/Musa textiles- ditanam di kawasan pamah/lembah- gentiannya dijemur sebelum menjadi tali kapal (dieksport ke Eropah)

pokok sagu/rumbia- ditanam di kawasan berpaya di muara sungai- harganya mahal di dunia- mengusahakannya secara komersial- eksport sagu bernilai 93433 dolar (1888)- sagu mentah dieksport ke Singapura dna Eropah

hasil laut- masyarakat Bajau- trepang- sirip ikan yu- mutiara

iii. Hasil pertanian getah

- buruh China/Jawa dibawa masuk- memberi 40% dividen kepada pengusahanya- diberi pengecualian cukai eksport selama 50 tahun kepada

pengusaha- antara hasil eksport utama- pembinaan landasan kereta api meningkatkan pembukaan ladang

(Beaufort/Jesselton/Tenom) tembakau

- mengecualikan cukai eksport peladangnya (menggalakkan tanam)- mutunya terbaik di dunia- daunnya digunakan untuk menghasilkan cerut- pasaran yang tinggi di Belanda/Amerika Syarikat- tempat usaha (Pulau Banggi/Teluk Marudu/Lahad

Datu/Tawau/Sandakan)- 61 buah ladang (1890)- hasil bernilai lebih 2 juta dolar (1902)

iv. Pembalakan buruh dari Indonesia dan Filipina dibawa masuk

sumber- seraya/ramin/kapur/belian/meranti

kawasan pembalakan- Sandakan/Lahad Datu/Tawau

ekport- China/Singapura/Britain/Australia- melalui pelabuhan Sandakan

v. Perlombongan emas

- diusahakan oleh orang Cina di Sungai Segama mangan

- Syarikat British Borneo Exploration- Teluk Marudu

arang batu- Syarikat Cowie Harbour Coal- Silimpopon kawasan arang batu terbesar di Asia Tenggera- kawasan perlombongan (Silimpopon/Labuan)

2.5.4 Perubahan Sosial SBUB di Sabah:i. Kemudahan asas

jalan raya- menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan

perlabuhan- bandar besar (Jesselton/Sandakan/Lahad Datu/Kudat/Tawau)

landasan kereta api- mengangkut hasil keluaran dari pedalaman ke pelabuhan - pertama dibina antara Weston—Beaufort (1896)- kemudian antara Tenom—Malalap/Beaufort—Jesselton

pengangkutan air dan sungai- syarikat perkapalan (1890) (Straits Steamship)- mengangkut penumpang dan barangan

sekolah- Jabatan Pelajaran (menguruskan sekolah-sekolah Sabah)

- pendidikan peringkat rendah disediakan sahaja kerana SBUB kekurangan wang dan menganggap bidang pendidikan tidak menguntungkan

- sekolah latihan 1/7/1915 dalam Bahasa Melayu kurikulum (membaca/menulis/mengira) anak-anak Ketua Anak Negeri dilatih (renjer/kerani/Ketua Anak

Negeri) hospital

- 9 hospital, 40 klinik (1940)- dibuka di Jesselton/Sandakan/Beaufort/Kudat- bilangan doktor tidak mencukupi

Telegraf

Skuad Terbang- 1900 ditubuhkan- menjamin keselamatan- dianggotai oleh pegawai polis tempatan

ii. Bandar-bandar Sabah Tawau

- eksport utama (getah/abaka/mutiara/kayu balak)- berada di pantai timur- pelabuhan

Kudat- pusat pentadbiran pertama (1881)- gagal menarik minat penduduk dan pedagang- kedudukan geogradfi tidak sesuai untuk kegiatan pertanian- pusat pentadbiran dipindah ke Sandakan (1884)

Sandakan- William Pryer (1879)- Elopura (bandar yang cantik)- pusat pentadbiran yang ke-2- pelabuhan antarabangsa- pusat pembalakan

Jesselton (1904)- Jessel Town nama asal sempena nama Charles Jessel- nama singkat (Api-api/Singga Mata/Diasuka)- pembinaan landasan kereta api dan perkembangan tanaman getah

menyebabkannya berkembang maju- pusat perdagangan dan pelabuhan yang penting- dijadikan pusat pentadbiran yang ke-3 hingga hari ini- ditukar kepada Kota Kinabalu (1967)

Bab 6–British Mengeksploit Ekonomi:2.6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan:

i. Lada hitam diusahakan di Pulau Pinang/Selangor/Negeri Sembilan/Johor/Sarawak orang Cina dari Singapura dibawa masuk hasil eksport penting negeri Johor dengan Sistem Kangcu

ii. Gambir bahan pewarna untuk mencelup warna diusahakan di Johor juga hasil eksport penting negeri Johor dengan Sistem Kangcu

iii. Tebu

Seberang Perai pusat pengeluaran gula yang utama di NNS Perak permintaan gula meningkat eksport penting Tanah Melayu hamper 50 tahun

iv. Buah pala mengalami kemerosotan selepas 1850-an (harganya tidak stabil) harganya lebih tinggi Pulau Pinang

v. Nanas industri pengetin nanas (Perak/Selangor/Johor) pengeksport nanas dalam tin yang ke-2 terbesar di dunia

vi. Ubi kayu ditanam di Melaka/Selangor/Negeri Sembilan

vii. Cengkih Pulau Pinang

2.6.2 Tanaman Baru Memantapkan Ekonomi British:i. Tanaman Baru

menggalakkan peladang Eropah dan orang asing (pengusahaan pertanian dagangan)

penduduk tempatan tidak digalakkan untuk menjamin kedudukan British

kopi- harga kopi meningkat di pasaran dunia- berasal dari Afrika- diusahakan di Negeri Sembilan/Selangor/Perak

kelapa sawit- berasal dari Afrika- diusahakan di Kuala Selangor/Perak/Johor

the- berasal dari Sri Lanka- digelar Teh Ceylon- bermutu tinggi- ditanam di Cameron Highlands, Pahang

tembakau- ditanam di Pulau Pinang/Pahang

2.6.3 Perkembangan Perusahaan Getah:i. Kejatuhan harga kopi

getah dipilih untuk memulihkan ekonomiii. Asal usul getah yang ditanam di Tanah Melayu

berasal dari jenis Herea Brasiliensis berasal dari Brazil 70000 biji getah dibawa ke England oleh Henry Wickham biji-biji getah disemai di Kew Garden, England 3000 benih getah dihantar ke beberapa negara naungan British

terutamanya Sri Lanka sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di

Botanical Garden beberapa batang anak pokok dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di

halaman kediaman Residen Perakiii. Permintaan meningkat

harga meningkat perkembangan perusahaan membuat motokar di Eropah dan Amerika ladang-ladang dibuka secara besar-besaran di Selangor/Perak/Negeri

Sembilan/Johor

- penduduk tempatan (kebun kecil)- 53% pengeluaran getah dunia (pengeluar getah terbesar)- penguasaan perusahaan getah syarikat-syarikat Eropah (Sime

Darby/Guthrie/Harrisons & Crossfield/United Plantations)iv. Faktor Perkembangan Perusahaan Getah

kejatuhan harga kopi- disebabkan serangan serangga perusal- pengeluaran kopi yang berlebihan di Brazil

permintaan terhadap getah meningkat- membuat motokar (Amerika Syarikat/Eropah)- membuat kasut/pakaian/tayar kenderaan/alat perubatan/penebat

elektrik tenaga buruh mencukupi

- buruh dari India dibawa masuk secara besar-besaran usaha H. N. Ridley

- memperkenalkan kaedah menoreh mengikut sistem ibedem/tulang ikan herring

- meningkatkan pengeluaran susu getah cukai yang rendah

- cukai tanah/eksport yang rendah- menggalakkan pembukaan ladang-ladang yang baru

pelaburan modal- syarikat-syarikat besar (Sime Darby/Guthrie)

v. Kemelesetan ekonomi Rancangan Sekatan Stevenson (1922)

- mengurangkan pengeluaran- meningkatkan harga getah- hanya disertai Tanah Melayu/Sri Lanka- Belanda tidak sertai - *akibat: kegagalan rancangan dan ditamatkan (1928)

Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa (1934)- mengurangkan pengeluaran- menstabilkan harga getah- disertai oleh Tanah Melayu/Sabah/Sarawak/Sri Lanka/India/Myanmar/

Indonesia/IndoChina/Thailand*Ladang – melebihi 40 hektarKebun kecil – kurang daripada 40 hektar*H. N. Ridley merupakan pengarah Botanical Garden Singapura. Beliau menggalakkan penamanan getah di Tanah Melayu

vi. Getah tiruan diperkenalkan oleh Amerika Syarikat diakibatkan oleh keputusan bekalan getah asli terputus semasa Perang

Dunia Ke-2 mutu tidak setinggi getah asli

2.6.4 Perkembangan Perusahaan Perlombongan:i. Hasil perlombongan

bijih timah emas (Raub, Pahang) arang batu (Batu Arang, Selangor) bauksit (Bukit Pasir & Teluk Ramunia, Johor/Teluk Emas, Melaka)

- membuat aluminium

bijih besi (Bukit Besi, Terengganu/Rompin, Pahang/Kedah/Perak/Johor) ilmanit (Batang Padang, Perak)

- hasil sampingan perlombongan bijih timahii. Bijih timah

sebelum campur tangan British orang melayu mengusahakan perlombongan bijih timah- cara mendulang

dijalankan oleh orang premempuang menggunakan dulang yang diperbuat daripada kayu jelutung

- cara melampan melibatkan alir semula jadi

pada awal 1820-an, orang Cina dibawa masuk- orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lombong dengan

memajak tanah daripada pembesar-pembesar penglibatan orang Cina

- rancak- cara sistem lombong dedah (pam kelikir/palung)- di Ampang, Kuala Lumpur/Lembah Kinta, Perak

permintaan meningkat- Revolusi Perindustrian (Eropah)- syarikat-syarikat Eropah- menggunakan kaedah melombong yang lebih moden- penciptaan kapal korek

penggunaan kapal korekj yang pertama di Batu Gajah, Perak dimiliki Syarikat Malayan Tin Dredging terdapat 107 kapal korek (1929)

kejatuhan harga ketika kemelesetan ekonomi dunia- Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa (1931)- disertai oleh Tanah Melayu/Bolivia/Nigeria/Indonesia- semua negara mengurangkan pengeluaran bijih timah- Majlis Bijih Timah Antarabangsa ditubuhkan (1934)- menyelaraskan pengeluaran- menstabilkan harga

*Bijih timah diproses menjadi jonkong sebelum dieksport2.6.5 Pengeluaran Hasil Hutan:

i. Pembalakan British memperkenalkan perlesenan kilang papan

- mengawal pembalakan dan industri berasaskan kayu jenis keruing/meranti/cengal dieksport ke China/Britain gajah digunakan untuk pengangkutan

ii. Damar diperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok menutup renggangan pada papan perahu dijadikan varnis (bahan untuk menggilap permukaan papan/rotan)

iii. Rotan dalam negeri/China bakul/tikar/tongkat/tangkai paying/perabot

iv. Getah perca bahan penebat kabel telegraf dasar laut bola golf alatan bedah

v. Getah jelutung ramuan getah pengunyah

pelekat dalam industri gigi palsuvi. Kayu-kayahvii. Madu lebahviii. Kapur barusix. Kegiatan hasil hutan

Jabatan Perhutanan ditubuhkan- menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik

secara meramu dan komersial eksport ke China/Amerika Syarikat/Eropah

x. Dwiekonomi ekonomi tradisional

- bercorak sara diri - penduduk tempatan (orang Melayu) di luar bandar- menanam padi/perikanan- melibatkan buruh yang tidak ramai- menggunakan alatan tradisional- menggunakan modal yang kecil

ekonomi dagangan (diberi tumpuan)- berorientasikan eksport- syarikat asing (syarikat Eropah)- perlombongan bijih timah dan perusahaan getah- menggunakan teknologi moden- melibatkan buruh yang ramai- menggunakan modal yang besar (pelaburan)

2.6.5 Perkembangan Ekonomi Membawa Perubahan:i. Perkembangan ekonomi

kemasukan buruh Cina dan India- masyarakat berbilang kaum- penempatan mengikut kaum- pengenalan kaum mengikut kegiatan ekonomi

kemajuan pengangkutan dan perhubungan- landasan kereta api- jalan raya- pengangkutan laut/udara- pos/telegraf/radio

kemunculan bandar baru- Taiping/Ipoh/Kuala Lumpur

kemudahan sosial- sekolah/elektrik/hospital

pendidikan vernakular- sekolah yang menggunakan bahasa ibunda sebagai bahasa

pengantar- pendidikan Melayu/Inggeris/Cina/Tamil

ii. Penggunanaan buruh luar Cina

- lombong bijih timah di Perak/Selangor/Negeri Sembilan (tinggal dan bekerja)

- berasal dari selatan Cina- sektor pertanian/bidang perniagaan- perkerja yang mahir di bandar

India- ladang-ladang getah (tinggal dan berkerja)- berasal dari selatan India

- pembinaan jalan kereta api/jalan raya- buruh di bandar dan pelabuhan

iii. Jurang ekonomi antara kaum tempatan

- desa/luar bandar- pertanian bercorak tradisional- bekerja sebagai petani/nelayan

peribumi- terpisah daripada arus perkembangan ekonomi

iv. Cara kemasukan buruh luar sistem kontrak (Cina)

- tambang perjalanan dibayar oleh majikan pihak- tauke digelar majikan- makanan/pakaian/tempat tinggal disediakan oleh majikan- bekerja sehingga hutang tambang mereka selesai - bebas untuk bekerja dengan majikan lain setelah tamat kontrak

sistem Kangani (India)- tauke digelar Kangani- Kangani

urus tambang dan perjalanan buruh dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh membayar gaji tetap

- buruh bekerja sehgingga segala hutang tambang mereka selesai

v. Perkembangan sistem pengangkutan dan perhubungan keperluan sistem yang cekap dan pantas membawa hasil ekonomi (bijih timah/getah) ke pelabuhan untuk

dieksport landasan kereta api dan jalan raya dibina perkhidmatan pos/telegra/telefon/radio

*Sultan Abdul Samad dan Frederick Weld, Gabenor NNS menghadiri perasmian landasan kereta api Kuala Lumpur—Klang (1886)*Pada tahun 1903, Kereta api Negeri-negeri Tanah Melayu Bersekutu telah ditubuhkan. Pada thaun 1948, namanya ditukar kepada Kereta api Tanah Melayu (KTM). Pada hari ini, KTM dikenali sebagai Kereta api Tanah Melayu Berhad (KTMB)

vi. Perkembangan landasan kereta api Fasa Pertama (1885-1896)

- memenuhi keperluan perlombongan bijih timah- pembinaan landasan yang pendek untuk menghubungkan kawasan

lombong dengan pelabuhan (memudahkan bijih timah dieksport)- pembinaan landasan

Taiping—Port Weld (Kuala Sepetang) Kuala Lumpur—Port Swettenham (Pelabuhan Klang) Seremban—Port Dickson Ipoh & Batu Gajah—Teluk Anson (Teluk Intan)

Fasa Kedua (1897-1909)- menghubungkan kawasan utara dengan selatan apibila NNMB

ditubuhkan- memenuhi keperluan ekonomi yang bertambah (perkembangan

perusahaan bijih timah dan getah pesat)- memudahkan pentadbiran British

Fasa Ketiga (1910-1931)- dibina selepas British memperluas pengaruh ke NNMTB

- menghubungkan seluruh Tanah Melayu kecuali Terengganu- pengangkutan awam penduduk Tanah Melayu

vii. Perkembangan jalan raya menghubungkan kawasan perlombongan biih timah dan pertanian

dengan stesen kereta api (Kuala Lumpur—Ipoh/Seremban) peningkatan penggunaan kenderaan bermotor (kereta/lori/bas) menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan pelabuhan antara

bandar besar dengan bandar-bandar kecil hanya tertumpu di kawasan yang mempunyai kepentingan ekonomi

bagi British untuk memudahkan pentadbiran British di Tanah Melayuviii. Kemajuan perkhidmatan kesihatan

penyakit merebak (malaria/taun/beri-beri)- penghalang pada perkembangan ekonomi British- banyak kematian di kalangan buruh Cina dan India

pendirian- hospital/pusat perubatan- Institut Penyelidikan Perubatan untuk membuat penyelidikan bagi

mencari punca, rawatan dan langkah pencegahan penyakit berbahaya

hospital kerajaan- Taiping/Pulau Pinang/Kuala Lumpur

pusat kesihatan kecil- Perak/Pahang/Selangor/Negeri Sembilan- memudahkan penduduk di luar bandar

Lembaga Kesihatan (1890)- memastikan kebersihan bandar

ix. Kemajuan kemudahan asas keperluan bekalan makanan

- disebabkan oleh pertambahan penduduk- penubuhan Jabatan Parit dan Tali air untuk memajukan tanaman

padi- sawah padi yang luas dibuka (Sungai Manik, Perak/Tanjong Karang,

Selangor) Empangan Chenderoh

- The Perak River Hydro-Electric Power Company Limited- mendapatkan kuasa elektrik kegunaan perusahaan melombong bijih

timah di Lembah Kinta Terusan Wan Mat Saman

- tokoh yang bertanggungjawab dalam pembinaan ialah Wan Mat Saman bin Wan Ismail (Perdana Menteri Kedah yang pertama)

- unggun api tanda memastikan terusan digali dengan lurus- alat tradisional tenaga manusia- sepanjang 35km dari Alor Setar—Gurun

x. Kemajuan pengangkutan laut dan udara Syarikat Straits Steamship (Singapura)

- memberi perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan di Negeri-negeri Melayu

- membawa bekalan makanan/jentera/buruh untuk perusahaan perlombongan bijih timah

Kapal wap The SS Perak (Singapura—Pelabuhan Klang) Syarikat Wearne Air Service (1937)

- selepas Perang Dunia Ke-2, Syarikat Penerbangan Tanah Melayu mengendali

- penerbangan dalam negeri antara (Singapura/Kualau Lumpur/Pulau Pinang)

- kapal terbang pertama jenis Kipas dua, D. H, Rupidesxi. Kemunculan dan perkembangan bandar baru

Ipoh- nama berasas daripada pokok ipuh- getah pokok ipuh boleh dijadikan racun (sumpitan/anak panah)- menjadi ibu negeri menggantikan Taiping- bandar yang sibuk- tumpuan pelombong Cina selepas bijih timah di Larut merosot- Lembah Kinta (orang Melayu)

Taiping- di bawah daerah Larut- nama asalnya Kelian Pauh- Taiping bermaksud “kedamaian yang abadi” – 太平

Kuala Lumpur- Raja Abdullah (Klang)

Sungai Gombak Sungai Klang

- kawasan yang berlumpur- perlombongan bijih timah dan pusat perdagangan- menjadi ibu negeri Selangor menggantikan Klang- pusat perniagaan/pentadbiran- Yap Ah Loy pembangun K. L.- Bangunan Sultan Abdul Samad merupakan pusat pentadbiran

Kerajaan Persekutuan- kini ditukar menjadi Mahkamah Persekutuan Malaysia/Mahkamah

Rayuan/Mahkamah Tinggi Kuala Lumpurxii. Pendidikan Melayu

Lubuk Periok, Terengganu/Langgar, Pekan, Pahang/Gelugor & Bayan Lepas, Pulau Pinang

sehingga darjah enam sahaja tidak ada peringkat menengah cara mendidik sekular (petani/nelayan) anak menjadi petani/nelayan yang lebih baik daripada ibu bapa mereka kurikulum (menulis/membaca/mengira/ilmu geografi/seni

pertukangan/perkebunan) Maktab Perguruan

- Sultan Idris, Tanjong Malim, Perak (melatih guru-guru untuk sekolah Melayu)

- Perempuan Melayu Melaka lulusan (polis/guru/jawatan rendah di jabatan kerajaan)

Sekular-pendidikan yang berkaitan dengna ilmu keduniaanxiii. Pendidikan Cina

kawasan bandar loghat (Teochew/Hokkien/Kantonis/Hakka) sekolah rendah selama 6 tahun guru-guru/buku-buku/sukatan pelajaran dari negara China Enakmen Pendaftaran Sekolah

- mengawal sekolah-sekolah Cina syarat pengurusan/sukatan pelajaran/peraturan kesihatan

xiv. Pendidikan India Undang-undang Buruh

- mewajibkan pengusaha ladang menyediakan sekolah dan guru untuk anak-anak pekerja

- sekolah Tamil bertambah peringkat rendah sahaja dibuka dalam ladang getah buku-buku dan guru-guru dari India penyelia ladang/Kangani mengajar Sekolah Thamboosamy Pillai & Sekolah Vivekananda, Kuala Lumpur

xv. Pendidikan Inggeris NNS (Malacca Free School/Penang Free School) dibuka di kawasan bandar oleh mubaligh Kristian sehingga peringkat menengah terbuka kepada setiap kaum sistem pendidikan England lulusan (jawatan yang baik dalam perkhidmatan

kerajaan/pentadbiran/guaman/kejuruteraan/perubatan)

Victoria Institution, Kuala Lumpur Kolej Melayu Kuala Kangsar

- pemimpin Melayu berpendidikan Inggeris- pendidikan Inggeris- anak-anak raja- golongan bangsawan Melayu berkhidmat dengan kerajaan British

setelah dilepaskanBab 7–Perjuangan Rakyat Tempatan Mengembalikan Kedaulatan Bangsa:2.7.1 Perjuangan Mengembalikan Kedaulatan Kedah:

i. Penjajahan Siam yang kejam 7000 tentera Siam mengepung Kuala Kedah (1821) askar Siam memusnahkan rumah/merampas barang/menenggelamkan

perahu/menangkap tawanan dan membawa mereka ke Siam menjadikan hamba

ditentang oleh rakyat Kedah yang berada di bawah pimpinan Sultan Ahmad Tajuddin

ii. Perang pembebasan Kedah dipimpin oleh Tunku Abdullah/Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin)/Tunku

Long/Tunku Muhammad Saad disokong oleh Tok Mo Ris/Syeikh Abdul Khadir (pemimpin agama) pihak British bersubahat dengan Siam kerana penentangan Siam oleh

Kedah telah dikhianati Britishiii. 1823

Tunku Abdullah 3000 orang tentera membebaskan Kedah daripada Siam

beliau menyerang melalui Seberang Perai gagal kerana British membantu Siam

iv. 1824 Tunku Kudin berjaya menawan Kuala Kedah dari Melaka British menghantar lima buah kapal perang untuk mengepung perairan

Kedah *akibat: Kedah terputus bekalan makanan dan bantuan tentera dari luar Tunku Kudin terkorban

v. 1836 Sultan Ahmad Tajuddin merancang penyerangan melalui Bruas, Perak pihak British berjaya mengesan Sultan Ahmad Tajuddin ditangkap

vi. 1838 kebangkitan dipimpin oleh Tunku Muhammad Saad

berjaya menawan selatan Kedah/Kota Kuala Kedah dan mara ke Songkla

Siam berjaya menguasai dengan bantuan Britishvii. Perdamaian

Sultan Kedah menghantar putera baginda (Tunku Daei) ke Bangkok Siam mengembalikan takhta Kedah kepada Sultan Ahmad Tajuddin

(1842) wilayah Perlis/Setul/Kubang Pasu diasingkan dari Kedah

2.7.2 Dol Said Pahlawan Naning:i. Daerah Naning

antara Rembau dengan Melaka pusat pentadbiran di Taboh Penghulu Naning-Dato’ Naning Abdul Said (Dol Said) hasil keluaran (padi/buah-buahan/sirih/bijih timah)

ii. Faktor penentangan Dol Said di Naning mempertahankan kemerdekaan Naning

- Perjanjian Inggeris-Belanda- Melaka diserahkan kepada British dan mendakwa Naning sebahagian

daripada Melaka- Naning didakwa mematuhi peraturan yang ditetapkan oleh British- tidak dapat diterima oleh Dol Said dan rakyat Naning

Menentang bayaran cukai- British memaksa Naning membayar cukai 10% daripada hasil

keluaran pertanian- dimulakan setelah British mendapati hasil Naning (4500 dolar/bulan)

Menentang pelaksanaan Undang-undang British- Peraturan Penghulu menggugat pengaruh/kuasa Dol Said- melarang penghulu membicarakan kes jenayah- pada tahun 1828, Dol Said diberi amaran oleh British kerana

menyelesaikan kes jenayah di Naning- Dol Said diugut akan dilucutkan jawatan sekiranya tidka mematuhi

arahaniii. 1831

15/7/1831- British mengisytiharkan Dol Said sebagai penderhaka- British menghantar 150 orang sepai yang diketuai oleh Kapten Wyllie- British ditewaskan

Faktor kemenangan- Dol Said menggunakan taktik perang gerila- mendapat bantuan dari Seri Menanti/Sungai Ujong/Johol/Muar dan

Yamtuan Raja Ali dari Rembau (diketuai oleh menantunya Syed Sha’aban)

Kesedaran British- British tidak mudah dikalahkan- berunding dengan Yamtuan Muda Raja Ali- baginda menghantar 600 hulubalang menyerang Naning

iv. Mac 1832 Kolonel Herbert (British) dan Rembau berjaya mengalahkan Naning Taboh ditawan dan rumah penduduk Naning dibakar Dol Said berundur ke Seri Menanti dan menyerah diri kepada British Dol Said diberi pencen dan rumah di Melaka British menyatukan Naning dengan Melaka British kerugian 100000 paun sterling

2.7.3 Rentap Wira Sarawak-Agi Idup, Agi Ngelaban:

i. Rentap lahir pada 1800 nama asalnya Libau bermaksud ‘pengoncang dunia’ digelar Raja Darat pemimpin orang Iban di Sungai Skrang/Sungai Saribas slogan Iban “Agi Idup, Agi Ngelaban” untuk mempertahankan maruah

ii. Penentangan Rentap James Brooke menganggap orang Iban di Sungai Skrang sebagai lanun James Brooke mendirikan kubu di Nanga Skrang untuk mengawasi

pergerakan orang Ibaniii. 1853

Rentap menyerang kubu di Nanga Skrang pegawai Brooke, Allan Lee terbunuh

iv. 1854 James Brooke menawan kubu Rentap di Sungai Lang perkampungan Rentap dibakar pengikut Rentap berundur ke Bukit Sadok dan membina kubu Rentap digelar ‘Raja Ulu’

v. 1857 James Brooke menghantar Tuan Muda Charles Brooke menyerang kubu

di Bukit Sadok Charles Brooke berjaya mempengaruhi kira-kira 3000 orang Iban dan

500 orang Melayu supaya menyerang kubu Rentap Charles Brooke tetap gagal kerana kubu Rentap yang kukuh kubunya berada di paras ketinggian 2725 kaki dari aras laut dan

dipagari kayu jenis belian (menahan tembakan senapang) Charles Brooke gagal lagi dalam serangan kedua

vi. 1863 James Brooke mengetuai pasukan sendiri pertempuran sengit berlaku selama sebulan Rentap ditewaskan James Brooke membakar kubu dan rumah pengikut Rentap Rentap berundur ke Entabai dan mnyusun strategi baru beliau meninggal dunia sebelum sempat meneruskan perjuangan

*Senapang yang digunakan oleh Brooke untuk menyerang Rentap ialah Bujang Timbang dan Bujang Sadok

vii. Peringatan Rentap Batu Peringatan Rentap Bangunan Dewan Panglima Rentap di Betong Tugu Pahlawan di Taman Muzium Sarawak Hotel Damai Lagoon Bangunan Kubu Rentap yang dibina di atas tapak kubu Rentap di

Betong sebatang jalan di Betong

2.7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak:i. Sharif Masahor

berasal dari Kampung Igan (muara Sungai Rajang) pembesar Sarikei di Sungai Rajang dilantik oleh Sultan Abdul Mu’mein (Sultan Brunei) berpengaruh dalam masyarakat Melanau (Sungai Rajang)/Iban (Sungai

Skrang)ii. Kewibawan tergugat

peralihan kuasa

- perlantikan Henry Steele sebagai wakil British- pembinaan kubu di Kanowit

James Brooke mengambil wilayah Sungai Rajang Sarikei di bawah pentadbiran Brooke menentang James Brooke meluaskan kuasa ke wilayahnya

iii. 1855 mengetuai 150 buah perahu menyerang Mukah mengusir Pangeran Matusin yang menyokong perluasan kuasa James

Brooke *akibat: James Brooke melucutkan kuasa Sharif Masahor di Sarikei

iv. 1859 berpakat dengan Datuk Patinggi Abdul Ghapur dari Kuching untuk

mengusir keluar James Brooke dari Sarawak Sharif Masahor menyerang Kanowit membimbangkan orang Eropah di Sarawak

v. 1860 pasukan sulit (Sharif Masahor/Datuk Patinggi Abdul

Ghapur/Temenggung Hashim dari Sadong) menyerang Kuching bagi menggulingkan Brooke tetapi diketahui oleh Charles Brooke pasukan Charles Brooke dengan bantuan Belanda menahan Datuk

Patinggi Abdul Ghapur beliau dipenjarakan di Betawi pertempuran Sharif Masahor & Charles Brooke

- kapal dan perahu Sharif Masahor ditenggelamkan- 64 pengikut terbunuh - sharif masahor berundur ke Mukah

vi. 1861 pemaksaan James Brooke Sultan Brunei menyerahkan Mukah Sharif Masahor ditahan *akibat: Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura

vii. Kebangkitan terhadap Brooke selepas Sharif Masahor 1894-Pemimpin Banting

- pemimpin orang Iban di hulu Sungai Batang Lupar 1931-Penghulu Asun

- pemimpn orang Iban di Sungai Kanowit

2.7.5 Dato’ Maharaja Lela Pejuang Kebanggaan Perak:i. Dato’ Maharaja Lela

Orang Besar Berlapan Perak penghulu di Pasir Salak

ii. Faktor kebangkitan menentang British mengambil hak mengutip cukai

- pemaksaan J. W. W. Birch- rumah Raja Ngah Orang Besar Perak dibakar kerana meneruskan

kutipan cukai timah di Bidor- Sultan Abdullah menandatangani pengisytiharan untuk

membolehkan British mengambil hak mengutip cukai- baginda diugut akan diturunkan takhta

memperkenalkan cukai baru- cukai baru (padi/perahu/atap/senjata/bayaran permit untuk

membalak)

- setiap isi rumah dikehendaki membayar 2 dolar sebagai cukai kelamin

mencabuli adat resam- Birch sengaja menimbulkan permusuhan dengan menyimpan

hamba-hamba perempuang di rumahnya- Birch mengharamkan amalan perhambaan yang menjadi adat resam

Melayu mencabar ketuanan Melayu

- Sultan Abdullah didesak menandatangani pengisytiharan penyerahan kuasa kepada British (2/10/1875)

- *akibat: kuasa mentadbir negeri diserah kepada Residen- Residen

melantik hakim/penghulu mengurus kutipan cukai

iii. Rancangan kebangkitan bermesyuarat di Durian Sebatang (Dato’ Maharaja Lela/Raja Ismail/Raja

Abdullah) mengambil keputusan untuk membunuh Birch Dato’ Sagor/Pandak Indut/Sepuntum menawarkan diri untuk membunuh

iv. 2/11/1875 J. W. W. Birch dan rombongannya tiba di Pasir Salak untuk

menyebarkan surat pengisytiharan mengambil hak memungut cukai Dato’ Maharaja Lela dan pengikutnya membunuh Birch *akibat: British menyerang Pasir Salak Dato’ Maharaja Lela & Dato’ Sagor berjuang mempertahankan Pasir

Salak- British dikalahkan- Kapten Innes terkorban- dikenali sebagai Perang Perak (berlaku hamper setengah tahun)

British berjaya mengalahkan Perak dengan bantuan tentera dari India/Hong Kong)

v. 1877 gantung sampai mati

- Dato’ Maharaja Lela/Dato’ Sagor/Pandak Indut/Sepuntum- Dato’ Maharaja Lela symbol kepahlawanan orang Melayu dalam

menebus kedaulatan bangsa dibuang negeri

- Pulau Seychelles di Lautan Hindi (Sultan Abdullah/Ngah Ibrahim)- Johor (Raja Ismail)

2.7.6 Yamtuan Antah Mempertahankan Kedaulatan Seri Menanti:i. Yamtuan Antah

nama penuh ialah tunku Laksamana Antah Ibni Almarhum Raja Radin dilantik sebagai Yamtuan Sei Menanti (1875) wilayah jajahan Seri Menanti (Terachi/Ulu Muar/Gunung Pasir/Jempol) tidak mengiktiraf Dato’ Kelana sebagai pemerintah Sening Ujong tidak bersetuju Dato’ Kelana Sening Ujong tandatangan perjanjian

dengan British- menggugat kedaulatan bangsa- mengeruhkan hubungan mereka

ii. Dato’ Kelana mengisytiharkan Terachi sebagia wilayahnya dibantah oleh Yamtuan Antah kerana Terachi merupakan sebahagian

daripada jajahan Seri Menantiiii. British

P. J. Murray (Residen ) mengupah tentera juruukur untuk membuat siasatan

Yamtua Antah menghantar seramai 200 pengikut untuk menuntut British menghentikan tugas mengukur kawasan antara Terachi dengan Kuala Pilah

iv. Prinsip Dato’ Siamang Gagap mempertahankan maruah/bangsa/agama/tanah air

v. Kebangkitan Yamtuan Antah sokongan (Dato’ Siamang Gagap/Tengku Besar Tampin) disokong oleh penduduk Rembau/Jelebu/Johol Yamtuan Antah berjaya menawan Paroi dan membina kubu (12/1875) British menawan semula Paroi dengna mendapat bantuan tentera dari

NNS Yamtuan Antah berundur ke Bukit Putus dan ke Johor

vi. Perdamaian Maharaja Abu Bakar (Johor) menasihati Yamtuan Antah Yamtuan Antah berunding dengan Gabenor NNS (William Jervois)

[5/1876] membuka peluang kepada British meluaskan pengaruh ke Negeri

Sembilan2.7.7 Dato’ Bahaman Pahlawan Pahang:

i. Dato’ Bahaman nama penuhnya Abdul Rahman bin Iman Noh dianugerahi gelaran Orang Kaya Dato’ Setia Perkasa Pahlawan

Semantan kerana kegagahan dan keberanian dalam Perang saudara di Pahang dan Perang Klang di Selangor

dilantik sebagai pembesar Temerloh setelah kematian Orang Kaya Indera Segara

tidak mengiktiraf pemerintahan British di Pahang

ii. Faktor penentangan Dato’ Bahaman hilang hak mengutip cukai

- perlantikan E. A. Wise (Pegawia Majistret dan Pemungut Hasil) di daerah Temerloh

- menyebabkan Dato’ Bahaman dilarang mengutip cukai pembinaan balai polis

- E. A. Wise mendirikan balai polis di Lubuk Terua tanpa berunding- Dato’ Bahaman menganggap tindakan itu menceroboh kawasan dan

mengancam kedudukannya perlucutan gelaran

- keengganan Dato’ Bahaman mematuhi arahan menyebabkan Hugh Clifford menganggapnya sebagai penderhaka

- British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan

- memalukannya dan beliau bersumpah akan menghalau Britishiii. 16/12/1891

Dato’ Bahaman dan pengikut menyerang Balai Polis Lubuk Terua 3 pengikutnya ditangkap British kerana mengutip hasil hutan tanpa

kebenaraniv. 26/12/1891

Hugh Cliffored mengetuai pasukan 200 tentera untuk menawan Lubuk Terua tetapi sudah tewas di Kelubi

berundur dan meminta bantuan dari Singapura

v. 1/1892 Sultan Wan Ahmad dipaksa menamatkan kebangkitan pasukan tentera “Gerakan Sultan” ditubuhkan dan diketuai Sultan Wan

Ahmad pasukan tersebut menawan 11 buah kubu Dato’ Bahaman di Bentong British membekalkan 200 pucuk senapang dan 10000 butir peluru

vi. 3/1892 Dato’ Bahaman menawan semula Lubuk Terua perjuangan menjadi lebih hebat kerana mendapat sokongan Tok Gajah

dan anaknya, Mat Kilauvii. 8/5/1892

British menyerang Lubuk Terua pejuang Pahang berundur ke Kelantan dan Terengganu di Terengganu, Ulama Tok Ku Paloh menyemarakkan semangat

viii. 14/6/1894 Dato’ Bahaman dan 100 pengikut menawan Kuala Tembeling dan Jeram

Ampai British menghantar Kolonel Walker menawan semula Jeram Ampai Dato’ Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau berundur ke Kelantan menandakan berakhirnya perang menentang British

ix. Kesudahan penentangan Sultan Ahmad dipaksa membayar 7200 dolar/tahun bagi menyelesaikan

hutang British menganggung hutang yang banyak

2.7.8 Mat Salleh menyanggah SBUB:i. Mat Salleh

nama penuhnya Datu Mohammad Salleh bin Datu Balu dilahirkan di Inanam pemerintah Sungai Sugut keturunan Bajau dan Sulu mewarisi sifat kepahlawan dan keberanian berperang Jaket kebal dipakainya apabila berjuang menentang SBUB

ii. Faktor Mat Salleh menentang SBUB perjuangan jihad

- berpunca daripada semangat perjuangan jihad orang Sulu menentang Sepanyol di selatan Filipina

peraturan yang membebankan- peraturan baru SBUB (buruh paksa/cukai beras/lessen perahu)- membebankan rakyat

perkampungan dibakar- Gabenor Beaufort menganggap Mat Salleh mengancam kepentingan

SBUB- SBUB membakar dan memusnahkan kampungnya- SBUB menawarkan hadiah sebanyak 500 dolar kepada sesiapa yang

menangkapnya percubaan berunding gagal

- 8/1895, Mat Salleh dan beberapa pembesar tempatan pergi ke Sandakan untuk menemui Gabenor Beaufort (C. V. Creagh)

- ingin berunding tentang masalah cukai dan tindakan kekerasan pegawai SBUB

- tidak dilayan dan setelah menunggu 10 hari, beliau meninggalkan Sandakan

iii. 7/1897 Mat Salleh membakar Pulau Gaya mendirikan kubu di Ranau

iv. 11/1897 penyerangan ke atas Ambong

v. 4/1898 pengarah urusan SBUB (William Cowie) tidak dapat mengalahkan Mat

Salleh rundingan diadakan di Menggatal Perjanjian (4/1898)

- Mat Salleh dan pengikutnya diberi pengampunan- penduduk Inanam yang telah melarikan diri semasa kekacauan

dibenarkan kembali semula - Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan- Mat Salleh diminta melaporkan pergerakannya kepada SBUB

(Mat Salleh—Cowie)vi. 1899

SBUB mengambil alih pentadbiran Tambunan Mat Salleh berasa tertipu dan meneruskan penentangna membina kubu di Kampung Teboh, Tambunan

vii. 1/1900 SBUB menyerang Mat Salleh secara besar-besaran *akibat: Mat Salleh terkorban SBUB menang perjuangan Mat Salleh diteruskan oleh pengikutnya (Mat

Sator/Kamunta) perjuangan ditamatkan pada 7/1902

2.7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba Berjuwa Besar:i. Antanom

nama penuhnya Ontoros a/l Antanom dilahirkan pada 1875 ketua kaum Murut di Rundum memimpin orang Murut menentang SBUB semasa usianya 30 tahun

ii. Faktor-faktor penentangan Antanom dan orang Murut menjadi buruh paksa

- membina jalan di pedalaman- memasang kawat telegraf antara Tenom dengan Rundum

melarang membuka tanah baru- hak mereka diceroboh- *akibat: kekurangan beras

menzalimi keluarga- suami isteri Murut hendaklah tinggal berasingan di sebelah-

menyebelah tebing sungai- dikenakan satu dolar setiap kali berkunjung- juka mempunyai dua orang anak, salah seorang diambil oleh SBUB

untuk dijadikan buruh paksa menceroboh kawasan hutan

- untuk pembinaan jalan - kaum Murut membantah- mengganggu roh nenek moyang mereka

mengenakan cukai yang membebankan

- cukai tanaman pindah (50 sen/ekar)- cukai kepala (satu dolar/orang)- cukai tangkapan ikan besar/memelihara anjing (satu dolar/ekor)- cukai sebatang pokok kelapa untuk minuman tuak (25 sen)

iii. 1915 Februari

- membakar bangunan kerajaan - Antanom menyerang Persiangan

Mac- Antanom memimpin kira-kira 600 orang menyerang Rundum- pejabat pentadbiran SBUB di Rundum telah dimusnahkan - pengikut Antanom meningkat menjadi lebih kurang 900 orang

April- Antanom membina kubu pertahanan di Sungai Selangit yang

mengandungi 7 rumah bawah tanah- SBUB menghantar 400 tentera menyerang kubunya- pertempuran berlaku selama 6 minggu- Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam mempertahankan

Rundum- penentangan tersebut dikenali sebagai Kebangkitan Rundum

iv. Kesudahan penentangan 8 orang kanan dibuang daerah ke Kudat yang lain menjadi buruh paksa memasang kawat telegraf dari Kimanis

ke Keningau orang Murut diarah bersumpah taat setia untuk mengelakkan

kebangkitan orang Murut berpindah ke pedalaman Kalimantan sebagai tanda protes

2.7.10 Tok Janggut Pejuang Jihad:i. Tok Janggut

nama asalnya Haji Mat Hassan bin Munas nama panggilan disebabkan janggut yang panjang sampai paras dada dilahirkan di Kampung Jeram, Pasir Puteh, Kelantan mengambil pendidikan pondok di Kelantan/Makkah mahir dalam persilatan/petani & peniaga di Kampung Nering

ii. Faktor penentangan Tok Janggut peraturan tanah

- mewajibkan petani membauar cukai tanah pengenalan cukai yang membebankan

- cukai pokok kelapa berbuah (3 sen/pokok)- pokok pinang (1 sen/pokok)- sirih (5 sen/junjung) [petani dikenakan]- lembu (20 sen/ekor)

pembayaran cukai yang menyusahkan- pejabat bayaran cukai terletak jauh di Bandar- orang yang gagal membayar cukai akan ditangkap dan didenda- sikap biadab pegawai British yang bertugas menatijahkan

kemarahan penduduk tempatan perasaan anti-British

- menyahut seruan menentang British, Pasit Puteh- sentimen anti-British meningkat (British menyerang kerajaan Turki

Uthmaniyah yang menyeru umat Islam di seluruh dunia supaya berjihad menentang penjajah British)

iii. 1915 28/4

- Pegawai Daerah Pasir Puteh (Encik Abdul Latif) menghantar Sarjan Che Wan menangkap Tok Janggut kerana gagal membayar cukai

- Sarjan Che Wan mati ditikam oleh Tok Janggut 29/4

- Tok Janggut/Engku Besar Jeram/Penghulu Adam/Che Sahak Merbol menyerang Pasir Puteh

- mereka menduduki Pasir Puteh selama tiga hari dan mengisytiharkan Pasir Puteh bebas daripada cengkaman British

- Ungku Besar Jeram (Tuan Ahmad)-Raja Pasir Puteh- Tok Janggut-Perdana Menteri

9/5- hadiah 500 dolar ke[pada sesiapa yang berjaya menangkap Tok

Janggut dan pemimpin kanannya 23/5

- British membakar rumahnya kerana Tok Janggut dan pengikutnya enggan menyerah diri

- tindakan British menyebabkan Tok Janggut menyerang Pasir Puteh 24/5

- British menyerang Tok Janggut yang berkubu di Kampung Dalam Pupuh, Sareng

- *akibat: Tok Janggut terkorban- mayatnya diarak ke Pasir Puteh dan Kota Bharu- mayatnya digantung songsang di Padang Balai Besar, Kota Bharu

selama 4 jam- dikebumikan di Pasir Pekan

*Penasihat British, W. L. Carter menerima berita Tok Janggut bersama-sama 2000 hingga 3000 orang pengikutnya merancang untuk menyerang Kota Bharu. British menghantar bantuan tentera dari Singapura dari pasukan tambahan “Malay States Guide”2.7.11 Haji Abdul Rahman Limbong Pejuang Tani:

i. Haji Abdul Rahamn Limbong nama asalnya Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul Hamid nama panggilan disebabkan beliau kerap ke Limbong pergi ke Kemaman untuk mengajar agama berjuang untuk membela nasib petani yang ditindas dalam Kebangkitan

Tani di Terengganuii. Faktor kebangkitan Tani

pas kebenaran yang membebankan- peraturan tanah baru untuk membuka tanah dan bercucuk tanam

memerlukan pas kebenaran dengan bayaran 50 sen- pas kebenaran untuk menebang pokok/mengutip hasil hutan (daun

nipah/buah salak/sagu/rotan/daun palas) penguatkuasaan undang-undang binatang buas

- Undang-undang Kawalan Binatang Buas (1923) untuk melarang memburu binatang liar

- orang yang mengikngkari akan didenda sebanyak 500 dolar dan senapangnya dirampas

peraturan tanah baru- penduduk mendaftar tanah mereka dengan bayaran (2.50

ringgit/orang) pengaruh pemimpin agama

- Haji Abdul Rahman (tanah hak Allah/rakyat bebas daripada cukai)- Haji Musa Abdul Ghani (menyifatkan peraturan British sebagai

bertentangan dengan syairah Islam)

iii. 1922 petani di Kuala Telemong menentang peraturan baru dengan

membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran

*akibat: 43 petani ditangkap dan didakwa Haji Abdul Rahman sebagai peguam pihak British gagal mematahkan hujahnya bahawa tanah hak Allah

bukan hak negeri akhirnya mereka dibebaskan

iv. 1925 300-500 petani berkumpul di Kuala Telemong dan bercucuk tanam membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah dan 400

ekar tanah kerajaan member konsesi tanah tersebut kepada saudagar Cina *akibat: Sultan Sulaiman didesak bertindak terhadap Haji Abdul

Rahman Haji Abdul Tahman menjelaskan bahawa pentadbiran British di daerah

Kuala Berang telah menindas rakyatv. 1928:

tindakan undang-undang akan diambil terhadap petani yang enggan membayar cukai

1000 petani berhimpun di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang dan mengisytiharkan perang kepada British

menduduki balai polis (bangunan kerajaan) di Kuala Berang *akibat: British meminta bantuan tentera dari NNMB pertempuran berlaku di Padang Kacong

- semua pemimpin petani termasuk Haji Abdul Rahman Limbong ditangkap

- 12 petani terkorban kejadian dibicarakan di Kuala Terengganu Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah

atas tuduhan menghasut serta mencetuskan kebangkitanBab 8–Kebangkitan Semangat Kebangsaan Untuk Mengangkut Martabat Bangsa2.8.1 Maksud Semangat Kebangsaan:

perasaan cinta dan taat setia yang mendalam terhadap bangsa dan tanah air (nasionalisme)

mendorong kelahiran- keazaman untuk berjuang menebus maruah bangsa- membentuk masa depan bangsa dan Negara- berjuang membebaskan negara daripada penjajahan British untuk

membentuk negara yang merdeka dan berdaulat2.8.2 Perkembangan Negara Luar Memberi Inspirasi Perjuangan:

i. Gerakan kesedaran antarabangsa berlaku di Filipina/Turki/Mesir/Jepun/China/India/Indonesia memberi inspirasi kepada penduduk Tanah Melayu menentang penjajahan British

ii. Gerakan kebangkitan Islam di Timur Tengah kuasa-kuasa Barat memecahbelahkan dan menguasai empayar Islam

Turki Utmaniyah (sebuah kerajaan Islam yang besar) Gerakan Pan-Islam di Turki

- mempengaruhi dan menyatukan umat Islam (Asia Tenggera/India/Timur Tengah)

- gerakan untuk menyatukan seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Barat

Gerakan Islah di Mesir- penjajahan British (1882)- gerakan pemulihan Islam (gerakan uang menyeru orang Islam

kembali berpegang kepada ajaran Islam yang sebenar [al-Quran/hadis])

- dipimpin oleh Sayid Jamaluddin al-Afghani/Syeikh Muhammad Abduh- disebarkan ke Tanah Melayu oleh pelajar yang menuntut di Mesir

setelah kembali ke tanah air- menyeru umat Islam supaya bersatu menentang penjajahan Barat di

negara Islamiii. Perang Rusia-Jepun

kali pertama dalam sejarah moden sebuah negara Asia berjaya mengalahkan kuasa Eropah

Jepun mengalahkan Rusia membuktikan kuasa Eropah tidak sekuat disangsakan menyemarakkan semangat negara-negara Asia lain untuk menentang

penjajahan Barativ. Revolusi China

Dr. Sun Yat Sen memimpin menumbangkan kerajaan Manchu (1911) menubuhkan sebuah republic China

v. Liga Filipina Jose Rizal memimpin menentang penjajahan Sepanyol memajukan orang Filipina menuntut penjajah Sepanyol memberikan layanan yang adil kepada

rakyatvi. Kongres kebangsaan India

dipimpin oleh Mahatma Gandhi menuntut kemerdekaan daripada penjajahan British

vii. Parti Nasional Indonesia Soekamo memimpin menentang penjajahan British

2.8.3 Gerakan Islah Mencetuskan Kesedaran Kebangsaan:i. Kebangkitan semangat kebangsaan

memulakan di Tanah Melayu pelajar yang mendapat pendidikan di Timur Tengah khususnya di Mesir pelajar di Universiti al-Azhar, Kaherah, Mesir terpengaruh dengan gerakan Islah (Sayid Jamaluddin al-Afghani/Syeikh

Muhammad Abduh)ii. Kaum Muda

orang Melayu sedar akan kepentingan pendidikan dan ekonomi disebarkan melalui Al-Imam

- bermaksud pemimpin- perkembangan pemikiran orang Melayu

semangat dan cita-cita diteruskan dengan Neracha/Al-Ikhwan/Pengasuh/Saudara

ditentang oleh Kaum Tuaiii. Saranan Al-Imam

menekankan pentingnya ilmu pengetahuan untuk mencapai kemajuan menitikberatkan pengetahuan sejarah kerana banyak iktibar yang boleh

dipelajari menyeru orang Melayu berpegang kepada al-Quran dan hadis menasihati ibu bapa supaya memebrikan pendidikan yang sempurna

kepada anak-anak

menggesa kaum wanita diberi peluang mendapatkan pendidikan mengetepikan adat resam dan kepercayaan karut yang boleh

menghalang kemajuaniv. Penubuhan madrasah oleh kaum Muda

menyebarkan idea mereka dengan lebih berkesan Pulau Pinang (Madrasah al-Masyhur al-Islamiah) Padang Rengas (al-Diniah Kampung Lalang) Gunung Semanggol di Perak (Madrasah Il-Ihya Assyariff)

v. Kaum Tua golongan ulama dan pegawai agama yang tidak menerima idea Islah

yang dipelopori oleh Kaum Muda akhbar Suara Benar/Lidah Benar untuk menentang idea Kaum Muda berpegang kuat kepada adat dan agama Islam

vi. Tokoh Pelopor Gerakan Islah Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin

- lahir di Sumatera (1869)- belajar di Makah/Universiti al-Azhar- Al-Imam- Mufti Negeri Perak

Haji Abbas Muhammad Taha- lahir di Singapura (1885)- belajar di Makkah- kadi di Tangjung Pagar, Singapura- Neracha

Syed Syeikh al-Hadi- lahir di Melaka (1862)- pendidikan agama di Terengganu/Pulau Penyengat, Riau- sering berkunjung ke Makkah dan Mesir- mendalami idea perjuangan Sueik Muhammad Abduh- Al-Ikhwan/Saudara

2.8.4 Intelektual Mematangkan Perjuangan:i. Golongan Intelektual

terdiri daripada guru-guru Melayu memajukan peranan sebagai pemimpin masyarakat lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama dengan

menggunakan tenaga dan fikiran untuk memajukan orang Melayu (ekonomi/pendidikan)

menyemarakkan kesedaran semangat kebangsaan (1930) disedarkan oleh Gerakan Islah mereka menggunakan peluang dalam system pentadbiran dan

perundangan menuntut hak orang Melayu dalam bidang

ekonomi/pendidikan/perundangan- menubuhkan persatuan- menggunakan bidang penulisan unutk memerjuangkan kepentingan

orang Melayuii. Abdul Hadi Hassan

pensyarah MPSI menanamkan semangat cinta akan bangsa dan negara kepada

pelajarnyaiii. Harun Aminurrashid

tokoh pejuang kebangsaan lepasan MPSI

guru yang bersemangat kebangsaan dan penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan semangat kebangsaan

iv. Ibrahim Haji Yaacobv. Tokoh nasionalis berpendidikan Inggeris

Raja Chulan- mendapat pendidikan di Kolej Melayu Kuala Kangsar- menggesa British meningkatkan taraf ekonomi orang Melayu dan

menambah peluang untuk mereka menceburkan diri dalam perkhidmatan kerajaan

- Ahli Majlis Perundangan Persekutuan (1924) Mohammad Eunos Abdullah

- mendapat pendidikan di Raffles Instituition, Singapura- orang Melayu pertama yang dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan

NNS- ketua pengarang (Utusan Melayu/Lembaga Melayu)- menubuhkan Kesatuan Melayu singpaura (1926)

Dato’ Onn Jaafar- mendapat pendidikan Inggeris di England/Koleh Melayu Kuala

Kangsar- pengarang akhbar Warta Malaya/Lembaga Malaya/Warta Ahad- Ahli Tidak Rasmi dalam Majlis Mesyuarat Negeri Johor

*MPSI disifatkan sebagai The Cradle of Malay Nationalism oleh Y. A. B. Tun Abdul Razak, Perdana Menteri Malaysia (1971-1976) semasa merasmikan Jubil Emas MPSI pada tahun 19732.8.5 Perjuangan Nasionalisme melalui Mata Pena:

i. Akhbar/Majalah media yang rapat dengan rakyat sesuai dijadikan saluran untuk melahirkan kesedaran kebangsaan

ii. Peranan akhbar dan majalah Melayu orang Melayu telah menubuhkan persatuan untuk merintis pergerakan

yang lebih tersusun berjaya menyemai semangat kebangsaan di kalangan Melayu persoalan agama aspek sosial (politik orang Melayu/kedudukan ekonomi) akhbar yang terpengaruh (Majlis-The Selangor Press and Majlis Co.

Ltd./Utusan Melayu/Warta Malaya) peranan dalam membangkitkan semangat kebangsaan

- mengkritik dasar British yang tidak menguntungkan orang Melayu- menuntut kedudukan yang lebih baik dalam bidang

pentadbiran/ekonomi/pendidikan- menyeru orang Melayu bersatu dan menghapuskan semangat

kenegerianiii. Nama pelbagai akhbar/majalah

Pengasuh (Kota Bharu, Kelantan) [1918-1941] Lembaga Melayu (Singapura) [1914-1931] Utusan Melayu (Singapura) [1939-1941] Majlis (Kuala Lumpur) [1931-1941] Fajar Sarawak (Sarawak) [1930] Warta Malaya (Singapura) [1930-1941] Saudara (Pulau Pinang) [1928-1941] Al-Ikhwan (Pulau Pinang) [1926-1931] Majalah Guru (Kuala Lumpur/Pulau Pinang) [1924-1931]

iv. Antara akhbar yang berpengaruh sebelum Perang Dunia ke-2 Warta Malaya

- Singapura- Dato’ Onn Jaafar (pengarang pertama)- banyak menyiarkan persoalan tentang keadaan sosioekonomi orang

Melayu- mendesak supaya orang Melayu diberikan lebih banyak jawatan

penting dalam perkhidmatan kerajaan Majlis

- Kuala Lumpur- Abdul Rahim Kajai (pengarang pertama)- berani mendedahkan kelemahan dasra British yang mengancam

kedudukan orang Melayu Utusan Melayu

- Singapura- Abdul Rahim Kajai (pengarang pertama)- menggesa orang Melayu meningkatkan taraf ekonomi- menubuhkan persatuan untuk nasib bangsa/tanah air

v. Abdul Rahim Kajai seorang nasionalis yang berjuang melalui kewartawanan digelar Bapa Kewartawanan Melayu Ketua pengarang akhbar yang berpengaruh (Warta

Malaya/Majlis/Utusan Melayu)vi. Persuratkhabaran Cina/India

Cina- Lat Pau (1881)- Nanyang Siang Pau- Sin Chew Jit Poh- Modern Daily News

India- Ulaga Nesan- Tamil Nesan- Tamil Nurasu

melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan ekonomi Cina/India di Tanah Melayu

menyiarkan peristiwa yang berlaku di negara asalnyavii. Persuratkhabaran Jawi/Cina Peranakan

Jawi Peranakan (masyarakat kacukan India-Melayu, terbentuk apabila saudagar India berkahwin dengan wanita Melayu tempatan)- Jawi Peranakan- Taman Pengetahuan- Tanjung Penagri- Sekola Melayu (1888)

bahan rujukan di sekolah Melayu banyak menanam semangat suka belajar di kalangan pelajar

Cina Peranakan (dikenali sebagai masyarakat Baba dan Nyonya, terbentuk hasil perkahwinan di antara perantau Cina dengan penduduk bumiputera di Kepulauan Melayu)- Surat Khabar Peranakan- Khabar Uchapan Baru- Bintang Timor (1894)

satu-satunya akhbar berbahasa Melayu yang berani melaporkan berita pemberontakan Dato’ Bahaman di Pahang

- Bintang Peranakan (1930) membicarakan hal ehwal masyarakat Cina Peranakan

menunjukkan taat setia kepada British sebagai pemerintah Tanah Melayu

memberi tumpuan terhadap berita hal ehwal masyarakat mereka menyiarkan berita ringkas tentang peristiwa yang berlaku di dalam/luar

negeriviii. Penulisan kreatif

karya (cerpen/novel/puisi) penulis (guru/penulis/wartawan) kesedaran kea rah kemajuan diri/bangsa/negara saluran untuk menyuarakan perjuangan orang Melayu

ix. Puisi bertujuan untuk mempertahankan maruah bangsa/menyeru merebut

peluang ekonomi bertema semangat kebangsaan Harun Aminurrashid

- Tenaga Kaumku/Rayuan Bangsa Mu/Mempertahankan Hak Kita/Perwira Melayu

Abdul Samad Ahmad- Serunai Pujangga/Kapal Tiada Nahkoda/Hari Kejatuhan Kita

Muhammad Yusuf Harun- Dunia yang Fana/Di Lautan Seberang

Omar Mustaffa- Bangkitlah

Mahmud Amadi- Sedarlah

Melati Pahang- Seruan Kebangsaan

Muhammad Yasin Maamor- Di Tengah Segera

x. Tema sastera semangat perjuangan nasib bangsa semangat cinta akan tanah air

xi. Novel Syed Syeikh al-Hadi

- Hikayat Faridah Hanum Ahmad Rashid Talu

- Iakah Salmah? Harun Aminurrashid

- Melor Kuala Lumpur Ishak Haji Muhammad

- Putera Gunung Tahan- Anak Mat Zela Gila- Pak Sako

membela nasib bangsa mengkritik dasar British

Abdul Kadir Adabi- Melati Kota Bahru

perintis kegiatan penulisan novel di Kelantan Abdullah Sidek

- Mari Kita Berjuangxii. Cerpen

Abdul Rahim Kajai- Cerita Awang Putat

Ishak Haji Muhammad- Rumah Besar Tiang Sebatang

Shamsuddin Salleh- Di Sini Kita Bukannya Orang Dagang- Siasat Yang Tiada Diminta

2.8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan Perjuangan:i. Pertubuhan

pendorong kepada kemunculan pertubuhan yang bersifat kebangsaan memperkukuh kesedaran semangat kebangsaan peringkat awalnya bersifat kenegerian memperjuangkan kepentingan ekonomi dan sosial

ii. Kemunculan Pertubuhan Melayu peranan golongan wartawan/akhbar kesedaran politik menubuhkan pertubuhan untuk menjaga hak/kepentingan mereka

iii. Pertubuhan persatuan meningkatkan kedudukan ekonomi dan sosial orang Melayu dianggotai oleh cerdik pandai Melayu yang berpendidikan Inggeris dan

berkhidmat dengan kerajaan British bersifat sederhana menunjukkan kesetiaan yang kuat kepada raja-raja Melayu dan

bekerjasama dengan British mendesak lebih banyak peluang diberikan kepada orang Melayu dalam

pentadbiran kerajaaniv. Kesatuan Melayu Singapura (KMS)

diasaskan Mohammad Eunos Abdullah (1926) dianggotai golongan bangsawan/kakitangan

kerajaan/wartawan/peniaga bertujuan untuk

- menjadi wakil orang Melayu untuk berurusan dengan kerajaan British bagi hal yang berkaitan dengan hak dan kepentingan orang Melayu

- memperjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang pendidikan- menggalakkan ahlinya memainkan peranan yang lebih besar dalam

politik dan pentadbiran perangsang kepada pemimpin di negeri-negeri Melayu pertubuhan Persatuan Melayu Kenegerian

- 1937 (Pulau Pinang/Perak/Melaka)- 1938 (Selangor/Pahang/Negeri Sembilan)- 1939 (Kelantan/Johor/Sarawak)

v. Kongres Melayu Se-tanah Melayu pertama (1939)

- di Kuala Lumpur - bertujuan untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan orang Melayu- KMS + Persatuan Melayu Selangor- berjaya menghimpunkan wakil daripada semua persatuan Melayu- berbincang bagi memajukan bangsa Melayu

kedua (1940)- KMS + banyak Persatuan Melayu (Sarawak/Brunei)- menyarankan agar semua persatuan Melayu bekerja keras bagi

memajukan orang Melayu di negeri masing-masing ketiga (1941)

- gagal diadakan

- Jepun telah menyerang Tanah Melayuvi. Persatuan Melayu Selangor

dipimpin oleh Tengku Ismail bin Tenku Mohd. Yassin menubuhkan angkatan tentera laut dan udara Tanah Melayu keanggotaan askar Melayu ditambah mendesak lebih ramai pegawai Melayu ditempatkan dalam kerajaan

Persekutuan dan kerajaan negerivii. Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM)

dikendalikan oleh Saudara menyediakan ruangan untuk ahli-ahlinya menulis dan mengemukakan

pendapat cogan kata: “Hidup Bahasa Hidup Bangsa” menggalakkan ahli-ahlinya bertukar-tukar pendapat untuk

meningkatkan semangat dan kesedaran kebangsaan (Tanah Melayu/Singapura/Sarawak/Sabah)

Persidangan peringkat kebangsaan yang pertama (11/1934)- di Taiping, Perak - amat bermakna kerana berjaya menghimpunkan ahlinya dari seluruh

Tanah Melayu- semangat kenegerian dipecahkan - konsep kebangsaan Melayu terbentuk

kedua di Pulau Pinang ketiga di Singapura keempat di Ipoh kelima di Seremban

viii. Kesatuan Melayu Muda (KMM) pertubuhan Melayu bersifat politik yang pertama di Tanah Melayu

(1938) dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob bertujuan untuk

- menanamkan semangat perpaduan/kesedaran- mempertahankan hak mereka

berjuang untuk membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British

bercita-cita menyatukan Tanah Melayu dengan Indonesia dan mewujudkan Melayu Raya

terdiri daripada guru lepasan MPSI radikal dan mengamalkan dasar tidak bekerjasama menyuarakan penentangan secara terbuka terhadap British

- pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British- Warta Melayu membangkitkan perasaan

anti-British/memperjuangkan cita-cita perjuangan KMM 1941

- British bimbang dengan pergerakan KMM- Ibrahim Haji Yaakob bersama-sama kira-kira 150 anggota ditangkap

dan dipenjarakan di Singapura - dibebaskan semasa pendudukan Jepun- KMM diharamkan oleh Jepun (1942)

ix. Ibrahim Haji Yaakob lahir di Temerloh, Pahang (1911) pengasas KMM pengarang akhbar Majlis/Warta Malaya menubuhkan KMM kerana berpendapat persatuan berasaskan

kenegerian tidak menguntungkan orang Melayu

*Antara pemimpin Kesatuan Melayu Muda (KMM)-Mustapha Hussain/Ahmad Boestamam

x. Pertubuhan orang Cina menumpu kepada polirik tempatan

- orang Cina yang dilahirkan di NNS- Cina Peranakan yang menjadi warganegara British

Hsing Chong Hui/Chung Ho Tang menumpukan perhatian kepada negara China

Persatuan Orang Cina Peranakan British (1900)- Tan Jiak Kim/Lim Boon Keng (pengasas)/Song Ong Siang/Seah Liang

Seah/Tan Cheng Lock- menunjukkan taat setia kepada kerajaan British- menggalakkan orang Cina peranakan memperoleh pendidikan tinggi

dan teknikal Tan Cheng Lock

- lahir di Melaka- mendapat pendidikan Inggeris Sekolah Tinggi Melaka/Raffles

Instituition, Singapura- dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi Majlis Perundangan NNS (1923-

1934)xi. Pertubuhan orang India

golongan cerdik pandai India yang berpendidik Inggeris- menubuhkan persatuan India di bandar-bandar utama (Taiping/Kuala

Lumpur/Klang/Melaka/Seremban/Pulau Pinang)- perintis kepada pembentukan pertubuhan politik yang menyatukan

orang India di Tanah Melayu 1936

- penubuhan Persatuan India Pusat Tanah Melayu- dipimpin oleh A. M. Soosay- gabunagn 12 buah persatuan India dan 4 dewan perniagaan India- memperjuangkan hak dan kepentingan orang India di Tanah Melayu

*Pandit Jawaharlal Nehru, pemimpin Parti Kongres India menyampaikan ucapan kepada orang India di Kuala Kangsar semasa lawatan beliau ke Tanah Melayu pada tahun 1937. Ini membuktikan semangat kebangsaan orang India di Tanah Melayu sebelum Perang Dunia Kedua berorientasikan negara asal mereka