Seni Islam

7/15/2019 Seni Islam

http://slidepdf.com/reader/full/seni-islam-56327ff60daf6 1/34

SENI ISLAM

Oleh : Mohd Hafiz bin MohamedNur Afifah binti Azmi

Nurul Nazihah binti Jamaludin



PRINSIP KESENIAN ISLAM

* Prinsip mementingkan persoalan kebenaran.* Kesenian Islam ditegakkan atas

mementingkan persoalan kebenaran.* Prinsip melibatkan hubungan kerohanianantara seniman dgn karya-karya seni.* Seperti seni permaidani digunakan bukansekadar hamparan tetapi hamparan utk sujudkepada Allah swt.* Prinsip melibatkan hubungan manusia dgnTuhan, Alam, sesama manusia & makhluk lain.* Ini bermakna kesenian Islam bersumberkan

al-quran.



Konsep Tauhid & Kesenian Islam

• * Islam membenar umat berimiginasi dan

berkretiviti dlm pemikiran mereka, perlu dijaga

dan disuburkan dlm ruang dan batasan syariat.

* Kesenian Islam berteraskan konsep tauhid.bertujuan utk mempertingkatkan agama.

* Seni harus menjurus kpd pengabdian diri kpd

Allah.

* Kesenian islam hendaklah memaksimumkankesedaran ttg keesaan Allah.

* Tiada pemisahan antara seni dan agama.



Arabesque

• Penekanan terhadap pergerakan dan

pengulangan serta kesinambungan objek-objek.

• Menolak bentuk-bentuk konkrit yang

melambangkan ketuhanan

• Objek manusia tidak menjadikan subjek kerana

insan Kamil tidak menampilkan dirinya kepada

tuhan secara tampak.



Anikonism

• Menjauhkan lambang / simbol perantaraan antara

manusia dengan tuhan

• Menghalang terjemahan sifat wujudnya Allah.



FUNSI KESENIAN ISLAM

* Berfungsi meningkatkan nilai-nilai yg baik & murni.

* Seseorang perlu menjalani proses penyucian jiwa ygserius, intensif dan terarah utk menghasilkan seni ygindah dan tunduk pd kebenaran.* Berfungsi mendorong ke arah ketakwaan,

kemakrufan, kesahihan, & budi yg mantap.* Berfungsi memancarkan daya intelek dgn melihatpd motif-motif kaligrafi yg terukir di dinding masjid.



PERANAN KESENIAN ISLAM

*Seseorang seniman perlu memahami ajaran Islam

yg hendak disampaikan melalui seni sama ada seni

lukisan, muzik, seni bina, seni pentas.

*Kesenian Islam perlu mempunyai mesej yg jelas.

*Kesenian boleh memdidik manusia supaya

menjadi insan yg baik dan insan yg hampir kpd

Allah.*Para seniman mempunyai tanggungjawap sosial

dlm konteks syariah islamiah.



KALIGRAFI

DEFINISI KALIGRAFI

• Kaligrafi ialah seni tulisan indah.

• Perkataannya berasal dari perkataanyunani ‘kalios’ yang bermaksud indah dan‘graphia’ yang bermaksud tulisan

• Yang diikhtiraf sebagai tukisan kaligrafihanya dua iaitu khat dan tulisan cina.

• Pengikhtirafan ini berdasarkan nilai-nilai

estetika yang ada.



SENI KHAT

• Berdasarkan tukisan ‘Naskh’, kemudian lahir

pelbagai jenis tulisan yang mempunyai

persamaan.

• Perkembangan seterusnya, model huruf yangsama digabungkan menjadi enam sahaja.

• Ia dikenali sebagai ‘Qalam al-Sittah’.

• Model ini yang selalu digunakan di dalam tulisandan hiasan.

• Enam model yang dipelbagaikan bentuknya

berjaya menghasilkan dua lagi model.



KHAT KUFI.

• Bentuk khat ini telah sedia ada sejak sebelum islam

• Bentuk hurufnya bersegi atau murabba.

• Pada zaman Khalifah Ali bin Abi Talib, khat inidigunakan secara meluas di Madinah.

• Pada zaman kerajaan Abbasiah khat digunakan untukperhiasan pada masjid, kubah, menara azan dan

sebagainya.



KHAT NASKH

• Khat Naskh di perindahkan bentuknya oleh ahli kaligrafi arab yangmashur iaitu al-Wazir Abu Muhammad bin Muqlah dan Abu Abdullah

bin Hassan.• Mereka mencipta kaedah dan tulisan dengan menetapkan ukuran

panjang, lebar dan jarak huruf.

• Gayanya jelas dan mudah

• Banyak digunakan untuk menulis buku-buku akademik terutamanya

al-Quran, hadith dan fiqh.



KHAT FARISI

• Dikembangkan oleh ahli-ahli kaht Arab-Parsi.

• Melahirkan gaya tersendiri dengan huruf yang condongsedikit ke kanan.

• Digunakan untuk penulisan buku-buku sastera, nama dantajuk pada karangan.

• Digunakan secara meluas di Parsi, Pakistan dan India.



KHAT THULUS.

• Kat Thulus kebanyakkannya hanya untuk hiasanseperti mazhaf Uthmani, nama buku atau kitab

untuk tujuan yang lain.



KHAT DIWANI

• Diwani bererti cacatan atau antologi karangan.

• Didapati dari inspirasi model khat yang lain.

• Oleh itu sifatnya tersendiri.

• Fungsinya hanya sebagai hiasan.



KHAT RAIHANI

• Hampir menyerupai Khat Thulus.

• Huruf-hurufnya agak lebar dan panjang serta di

tambah dengan tanda-tanda syakal.



KHAT RIQ’AH

• Juga dikenali sebagai Khat Riq’i.

• Tulisan arab yang dapat di tulis dengan cepat.

• Digunakan untuk tujuan surat menyurat dan

membuat nota.



RAGAM-RAGAM BASMALLAH



http://www.darulnuman.com/pics/kaligrafi/bismi2c.gif

http://www.darulnuman.com/pics/kaligrafi/bismi1a.gif



SENI BINA ISLAM



MAKNA DAN ISU-ISU UTAMA

Menurut Zain Abi ( 1984 : 9 ) – dengan segera tergambardalam pemikiran kita satu lingkungan yang memisahkan Islam

dan bukan Islam apabila berbicara tentang kesenian Islam.

Perkara-perkara yang ditekankan dalam tafsiran

berkaitan dengan kesenian Islam ialah ciri-ciri, bentuk-bentuk,

tema dan sumber-sumbernya, tempat asal, para karyawan,

perjenisan, tahun penciptaan dan sebagainya.

Menurut Lois Lamya al-Faruqi ( Haider 1986 : 60 – 61 )

yang mengatakan bahawa kesenian Islam bukanlah terhad

kepada hasil ciptaan atau bangunan yang berunsur keagamaan

semata-mata. Tetapi kesenian juga meliputi semua hasil ciptaan

yang dihasilkan melalui kemahiran dan mempunyai nilai

estetika dan menyampaikan perutusan Islam tidak mengira

sama ada digunakan untuk tujuan keagamaan atau tidak.



Peranan seni yang paling penting bagi msyarakat Islam

terletak pada kebolehannya memperkuatkan tauhid di

kalangan ummah.

Corak yang rumit dikenali sebagai arabesque terdiri

daripada beraneka bentuk geografi, motif-motif tumbuhan

gayaan ( stylised ) dan kaligrafi.

Seni Islam memperlihat struktur-struktur yang khususyang diulang-ulang dalam semua media(seni tampak, seni

muzik, kesusasteraan dan seni bina ).

Para pengkaji kesenian Islam berpendapat bahawa salah

satu ciri kesenian Islam ialah indah. Keindahan telah ditafsirkan

sebagai kecantikan, keelokan atau perihal yang menerangkan

sesuatu indah.



Menurut Sidi Gazalba dalam bukunya Pandangan Islam

Tentang Kesenian menyatakan bahawa teori-teori tentang

keindahan dapat dibahagikan kepada teori-teori lama yang

bersifat metafizikal dan teori-teori moden yang bersifat

psikologi.

Menrut Plato, Plotinus dan Hegel, mereka berpegang

kepada teori-teori metafizikal tentang keindahan. Bagi mereka,

keindahan itu dapat disamakan dengan kebenaran, kebaikandan kesempurnaan.

Konsep keindahan itu merujuk kepada rasa yang

menggembirakan, menyenangkan, memuaskan, yang baik dan

dihargai.



KEPELBAGAIAN DALAM KESATUAN

Jenis binaan atau bangunan Islam sama ada yang

berbentuk keagamaan mahupun yang berbentuk sekularseperti istana-istana diraja.

Bangunan-bangunan bertujuan sekular yang lain adalah

terdiri daripada hamam (tempat mandi ), suq ( bazaar ) dan

wakaf .

Binaan yang termasuk di dalam bentuk-bentuk seni binaIslam ialah tugu-tugu, kota-kota ataupun tembok-tembok.

Bangunan-bangunan bercorak keagamaan pula adalah

seperti masjid, madrasah, tempat belajar agama yang khusus

dan makam-makam.



Menurut Titus Burckhardt berpendapat bahawa luahan

perasaan, keamanan, ketenangan dan keheningan adalah

merupakan ciri-ciri tamadun Islam.

Manakala I.H.Qureshi pula berpendapat bahawa

kemasukan cahaya ke dalam bangunan sebanyak-banyak yang

boleh adalah merupakan ciri utama seni bina Islam.

Faktor hiasan dalaman dan luaran yang indah seperti

yang terdapat pada dinding, arked dan bumbung telah

disarankan oleh E.J.Grube sebagai tambahan kepada ciri-

ciri seni bina Islam.



MASJID

Tiga struktur yang

terpenting di dalam sesebuah

masjid ialah menara,

mihrab dan mimbar.

Menara sebagai

tempat untuk bilal

melaungkan azan.



Mihrab ialah satu runag di bahagian dalam paling hadapan

bangunan masjid berhampiran tempat Imam mengepalai solat.

Mimbar pula ialah tempat Imam membaca khutbah Jumaat.

Ketiga-tiga struktur itu sungguhpun memperlihat kesatuannya

dari segi fungsi tetapi ia menonjolkan perbezaan yang jelas

dari segi bentuk dan bahan binaannya dan juga berbeza apabila

dibandingkan dengan negara-negara Islam yang lain.



Seni Taman

• Wujud apabila hendak menyelaras bangunan-

bangunan dengan lingkungannya.

• Taman singa atau Hawsh al-Siba di Sepanyol.

• 128 tiang marmar. Lantai dibuat daripada Jubin.

• Ditengah taman ada pancutan air dan kolam.



Seni Tekstil

• Tekstil diberi nama berkaitan dgn nama bandar2spt Fustian dr Fustat, Damask dr Dmaskus.

• Tekstil awal dpt dikesan di Samarra.

• Zaman Safavi wujud tekstil memancarkepelbagaian warna emas & perak.

• Zaman Kerajaan fatimiyyah muncul motif figura &kaligrafi.

• Di andalus bentuk tekstil berupa binatang.

• terdapat banyak kilang di andalus spt di Seville,Almeria, malaga, granada, Murcia & balza.



Permaidani

• Merupakan kesenian Islam yang paling menonjol.

• Pada permaidani terdapat penyataan kesenian

Islam yang unggul dalam reka bentuk yang

pelbagai.• Kegiatan membuat permaidani mencerminkan

kesenian asli yang membayangkan kehidupan dan

kebudayaan rakyat dalam dunia Islam.



• Permaidani parsi merupakan permaidani yangtiada tolok bandingnya di dunia ini kerana

kehalusan, warna dan motif arabes yangdigunakan.

• zaman Safavi dianggap tempoh penting dalammenghasilkan permaidani bermutu tinggi.

• Penuh dengan kepelbagaian warna dan motif. Inidisebabkan orang parsi amat gemar kepadawarna cerah.

• Diusahakan oleh kaum wanita.



TEMBIKAR

• Penciptaan dan bentuk-bentuk, dan ragam hiasbanyak dipengaruhi oleh tembikar China.

• Peralatan penting dalam kegunaan harian danperayaan.

• Sebelum tembikar China diperkenalkan, terdapatbeberapa buah pusat membuat tembikar dinegara Arab iaitu Mesopotami, Fustat, Iraq,Sammara, Susa dan Rayy.

• Pada kurun ke-9 dan 10 Masihi Nisyapur menjadipusat pengeluaran tembikar yang terkenal.



• Pada akhir kurun ke 10 masihi, pembuat tembikar

Mesir di zaman Fatimid (963-1171 M) telah membuat

tembikar yang disapu cat.

• teknik diperolehi dari pembuat tembikar zaman

Mesopotamia.

• teknik membuat tembikar yng disapu cat ini telah

digunakan pula oleh pembuat tembikar Syria.

• Pusat membuat tembikar di barat daya Parsi

memperkenalkan teknik gurisan buat pertamakalinya.



• memperkenalkan dekorasi kaligrafi arab di

atas tembikar di samping motif bunga-

bungaan dan arabeque. • Mereka juga menggunakan lambang-lambang

manusia dan binatang dalam reportoire ragam

hiasan.• Tembikar china berunsurkan Islam mula dihasilkan

sejak awal kurun ke-14 masihi.

• Maharaja Cheng-te yang kebetulan beragama

Islam dikatakan telah bertanggungjawab

memperkenalkan tembikar yang bercorak baru ini.



RUJUKAN

• Aspek-aspek kesenian Islam

• Warisan kesenian dalam tamadun islam

Seni Islam

Documents

Transcript of Seni Islam