SENI

PERIBUMIJAH-HUTMAHMERI

PUA KUMBUDisediakan oleh :•Mahfuzah•Zulkiflee•Syaza Amalin

JAH-HUTJah-Hut ialah satu suku kaum orang asli

yang tinggal di Pahang, Malaysia.

Pada tahun 2000, jumlah penduduk Jah-Hut ialah 2,442 dan pada tahun 2005, anggarannya ialah lebih kurang 4,000

orang yang tinggal di 11 buah kampung yang terletak di sepanjang tebing barat Sungai Pahang dari Jerantut di utara ke

Temerloh di selatan.

Tempat tinggal Kum Jah-Hut

Antara kampung-kampung ini termasuk Kg.Pos Penderas dan Kampung Keboi di

dalam hutan tropika yang terletak di daerah Jerantut, Pahang.

Kampung Seboi merupakan salah satu kampung yang terkecil antara

penempatan-penempatan orang Jah-Hut dengan hanya kira-kira 100 orang.

Orang Jah-Hut tinggal di rumah gaya Melayu yang dibina di atas kaki bajang.

Peta Penempatan

BAHASA JAH-HUT

Bahasa yang ditutur oleh orang Jah-Hut dikenali sebagai “bahasa Jah-Hut” dan merupakan sebahagian bahasa Mon-

Khmer yang pula merupakan satu cabang keluarga bahasa.

Dalam bahasa Jah-Hut, “Jah” bermaksud orang.

“Hut” pula bermaksud bukan atau tidak.

Bagaimanapun, penterjemahan harfiah ini tidak dapat menerangkan kata

majmuknya disebabkan “bukan orang” ini memang bukan erti yang

dimaksudkan.

Bahasa Jah-Hut telah banyak menyerap banyak perkataan bahasa Melayu dalam perbendaharaan katanya.

Loghatnya termasuk Kerdau, Krau, Ketiar Krau (Terengganu), Kuala

Tembeling, Ulu Ceres, dan sebagainya.

KEPERCAYAANRajaPanglimaBatinPawangMenteriPoyang (pengamal pengubatan.

7 semangat roh dalam diri :i.Semangat orangii.Semangat anginiii.Semangat hantuiv.Semangat rusa

v.Semangat khinzirvi.Semangat lalatvii.Semangat iblis.

KEGIATAN EKONOMIKegiatan-kegiatan pertanian utama orang

Jah-Hut ialah penorehan getah, penanaman padi, dan penternakan ayam.

Kegiatan pengukiran kayu juga diamalkan dan bukan sahaja merupakan satu sumber

pendapatan untuk orang Jah-Hut, tetapi juga merupakan satu lanjutan untuk

kepercayaan keagamaan mereka.

Walaupun orang Jah-Hut tinggal di dalam hutan, mereka tidak terpencil

secara langsung dan telah berdagang dengan orang-orang berhampiran sejak

beberapa ratus tahun.

Seni Pengukiran Kayu Jah-Hut

Suku kaum ini memang terkenal dengan ukiran-ukiran kayu (arca).

Setiap ukiran mempunyai pelbagai tujuan dan maksud dari segi

kepercayaan, mistik, keagamaan, lagenda, serta menggambarkan

kehidupan mereka.

Kebiasaannya ukiran kayu berbentuk patung figura haiwan dan manusia

serta alam ghaib seperti hantu.

Ukiran (arca) akan dinamakan dengan karakter masing-masing,

kebanyakkannya hantu.

Kesemua ukiran hanya menggunakan alatan tangan sahaja.

Tokoh Pengukir Kayu Suku Kaum Jah-Hut

JENIS-JENIS KAYU

Karya Menteri Bani b Wahi

CONTOH HASIL UKIRAN

“BAPAK DAN ANAK PAKAI CHAWAT”

MAH-MERISuku kaum Mahmeri, dari

kumpulan Senoi adalah antara pribumi yang turut menghasilkan

ukiran kayu.

"Mahmeri" bermaksud orang hutan manakala dalam istilah,

mahmeri memberi maksud bersisik.

Mereka juga dikenali sebagai orang laut.

Sesuai dengan lokasi penempatan mereka yang berhampiran dengan laut

iaitu di Pulau Carey, Selangor.

Seni ukiran kayu telah lama bertapak dalam masyarakat Mahmeri dan

mereka turut dikenali sebagai pengukir yang mahir.

Kreativiti mengukir patung-patung berbentuk dewa-dewa, figura manusia,

alam flora dan fauna amat menakjubkan.

Ada di antara ukiran-ukiran itu, pernah mendapat pengiktirafan UNESCO.

PUA KUMBU (SENI TENUNAN)

Pua Kumbu merupakan kain kapas berpola pelbagai warna yang digunakan

oleh kaum Iban, dihasilkan dan digunakan di Sarawak, Malaysia. 

Pua kumbu ditenun oleh wanita Dayak dan dianggap objek suci.

Ia digunakan dalam upacara dan peristiwa penting termasuk :

- Kelahiran anak- Sampai usia - Menerima barangan penting kepada rumah panjang- Untuk tabir mayat yang diletakkan di rumah panjang sebelum pengkebumian. 

Motif EngkerambaGambaran figura roh yang dikenali

sebagai engkaramba ditenun dengan teknik ikat.

Motif ini dipercayai berkuasa menghalang bencana atau kuasa jahat daripada menyerang tanam-

tanaman dan penghuni rumah panjang.

Motif FaunaAntara motif binatang yang

digunakan ialah motif buaya, ular, katak, harimau dan tikus kasturi,

rusa dan serangga.

Motif buaya dipercayai mempunyai kuasa untuk menjaga tempat berhuma (tanaman padi).

Motif FloraTumbuh-tumbuhan juga turut

digunakan sebagai motif tenunan kain pua.

Antara tumbuh-tumbuhan yang sering ditenun ialah rotan, pucuk

paku, pucuk rebung, buah-buahan, biji benih dan bunga-

bungaan.

CONTOH TENUNAN

SEKIAN, TERIMA KASIH~